DELFT HIGHLIGHTS 11
MEI
2014
NUMMER
2
TU DELFT SOLAR BOAT TEAM GAAT VOOR HET KAMPIOENSCHAP
In de Delftse Dreamhall bouwt een team van 30 Delftse studenten al bijna een jaar lang aan de TU Delft Solar Boat: een boot aangedreven door zonne-energie.
p.3 NU OOK IN DELFT MBO-TECHNIEKOPLEIDINGEN
Je kunt als vmbo-student, die een vervolgstudie gaat kiezen, met ingang van het schooljaar 2014 – 2015 ook in Delft terecht.
p.4 DOORZONWONING RUIMER EN ZUINIGER
Studenten van de TU Delft hebben een oplossing bedacht voor het ruimtegebrek en de energieverspilling waar rijtjeshuizen uit de jaren ‘60 mee te kampen hebben.
p.7
ZOMERfestival presenteert De Staat, Chef’Special, drone flights, dropboarding en véél meer
HISTORISCH DELFT PODIUM VOOR MUZIEK, TECHNIEK, SPOKEN WORDS, ART EN FOOD / Kom je in het weekend van 23, 24 en 25 mei aanstaande ook naar het ZOMERfestival!? Wat dacht je van De Staat, the Hospital of the Future, Chef ’Special, drone flights, Gabriel Ananda, de Botanische Tuin safari, Maaike Oubouter en dropboarden over de Schie? Het gebied tussen Bas-
tiaansplein, de Botanische Tuin, de Kanaalweg en het Science Centre in Delft is drie dagen lang één groot podium voor muziek, food, art, spoken words en technologie in een wonderlijk decor. Er is nog meer! Zoals de sfeer van Motel Mozaique, de energie van STRP en
de verrassende cuisine van Rollende Keukens. Mix dat met dé technologie en innovatie van de toekomst en er rolt op vrijdag 23, zaterdag 24 en zondag 25 mei een knetterend ZOMERfestival uit de (3D)printer. “Dit jaar knalt de muziekprogrammering van het ZOMERfestival > Lees verder op pagina 2
2
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.2
/
11 MEI 2014
> Vervolg van pagina 1
HISTORISCH DELFT PODIUM VOOR MUZIEK,
Van de redactie
TECHNIEK, SPOKEN WORDS, ART EN FOOD
FEEST
/
IN
STAD
/ Het Zomerfestival mag u uiteraard niet missen. De stad bruist. Veel kunsten en vormen van cultuur vallen samen. Gemixt met techniek. Uniek. Daar wilt en moet u bij zijn. Natuurlijk staat het Zomerfestival centraal in deze Delft Highlights. In Delft Bekend sluiten we er enigszins op aan: we zetten Roel van Velzen in deze rubriek in het middelpunt. Onze kleine, grote, Delftse muzikant. Weet u dat zijn vader ook zeer actief is in de kunst!? Hij maakte met zijn band een boeiende cd: View to Delft. Een enorme knipoog naar de rijke kunst- en cultuurgeschiedenis van onze stad. Graag vraag ik namens alle medewerkers uw aandacht voor een artikel over het dreamteam van de Solarboot: ze gaan eerdaags voor het wereldkampioenschap.
als nooit tevoren”, laat namens de organisatie woordvoerder Anne van Straten weten. “Grote namen en nieuwe ontdekkingen in pop, rock, hiphop, wereldmuziek en dance. De Staat - onlangs nog genomineerd voor een 3FM Award - rockt Delft op het Festiveld. KiT zorgt voor een werelds tintje tussen de historische panden aan de Schie. Maaike Oubouter bezorgt kippenvel in de Botanische Tuin en Secret Cinema feest door op de dance stage. Bovendien test het ZOMERfestival aanstormend, jong muzikaal talent op hun singer songwriter- en DJ skills en zet de finalisten zonder pardon tussen de (inter)nationale acts op het festivalpodium.”
IN /
DE
DE
TECHNIEK!
Het ZOMERfestival combineert muzikale acts met technologische innovaties. Elke hoek van het festivalterrein zal je verwonderen. Van Straten: “Zo staat ‘the hospital of the future’ op een opvallende, centrale plek. Print je op de Bazar je eigen sieraden en party-outfit. Racen de zonnewagens en sportauto’s langs de Schie. Ga je zelf aan de slag met zonne-energie. Ontwerp je jouw eigen robot. Of kijk je een korte film onder de bomen. Dat maakt het festival een ontmoetingsplek voor intellectuelen en nieuwsgierige aagjes.”
PARTNERS ZOMERFESTIVAL / Anne van Straten: “Kenmerk voor samenwerking is krachten
bundelen. Zo ook voor het ZOMERfestival, waar TU Delft, Hogeschool InHolland, de Haagse Hogeschool, Ondernemersfonds Gebied 11 en de gemeente Delft samen het innovatieprogramma ontwikkelen. Hiermee zetten zij Delft, als centrum van technologische innovatie, duidelijk op de kaart.”
