www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts SERAT WULANG PUTRI PUPUH I M I J I L 1.
// Ingsun anulis layang iki / atembang pamiyos / aweh piwuruk si baya kiye / marang kabeh putraningsun estri / tingkahipun akrami / suwita ing kakung // 2. // Nora gampang babo wong alaki / luwih saking abot / kudu weruh ing tata titine / miwah sacara cirining laki / lan wateke laki / den awas den emut // 3. // Yen pawestri tan kena mbawani / tumindak sapakon / nadyan sira iku putra rajeng / nora kena ngendelken sireki / yen putreng narpati / temah dadi luput // 4. // Pituture Ratu Cina iki / luwih saking kaot / pamuruke maring atmajne / dewi Adaninggar duk ngunggahi / mring sang Jayengmurti / angkate winuruk // 5. // Pan wekase banget wanti-wanti / mring putrane wadon / nangin Adaninggar tan angangge / mulane matine nora becik / pituture iki / prabu Cina luhung // 6. // Dene sira nini sun tuturi / prakara kang kaot / rong prakara iki kang gedhe dhewe / ingkang dhinging parentah narpati / kapindho ing laki / kuwih abotipun // 7. // Yen tiwasa wenang mbilaeni / panggawe kang loro / padha lawan wong nggeguru lire / kang meruhaken selameting pati / ratu lawan laki / padha tindakipun // 8. // Wadya iki pan kaking narpati / wadon kaking bojo / pan kuwasa barang pratikele / aniasat miwah anatrapi / sapratikelneki / luput wenang ngukum // 9. // Sapolahe yen amrih becik / den amrih karaos / ponponane kapoka ing tembe / nora kena anak lawan rabi / luput ngapureng iki / tan wande anempuh // 10. // Amung bala wenang ngapureki / polahe kang awon / beda anak lan rabi / pan mangkono nini wong akrami // PUPUH II ASMARADANA
1.
// Pratikele wong akrami / dudu bandha dudu warna / amung ati pawitane / luput pisan kena / yen gampang luwih gampang / yen angel kelangkung / tan kena tinambak brana //
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
1
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
// Tan kena tinambak warni / uger-ugere wong akrama / amung emut dandanane / eling kawisesa priya / tan kena sumembrana / kurang titi kurang emut / iku luput ngombra-ombra // // Wong lali rehing akrami / wong kurang titi ngagesang / wus wenang ingaran pedhot / titi iku katemenan / tumancepa ing manah / yen ilang titinipun / ilang namaning akrama // // Iku wajib kang rinukti / apan jenenging agesang / amung temen pawitane / lamun kareh ing wong lanang / eling maring parentah / nastiti wus duwekipun / yen ilang titine liwar // // Pedhot liwaring pawestri / tan ngemungaken wong jina / wong kang ilang nastitine / ya pedhot dherodhot bedhat / kendaline den mamah / pratandhane nora emut / yen laki pawitane manah // // Lan mbuwang ugeribng urip / lali lamun kawisesa / ing priya jenenging wadon / nandhang dosa rong prakara / dosa kaping kalihipun / maring Allah utangala // // Badan iki amung darmi / nglakoni osiking manah / yen ati kuerang elinge / ilang namaning manungsa / yen manungsane ilang / amung rusak kang tinemu / tangeh manggiha arja // // Badan iki amung darmi / nglakoni osiking manah / yen ati kurang elinge / ilang namaning manungsa / yen manungsane ilang / amung rusak kang tinemu / tangeh manggiha arja // // Iku wong durjana batin / uripe nora rumangsa / yen ana kang nitahake / pa gene nora kareksa / ugering wong agesang / aja nganti sasar-susur / wong lali kaisen setan // // Nora pisan nganggo eling / marang ing uripe ika / wong mungkir marang uripe / nora ngendhaleni manah / anjarag kudu ngrusak / kesusu kagedhen angkuh / kena ginawa ing setan // // Pan wus panggawene iblis / ngajak lali ngajak rusak / setane njoget angleter / yen ana wong lengus lanas / payu denya dagangan / angajab nora rahayu / ngilangaken pathenging driya // // Wong remen marang ing sisip iku pakartining setang / kesusu luwih gumedhe / tan wruh yen padha tumitah / iku wong tanpa tekad / pan wus wateke wong lengus / ambuwang ugering torad // // Iku nini den nastiti / lamun sira tinampanan / maring sang Jayeng palugon / garwane roro punika / putri saking Karsinan / dene ta putra ing ngajun / aja sira duwe cipta // // Marunira roro kuwi / nadyan padha anak raja / ujer gedhe ramaningong / lawan sugih ratu Cina / Parangakik Karsinah / rangkepa karatonipun / maksih gedhe ramanira // // Budi kang mangkono nini / buwangen aja kanggonan / mung ngangoa andhap asor / kaya rahayung badan / den kepara
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
2
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts memelas / budi ingkang dhingin mau / wong ladak tan wurung rusak // 16. // Yen bisa sira nusupi / tan kena ginawa ala / yen kelakon andhap asorira iku / kang rumeksa marang sira // 17. // Lamun lengus sira nini / miwah anganggo ladak / dadi nini sira dhewe / angrusak sariranira / marumu roro ika / sun watara Jayengsatru / dadi tyase karo pisan // 18. // Telas pitutureki / mring putra sanga prabu Cina / prayoga tiniru mangke / marang sakehning wanodya / iki pituturira / ing Ternate sang aprabu / geniyara lir sarkara // PUPUH III DHANDHANGGULA 1.
