LaaLsro-ciliL
•>rof. mr. Z V e s s e /
TECI-iNISCME
HOGESCMOOL
DELFT
Vakgï^oep Recht -- B e s t u u r s r e c h t DIKïAAT .JiATERSïAAT5JiEA2Hï..." „aa'4 ^
Doel Ket d o e l van d i t k o l l e g e v r a t e r s t a a t s r e c h t i s de as. c i v i e l e d.ngenieur vertrou^-jd
t e maken met h e t j u r i d i s c h kader waarbinnen
w a t e r s t a a t s a k t i v i t e i t e n vjorden o n t p l o o i d en de j u r i d i s c h e
instrumenten
die
gehanteerd.
t e r o n d e r s t e u n i n g van deze a k t i v i t e i t e n kunnen vrorden
Het k o l l e g e b e p e r k t z i c h n i e t t o t h e t d i j k r e c h t , rnaar b e h a n d e l t d i s c h e aspekten
juri-
van a l l e a k t i v i t e i t e n op h e t teri'-ein van de w a t e r s t a a t
met een accent op w a t e r b e h e e r s i n g
en
waterbeheer.
Tot deze t e r r e i n e n kan men rekenen : a. D i j k z o r g b. A f w a t e r i n g c. V / a t e r v o o r z i e n i n g d. A f v a l v / a t e r z u i v e r i n g e. Beheer watervjegen en havens f.. Wegenbeheer g. Beheer
luchthavens
Inhoudsomschrijving d o e l , inhoud en vorm: Het v / a t e r s t a a t s r e c h t omvat onder meer de i n Grondvjet en 'waterstaatswet¬ g e v i n g neergelegde
p r i n c i p e s v o o r de opbouv; van h e t v / a t e r s t a a t s b e s t u u r ,
Van b e l a n g z i j n v o o r t s de i n r i c h t i n g en o r g a n i s a t i e van_de waterschappen, u i t de Middeleeuvmn daterende
d o e l k o r p o r a t i e s d i e t o t op de h u i d i g e dag
b e l a n g r i j k e t a k e n op h e t gebied van dc v j a t e r k e r i n g , de w a t e r l o z i n g en de waterzuivering vervullen. Tot de voor deze taken- benodigde vraterstaatsv/erken behoren n i e t s l e c h t s • d i j k e n , k a n a l e n , s l u i z e n en b r u g g e n , maar ook vjegen, v i a d u k t e n , e.d, (de z.g. droge w a t e r s t a a t ) . De hoofdmoot van h e t w a t e r s t a a t s r e c h t b e s t a a t u i t de R i j k s w a t e r s t a a t s w e t g e v i n g , de p r o v i n c i a l e vjetgeving op de v / a t e r s t a a t en de vraterschappen, ds veror^deningen van gemeenten en vraterschappen, de t o e p a s s i n g ervan en de i scherming tegen o n r e c h t m a t i g en o n b i l l i j k b e s t u u r van onder meer h e t adm i n i s t r a t i e f beroep,
- 2 -
,
•
•
Het w a t e r s t a a t s r e c h t g e n i e t g r o t e a k t u a l i t e i t , onder meer door h e t toenemende belang van de f y s i e k e i n f r a s t r u k t u u r van ons l a n d en de aandacht voor h e t m i l i e u b e h e e r .
De w a t e r z u i v e r i n g s t a a k van de water-
schappen, alsmede h e t toenemende g e b r u i k van w a t e r s t a a t s w e r k e n
voor
nevendoeleinden ( r e k r e a t i e ) roepen de vraag op öf de bestaande o r g a n i s a t i e s t r u k t u r e n ook i n de toekomst gehandhaafd d i e n e n t e b l i j v e n .
De t e b e s t e d e n ' t i j d ' bedraagt'30 - Vo u u r .
Inhoudsopgave
.
Het k o l l e g e 1974 omvat de volgende o n d e r d e l e n : , ., • I.
Water en r e c h t
II.
'•K:,-
Waterstaatsrecht
III.
• •. •• •
VJaterschapsrecht (ox^ganisatie),
•.
-
.
; 1-
••
••
I V . Waterschapsrecht ( a k t i v i t e i t e n )
:•• , • ,
V. P r o v i n c i a l e en R i j k s w a t e r s t a a t s t a k e n
' •. . • •'•• .
V I . Wegenrecht V I I . Drinkv/atervoorziening
': •
V I I I . Water en m i l i e u IX. W a t e r s t a a t
en r u i m t e l i j k e
Tentamen
_ .
ordening.
,
. .
Het. tentamen w.ordt s c h r i f t e l i j k afgenomen i n maart, en b e g i n september. De s t o f voor_ het tentamen omvat :.
.
a. Het k o l l e g e w a t e r s t a a t s r e c h t ( z i e d i k t a a t ) _ b. de volgende casys ( u i t s p r a k e n ) :, , .
.1 HR, 12 j a n u a r i . 1923 I I HR
.. . • .........
;
.;•
(Schielands. Hoge Z e e d i j k , )
7 mei 1957 (Molen p o l d e r Gelkenes)
111 HR 14 mei 1934 (Toegangsbeyoegdheid b i j t o e p a s s i n g
politiedwang)
IV HR 29 november 1956 (Toelaatbaarheid•yoorv/aarde b i j . v e r g u n n i n g ) V HR
9 j a n u a r i ,1942 .(Wegdek-arre.st
Ferwerderadeel)....
VI HR 22 j u n i 197^ ( F l u o r i d e r i n g E ^ a i p r e s t )
•
V I I HR 19 december 1952 (7e V o o r s t e S t r p o m a r r e s t ) , . V I I I KB
. ^.
8 a p r i l 1970 ( D u i k e r Tv/eemanspolder)
-3-
~ 3 "
c. De t e k s t van h e t boek : H o o f d l i j n e n van w a t e r s c h a p s r e c h t van P'ockema Andreae en Ormel, u i t g a v e Samsom, Alphen aan den R i j n , 46 dr>uk 1970, behoudens de b l z . 42/43 , 68-75, 93-98, 110/111, 134-142 en 144/145.
d. Enige k e n n i s van de t e k s t e n van de Keurenwet, de W a t e r s t a a t s w e t 1900 en de Bevoegdhedenwet voorkomende i n de t c k s t v e r z a m e l i n g \7aterstaatsv,'etgeving3 u i t g a v e Tjeenk W i l l i n k , Z w o l l e 1971 ( o f l a t e r ) Schuurman en Jordens E d i t i e n r . 3 8 .
T i j d e n s h e t tentamen d i e n t men een t e k s t v e r z a m e l i n g a l s bedoeld
onder
d. mede t e brengen.
Literatuur ; - S c h i l t h u i s , W a t e r s c h a p s r e c h t , tvjeedo druk 1960; - V/insemius, I n l e i d i n g t o t h e t V?a t e r s t a a t s r e c h t (m.m.v. Hubée) 1959; b e i d e vjerken z i j n v e r o u d e r d ; - L i t e r a t u u r vermeld i n h o o f d s t u k 5 (Het waterschap) van h e t L i t e r a t u u r r a p p o r t van h e t onderzoek naar de b e s t u u r l i j k e o r g a n i s a t i e , samengesteld door h e t I n s t i t u u t v o o r
Bestuurswetenschappen,
R i j s w i j k Z.H. , 1972; - P r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g e n en r e g l e m e n t e n ; b i j n a e l k e p r o v i n c i e h e e f t een l o s b l a d i g e u i t g a v e ; - Waterschapsbelangen,
u i t g a v e van de Unie van Waterschapsbonden
- H^O, t i j d s c h r i f t voor w a t e r v o o r z i e n i n g en A f v a l w a t e r b e h a n d e l i n g , Excursie
Rijswijk.
•
B i j voldoende b e l a n g s t e l l i n g v;ordt tegen een g e r i n g e v e r g o e d i n g g e l e g e n h e i d geboden om na a f l o o p van de k o l l e g e - en tentamenperiode d e e l t o nemen aan een e x c u r s i e p e r bus naar e n i g e belangwekkende w a t e r s t a a t s w e r k e n , e n de daarvoor v e r a n t w o o r d e l i j k e beherende i n s t a n t i e s .
Water en r e c h t . Het water h e e f t vanouds a a n l e i d i n g gegeven t o t c o n t r o v e r s e s over het g e b r u i k van w a t e r p u t t e n ( v g l . Genesis .21 v e r s 25 26 v e r s 1 5 ) , r i v i e r e n en kustv/ateren. Ook
en
tegenv/oordig v i n d e n
nog v e e l g e s c h i l l e n p l a a t s , w a a r b i j v o o r a l g e s c h i l l e n over v i s s e r i j gronden, aanspraken op d e l f s t o f f e n in-.de. zeebodem en over g r e n s r i v i e r e n en -v;ateren de aandacht trekk.en.
Men
denke aan de g e s c h i l l e n over de Indus ( t u s s e n I n d i a en
, *
P a k i s t a n ) , de Jordaan ( t u s s e n I s r a e l en Jordanië), d e . N i j l ( t u s s e n Egypte en Soedan) e.d. z i j n e r g e s c h i l l e n met
Maar ook d i c h t e r b i j h u i s
onze b u u r l a n d e n over de Eemsmonding
i n h e t Noordoosten en over de W i e l i n g e n
i n h e t Zuidwesten.
Teneinde r e g e l i n g t e geven aan de m e n s e l i j k e
gedragingen
met b e t r e k k i n g t o t h e t water z i j n i n b e g i n s e l twee systemen denkbaar :
.
a. een systeem d a t u i t g a a t van aanspraken van b u r g e r s op e x c l u s i e f g e b r u i k van water voor bepaalde I n een d e r g e l i j k systeem e r k e n t men
een
doeleinden.
h e t bestaan van
veerrecht,
t o l r e c h t , r e c h t van aanwas, b r u g r e c h t , v i s r e c h t , s t u w r e c h t , r e c h t van a f w a t e r i n g , l o z i n g s r e c h t e.d. b, een' systeem d a t u i t g a a t van d i s t r i b u t i e van aanspraken van b u r g e r s die
en o v e r h e i d door bepaalde o v e r h e i d s i n s t a n t i e s ,
zgn. b e h e e r s r e c h t e n
t . a . v . h e t water u i t o e f e n e n .
Ad a. I n d i t s t e l s e l i s d u i d e l i j k vjaarop men kan men
naar de r e c h t e r stappen a l s men
r e c h t h e e f t en
z i j n aanspraken n i e t
kan- l a t e n g e l d e n . Naarmate h e t ( b r u i k b a r e ) v/ater
schaarser
w o r d t z i j n deze r e c h t e n m o e i l i j k e r zodanig t e f o r m u l e r e n
dat
van" éeh r e c h t v a a r d i g e v e r d e l i n g van aanspraken sprake z a l kunnen zijn. Ad b. D i t systeem l e g t geen d u i d e l i j k e aanspraken van de v a s t , maar opent s l e c h t s m o g e l i j k h e d e n
burgers
voor^ hen, d i e op e l k
moment a l naar de omstandigheden kunnen worden g e r e a l i s e e r d ;
de
beherende i n s t a n t i e s kunnen v/atergebruik t o e s t a a n ( v e r g u n n i n g I ) onder t i j d s b e p a l i n g en met beperkende b e p a l i n g e n . z e l f s wat'^eenmaal werd t o e g e s t a a n
Z i j kunnen
in'trekken ( v e r g u n n i n g v/or^dt
i n g e t r o k k e n ) b i j v . b i j n i e t n a l e v e n voorv/aarden o f b i j v e r anderende omstandigheden.
I " 2
Z i j kuimen ook bepaalde s o o r t e n van g e b r u i k v/e i ger en 5. c.q. verbieden. 'ilet ' i s d u i d e l i j k 'dat i n d i t tweede systeem, h e t t e n onzent geldende gi'-ote bevoegdheden v/orden toegekend aan de o v e r h e i d . 'ÜerhalVe' z a l nauwgezet c o n t r o l e geoefend moeten voorden op de handelende a d m i n i s t r a t i e v e a u t o r i t e i t e n , zowel door hogere i n s t a n t i e s ( t o e z i c h t en o p p e r t o e z i c h t I ) a l s door i n s t a n t i e s met r e c h t s p r a a k b e l a s t (onder meer de b u r g e r l i j k e r e c h t e r ) . Ons' water^s'taats'r'echt Jcenmerkt z i c h dan ook door v e l e o r g a n i s a t i e - en p r o c e d u r e r e g e l s . / c o n t r o l e en r e c h t s b e s c h e r m i n g s r e g e l s . En gezien' h e t g r o t e b e l a n g van een goede n a l e v i n g vah de e i s e n g e s t e l d door de o v e r h e i d door de b e t r o k k e n b u r g e r s , k e n t het'ook v e l e h a n d h a v i n g s r e g e l s .
N a t t e en droge w a t e r s t a a t Hoofdstuk. Y, W a t e r s t a a t , van .de B e g r o t i n g ..van .het Departement van.:"Verkeer en .Waterstaat i s o n d e r v e r d e e l d ..in de .volgende paragrafen:. '.','
-••
•••
i . Algeiiiesen '
. . • •
•
.
' n '-' •
" • • • ' •
.1.1. F i n a n c i e e l overzicht'' ''•
• :'
'•
' ' • ' '•
U.-2. ^Wetgeving ' • ••
"
• • ••• '- •••V x) '1.3. B u i s l e i d i n g s t r a t e i i
•• •
' 2/Scheepvaartv.:2gen en havens 2.1. Zeehavens en zeescheepvaartv/egen '2.2.
B.innenscheepvaartwegen
.; ... 3,. W a t e r k e r i n g e n ,^ , .
.„.. .
, .
. 3 . 1 , . Werken i n , h e t kader .van., de Deltav-iet 3.2. VJaddenzee ,, .
3^3.. Noordzee ,
.
....
. • • • H.-Waterhuishouding'•''
_ • ', '••-'V'
• 4'.l-.'-lCv:anti-eatiëf-'beheer "' ' • _ •• . . •
•• '
4. 2 l K w a l i t a t i e f ' b e h e f e r ^ • • ••4.'3.:'Grenso^'erschrijdende • 4.-4'.'l'htét'hationale -activitéiten
•
' '
•• • '
I " 3
5. Landwegen en o e v e r v e r b i n d i n g e n 5.1.
Verkeersveiligheid
5.2. S t e d e l i j k e v e r k e e r s v o o r z i e n i n g e n x) V g l . Wetsontwerp nr.11355 b e t r e f f e n d e de b u i s l e i d i n g e n s t r a a t van h e t B o t l e k g e b i e d naar Zeeland.
Uit
h e t bovenstaande b l i j k t d a t men kan spreken van " n a t t e "
en van "droge" w a t e r s t a a t . T o t deze l a a t s t e c a t e g o r i e behoren de landwegen en de o e v e r v e r b i n d i n g e n , alsmede de buisleidingstraten. I n h e t w a t e r s t a a t s r e c h t s p e e l t de t e r m "beheer" een g r o t e r o l . W i j v e r s t a a n onder beheer de zorg v o o r een goed i n een o f meer o p z i c h t e n , t e r b e h a r t i g i n g . v a n êên o f meer belangen m.b.t. d a t goed. Beheer komt i n v e l e r l e i s o o r t e n v o o r , b i j v . grondbeheer, wegbeheer, beheer van éen r i v i e r , e.d., variërend met h e t o b j e k t . Daarnaast kan men spreken van n a t u u r - en landschapsbeheer, m i l i e u b e h e e r en v r a t e r s t a a t s beheer, variërend naar h e t aspekt waarop h e t b e t r e k k i n g h e e f t , naar h e t oogpunt' van de belangen d i e b e h a r t i g d
worden.
De o v e r h e i d k a n beheer voeren- over goederen d i e z i j i n e i g e n dom h e e f t o f u i t anderen hoofde z e l f g e b r u i k t . Daarnaast kan z i j beheer voeren o v e r o b j e k t e n van derden ( b i j v . gronden i n -gebruik b i j l a n d b o u w e r s ) . V e r s c h i l l e n d e s o o r t e n o v e r h e i d s bëheer t . a . v . d e z e l f d e gronden en wateren kunnen b i j
verschil-
lende overheidsinstèinties b e r u s t e n . Het; waterbeheer kan z i c h u i t s ' t r e k k e n t o t : • - Oppervlaktewateren • - Grondvjater (NB. Daarnaast t e onderscheiden hemelwater en l e i d i n g v / a t e r ) . Men kan d a a r b i j o n d e r s c h e i d e n : K w a n t i t a t i e f beheer - K w a l i t a t i e f beheer Dit
(hoeveelheid). (hoedanigheid).
beheer kan op tv/eeërlei v/ijze bedreven worden : - A c t i e f ( o v e r h e i d v o e r t z e l f v/erken u i t ) - Passief (overheid verleent slechts vergunningen).
-7-
1-4
BeleidseleiTienten ( t h e o r e t i s c h )
.
Voor h e t döelgei^icht h a n d e l e i i , h e t b e l e i d j van de o v e r h e i d mei' b e t r e k k i n g t o t ' h e t w a t e r ' i s een j u i s t e
vaststelling
van d o e l e i n d e n en middelen y a n . g r o o t b e l a n g . Men kan i n d i t verband.onderscheiden : A. Bestemming ( h e t v a s t s t e l l e n van de d o e l e i n d e n waartoe een g e b i e d o f een s t u k grond o f water g e b r u i k t mag ' worden: bestemming t o t drinkwaterréservoir; " t o t ' l u c h t v a a r t t e r r e i n 5 t o t openbare v;eg); B'. In'7?ichting ( h a n d e l i n g . ' ) ' (het
''' '
f e i t e l i j k g e s c h i k t maken van' isen s t u k grond
o f w a t e r v o o r de bestemming d.m.v. de a a n l e g •:;;...,j.yan .wei'ken);
'-r-..
;
.
.
.'C.'Beheer "(de z o r g voor-een s t u k grond .of w a t e r u i t . " een bepaald' oogpunt, door een'bepaalde o v e r h e i d s •
instantie);
••• ..•.•."• ;•
' I n r i c h t i n g en beheer hebben xn het/algemeen s l e c h t s ' z i n als'...er . i n z i c h t , i n de-doeleinden', .in de bestemming, b e s t a a t . ' Het heef t.^ omgekeerd e e r s t z i n een bepaalde bestemming te.geven wanneer kans op de n o o d z a k e l i j k e i n r i c h t i n g en r e g e l i n g - v a n beheer, v e r z e k e r d z i j n . I n v e e l g e v a l l e n gaat- de ' i n r i c h t i n g aar nieuv/e vormen •vari beheer-vo.or.afj~ men denke b i j v . . - aan de Z u i d e r z e e • werken.- I n andere g e v a l l e n ei.'s't een goed beheer h e t • d o e n ' u i t v o e r e n .van bepaalde vrerken . (ophogen
dijken,
uitdiépen van s l o t e n v e r b r e d e n - v a n wegen). Voor h e t voeren van b e l e i d ~ d i e n t
-de o v e r h e i d t e be-
schikken- over t: gold-.(financiën) en d e s k u n d i g p e r s o n e e l . Het b e l e i d kan v e r w e r k e l i j k t worden i n hoofdzaak l a n g s :tw6e. wegen-•:
.
\\:--;,.\ .
a. door h e t (doen) u i t v o e r e n van,.werken • ' .''b;^dbor..h_ét•..hanteren van j u r i d i s c h e i n s t r u m e n t e n . T o t h'e't j u r i d i s c h i n s t r u m e n t a r i u m voor over^heidsbeheer kunnen behoren:
-O-
I
5
• • Middelen .aktiGf b e h e e r : - v e r l e n e n s u b s i d i e - s l u i t e n beheei-'sovei^eenkomst r geven van b e v e l tol" u i t v o e r i n g werken .
.
- opleggen
onderhoudsplicht
- toepassen p o l i t i e d v / a n g Middelen p a s s i e f .beheer : . '"rrr .
. - verbod met m o g e l i j k h e i d v e r g u n n i n g , onthefr3.ng3
concessie
- heffing • -
•::
- goedkeuringsvereiste
.•
- m o g e l i j k h e i d t o t maken van bezwaar
.
t.g.v, meldingsplicht
.Het beheer kan i n h e t algemeen>slechts o p t i m a a l worden u i t g e o e f e n d tegen de a c h t e r g r o n d . v a n een p l a n m a t i g e
aanpak, d.w,z. mot
behulp van een b e h e e r s p l a n . Het i s van b e l a n g de.in. h e t navolgende beschreven w e t t e l i j k e .regelingen k r i t i s c h t e b e z i e n i n h e t l i c h t van bovenstaande t h e o r e t i s c h e beleidselementen,.
Bestuursorganisatie De Nederlandsö o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e k e n t g l o b a a l gesproken d r i e niveaus,
t e vreten h e t R i j k , dé p r o v i n c i e en de gemeente.
Op e l k van deze niveaus
t r e f t meh aan een vertegenv/oordigend
l i c h a a m , eén d a g e l i j k s b e s t u u r ^ een a m b t e l i j k e apparaat
en
a d v i e s i n s t a n t i e s . Zovrel R i j k , p r o v i n c i e a l s gemeente v e r v u l l e n w a t e b s t a a t s t a k e n . Z i e voor wat R i j k en p r o v i n c i e b e t r e f t ,
...
h o o f d s t u k V, h i e r o n d e r . De gemeenten hebben doorgaans s l e c h t s v r e i n i g w a t e r s t a a t s t a k e n t e v e r h u l l e n , ' v n l . op h e t t e r r e i n van de v?egen en e v e n t u e l e havens; V e e l t a k e n m.b.t. de w a t e r s t a a t
.. •
op l o k a a l ' n i v e a u z i j n t o e v e r t r o u v f d "aan de onder de provinciën rëssorterende waterschappeii.' Z i e ' d a a r o v e r meer i n Hoofdstuk. ÏII eri I V ' h i e r o n d e r .
'
'
,'
'
Op R i j k s n i v e a u va.It de z o r g voor h e t vrat e r v o o r a l t o e aan de Departementen van Ver^keer en W a t e r s t a a t
en van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne. Daarnaast i s e r z o r g van h e t Departement van Landbouw en V i s s e r i j ( r u i l v e r k a v e l i n g
en v i s s e r i j ) en CRM
(natuurgebieden, rekrcEitie).
"9"
I -- 6
• Or'ganisatie van h e t waterbeheer. i i ^ Nedjari^ 'A. Het beheer van o p p e r v l a k t e v j a t e r ^' i'^wantitat:'Lef beheei-^ Het o p p e r t o e z i c h t over de w a t e r s t a a t b e r u s t b i j de R i j k s o v e r h e i d - U i t v o e r e n d apparaat i s de R i j k s w a t e r s t a a t . •
. Grote, r i v i e r e n , zeearmen en b e l a n g r i j k e .
scheepvaart¬
k a n a l e n . v a l l e n onder beheer van h e t R i j k . Beheer i s geregeld:, i n o f k r a c h t e n s de VJet t o t v a s t s t e l l i n g
:
van
b e p a l i n g e n b e t r e f f e n d e 's R i j k s w a t e r s t a a t s w e r k e n , de W;iterstaatsv/et 1900
en de R i v i e r e n w e t .
Aan. P r o v i n c i a l e S t a t e n komt h e t t o e z i c h t t o e over
alle
w a t e r s t a a t s w e r k e n , waterschappen, veenschappen en veenp o l d e r s , v o o r z o v e r h e t t o e z i c h t op bepaalde werken n i e t ' aan anderen i s opgedragen:. Deze t a a k w o r d t : i n f e i t e v e r v u l d ' door Gedeputeerde S t a t e n i Deze b e s c h i k k e n eigen p r o v i n c i a l e w a t e r s t a a t s d i e n s t e n .
over
'••
D e . r e c h t s t r e e k s e zorg voor a f w a t e r i n g van gronden en h e t handhaven van een o p t i m a a l g r o n d w a t e r p e i l b e r u s t v e e l a l b i j de waterschappen. De w e t t e l i j k e v o o r s c h r i f t e n
be-
t r e f f e n d e h e t beheer van v/aterschappen b e r u s t e n - v e e l a l op de W a t e r s t a a t s w e t
1900, de Keurenwet en de Bevoegd-
hedenv/et. . Sommige openbare v/ateren v a l l e n onder beheer van
ge-
meenten. Het w a t e r l e i d i n g b e l a n g b i j h e t o n t t r e k k e n van v/ater aan o p p e r v l a k t e w a t e r e n i s ..in .het algemeen o n v o l doende gewaarborgd. V g l . ook h o o f d s t u k 10 van de u i t 1968 daterende Nota van R i j k s w a t e r s t a a t : .-"De w a t e r h u i s h o u d i n g van Nederland".
Een u i t z o n d e r i n g v o i m t
a r t . 8 7 van h e t Algemeen Reglement van P o l i t i e
voor
r i v i e r e n en r i j k s k a n a l e n ( v g l . Schuurmans. 8 Jordens nr.38 b l z . 300/301) : ."Behoudens v e r k r e g e n r e c h t e n i s h e t verboden,
zonder v e r g u n n i n g , v e r l e e n d door o f vanv/ege
de M i n i s t e r :
-10-
1-7
1. v?ater u i t h e t k a n a a l o f de d a a r t o e behorende' v r a t e r l e i d i n g e n •
a f t e l e i d e n ; en
•
•
.
2, i n , op, onder o f over h e t k a n a a l e n i g werk u i t t e voeren. N i e t t e m i n w o r d t de o n t t r e k k i n g van v/ater aari h e t Lekkanaal t e Jutphaas t e n behoeve van de openbare w a t e r v o o r z i e n i n g van Amsterdam en Noord-Kolland door de n.v. V ^ a t e r t r a n s p o r t maatschappij R i j n - Kennemerland (V?RK) n i e t door een v e r g u n n i n g gedekt. Er i s s l e c h t s v e r g u n n i n g v e r l e e n d voor h e t hebben van i n l a a t - en o p v o e r w e r k t u i g e n met cen bepaalde
capaciteit,
Er i s dus v;el d r i n g e n d b e h o e f t e aan een v / e t t e l i j k e r e g e l i n g • voor h e t k w a n t i t a t i e f beheer van o p p e r v l a k t e w a t e r .
Daarnaast
béstaat b e h o e f t e aan een w e t t e l i j k e r e g e l i n g b e t r e f f e n d e de openbaarheid
van o p p e r v l a k t e v / a t e r e n , t e v e r g e l i j k e n met de
r e g e l i n g voor wegen v e r v a t i n de Wegenv/et. b. K v / a l i t a t i e f beheer
'
.; .
.Dit k v / a l i t a t i e v e -beheer i s ' g e r e g e l d i n de VJet v e r o n t r e i n i g i n g oppervlaktewateren ( v g l .
h o o f d s t u k V I I I van d i t d i k t a a t ) .
Er h e e f t een ( t e ) s t e r k e d e c e n t r a l i s a t i e van r e g e l i n g en beheer p l a a t s g e v o n d e n . Behalve h e t RIZA hebben ook de r i j k s i n s p e k t e u r s van de v o l k s g e z o n d h e i d , b e l a s t met h e t t o e z i c h t op de m i l i e u hygiëne , b e l a n g r i j k e adviserende bevoegdheden. V o o r t s i s h i e r van b e l a n g de i n t e r d e p a r t e m e n t a l e coördinatiecommissie voor de ..milieuhygiëne (ICHH) , w a a r i n v e l e departementen'vertegenwoordigd • zijn. B.
;..'•.•
Het beheer van h e t grondwater • ^' K v / a n t i t a t i e f : beheer
^
Voor g r o n d v / a t e r o n t t r e k k i n g van enige omvang...is k r a c h t e n s f o r .mele w e t t e l i j k e r e g e l i n g i n h e t algemeen slechts..een H i n d e r w e t v e r g u n n i n g v e r e i s t . .In.1955 kwam t . a . v . de g r o n d w a t e r w i n n i n g t.b.v..de openbare, d r i n k v / a t e r - v o o r z i e n i n g :dei Grondvjaterwet w a t e r l e i d i n g b e d r i j v e n t o t s t a n d en werd de Hindérv/et i n zoverr'e o p z i j . geschOYen.. De M i n i s t e r van Volksgezondheid .'en • Milieuhygiëne .
w o r d t ter^zake g e a d v i s e e r d door de Commissie Grondwaterwet Waterl e i d i n g b v d r i j v e n (COGROWA) .
•,
-11-
/
I •• 8
V o o r t s hebben v e l e p r o v i n c i e s p r o v i n c i a l e grondwaterverorde-:ningen .vasl'gesteld
.Deze r e g e l i n g e n
bevatten- dóórgaans:
a. een v e r p l i c h t i n g t o t r e g i s t r a t i e van o n t t r e k k i n g , alsmede b. ';de mogelijkhéid t o t een verbód van o n t t r e k k i n g van v/ater :-. ,:zonder v e r g u n n i n g van- G.S. A l s a d v i s e u r s 'treden op: de • ;provinciaJje v / a t e r s t a a t s d i e n s t e n ' on dc -COWABÖ (Commissie i n zake W a t e r o n t t r e k k i n g
aan de Bodem).