DELFT: URBAN CROSSOVER / Het ZOMERfestival strijkt dit jaar voor het eerst neer op een prachtige, nieuwe locatie. Anne van Straten: “In het nog relatief onontdekte gebied tussen het Bastiaansplein, de Botanische Tuin, de Kanaalweg en het Science Centre, aan de oevers van de Schie, brengt het festival de techniek naar de stad en de stad naar techniek. In historische panden, op vlotten in de Schie en tussen het groen van de botanische tuin ontstaat een echte urban crossover. Daar waar de stad en de
campus elkaar raken, ontmoeten muziekliefhebbers, technostarters, urban nomads, studenten en wetenschappers elkaar drie dagen lang voor muziek, technologische innovatie, creativiteit en experiment.”
NIEUWSTE /
O ja! Kom naar het zomerfestival met de fiets. Wat dacht u van een slimslot? Geen fietssleuteltje meer nodig, maar een cijfercode! Dat is slim! Kan je ook je fiets eens uitlenen. Of de fiets van je vriend van het station gebruiken. Als je de code maar weet. Een Delftse vinding van Kinectic Vision. Veel leesplezier weer met deze Delft Highlights en geniet van het feest in de stad. Namens alle medewerkers, Ron Labordus (redacteur)
EXCLUSIEF BEZOEK LEZERS DELFT HIGHLI G H T S A A N D R E A M H A L L /
TREND
Het festival sluit haarfijn aan bij de nieuwste trend onder de muziekfestivals. Intiem, met kleine en middelgrote artiesten en op een bijzondere festivallocatie. En dat in een mix van muziek, techniek, art en food. De opkomst en betrokkenheid van het publiek zal naar verwachting groot zijn; een soort ‘Paradegevoel’ in de stad. Geniet dus van (inter)nationale bands op het Festiveld. Singer-songwriters in de Botanische Tuin. Verwacht Do-it-Yourself en innovatie en flaneer na een ‘diner van de toekomst’ aan de oevers van de Schie. En dat voor het goedkoopste festivalkaartje van Nederland!
KAARTVERKOOP /
Reguliere voorverkoop tickets: €15,= (studenten) / €20,= (normaal) Kaartverkoop aan de deur: €20,= (studenten) / €25,= (normaal) Kinderen tot en met 12 jaar gratis toegang.
MEER /
Boeiend is verder de uitvinding van de glazenwasrobot! Een Delfts bedrijf gaat hem wellicht bouwen voor het CS Rotterdam. Interessant is de nieuwe MBOopleiding van het Wellantcollege: GreenTec. Van belang als je een beroep in de techniek én in het groen wilt. In deze Delft Highlights besteden we ruim aandacht aan energie en duurzaamheid.
INFORMATIE
Meer informatie over het ZOMERfestival, het programma, de line-up en kaartverkoop: www.zomerfestival.tudelft.nl en www.facebook.com/zfdelft.
De Solarboat wordt gebouwd in de Dreamhall door een van de Delftse TU Dreamteams. Zou u ook eens in die hal willen kijken aan de Stevinweg 4 op de campus van TU Delft? Dat zou zo maar eens kunnen. Het enige wat u hoeft te doen is antwoord te geven op de volgende vraag: Hoeveel dreamteams zijn er actief in de Dreamhall. Als tweede vraagt Lenny Bakker van het Solarboatteam u voor zijn team een aanmoedigingsyell in te sturen. Onder de goede en creatiefste inzendingen verloten we 5 x 2 rondleidingen die door Lenny Bakker worden verzorgd. Het voor lezers van de Delft Highlights unieke bezoek vindt plaats op woensdagmiddag 28 mei. Winnaars krijgen tijdig bericht. U stuurt uw antwoord en yell naar het redactieadres tav. Ron Labordus, mail:
[email protected]. Wij zijn benieuwd naar uw reacties. Een bezoek aan de Dreamhall is zeer de moeite waard. Inzenden kunt u tot zaterdag 17 mei aanstaande.
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.2
/
11 MEI 2014
3
Op zonne-energie 200 kilometer varen van Groningen naar Leeuwarden
OP DE ENERGIE VAN EEN FRITUURPAN VLIEGEN MET 45 KILOMETER PER UUR! /
In de Delftse Dreamhall bouwt een team van 30 Delftse studenten al bijna een jaar lang aan de TU Delft Solar Boat: een boot aangedreven door zonneenergie. In de week van 28 juni – 5 juli wil het team de tweejaarlijkse Dong Energy Solar Challenge, de ‘world cup for solar powered boats’, winnen en daarmee officieus wereldkampioen worden. In vijf dagen tijd moeten de Delftenaren de ruim 200 kilometer van Groningen naar Leeuwarden in vijf etappes het snelst afleggen.
haalt. Doordat de romp uit het water komt, is de boot niet erg stabiel. Om dit op te lossen heeft de boot verder geen klassiek roer. Vergelijk het met fietsen. Zo zal onze piloot de boot ook besturen en in evenwicht houden: met fietstechniek. Net als bij het fietsen stuur je in richting waarin je dreigt te vallen. Wij hebben berekend dat door gebruik te maken van fietsstabiliteit de boot een hoge snelheid kan halen. Het gewicht speelt eveneens mee: slechts 100 kilo! De topsnelheid zal liggen tussen 40 en 45 kilometer per uur. Met deze snelheid gaan we vol voor de winst!”