2.
3.
4.
5.
6.
// Lenggah madyeng pendapa sang aji / lan kang garwa munggeng dhampar mas / penganten estri kalihe / munggeng ngarsa sang prabu / duk winwling kang putra kalih / winuruk masalah / angladosi kakung / prabu Ternate ngandika / anakingsun babo den ngati-ati / abagus lakinira // // Suteng raja prajurit sinekti / tur winongwong mring nateng Jenggala / amumpuni sarjanane / ing pramudita putus / wicaksana alusing budi / prawira mandraguna / prakoswa dibyanung / ratu ababala kadang / amemepeki mustikane ing bumi / taruna nateng Jawa // // Dene bekjanira iku nini / sinarywe mring nateng Jenggala / pirapira ameripe / ing Jawa nggone semu / lan sasmita ya tekeng Jawi / maboni pangupaya / weweh gawe sadu / mungguh ing paniti krama / wong alaki tadhah sakarsa ri ratri padhanen lan jawata // // Maski madya utama den eling / utamane babo wong agesang / jawata nakseni kabeh / pan ana kang tiniru / putri adi Magada nguni / widadari kongkulan / ing suwarganipun / lan sinung cahya nur wendah / Citrawati sinembah ing widadari / putri ing Magada // // Garwane rajeng Maospati / Sri Maha Prabu Arjinasasra / tinarimeng batharane / denya ngugung mring maru / mila prabu ing Maospati / katekan putri dhomas / saking garwanipun / putri Magada angajap / sugih maru akeh putri adi luwih / yen na kang kinasihan // // Mring kang raka Prabu Mahispati / putri Magada sigra anyandhak / kinadang-kadang yektine / jinalukan wuwuh / ing sihira kang raka aji / pan kinarya sor-soran / kang raka anurut / dadya sor-soran sakawan / saking panjunjunge Dewi Citrawati / tinurut dening raka //
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
3
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts 7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
// Legaweng tyas nerus ing wiyati / nurtining driya putri Magada / limpat pasang graitane / iku yogya tiniru / Citrawati guruning estri / nini luwih utama / suwita ing kakung / tan nggerantes pasrah jiwa / raga dadya den arep den iris-iris / ing raka tan lenggana // // Durung ana nini prapteng mangkin / ingkang dadi tuladan utama / mung Dyah Magada anggepe / suraweyan sang prabu / manthukmanthuk atudhang-tuding / putri kalih sumembah / ing rama sang prabu / poma nini dipun awas / pan wanodya den nyandhang karsaning laki / den bisa nuju karsa // // Aja renge ing nitya den aris / angandika prabu Geniyara / tan kapriksa andikane / mung solah kang kadulu / dene madyaning wong akrami / sumangga ing sakarsa / tan darbe pakewuh / manut sakarsaning raka / Citrawati waskitha osiking ati / mila legaweng tama // // Pan katemu citrane ing batin / kanisthane wong tan trusing driya / durjana iku anggepe / bumi langit padha nakseni / tulutuh ing jagad / dosane ngendhukur / widadari kabeh ewa / ing delahan manggya nraka / den ngis-engis / ing widadari kathah // // Lamun sira den pasrahi / donya marang lakimu den yitna anggepe resanen dhewe / nadyan wus kasrah iku / aja wani-wani den wedi / den ngrasa wae sira / rumeksa anggadhuh / aja silih raja brama / nadyan badan aja angrasa nduweni / pan kagunganing priya // // Lamun ana putri den pasrahi / raja brana ing priya den rengkuh / branane wus den ehake / sayekti duwekipun / iku