'
'
. E r - z i j n plannen voor een l a n d e l i j k e grondvjaterv;ét; -
• K w a l i t a t i e f beheex"'
' '
•
•
' -' •
Van-een algemeen'kv7alit£i-tief behee^^^^
' ''
-
grondv'/ater i s geen
sprake. Er z i j n s l e c h t s i n c i d e n t e l e r e g e l i n g e n ' t b v . de openbare d r i n k w a t e r v o o r z i e n i n g . Waterwingebieden worden'beschermd v i a gem e e n t e l i j k e bestemmingsplannen, v a s t g e s t e l d k r a c h t e n s de Wet op de R u i m t e l i j k e Ordening alsmede i n enige p r o v i n c i a l e
verorde-
n i n g e n t e r bescherming van waterv/ihgebieden. Er - i s d u i d e l i j k ' b e h o e f t e ' a a n een l a n d e l i j k e r e g e l i n g t e r bescherming v a n de 'gtondv/'aterkwalitei't. '
'
' "
• Wensen" t a v , de 'toekoms-tige o r g a n i s a t i e van h e t waterbeheer
De v/ijze'van o r g a n i s a t i e " van de v/aterhuisho\iding i s r e e d s l a n g e t i j d i h discussie. i n 1938 i s eëh ontv/orp t o t ' een wet op de w a t e r h u i s h o u d i n g b i j de Tv/eede Kamer i n g e d i e n d .
Het ontwerp v/erd i n 1948
I n 1950 v/erd v/etsontwerp 2023. i n g e d i e n d had
ingetrokken.
d a t s l e c h t s be'trekking
op de v / e t t e l i j k e r e g e l i n g van h e t beheer van de r i j k s w a t e r e n .
H i e r i n s t o n d de z o r g om verschillende'-gebi'eden^van zoet w a t e r 't'e voo"i?zien c e n t r a a i . Öók " d i t ontv/e7?p i s geen v/et gev/orden. Men vreesde algemeen é'rnstige'inbreuk''öp de autonome t a a k u i t o e f e n i n g van
l a g e r e lich'amen'omdat "^het R i j k een o o r d e e l
zou geven over de
"'waterbehoefte van" d i e l i c h a m e n en vari dé v/ijze v/aarop h e t w a t e r wot'dt' gebruikt.'"'
' -
•-
'
• - '•- ' '
I r i 1971 h e e f t ( d e ' d i r e c t e u r - g e n e r a a l van de R i j k s v / a t e r s t a a t , I r . J.'•'vah'de ' k e r k ' g e p l e i t v o o r de o p s t e l l i n g van w a t e r h u i s h o u d i n g s p l a n n e n voor de d r i e h y d r o l o g i s c h e gebieden van N e d e r l a n d ,
-12-
T - 9 t e vieten v o o r h e t nooi-^delijke l a g e d o e l , benoorden
Noord-
zeekanaal, h e t z u i d e l i j k e l a g e d e e l bewesten AmsterdamR i j n k a n a a l en h e t o v e r i g e hogere d e o l . Deze plannen zouden moeten worden g e r e g e l d i n een vret op de w a t e r h u i s h o u d i n g . De waterschappen zouden moeten meewerken aan de p l a n n i n g voor de hen t o e v e r t r o u w d e h i ' d r o l o g i s c h e subs'tï'ucturen.
Van andere z i j d e i s de opi-^ichting aanbevolen van een Planbureau Waterbeheer, a l s een o n a f h a n k e l i j k e i n s t a n t i e naast h e t bestaande b e s t u u r s a p p a r a a t ( S t u d i e weii-f^roep o r g a n i s a t i e waterbeheer van de S t i c h t i n g Toekomstbeeld der T e c h n i e k ) . V o o r t s kan vrorden gewezen op de inhoud van h o t i n 1973 gep u b l i c e e r d e Structuurschema v o o r de d r i n k - en i n d u s t r i e w a t e r voorziening. Z i e hiei'onder h o o f d s t u k V I I .
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT Vakgroep B.0.E.R./Vakgroep Recht
Diktaat Waterstaatsrecht
Waterstaatsrecht .
Het v / a t e r s t a a t s b e s t e l i n h i s t o r i s c h _ p e r s p e c t i e f
Reeds i n de 10® en 11"^ eeuw was e r i n Groningen
en F r i e s l a n d '
een o v e r h e i d s v e r p l i c h t i n g t o t h e t onderhouden van d i j k e n , gelijk
aan de b e l a s t i n g - en d i e n s t p l i c h t .
OoLspronkelijk v i e l daar de t e r i t o r i a l e k r i n g van b e s t u u r voor h e t w a t e r s t a a t s b e s t u u r samen met d i e van h e t normale l o k a l e b e s t u u r . A l l e n g s werden s p e c i a l e licham.en i n g e s t e l d omdat
de z o r g voor een d i j k voor meerdere l o k a l e gemiCenschappen
van g e z a m e n l i j k b e l a n g was.
G e w o o n l i j k werden s t r e k e n d i e
door een v l o e d werden overstroomd b i j h e t d i j k o n d e r h o u d betrokken. Een andere o n t w i k k e l i n g deed z i c h voor waai^ door
belanghebben-
den g e s t i c h t e gemeenschappen door l e g a l i s a t i e o f e r k e n n i n g door hoger gezag een nieuwe p u b l i e k r e c h t e l i j J c e s t a t u s kregen-. Van b e l a n g was d a t i n H o l l a n d de graven vanouds v e e l i n v l o e d ' hadden op de i n s t e l l i n g Rijnland
van de hoogheemraadschappen, z o a l s
, S c h i e l a n d en D e l f l a n d . Na de a f z w e r i n g van
P h i l i p s I I g i n g e n de bevoegdheden van de landsheei? op de gew e s t e l i j k e s t a t e n en na de Franse t i j d op de p r o v i n c i a l e s t a t e n over. Van oudsheer i s h e t onderhoud
van w a t e r s t a a t s v r e r k e n t e n l a s t e
van de belanghebbende gronden' g e b r a c h t ; d i t g o l d zov/el voor d i j k e n a l s voor wegen
De e i g e n a r e n van de belanghebbende
gronden l i e t men b e t a l e n naar de mate van hun b e l a n g . D i t p r i n c i p e vrerd ook t o e g e p a s t t o e n de steden waterwegen voor h a n d e l s d o e l e i n g e n w-ilden b e n u t t e n ; h e t g r o o t s t e d e e l van de onderhoudskosten
van de daarvoor benodigde werken vjerk t e hun-
nen l a s t e g e b r a c h t .
' .
Naast e i g e n a r e n van l a n d e r i j e n vre;oden ook e i g e n a a r s van h e t "gebouvrd" aangeslagen; h e t o m s l a g s t e l s e l i s steeds h e t e e r s t e f i n a n c i e r i n g s p r i n c i p o van w a t e r s t a a t s w e r k e n gebleven.
II
- 2
Daarnaast werd soms een beroep gedaan op p r o v i n c i a l e en
rijks-
m i d d e l e n . Zeer k o s t b a r e en kwetsbaore d i j k g e d e e l t e n werden
ook
w e l i n onderhoud en beheer aan r i j k o f p r o c i n c i c overgedragen.
De term: "waterstaat"_
,. .
De t e r m w a t e r s t a a t t e r a a n d u i d i n g h e i d s z o r g h e e f t men
van een t e r r e i n . v a n o v e r -
^
nimmer 'precies kunnen o f w i l l e n definiëren.
Na h e r h a a l d e aandr.ang, gaf dc r e g e r i n g i n 1897
de v o l g e n d e u i t -
e e n z e t t i n g van de Tweede Kamer van hetgeen z i j onder_jneer onder w a t e r s t a a t
verstond:
- s t r a n d e n der zee, z e g a t e n , zeeboezems, r i v i e r e n , , d u i n e n en andere ' zeevreringen, r i v i e r w a t e r k e r i n g e n , v a a r t e n , beken, a f v o e r s l o t e n , watergangen, o n t g r o n d i n g e n , spoorwegen en andere wegen, s t r a t e n en bruggen. Volgens B o g a e r t s . ( N e d e r l a n d s B e s t u u r s r e c h t moet men
1962-11, b l z . 18H)
eronder v e r s t a a n :
. .
- d i e t a k van o v e r h e i d s z o r g , welke z i c h b e z i g h o u d t de i n s t a n d h o u d i n g '
en b r u i k b a a r m a k i n g
van
bodem-
met
Nederlands
••
P r o f . de Goede gaf.tv?ee o m s c h r i j v i n g e n :
,
.• -
•
•
A. - h e t b r u i k b a a r maken en b r u i k b a a r houden van bodem en w a t e r door m e n s e l i j k e a c t i v i t e i t
op h e t g e b i e d van be-
wonen en bewerken door m i d d e l van waterbouwkundige
:
werken; B. - de z o r g voor do n a t u u r l i j k e b e v e i l i g i n g en de bruikbaarmaking
vah ons g r o n d g e b i e d , bodem zowel .als
v/ateroppervlakte.
Dit
vormt een
natuurlijke
,
a a n w i j z i n g d a t men
d i e n t t e onderscheiden:^
I.
w a t e r s t a a t a l s o b j e c t van o v e r h e i d s a c t i v i t e i t
•
II.
w a t e r s t a a t a l s ( t a k van) o v e r h e i d s a c t i v i t e i t
(waterstaat-
bestuur) III.
waterstaat als (menselijke ) a c t i v i t e i t . .
,,
, . , . .;.
Waterstaat' a l s bedoeld
sub I kan men o m s c h r i j v e n a l s :
- de van n a t u r e aanwezi,f^_ _eii jcunstraatige
infrastruktuur,
dienende t o t b e v e i l i g i n g , behoud, gebruik-, u i t b r e i d i n g en . ' o n t s l u i t i n g van .ons ,rh')nd_^-bied, bodem, zowel a l s water.
W a t e r s t a a t a l s bedr^eld sub I I kan men aanduiden a l s : de (t£ik van) o v e r h e i d s z o r g - v o o r . . . . . ( z i e v e r d e r sub I ) ;
VJaterstaat a l s bedoeld
sub I I I :
- de m e n s e l i j k e a c t i v i t e i t g e r i c h t op h e t b r u i k b a a r maken en b r u i k b a a r houden van...... ( z i e v e r d e r sub I ) .
De f e i t e l i j k e
inhoud van de term w a t e r s t a a t kan men b i j benadering
a f l e i d e n u i t de t a k e n en d o e l s t e l l i n g e n , d i e door P r o v i n c i a l e S t a t e n i n de l o o p d e r j a r e n aan waterschappen z i j n gegeven.
De termicn waterstaats'f/erken en v r a t e r s t a a t s b e l a n g e n Waterstaatsv/crken
z i j n de a f z o n d e r l i j k e k u n s t m a t i g e
elementen van de
h i e r b o v e n omschreven i n f r a s t r u k t u u r . N.B. Men d i e n t de v/aterstaatvjerken w e l t e o n d e r s c h i e d e n van de werkzaamheden s t r e k k e n d e t o t h e t aanleggen, behoud e t c . van deze v/ex'ken. V r a t e r s t a a t s b e l a n g e n z i j n de belangen d i e door w a t e r s t a a t ( i n
•
de b e t e k B n i s sub I I I ) vrorden gediend.
De t e r m w a t e r s t a a t s r e c h t V J a t e r s t a a t s r e c h t kan men o m s c h r i j v e n a l s h e t r e c h t b e t r e f f e n d e de w a t e r s t a a t ( i n de b e t e k e n i s sub I ) . Men kan h e t ook r u i m e r o m s c h r i j v e n al.s: - a l l e b e p a l i n g e n u i t vretten en .lagere r e g e l i n g e n (soms ook op gevroonterecht b e r u s t e n d e ) d i e b e t r e k k i n g hebben op de b e h a r t i g i n g van waterstaatsbel'angen en de v e r z o r g i n g van watei^staatsvrerken i n de r u i m s t e z i n , door vrelke i n s t a n t i e , ook
(Cursus
vmtorschapsrecht).
Er i s geschreven en ongeschreven recht.; een vorm. van ongeschreven r e c h t i s h e t gevroonterecht.
II
~ h
Bronnen van geschreven v / a t e r s t a a t s r e c h t
'Het geschreven '
"
"
v/aterstaatsrecht i s t e vinden i n :
a.' h e t e l f d e h o o f d s t u k van de grondwet ( a r t . 204 t/m 207); b. f o r m e l e w e t t e n op h e t teri-'cin van de v / a t e r s t a a t ; c. algemene maatregelen
van b e s t u u r ; .
,
.
d. p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g e n op de v / a t t j r s t a a t j waaronder reglementen voor
vvaterschappen;
e. veror'deningen .van waterschappen;
. ,
f . v e r o r d e n i n g e n van gemeenten en van e v e n t u e l e lichamen i n g e s t e l d k r a c h t e n s do Wet gemeenschappelijke :?egelingen van 1950;
.
_
• . :
g. u i t s p r a k e n yan r e c h t e x d i j k e i n s t a n t i e s (gewone r e c h t : k a n t o n g e r e c h t ; r e c h t b a n k ; h o f ; hoge r a a d ; c i v i e l e en • s t r a f r e c h t s p r a a i c ; a d m i n i s t r a t i e v e r e c h t e r s ) en van adm i n i s t r a t i e v e b e r o e p s i n s t a n t i e s (Gedeputeerde S t a t e n , M i n i s t e r , K r o o n ) . Deze u i t s p r a k e n worden g e p u b l i c e e r d i n Waterschapsbelangen on i n A d m i n i s t r a t i e f r e c h t e l i j k e bes l i s s i n g e n (ARB), vanaf 1971 opgenomen i n de; Nederlandse Jurisprudentie.
Waterstaatswetten
...
.
. . . . .
Het w a t e r s t a a t s r e c h t s t a a t v e r s r ^ r e i d over t a l van w a t e r s t a a t s v/etten. I n 1855 kwam t o t s t a n d een Wet v o o r l o p i g e v o o r z i e n i n g i n sommige w a t e r s t a a t s b e l a n g e n ( i n g e t r o k k e n i n 1900); Sedert e i n d van de 19*^ eeuv/ i s een r e e k s v/etten t o t s t a n d ge- bracht, zoals: a. Verveningenwet
( 1 8 9 5 ) ; i n g e t r o k k e n i n g e v o l g e a r t , 32 van de Ontgrondingenv/et
b. Keurenv/et
(1965)
(1895)
c. W a t e r s t a a t s w e t 1900 (1900) d. Bevoegdhedenwet
'
• .
•
(19o2)
e. Wet d r o o g m a k e r i j e n en i n d i j k i n g e n
(1904.)
f . R i v i e r e n w e t (1908)
... .
g. Verenv/et (1921) h. Wegenwet
.
(1930)
i . Wrakkenwet
(1934)
j . V/el c a l a m i t e u z e p o l d e r s
(1970)
.
„
.
.
,
.
.
k. Wet t o t v a s t s t e l l i n g van b e p a l i n g e n b e t r e f f e n d e "s R i j k s waterstaatsv/erken (1891) 1. Wet i n z a k e voorkoming van a a n v a r i n g (1891) m. Belemmeringswet v e r o r d e n i n g e n (1899) n. Belemmeringsv/et p r i v a a t r e c h t
(1927)
O. Belemmeringsv;et l a n d s v e r d e d i g i n g (1951) Wet t o t a f s l u i t i n g en droogmaking van de Z u i d e r z e e (1918) q- D e l t a w e t (1958) V.
' i
Deltaschadewet (1971)
s. Wet
bescherming w a t e r s t a a t s w e r k e n i n o o r l o g s t i j d (1951)
t . VJet o l i e v e r o n t r e i n i g i n g
zeev/ater (1958)
u. Ontgrondingenwet (1965) 'v. Wet v e r - o n t r e i n i g i n g o p p e r v l a k t e v / a t e r c n (1970) w.
Verkeerswet t e g e n l i n t b e b o u w i n g (1937)
IÏ ™ 6 • " ^' T e k s t b i j l a g e b i j - h o o f d s t u k I I ,
-
•
GRONDWET VOOR HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
E l f d e ..Hoofdstuk '
•
'• ' ' ,
• • • ''
• •
' •
lAïi ÜE_W AÏE RS_T A AT
A r t . 204 De wet g e ^ f t z^egels o m t r e n t h e t w a t e r s t a a t s b e s t u u r , h e t oppertoez i c h t en t o e z i c h t daaronder begrepen, met i n a c h t n e m i n g d e r ' voors c h r i f t e n i n de volgende a r t i k e l e n van d i t h o o f d s t u k v e r v a t ,
A r t . 205 Dö k o n i n g h e e f t h e t o p p e r t o e z i c h t over a l l e s ' w a t de v / a t e r s t a a t b e t r e f t , zonder o n d e r s c h e i d o f de k o s t e n daarvan worden b e t a a l d uit
's R i j k s kas o f op een andere w i j z e gevonden.
A r t . 206 1 . De S t a t e n d e r provinciën
hebben het' t o e z i c h t op a l l e w a t e r -
staatv/erken, waterschappen, veonsOhappen en v e e n p o l d e r s . , Nochtans kan de wet h e t t o e z i c h t over bepaalde werken aan anderen opdragen. 2. De S t a t e n z i j n bevoegd, met g o e d k e u r i n g des Konings, i n bestaande i n r i c h t i n g e n en reglementen d e r waterschappen,
veen-
schappen en v e e n p o l d e r s v e r a n d e r i n g e n t e maken, waterschappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s : j t e h e f f e n , nieuwe op t e r i c h t e n 'en nieuv/e r e g l e m e n t e n voor zodanige i n s t e l l i n g e n v a s t t e s . e l l e n . T o t v e r a n d e r i n g van de i n r i c h t i n g e n o f r e g l e m e n t e n kunnen de b e s t u r e n van d i e i n s t e l l i n g e n v o o r s t e l l e n aan de S t a t e n d e r provinciën doen.
A r t . 207 De b e s t u r e n van v/aterschappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s kunnen v o l g e n s r e g e l s , door de wet t o s t o l l e n , i n h e t h u i s h o u d e l i j k bel a n g van d i e i n s t e l l i n g e n v e r o r d e n i n g e n maken.
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT Vakgroep B. O .E. R./Vakgroep Recht
Diktaat Waterstaatsrecht
:
'
•
•
'
I I I . -WATERSTHAPSRECHT ( o r g a n i s a t i e )
1. Vf a t er schap Een V7aterschap i s een o v e r h e i d s l i c h a a m b e l a s t met . .. : • - de b e h a r t i g i n g van een o f meer s p e c i f i e k e w a t e r s t a a t s b e l a n g e n ; - een o f meer s p e c i f i e k e w a t e r s t a a t s t a k e n .
•
N.B. V/insemius h e e f t g e p i e l d voor waterschappen t e b e l a s t e n met de z o r g voor êên o f meei'' v/aterstaatswerken.
I n . p r i n c i p e kunnen watersctrppen worden o p g e r i c h t t e r b e h a r t i g i n g van e l k w a t e r s t a a t s b e l a n g , voor e l k e v j i l l e k e u r i g e v / a t e r s t a a t s t a a k . Er i s een zek e r e o n t w i k k e l i n g gaande met b e t r e k k i n g t o t hetgeen t a k e n p a k k e t van een waterschap
t o t h e t belangen- en
kan worden gerekend; v o o r b e e l d e n : w a t e r -
kering, ontwatering, bewatering, waterzuivering, w a t e r o n t z i l t i n g ,
inpol¬
der ing,. beheer van h e t vjater a l s s c h e e p v a a r t k a n a a l . ,. . Het k a r a k t e r v a n doélcorpoi''atie (-" èeh o v e r h e i d s l i c h a a m g^ericht op d u i . d e l i j k d o e l - o f t a k e n p a k k e t ) brengt' mee: - d a t b e s t u u r s z o r g op s p e c i f i e k e d o e l e i n d e n i s g e r i c h t ; - d a t o r g a n i s a t i e op deze d o e l e i n d e n i s ' afgestemd; • Do g r o t e i n v l o e d van de belanghebbenden"komt t o t u i t d r u k k i n g i n : \~ hun s t e m r e c h t ;
'
:.''•'• • •
- hun v e r p l i c h t i n g t o t b e t a l i n g ' van de Voor de normale t a a k v e r v u l l i n g
.
benodigde g e l d e n , de w a t e r s c h a p s l a s t e n . I n - p r i n c i p e b e s t a a t e r dus eenheia-van'belang, b e t a l i n g en'zeggenschap. Belanghebbende i s men onder meer a l s men e i g e n a a r , v r u c h b g e b r u i k e r of, e r f p a c h t e r i s v a n gronden gelegen b i n n e n h e t t e r r i t o i r van'het
waterschap,
•. met andere woorden a l s men i n g e l a n d i s . Men k e n t waterschappen met s l e c h t s êên i n g e l a n d . Er bestaan ook v/aterscheippem zonder t e r r i t o i r van enige bet e k e n i s , b i j v o o r b e e l d voor. een weg, br'Ug o f s l u i s .
Ill
- 2
I n de waterschapswetgeving v i n d t rnen g e w o o n l i j k de veenschappen en veenp o l d e r s i n een adem met de waterschappen
v e r m e l d . De oorzaak l i g t b i j
een
I n 1882 o o r d e e l d e ons hoogste r e c h t s c o l l e g e d a t de voor v e r v e n i n g van
ho-
a r r e s t van de Hoge Raad.
ge venen o p g e r i c h t e veenschappen geen v/aterschappen waven. D i t betekende onder meer d a t p r o v i n c i a l e s t a t e n z i c h diende t e onthouden yan de r e g l e m e n t e r i n g van deze l i c h a m e n , w a t door de p r o v i n c i a l e en, r i j k s o v e r h e i d werd b e t r e u r d vanwege de l a n d i n r i c h t i n g s - ( l a n d s c h a p s o n t w r i c h t e n d e ? ) aspecten van hun a c t i v i t e i t e n .
.
...
, ,
Toen i n 1887 de grondwet werd g e w i j z i g d h e e f t men
o v e r a l a c h t e r h e t woord
waterschap de ter^men veenschappen ( v o o r de v e r v e n i n g van hoogveen) en veenp o l d e r s ( v o o r laagveen) toegevoegd. Daarmee werd de r e i k w i j d t e van de r e g l e m e n t e r i n g s b e v o e g d l i e i d van p r o v i n c i a l e s t a t e n v e r g r o o t ; maar t e v e n s kon a l d u s t w i j f e l r i j z o n over de v r a a g o f h e t b e h a r t i g e n van belangen
van
v e r v e n i n g w e l a l s een i^aterschapstaak g e z i e n kon wordenI
Waterschap a l s r e c h t s p e r s o o n
Onder p e r s o o n l i j k h e i d ( i n h e t r e c h t ) p l e e g t men om p l i c h t s -
t e , v e r s t a a n h e f vermogen
en brav.oegdheidssubjekt t g z i j n ; persoon i s , w i e d i t . v e r -
mogen h e e f t .
, ;
Men kan de personen i n d e l e n i n n a t u u r l i j k e personen en r e c h t s p e r s o n e n . Onder r e c h t s p e r s o o n v e r s t a a t men de j u r i d i s c h e p e r s o n i f i c a t i e van
een
u i t de m a a t s c h a p p e l i j k e w e r k e l i j k h e i d g e c o n s t r u e e r d e i d e n t i t e i t , d i e naar geldend r e c h t t o c r e k e n i n g s s u b j e c t van r e c h t e n en p l i c h t e n kan z i j n . Rechtspersonen
z i j n bijvoorbeeld:
- stichtingen; - v e r e n i g i n g e n d i e aan de v / e t t e l i j k e v e r e i s t e n hebben voldaan;.. - h i s t o r i s c h g e g r o e i d e gemeenschappen, z o a l s de S t a a t d e i \ N e d e r l a n d e n , p r o v i n c i e s , gemeenten, e.d.
.
.
.
,
:
;
- Gemeenschappen door h e t openbaar gezag, d a t d a a r t o e de bevoegdheid ingesteld.
,
.
..
, .
bezit,
:.
Waterschappon z i j n r e c h t s p e r s o n e n en hebben op gro.nd .daarvan h e t verr.aogen om i n h e t r e c h t s v e r k e e r a l l e r e c h t e n en v e r p l i c h t i n g e n op zich- t e nemen (behoudens d i e waarvoor een l i c h a m e l i j k bestaan v e r e i s t i s ) d i e ook i n d i v i d u e l e b u r g e r s , aan mensen, kunnen t o e v a l l e n .
aan
Ill
Een
3
rechtspei-^soon h e e f t geen l i c h a m e l i j k b e s t a a n ; d e r h a l v e
l i j k e personen namehs de r e c h t s p e r s o o n
z u l l e n natuurr
moeten kunnen'handelen; d i t handelen
g e s c h i e d t b i j een waterschap door h e t b e s t u u r (men s p r e e k t ' i n d i t verband van v e r t e g e n w o o r d i g i n g ) . De r e g e l s omtrent d i t handelen staan omschreven i n h e t d o o r ' p r o v i n c i a l e s t a t e n v a s t g e s t e l d e
gewoonlijk
waterschapsreglement.
4. Watersclxap a l s P ' - ^ ^ b l i e k r e d r t ^ ^
Het waterschap i s een p u b l i e k r e c h t e l i j k e d o e l c o r p o r a t i e . Met h e t z i j n van p u b l i e k r e c h t e l i j k c o r p o r a t i e hangt samen: a. qua o n t s t a a n : de i n s t e l l i n g d i e n t i n p r i n c i p e t e geschieden door h e t openbaar gezag d a t d a a r t o e te
u i t d r u k k e l i j k bevoegd d i e n t
z i j n v e r k l a a r d (soms v o l g t h o e d a n i g h e i d u i t h i s -
torische ontwikkeling); b. qua k a r a k t e r : h e t waterschap i s een dv/anggemeenschap; h e t kan bindende r e g e l s u i t v a a r d i g e n , d i e met de s t e r k e arm ( p o l i t i e d v / a n g ) gehandhaafd kunnen worden; h e t kan v o o r t s
belastingen
h e f f e n , 'die langs andere v/eg dan p r i v a a t r e c h t e l i j k e cont r i b u t i e s g e i n d kunnen v/orden. Met
h e t z i j n v&n d o e l c o r p o r a t i e s hangt samen:
• ' a. d a t h e t vjaterschap z i c h a l l e e n mag b e z i g houden met de s p e c i a a l aan '"'dat l i c h a a m
opgedragen belangen;
b. d a t h e t v/aterschap ook b e s t u u r d
v/or^dt door de b i j h e t d o e l (de
d o e l e i n d e n ) ' r e c h t s t r e e k s geïnteresseerden ( h e t i s dus tevens een belangengemeenschap). N.B. B i j deze vorm v a n o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e b e s t a a t een verhoogde kans op h e t gevaar d a t h e t s p e c i a l e b e l a n g gaat p r e v a l e r e n boven h e t algemene b e l a n g ; h i e r u i t v l o e i e n soms problemen voorat voor h e t c e n t r a l e gezag d a t de p r e t e n t i e h e e f t h e t algemeen b e l a n g t e behartigen.
5. B u i t e n l a n d s e
aequivalenten
van v/aterschappen
Ook i n ' h e t b u i t e n l a n d t r e f f e n v/e overeenkomstige o r g a n i s a t i e v o r m e n 'zoals:
aan,
" '
Wasser- und Bodenverbande ( D u i t s l a n d ) P o l d e r s en w a t e r i n g e n
(België)
Associations
syndicates
River Boaris
(Engeland)
des propriëtaires forcêes ( F r a n k r i j k )
Kenmerkend v o o r de Nederlandse o r g a n i s a t i e i s de c o n c e n t r a t i e van t o e z i c h t houdende bevoegdheden op p r o v i n c i a a l n i v e a u
( h i s t o r i s c h e oorzaak).
III.
k
^' I n r ' i c h t i n g •
i n r i c h t i n g van.een waterschap van een vraterschap bepalend
i s a l datgene, wat voor de
struktuur
i s en i s v a s t g e l e g d i n officiële v o o r -
s c h r i f t e n o f langs de weg der gewoonte g e g r o e i d . Volgens de
Regering
d i e n t rnen onder i n r i c h t i n g t e v e r s t a a n : " h e t d o e l , de t a a k , de bestemming van h e t waterschap,
z o a l s d i e door
de
v e r o r d e n i n g der-bevoegde macht o f door de g e s c h i e d e n i s van. h e t w a t e r schap, door een v o l g r e e k s van f e i t e n en h a n d e l i n g e n z i j n aangegeven". .Vgl. H.R. 1 2 - j a n u a r i 1923, S c h i e l a n d s Hooge -Zeedijk, Casus I
^' Reglement
•
. -
B i j de o p r i c l i t i n g w o r d t aan een waterschap
g e w o o n l i j k een s t a t u u t meege-
geven, reglement genaamd. D i t r e g l e m e n t :bevat g e w o o n l i j k b e p a l i n g e n over; - h e t d o e l van h e t v/aterschap; - het bestuur; .