Door Ron Labordus
TEAM SAMENSTELLING /
Lenny Bakker, woordvoerder van het team: “Onze boot is een bijzondere, het is namelijk een draagvleugelboot. Onder aan de boot zitten twee kleine draagvleugels, de boot komt dus tijdens het varen omhoog. Daardoor is de weerstand zeer klein, vergelijkbaar met de hand die je door het water
Het TU-team bestaat uit 29 studenten van de Technische Universiteit Delft en één van de Haagse Hogeschool. Lenny Bakker: “Bijna alle studie-disciplines zijn vertegenwoordigd. Onder andere maritiem techniek, werktuigbouwkunde, lucht- en
ruimtevaarttechniek, technische elektronica en technische bestuurskunde. Afhankelijk van studie en beschikbaarheid is een teamlid fulltime of parttime bij het project betrokken. De TU-faciliteert de dreamteams, zodat het werk niet ten koste gaat van je studie. In tegendeel: je krijgt er studiepunten voor en je doet een schat aan ervaring op waar je ‘later’ heel veel aan hebt, zowel theoretisch als praktisch.”
FRITUURPAN / Terwijl hij in de dreamhall aan de Stevinweg 4 op de campus van de TU de solarboot laat zien waar de teamleden druk aan sleutelen onthult Lenny Bakker enkele technische geheimen en vindingen: “Wij bouwen een compleet nieuwe boot en zijn uitgegaan van drie pijlers: efficiëntie, lichtgewicht en betrouwbaarheid. Het ontwerp moet efficiënt zijn, omdat we maar een beperkte hoeveelheid energie binnen krijgen. We ontvangen via onze zonnecellen net zoveel ener-
gie binnen als een frituurpan, dat is 1750 Wattpiek. Daarnaast moet het ontwerp licht zijn. Dit omdat geldt: hoe lichter onze boot is, hoe harder we kunnen varen. Betrouwbaarheid spreekt voor zich: je kunt wel snel varen, maar als de boot na een paar dagen niet meer vaart, heb je nog niets.”
SPECIALE ELEKTROMOTOR / Eind mei beginnen de piloten aan hun training; buitengewoon spannend om de boot van maar liefst 5.57 meter lang en 1.83 meter breed stabiel en op topsnelheid te laten varen. De boot moet natuurlijk ook in de lengterichting stabiel blijven. “Hiervoor hebben we een speciaal hoogteregelsysteem ontwikkeld. Hoogtesensoren en versnellingsmeters meten de hoogte van de boot en passen de invalshoek van de voorste vleugel aan. Op deze manier zal de boot altijd op de gewenste hoogte varen. Om de boot voort te bewegen hebben we een speciaal voor ons ontwikkelde elektromotor en een schroef die meer dan 85% efficiënt is. Dit is twee keer zoveel als de efficiëntie van een binnenvaartschip!”
ZONNE-ENERGIE / Natuurlijk moet het team ook zo efficiënt mogelijk met de energie omgaan. Lenny Bakker: “Hiervoor maken we gebruik van silicium zonnecellen. Dit is hetzelfde type zonnecellen als op de daken van huizen ligt; onze cellen leveren meer energie en laden een accu op met een opslagcapaciteit van 1500
Wattuur. De accu dient als buffer voor onze energie. Mochten we weinig energie via de zonnecellen binnenkrijgen dan gaat er energie van de accu naar de elektromotor. Op een gemiddelde zonnige dag leveren de zonnecellen genoeg energie, waardoor deze energie de elektromotor voedt of de accu oplaadt.”