anggeping wong tayoli / luwih nisthaning nistha / pakemitan tan agung / dudu anggeping akrama / beberanuberuwun setan kaeksi / dudu sipating janma // // Setane kekere anggawa lading / thelthel-thelthel bathang wus dibuwang / njenjenesi jagad kabeh / labete wong anglindur / datan niyat duwe pakardi / mburu wareg kewala / mring darbeking kakung / sanadya dadi pegatan / duwekira jer wus dadu darbek mami / jer ingsun wus digarap // // Yeku buding wong sewu sisip / jal-anjalan murka tur anungsang / nyilakani tetanggane / lakon telung panguwuh / tetanggane kang den tulari / aja na sasandhingan / wong m,angkono iku / yekti nurempeti alanya / bonggan gawe asandhing wong keneng gingsir / reregeding sajagad // // Dene kurang beyanira nini / lah usungen dunya ing Makasar / mung aja amurang bae / aja noleh maringsun / anggawa regeding ati / yen atmajeng ratu / dadi gunganing tyasira / wong akrama katon ing wong tuwaneki / angandelaken nala //
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
4
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts 16. // Ing akrama estri dadi abdi / wus tinitah mring sukma kawekas / wus mangkana titikane / karsane bathara gung / pangulahe Hyang Utipati / yen ana kang narajang / wong nopo ing tuduh / bathara suksma kawekas / kabendana manusa den upatani / dadi wrejit sakala // 17. // Daya lamun dinukanan tumuli / dadya manggih apureng delahan / kalamun den imbuh bae / dinukanan ing besuk / iku ingkang mbebayani / tanpa dadyeng delahan / yen mangkono kontung / poma nini den nyuwita / ring laki yen sira ginawa benjing / luwih saking lakinta // 18. // Sampun sampat pitutur sang aji / ing Ternate Prabu Geniyara / mring atmajestri kadwine / prayoga sakalangkung / aja dumeh wong buda / kang duwe pitutur / kang sang raja ing Cina / pituture aja dupeh lamun kapir / tur majusi kapirnya // 19. // Nini iki pitutur prayogi / paran pirit pineting sarapat / lan kadis rasullullahe / estokna putraningsun / didimene raharjeng krami / nyuwargaken wong tuwa / yen sira miturut / maring wuruke si bapa / mapan ana tepa tuladhaning becik / nganthia wong raharja // PUPUH IV KINANTHI 1. 2. 3. 4. 5. 6.
// Dene pitutur ingsung / marang putraningsun estri / den eling ing aranira / sira ingaran putri / punika putri kang nyata / tri tetiga tegese sori // // Bekti nastiti ing kakung / kaping kalihe awedi / lair batin aja nedya / amaneni maring laki / laki ciptanen bendara / mapan wong wadon puniki // // Wajib anut marang kakung / aja uga sok mapaki / marang karepe wong lanang / sanadyan atmajeng aji / alaki lan panakawan / sayekti wajib ngabekti // // Kalamun wong wadon iku / ngrasa mengkoni mring laki / ing batin amarentah / rumangsa menang mring laki / nora rumangsa wanodya / punika pan kaking laki // // Iku wong wadon kepaung / bingung bingleng kening pening / tan wurung dadi rancapan / ing dunya tumekeng akhir / dadi intiping naraka / kelaban lan kala jengking // // Ingkang dadi kasuripun / saleming naraka benjing / iku wong wadon candhala / kang tan bisa amerangi / ing nafsu kalawan hawa / amarah kang den tut wuri //
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
5
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.