- de w i j z e waaa'op h e t b e s t u u r h e t d o e l moet b e r e i k e n ( i n s t r u m e n t e n ) . I n de meeste g e v a l l e n w o r d t h o t r e g l e m e n t v a s t g e s t e l d door p r o v i n c i a l e staten. Vele p r o v i n c i e s z i j n o r t o e overgegaan een algemeen p r o v i n c i a a l v/aterschapsreglement
v a s t t e s t e l l e n , e v e n t u e e l aangevuld mot
reglementen voor e l k waterschap waterschappen kan a l s v o l g t
specifieke
a f z o n d e r l i j k . De v e r h o u d i n g t o t de
zijn:
- h e t algemene reglement g e l d t zonder meer voor a l l e
waterschappen;
- h e t algemene .reglement g e l d t s l e c h t s v o o r z o v e r u i t d r u k k e l i j , \ toepassing v e r k l a a r d ;
•
/an
• .
- h e t algemene r e g l e m e n t g e l d t n i e t v o o r z o v e r b u i t e n t o e p a s s i n g v e r klaard . .In G e l d e r l a n d en Z u i d - H o l l a n d t.^.vat h e t algemeen reglement ook b e p a l i n g e n d i e men
gev/oonlijk i n p o l i t i e v e r ' o r d e n i n g e n a a n t r e f t . Overigens p l e e g t
een algemeen r e g l e m e n t t e b e v a t t e n b e p a l i n g e n o m t r e n t : ' - r e g e l i n g stemrecht ingelanden - s a m e n s t e l l i n g , bevoegdheden en t a k e n van
bestuursorganen;
- benoeming van s e c r e t a r i s , penningmeester
en andere ambtenaren;
r e g e l i n g van hun w e r k k r i n g ; - g e l d e l i j k beheer, b e g r o t i n g , , r e k e n i n g en w a t e r s c h a p s l a s t e n ; - bevoegdheid
t o t h e t maken van k e u r e n ;
- t o e z i c h t van gedeputeerde
staen.
: .
Ill
5
jj£gfigA'ff..'r.oprichting, w i j s i g i n g , o p h e f f i n g Over deze bevoegdheid van p r o v i n c i a l e s t a t e n z i e men a r t . 206 GVJ Men kan de volgende f a s e n onderscheiden: a. de o p r i c h t i n g ( v a n nieuwe waterschappen) door p r o v i n c i a l e s t a t e n ; b. de g o e d k e u r i n g van d i t b e s l u i t door de Kroon ( v i a h a n d t e k e n i n g van de K o n i n g i n en medeondertekening door de r n i n i s t e r van Verkeer en V/aterstaat). c. de a f k o n d i g i n g van h e t b e s l u i t i n h e t p r o v i n c i a a l b l a d b l a d van de p r o v i n c i e ) .
-
.
(mededelingen.
Aan h e t b e s l u i t a l s bedoeld sub. A g a a t een w e t t e l i j k , omschreven procedure v o o r a f ; z i e a r t . 13 VJaterstaatswet 1900; d i t g e e f t een r e c h t van i n spraak aan belanghebbenden, waaronder gemeenten en andere waterschappen moeten vrox--dcn begrepen; nadere u i t w e r k i n g g e s c h i e d t b i j
provinciale
verordening of reglement. V o o r s c h r i f t e n o m t r e n t de o p r i c h t i n g van waterschappen g e e f t - b i j v . h e t O v e r i j s s e l s e algaiene r e g l e m e n t van 1952 en de s p e c i a l e V e r o r d e n i n g Gelderse V/aterschappen. Z i e s p e c i a a l ook nog a r t . 206, l i d
2, l a a t s t e v o l z i n , GW. •
. ' .
Wat er s ch ap s ci on c e n t r a t i e Onder i n v l o e d van de D e l t a v l o e d van 1953 h e e f t aen s t e r k e samenvoeging
(concentratie)
van waterschappen p l a a t s g e v o n d e n . I n de l a a t s t e h a l v e
eeuw z i j n trouwens meer dan 50% van de waterschappen verdvfenen. Er z i j n e r nu minder dan 14-00. De p r o v i n c i a l e commissies van deskundigen d i e v o o r s t e l l e n t o t -conc e n t r a t i e s f o r m u l e r e n noemen a l s v o o r d e l e n : - minder onderhoud aan kaden wegens v e r k o r t i n g van d i j k l e n g t e ; - c o n c e n t r a t i e van bemalingsv/ei-ktuigen; - m o g e l i j k h e i d voor h e t a a n t r e k k e n van d e s k u n d i g p e r s o n e e l ; - m o g e l i j k h e i d t o t v e r s t e r k t e gezagshandhaving; - g e m a k k e l i j k e r t e e f f e c t u e r e n t o e z i c h t door hogere i n s t a n t i e s . A l s nadelen worden genoemd: - i n de meeste g e v a l l e n z u l l e n do b e s t u u r s k o s t e n hoger worden; - dc p e r s o n e e l s k o s t e n z u l l e n
stijgen;
- de i n g e l a n d e n z u l l e n n i e t meer r e c h t s t r e e k s b i j h e t b e s t u u r b e t r o k k e n v/orden; - minder c o n t a c t t u s s e n b e s t u u r en i n g e l a n d e n ; h e t b e s t u u r kan minder eenvoudig goed o v e r z i c h t over s i t u a t i e i n pe-
Ill
6
h e l e waterschap hebben; - verhoging waterschapslasten
i s voor h e t a g r a r i s c h e b e d r i j f s l e v e n
een c o n c u r r o n t i e - v e r z w a r e n d e f a c t o r .
Voor een goed g e o u t i l l e e r d waterschap wordt cen oppervlakte van t e n m i n s t e 20.000 a 30,000 ha, n o d i g geacht.
Men kan waterschappen, l a t e n aansJ-uiten
b i j gebieden vraarvoor éen s t r e e k p l a n g e l d t o f b i j h e t form.aat van de toekomstige gewesten. Het vraterschap kan dan b e t e r meedoen aan h e t r e g i o n a l e samenspel van r u i i t e l i j k e o r d e n i n g , w a t e r h u i s h o u d i n g ,
milieu-
en landschapsbelieer en v e r k e e r , Het gehele v r a t c r s c h a p s b e s t e l vormt momenteel onderwerp van de S t u d i e commissie V/aterschappen onder v o o r z i t t e r s c h a p van mr. F,J. Kranenburg. Deze com.missie ook w e l Diepdelverscomraissie geheten had onder meer t o t t a a k fundamcTiteel na t e denken over h e t i n s t i t u u t waterschap i n onze maatschappij. V g l , de Rede van Kranenburg i n V/aterschapsbelangen 1972, b l z . '108.
Bestuur van een v/aterschap Meestal komen twee b e s t u u r s c o l l e g e s voor,, een d a g e l i j k s en een algemeen b e s t u u r . Het algemeen b e s t u u r omvat soms a l l e i n g e l a n d e n , soms a l l e e n hun v e r t e g e n w o o r d i g e r s
( h o o f d i n g e l a n d e n ) . Z e l f s i s m o g e l i j k benoeming
van êên b e s t u u r s c o l l e g e door hoger gezag. Op de vret berustende
bevoegdheden worden v e e l a l u i t d r u k k e l i j k aan een be-
p a a l d orgaan toegekend, z o a l s b i j v . bevoegdheden i n verband met voorkomen en beperken van o v e r s t r o m i n g e n
aan h e t d a g e l i j k s b e s t u u r ( a r t . 67 Water-
s t a a t s w e t 1900). Soms t o e d e l i n g aan de " b e s t u r e n " , h e t reglement
g e e f t dan
nadere a a n d u i d i n g van h e t bevoegde or.gaan. Een v o o r b e e l d van s p e c i a l e bevoegdheden, toekomende aan dc v o o r z i t t e r , l e v e r t ajT't. 1 , sub 50 Bevoegdhedenwet; z i e ook a r t . 9 ( u i t v o e r b a a r v e x ' k a a r i n g van dwangbevelen).
Ill
- 7
11. T e k s t b i j l a g e b i j h o o f d s t u k I I I
PROVINCIEWET 1962
DEJA'ATERS^TAAT. ,
A r t . 98. P r o v i n c i a l e s t a t e n z i j n bevoegd i n de bestaande i n r i c h t i n g e n en i-^egleraenten d e r v/aterschappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s v e r a n d e r i n g e n t e maken, v7atojrschax:>pen,. veenschappen en vconp o l d e r s ep t e h e f f e n , nieuwe op t e r i c h t e n en nieuwe r e g l e menten voor zodanige instellingcïi v a s t t e s t e l l e n . A r t , 99. 1 . P r o v i n c i a l e s t a t e n hebben h e t t o e z i c h t op a l l e w f i t e r s t a a t s v/orken, vmterscliappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s , voor zover de wet h o t t o e z i c h t over bepaalde v/ei^ken n i e t aan andore h e e f t opgedragen, 2. P r o v i n c i a l e stuiten kunnen gedeputeerde s t a t e n b e l a s t e n met he+ t o e z i c h t , bedoeld i n h e t e e r s t e l i d , . A r t , 1 0 0 . V e r o r d e n i n g e n , g e h e e l o f i n hoofdzaak de w a t e r s t a a t b e t r e f f e n d e , en de o v e r i g e b e s l u i t e n , bedoeld b i j a r t i k e l 98, behoeve Onze g o e d k e u r i n g .
Hoofdstuk X I I
TOEZ_ICHTJ/AN_GEDEPUTEE^
oTATm^
A r t . 1 2 1 . Z i j t r a c h t e n a l l o g e s c h i l l e n t u s s e n i n hun p r o v i n c i e
geves-
t i g d e gemeenten, v/eterschappen, veenschappen, v e e n p o l d e r s on .lichamen i n g e s t e i . ! b i j de gemeenschappelijke r e g e l i n g , i n d o r minne t e doen b i j l e g g e n . I n d i e n z i j d a a r i n n i e t s l a g e n , dragen z i j h e t g e s c h i l aan Ons t e r b e s l i s s i n g v o o r , t e n z i j de b e s l i s s i n g van h o t g e s c h i l i s opgedragen aan dc r e c h t e r l i j k e macht o f a.an een c o l l e g e , mot a d m i i n i s t r a t i e v e rechtspraak belast.
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT Vakgroep B.O'.E .R./Vakgroep Recht
D i k t a a t VJaterstaatsrecht
IV. WATERSCHAPSRECHT (ACTIVITEITEN)
1. _Toezicht en o p p e r t o e z i c h t Het t o e z i c h t en o p p e r t o e z i c h t over a l l e s wat de w a t e r s t a a t b e t r e f t worden i n de a r t i k e l e n 20i4,205 en 206 van de Grondwet ( z i e s t e n c i l 7202-A) aan p r o v i n c i a l e s t a t e n en aan de Kroon opgedragen. Deze t o e z i c h t h o u d e n d e f u n c t i e kan s i c h l a n g s tweeërlei v/eg manifestei^en: A. C o n t r o l e op l a g e r e b c s t u u r s i n s t a n t i e s door m i d d e l van: a.
goedkeuring
b. v e r n i e t i g i n g c. o p t r e d e n a l s b e r o e p s i n s t a n t i e d'. v e r v a n g i n g gezag b i j taakverwaar l o z i n g e. benoeming van f u n c t i o n a r i s s e n .
b. Zorg voor de goede s t a a t van w a t e r s t a a t s w e r k e n , e v e n t u e e l door
zelf
werken t e doen u i t v o e r e n , tegen t e gaan o f ongedaan t e maken.
N.B.
De tv/eede weg i s g e r i c h t op de f e i t e l i j k e t o e s t a n d en dus i n p r i n c i p e d o e l t r e f f e n d e r ; v e r e i s t e i s v/el d a t de v e r p l i c h t i n g t o t h e t u i t v o e r e n van bepaalde werken,
c a . , reeds b i j r e g l e m e n t o f a n d e r s z i n s i s v a s t -
gelegd .
Voorbeelden van de h i e r b o v e n bedoelde
gevallen:.
Ad A. C_ojit£ol.e_o£ bej3tu.ur3i^nstan^i_es a. Goedkeuring
k a h men o m s c h r i j v e n a l s cen v e r k l a r i n g van geen be-
zwaar t e n a a n z i e n van een reeds genomen b e s l u i t ; de v e r k l a r i n g , i s u i t g e v / e r k t zodi-'a ze i s v e r l e e n d ; h e r r o e p e n van g o e d k e u r i n g is niet mogelijk. Het v e r e i s t e van g o e d k e u r i n g v/ordt genoemd i n a r t . 206, l i d 2 van de Grondv/et; v/aai^ i s h e t nader' i n een v/et omschr-even?
S p on t an e v er n i e t i g i n g houdt i n de m o g e l i j k h e i d een reeds g e l dend b e s l u i t a c h t e r a f u i t h e t r e c h t s l e v e n t e doen ver'dwijnen, d.w.z. daeiraan bindende k r a c h t t e ontnemen. M e e s t a l m o g e l i j k op grond van s t r i j d met de wet o f s t r i j d met h e t algemeen belang. De bevoegdheid t o t spontane v e 3 ? n i e t i g i n g vroz'dt aan Gedeputeerde S t a t e n toegekend i n a r t i k e l 22 van .de Waterstaatsvjet 1900; dit artikel luidt: Artikel
•
.
22. Dc n i e t aan de g o e d k e u r i n g van G.S. o-nderworpen
v e r o r d e n i n g e n en (andere I ) b e s l u i t e n van h e t b e s t u u r van een waterschap (veenschap o f v e e n p o i d e r ) kunnen b i j een met r e d e nen omkleed b e s l u i t door* hen worden v e r n i e t i g d , doch n i e t anders dan v o o r z o v e r z i j i n s t r i j d
zijn:
1. met ene v;et, een algemeen m a a t r e g e l van b e s t u u r , een p r o v i n c i a l e verordening
o f de i n r i c h t i n g
van de i n s t e l l i n g ;
2. met het. algemeen b e l a n g o f h e t p r o v i n c i a a l b e l a n g o f met d a t van enige andere der i n d i t a r t i e k l genoemde i n s t e l lingen. V g l . ook a r t . 23: openbare k e n n i s g e v i n g nen
van zo'n b e s l u i t ; b i n -
30 dagen beroep op de Kroon o p p e r t o e z i c h t ) , m o g e l i j k voor
a l l e belanghebbenden en de Commissaris van de K o n i n g i n
(deze
l a a t s t e bevoegdheid v e r s c h a f t hem een b e l a n g r i j k e : p o s i t i e i n c o l l e g o G.S.).
Z i e v o o r t s a r x t . 24 en 25, A r t i k e l
27 b e p a a l t d a t G.S.
alvo-
r e n s t e v e r n i e t i g e n de b e s l u i t e n kunnen schorsen; door schors i n g w o r d t t i j d e l i j k aan een b e s . l u i t a l l e k r a c h t ontnomen, Schors;'.ng i s een prep rx-atoire
maatregel.
A d m i n i s t r a t i e v e b e r o e p s i n s t a n t i e i s e e n , i n s t a n t i e van h e t bestuursapparaat,
d i e een cp andei^ ( g e v / o o n l i j k l a g e r ) n i v e a u ge-
nomen b e s l i s s i n g nogmaals b e k i j k t en d a a r b i j over d e z e l f d e bestuursbevoegdheden b e s c h i k t a l s h e t orgaan d a t de b e s l i s s i n g i n e e r s t e aanleg had genomen i . Met inm.iddels gav/ijzigde omstandigheden kan r e k e n i n g vroapden gehouden De Kroon f u n g e e r t onder meer a l s b e r o e p s i n s t a n t i e i n de i n a i ' t i k e l 19 Vlaterstaatsviet 1900 genoemde g e v a l l e n . L e t s p e c i aal
op de onder B vermelde m o g e l i j k h e i d d a t b i j p r o v i n c i a l e
verordening
o f r e g l e m e n t van een v/atoi'schap de Kroon a l s be-
r o e p s i n s t a n t i e kan worden aangewezen voor beroep tegen b e s l u i t e n van G,S.
ÏV
3
Het komt n i e t vaak voor d a t een l a g e r e i n s t a n t i e een hogere met een t a a k kan b e l a s t e n ; hoe zou de Kroon aan een t e g r o t e t o e v l o e d van d e r g e l i j k e opdrachten
kunnen ontkomen?
d. Vervanging gezag b i j taakverv.'aarlozing; a l s een met een bepaalde taak b e l a s t gezag deze t a a k n i e t nakomt, kan de b e h a r t i g i n g van d i e t a a k ( v e e l a l t i j d e l i j k ) aan ander gezag v/orden opgedragen. Voorbeeld:
artikel
84 W a t e r s t a a t s w e t 1900.
®' Benoeming van f u n c t i o n a r i s s e n T o e z i c h t kan onder omstandigheden ook omvatten de bevoegdheid om de v o o r z i t t e r s cn l e d e n van h e t ( d a g e l i j k s ) b e s t u u r van bepaalde wa.ter>schappGn t e benoemen; v g l . a r t . 15. e.v. Waters t a a t s w e t 1900. Ad B . Z^org_voor walrerstaatj^v/er'ken Zie
h i e r o n d e r en c o l l e g e n r . V.
2. Beheer en onderhoud Uit
de i n r i c h t i n g van een v/aterschap v a l t a f t e l e i d e n voor welke zaken
d a t v/aterschap een beheerstaak
h e e f t . De voornaamste t a a k \
h e t houden van t o e z i c h t op de nakoming van de o n d e r h o u d s p l i c h t van derden. Men kan n a m e l i j k
onderscheiden:
Beheer i s de t o t a l e zorg voor een v/atèrstaatsv/erk, d.w.z. zorg voor de i n s t a n d h o u d i n g , b r u i k b a a r h e i d , v r i j h e i d en v e i l i g h e i d ; dus zorg d a t een zaak aan z i j n d o e l b l i j f t Onderhoudsplicnt
beantwoorden.
i s de p u b l i e k r e c h t e l i j k e v e r p l i c h t i n g om de moeite en kosteri op t e brengen om een w a t e r s t a a t s w e r k met
i n een
z i j n bestemming overeenkomende s t a a t t e behouden.
De o n d e r h o u d s p l i c h t omvat de p l i c h t werken i n goede s t a a t t e houden en • de k o s t e n daai^van t e dragen. De beheerstaak
omvat h e t t o e z i c h t g e r i c h t op h e t i n g o e d e . s t a a t houden
van een werk door de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e . I n g e v a l de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e n i e t aan z i j n v e r p l i c h t i n g e n v o l d o e t v e r s c h a f t de Bevoegdhedenwet middelen
om v i a p o l i t i e d w a n g de werken t o t
s t a n d t e brengen cn dc k o s t e n daarvan op de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e t e v e r halen.
•.
.
IV
- 4-
3. l i ^ f f i i l g G j n
... I n . h e t b e l a s t i n g r e c h t naakt.men. o n d e r s c h e i d t u s s e n algemene h e f f i n g e n en b e s t e m m i n g s h e f f i n g e n . .Bij een bestemmingsh&.ffing b e s t a a t er verband t u s s e n de opbrengst van een bepaalde h e f f i n g en .een bepaalde
overhoids-
.. u i t g a v e . De v / a t e r s c h a p s b o l a s t i n g c n hebben h e t k a r a k t e r van oen .
. m i n g s h e f f i n g . Bovendien het
bestem¬
g e l a t • h i e r b i j h e t v e r e i s t e (verband houdende met
k a r a k t e r van h e t waterschap
a l s d o e l c o r p o r a t i e ) . d a t er een
relatie
b e s t a a t t u s s e n deze bestemming en h e t b e l a n g van'de b e t a l e r . B i j w a t e r ¬ , schappen d i e met de z o r g voor d i j k e n z i j n b e l a s t w o r d t b i j v . geheven van:
•
belasting
..
a. de z a k e l i j k g e r e c h t i g d e n t o t de gronden i n h e t waterschap. b. de z a k e l i j k g e r e c h t i g d e n t o t gebouwen i n . h e t waterschap. c. gemeenten wegens h e t b e l a n g d a t de gemeente h e e f t b i j de werken van het
waterschap. De Hoge Raad h e e f t deze l a a t s t e w i j z e van h e f f i n g
e c h t e r s t r i j d i g met de wet ( a r t i k e l 240 onder x van de gemeentewet) geoordeeld b i j a r r e s t van 25 j a n u a r i 1963, 'N .J. 1964. nr.. Breda c o n t r a - h e t Hoogheemraadschap, de Brabantse
422 i n z a k e
Bandijk.
B e l a s t i n g e n z i j n v e r p l i c h t i n g e n tegenover d e . o v e r h e i d ; z i j kunnen s l e c h t s worden geheven op grond van u i t d r u k k e l i j k e b e p a l i n g i n w e t t e n o f v e r o r deningen,. De grondwet
zwi]
over deze b e l a s t i n g p l i c h t e n evenals de
for-
mele w e f t en. R e g e l i n g ervan i s o v e r g e l a t e n aan de 'v;at er schapsreglementen,
v e r o r d e n i n g e n van de provinci.alé s t a t e n . Deze behoeven de goedkeu-
r i n g van de Krocn z o a l s b l i j k t u i t de a r t i k e l SG t o t . on:me.t .100 de Priovinciev/ct.
• •
Een waterschapsreglement
van
.
kan i n bepaalde g e v a l l e n ook v r i j d o m van b e l a s -
t i n g , omsl.ag geheten, toekennen.
4. Keuren en andere v e r o r d e n i n g e n .
.;. • •.
'.•
. • .• . .
. , ••;.
.':• '
.
. .- •
':•
A i - t i k e l 207 van de Grondwet b e p a a l t d a t . de b e s t u r e n - v a n vraterschappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s vo.lgens. r e g e l s , - door'de v/ét'te " ^ t e l l e n , i n het
h u i s h o u d e . l i j k , b e l a n g van d i e - i n s t e l l i n g e n , . verorden.ingen'kunnen
maken.
• .
.
..
.
... ,.
- -
-• .'.-'^ :
Deze b e p a l i n g i s u i t g e w e r k t i n de Keurenwet, met name i n a r t i k e l 1 . J i t a r t i k e l b e p a a l t tevens d a t h e t r e g l e m e n t van de i n s t e l l i n g
(:= wa-
t e r s c h a p , c a . ) h e t gezag aanvn.jst d a t do v e r o r d e n i n g e n maakt. A l s bep e r k i n g g e l d t : het_^huidhoudclijk belang belangencomplex gewezen.
er i s dus een b e p e r k i n g t o t h e t
waarvan de b e h a r t i g i n g aan h e t waterschap
i s toe-
'
IV - 5
Het reglement w i j s t v e e l a l ,het algemeen b e s t u u r aan a l s bevoegd t o t h e t maken van v e r o r d e n i n g e n ; soms e c h t e r h e t d a g e l i j k s b e s t u u r ,
, il^lE^Z2£gdheix^^ i s een b i j z o n d e r öoort verordenende bevoegdheid, n l . d i e om voor derden bindende r e g e l s v a s t t e s t e l l e n , Deze bevoegdheid s l e c h t s t o t aan waterschappen,
c a . , .aan welke ..de bevoegdheid
komt
daartoe
b i j , het, recrlem.ent .der i n s t e l l i n g u i t d r u k k e l i j k i s toegekend, alsmede aan d i e b e s t u r e n van v/aterschappen,welke d i e bcvoegheid t o t 1895
(= h i e r ¬
t o e ) w e t t i g hebben u i t g e o e f e n d ( a r t . 4 Keurenwet). De v a s t s t e l l i n g van keuren v e r e i s t van G.S. en s t a a t daarvan weer beroep ., open op de Kroon ( . f u n c t i o n e r i n g van t o e z i c h t en o p p e r t o e z i c h t ) . Omdat een keur ondeieworpen i s aan de; g o e d k e u r i n g van. G.S.,
i s a r t , 22 V/ater-
. s t a a t s w e t 1900 n i e t op de b e s l u i t e n t o t v a s t s t e l l i n g van een keur van toepassing. Ook o v e r i g e n s i s de p r o c e d u r e t o t v a s t s t e l l i n g van een keur
belangwek-
kend: z i e a r t t . 7 t o t en mot 13: yan de keurenv/et. Gronden t o t o n t h o u d i n g van g o e d k e u r i n g aan een keur kunnen onder meer zijn: - o v e r s c h r i j d i n g huishoudelijk belang; - t e v e r gaande i n b r e u k op eigendomsrecht;
. ••
' •
•- - gebreken i n p r o c e d u r e .
E l k e t i e n j a a r moeten de keuren w o r d e n - h o r z i e n ( a r t . 1 6 ) . Een v a s t g e s t e l d e keur kan v e r n i e t i g d worden door de Ki^oon ( a r t . 1 9 ) , doch a l l e e n wegens s t r i j d met h e t algemeen b e l a n p .
5. U i t v o e r i n g en h.andhaving -keuren
-
. I n g e v o l g e a r t . 14 K-eurenwet d i e n t h e t r e g l e m e n t aan t e w i j z e n welk or-' gaan met de u i t v o e r i n g van de keur i s b e l a s t ; m e e s t a l i s d a t een dage¬ l i j k s b e s t u u r . T o t de u i t v o e r i n g van een keur b e h o o r t : - h e t v e r l e n e n van v e r g u n n i n g e n ; - h e t opsporen van o v e r t r e d i n g e n ; h e t opleggen van een .-^ete b i j wege van s c h i k k i r i g . - e v e n t u e l e t o e p a s s i n g van P o l i t i e d v / a n g ,
IV
Artikel
- 6
18 b e p a a l t u i t d r u k k e l i j k d a t b e s t u u r b i j v e r g u n n i n g v e r l e n i n g
voorv/aarden
aan de v e r g u n n i n g mag v e r b i n d e n . Deze voorv/aarden
(beter
i s : b e p a l i n g e n ) mogen u i t s l u i t e n d s t r e k k e n t o t bescherming van de belangen om welke h e t v e r e i s t e van v e r g u n n i n g i s g e s t e l d ( v e r b o d van dêtournement de p o u v o i r ) . A l s h i e r a a n n i e t v/ordt voldaan kan de voorwaarde v/cirden v e r n i e t i g d onder handhaving van de v e r g u n n i n g . V g l . i n dit
verband'K.B, 29 november 1955 n r . 14, A.R.B. 1957, b l z . 3 6 4 .
Ingevolge- a r t i k e l 5 Keurenv/et
i s de maximumstrafm.aat b i j keuren v a s t t e
- s t e l l e n een h e c h t e n i s van 6 dagen o f een g e l d b o e t e van ƒ 50,--. De o p s p o r i n g kan i n g e v o l g e a r t . 15 p l a a t s v i n d e n door v o o r z i t t e r en leden van béstuur en beëdigde beambten. Er i s s c h i k k i n g m o g e l i j k ' v / a a r b i j h e t r e c h t t o t strafvordei-'ing v e r v a l t (gedurende 30 dagen na bekeur'ing); de opbrengst komt t e n goede aan de kas van h e t v/aterschap.'
De handhaving van k e u r b e p a l i n g e n g e s c h i e d t m e e s t a l v l a p o l i t i e d w a n g ; d i t 'is 'de bevoegdheid t o t h e t op k o s t e n van de o v e r t r e d e r s doen v/egnemen, b e l e t t e n , v e r r i c h t e n o f i n de v o r i g e t o e s t a n d h e r s t e l l e n van hetgeen i n s t r i j d met d i e keuren o f p o l i t i e v e r o r d e n i n g i s o f wordt gemaakt o f g e s t e l d , ondernomen, n a g e l a t e n , beschadigd
o f weggenomen, ( z i e a r t . 14 Keurenwet);
u i t g e z o n d e r d i n spoedeisende g e v a l l e n v i n d t e e r s t s c h r i f t e l i j k e v/aarschuwing
plaats.
Het i s ook m o g e l i j k d a t een r e g l e m e n t o f andere p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g een, waterschapsbestuur
( b i j v-/ege van medebewind) met een u i t v o e r i n g s t a a k
t . a . v . d i e v e r o r d e n i n g b e l a s t . I n d a t g e v a l b e r u s t politiedv/angbevoegdh e i d op a r t . 1 sub 3 van de Bevoegdhedenv/et. D i t z e l f d e a r t i k e l 1 g e e f t sub 2 een zeer rur'm cmischreven'bevoegdheid om een door h e t b e s t u u r bev o l e n v/erk b i j w e i g e r i n g van de d a a r t o e v e r p l i c h t e voor d i e n s rc'-ening uit
t e voeren. D i t b e v e l kan ook op nakoming van
vergunningsvoorv/aarden
z i j n g e r i c h t . Langs deze v/eg i s de handhaving van d i e voorv/aarden
onder
behoud van de v e r g u n n i n g m o g e l i j lc. I n g e v o l g e a r t i k e l 3 van de Bevoegdhedenwet kunnen de wa'-erschapsbesturen de k o s t e n van p o l i t i e d v / a n g c a , b i j dwangbevel i n v o r d e r e n . Tegen d i t dwangbevel i s v e r z e t m o g e l i j k b i j de'rechtbank (ai''tt. 12 en 13 Bevoegdhedenwet) behoudens i n k w e s t i e s van b e l e i d ( t e hoog berekende k o s t e n , t e v/einig t i j d , minder k o s t b a r e v o o r z i e n i n g e n m o g e l i j k ) ; a l s d a n b e s l i s t i n e e r s t e i n s t a n t i e h e t b e s t u u r dvat de zaak aangaat met beroep op G.S. en hoger beroep op de Kroon ( a r t t . 18,20 en 2 1 ) .