ROMP /
LICHTGEWICHT
“Bij het ontwerp van onze romp hebben we ons vooral gericht op het lichtgewicht ontwerpen. Dit hebben we bereikt door een smalle bakvormige romp te ontwerpen met daarop een dekplaat waar de zonnecellen op zijn bevestigd”, aldus Lenny Bakker tot slot. “Naast deze vorm hebben we ook gekeken naar de constructie. De romp moet namelijk heel erg licht zijn, maar nog wel sterk genoeg zodat hij tijdens het gebruik niet kapot zal gaan. Hiervoor gebruiken we een sandwich structuur. Dat houdt in dat we gebruik maken van koolstofvezel matten waar hars in is gespoten gecombineerd met een honingraatstructuur. Deze sandwichstructuur zorgt ervoor dat we een lichte constructie hebben, die niet kapot zal gaan tijdens het gebruik. Al deze factoren bij elkaar moeten er volgens ons voor zorgen dat ook dit jaar het team van de TU van de ruim 50 deelnemende team als beste zal eindigen.” VOOR MEER IN F O R M AT IE www.solarboatteam.nl
4
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.2
/
11 MEI 2014
Nu ook mbo-techniekopleidingen in Delft
IN BEROEPEN VAN DE TOEKOMST KOMEN TECHNIEK EN GROEN SAMEN / Je kunt als vmbo-student, die een vervolgstudie gaat kiezen, met ingang van het schooljaar 2014 – 2015 ook in Delft terecht voor een technische mbo-opleiding. ROC Mondriaan en Wellantcollege bieden je twee technische opleidingen op MBO 4 – niveau die goede kansen bieden op werk na het halen van je diploma: Mechatronica (Mondriaan) en Green Tec (Wellant). De nieuwe opleidingen zijn bovendien een snelle ‘opstap’ richting het hbo. In deze Delft Highlights belichten we deze keer de opleiding Green Tec.
START /
Gert Engbers bereidt namens het Wellantcollege als kwartiermaker de opleiding voor: “Green Tec is een opleiding met toekomst. Een unieke combinatie van ‘techniek
In augustus aanstaande start in het gebouw van Inholland aan de Rotterdamseweg in Delft de opleiding Green Tec. Wat kunnen studenten er verwachten? Gert Engbers: “Studenten volgen
en groen’. Een opleiding die uitgaat van de toonaangevende rol die de Nederlandse Agrosector speelt op de nationale en internationale wereldmarkt. Een rol die van belang is voor onze economie. Producten als bloemen, planten, groente en fruit zijn van de hoogste kwaliteit dankzij ‘groene’ vakmensen die gesteund worden door hoogwaardige techniek en voortdurende innovatie. Daarom is een goede opleiding in die techniek belangrijk, ook om onze voorsprong in de (wereld)markt te behouden en te versterken.”
AUGUSTUS
Gert Engbers: “Een belangrijke op de toekomst gerichte opleiding die techniek en groen combineert.” vakken als mechatronica, energietechniek, klimaatregeling, automatisering, robotisering, logistiek, meet- en regeltechniek, bedrijfsvoering, gewasbescherming, verlichting, innovatie en teeltprocessen. Ook staan Nederlands, Engels en rekenvaardigheid op het lesrooster. De vakken die ik noemde, geven duidelijk aan waar Green Tec voor opleidt.”
INFORMATIE / De opleiding Green Tec duurt drie jaar; de inschrijving is al
gestart. Op dinsdag 17 juni is er bij Inholland van 17.00 – 20.00 uur open huis. Voor Delft betekent de komst van Mondriaan en Wellant dat studenten straks alle technische studieniveaus in de stad kunnen volgen: vmbo, mbo, hbo en TU. Wil je inlichtingen? Mail dan naar
[email protected]. VOOR MEER IN F O R M AT IE www.wellantmbo.nl/delft
Delft Bekend
ROEL
VAN
Muzikant Roel van Velzen is bekend onder zijn artiestennaam VanVelzen. Hij is geboren op 20 maart 1978 in Delft. Hij is getrouwd met Marloes en heeft twee zonen die luisteren naar de mooie namen Laut en Boaz. Ondanks of dankzij zijn opvallende lengte van 1.50 cm is hij in de loop van de jaren een groot artiest geworden met heel wat hits op zijn naam. Muziek is hem met de paplepel ingegoten. Zijn vader Kor is eveneens een (iets minder) bekend muzikant. Onlangs maakte Kor met zijn band UGO de zeer gewaardeerde cd View op Delft. Roel speelde van jongsafaan drums, gitaar en piano. Uiteraard
VELZEN:
GROOT
ARTIEST
kreeg hij les van zijn vader. Al op zijn middelbare school (CLD) speelde Roel in schoolbandjes en tijdens en na zijn studie communicatie creatief in Rotterdam aan de Ichtus Hogeschool groeide zijn talent en bekendheid. Hij ging spelen bij de Crazy Piano’s en raakte zo bekend in het muziekwereldje. Hij kwam in het programma De Wereld Draait Door als vaste improviserende zanger/pianist en scoorde al snel hits en sindsdien is zijn carrière niet meer te stuiten en hoort hij tot de beste artiesten van Nederland.
Foto: Stephanie Pistel
NO.2
/
11 MEI 2014
VA N
HOUTEN
SPOTLIGHT /
/
Mijn naam is Antine Reddingius en ik studeer Maritieme Techniek. De keuze voor deze studie was een redelijke gok en of ik Delft leuk zou vinden was ook nog maar de vraag.
Adjunct-directeur Ruud van den Doel: “Wij leveren hoogwaardige software en hardware.”