// Iki poma putuningsun / anggonen pitutur iki / den wedi ing kakungira / aja dumeh suteng aji / yen sira ora bektia / ing kakung tan wedi ugi // // Anggagawa rama ibu / kurang pamuruking siwi / iku terkaning akathah / panedhaningsung puniki / marang Allah utanggala / miwah ing Rasullullahi // // Sakabehe putraningsun / kang estri kanggoa laki / kinasihana ing priya / lan padha bektiyeng laki / padha lakia sapisan / dipun nganti nini-nini // // Maksiha ngladeni kakung / sartane dipun welasi / aoyoda arondhona / warega amomong siwi / lan nini pituturingwang / estokna lair batin // // Lawan ana kojahingsun / saking eyangira swargi / pawestri iku elinga / lamun ginawan dariji / lilima punika ana / arane dipun parinci // // Jejempol ingkang rumuhun / panuduh kang kaping kalih / panunggul kang kaping tiga / kaping pat dariji manis / kang kaping gangsale punika / ing wekasan pan jejenthik // // Kawruhana karsanipun / mungguh semuning Hyang Widi / wong wadon wus ginawanan / dalil panganggone estri / iku wajib kinawruhan / karepe sawiji-wiji // // Mila binektan sireku / jejempol maring Hyang Widi / den kaya pol manahira / yen ana karsaning laki / tegese pol pan agampang / yen ana karsaning laki // // Mila ginawan panuduh / aja sira wani-wani / yen priya anuduhena / den enggal sira nglakoni / kalawan panunggulira / iku sasmitaning Widi // // Priyamu karyanen unggul / miwah lamun apapring / marang sira unggulena / sanadyan amung sathithik / pan wajib angunggulena / mring guna kayaning laki // // Marmane asira puniku ginawan dariji manis / dipun manis netyanira / yen ana karsaning laki / upamane yen angucap / iku nganggoa kang manis // // Aja dhoso ambesengut / iku nora parakati / ing netya dipun sumringah / sanadyan rengu ing ati / yen ana ngarsaning priya / buwangen aja na keri // // Mulane ginawan iku / iya dariji jejenthik / dipun kathak akithikan / yen ana karsaning laki / karepe kathak-kithikan / den terampil barang kardi //
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
6
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library I Javanese Manuscripts 20. // Kalamun ngladosi kakung / den kebat nanging den ririh / aja kebat garobyagan / lumayu sarwi acincing / apan iku kebat nistha / pan rada dhodo ing batin // 21. // Poma-poma wekasingsun estri / mugi padha den anggoa / wuruke lakoni sadaya / kang nganggo pitutur iki // 22. // Si bapa ingkang ananggung / yen nganggoa kang weweling / wus pasthi amanggih mulya / ing dunya miwah ing akhir / lan aja manah malimpang / dipun tumemen ing laki // 23. // Den bandhunga patangpuluh / tyasira aja gumingsir / lair batin aja owah / angladeni maring laki / malah sira upayakna / wong wadon kang becik-becik // 24. // Perawan kang ayu-ayu / sira caosna mring laki / mangkono patrape uga / ngawruhi karsaning laki / pasthi ndadekken katrisnan / yen wong lanang den tutugi // 25. // Yen wong wadon ora asung / bojone duwea selir / iku wong wadon penyakit / nora weruh tatakrama / dalil kadis tan udani // 26. // Papadhane asu buntung / celeng kobong upamaning / datan pantes pinedhakan / nora wurung mamarahi / den dohna pitung bedahab / aja nedya duwe pikir // 27. // Kang kaya mangkono iku / balikan dipun nastiti / marang wuruke si bapa / derapon manggih basuki / ka ta yen maca layang / tingkahing wanodya adi // 28. // Pa gene tan nedya tiru / kalakuaning pawestri / kinasihan dening priya / apa pawestri parunji / miwah ta candhala Sang Dyah / mapan nora kedhah-kedhih // 29. // Kang kinasihan ing kakung / kabeh pawestri kang bekti / kang nastiti mring priya / dene estri kang parunji / candhala pan ora ana / kan den kasihi ing laki // 30. // Malah ta kerep ginebug / dadine wong wadong iki / tanpa gawe maca layang / tan gelem niru kang becik / mulane ta putraningwang / poma-poma dipun eling // 31. // Marang ing pitutingsun / mugi ta Hyang Maha Suci / tetepa paring eilingan / kang marang panggawe ala / siya-siya kang tan becik // 32. // Titi tamat layang wuruk / marang putraningsun estri / kuningan ping pitu sura / Kemis Pon Be kang gumanti / obah guna swareng jagad / sancaya astha pan maksih // @@@
www.alangalangkumitir.wordpress.com AAK culture library
7