TljCHMTSC!ii: HOGtSChOOL DELIT
Vakgroep B. O. K. R./Vakgroap Rc-.ch1: D i k t a a t W al: ei'' s ta.at s r e ch t PROVIHCIALE en RIJKCTAl'ERSTMTSTAKKN
P r o v i n c i a l e w a t e r s t a a t stjislc '
5^:r|^Ten_ en_he^^^^ a.
P r o v i n c i a l e s t a t e n , h e t vertegenwoordigend, orgaan, hebben 'bevoegd» heid
tot:
o p r i c h t e n , o.a, van w a t e r s c]i8,ppen; o m l i j n e n van hun i n r i c h t i n g ; ~ b.
v a s t s t e l l e n van v e r o r d e n i n g e n en regleraenten.
Gedeijuteerde s t a t e n , h e t u i t v o e r e n d
c o l l e g e , hebben bevoegheid t o t
goedkeuring; vernietiging; ...
-
optreden a l s b e r o e p s i n s t a n t i e ;
. •.
~
, h e t r g e l a s t e n van de aanleg Aran bepaalde
werken;
. •-• benpemen van .bestuursleden van waterscha-ppen, c. •?
Commissaris van de K o n i n g i n , v o o r z i t t e r , van P.S. en G.S.,
heeft
'als z e l f s t a n d i g orgaaiv bevoegdheid . t o t : . -• • -
Ambtelijk
h e t i n s t e l l e n van b e r o e p op de Kroon, apparaat: p r o v i n c i a l e w a t e r s t a a t s d i e n s t ; o r g a n i s a t i e p e r pi'ovincie verschillend
KB. De b e s l u i t e n van P.S,. en G.S. kunnen door de Kroon vrorden g e s c h o r s t o f v e r n i e t i g d vfègens-:strijd met de v/et of• met h e t algemeen b e l a n g (art.
165 P r o v i n c i e w e t ) .
Sommige b e s l u i t e n z i j n aan g o e d k e u r i n g on-
derhevig.
2.
Omveng p r o v i n c i a l e v7aterBtaatstaak De p r o v i n c i e v r a t e r s t a a t s t a a k i s d r i e l e d i g : a.
h e t t o t s t a n d brengen en beheren van p r o v i n c i a l e w a t e r s t a a t s w e r k e n
b.
Verordenende en reglementerende
a r b e i d met b e t r e k k i n g
t o t water-
schappen en v/atèrstaatswerkeh; c.
h e t houden van t o e z i c h t op vraterschappen en wa/berstaatsv/erken i n . onderhoud b i j derden.
Ad.
a.
De p r o v i n c i e h e e f t dxis bemoeienis
met vrerken;
-
d i e de p r o v i n c i e z e l f
-
d i e i n onderhoud z i j n h i j vraterschapipen, gemeenten o f particulieren.
onderhoudt;
Tot
de e e r s t e
c a t e s p r i e behoren ^,
, ,^
^. wegen, werken en i n r i c h t i n g e n waarvan de'aanleg'door de s t a t e n h e v e l e n i s en d i e v e r ^ o l s e n a ^ ^ onderhoud z i j n g e b l e v e n ; -
• .
werken, d i e dbor'^de p r o v i h c i e ^ - ^
onderhoud
' • zïjn'overgenomen. ' "" .. De verordenende bevoegdheid van p r o v i n c i a l e s t a t e n komt_ t o t uitdriüiking 'in verordehihgên öp: • -- wegen '- " 'vaarwegen' y^:-:Va±eréïï^'-' ^'^-', -
overzetveren
~
bebouwing op d i j k e n
;"elf-/ ;' ; e
iefl:'-'.-v,. -v; .
.'rr
•"-
' ^ ' i ; vu J ' r x j v
V g l . v o o r t s v e r o r d e n i n g e n op;,ontgrondpgen k r a c h t e n s a r t i k e l lid;2™-de
8,
J,. .nr... 38, b l z . 253 e.v.)
Ontgrondingenwet-
• èn op'de w a t e r v e r o n t r e i n i g i n g , ( % t . v e r o n i ^ r e i n i g i n g opper» ;yl£dïtewa-be.ren).,..;.i;;-
V
,
•:'•
' T.A.y ,^.'de . r e g l e m e n t e r i n g ^ r i j s ^
naast p r o v i n c i a l e
s t a t e n ,ook. aMÊi:e:J£§±5iït34S .'^.^^^^^^ De Krpon kan o p t r e d e n op g r o n d van a r t . h. W a t e r e t a a t s w e t 1900 'in'verb arid met a r t i l t e l 63;
.' ' ' " ''
. W i j z i g i n g i n de' irïridlïting'Van een w a t e r s c h a p kan ook o n t s t a a n . v i a een''wet ^aïs b e d o e l d i n a r t . ' - ' 1 Wdtérstaatswet -1900 o f " . d d o r ' t r a n i ^ a c t i e a l s ^ b e d o e l d ^ l n ' a r t i k e l ^ ' i 8 a van de Wegenwet, w a a r b i j ' o v e r d r a c h t v a r i ' e ^ h ^ o n d e r h o u d s p l i c h t van een gemeente op een waterschap m o g e l i j k
i s onder goedïcëuï'ing van G.S.
M o g e l i j k e w i j z i g i n g e n kunnen ook v o o r t v l o e i e n u i t de R u i l verkavelingswei:" '\95^--{^ii^ v,i^Ai^'^e^^^^^ art.
18 eh' 8 0 .
zie
. ' ,
.Het' proviridiató'toézich^
^^^^^
''uit'l^ot'-de'mriöên^^ van a r t t .
)i
gevallen
l^'iri'-'-ft'Waterstölats^/ét'-I'S*^^^
^'^Kroofif Wöpiï3l^'is:%oe^ door GS z e l f . ^ j:ngevciïëè^iMkëï'206^
h e t b i j de
benöeinirig''dodr GS en benoeming
^ ^ " V ^ o .i^-e^.-ie'.w, > Grondwe^l^^kan de wet h e t
t^^ciA-öVer-ljépaKide ^/atferstaajliswerkèn aan_and^ren opdragen.
v-3
- t o e z i c h t op r i j k s r i v i e r e n i s aan p r o v i n c i e - i n vele gevallen
onttrokken;
he3:'ust h e t t o e z i c h t h i . L j j S ; v g l :
•- a r t . 8 Wet d r o o g m a k e r i j e n en i n d i j k i n g e n : GS geven b e v e l •
t o t s t a k i n g van werken t o t d r o o g l e g g i n g en i n d i j k i n g , d i e zonder v e r e i s t e concessie worden ondeniomen. - a r t . 33 W a t e r s t a a t s w e t
1900 (nieviwe v/erken t o t h o o f d -
waterkering) . Onder i n v l o e d van h e t g o e d k e u r i n g s r e c h t van de Kroon
zijn
p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g e n m e e s t a l nierb. van,,/boepassing op ryk?i[£Eken. V g l . ook de r e g e l i n g van de a r t t . 37 en 38 •'••r'"."
W a t e r s t a a t s w e t 1900 (geen h e v e l e n t o t h e t r i j k
"
Merkwaardig
omdat waterschappen
gericht!).
w e l bevoegdheid hebben om be-
v e l e n t e geven over r i j k s - en p r o v i n c i a l e werken.
R i j k s W3,t er s t aat s t aa.k. 3'
Organen en bevoedheden a.
De S t a t e n - G e n e r a a l vormen met de Kiroon de forme l e we t g eve r .
b.
De Kroon, de r e g e r i n g , h e e f t bevoegdheid
t o t : ..
oppertoezicht - ' w e t g e v i n g (AMvB's)
• '-•
goedlieuring
•
'
vernietiging
,.
.'
• i.öptreden a l s b e r o e p s i n s t a n t i e
•
• ,
.
,
'• • '
g e l a s t e n v a n de aanleg v a n bepaalde"w'ëïkeh '
, ., .
- • i - ' • benoemen van b e s t u u r s l e d e n - v a n w a t e r schappen'. • c.' D e - M i t t i s t e r , h e e f t onder meer bevoegdheid''tot "•• ~
• a f g i f t e van v e r g u n n i n g e n
' '" ,
d.:... .Adviesinstanties-: Raad, van- Sta,te; de A f d e l i n g ; ^voor de g e s c h i l l e n van b e s t u u r a d v i s e e r t
over beroepiszaken, op de,JCroon ( z i e voor
.prQ.cedp.re:,. Wet op de Raad van S t a t e ) . Raad yan de W a t e r , s t ^ ^ . Ambtelijk
apparaat: . R i j k f i w a t e r s t a a t s d i e n s t ;
U..^• Omvang r i j k s w a t e r s t a a t s t a a k
. ;. • ; ,
.-.
B i j h e t o p p e r t o e z i c h t over a l l e s wat.de w a t e r s t a a t - . b e t r e f t , d a t de Kroon toekom.t, kan men onderscheiden:
'
V - 14
t o e z i c h t op de m i n i s t e r van v e r k e e r _een t a a k i s ,toebe.deeld;... b,„ . Q.
.
. ., , ,
t o e z i c h t op de._wijze,, wa^^air-op de . p r o v i n c i a l e b e s t u r e n w a t e r staatstaak- v e r v u l l e n ; , d i t oppertoezicht
de p r o v i n c i a l e
impli,ceert:
door .middel van c o n t r o l e op de w i j z e waarop de
p r o v i n c i a l e , besturen
. t o e z i c h t .op, waterschappen en waterstaats™
, werken u i t o e f e n e n ; . , . . , . d.
e n , w a t e r s t a a t , waar asn deze
,• •
r e c h t s t r e e k s o p p e r t o e z i c h t pp w a t e r s c h a p s b e s t u r e n en w a t e r s t a a t s - wer-ken.
'Voorts b e r u s t ' b i j' de' Kroon h e t rech't's'treeks 'beheer van w a t e r s t a a t s 'werkén' ónder beheer A^an'het
R
i
j
k
.
'
De bevoegdheid .van de Kroon a l s wet£ever_ b e r u s t v o o r n a j i i e l i j k op de .Wet van I 8 9 I , inhoudende 'j3epali,ngen inza,ke
's R i j k s W a t e r s t a a t s w e r k e n ;
pp basis, h i e r v a n z i j n v a s t g e s t e l d ,
•
Algemeen reglement van p o l i t i e
•
voor r i v i e r e n en R i j k s k a n a l e n ;
Rijkswegenreglement;
,
• .
Baggerreglëment; R i j k s r i v i e r d i j k e n r e g l e m e n t ; ' • '-"
•
-
•
"•'' 'Rijks zeeweringenregleraient. (zie
s'V J ' n r . " - 3 8 b l z . 275 e . v ^ ) . '
"
De Kroon h e e f t v o o r t s reglementerende.'bevpegdheid. t . a.v.
interprovin-
c i a l e waterschappen op g r o n d v a n a.rt.- k Wa-berstaa-tswet I9OO. M i n i s t e r van W a t e r s t a a t h e e f t b i j v . ^ b p grond-van de a r t i k e l e n k en 1 van de R i v i e r e n w e t bevoegdheid om v'ergunningeii a f t e geven. H i e r v a n s t a a t beroep op Kroon open. -
•' -. -•'
.-..ï'' :
Deel r i j k s w a t e r s t a a t s b e s t u u r , .berust b i j .-ministerie van d e f e n s i e ( b e heer o b j e c t e n ) - , m i n i s t e r i e van V o l k s g e z o n d h e i d ( b i j v .
Grondwaterwet
w a t e r l e i d i n g b e d r i j v e n ) , en Landbouw . ( R u i l v e r k a v e 1-ingswet). R i j k s w a t er s t aa:'b s d i e n s t ' i s zeer'belangrijk.''örganisat'i'e b e r u s t op a r t i k 5 van de'Watef's'taatswèt 1900. ' • '
-
-Zxè ook'--Besiuit'd:.d, 7 - i 2 - 1 9 ' + 8 ' , ' Sïi.'' i n r i c h t i n g Rijk.swa''bersta'atsdi«n'st'''''(S
; '
-- •
'535' 'io-b'"'herii'ieuwde 'nr'.''58 , " b l z .
355).
vaststelling Z i e met
name a r t t . 2 ( t a a k ) 3 en h ( o r g a n i s a t i e ) . E r z i j n v e r s c h i l l e n d e diens'ten'/'"'Aie--nTe''t"'''tot' 'de' 'ctfreè^ie' behoren en "niét 'öp hèt 'KB.' van '191|8 berusten','ztjal^s: ' " -
V
5
Deltadienst •- Stnd.iedienst r i v i e r e n en zeestroiiiingen ~ D i e n s t Noordzee - D i e n s t v o o r de Wegen en V e r k e e r s s t a t i s t i e k -Ei j kswe gent ouwlab or at or iuui De D i r e c t e u r - G e n e r a a l van de r i j k s w a t e r s t a a t i s tevens b e l a s t met d-e l e i d i n g van h e t R i j k s i n s t i t u u t v o o r de z u i v e r i n g van a f v a l v r a t e r
(RIZA).
De Raad van de W a t e r s t a a t , op grond van o i ' t i k e l 5a van de Ws-terstaatswet
1 9 0 0 , b i j b e s l u i t van 1 2 - 1 0 - 1 9 5 1 , S t b . hhQ,
orgaan van de r e g e r i n g , h e e f t de volgende
ingesteld a l s advies-
commissies;
- s t a a t s c o m m i s s i e voor de vmterstaatsvrejtgeyjujg; - commissie voor o v e r l e g voor de wegen; - coiffluissie voor de w8,terhuisho\xding; - commissie voor de scheepvaartwegen; -• commissie v e i l i g h e i d
wegverkeer.
Z i e v o o r t s S & J n r . 3 8 , b l z . 3 6 0 , e.v,
5.
Diversen - Het R i j k t r e e d t op a l s beheerder op grond van de R i v i e r e n w e t en i n de g e v a l l e n v o o r t v l o e i e n d e u i t a r t . I . W a t e r s t a a t s w e t I9OO. - Het R i j k b e s c h i k t over s p e c i a l e bevoegdheden op grond van a r t i k e l e n zoals a r t . 6 W a t e r s t a a t s w e t I9OO ( i n l i c h t i n g e n p l i c h t ) . - Het R i j k h e e f t n i e t de b e s c h i k k i n g over eenvoudige w i j z e van v e r h a a l van de k o s t e n van p o l i t i e d w a n g ; i n v o r d e r i n g geboden v i a de norma.le b m ' g e r r e c h t e l i j k e p r o c e d u r e .
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT V a k g r o e p B.O,E.R./Vakgroep H e c h t Diktaat Katerstaatsrecht
yi.
i
MM?ECHT
.,
•
Het wegenrecht
.,
.
•
• ,,
vormt éen d e e l v a n h e t Vraterstaatsrecht.' Het i s een
. conglomeraat van r e c h t s r e g e l s ' van'vélschillend riiveaü. Het i s 'slechts g e d e e l t e l i j k i n een • a a n t a l f o r m e l e vretten n e e r g e l e g d .
2'
Spooi-vregen, l o c a a l s p o o r - en tramwegen
;.
'.De oudste s i : ) o o r l i j n i n ons l a n d v a n ' 7 \ m s t e r d a m naar Haarlem ( I 8 3 9 ) en
• - •
v e r d e r (Rotterdam, 18^17)^t^'''ani 'tot s t a n d onder v i g u e u r van een K.B. van • .'
.1829 de/c r e g e l i n g , van h e t v e r k e e r p e r d i l i g e n c e beoogde.' Het e i s t e een co'ncessie voor e l k e nieuvre onderneining; aan zo'n coiicessie werden v o o r wö.ardep-.verbonden.
• "
'
.• I n .1859 kvram de e e r s t e v i e t t e l i j k e r e g e l i n g ' , i n 1875 vervêihgen voor de Spoorwegwet ( 9 a p r i l
1875,' S t b . 6 7 ) . De-Spoorwegwet beVat v o o r n a m e l i j k
r e g e l e n o m t r e n t h e t v e r v o e r v a h " p a s s a g i e r s en'góederen; daarnaast v e r k e e r s v o o r sehr i f t e n
en de v e r p l i c h t i n g om-de spoorvreg a f t e s l u i t e n o-p een
:v";bij.'Algemene M a a t r e g e l van Bestuur t e b e p a l e n v r i j ze; voöfts i s e r h e t v e r b o d . OBi b i n n e n een bepaalde g r a v e n , e.d. In
'
a f s t a n d ' v a n 'de spoorweg te'bomden, t e '.
: ' -
1900 kv-ram de Locaalspoör-" ën Traim\'^egwet t o t s t a n d t e r v e r v a n g i n g van
;• v o o r l o p e r s u i t I 8 7 8 en I 8 8 8 9 ; de maxim'umsnelheden werdén v a s t g e s t e l d op .•':'50 eh 20 km/uur. De Algemene M a a t r e g e l e n van Bestuur t e r u i t v o e r i n g van d.eze w e t t e n
zijn
h e t Algemeen Reglement voor de d i e n s t op- 'de -sp'oorvïegen ( A R Ö ) 'én h e t .. i
Algemeen Reglem.ent Diénst Locaals'póo'rvregen ( A R D L ) .
.-3> ; ..Regels u i t B.W. en Wetboek van S t r a f r e c h t • Art.
' '
'
•
71'5 BW b e p a a l t d a t de e i g e n a a r van een s t u k grond d a t l i g t
' ingeklemd
tussèn'diverse andere l a n d e r i j e n v a n de' omringende e i g e n a r e n een uitvreg (noodv/'e'g) kan v o r d e r e n naar een vreg o f v a a r t op een v r i j z e w a a r b i j de a f s t a n d h e t k o r t s t e e n d e schade voor de omliggenden h e t g e r i n g s t e i s . Voor d i t r e c h t moet schadevergoeding worden b e t a a l d . A r t , 5 , l j - . l 8 van h e t nieuvre B,V7. b e v a t een s o o r t g e l i j k e r e g e l i n g . '
Hét Wetboèk van S t r a f r e c h t b e v a t e n i g e s t r a f b e p a l i n g e n o n d e r . t i t e l V I I "van Bóék I I i n z a k e m i s d r i j v e n vraai-door d.e algemene v e i l i g h e i d v a n personen
VI-2
o f goederen i n gevaar wordt g e b r a c h t . I n g e v o l g e a r t i k e l " ; Ï 6 2 i s s t r a f b a a r h i j d i e o p z e t t e l i j k e n i g werk dienende voor h e t openbaar ve3.-keer o f h e t l u c h t v e r k e e r v e r n i e l t , o n b r u i k b a a r maaJit o f b e s c h a d i g t ' e n i g e openbare l a n d - ; o f waterweg "venspert, 'of-een.ten aanzien van zodanig werk o f van zodanige . v e i l i g h e i d s m a a t r e g e l v e r i j d e l t , I n d i e n s l e c h t s ' spraJiè i s van schul-d r e g e l t a r t i k e l
l63'de s t r a f l j a a r h e i d .
De Wegenwet
.
'
•
•
•
.';;' .,:..:.::; •,!'. ;.V,.:'i'
.De,. Wegenwet • 1930 g e e f t geen u i t p u t t e n d e r e g e l i n g o m t f e n t de r e c h t s t o e s t a n d , van. wegen j,.-.maar. ..alleen een r e g e l i n g over d i e •punten waaromtrent
een
. w e t t e l i j k e . r e g e l i n g n o d i g o f gewenst geoordeeld -werd/ De'wet k e n t de . volgende .hoofds cuJdven:: : ,. 1-. I. . ••, .
,1.1.
De openbaarheid.
:
,. •
;• IV,
.. •- •
•
•
•
.
•.•
, Het• onderhoud
.
'• ' • " '•
.
VIII.
-•• .
26
2f-^- 50
'
" ' 5 1 '''' .
'
' •• • 5 2 ' - 5it
'
55 „
Overgangs- en s l o t b e p a l i n g e n
.. Algemene b e p a l i n g e n
' ' •
^ ^ 15 -
•' '
t i t e l I l - a . Onteigenings.wet), .
. •: V I I . ' . . T o l h e f f i n g
- •
' ' •
O n t e i g e n i n g van wegen ( z i e
•
3
-13 „ i l j
: • '• "
De l e g g e r s der wegen
VI.
'
•'•
; )^ _
/
t e n t e n aanzien van wegen
••
a r t t .' '' 1 -
• Bepalingen i n het b i j z o n d e r
_ 'V' ,
1 , .. ^
•
'' ' '
; •.•:betreffende, b u r g e r l i j k e r e c h -
•J.S.--
Ad.
••• r
Algemene b e p a l i n g e n
, , .. , . I I I .
^
. - •.
••• • • - •
•'
59.
•• '•'
A r t i k e l 1 s t e l t voorop d a t de w e t - u i t s l u i t e n d van t o e p a s s i n g i s op openb a r e wegen. Daarmee uo-^^t h e t van g r o o t b e l a n g t e weten o f een weg
open-
baar i s o f n i e t ; de procedure-om t o t openba.arheid-te komen .•eh^'de ze vrederom t e doen verdm.jnen k r i j g t d e r h a l v e a l l e a a n d a c h t . i n h o o f d s t u k - I I .
Het
tweede l i d van a,rt. 1 b e p a a l t d a t onder wegen mede worden v e r s t a a n : voetpaden, r i j v d e l p a d e n , , jaagpaden,. d r e v e n , molenwegen,' kerkwegen, andere verkeersbanen
Ad. I I .
v o o r b e p e r k t g e b r u i k . e n bruggen.-
Openbaarheid -
.....
. ...
:
. .
.. . • -'.
:
. ,.
V7at b e t e k e n t openbaar? v r i j t o e g a n k e l i j k v o o r h e t v e r k e e r , waarcoe een Destemd i s l weg,
E l k e weg
i s yoor eeii b e p a a l d s o o r t v e r k e e r .bestemd ( v g l .
r i j w i e l p a d , voetpad).
weg auto-
VI Een b e p e r k i n g i n h e t g e b r u i k
3 •
anders dan k r a c h t e n s , w e t t e l i j k
t o t ï:egeling van h e t v e r k e e r - mag
voorschrift
v o l g e n s a r t , 6 mj^de_ vrorden aangenomen
o-p grond, van de gesteldl.ieid van .de v.reg en h e t g e b r u i k d a t ervan p l e e g t t e vrorden gemaa,kt.
.
. , . •.
...
-
' •
Om openbaar t e z i j n moet een vreg een^algemene v e r k e e r s f u n c t i e b e z i t t e n , .vraardoor . h i j - e v e n t u e e l b e p e r k t - v o o r een i e d e r t o e g a n k e l i j k
is.
Openbaarheid
i n j u r i d i s c h e z i n kan l a n g s v e r s c h i l l e n d e vreg b e r e i k t vrorden
volgens a r t ,
k: .
-
.
wexmeer de.vreg, na h e t t i j d s t i p van 30 j a r e n voor h e t i n vrerking t r e d e n van de vret ( 1 9 0 2 ) gedurende 30 j a r e n voor een i e d e r t o e g a n k e l i j k i s gevreest;
-
.,
.
...
.vranneer de weg, na h e t t i j d s t i p vmi 10. j a r e n v o o r h e t :in w e r k i n g t r e d e n van de v.ret ( 1 9 2 2 ) gedui'ende 10 achtereenvolgende j a r e n voor een . i e d e r toeg8..nkelijk i s gevreest en door h e t r i j k , een p r o v i n c i e , gemeente o f waterschap i s onderhouden;
-
vranneer de rechthebbende
. .
rechthebbende
. = ;
(naar. b u r g e r l i j k r e c h t ) daaraan de bestemming
•van openbare, vreg-,heeft gegeven, ( v o o r 1 9 3 2 ) . Ingevolge, a r t i k e l
:. : ;
een
.
'
5 kan na de i n v r e r k i n g t r e d i n g v£m de v.ret ( l 9 3 2 ) door de
de bestemming van openbare vreg s l e c h t s aan een weg
worden
gegeven met medevrerkihg 'van de raad~ van de gemeente vraarin de vreg gelegen •'is. (Deze medewerking i s n i e t v e r e i s t a.ïs de bestenmiing gegeven vrordt .•;door^een vraterschë.p, p r o v i n c i e o f h e t r i j k ) . 'd'ageh en kan deze t e r m i j n met g e l i j k
De r a a d b e s l i s t b i n n e n 60
a a n t a l dagen v e r l e n g e n b i j w e i g e r i n g
of h i e t t i j d i g b e s l i s s e n s t a a t beroep open op GSr, van de b e s l i s s i n g
van
GS i s . beroep op de Kroon m o g e l i j k ( t o t op de d e r t i g s t e dag na t i j d s t i p beslissing).
' "' • • '
•.
De e i g e n a a r kan de openbaarheid door t i j d s v e r l o o p voorkómen door gedurende minstens een j a a r d u i d e l i j k t e r p l a a t s e kenbaar t e ma.ken d a t de we? ' s l e c h t s met
z i j n goedvinden voor een i e d e r ' t o e g a n k e l i j k i s . D i t kenbaar
maken kan geschieden door h e t ' pla.absen .van o p s c h r i f t e n a l s : 'eigenweg, paJ.-'ticulieré. weg,- e t c \ • ( a r t , ' H j. • ' '
. ''
Over h e t einde van de openbaarheid hande]_t a r t ,
7. Een vreg. houdt op open-
baaj.- t e z i j n : -
vranneer h i j gedurende 30 a c h t e r e e n v o l g e n d e j a r e n n i e t voor een
ieder
t o e g a n k e l i j k i s gevreest; -
wanneer h i j door h e t bevoeigd gezag aan h e t openbaar v e r k e e r , .is o n t t r o k ¬ ken.
VI •- 4 • • • D i - t ••bevoegde-' gèzé,g -is - vöör"'ri jksvre'gen' de'Kroon; voor \régen i n onder••.ho-ud-'bi'j.---próviricie - e'n''watiers'ch'aij i s ' d i t p r o v i n c i a l e ' s t a t e n
onder
vgoedkèufiiig van-dé Kroon'; voor de '-'óverige' wegén de ' gefneenteraad onder g o e d k e u r i n g van G.S.
( a r t t . S en 9 ) «
.
>
A r t i k e l ' 1 0 s t e l t dé i n s p r a a k van dé b e t r o k k e n e n véilig.' •
' In-geval''het éen ''gemeentelijke'' weg b e t r e f t kan i e d e r e belanghebbende ' b i j ' d e weg-de rs^ad,. verzoeken deze aan h e t Openbaar A^erkeer' t e o n t t r e k l i e n . Anderen kunnen bezwai-en i n d i e n e n . Van h e t b e s l u i t van de
• - -raad' ö'faat beroep'open''óp G. S, en vari h'un b e s l u i t wederom op de Kroon.
Ad, I I I ,
Bepalingen b e t r e f f e n d e b u r g e r l i j k e rechten
I n g e v o l g e a r t i k e l 13 w o r d t de eigendom van wegen, zolang n i e t h e t t e g e n d e e l b l i j k t veirmoed'te z i j n b i j ' d^e i j r o ' v i n c i e , c a . , door welke de weg 'Wórdt' Onderhouden. B i t vermoeden g a a t ' n i e t ' o p i n d i e n een c o r p o r a t i e wel h e t onderhoud, maar n i e t dé eigendom h e e f t 'overgenomen. G e l d t voor h e t ,;Rijk-op-'grond v a n a r t . •577 B.W.
'
'
•• ' ' -
-
I n p r i n c i p e moeten de 'i>echthebbende 'op en de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e van een weg a l l e v e r k e e r over d i e weg d u l d e n , behoudens; bestaande i n het gebruik. De rechthebbende
.-
-,;-, ....
beijerkingen
>.•.•••." ': . •.
van. een weg,, berm o f bermsloot.moet de u i t v o e r i n g van
werken ..gedogen t o t onderhoud
o f v e r b e t e r i n g vftn de. weg, en van werken
..tpt a a n s l u i t i n g . , v a n wegen en u i t w e g e n . Teyens moet worden gedoogd h e t plaat^^en.-van.^.voorwerpen boven, op, óf .in de-weg.-voor. de u i t v o e r i n g van werken iOf, t e n behoeve yan h e t y e r k e e r over de weg ( a r t ,
lU'i l i d - 'S).