U gebruikt waarschijnlijk een Tom Tom als navigatiesysteem in uw auto, u kent het koffertransportsysteem op Schiphol en u heeft wellicht wel eens scanapparatuur gezien in ziekenhuizen!? Het zijn enkele bekende voorbeelden waar het bedrijf Topic Embedded Systems bij betrokken is als ontwikkelaar van hoogwaardige software en hardware. Sinds 1 mei jongstleden heeft het bedrijf een vestiging in Delft op het Delftechpark 26 in het BTCgebouw. Adjunct-directeur Ruud van den Doel bij de opening: “Onze
hoofdvestiging is al 18 jaar in Best, bij Eindhoven, gevestigd. Wij zijn gespecialiseerd in de ontwikkeling van hoogwaardige software en elektronica voor onze klanten, waarbij we de complete productontwikkeling voor onze rekening nemen. Daarnaast is het ook mogelijk dat we medewerkers op projectbasis detacheren bij een opdrachtgever. De groei van Topic Embedded Systems vanuit het zuiden van ons land richting het westen en met name naar Delft is logisch.”
MOTOR /
ECONOMIE
“Deze regio ontwikkelt zich steeds meer als de motor van de economie,
mede dankzij de kennis van de Technische Universiteit waar we nu bijna buren van zijn. We zijn ook dichtbij YES!Delft gevestigd, waarvan we al een aantal van de jonge bedrijven tot onze klantenkring mogen rekenen. Doelstelling van Topic Embedded Systems is om de komende jaren in Delft te werken aan een stabiele klantenkring en een groei naar minimaal 25 medewerkers. In de regio Eindhoven zijn we al actief met 150 op HBO en WO opgeleide medewerkers”, aldus Van den Doel. VOOR MEER IN F O R M AT IE www.topic.nl
5
ERIC
TOPIC EMBEDDED SYSTEMS START VESTIGING IN DELFT
/
F O T O:
DELFT HIGHLIGHTS
Al mijn twijfels over of het me zou bevallen werden binnen een week weggevaagd. Ik vind de binnenstad met haar grachten prachtig en op een vrije dag stap ik graag op de tram om binnen een uur aan het strand te zijn. Ook mijn studie bleek een goede keus; ik studeer met veel plezier. In mijn studie komt veel natuurkunde en wiskunde aan bod, die je vervolgens in een project toepast. Hierdoor leer je verbanden te leggen tussen theorie en praktijk. Uiteindelijk is het mijn bedoeling in de maritieme sector te komen werken. Dit is natuurlijk een erg brede branche en waar mijn specifieke interesses liggen, moet ik nog ontdekken. Het mooie aan de techniek vind ik de immense dingen die het creëert. Zonder techniek geen superjachten, geen vliegtuigen, geen auto’s. Het maakt de wereld een stuk kleiner en zo het contact tussen mensen een stuk makkelijker.
WILHELMINAPARK / Het mooiste plekje in Delft is het randje van het Wilhelminapark, waar ik elke dag langs fiets op weg naar de universiteit. Hoewel ik in de driekwart jaar dat ik hier woon nog steeds het park niet in ben geweest is dit randje altijd mooi groen en nu het lente wordt, ruikt het er heerlijk. Mijn lievelingseten is een maaltijd die ik nog maar één keer heb gemaakt, maar een instant hit was: snij een kipfilet open, leg er plakjes mozzerella tussen en flink veel
pesto. Klap hem dicht, wikkel er spek omheen en bak hem in de pan. Samen met wat frietjes en een flinke lepel appelmoes kan hier niets tegenop!
SEIZOENEN / Mijn favoriete seizoen is de zomer. Ik vind de winter leuk als het heel koud is en er veel sneeuw ligt, maar een winter zoals die van het afgelopen jaar vind ik schamel. Doe mij dan maar lekker zon. En dan lekker naar Frankrijk of Italië om vakantie te vieren. Wanneer ik gewoon in Delft ben ga ik -ook als de zon niet schijnt- in het weekend het liefst zeilen met mijn teamgenoot. We varen op een catamaran: de Dart 18. Met een flinke wind keihard over de golven scheuren is één van de gaafste dingen om te doen. Volgend jaar stappen we misschien over op een F18 catamaran, waarmee je nog harder kan.
UITGAAN / Door het drukke studieprogramma en het vele zeilen heb ik niet veel tijd om uit te gaan, maar het lukt me vrijwel altijd om tijd te maken om naar de borrels van de studie- en studentenwedstrijdzeilvereniging waarvan ik lid ben te gaan. Dan drinken we een biertje in de stad of bouwen we een feestje op een andere locatie. Over vijf jaar zie ik mezelf nog steeds studeren aan de TU. Wellicht ben ik dan al aan mijn master bezig of zit ik een jaar bij een DreamTeam. Ik hou me er nu nog niet echt mee bezig, dat is nog zo ver weg. Eerst maar mijn propedeuse halen, leren hoe ik mijn fiets repareer zonder dat ie na een week weer uit elkaar valt en over negen weken ga ik heel hard vakantie vieren. Dan zien we wel weer verder.
6
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.2
/
11 MEI 2014
DELFTS INGENIEURSBUREAU ONTWERPT GLAZENWASROBOT VOOR CENTRAAL STATION ROTTERDAM /
BEZITTERS VOOROORLOGS VASTGOED AMBITIEUS AAN HET BESPAREN / Met een uitgekiende combinatie van energiebesparende maatregelen binnen twee jaar de helft tot zelfs 70 procent op je stroom- en gasverbruik bezuinigen? Dat moet bezitters van een vooroorlogse of nog oudere woningen als muziek in de oren klinken. Volgens Ardo de Graaf van ‘20x Energieneutraal’ is het een fluitje van een cent om dat te realiseren.
De meeste mensen wassen hun ramen zelf of laten het door een glazenwasser doen. Met die ramen bent u altijd wel een klein uurtje bezig afhankelijk van oppervlakte en bereikbaarheid. Bedrijven besteden meestal het ramen-wassen uit. Staat u er wel eens bij stil hoe moeilijk-bereikbare ramen schoon gemaakt worden? Wat dacht u van het dak van het nieuwe centrale station van Rotterdam? Het Delftse ingenieursbureau Berkelaar Meet- en Regeltechniek heeft een oplossing bedacht: een glazenwasrobot. Wiebe Berkelaar, oprichter en eigenaar van het ingenieursbureau: “Ons bedrijf is gespecialiseerd in het ontwikkelen van producten; van het maken van een prototype tot en met serieproductie. Ons ontwerpwerk varieert van kleine gespecialiseerde elektronicaproducten tot complete machines. Enkele projecten waar we aan werken of aan hebben gewerkt zijn prepaid zonne-elektriciteit in Tanzania, flight simulators, onderdelen in een autosimulator, een telescopische camerakraan, pre-paid biogas systemen in Kenia, een carbonvezel wikkelmachine, een machine om nieuwe detectoren voor MRI scanners te testen, een sneeuwhal in Saoedi Arabië
en een pratende koffiemachine. Onze kracht is de combinatie van onze mechanische en elektrische systemen met onze software.”
UITDAGEND / “Wij nemen graag uitdagende en uiteenlopende projecten aan om onze technologische kennis te vergroten en zodoende veel markten te bedienen”, aldus Wiebe Berkelaar. “De glazenwasrobot is zeker uitdagend. Voor ProRail eigenaar van het station - hebben we een technisch en financieel haalbaarheidsonderzoek voor een glazenwasrobot voor het centraal station van Rotterdam gemaakt. Met name gaat het om het schoonmaken van de onderzijde van de glazen overkapping. De grootste uitdaging in dit project is de beperkte werkruimte. Uitdagend zijn ook de vele obstakels in het dak zoals windverbanden, kipsteunen en PV-omvormers van de zonnepanelen. In ons onderzoeksrapport hebben we gekeken naar verschillende concepten om het glazen dak schoon te maken. Het systeem bestaat eigenlijk uit meerdere robots. Een grote robot die van oost naar west rijdt en die twee kleinere robots aan boord heeft. Die twee kleinere worden in de dakjes getild en kunnen vervolgens zelfstandig van noord naar zuid rijden en de ramen wassen. We hebben onze
bevindingen verder uitgewerkt tot een schetsontwerp en een kostenraming. Onze voorstellen hebben we aan ProRail aangeboden. We wachten verder af.”
JONG DELFTS BEDRIJF / Het bedrijf Berkelaar Meeten Regeltechniek - gevestigd aan de Mijnbouwstraat 120 in Delft - is gestart door Wiebe Berkelaar tijdens zijn studie aan de TU Delft (Aerospace Engineering, Control and Simulation). Door een gezamenlijke afstudeeropdracht (Ontwikkelen en bouwen van een Quadrotor UAV) is Armin Oonk (Aerospace Engineering, Control and Simulation) bij het bedrijf gekomen. Rondom het afstuderen van Wiebe en Armin kwam er een ontwerpopdracht van Science Centre Delft. Voor het tekenen/ ontwikkelen van de verschillende opstellingen is Jorrit Scharloo (TU Delft Architecture, R-MIT) bij het team gekomen.
VOOR MEER IN F O R M AT IE www.berkelaarmrt.com
Twintig particulieren in Delft, Den Haag en het stadsgewest Haaglanden nemen met elkaar hun woningen onder de loep met betrekking tot energieverbruik. De meeste woningen zijn van voor 1940. Het doel is om met elkaar te leren hoe je in een korte tijd het gasverbruik onder de 1000 kubieke meter per jaar kunt krijgen. Het gaat dus om meer dan een energielabel: het werkelijke verbruik moet verminderen tot tussen 70 procent of energieneutraal niveau. “Elke woning is anders, maar dankzij de bundeling van kennis en maatregelen in dit project krijgt iedereen een energiebesparingadvies op maat”, stelt De Graaf.