•.Sch£j.devergoeding..is m o g e l i j k voor...zoveel sch ad.., .--wordt geleden door geb r u i k van berm en b e r m s l o o t , v o o r z o v e r h e t g e b r u i k de - gre-n-zeh -van h e t gebr.ui.keli jke--..oversc.hrijdt.
Ad. IV,,.
-
.. I f e t onderhoud - : - -
. . ...
w-
•-
vr-i
• ' •• '-
.!>'.-
e;,'':, .'.
Op ;grond van :ai.-.tikel 15 ,,-.lid .1 .'=>n 2 , z i j n h e t R i j k , , de. p r o v i n c i e , de gemeente en h e t waterschap v e r p l i c h t , een-we.'g .te - onderhouden-: • -
i n d i e n h e t openbare l i c h a a m d,ie weg t o t openbare weg h e e f t bestemd;
-
wanneer h e t d i e weg (laet d u i k e r ) gedurende 'tien
achtereenvolgende
j a r e n h e e f t onderhouden, ook a l was b i j . de aanvang van de t i e n de" weg nog n i e t openbaar.
-. .
jaar
i
Met b e t r e k k i n g t o t bermen en b e r m s l o t e n i s . b e p a a l d d-af h e t onderhoud d a t van dè 'weg v o l g t , v o o r z o v e r 'zi'j'"dienen Voor de i n a t a n d h o u d i n g en b r u i k ¬ b a a r h e i d van de weg en m i t s b e t onderhoud n i e t t o t de v e r p l i c h t i n g van anderen b e h o o r t ( l i d
3).
VI
.De- Kroon l a a t n i e t _ t o 8 . d a t .do.i.geaieentebesturen do o n d e r h o u d s v e r p l i c h t i n g e n h i j vero-rdeiring op-;aangrenzende e i g e n a r e n afwentelen'; h a n t e r i n g vernietigingrechtl
;
Op grond van a r t i k e l
' , ,:
spontaan
- -- : •'
l6 i s de gemèente -^rerplich-b de b i n n e n
haar g e b i e d
l i g g e n d e wegen (jiiet u i t z o n d e r i n g van'de R i j k s - p r o v i n c i a l e en -tolwegen) t e doen v e r k e r e n i n een-goede s t a a t . H e t z e l f d e g e l d t m.b.t. een w a t e r schap.t.a.v, de wegen welke h e t onderhoudt, en d i e waarop h e t k r a c h t e n s z i j n i n r i c h t i n g o f kre^chtens z i j n reglement h e e f t t o e t e ' z i e n , Atm deze v e r p l i c h t i n g e n w o r d t geacht t e z i j n v o l d a a n : -. a l s . e e n derde o n d e r h o u d s p l i c h t i g e z i j n i r e r p l i c h t i n g e n i s nagekomen; als
de weg
goed i s onderhouólen en -beantwoordt a'a-n de e i s e n van de
legger.
'
•
-Een en, ander .is-.van b e l a n g v o o r de- a a j ^ } 2 m t e l . l j k ^
de gemeente v o o r
o n g e v a l l e n t e n gevolge van s l e c h t e v/egdekken, ed.
Ad. V.
De .leggers der vregen
Ingevolge a r t i k e l
'
•'.
•
2J d i e n t i n i e d e r e gemeente van de b u i t e n de"bebouwde
kom gelegen wegen een legger' t e worden opgemaakt."Daartoe s t e l l e n GS - grens.(zen)-van de bebouwde kom(meh) v a s t .
'
- •
de
-. ;
De l e g g e r s geven de f e i t e l i j k e s i t u a t i e en de r e c h t s t o e s t a n d weer. I n g e -volge . a i - t i k e l 30 d i e n t de l e g g e r té vermelden: -- h e t nujnmer van de -weg;
.-
• '
~- de naam van de weg; de e i n d p u n t e n en de
richting;
;.- de b e p e r k i n g e n i n h e t gebruik-;'
•
'
• ' .
-
aard,, b r e e d t e : en l6ngte..van''de v e r h a r d i n g ;
-
bruggen en .duikers s aard en s a m e n s t e l l i n g ;
-
o n d e r h o u d s p i l i c h i i g e n t . a . v , wegen, ht-uggen en duikers;''
,,r:
-
-'-<
omvang van de o n d e r h o u d s p l i c h t ; • •
, - -
''•' '
- . degenen d i e d i e n e n b i j t e dragen; de omvang van de b i j d r a g e ; ' -
h e t g e m e e n t e l i j k , o f w a t e r s chapsgezag d a t ' h e e f t t e zorgen'''dat de weg i n goede s t a a t v e r k e e r t .
.'
-'••
.--'.•'
Een model van een l e g g e r i s v a s t g e s t e l d b i j K.B.
• van 5 a p r i l
1932, Stb.
Het.^ef.fect van de l e g g e r - s t a a t omschreven i n de a r t i k e l e n it9 en'50,
Een
-.weg pp de l e g g e r voorkomende w o r d t geacht ogenbanr t e z i j n onder geen andere .beperkende voorwaarden
dan u i t ' d e l e g g e r b l i j k t . H i j ' d i e door de
138.
VJ
O
l e g g e r w o r d t aangewe/.en. a l s o n d e r h q u d c p l i c h t i j g e i s o n d e r h o u d s x ) l i c h t i g a l s . . b i j .de l e g g e r b e p a a l d i,s;,. een en andei' -geldt behoudens De vastsj:e3._lin]7,sjxr
tegenbewijs.
i s derhal've voor dO -belangh.ebbenden van g r o t e
b e t e k e n i s . Deze i s a l s v o l g t : :
.
1.-.."";
-
-
De l e g g e r s woi'deij door B ?c W i n önt-werp opgema^akt en door G,Si v a s t g e s t e l d na kennisname van ingebi^ach'te-bezwaren-.en advies d a a r o m t r e n t van B &¥. Gedui'end.e d e r t i g dagen s t a a t ,beroe-p open oi^ de Kroon-voor i e d e r e
belang-
hebbende en de Comuiissaris van' d-e K o n i n g i n . Vsii de l e g g e r worden twee exemplaren gemaakt. Een gaat naar h e t . ar c h i e f der p r o v i n c i e ,' h e t ander naar h e t a r c h i e f van de gemeente; d i t l a a t s t e i s op de voor een i e d e r t e r inzage. De a r t t .
. . -. •
'
•
gemeentesecretarie
-. .
39-^1 handelen over de w i j z i g i n g van de leggers.,..
Van b e l a n g i s ook de m o g e l i j k h e i d om b i j de r e c h t l ) M i k een. v o r d e r i n g i n t e s t e l l e n t o t w i j z i g i n g van d-c l e g g e r ; d i t kan b i n n e n een j a a r nad.at de b e p a l i n g van de l e g g e r i s v a o t g e s t e l d . Het proces word.t gevoerd tegen de p r o v i n c i e . De w i j z i g i n g kan gevraagd worden t e r zaiie d a t de l e g g e r t e n onrechte
aangeeft:
.
. -
. ,
dat. een vreg o f d e e l ervan, openbaar, i s ; . • dat, h e t g e b r u i k eisvan n i e t b e p e r k t -
is;
.
...-.
:
, - •.
d a t iemand v e r p l i c h t i s een weg o f d u i k e r t e onderhouden of-daaraan b i j te. di'ag.en;
., ,,.
-;
.'
.
-,
o f d a t de l e g g e r een g r o t e r bedrag noemt a l s b i j d r a g e o f een g r o t e r e omvang van de o n d e r h o u d s p l i c h t
Ad. V I I .
dan j u i s t i s . - .;-
• Tolheffing
-
• -
,
•
A r t i k e l 53 b e p a a l t d a t geen tclhéffingen van k r a c h t - z i j n dan d i e vrellce v o o r de i n d i e n i n g van h e t vretsontvrerj) op de Wegenvret van k r a c h t vraren. Reeds daarvoor b e s t o n d een T o l l e n c o n m i i s s i e , • d i e o p h e f f i n g van de t o l l e n beoogde. . I n .1916 v-raren e r nog I96 . t o l l e n , - i h f 1 9 H 8 nog 15; ' Bestaande r e c h t e n t o t t o l h e f f i n g - k u n n e n v e r v a l l e n vrorden v e r k l a a i - d , v r a a r b i j de schadevergoeding door de'.rechter. vrord.t . v a s t g e s t e l d . Ook de
-- •
t o l h e f f i n g op. bruggen v a l t onder d.it a r t i k e l . Er z i j n - .tvree u i t z o n d e r i n g e n ; -
h e t g e l d t n i e t voor bruggen r i e t z i j n d e -openbaar i n de ..'in van de v-ret,.(Zeelandbrug); •
-
-.•
,
-.
-.
.,
.
';
.•'i^---'
deze b e p a l i n g e n . z i j n niet.-y.tm toy-passing .01.) t o l h e f f i n g e n k r a c h t e n s een i n een. tolrech'b . o f b r u g r e c h t omgezet v e e r r e c h t . . Dan i s van t o e p a s s i n g a r t , 7 Verenvret; . d i t a r t i k e l bes chouv.dv z u l k een t o l r e c h t . a l s • een v e e r r e c h t i n de z i n van d i e v.^et.
VI - 7
yerke_erswet te^i^ep,_liDtl>ebouv?ing De v o l l e d i g e na,a;ui van dese wet .luidb; Wet van 31 me.i 1937., S t b . 522 t o t v a s t s t e l l i n g van b e p a l i n g e n t o t h e t i n het v e r k e e r s b e l a n g tegengaan
van
l i n t b e b o u w i n g l a n g s vregen onder beheer van h e t R i j k o f op h e t Rijksvregen•plan voorkomende. A r t i k e l k bepaalt: 1,
Het i s verboden een gebouw op t e r i c h t e n , , geheel t e , vernieuvi'en o f t e v e r a n d e r e n , of u i t t e b r e i d e n b i n n e n ^ roeter u i t de grens Van een
2.
weg.
B i j nog aan t e leggen wegen vrordt de grens van de weg b i j b e s c h i l d i i n g van de M i n i s t e r van Verlceer en W a t e r s t a a t b e p a a l d .
k.
De M i n i s t e r k a n , zonodig ond,er door hem
t e s t e l l e n voorvraarden ......
van d i t v e r b o d o n t h e f f i n g v e r l e n e n .
.
Krachtens a r t , 5 z i j n de i n h e t e e r s t e l i d van a r t .
; - . vermelde• h a n d e l i n g e n
ook verboden b i n n e n een door de M i n i s t e r t e b e p a l e n a f s t a n d ' v a n t e n hoogste 30 meter u i t de as van h e t v e r h a r d e g e d e e l t e van een door
de
M i n i s t e r aan t e w i j z e n vreg. B i j nog aan t e leggen wegen w o r d t de as door de. M i n i s t e r b e p a a l d .
: • •
Ingevó.lge a r t . k6 van de Overgangswet l u i d t h e t zesde l i d van a r t . 5 nu: "Onze m i n i s t e r maak:t met b e t r e k k i n g t o t , gronden, vrellce na.de i n v r e r k i n g t r e d i n g van deze wet bedoeld i n de wet R.0.
(1937). b i j , een bestemmingsplan
als
zijn-aangevrezen voor bebouwing, van. de
b i j h e t e e r s t e l i d van d i t a r t i k e l
hem
( a f s t a n d 30 m e t e r ) v e r l e e n d e be-
voegdheid geen g e b r u i k , dan nad.at h e t b e s t u u r der gemeente, b i n n e n w e l k e r g e b i e d de gronden gelegen z i j n , door tussenkomst var G.S.
is
gehoord en o v e r l e g i s gepleegd met onze M i n i s t e r van V o l l t s n u i s v e s t i n g en
en B d u v r n i j v e r h e i d ( r u i m t e l i j k e o r d e n i n g )"•.
•. ,
De vret e r k e n t v o o r t s de m o g e l i j k h e i d . d a t schade geleden kan worden door toe.passing van deze b e p a l i n g e n . Aan de eigenaar en andere bijv.
z a k e l i j k g e r e c h t i g d e n op gronden t . a , vraarvan
a r t . 5 i s t o e g e p a s t v/ordt een aanspracds. op een b i l l i j k e
koming u i t
tegemoet-
's R i j k s s c h a t k i s t i n h e t v o o r u i t z i c h t g e s t e l d i n . h e t n a d e e l
da,j; z i j l i j d e n , idSdjU3n_en__ra Binnen tvree j a a i ' moet een r e c h t s v o r d e r i n g t o t " h e t v e r k r i j g e n van deze tegemoetko-niing vrorden i n g e s t e l d b i j de r e c h t b a n k b i n n e n vrelker b i e d de goederen
zijn
gelegen.
grondge-
Vi
8
•De "Wet-uitkeringen v/egen'van 21 j u l i '1966,' Stb i ' ' 1066 n r . ' 36? b e v a t onder :;raeer voorschfiftén'^-oiïitrent b e t M,.&sïïeger^^ re
en t e r t i a i r e vegenplannen.
'
alsmede omtrent s e c u n d a i -
•' • '
' '"
'
B^sluitTO^rmi^^ Het b e s l u i t v o r m i n g s p r o c e s , d a t v o o r a f g a a t aan de r e a l i s e r i n g van r i j k s wegen v a l t t e onderscheiden i n v i e r fa;sen: ' •1... de p l a n n i n g van r i j k s w e g e n op 'de l a n g e ' t e r m i j n g e s c h i e d t i n h e t kader Van; de iSlobale^ m t .SE-J.-SilS.?__i£™ijs. > welke'wordt gevoed d o o r s t u d i e s , z o a l s d i e van I . E . I -en vsn de b e t r o k k e n r i j k s d i e n s t e n .
' -
" ' ' ''
' ' ' ''
Deze p l a n n i n g s f a s e wordt • g e f o r m a l i s e e r d i n h e t §tr;^ucrU
Verlveer^en
..lËil^_9.?21 ..^S"^) 5..dat, momenteel, w o r d t voorbereid.,als .onderdeel.'van de Derde Ko'ba R u i m t e l i j k e Qrdening. Het SA^V komt vo.or wat b e t r e f t ' d e
rijks-
wegen in_,de p l a a t s , van h e t Structuin-.schema Hoofdwegennèt, T i a t ' d e e l
uit-
W.aakt v a n de .Tweede Nota R u i m t e l i j k e .Ordening.' A l s o n d e r d e e l van de Derde Nota R u i m t e l i j k e Ordening z a l h e t S'W .de.procedure 'van'planologische k e r n b e s l i s s i n g e n v o l g e n , welke i s n e e r g e l e g d i n de Regei-ingsnota over de openbaarheid b i j ,'2.^
de v o o r b e r e i d i n g van 'het r u i m t e l i j k b e l e i d .
I n g e v o l g e de Wet U i t k e r i n g e n Wegen ('art. l ) '~ d i e teza^'nen met de
Wet'..op h e t Rijkswegenfonds' een r e g e l i n g gêeft'voor de f i n a n c i e r i n g van h e t wegennet, i n Nederland - d i e n t b i j ' A.M'. v'.B.
een Ri^ik,swe_gerrpl^^ (RWP) t e
worden v a s t g e s t e l d ' en tenminst'è eenmaal i n de t i e n ' j aren " t e word..en h e r z i e n . Het RWP kan'voor wat''betreft'dè 'nieuwe daa^rin'aangegeven h o o f d v e r b i n d i n g e n , v o o r h e t doorgaand v e r k e e r ' met m o t o r r i j t u i g e n ' w o r d e n aangemerkt a l s - e e n £ïLOK£9M§OI£9ir.l4Ê.J^^ •hgofdverbindingen^ ' Tg verband h i e r m e e ' i s h e t Vön b e l a n g , d a t j a a r l i j k s i n de b e g r o t i n g een v i j f ^ p i r i g j a i ^ ^ ^
opgenomen, d a t v o o r
e l i t e van de v i j f achtereenvolgende j a r e n aangeeft, welke h o o f d v e i - b i n d i n g e n , die
i n h e t RVp z i j n opgenomen, z u l l e n worden g e r e a l i s e e r d
Omtrent de proceduj.-e v o o r
v a s t s t e J l i n g y a n h e t UW
v o o r z i e t de Wet
U i t k e r i n g e n Wegen z e l f . i n t e r v i s i e l e g g i n g van h e t ontwerp.-PWP, .voorafgegaan door openbare k e n n i s g e v i n g daarvan .doo.r Cr,S, , .:de m o g e l i j k h e i d v o o r een i e d e r om b.ezv''aarscin>iften. tegen-. h e t .-.ontwerp i n . t e . d i e n e n b i j G,S . , a d v i s e r i n over h e t ontwerp do.or G.,S. m-et o v e r l e g g i n g : van de',-'ingediende b e z v r a a r s c h r i f t e en t o t s l o t p u b l i k a t i e van h e t RWP i n - d e l l e d e r l a n d s e S t a a t s c o u r a n t ,
V£ -'9 Daa.rnaast. i s over h e t .-ontwerp-RW, a l v o r e n s
d i t , i n de M i n i s t e r r a a d i s
b e h a n d e l d , geadAdseerd. door de Raad van de W a t e r s t a a t op g r o n d 'van a r t . 5a W a t e r s t a a t s w e t en door de R i j k s p l a n o l o g i s c h e Commissie op.grond van a r t .3 Wet RO. j O .
..
. .:
a r t . 26 l i d 2 B e s l u i t RO. 3.
Van een h o o f d v e r b i n d i n g d i e i n h e t RV/P i s opgenomen w o r d t dooi" de
M i n i s t e r van Verkeer en W a t e r s t a a t een tracé v a s t g e s t e l d . D i t tracé b e s t a a t u i t £en__of j n e e r te]S£I-^yifi^S.jL.iiSiiri^,P.--k^ll?„S-liïhale_^^g^^
ander e,. verb i n d i n g e n
z i j n aangegeven,
De v a s t s t e l l i n g s p r o c e d u r e voor t r a c e ' s van r i j k s w e g e n b e e f t , z i c h a l s a/f z o n d e r l i j ke proceduï'e b i j de v o o i ^ b e r e i d i n g ven de aan3-eg van i n de l o o j ) van de j a r e n o n t w i k k e l d u i t de b e h o e f t e , welke
rijkswegen
aanvankelijk
v o o r a l b i j andere o v e r h e i d s i n s t a n t i e s , maar l a t e r ook b i j . p a x t i c v i l i e r e i n s t e l l i n g e n en b u r g e r s b l e e k t e b e s t a a n , om i n een vroeger.. s t a d i m i dan de onteigeningsprocediure meer i n z i c h t t e k r i j g e n i n en meer b e t r o k k e n t e 1-r.ordén b i j de v o o r b e r e i d i n g .van plannen van h e t R i j k met b e t r e k k i n g t o t de v r i j z e van r e a l i s e r i n g van een bepaalde r i j k s v / e g . D a a r b i j • speelde aan de
z i j d e van de andere o v e r h e i d s i n s t a n t i e s Arooral een. r o l d a t men de
m o g e l i j k h e i d vólde hebben om t i j d i g i n de e i g e n lolanning aan te. s l u i t e n op d i e v o o r de r i j k s w e g e n . D i t h e e f t e r t o e g e l e i d , d a t , naast a m b t e l i j k o v e r l e g met de. andere b e t r e k k e n o v e r h e i d s i n s t a n t i e s b i j . d e v.ooi-bereiding van h e t ontvrerp-tracê en h e t i n t e r d e p a r t e m e n t a a l van
o v e r l e g i n h e t kader
de Commissie van O v e r l e g over de Wegen (COW) u i t de RaaA van de Water-
s t a a t , i n 1970 de tracévaststellingsprocedure, P i j v r i j z e van e x p e r i m e n t , verder
i s uitgebouvrd om tegemoet t e komen aan de b e h o e f t e aan een g r o t e r e
openbaarheid van en i n s p r a a k b i j h e t o v e r h e i d s b e l e i d . Daartoe i s i n de prcced-ure v o o r z i e n
i n h e t zo m o g e l i j k aangeven van v e r -
s c h i l l e n d e v a r i a n t e n i n h e t tracêvoorstel, h e t t e r v i s i e l e g g e n A'-an h e t tracê-voorstel, v o o r l i c h t i n g s b i j c enltomsten, de m o g e l i j k h e i d om bezv-raren i n t e dienen en deze tóe t e l i c h t e n opj h o o r z i t t i n g e n . De tracêvaststelling procedure i s hieronder
nader u i t e e n g e z e t
(sub B ) .
Voorzover f o r m e l e medevrerking vari gemeentebesture.n voor de j . e a l i s a t i e van de'vrerken n o d i g i s ( b i j v . b o u w e r g u n n i n g c q . a a n l e g v e r g u n n i n g ) kan deze u i t e r a a i ' d al].éen vrorden verlu^egén vranheer de k r a c h t e n s de Wet RO.
gestelde
v o o r s c h r i f t e n d a t t o e l a t e n . Doch ook geheel a f g e z i e n daaxvan b r e n g t i n p a s s i n g van r i j k s v r e g e n i n h e t r u i m t e l i j k o r d e n i n g s p a t r o o n de_iiiB mede,
VI - 10 dat de;, trace,'s V8TI..rijkswegen opgenomen z i j n i n - de c o n c e p t i e .zoals d i e u i t e i n d e l i j k .in. l i ^ t bestenmiingsplan. van het. doorsneden .gebied t o t u i t ~ ..dr.ukking komt.,,.,I)e. t.racevaststel.lingspi'Oced\.ire kan gezien-vrorden a l s een c on s u l t at i e pr oc e dm- e , w a a r i n g e t r a c h t i s zo g o e d - m o g e l i j k e voorvraai'den te
scheppen om t e komen t o t een voor a l l e betrplckenen accepta,bele
concre¬
t i s e r i n g van ee.n. i n . het.,-RVJr'. genomen b e s l i s s i n g , ove-r een bepaalde hoofdyei^bind-ing., .. , . . k.
...
...
A l v o r e n s .volgens het. yastges-celde .trace, t o t de. realiser.ing..van een
r.ijksvreg wprd-t overgegaan i s h e t nodig .dat het.;Rijk^de,.voor .de. aanleg van de vrog benodigde gronden y ervf e r f t... H i e r t o e i s een, procedx-ire. v o o r z i e n i n t . i t e l ; I I A, .art, 72a, . van. de . O n t e i g e n i n g s w e t . O p grond.: van . de.'se b e p a l i n g ..heeft de-Kroon de beyocgdheid .-ora t e n behoeve .van--de -aanleg-va.n wegen b i j . B e s l u i t .de. t e ^ o n t e i g e n e n
percelen
- e r f d i e n s t b a a r h e d e n en .andere : z a k e l i j k e
r e c h t e n , aan ..te wijzen..,.Al vorens d i t ,Bes . l u i t w o r d t v . a s t g e s t e l d h e e f t een -uitgevrerkt...plan van h e t vrerk met u i t v o e r i g e kaa,rten en; grondtekéningen, .v-;aar,op de te o n t e i g e n e n p e r c e l e n , : e r f d i e n s t b a a r h e d e n .en .andere . z a k e l i j k e r e c h t e n z i j n .^aangegeAren, t e r . v i s i e - g e l e g e n en, z i j n oyer, d i t -plan h o o r z i t t i n g e n gehouden door een.commissie, door G.S, benoemd -uit-hun midden en. b i j g e s t a a n door een o f meex'. vanvrege h e t R i j k aan t e - vri.j.^ien deskundi.gen en de. burgemeester.
De procedure
..
; . .-
t o t v . a s t s t e l l i n p ; van t r a c e van r i j k s w e g e n
.
• -
;.-
1 ,-• -. Door -de R i j k s v r a t e r s t a a t vrordt-'-eeh' studie- gemaakt 'VaÜ' dé m o g e l i j k h e d e n voor ;de-'keuze van een t r a c e . D a a r b i j v i n d t o v e r l e g plaiats rnet d e ' b e t r o k k e n - p r o v i n c i a l e en .gemeentelijke autbratei-tèh-. eh diensten-, • met i n de n r o v i n c i e Vfcrkzame v e r t e g e n w o o r d i g e r s
van' andere depai'tementen' o f r i j k s d i e n s t e n ,
alsmede met p a X t i c u l i e r e ' o r g a n i s a t i e s , 'zoals hêt Landbouvrschap 'en de Contact-commissie Natuur-- en" Landschapsbeschermingi De . r e s u l t a t e n van deze s t u d i e - e n d i t Overleg vrorden verwérk-t i n ' e e n zogenaamd t r a c e - ' v o D r s t e l , Een d e r g e l i j k v o o r s t e l b e s t a a t u i t éen •-of m-cef' t e k e n i n g e n . waarop 'het g l o b a l e geografische-verlóóp- en ruimtebeèl-ag van v e r s c h i lleó de v a r i a n t e n van h e t tracé i s aangeduid én vv-aarbij'^tévens is'-'aangegeven', waar a a n s l u i t i n g s p m i t e n en (.on)gelijkvloèrse'-kruisingen met 'aridé'fé'''wegén• Kij'n' gedacht; B i j deze tekening(en-)' 'wordt-'een - nota'-vaxi toé'lichting gevoegd,'waarin éen u i t e e n z e t t i n g w o r d t gegeven' o m t r e i i t ' doel' èii-functie'van'de'toekóms'tige'vreg, a l s mede de-- -overwegingehv v^e.lke ' t o t bepaalde-v-aridhteii 'hébben g e l e i d , onder v e r m e l d i n g van de divefbe-belangen', waarjnedé'-'rèltehxng is''gehoüdèn a l s r e s u l t a a t van de r a a d p l e g i n g v^an bovenbedoelde a u t o r i t e i t e n en d i e n s t e n .
V.l - 1.1. 2. ' Het tracé-Yoor-ötel wordt door' dè M i n i s t e r vm
Verkeer en Vfaterstaat
om advi.es aan'de Raèid van de W a t e r s t a a t -gezonden'.
3.
De Raad s t e l t h e t tracê-voorstel om advies i n handen van de Corranissie
van o v e r l e g voor de wegen (CO'W), een v a s t e córomissie van de Raad, De COW het
zend.t het'tracê-voorstel naax d.e b e t r o k k e n gemèentebes'buren met
verzoek om d i t gedurende 30 dagen op hun s e c r e t a r i e t e r inzage t e
leggen. Van de t e r inzage gelegde stukken kunnen'belanghebbenden een a f s c h r i f t v e r k r i j g e n . Van de t e r v i s i e l e g g i n g wordt a a n k o n d i g i n g gedaan i n êên o f meer dag- o f nieuwsbladen v e r s p r e i d s alsmede i n de Nederlandse
d i e i.n de b e t r o k k e n gemeenten worden S t a a t s c o u r a n t . Daa..rbij worden tevens
p l a a t s en datum vermeld van de t e houden v o o r l i c h t i n g s b i j e e n k o m s t e n en h o o r z i t t i n g e n . V o o r t s w o r d t aangegeven t o b welk t i j d s t i p s c h r i f t e l i j k e bezwaren o f wensen t . a . v . h e t tracê-'voörstel kunnen worden i n g e d i e n d . D i t tijdstip ligt
ca, l)+ dagen na de üag, waarop de v o o r l i c h t i n g s b i j e e n k o m s t
i s gehouden. Aan de b e t r o k k e n gemeentebesturen ze3-f wOrdt evenals aan de andere b e t r o k k e n o v e r h e i d s i n s t a n t i e s en p a r t i c u l i e r e o r g a n i s a t i e s een u i t n o d i g i n g g e s t u u r d om. óp een a:f zonder l i j k e
oipenbare h o o r z i t t i n g t e
v e r s c h i j n e n , hun v i s i e met b e t r e k k i n g t o t h e t tracê-voorstel kenbaar t e maken en d a a r t o e , i n d i e n z i j d i t wensen, reeds van t e v o r e n
schriftelijk
h\m standpunt u i t e e n t e z e t t e n . Het tracê-voorstel vrordt -voorts•vanvrege de Raad van de VJaxerstaat t o e g e s t u u r d aan de v o o r z i t t e r s der b e i d e Kamers van de Staten-Generaal met h e t verzoek o'm d i t t e r inzage t e l e g g e n v o o r de led-en van de Kamers..
h.
.
.......
ïegen o f k o r t na h e t einde van de t e r m i j n van t e r v i s i e l e g g i n g v i n d t
deze onder 3 genoemde v o o r l i c h t i n g p l a a t s door een f u n c t i o n a r i s van de 'Rijksv-raterstaat. Van heb op de v o o r l i c h t i n g s b i j e e n k o m s t verhandelde vrordt door de R i j k s v r a t e r s t a a t een v e r s l a g opgemaaltt, d a t zo spoedig m o g e l i j k aan de COW vrordt toegezond-en.
5.
Degenen, d i e t i j d i g s c h r i f t e l i j k bezwaren hebben i n g e d i e n d , c.q. vronsen
hebben kenbaar gemaakt, kunnen deze pYPndeling t o e l i c h t e n op een door de COW t e houden openbare h o o r z i t t i n g . De d a a r t o e u i t g e n o d i g d e o v e r h e i d s i n s t a n t i e s en p a r t i c u l i e r e o r g a n i s a t i e s vrorden op een a f z o n d e r l i j k e openbare h o o r z i t t i n g gehoord, t e n z i j z i j t e kennen geven i n een b e s l o t e n z i t t i n g t e w i l l e n worden gehoord. T i j d e n s de h o o r z i t t i n g e n i s een f u n c t i o n a r i s van de
VI
-r 12
,betrokken ..dienst, van R i j k s v r n t e r s t a a t , aanwezig oja • zo n o d i g .,nader v o o r l i c h t i n g t e geven en v r a g e n - t e b e a n t w o o r d e n V a n . h e t op de, h o o r z i t t i n g verhandelde w o r d t door h e t s e c r e t a r i a a t van, de COW v e r s l a g opgemaakt..
6.
De CQ^ rapporte;ert jVei'volgens aan de- Raad van de W a t e r s t a a t
omtrent
h e t . t r a c e . :De Raad..brengt over...het tracê-yoorstel. a d v i e s u i t aan de . M i n i s t e r van Verkeex: e n - W a t e r s t a a t . B i j - d i t . advies wordt h e t r a p p o r t van .de C0V7 .gevoegd, , . ;.
-.
•
. •, , -,
-, .
, ..
..
. • -• -
7,., De M i n i s t e r , .van, Verkeer en. W a t e r s t a a t s t e l t h e t tracé v a s t , w a a r b i j g e l i j k t i j d i g . h e t . . f - i d v i e s van de Raad. van de, W a t e r s t a a t wordt-openbaar gem.aakt. ;Een . c i f s c h r i f t van de b e s l i s s i n g .van de M i n i s t e r van Verkeer eu -Waterstaat w o r d t , v e r g e z e l d van h e t a d v i e s van dc.Raad van.de W a t e r s t a a t en..';ct a d v i e s . yan de COW,
toegezonden aan .beide-Kamers yan. de
Staten-Generaa.1, de . i n s t a n t i e s b e d o e l d onder • 3 j - en - aan degene d i e - s c h r i f t e l i j k - v a . n hun mening hebben doen b l i j k e n 6n,/of. d,9or, de COW op de o p e n b a r e . - h o o r z i t t i n g - z i j n gehoord,
.
Voorts,.wordt..yan de . b e s l i s s i n g - v a n de MiiTister-,mededelingrgedaan i n de .Staatscoura,nt,,..,
.7.
:
,
.....
; ..
.
; :.
. Literatuur,-, Mr. -C^ J.H.; Schepel
Wegenrecht i n Nederland''-''1895 i J
Dr, B,- de Goede •
Het'beheer i n h e t w a t e r s t a a t s r e c h t 1 9 5 1 .
Dr. L.H.M. Damen
Een k r i t i s c h e beschouwing van'de Wegenwet - 1959»
Mr. H,L. Knaud
V/egenrecht en wegenwet, De Ned. Gemeente ''958, •blz;' 5'1'3^
' ' ' ' - • ' ' • ' ' • ' • " ^ ••
P r o j ectgróèp' •• B es tuürsküri'de' •'' '• Utrecht
Éhlge beschouwingen 'ove'r h e t ' v e r k e e r s b e l e i d i n h e t algemeen'éh 'de Rijksv/egenplannihg i n he't b i j z o n d e r , Vermande 1972
-1-
i
TECHirxSCHE HOGESCHOOL DELFT , • Yakgroe,p,,Rec)Tt/ _ . ... ••• Vakgroep "i3.Ö'J',RV • ' •' ' ••• D i k t a k t ^ ' W a t e r s t a a t s r e c h t '
V I I . •••KHNKtó^
A,
....
., v. • .:
•
V
-• •
.: . • ,
•••••
.
.... •
. . •-• -
D r i n k w a t e r , g r o n d w a t e r _ o-pperylaktewater.
-r-,
'::.n-;
. • .•:
..-v...-':
Er b e s t a a t i n ons Icaid een nauw verband t u s s e n de b e h o e f t e aan d r i n k w a t e r en de 'aau h e t o p p e r v l a k t e w a t e r t e ' s t e l l e n ' kwalitèit;:eis'eh met name b i j de b e o o r d e l i n g van de t o e l a a t b a a x d i e i d van l o z i n g e n Vaj.i afv-alwater. Daarmee i s de r e l a t i e aangeduid d i e g e l e i d e l i j k i s o n t s t a a n t u s s e n de i n s t e l l i n g e n van waterbeheer (waterschappen, r i j k s w a t e r s t a a t ) en de i n s t a n t i e s v o o r de d r i n k w a t e r v o o r z i e n i n g (de g e m e e n t e l i j k e , r e g i o n a l e of
p r o v i n c i a l e w a t e r l e i d i n g b e d r i j v e n ) en d i e d u i d e l i j k a.an h e t l i c h t
t r e e d t b i j de problem-atiek v a n de a f v a l w a t e r z u i v e r i n g . Ijmaers i n toenemende mate wordt h e t o p p e r v l a k t e w a t e r b r o n van de d r i n k ^•=t.-ii- -.watervoorziening'. ^In .1970 b e t r o k k e n de w a t e r l e i d i n g b e d r i j v e n 66% van ••
' hün water ' u i t het.gron.dwaterj.en.:- 33% u i t h e t ;_oppervlaktewater en w e l v o o r n a m e l i j k u i t d e ' R i j n , Het l i j k t
onafwendbaar' d a t de stei-k s t i j g e n d e
• .-Waterbehoefte g r o t e n d e e l s z a l moeten woi-den'opgevangen-^-door • een nog '•• - s t e r k e r ' b e r o e p - t e doeh'op liet'Oppei-nrlaktewater,--Daarbij dóet z i c h h e t • •'•-:•
'-verontrustende v e r s c h i j n s e l voor d a t o n z e g r o o t s t e w a t . e r l e v e r a n c i e r , de R i j n , aan e r n s t i g e v e r v u i l i n g ( o . a, d o o r de.'Franse . k a l i m i j n e n ) onder•'•'hevig is'. I n t e r n a t i o n a a l óverleg h e e f t t o t nu.toe geen--afdoende o p l o s s i n g kunnen b e w e r k s t e l l i g e n . - V g l - . onder meer. de. béschowd.ngen van. .. P r o f . H.F. van Panhuys i n Wa-berschapsbelangen v a n .12.jan. 1972 en de
. .... . . I ^ i j n n o t a . v a n de V e r e n i g i n g .voor M i l i e u d e f e n s i e 1973. ..;
. Een.en.ander.s.chijnt ons .te dwingen i n de r i c h - t i n g van een zeer w a t e r y e r b r u i k . (met aarfdacht v o o r . r e c y c l i n g s m o g e l i j k h e d e n ) .e^
zuinig aanleggen
van b u f f p r y o o r r a d e n . in.^grote drinkwater'bekkens , z o a l s thans reeds i n u i t v o e r i n g i n d.e Biesbosch,
De daarvoor bestaande p.lannen komen h i e r o n d e r
aan de orde i n p a r a g r a a f E, Toekomstig ( d r i n k ) w a t e r b e h e e r .
- -
Op kor-te. t e r m i j n h e e f t de. e r n s t i g e R i j n v e r v o i i l i n g e r t o e g e l e i d d a t de Haagse D u i n w a t e r m a a t s c h a p p i j haar w a t e r
l a n g e r aan de. Lek z a l
onttrgltke.n, maar . v i a .een v e r l e n g d e t r a p s p o r t l e i d i n g h e t v o o r -:
infiltratie
:.,..yan de,: dui.nen. benodigde ..^op;perylalrbewater gaat be.trekken uit.. de_ Ande-lse-Ma.as
- . ... •
,,
:
.
...
VII
De s t e r k e s t i j g i n g van de w a t e r b e h o e f t e wordt w e e r s p i e g e l d door de onderstaande c i j f e r s , d i e tevens betrelüting hebben opi'geraamde b e h o e f t e t o t h e t j a a r 2000. V o o r t s v a l t een beduidende
( V g l . de o n t w i k k e l i n g b i j de waterschappen)
t e r u g g a n g van h e t a a n t a l w a t e r d i s t r i b u t i e b e d r i j v e n t e
constateren, hetgeen w i j s t op een s t e r k e cohcèntratie^ v a h ' p o t e n t i e e l i n deze s e c t o r .
'l'?atèrproduktie7bèhoefte''in ' ''"taih.im^/jaaf1950''
-
'SIQ^ '
',•'1960"'"
'
'1970,
520"
.
.
distributiebedrijven
"
-
\ / ^ -^.^^O '
' 8 6 0 " '^ '
'/i98o'^.',
2000
••
-Aantdl
,/
.
' '1960
3000 ^. "
;i972
•
, 206 "
' \ • ..^9T0
l i j o o " ;
v... i; •
' ^
'.172
' 7l28y "
,'^'120'
,.
^
De m o g e l i j k h e d e n . t o t w i n n i n g van grondwater z i j n aan b e p e r k i n g e n
onder-
'worpen'door n a t u u r l i j k e en c u l t u r e l e f a c t o r e n , N a t u u r l i j k e b e p e r k i n g e n l e v e r e n h e t k l i m a a t ( t o t a l e h o e v e e l h e i d n e e r s l a g en v e r d e l i n g over h e t j a a r ) , d e ^ g e o l o g i s c h e g e s t e l d h e i d van de bodem (waterbewegingen, harde l a g e n ) en de noodzaak t o t v e r z i i t i n g s b e s t r i j d i n g . C u l t u r e l e f a c t o r e n
zijn
de voortgaande u i t b r e i d i n g ' v a n het'bebouwde o p p e r v l a k en'de aanleg van vregen, d i e p t e n t i e l e v e r o n t r e i n i g i n g s b r o t i n e n vennen en v o o r t s de landbouw eii'de d a a r b i j t o e g e p a s t bemestingsmethoden o f andere methode verbonden
bezvmren
aan cLe e x p l o i t a t i e -
(bio-industrie).
• Een..belangrijk.,deel.van h e t bes,eh.ikb,are;grondwater wordt-rreeds..gewonnen. In
1970 vond een n e t t o - o n t t r e k k i n g - van .560. mi3-joen m?. p l a a t s .
o n t t r o k , de - i n d u s t r i e eveneens e.en ..-dergelijk kyentum...a£!n .dg bo^^^ , schikbare;,hpeveelheid- .vrord-t-.ges.e^^^^
Daarnaast De be¬
op., 1900;,mihoen .m.3 ^pgr..-jaa.r , d.w.z .
de ze- h o e v e e l h e i d k8,n worden;.onttrokke,n.. zonde^r... a a n m e r k e l i j k e schade voor l a n d - en.--.tuinbouw.. B i jna-6p?i .ysin d i e . hoeveeJli.eid-.,word.-tj^-thans ;dus reeds benut,-:l{--;,,.---\
•-.d, ;
•-i'f--^yiOilv--:;"-'
,^
'(suyrh --j.-'.-! r,/
.-•'.•T-:
..Ó
Een.: en ande-r. betekent-:.dai>.-al he.t^vrinbs-ro .zoete grondwat.e.r,.,-tegc?n v e r o n t r;r.einiging moet vrorden bescherjtó . n i e t ; steeds goed smakend,drinkwater,, i:e producer.ep,..,yalt,, ;Te.Yens,. vrordt de b i l l i j k e --yord^linig. .A'^an het-..yoorhaiiden ,grpnd,vj-ate,r een f-aak, yan,-, g e w i c h t . Nieuvro v r o t t e l i j k e r e g e l i n g e n z u l l e n hiei-voor de basi;3,..,diQne:n,,t,e l e g g e n . Hoe i s immers de h c i i d i g e t o e s t a n d ?
VII
- 3
Grj?nj3^rater
.Momenteel, i s b i j :bét M i n i s t e r i e , van Ye.rkeer. en W a t e r s t a a t een algemene Grondvatenvet i n - v o o r b e r e i d i n g . De.ze.moet v o o r z i e n , i n de h u i d i g e s i t u a t i e . : w c i a r b i j ;gr_OTinciBiëivexoi^eni^^
b e s t a a n op de o n t t r e k k i n g
van. w a t e r aan.:de bodem. Deze v e r o r d e n i n g e n vertonejn, .grote v e r s c h i l l e n . Sommige e i s e n een v e r g u n n i n g , v o o r e llee w a t e r o n t t r e k k i n g aan de bodem, andere
( p r o v i n c i e üvd. Hólland) e i s e n a l l e e n een vprg^mning v o o r h e t
door de p r o v i n c i e aangewezen g e d e e l t e van h e t p r o v i n c i a l e g r o n d g e b i e d . De h o e v e e l h e i d w a t e r d i e aan de bodem, mag worden o n t t r o k k e n dat p
zonder
d a a r t o e een v e r g u n n i n g b e n o d i g d i s , i s e c h t e r b e p a a l d op 10 m
per uur. Voor de w i n n i n g van k l e i n e r e hoeveeJlieden kan e c h t e r een v e r g u n n i n g
b
b e n o d i g d z i j n op grond v s n de Hindxn^Lot, d i e deze door B & W a f t e geven v e r g u n n i n g v e r p l i c h t s t e l t a l s h e t g e z a m e l i j k venuogen van de v o o r de w a t e r o n t t r e k k i n g benodigde pompen meer dan 2 pk. bedras.gt. Beroep i s m o g e l i j k op de Kroon. De r e g e l i n g van de Hinderwet maakte h e t n o o d z a k e l i j k ' d a t w a t e r l e i d i n g • ' ' b e d r i j v e n ' öók éen Hihdefwètvergunni'ng' aanvroegen. I n d i e n schade o f '• h i n d e r ' t e n g e v o l g e van'de w a t e r o n t t r e k k i n g niet'kón worden voorkomen, iïiocht'krachtens de Hinderwet' geen'vergumiing'wordën'verleend. Boven' d i e n kon i n g e v a l met v e r g u n n i n g t o c h schade werd t o e g e b r a c h t onder omstandigheden'een beroep op de b u r g e r l i j k e r e c h t e r wórden gedaan op' gforid van'art'. • l i i o r B.'W. In
( o n r e c h t m a t i g e daad);
195'll'is'derhalve de Grórwat^^
• '•' • ""21 j u l i
195)f,''tot'stand g e b r a c h t , d i e u i t s l u i t e n d ' b e t r e l d d n g h e e f t op
• ' '•''de'irinning Vah'giohdwater t e n behóevë v a n de openbare d r i n k w a t e r v o o r •zié'hirig. ' A r t i k e l 2 van deze wet b e v a t een'verbod om' zonder v e r g u n n i n g van 'de M i n i s t e r Van V o l k s g e z o n d h e i d en Milieuhygiëüe meer dan 10 ni • p e r u u r aan de grónd t e o h t t r e k k e n . Dë''rechter 'kan h e f t o e b r e n g e n van schade door w a t e r o n t t r e k k i n g n i e t verb'ie'dén; deze moet door de betrolcken e i g e n a r e n v a n aan'grenzende ïandeï-ijéh'worden g e d u l d ; z i j hebben e c h t e r aanspraak op eén schadevergoeding.' fie " v e r g i m n i n g ' i s ' v e r e i s t zowel v o o r het
t o t standbrengeh 'als v o o r h e t ' i n w e r k i n g h e b b e n van' een i n r i c h t i n g
t o t w a t e r o n t t r e k k i n g : De hihdfeinret' i s 'op d i t aöpeót Van deze i n • 'ri'chtin'gén h i e t l a n g e r ' v a h ' t o e p a s s i n g , '
- ' -
VII
- H
De i)roc:ediare i s a l s v o l g t : Belanghebbenden worden i u de g e l e g e n h e i d g e s t e l d b e z w a a x s c h r i f t e n tegen de v e r l e n i n g van de vergiïnnihgén-'^te:. dienen- en -in een openbare z i t t i n g , t e worden, gehoord. De Minis-ber.yan V, en M. b e s l i s t . Degenen:die b e z w a a r s c h r i f t e n hebben i n g e d i e n d , en; op..de h o o r z i t t i n g z i j n verschenen,kunnnen,in beroep gaan b i j de Kroon, Het beroep h e e f t schorsende v r e r k i n g , d.w.z. er: mag geen g e b r u i k van wc'rden gemaakt zolang op h e t beroep n i e t i s b e s l i s t .
.
De i n d e l i n g v a n de. wet i s . a l s v o l g t : ; '
•
. :, , '..:..
I . " ' Algemene b e p a l i n g e n II.
De vërgvinning
lil.
Schadevergoeding
IV,
Dwang- en strafbepal5.ngen
' V.-
' '
O n t e i g e n i n g i n h e t b e l a n g van de openbare' drinkwatervoorziening
VI.
'Slotbepalingen,'
IBescherming grondwater
tegen'veirontrejji
V e r o n t r e i n i g i n g b e p e r k t de g e b r u i k s m o g e l i j k h e d e n yan grondwater. De bescherming tegen v e r o n t r e i n i g i n g i s zeker geboden voor bestemd voor m e n s e l i j k e comsumptie. Onderscheid
grondwater
kan gemaakt worden
t u s s e n b a c t e r i o l o g i s c h e en chemische v e r o n t r e i n i g i n g . De r e i n i g e n d e w e r k i n g van de bodem i s i n h e t algemeen g r o o t waax h e t de b a c t e r i o l o g i s c h e v e r o n t r e i n i g i n g b e t r e f t . Chemische v e r o n - t r e i n i g i n g e n kunnen e,chter h e t water o v e r ' g r o t e gebieden beïnvloeden. De bescherming'vaff de k w a l i t e i t "yan h e t grondvmter i s . v o o r a l geconc e n t r e e r d rondom d e ' w a t e r l e i d i n g p o m p p u t t e n . De naaste omgeving ervan wordt v e e l a l aangekocht o f 'soms onteigend,, Beweiding
én bemesting i s
i n de omgeving van de p u t t e n n i e t t o e l a a t b a a r , hetgeen een i n g r i j p e n d b e p e r k i n g van g e b r u i k s m o g e l i j k h e d e n van gronden o p l e v e r t . Op v e r d e r e a f s t a n d kan met l i c h t e r e beschermingsvormen worden v o l s t a a n , v e e l a l langs p u b l i e k r e c h t e l i j k e ' w e g t e v e r k r i j g e n . De 'omvang van de t e beschermen gebieden z a l 'afiiankielijk' z i j n van: a,
de i n t e n s i t e i t van dé watéronttrekking;
'
" 1
b,
de d i e p t e vraarop'wa'ter w o r d t onttrokk;en;
c,
de d o o r l a t e n d h e i d van de bodem 'boven de onttrekki.ngszone,
VII. - 5 De p t x b l i e k r c c l i t e l i j k e bescherming yiild;b '.plaat • , ..regelingen, zoals.,streekplannen, Esti'uctuur- .ep iDe^temmingsplannen. . ; De; l a a t s t e regelen, hebben bindende k r a p h t . en..kvhnen. de bestemming ..... ; t.ot ..watei-wingebied, bevatten;., opk,,g.ecpKibiheeyöj.l?^,stei^.ingen, b i j v . de - .. . besteii«uj;ng. waterwingebied/nat\iurgeb_ied.. j^ijn-denkb^fgr. _
,
•Het u i t v o e r e n van.-.werken o f werkzaöifüieden.kan.-afh,§.n/te.lijk worden .-gesteld van .een zgn . .aanl.egvergunning,.. eventue^.l s l e c h t s t e v e r l e n e n .
..na goedlteuring dooi-, G.S.. ,Langs., deze..,.weg. kan e c h t e r n i e t worden opge¬ t r e d e n tegen h a n d e l i n g e n .vaii passanten-, zoals, h e t wegvre.rpen van v a s t
... o f v l o e i b a a r . a f v a l . Haast deze ..regeling- op gropd;..-van. de wet R.O. i n de -provincies Noord-en Z u i d - h o l l a n d
. provine.i.ale
zijn
veroderningen
....... v a n k r a c h t , , d i e een s p e c i a l e bescherming aan wate.n;)-.i.ngebieden waar¬ . , borgen..
•
.,: , .
De. Water.leidingwe'b , ,.
...
, .-• -
, - ....
...
. .,
•
- ..
.; ,
.
. . ,.,
Stb« I 5 Ö , bevab onder meer
De'Vjatè'êléidihgwet i, w e t van' ö a a p r i l
"rege-leh-' ine't-betreldting.- t o t h e f t o e z i c h t op de • waterleidingbëdrijven alsmede régéleh''öeti'betrekkihg'."tot" de -prgèini&fe;fai;&-van, de' openbare . d r i n k w a t e r v o o r ziehin'g. De wet b a v a t de volgende'-hóöfdstuiken:.'
r..- '-.,•'
I.
Algemene b e p a l i n g e n
II.
Toe:jicht op Abaterleidingbedrij-'ven- i n h e t ' b e l a n g -i van de volksgezondheid
• -•" I I I , -
•' '" -----.'
( a r t , k e.v. )-
• •'
• -..'
'- ^ " • '•-
Orgaii'is-atie van de' Openbare - d r i n k w a t e r v o o r z i e n i n g :
' •= .". :..'1/.'.-1E..Aanwi'j:2ing gebieden •-'* -•- •-' -
'.--•.'•
-' - 2 .
--
'
'
'
-Opleggen-'verplichtingen'(Teveringsplicht)
- ' - • ' ' •" '3;- Vei-lèneh cohcèssié- ' •• '"-•••'•' ' '•-'• ••. -'-••-
' k. " V o o r z i e n i n g ' dOOr Kroon
' •
-• ' ^'
" ' '•••••••5. • G e l i j k g e s t e l d e b e d r i j v e n èh i n s t e l l i n g e n '-' - ' I V , ' ' ' S t r a f b e p a l i n g e n '• V.
Slotbepalingen,
••' ' '•" ' -'•-••
'
'••-'-'
Op deze wet b e r u s t e n twee Algemene Maatre'gèlèn vah B e s t u u r , t e wéten: a.
Het b e s l u i t op de Raad v o o r de Drinkwatervöorzi-en.ing ( 1 9 5 7 )
b.
Het W a t e r l e i d i n g b e s l u i t ( 1 9 6 0 ) ; - ' d i t bésluit'bev^t de volgende i n d e l i n g I,
Definities
^: ,.' n'
.-t,;;/
I I , -. . . .ïqezicht op-de .waterleid.i.ng'pedrijyep: , ',.. .11.1.
, •;--p ' -
Technische, en h3'-gi,ën,i,sche,.YOorsc'nri.,f'-ben .
IV,
Gezondheid persQpeel,...
V,
Gegevens t e v e r s t r e k k e n b i j aaavra^e om
VI,
Slotbepalingen,
concessie
V i l •" •6
. ••'-''''•'^ •
ls''de' v r a a g óf dè eigenarén" vaii ' w a t e f l e i d i i a g b e d r i j v e n hun '^'•^^jnkwaïer'-^^^
zo 'Ja o f 'dit"'-vrenseiiok isV De meeste w a t e r -
'• '^iteidingijèdriovèri'vallén ondér dé ' 7;eggénschap vari'dé'gemeenteraden; een g r o o t 'aantal'Vaif'hen h é e H 'ih dé 'afgelopeh'^'jaferi beslóten h e t d r i n k w a t e r i e hiiorïdéren teneihd^e aldus h e t tandbederf'tégen tè gaan. I n m i d d e l s ;^,r-w. ;-v ••'•'^g''^j;|^4]£gr^g£(j'-'ontstaa^ óver'de deugdélijkhéid van de j u r i d i s c h e b a s i s 'van'de fluófidering én' over''dè v r a a g ' o f g e z i e n de m o n o p o l i e p o s i t i e van '••'^e 'diinkwaterb' df ijvén h e t loëïaatbad^
géachl: ook degenen d i e
'• ' • '••'" ''" ' 'principiële'of m e d i s e i y bezwaren'tegen'geiiuoridéerd'"drinkwater hebben • ••' ' • • van' d i t 'water té 'voorzién»
'
••^"•' M j ' a r r e s t ' v a n ' d e HR van'22 juni''19T
is
h e s l i s t d a t de t o e v o e g i n g ven s t o f f e n aan h e t d r i n k w a t e r ' t e n e i n d e daarmede een g e h e e l h u i t e n de e i g e n l i j k e d r i n l c w a t e r v o o r z i e n i n g gelegen d o e l t e dienen een m a a t r e g e l van zo i n g r i j p e n d e aard'-is v dat" zondèr wèttelijke ••' -•
''••; g r o n d s l a g n i e t kan'worden aangenomen dat.-, een- w a t e r l e i d i n g b e d r i j f d a a r t o e
"• • • • '--- L ^ ' ^ b i j dé''Yervulling'van dé:hem.d.n''art.-:4.;;vlid; 1'^^
opgedragen
•••;',..:,v7-r-..ü.'...::..taak''deze v r i j h e i d heéftl'Met andere -woorden de;: f l P o r i d e r i n g - i s het
a r t i k e l vah^het' W a t e r l e i d i n g b e s l u i t (art-, U^- l i d 3.)- is- i n s t r i j d met
de W a t e r l e i d i n g w e t ( a r t . k). -----
^ '- T- < •
• "•.'•• K
".i'-^'De'desbetreffende a r t i k e l e n l u i d e n r-
Art.
illegaal,
U, W a t e r l e i d i n g w e t ; ' - .
i.;-;.
'
.
-.
• -•
:.-.• .'-;';'.'l, 1 De eigenaar .van'een w a t e r l e i d i n g b e d r i j f i s gehouden z o r g t e dragen d a t de l e v e r i n g ' v a n deügdeld j k d r i n k w a t e r aan de v e r b r u i k e r s • .'-•.- i h z i j n d i - s t i i b u t i e g e b i e d - - g e w a a r b o r g d i s i n zodanige
hoeveelbeid
- en onder zodanige druk, als-het-..belang der v o l k s g e z o n d h e i d v e r e i s t . 2. W i j kunnen, de Raad v o o r . d e D r i n k w a t e r v o o r z i e n i n g gehoord, b i j - - Algèmene': M a a t r e g e l van Bestuur, i n h e t be'lang der v o l k s g e z o n d h e i d b e p a l e n aan welke e i s e n tenminste.f-mOe.tr worden, v o l d a a n met b e t r e k king t o t : ••.row •••• .•;;-,.•. ••-^J h o e d a n i g h e i d ; ' . : . ' i . i ,.!.•. :.1L,.
--/'j Art,
.:• O
.s hoeveelheid;--
.• :
: .' -'ioi'i -r;v:: : :'-''.-.i; •:;:•; d
-'-' -icov k-v,n <)h
idruk.-,eto'l o t c , l -• ^^:H .y.j;ll'A5^'.• .
35 W a t e r l e i d i n g b e s l u i t :
.r.i;;!;^-:;
•;>; i'-:'--:
J . ! r - r
1-
. :•
. -':
'
1. De eigenaar 'vrordt, 'voorzover h i j de v o o r s c h r i f t e n van d i t h o o f d s t u k ' naléeft geacht -te 'vóldoen aan h e t bepaalde i n a r t , H, e e r s t e l i d , der W a t e r l e i d i n g w e t . ' ' "'" '"' '
VII
- 7
(NE. Deze b e p a l i n g b e h o o r t i n - f e i t e h i e r n i e t t h u i s ; d i t zou i n de W a t e r l e i d i n g w e t Art,
z e l f moeten s t a a p ) .
WaterleidingbeslAi^ 1. D r i n k w a t e r 3 d a b d e eigenaar aan anderen t e r b e s c h i k k i n g
stelt,
mag geen s t o f f e n b e v a t t e n Van zodanige hoeveelheden p e r eenheid w a t e r , d a t deze s t o f f e n voor de gezondheid n a d e l i g kunnen z i j n ,
3, Onverminderd de bevoegdlieid van de e i g e n a a r aan waiter s t o f f e n t o e t e voegen t e r b e r e i d i n g van d r i n k w a t e r , i s h e t hem n i e t t o e gestaain zonder fioedkemdng^ van Onze m i n i s t e r aan h e t w a t e r s t o f f e n t o e té voegen met h e t d o e l deze door m i d d e l van h e t drinkwa,ter aan de v e r b r u i k e r s t e doen toekomen. Om i n de a l d u s geschapen impasse t e v o o r z i e n h e e f t de M i n i s t e r van V o l k s g e z o n d h e i d en Milieuhygiëne dd, 13 dec. 1973, een t i j d e l i j k e wet voorgesteld
en een ontwerp daaryan. b i j de Tweede Kamer i n g e d i e n
(12738),
.Teneinde f l u o r i d e r i n g de v e r e i s t e w e t t e l i j k e b a s i s t e geven zou een ; a r t i k e l ka i n de wet moeten worden opgenomen van ongeveer de volgende streltking: 1. Het i s aan eigenai-en van w a t e r l e i d i n g b e d r i j v e n verboden aan h e t 'j .