MAXIMAAL /
COMFORT
Om energieneutraal te worden, moeten de deelnemers bereid zijn te investeren: als vuistregel tien keer de jaarlijkse energienota. Vervolgens gaat het erom waaraan je dat bedrag gaat uitgeven. De Graaf legt uit: “Het begint met hoe je als bewoner wilt leven. Kies je ervoor om standaard de verwarming wat lager te zetten en met een dekentje op de bank een boek te lezen - óf wil je juist maximaal comfort met de laatste technische snufjes in huis? Bij maximaal comfort hoort een andere investering. Dan moet je je als bewoner realiseren met welke handelingen je energie kunt besparen. Op basis van die informatie kijken we naar maatregelen in het pand zelf, zoals dak- en vloerisolatie, dubbel glas, zonnepanelen en een warmtepomp. Er is een grens aan wat uiterlijk kan en mag in een oudere woning, maar dat is niet het belangrijkste: het begint ermee dat de maatregelen die
je neemt bij jouw levensfase en wooncomfort passen.”
GROEPSPROCES / Veel tijd is gaan zitten in het groepsproces. Een groep heeft veel voordelen. “De deelnemers hebben stuk voor stuk de ambitie energieneutraal te wonen”, weet De Graaf. “Maar iedere deelnemer vult de manier waarop hij dat doel wil bereiken voor zich in. Een voorbeeld: er zijn mensen bij met veel interesse in techniek, anderen zijn juist meer van het uiterlijk, het comfort of de aanschafprijs. Door de samenwerking in ‘20x Energieneutraal’ hoeft niet iedere deelnemer afzonderlijk het wiel uit te vinden. Je vult elkaar aan. Eerst breng je het bestaande verbruik in huis flink omlaag, daarna kan je - met een paar zonnepanelen extra - bijvoorbeeld met je elektrische auto energieneutraal rijden. Elektrische mobiliteit heeft immers de toekomst.”
LEREN /
WONEN
Het project heeft de deelnemers geleerd hoe je in drie jaar je woning zeer zuinig tot neutraal kunt maken. “We hebben twee winters achter de rug sinds de start van het project”, blikt De Graaf terug. “In de eerste winter lag de nadruk op isolatie, in de tweede winter op installatietechniek en warmtepompen. De derde winter dient om te leren wonen in je nieuwe, energiezuinige huis.” Van de vijf woningen op Delfts grondgebied die deelnemen aan ‘20x Energieneutraal’, zitten er inmiddels vier onder de 1000 kubieke meter gasverbruik. Gezien het reeds geboekte succes van dit project ziet De Graaf de ‘20x’ graag veranderen in veel hogere aantallen. De meeste woningen van begin twintigste eeuw zijn nu nog minder comfortabel en ‘goed’ voor maar liefst twee-derde van de CO2-uitstoot in de stad. “Met de opgedane kennis en ervaring kunnen eigenaren van deze huizen in heel het land hun voordeel doen.” Meer weten? Neem voor meer informatie contact op met Ardo de Graaf via 06–52056179 of
[email protected] of bel met Tom Egyedi via 06–18081711 of
[email protected].
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.2
/
11 MEI 2014
7
DOORZONWONING RUIMER EN ZUINIGER MET EEN TWEEDE HUID / Studenten van de TU Delft hebben een oplossing bedacht voor het ruimtegebrek en de energieverspilling waar rijtjeshuizen uit de jaren ‘60 mee te kampen hebben. Het pand gaat voor een groot deel ‘achter glas’. Met deze slimme vinding hoopt de universiteit dit jaar de prestigieuze Solar Decathlon te winnen. “Mensen vinden de jaren ’60woning nu vaak te klein en de huizen zijn van zichzelf niet erg duurzaam. Veel van deze woningen hebben energielabel E of F”, vertelt Josien Kruizinga, designmanager van het Prêtà-Loger team, dat bestaat uit 53 studenten van de TU Delft. Het team is samengesteld voor deelname aan de Solar Decathlon, een internationale wedstrijd voor universiteiten. Deelnemers aan de Solar Decathlon moeten een huis ontwerpen dat zoveel mogelijk profiteert van zonneenergie. Parallel aan de wedstrijddeelname loopt het doel van Prêt-à-Loger om de duurzaamheid
en het woongenot van bestaande woningen en wijken te verbeteren. Niet door te slopen, maar door de bestaande bouw te innoveren. “Ons motto is: ‘Improve your house, preserve your home’. Zo zijn we uiteindelijk terechtgekomen bij het rijtjeshuis. Een van de teamleden is opgegroeid in zo’n huis in Honselersdijk. Dit pand is de inspiratie voor ons paviljoen, dat we op dit moment aan het bouwen zijn in Harberinkhoek”, legt Kruizinga uit. De insteek van de TU-studenten is uniek: zij zijn de enigen met een renovatie, de overige deelnemers komen met nieuwbouw en soms een transformatie. “We geven ons nieuwe paviljoen zodanig vorm, dat het lijkt alsof er echt mensen in wonen. Het mag niet eens naar nieuw ruiken!”, lacht Kruizinga.