- ••
-•
w a t e r d a t door hen a l s d r i n k w a t e r w o r d t gelevei'd, s t o f f e n t o e t e voegen anders dan t e n behoeve van de d e u g d e l i j k h e i d daarvan a l s drinkwater
o f de b e h o o r l i j k e o v e r b r e n g i n g vaii d a t vrater.
2. Het i n h e t e e r s t e l i d v e r v a t t e v e r b o d g e l d t n i e t t e n aanzien van h e t toevoegen van f l u o r v e r b i n d i n g e n i n de g e v a l l e n w a a r i n d a a r t o e door.onze M i n i s t e r v e r g u n n i n g i s v e r l e e n d . 3. e t c . . . . . . . . . . . . Op d i t v o o r s t e l i s i n m i d d e l s weer scherpe k r i t i e k g e l e v e r d , onder meer door p r o f . Bloembergen, d i e i n NJB', 197^, b l z , 209 s p r e e k t van een leldce noodvulling. Voor een o v e r z i c h t v a n oudere u i t s p r a l t e n z i e men de b i j d r a g e van mr.
J.B.'Abrahamse in'H^O 1972, b l z .
l62.
Toekomstig ( d r i n k ) w a t e r b e h e e r Voor-het v e i l i g s t e l l e n van de, d r i n k w a t e r v o o r z i e n i n g
i n de komende j a r e n
z i j n g r o t e i n f r a s t r u c t u r e l e werken n o o d z a l c e l i j k . De plannen- daa-i^toe z i j n -vervat i n het Pjatwm"p_str^
VII
" 8
1.972- d a t --zkl worden; b e h a n d e l d a l s ; een. p l a n o l o g i s c h e . K e r n b e s l i s s i n g i n de zin- van de Nota oVer de. o p e n b a a x h e i d h i j d e . v o o r b e r e i d i n g van h e t r u i m t e l i j k b e l e i d ( n r . 12006, z i t t i n g het
1 9 7 2 ) . Het. ontwe.rp e r v a n i s v o o r b e r e i d door
R i j k s i n s t i t u u t voor de Drinkwatervóórziening.
Het s t r u c t u u r s c h e m a ,is v e r d e e l d i n 5 hoofdstulvken: 1,.
.Het, e.er.s.te^ h o o f d t u k b e h a n d e l t de s t r e k k i n g en kenmerken van h e t s t r u c t u u r s c h e m a en" de daaraan t e n g r o n d s l a g l i g g e n d e v o o r s t u d i e s ;
2.. .Het. tweede,hoofdsttüi b e h a n d e l t de w a t e r b e h o e f t e t o t 2000; nadruk w o r d t --gelegd,.op. noodzaak t o t .waterbesparing 3. . Het derde hoofdstuk, .handelt, over de bronnen van. w a t e r v o o r z i e n i n g . , li ...Het v i e r d e h o o f d s t u k bevab'de" f o r m i i l e r i n g van h e t belejjisvoo™ van de r e g e r i n g , t e . w e t e n i n Y e s t e r i n g e n tot een bedrag van ongeveer 5 m i l j a r d . Aandacht w o r d t b e s t e e d aan b e t r o u w b a a r h e i d en k w a l i t e i t van h e t water én 'aan s o c i a l e ' ; e con omi sche','ruimtelijke'èn m i l i e u ¬ '' 'hygiënische Aspecten van 'de ' opëhbarè 'watervooi-zié^^^^^ '
aan¬
dacht k r i j g e n Maas'en R i j n . •'Als'''i3elahgri jké'werkén-vaii'-Öppervlakte-
'
• 'vraterwinhïng' wof 'den' ajmgemérkt'": h e t sp'a'arbeldienprojekf-''Brabant se
•'
'Biesbosch, ' e v e n t u e l e spakirbèkken' IJssèïmeer , dé düinihfiltra,tie en e v e n t u e l e i n f i l t r a t i e van o p p e r v l a k t e w a t e r i n de 'Véïüwév
y'''' H e t ' v i j f d e 'hoofdstulc bevat''nadere 'gegevens'ovèr de b i j de v a s t s t e l l i n g ••'van hét" structum-schéina'te vólgen p r o c e d u r e .
"'
' "' V o o r t s en'ige gegevens' óvé'r h e t 'in a a n s l u i t i n g ' op h e t schema t e " " '"
' o'ntvrerpen' l'Ó-jarenplan té •ontwerpen door de''be'drijfstak van de open¬ b a r e watérvoorèi'én'in'g'V 'in overeenstemming met' het- R i j k s i n s t i t u u t voor • ••'Drinkvmtervoorziehing 'en i n ' overleg'met de p r o v i n c i e s . V o o r t s b e v a t het
beschouwingeh ovèr de w e t t e l i j k e ' ' v o o i - z i e n i r i g e n , op t e nemen i n
de W a t e r l e i d i n g w e t , d i e v e r e i s t zijn'óm te'vraarborgen d a t genoemde '''werkeh goed en tijdig'wórdén vóórbereid' e n ' t o t ' s t a n d ' g e b r a c h t • en e f f i c i e n t worden 'geëxpioiteerd.' • Het s t r u c t u u r s c h e m a z a l een r i c h t s n o e r z i j n voor'hét béïéid" van de l a g e r e 'overheid,^•die''geenbesiissing^^^^
standbrengen van de
i n 1 2tstructuurschéma''vbórzién'e'vi-erk.en ''zouden'verhinderen- 'of e r n s t i g belemmeren;, een en a.nder d i e n t door t e v/erken i n s t r e e k - en bestemmingsplannen. Er z a l aan moeten wordleh-^meegewerfct^^dad;-de.;openbar
watervoor-
":-'iiening d,e-'henodigde v e r g u n n i n g e n k r i j g e n ,,vo.or l i e t t o t standbrengen v a n de geplande-'werken ;.'.'';•.•;
. i : . . - : : ,
.Daarnaast;,zul..len:.de.'.waberleidiixgbedri,jyen^
;v;^'-.-i-;.
^lly
h e t voorbf^reiden en u i t v o e r e n
VII. • 9 van hun werken voer w i n n i n g , o p s l a g en t r a n s p o r t van water aan h e t s t r u c t u u r s c h e m a z i j n gebonden v i a een op de W a t e r l e i d i n g w e t
berustende
v e r g i m n i n g van de M i n i s t e r van Volltsgezondlieid en Milieuhygiëne. De c o n c r e t i s e r i n g van h e t schema g e s c h i e d t i n h e t t i e n - j a r e n p l a n . Dit
voorziet i n :
-
een keuze t u s s e n de i n h e t s t r u c t u u r s c h e m a genoemde a l t e r n a t i e v e n ;
-
h e t aangeven A^an p r i o r i t e i t en f a s e r i n g van de v e r s c h i l l e n d e
-
h e t u i t w e r k e n van de d o e l s t e l l i n g e n A-^an de werken;
-
h e t aangeven van v o o r z i e n i n g e n van p l a n o l o g i s c h e en waterhuishovidkundige aard voor de u i t v o e r i n g en e x p l o i t a t i e A^an de geplande
werken;
werken.
De v a s t s t e l l i n g van h e t t i e n j a r e n p l a n g e s c h i e d t door de M i n i s t e r van Vollisgezondheid en Milieuliygiëne , na advies v a n de R i j k s P l a n o l o g i s c h e Comjiiissie (RPC), r i j k s w a t e r s t a a t en p r o v i n c i a l e d i e n s t e n . Het t i e n j a r e n p l a n z a l om de twee j a a r worden h e r z i e n . De v e r d e r e c o n c r e t i s e r i n g ges c h i e d t door op de W a t e r l e i d i n g w e t t e s t o e l e n ba.sisplannen, v o o r s c h r i f t e n t e geven b i j Algemene m a a t r e g e l van b e s t u u r o m t r e n t de r e s e r v e r i n g en i n r i c h t i n g van t e r r e i n e n g e r i c h t op een d i r e c t e i n v l o e d op de bestemming van bepaalde
gronden en wateren. De v a s t s t e l l i n g z a l gebetu-en door de
M i n i s t e r v a n Volksgezondheid
en Milieuhygiëne en van Verkeer
en W a t e r s t a a t
Hiermee i s een e e r s t e aanzet gegeven t o t een c e n t r a l e p l a n n i n g van h e t waterbeheer
i n Nederland.
TECHNISCHE HOGESCHOOL
DELFT
Vakgroep Recht. -• B e s t u u r s r e c h t KOLLEGE MILIEURECHT / KATERSTAATSRECHT
V I I I . WATER EM MILIEU De j u r i d i s c h e bescherming
van .de k v / a l i t e i t van h e t o p p e r v l a k t e -
water .
Dat b e h e e r s i n g van de k w a l i t e i t van h e t oppervlaktev.'ater voor g e h e e l Nederland decennia s t e r k e nadruk
een levensnoodzaak
i s , h e e f t de l a a t s t e
gekregen,
V a n u i t de . j u r i d i s c h e hoek h e e f t d i t z i j n b e s l a g gekregen i n de t o t s t a n d k o m i n g van de Wet V e r o n t r e i n i g i n g O p p o r v l a k t e Viateren, d i e 1 december 1970 pogingen
i n vrerking i s g e t r e d e n .
Eerdere
om een d e r g e l i j k e wet t o t s t a n d t e brengen hebben ge-
f a a l d : i n 1897 werd a l een s t a a t s k o m m i s s i o i n g e s t e l d t o t "voorb e r e i d i n g .van m a a t r e g e l e n t o g e n v e r o n t r e i n i g i n g van openbeire vrateren". Er vrerd een ontwerp v o o r b e r e i d en i n de p e r i o d e van 1909-1912 weer vervangen zet
door een ontwerp van geheel andere op¬
3 maar t o t een wet i s h e t n i e t gekomen.
Tot de i n v r e r k i n g t r e d i n g van de Wet V o r o n t r e i n i g i a : i g . O p p e r v l a k t e vrateren h e e f t de Hinderwet de problemen van de v e r o n t r e i n i g i n g van h e t oppervlaktevratex^ moeten opvangen (tezamen met
Gedeputeerde
S t a t e n d i e een zeker t o e z i c h t op de geraeen+'elijke r i o l e r i n g e n hadden). D i t met betr-ekking t o t de r e l a t i e o v e r h e i d - b u r g e r Het p r i v a a t r e c h t ( h e t r e c h t d a t
(industrie).
de .betrekkingen t u s s e n b u r g e r s
• o n d e r l i n g r e g a l e ) , k e n t e c h t e r ook een m o g e l i j k h e i d om a a n t a s t i n g van de k v / a l i t e i t van h e t o p p e r v l a k t e w a t e r t e g e n t e gaan. H e t b e t r e f t h i e r de figüur van Je " o n r e c h t m a t i g e daad" ( a r t . 1 4 0 1 B.W.) a r t . 11+01 B.W.
I n h e t k o r t komt d i t neer op h e t volgende
: wanneer iemand meent
d a t jegens hem een. o n r e c h t m a t i g e daad gepleegd w o r d t aoor een bepaalde persoon, i n d u s t r i e o f b e d r i j f , e v t . de o v e r h e i d , kan h i f ^ '" z i c h wenden t o t de B u r g e e r l i j k e recb;ter;
A d i t ontv;erp beoogde s p l i t s i n g t u s s e n de b e s t r i j d i n g van
water-
v e r o n t r e i n i g i n g door i n d u s t r i e e l a f v a l w a t e r en g e m e e n t e l i j lc riooJ.vvëtér (
VIII " 2
h i j kan dan s t o p z e t t i n g van de o n r e c h t n i a t i g e h a n d e l i n g vragen ( i n " K o r t Geding")» h e t z i j schadevergoeding
vragen i n een
gewone ( l a n g d u r i g e r ) procedur^e. Wel z a l h i j over d u i d e l i j k e b e w i j z e n moeten beschikken (met name t . a . v . s c h u l d , on e v t . schade, c a u s a a l v e r b a n d ) . Het g r o t e b e l a n g van de a c t i e i s , d a t deze t o e t e passen i s op i e d e r o n r e c h t m a t i g handelen, dus ook op o n r e c h t m a t i g e waterverontreiniging, . Van deze m o g e l i j k h e i d i s i n dc l o o p ' d e r jai-'en dan ook g e b r u i k gemaaict, b.v. i h de z.g. .
Procedures
wel
"Voorste Strooin»'-arresten.
naai^ a a n l e i d i n g van d i t water werden a l , i n 1915
.•• door omwonenden gevoerd. Deze procedures
werden'aangespannen
• „ ,tegen de gemeente T i l b u r g , omdat deze o n g e z u i v e r d r i o o l w a t e r i n de, V o o r s t e Stroom p l a c h t t e l o z e n . D i t l e i d d e t o t g r o o t . o n g e r i e f van de' g e b r u i k e r s der belendende p e r c e l e n ; z i j ondervonden schade en g r o t e h i n d e r door de k w a l i j k ' r i e k e n d e dampen. I n v e r s c h i l l e n d e a r r e s t e n h e e f t de Hoge Raad de gemeente T i l b u r g voor deze schade a a n s p r a k e l i j k
geacht.
Wet V e r o n t r e i n i g i n g O p p e r v l a k t e w a t e r e n , I n h e t kader van de bescherming h e t o p p e r v l a k t e w a t e r i s de Wet
'
'
van de k w a l i t e i t
van
V e r o n t r e i n i g i n g Oppervlakte-
wateren wöl 'zo b e l a n g r i j k , omdat de o v e r h e i d daarmee- een i n s t r u m e n t i n handen h e e f t om p r e v e n t i e f t e kunnen o p t r e d e n . Doel van de Wet v e r o n t r e i n i g i n g o p p e r v l a k t e w a t e r e n i s ,
aldus
de Memorie, van T o e l i c h t i n g : h e t a k t i v e r e n en koördineren van de m o g e l i j k h e d e n t o t b e s t r i j d i n g van de v e r o n t r e i n i g i n g
van
o p p e r v l a k t e w a t e r e n en h e t . v e r s c h a f t g n , van de z e k e r h e i d d a t o v e r a l een afdoende r e g e l i n g z a l b e s t a r n om. d i e b e s t r i j d i n g op d o e l m a t i g e w i j z e t e kunnen aanpakken.
S;^^teenK_
h e t systeem van de Wet verbod
.
,, ,.
v e r o n t r e i n i g i n g O p p e r v l a k t e w a t e r e n i s ge-
baseerd op een a.lgemeen l o z i n g s v e r b o d ( a r t . 1 ) ; van d i t verbod kan o n t h e f f i n g v e r k r e g e n worden door m i d d e l van .een door de o v e r h e i d
vergunning
(d.w.z. de b e t r e f f e n d e " w a t e r b e h e e r d e r - ) t e v e r l e n e n v e r g u n n i n g ;
voorwaarden
aan deze v e r g u n n i n g kunnen voorwaarden verbonden worden;
VIII - 3
heffing bevoegd gezag
verklaring van ongenoegzaamheid "
tevens lean aan de v e r g u n n i n g een h e f f i n g verbonden worden. Verleende vergunningen Icunnen g e w i j z i g d o f i n g e t r o k k e n worden, v e r g u n n i n g v e r l e n e n d gezag i s h e t •(clecentï-alisati:©!)'Rijk of-de . -, , » ; „.'..,) p r o v i n c i e ; d e l e g a t i e aan beDaalde o v e r h e i d s l i c h a m e n i s mof-^elijk De wer k e n t ook oen vorm van t o e z i c h t on de vraterbeheerders: i n d i e n u i t h e t ene o p p e r v l a k t e w a t e r v e r o n t r e i n i g d water i n h e t andere oppervlEiktewater s t r o o m t , kan de ontvangep ( R i j k o f p r o v i n c i e ) aan de v e r v u i l e n d e vraterbeheerder een v e r k l a r i n g van ongenoegzaamheid u i t r e i k e n .
indicatief meer-jarenplan'
Verder d i e n t de M i n i s t e r van Verkeer en W a t e r s t a a t om de v i j f . . . . . j jaar een i n d i c a t i e f m e e r j a r e n p l a n Pp t e s t e l l e n , zodat h e t parlement kan t o e z i e n o f e r een c o n s i s t e n t b e l e i d gevoerd
vjordt.
Het l o z i n g s v e r b o d : A r t . 1 van de W.V.0. b e p a a l t i n h e t e e r s t e l i d , d a t h e t verboden i s , zender v e r g u n n i n g , met behulp van een daarvoor bestemd werk a f v a l s t o f f e n , v e r c j n t r e i n i g e n d e o f s c h a d e l i j k e s t o f f e n , i n we.lke vorm ook, t e brengen i n o p p e r v l a k t e v r a t e r e n . - Het v a l t op d a t h e t verbod algemeen g e r i c h t i s , i n z o v e r r e , d a t geen o n d e r s c h e i d wor-dt gemaakt t u s s e n l o z i n g e n van ( g e m e e n t e l i j k e ) r i o l e r i n g e n en b.v. industriële l o z i n g e n ( z i e n o o t pag.1).
. . . . . . .
- "Met behulp van een d a a r v o o r bestemd werk", i m p l i c e e r t d a t men h i e r h e t l o z e n door
raiddel
van b.v. een r i o l e r i n g v e r b i e d t ; h e t
op andere w i j z e brengen van a f v a l s t o f f e n i n h e t o p p e r v l a k t e v ? a t e r , w o r d t door.;.dit - erbod dus n i e t
getroffen.
D i t op andere w i j z e l o z e n kan e c h t e r k r a c h t e n s de W.V.0. i n p r i n c i p e w e l verboden en/of aan een v e r g u n n i n g gebonden v/orden - de wet k e n t zei.fs de m o g e l i j k h e i d om van nader t e bepalen
stof-
f e n , h e t l o z e n , op vrelke w i j z e ook, t e v e r b i e d e n - maar daarvoor i s e e r s t nog een nadere u i t w e r k i n g van de w e t , i n de vorm van een algemene m a a t r e g e l van b e s t u u r ( e v t . p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g ) n o d i g . Een d e r g e l i j k e m a a t r e g e l i s t o t heden nog n i e t t o t s t a n d g e b r a c h t , doch w e l i s een h i e r o p g e r i c h t e a.m.v.b. i n v o o r b e r e i d i n g .
VIII
- 4
Het l o z i n g s verbod t r e f t de l o z i n g van ' ' a f v a l s t o f f e n , v e r o n t rei.nigonde o f s c h a d e l i j l e e r s t o f f e n i n welke vorm ook". . ;
'
.
• Önder.deze zeer ruime o m s c h r i j v i n g z a l ook b.v. k o e l -
water kunnen v a l l e n , , a l d u s , de Memorie van T o e l i c h t i n g op de wet; een nadere u i t v r e r k i n g h i e r v a n o n t b r e e k t e c h t e r , -"oppervlaktev/ater" :
•„
v?at men h i e r o n d e r moet v e r s t a a n wordt i n vret noch t o e l i c h t i n g g e d e f i n i e e r d ; , h e t l i j k t de b e d o e l i n g van de wetgever om r u i m t e interpreteren. • •• artlljid
2
•
Uitzondering:
• •
'
•
•
' '
Het l o z i n g s v e r b o d g e l d t ' n i e t , i n d i e n g e l o o s d vrordt i n wer^ken die'
z i j n aangesloten
op éen ander werk,
m i t s de v o o r s c h r i f t e n ,
gegeven door de beheerder van d a t andere werk, vrorden n a g e l e e f d . Dit
b e t e k e n t d a t men voor l o z i n g op,oen g e m e e n t e l i j k e r i o l e r i n g
geen v e r g u n n i n g hóeft t e vragen aan de ''waterbeheérder", m i t s men •• ,
de v o o r s c h r i f t e n van de gemeente n a l e e f t .
'
' '
Dé gemeenten moeten dus z e l f r e g e l e n hoe e r op hun r i o l e r i n g gel o o s d vrordt.
•
•
• '
De V i a t e r b e h e e r d e r kan erop t o e z i e n d a t de gemeente z i j n
voor-
s c h r i f t e n scherp genoeg maakt, door voorv/aarden t e s t e l l e n b i j de l o z i n g s v e r g u n n i n g d i e de gemeente van hem n o d i g h e e f t . Bevoegd gezag : art.3,lid 1 . ' : . . . ,
•
. - .
M.et b e t r e k k i n g t o t h e t v e r g u n n i n g e n b e l e i d v o o r de R i j k s v / a t e r e n , w i j s t de wet a l s bevoegd gezag aan: de. M i n i s t e r van Verkeer en W a t e r s t a a t . Voor de o v e r i g e vrateren .v/ordt a l s v e r g u n n i n g v e r l e n e n d gezag aangewezen: Gedeputeerde .Staten van de p r o v i n c i e w a a r i n de o p p e r v l a k t e w a t e r e n gelegen
,
•• • • ' . ,,
.. •' art, 3,lid. 2
zijn
.(decentralisatie,')
T o t de R i j k s v r a t e r e n T
rekenen: de' g r o t e r i v i e r e n ,
g r o t e , k a n a l e n , IJsselmëer en Deltdmeren; ook' een bepaald , van de.'
gedeelte
•
zee v a l t onder'de o p p e r v l a k t e v / a t e r e n onder beheer
. van h e t r i j k j
e v e n a l s de met de R i j k s w a t e r e n ' i n ópen v e r b i n d i n g
- staande havens,
^
' •.
De M i n i s t e r , kan de bevoegdheid tót het'.verlenen van
vergunningen
t , a . v , de onder-hém •vallende "oppervlaktewateren~'eventueel o v e r dragen aan Gedeputeeï^de S t a t e n van de p r o v i n c i e s ; d i t i s i n een a a n t a l gevallen geschied. %
"
"'
—
•
- — ' — — — • — —
•——'
d.w.z, e l k e s t o f d i e een a a n s l a g doet op h e t z e l f r e i n i g e n d vermogen van h e t oppervlaktewater, o f l e i d t t o t k v r a l i t e i t s v e r m i n d e r i n g ervan.
VIII.
-
5
' De P r o v i n c i e i s v e r a n t w o o r d e l i j k voor de k w a l i t e i t van de " n i e t - R i j k s w a t e r e n " en t e v e n s ^ ' ^ a t u u r l i j k de
z.g.
"overgedragen"
R i j ksv/at eren. Bevoegdheid
m.b.t.. h e t v e r g u n n i n g e n b e l e i d w o r d t toegelcend aan
Gedeputeer'de S t a t e n . P r o v i n c i a l e S t a t e n hebben de t a a k , onder g o e d k e u r i n g van de Kroon, v e r o r d e n i n g e n vast. t e s t e l l e n , v/.?iarbij d o e l m a t i g e samenw e r k i n g op cheiriisch en t e c h n i s c h gebied aan de orde d i e n t t e komen, naast een b a s i s vooreen advieskommissie^" voor Gedeputeerde . S t a t e n ; tevens kan i n s c h a k e l i n g van h e t RIZA worden v e r l a n g d , a r t . 6 5 l i d 1.
Ook kan i n deze p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g e n de bevoegdheid het
• . ..; -. '
v e r l e n e n van vergunningen g e h e e l o f g e d e e l t e l i j k
V7orden aan andere l i c h a m e n ; de b e s t u r e n van o.a.
t.a.v.
overgedragen
waterschappen,
. . gemeenten, van bepaalde, l i c h a m e n a l s b e d o e l d i n de Wet Gemeen¬ s c h a p p e l i j k e Regelingen o f van .andere openbare lichsimen. V i n d t o v e r d r a c h t p l a a t s , d m g e s c h i e d t , d i t m e e s t a l aan vraterschap-
'
. pen o f " z u i v e r i n g s c h a p p e n " , h e t l a g e r e orgaan kan dan b i j ' " e i g e n " ' v e r o r d e n i n g nadere r e g e l s s t e l l e n . Vergunningen, v o o r s c h r i f t e n :
a r t . 1 , l i d 5. •
Aan v e r g u n n i n g e n kunnen v o o r s c h r i f t e n v/orden verbonden; hoe v e r deze v o o r s c h r i f t e n i n h e t b e l a n g van de k v / a l i t e i t van h e t opperv l a k t e v / a t e r mogen gaan, v/ordt i n de v/et n i e t aangegeven.; ook o n t b r e k e n w e t t e l i j k e r e g e l s v o o r k w a l i t e i t s n o r m e n . Normen d i e onder a l l e omstandigheden'zouden moeten g e l d e n , z i j n ook m o e i l i j k aan t e geven. Voor i e d e r g e v a l a f z o n d e r l i j k z a l moeten worden overwogen o f b e h a n d e l i n g van a f v a l w a t e r n o d i g i s én hoe v e r de o m s c h r i j v i n g van de vooj'v/aai'den moet gaan. ontvangende De aan hetvv/ater t e geven bestemming •( i n d u s t r i e w a t e r , viswater.. • i s d a a r b i j ' een r i c h t l i j n . ' 'Ji v/aarin een b e h o o r l i j k e
,
;
i n s p r a a k van belanghebbende z u i v e r a a r s i s
gev/aarborgd. * » I n de Memorie van T o e l i c h t i n g op de W.V.0. z i j n . e e i n a a n t a l a-gemene i n d i k a t i e s gegeven waaraa.n o p p e r v l a k t e w a t e r moet v o l d o e n , t.w. ges c h i k t h e i d a l s g r o n d s t o f yoor d r i n k w a t e r , g e s c h i k t h e i d voor l a n d bouwdoeleinden, i n d u s t r i e d o e l e i n d e n , r e k r e a t i e . , en g e s c h i k t h e i d voor een b e h o o r l i j k e v i s s t a n d .
VIÏI
- 6
Verder z u l l e n de a d v i e z e n van h e t R.I.Z.A, t e r zake van de voorwaarden art.1,lid 3 .
van giroot b e l a n g moeten worden geacht.
N.B.: de l o z i n g van zeer s c h a d e l i j k e s t o f f e n kan worden verboden; doch een nadere u i t w e r k i n g ( b i j amvb) i s nog n i e t gereed.
Keffingen : a r t . 1 7 3 l i d 1. Teneinde de b e s t r i j d i n g van de w a t e r v e r o n t r e i n i g i n g - t o f i n a n c i e r e n , kan aan de l o z i n g s v e r g u n n i n g een h e f f i n g verbonden worden: ..
u i t g e g a a n w o r d t van. h e t b e g i n s e l " d o . - v e r v u i l e r b e t a a . l t " . De h e f f i n g w o r d t opgelegd door. R i j k , p r o v i n c i e , o f , i n d i e n de v e r g u n n i n g e n t a a k i n z i j n g e h e e l i s overgedragen aan e e n . l a g e r ' lichaam, doordat.lagere lichaam.
. .
•
I e d e r d i e a f v a l s t c f f e n i n h e t o p p e r v l a k t e w a t e r b r e n g t , kan aan
. . een h e f f i n g worden onderv/orpen; ook de l i c h a m e n , waaraan oen ^ ' v e r k l a r i n g , van ongenoegzaamheid".is u i t g e r e i k t plichtig.. art. 17,lid 2
'.'
zijn
heffinps-
.
-Beheex-^ders van "werken" a l s z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e s e.d. , kunnen (als die
h e t openbare lichamen b e t r e f t ) een b i j d r a g e h e f f e n van hen op hun z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e l o z e n ; d a a r i n kan de door hen z e l f
t e b e t a l e n h e f f i n g weer v e r d i s k o n t e e r d worden-'
----¬
Voor de R i j k s h e f f i n g e n w o r d t een s p e c i f i e k e m a a t s t a f gehanteerd: a r t . 1 9 , l i d 1, 2 en 3
voor z u u r s t o f b i n d e n d e s t o f f e n : de gemiddelde b e l a s t i n g p e r e t m a a l van h e t o p p e r v l a k t e w a t e r , u i t g e d r u k t i n i n w o n e r e q u i v a l e n t e n ( v / a a r b i j een i n v r o n e r e q u i v a l e n t ( i . e . ) , de gemiddelde
belasting
door êên inwoner p e r -etmaa-l; v o o r andere s t o f r e n : h e t a a n t a l gewichtseenhèden d a t p e r t i j d s e e n h e i d i n h e t o p p e r v l a k t e w a t e r vrordt g e b r a c h t . Een v e r d e r e u i t w e r k i n g van -de v;et i s -t.a.v. de R i j k s w a t e r e n t e v i n d e n - •
_
i n h e t U i t v o e r i n g s b e s l u i t v e r o n t r e i n i g i n g R i j k s w a t e r e n , van 5 novem¬ ber 1970. " H i e r i n wordt' ook.de R i j k s h e f f i n g nader
uitgewerkt (zo
vrordt o.nder .andere h e t .aantal invroner equiva.lenten v o o r vjoningen op 3,5 - bepaald!-); ook v i n d t •men i n d i t B e s l u i t hét' j a a r l i j k . s v e r s c h u l d i g d e bedrag van l o z i n g van z u u r s t o f b i n d e n d e stóffen v a s t g e l e g d ( i n 197.3 bedroeg dit'f.9,-=- p e r i ; e . ' ) .
•
'
' "
'X m.et 2 b i j l a g e n -: I ) v o o r s c h r i f t e n voor m e t i n g , .bemonstering, . a n a l y s e ^.en b e r e k e n i n g ; I I ) t a b e l a f valvratercoëfficieiiten.
VIII
- 7
Voor de h e f f i n g e n van andere " w a t e r b e h e e r d e r s " dan h e t R i j k , g e l d t art.13,lid 1
een v e e l algemener g e r e d i g e e r d e g r o n d s l a g ; de h o e v e e l h e i d de hoedanigheid
en/of
van de t e l o z e n s t o f f e n , •
Deze g r o n d s l a g b i e d t de waterbeheerder
d i e z e l f een z u i v e r i n g s -
i n s t a l l a t i e b e h e e r t , de m o g e l i j k h e i d t o t een h e f f i n g t e komen d i e zo nauwkeurig m o g e l i j k afgestemd
i s op de w e r k e l i j k e k o s t e n .
Een nadeel van h e t h e f f i n g e n s y s t e e m van deze wet i s , d a t zeer g r o t e v e r s c h i l l e n i n h e f f i n g e n van v e i - s c h i l l e n d e watez-^beheei-ders kunnen o p t r e d e n , hetgeen a l s o n b i l l i j k e r v a r e n w o r d t . art.23,lid 1 sub C
Het i s de opzet van de wet d a t naast de b e s t r i j d i n g van do eigen k o s t e n , u i t de h e f f i n g s f o n d s e n u i t k e r i n g e n gedaan worden aan degenen d i e z u i v e r i n g s m a a t r e g e l e n moeten t r e f f e n . Of d i t werkel i j k g e b e u r t , v/ordt e c h t e r door h e t h e f f e n d e l i c h a a m
bepaald.
Een b e r o e p s m o g e l i j k h e i d i n géval van a f v d j z i n g van een aanvraag t o t u i t k e r i n g o n t b r e e k t e c h t e r en d i t i s een e r n s t i g e , tekortkoming-, / art.23,lid 3
Verder i s h e t m o g e l i j k d a t i n b i j z o n d e r e g e v a l l e n een s u b s i d i e u i t 's R i j k s Kas v/ordt toegekend. Rechtsbescherming : Op d i t p u n t g e e f t de wet s l e c h t s zeer sum.mier v o o r z i e n i n g e n en s c h i e t daarmee bepaald
, lozingsvergun: ningen
tekort.
Aanvragen om v e r g u n n i n g worden, i n t e g e n s t e l l i n g t o t de H i n d e r w e t ,
niet
bekendgemaakt. Openbaarheid i s e r pas op h e t moment d a t e r op de aani
art,10,lid 1
v r a a g b e s c h i k t i s : de b e s c h i k k i n g moet d e r t i g dagen l a n g t e r inzage v/orden g e l e g d , v/aaraan t i j d i g i n een g e s c h i k t nieuv/sblad
bekendheid
gegeven d i e n t t e worden, N.B,: op d e z e l f d e \vljze woi-dt bekendmaking g e r e g e l d i n d i e n een openbaar l i c h a a m z e l f t o t l o z i n g w i l overgaan ( h e t voornemen h i e r t o e art.7, l i d1
wordt dan v a s t g e s t e l d b i j b e s c h i k k i n g ) .
art.11,lid 1, art.13
Beroep op Gedeputeerde S t a t e n o f de Kroon s t a a t open voor hebbende" en vroor de I n s p e k t e u r van de Volksgezondheid
"belang-
b e l a s t met
h e t - t o e z i c h t op de hygiëne van h e t m i l i e u , gedurende de t e r m i j n van de ter inzagelegging. Van de b e r o e p s m o g e l i j k h e i d van derden-belanghebbenden kan men w e i n i g verwachten
omdat de v e r g u n n i n g v e r l e n i n g pas l a a t bekend gemaakt w o r d t .
VIII " 8
De b e r o e p s m o r G l i j k h e i d s t a a t ook open i n geval van weigering van de v e r g u n n i n g o f i n d i e n de ''v;aterbebeeinder" g e b r u i k niciakt van z i j n bevoegdheid t o t w i j z i g i n g o f i n t r e k k i n g van de v e r •• ' •• a r t . 9 , l i d '3
gunning . .
• - I n g e v a l van i n t r e k k i n g o f w i j z i g i n g van de v e r g u n n i n g kan de (ex)
vergunninghouder a a n z i e n l i j k e schade l i j d e n . I n d i e n h e t
• o n r e d e l i j k b l i j k t t e z i j n deze schade geheel t e z i j n e n l a s t e ' art. 11,lid 2
t e l a t e n komen, kan hem een, naaap b i l l i j k h e i d t e b e p a l e n , schadevergoedirig-wox^dën toegekend.' Tegen'de b e s c h i k k i n g w a a r b i j de schadevergoeding v/ordt toegekend i s beroep • '(op G.B,of Kroon) mogelijk..
art.16
N.B.In h e t algemeen t r e d e n b e s c h i k k i n g e n m.b.t. een v e r g u n n i n g pas i n w e r k i n g nadat de b e r o e p s t e r m i j n ( o n g e b r u i k t ) v e r s t r e k e n i s , dan w e l de b e r o e p s m o g e l i j k h e d e n z i j n . u i t g e p u t .
heffingen a r t . 2 0 , 21
f
. . _
.Met b e t r e k k i n g t o t de h e f f i n g e n g e l d t i n p r i n c i p e de normale beroepsgang
tegen f i s c a l e m.aatrègelen van h e t h e f f e n d e orgaan.
VIII
, Samenva-tting:
- 9
- . • '
•
- '
De wet v e r o n t r e i n i g i n g o p p e r v l a k t e w a t e r e n , beschouwd a l s systeem om w a t e r v e r o n t r e i n i g i n g tegen t e gaan, schept i n t h e o r i e een algemeen t o e z i c h t op h e t l o z e n van a f v a l s t o f f e n ; de wet i n t r o d u c e e r t h e t verbod om v e r o n t r e i n i g e n d e o f s c h a d e l i j k e s t o f f e n t e l o z e n , behoudens v e r g u n n i n g ; a l s " v e r o n t r e i n i g e n d o f . s c h a d e l i j k " w o r d t beschouwd e l k e s t o f d i e een aanslag doet op h e t z e l f r e i n i g e n d vermogen van h e t w a t e r , o f t o t k v / a l i t e i t s v e r ^ m i n d e r i n g
leidt.*
De m o g e l i j k h e d e n z i j n g r o o t ; de u i t w e r k i n g i s e c h t e r nog- zeer..VDnvolledig zodat de w e r k e l i j k h e i d g r o t e leemten v e r t o o n t en t e l e u r stélt: ,- zo w o r d t b i j h e t bepalen van de aan de l o z i n g s v e r g u n n i n g vei^bonden h e f f i n g e n t o t nu ;toe a l l e e n nog maar r e k e n i n g gehouden met de geloosde s t o f f e n d i e zuurstoJrbindend z i j n ; andere
schadelijke'ge-
v o l g e n worden nog steeds n i e t i n de h e f f i n g b e t r o k k e n ( zo i s b.v. ook de l o z i n g van k o e l w a t e r -door de M i n i s t e r reeds i n 1965 a l s " s c h a d e l i j k " aangemerkt- nog steeds n i e t aan h e f f i n g
onderworpen).
- i n de wet o n t b r e k e n k w a l i t e i t s n o r m e n ; z e l f s o n t b r e e k t een r e g e l i n g om deze normen v a s t t e doen s t e l l e n . - op h e t gebied van de r e c h t s b e s c h e r m i n g en o|)enbaarheid 'is dê wet ook zeer g e b r e k k i g : p u b l i k a t i e van,een aanvraag t o t v e r g u n n i n g , i s n i e t v e r p l i c h t ; s t e r k e r s p r e e k t d i t nog a l s de o v e r h e i d .zelf. t o t l o z i n g w i l overgaan: h e t voornemen d a a r t o e viovdt samen met de . d a a r b i j i n •/.'acht t e némen m a a t r e g e l e n g e p u b l i c e e r d ; w o r d t b i n n e n de beroepst e r m i j n (30 dagen) n i e t 'gereageerd dan 'is de zaak r o n d . P r o v i n c i e , gemeente en waterschap kunnen op hun t e r r e i n nog w e l aan-, v u l l e n d e r e g e l i n g e n maken m.b.t. de w a t e r v e r o n t r e i n i g i n g , doch daarmee •kan i n de'bovéri g e s i g n a l e e r d e leemten maaa? zeer g e d e e l t e l i j k worden v o o r z i e n ; bovendien l i e e f t d i t v e r s n i p p e r i n g en r e c h t s o n g e l i j k h e i d ten
gevolge.
Dan v e r v o l g e n s nog een v/oord g e w i j d aan dé figüur Van de " d e c e n t r a l i s a t i e " vraarvoor i n h e t systeem van de VJ.V,0. gekozen i s .
'
A
M.v.A. b i j l .
Hand. I I 1967-1968-7804, no.5, p.18 l . k .
''
VIII
10
Door een s c h e i d i n g t e maken t u s s e n Rijksv/ater en '-óverige v;ateren" en h e t t e r z a k e van de W.V.0. bevoegde gezag ~de M i n i s t e r van Vei-^keer •en W a t e r s t a a t r e s p e k t i e v e l i j k de p r o v i n c i e - , h e e f t de wetgever door bovendien aan de p r o v i n c i e de bevoegdheid t o e t e kennen haej? bevoegdh e i d t e r z a k e f e delegeren^; z i c h u i t e i n d e l i j k een enorme v e r s n i p p e r i n g èn r e c h t s o n g e l i j k h e i d óp de h a l s gehaald; met h e t oog op de p o s i t i e 'van de j u s t i t i a b e l e n i s d i t zeer ongevrenst.
Konklusie: De Wet V e r o n t r e i n i g i n g Óppervlaktewateren m o e t , , w i l ' z i j de v e r o n t r e i n i g i n g van h e t o p p e r v l a k t e w a t e r w e r k e l i j k b e s t r i j d e n , e n e r z i j d s v e e l m.eor u i t g e v v e r k t wórden m.b.t. de boven g e s i g n a l e e r d e ' leemten; a n d e r z i j d s moet de wet h e r z i e n worden m.b.t. ae v e r s n i p p e r i n g en de daarmee gepaard gaande r e c h t s o n z e k e r h e i d voor
Mr.
Literatuur:
.
1 . Ars A e q u i , Milieurechtnummer
de'justitiabelen.
E.T.Schutte-Postma.
,
,
.
j u l i 1973-. -
..
•'¬
2. i r . J . H . J a n s e n , de wet v e r o n t r e i n i g i n g o p p e r v l a k t e v r a t e r e n i n "Gemeentewerken",'juli
1972.^
3. R i j n n o t a , o k t o b e r 1973, v.d. I n t e r n a t i o n a l e R i j n g r o e p , u i t g e b r a c h t door V e r e n i g i n g M i l i e u d e f e n s i e , , oktober, 1973.
,
4. p r e a d v i e z e n prof.mn.J.Wessel /'mr.N.M.Zijp, V e r e n i g i n g voor A g r a r i s c h Recht, o k t o b e r 1972, opgenomen i n De Pacht, s e p t . / o k t . 1 9 7 2 . 5. i r . K . G . Z i j l s t r a , "V/et V e r o n t i e i n i g i n g Oppervlaktevrateren"., i n Waterschapsbelangen, 4 maart 1970, p.65 e.v,
hetgeen u i t een • oogpunt van v j a t e r b e h e e r s i n g - k v r a . l i t e i t en ' k w a n t i t e i t i n een hand-• gemotiveerd ' werd '
• ' " ' " ''
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT Va-kgi->oep B. O. E. R. /Vakgroep Recht
Diktaat Waterstaatsrecht
WATERSTAAT ENRUIMTELIJKE ORDENING
'
'•
' '
Inleiding Er i s sprake van een toanenende vervrcving van o v e r h e i d s a c t i v i t e i t e n i n h e t kader van de v r a t o r s t a a t en i n h e t leader v a n de r u i m t e l i j k e oi^dening. De r a a k v l a k k e n t u s s e n v / a t e r s t a a t en r u i m t e l i j k b e l e i d l i g g e n op de volgende gebieden:
'
a. G r o o t s c h a l i g e werken t . b . v . do bescherming
v a n h e t l a n d tegen
hoogwater ( Z u i d e r z e e - on D e l t a w e r k e n ) ; b. Waterhuishouding
( R i j n k a n a l i s a t i e , tegengaeui v e r o n t r e i n i g i n g orjper
vlaktev/ateren); c. R e g u l e r i n g o n t t r e k k i n g s p e c i e aan de bodem (ontgrondingenv/et, c a . ) d. Havens ( E u r o p o r t , R i j n p o o r t h a v e n , D e l f z i j l ,
Sloegebied);
e. Binnen scheepvaartwegen ( B a a l n o e k k a n a a l , a f s n i j d i n g b o c h t Waal b i j de Oostpolder^); • f . Spoorwegen ( s c h i p h o l l i j n , nieuwe s t a t i o n s ) ; g. Landwegen ( A m e l i s w e e r d , Leidse b a a n ) ; h. O n t s l u i t i n g en a f s l u i t i n g steden yoor h e t v e r k e e r ( r u i t r o n d Rotterdam); i . Aanleg yan l u c h t h a v e n s ( u i t b r e i d i n g S c h i p h o l , tweede n a t i o n a l e luchthaven).
•
Een en ander s p i t s t z i c h t o e op de volgende
punten:
a. - Het handhaven van bestaande v / a t e r s t a a t k u n d i g e bestemmingen; b. h e t m o g e l i j k maken v a n b e s t e m m i n g s w i j z i g i n g e n , gevolgd feitelijke
door
i n r i c h t i n g n i e t a l l e e n op k o r t e maar ook op
langere t e r m i j n ( r e s e r v e r i n g e n voor toekomstige c. i n r i c h t i n g s p r o b l e m a t i e k b i j spoorv/egovergangen,
infrastruktuur); viadukten, kruis¬
. p u n t e n , e. d. ;• d. de r e g u l e r i n g van de b i j de voorgaande punten optredende tegenstellingen. .
belangen-
IX - 2 PIg_noIx)_gische kcrnbeslis_si_ngen,
De i n 1974 verschenen oriënteringsnota r u i m t e l i j k e o r d e n i n g b l z . 7 1 onder- meer h e t volgende: ....
• -
v e r m e l d t op
• .
De b e l a n g r i j k e r u i m t e l i j k e consequenties van de g r o t e
infrastructuurv/erken
doen de b e h o e f t e gevoelen aan do v o r m i n g van een b e l e i d . o p lange t e r m i j n . Die b e h o e f t e l e e f t s t e l l i g ook b i n n e n i e d e r van do d e s j ^ e t r e f f o n d e b e l e i d s sectoren
z e l f . Deze wordt gevoed u i t de volgende overwegingen:
a. Een p l a n n i n g op een t e r m i j n van 3 a .5 j a a r - h e t maximum a l s h e t gaat om h e t b e s c h i k k e n over e n i g z i n s betrouwbare economische r a m i n g o n - i s voor de bouw van g r o t e p r o j e c t e n z o a l s zeehavens, e l e k t r i s c h e c e n t r a l e s , spaarbekkens, r i j k s w e g e n
en v l i e g v e l d e n onvoldoende.
b. Het i s gewenst om v r o e g t i j d i g t e b e s c h i k k e n over een g l o b a a l i n z i c h t i n de r u i m t e l i j k e en financiële r e a l i s e e r b a a r n e i d van de voornemens. c. Een t i j d i g e c o n f r o n t a t i e van h e t t e voeren b e l e i d met, h e t b e l e i d i n andere s e c t o r e n
en met de algemene b e l e i d s d o e l s t e l l i n g e n i s gev/enst.
R u i m t e l i j k e c l a i m s , d i e op z i c h z e l f b e z i e n n i e t op bezwaren behoeven t e s t u i t e n , kunnen t o c h i n c o n f l i c t komen met r u i m t e l i j k e c l a i m s andere b e l e i d s s e c t o r e n .
van
Bovendien kunnen a l l e r u i m t e l i j k e c l a i m s t e -
zamen l e i d e n t o t een onaanvaai^dbaar m i l i e u b e s l a g . d. Een t i j d i g i n z i c h t i n h e t b e l e i d van de r i j k s o v e r h e i d met b e t r e k k i n g t o t de g r o t e i n f r a s t r u c t u u r w e r k e n v e r s c h a f t b e l a n g r i j k e u i t g a n g s p u n t e n voor h e t door de l a g e r e overheid, t e voeren b e l e i a . De v e r t i c a l e coördinatie i n h e t o v e r h e i d s a p p a r a a t kan dan l e i d e n t o t een, t i j d i g e r e s e r v e r i n g van de nodige ruimrte. B e t r e f t h e t i n f r a s t r u c t u u r w e r k e n waarvan h e t t r a c e o f de s i t u e r i n g reeds e x a c t i s b e p a a l d , dan i s opnem.ing i n de p l a n n e n van de l a g e r e overheden m o g e l i j k . B e t r e f t h e t i n f r a s t r u c t u u r w e r k e n • waarvoor nog s l e c h t s een g l o b a l e p l a a t s b e p a l i n g m o g e l i j k i s , dan moet met
een ' n e g a t i e v e ' r u i m t e r e s e r v e r i n g v/orden,volstaan. Zodra i n z u l k een
g e v a l door een lager.e o v e r h e i d
p l a n n e n o n t w i k k e l d v/orden d i e belemmerend,
zouden kunnen werken voor h e t d e s b e t r e f f e n d e - i n f r a s t r u c t u u r w e r k kan door o v e r l e g over de p l a n n e n o f door een g e d e t a i l l e e r d e r p l a . - t s b e p a l i n g van h e t i n f r a s t r u c t u u r w e r k een o p l o s s i n g worden gezocht.
De f o r m u l e r i n g van een lange t e r m i j n - b e l e i d voor, de vorengenoemde infrasructuurwerken
geschiedt
- met u i t z o n d e r i n g van de Z u i d e r z e e - ,
D e l t a - en kustver-dedigingswerken, vs'a,arvoor andere procedures g e l d e n thans i n de vorm van zgn. s t r u c t u u r s c h e m a ' s .
IX - 3 Een
s t r u c t u u r s c h e m a i s een n o t a met k a a r t e n over het- t e voeren lange t e r -
m i j n - b e l e i d t e n aansien van bepaalde het
v o o r z i e n i n g e n , d i e r e l e v a n t z i j n voor
i - ' u i m t e l i j k b e l e i d en waarvoor h e t r i j k
i n b e l a n g r i j k e mate v e r a n t w o o r -
d e l i j k h e i d d r a a g t . I n h e t s t r u c t u u r s c h e m a worden i n g l o b a l e z i n , bewust van de v e l e onzekerheden d a a r b i j , voor de l a n g e t e r m i j n (25 a. 30 j a a r ) de te
verwachten aard en omvang van de d e s b e t r e f f e n d e v o o r z i e n i n g e n aangege-
ven. Het s t r u c t u u r s c h e m a i s een b e l e i d s i n s t i - u m e n t van p r o c e s m a t i g k a r a k t e r , w a a r i n de r e l a t i e t u s s e n de b e l e i d s d o e l e i n d e n , de r u i m t e l i j k e en financiële consequenties daarvan en de daai^toe
t e nemen b e l e i d s m a a t r e g e l e n i s weer¬
gegeven. K a r a k t e r i s t i e k i s d a a r b i j de m o g e l i j k h e i d van t e r u g k o p p e l i n g , zowel b i n n e n de e i g e n s e c t o r a l s v i a de d o e l s t e l l i n g e n van h e t algemeen o v e r h e i d s b e l e i d naar de o v e r i g e s e c t o r e n en de m o g e l i j k h e i d van r e g e l m a t i g e aanpass i n g , b.v. t e n gevolge van v e r a n d e r i n g van g r o e i v e r w a c h t i n g e n , van t a a k s t e l l i n g o f van m a a t s c h a p p i j - o p v a t t i n g e n . I n verband daarmee i s r e g e l matige h e r z i e n i n g en b i j s t e l l i n g , b.v. èèns i n de v i j f j a a r , n o o d z a k e l i j k . De v a s t s t e l l i n g van de s t r u c t u u r s c h e m a ' s g e s c h i e d t overeenkomstig
de p r o -
cedure van de p l a n o l o g i s c h e k e r n b e s l i s s i n g e n .
Voor a l l e i n de aanhef van deze p a r a g r a a f genoemde s e c t o r e n worden i n h e t kader van de v o o r b e r e i d i n g van do Derde n o t a nu s t r u c t u u r s c h e m a ' s
voorbe-
r e i d , t e vreten voor: - v e r k e e r en v e r v o e r (v-regen,' spoorwegen, s t e d e l i j k v e r v o e r ) - scheepvaartv/egen
•
-
- zeehavens
,.
- v l i e g v e l d e n voor c i v i e l g e b r u i k •- e l e k t r i c i t e i t s v o o r z i e n i n g e n - buisleidingen - afvalstoffen - waterhuishouding - d r i n k - en i n d u s t r i e w a t e r v o o r z i e n i n g ( i n m i d d e l s gereed) - landinrichting - militaire
-
- '
terreinen.
De d i v e r s e s t r u c t u u r s c h e m a ' s z u l l e n de b a s i s kunnen vormen -oor een b e l e i d op lange t e r m i j n t e n a a n z i e n van de b e h o e f t e n aan i n f r a s t r u c t u u r w e r k e n i n de d e s b e t r e f f e n d e s e c t o r . I n de d i v e x s e s t r u c t u u r s c h e m a ' s s t a a n de d o e l s t e l l i n g e n van h e t lange t e r m i j n - b e l e i d voor de d e s b e t r e f f e n d e s e c t o r voorop. I n h e t algemeen z u l l e n deze d o e l s t e l l i n g e n , g e r a n g s c h i k t naar de d r i e f a c e t t e n van p l a n n i n g , ongeveer de volgende i n h o u d hebben:
IX r H
. S o c i a a l - c u l t u r e e l ; Het v o o r z i e n i n een b e h o e f t e ( b . v . d r i n k v r a t e r , m o b i l t e i t , e l e k t r i c i t e i t ) op een zodanige v j i j z e , d a t daarmee een
evenv/ichtig
b i j d r a g e v/ordt g e l e v e r d ; t o t de o n t p l o o i i n g van enkelingen- en groepen, met
bevolkings
zo. v/einig m o g e l i j k schade aan andere belangen..
. ( F i n a n c i e e l - ) econom.isch: I n de behoefte.moet worden v o o r z i e n t o g e n zo l a a g m o g e l i j k o f f e r ( b e d r i j f s e c o n o m i s c h en
een
nationaal-economisch),
. t e r v / i j l bovendien een bijdra.ge g e l e v e r d moet v/orden aan een goede econo mische o n t v / i k k e l i n g .
•
,
. F u i m t e . l i j k : I n de b e h o e f t e moet op een
.
' ••
zodanige w i j z e worden v o o r z i e n ,
. d a t een b i j d r a g e g e l e v e r d v;ordt t o t h e f r e c i l i s e r e n van h e t r u i m t e l i j k b e l e i d (b.v.. conform h e t spreid.ings-• en i n r i c h t i n g s b e l e i d enconform h e t b e r e i k e n van de gev/enste e c o l o g i s c h e
De m i d d e l l a n g e -
condities).
en k o r t e - t e r m i j n p l a n n e n ( u i t v o e r i n g s p l a n n e n ) maken geen
d e e l u i t van h e t s t r u c t u u r s c h e m a . V/el v/orden i n ' h e t s t r u c t u u r s c h e m a voor deze plannen de w i j z e vem t o t s t a n d k o m i n g aangegeven.
en de
.
- -
besluitvormingsprocedure .
'
Zoals v e r m e l d , i s i n m i d d e l s h e t e e r s t e s t r u c t u u r s c h e m a - nieuwe s t i j l , Structuurschema d r i n k - en i n d u s t r i e v / a t e r v o o r z i e n i n g ' 197 2,
Coördinatie op d i v e r s e b e s t u u r s n i v e a u s .
het
gepubliceerd.
'
B i j de v a s t s t e l l i n g van s t r u c t u u r - o f bestemmingsplannen moet de gemeente onder m.eer o v e r l e g p l e g e n met daarvoor i n aanmerking komende waterschapbesturen Dit
( a r t . 8 B e s l u i t op de R u i m t e l i j k e
g e b e u r t n i e t zonder r e d e n .
.-
. ••
I n een beschouwing over R u i m t e l i j k e o r d e n i n g Waterschapsbelangen 1972,
b l z . 185
Ordening).
e.v.
en de waterschappen i n
w i j s t d r s . D.H.
op d a t m.b.t. de v e r h o u d i n g van de v/aterschappen t o t de
Franssens er ruimtelijke
o r d e n i n g g r o t e r e d u i d e l i j k h e i d , d r i n g e n d i s gewenst. Naar z i j n mening d i e n t door de waterschappen t e worden- vastgehouden aan de volgende e i s e n : 1. Het onderhoud van a l l e v/aterstaatv/erken moe-t v o l l e d i g b u i t e n bestemmingsplannen v/orden gehouden;
.
'
de
• •, '
2. I n g e v a l van c a l a m d t e i t raag h e t o p t r e d e n van v/aterschappen door geen e n k e l p l a n o l o g i s c h v o o r s c h r i f t worden b e p e r k t o f belemmerd. V g l . o o k - a r t . 66; v/et-.R.O. , l i d 1: .- "Deze wet..is . n i e t van. t o e p a s s i n g
op v/atcrstaatsv/erken, v/.aarvan
de .onraidd.ellijke. . u i t v o e r i n g , door h e t bevoegde n o d i g w o r d t g e o o r d e e l d om d r i n g e n d
waterstaatsgezag
en d r e i g e n d gevaar t e g e n t e
gaan o f v e r m e e r d e r i n g van geleden schade t e voorkomen,"
IX
-
3. Voor de u i t v o e r i n c van nieuwe werken z u l l e n de waterschappen moeten s t r e v e n naar een zo g r o o t m o g e l i j k e b e w e g i n g s v r i j h e i d . Dat d i t s t r e v e n g e h e e l z a l s l a g e n a c h t Franssens e c h t e r o n w a a r s c h i j n l i j k .
Coördinatie van do i n r i c h t i n g s - en b e h e e r s w c t g c v i n g , z o a l s door p r o f . mr. F. de Haan b e p l e i t i n z i j n p r e a d v i e s voor de Ned. J u r i s t e n v e r e n i g i n g 1973 - b e t r e f f e n d e -Coördinatie van de a d m i n i s t r a t i e v e wetgeving
i n z a k e onroerend
goed" z a l h i e r w e l l i c h t u i t k o m s t
kunnen b i e d e n .
Op p r o v i n c i a a l n i v e a u b e s t a a t a l s coördinerend p l a n o l o g i s c h orgaan een P r o v i n c i a l e p l a n o l o g i s c h e commissie ( a r t . 53 Wet R.O.); i n deze commissie zit onder meer de HID v a n de R i j k s w a t e r s - t a a t ( v g l . a r t , 40 B e s l u i t R,0.) en v o o r t s de HID van de p r o v i n c i a l e w a t e r s t a a t .
Op RÜJHBiveau v i n d t coördinatie p l a a t s i n de R i j k s p l a n o l o g i s c h e commissie (zie
artt.
51 WRO en 24 ev. BRO). A l l o v o o r s t e l l e n t o t b e s l u i t e n en
m a a t r e g e l e n o? h e t t e r r e i n van do r u i m t e l i j k e o r d e n i n g d i e n e n i n de K.p.c. aan do orde , t e komen. I n g e v o l g e a r t . 26, l i d 2 i s b e h a n d e l i n g
i n de rvpc. n i e t v e r e i s t wanneer
de v o o r s t e l l e n z i j n besproken l n de Raad van de W a t e r s t a a t , i n g e s t e l d i n g e v o l g d e a r t . 5a W a t e r s t a a t s w e t
1900; h e t z e l f d e g o l d t a v , de Z u i d e r -
zeeraad, maar deze Raad i s i n 1959, ( v g l . S t b . 1969, 396) opgenomen i n de Raad van de W a t e r s t a a t ; h e t z e l f d e g e l d t voor de C e n t r a l e Cultmu^t e c h n i s c h e Commissie. De a c h t c r l i g g o n d c gedachte i s d a t i n deze i n s t a n t i e s a l een genoegzame v e r t e g e n w o o r d i g i n g aanwezig i s . I n d i e n e c h t e r een van de
van de d i v e r s e departem...en
alda^n. vertegenwoordigde
z u l k s wenst kan de zaak a l s n o g naar de r . p . c . worden verwezen.
ministers •- -
Naast deze coördinatie vaa permanenxe aard z i j n e r ook nog t a l van i n t e r d e p a r t e m e n t a l e commissies ad hoe, z o a l s de I n t e r d e p a r t e m e n r a l e commissie l u c h - t v a a r t t o r e i n e n en de Contactcommissie t o t . b e v o r d e r i n g van de s t u d i e van a f v a l l o z i n g e n i n zee.
• - '