GLAS /
EN
ISOLATIE
Het concept dat Prêt-à-Loger heeft bedacht, is simpel maar doeltreffend: ‘Home with a Skin’. Het rijtjeshuis krijgt een tweede huid: aan de zuidkant waar de
meeste zon schijnt, wordt glas toegepast. Aan de noordzijde komt een extra isolatielaag. Op die manier wordt extra ruimte gewonnen om te wonen en te leven, zoals bij een aangebouwde serre. De tweede huid zorgt ervoor dat de warmte van het pand minder snel verloren gaat. In het dak van het glasgedeelte zitten verder zonnepanelen verwerkt, die extra energie leveren. De glazen panelen kunnen geheel worden geopend, zodat de ruimte in de zomer weer onderdeel wordt van de tuin. “Het heeft wel een jaar geduurd voor we de juiste oplossing hadden gevonden”, aldus Kruizinga. “Toen het concept eenmaal vorm had gekregen, hadden we gelukkig weinig moeite om interesse te wekken bij bedrijven voor de sponsoring van materialen voor de bouw.”
GREEN DELFT /
VILLAGE
Het lijkt het team geweldig om dit concept uiteindelijk op de markt te kunnen brengen, aangezien
Een artist impression van het ‘Home with a Skin’. (Beeld: Prêt-à-Loger) overheid en bedrijfsleven hard op zoek zijn naar goede aanpassingssystemen voor deze woningen. Voorlopig heeft Prêt-à-Loger de handen vol aan de Solar Decathlon. In de tuinen van Versailles in Frankrijk wordt 16 juni aanstaande gestart met de opbouw van het paviljoen, dat vanuit Nederland in
delen daarheen is gebracht. Van 28 juni tot en met 14 juli wordt het huis tentoongesteld. Daarna wordt het paviljoen in vijf dagen tijd weer afgebroken en naar Delft vervoerd, waar het in de Green Village op het oude terrein van de faculteit Bouwkunde van de TU komt te staan.
HET MEEST ENERGIENEUTRALE HUIS VAN NEDERLAND STAAT IN DELFT / Het meest energie- en klimaatneutrale huis van ons land staat in een Delftse straat. Geen hypermodern huis van de toekomst, maar een gewoon rijtjeshuis. Piet Jacobs kreeg het voor elkaar met gezond verstand en een paar eenvoudige maatregelen.
De zonnepanelen op het dak van huize Jacobs. (Foto: Koos Bommelé)
Op het eerste gezicht lijkt er niets bijzonders aan het huis van Piet Jacobs. Maar het schildje bij de voordeur maakt duidelijk, dat we hier toch echt met een energieneutraal huis te doen hebben. “Sinds 2011”, vertelt Jacobs bij binnenkomst. “Het begon allemaal, toen ik informatie over zonnecollectoren besloot in te winnen bij een buurman. Na de aanschaf van de collectoren ging ik verder met energiebesparende maatregelen. Er kwamen zonnepanelen op het dak en een houtkachel.” Jacobs verdiepte zich in de mogelijkheden en zag zijn moeite beloond worden met een dalende energierekening. “We betalen niets voor energie: momenteel krijgen we zelfs elke maand een halve euro terug. In de
zomer leveren we de energie, die wij teveel hebben, terug aan het net.”
SCHAKELAAR / Het opdoen van kennis omtrent besparingsmogelijkheden is onontbeerlijk, heeft Jacobs gemerkt. “Zo is het mogelijk om een schakelaar te plaatsen bij een vloerverwarmingssysteem. Dat weten veel mensen niet, en dus staat de vloerverwarmingspomp bij hen het hele jaar door aan. Ook wanneer dat helemaal niet nodig is. Die schakelaar is binnen een half jaar terugverdiend.” En je dak vol leggen met zonnepanelen is leuk, maar Jacobs heeft niet genoeg dakruimte om stroom op te wekken voor een gemiddeld huishouden van vier personen, blijkt uit zijn eigen onderzoek. “Dus moet je wel naar andere methoden grijpen als je wilt besparen. En de kosten gaan voor de baat uit. Het duurt soms wel even voordat je je investering hebt terugverdiend.” Desondanks is het voor Jacobs de moeite waard geweest. “Niet zozeer vanwege
de kosten die je bespaart, maar vanwege het milieu.”
PRIJS / Voor zijn pionierswerk op het gebied van energie- en klimaatneutraal wonen is Jacobs vorig jaar beloond met de prijs voor het beste, leukste en meest aansprekende energieneutrale huis van Nederland. Die prijs werd uitgereikt door Energiesprong in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het huis van Jacobs was te zien in de aflevering van 12 april jl. van ‘Ons Huis Verdient Het’ op RTL4. Wie met eigen ogen wil zien hoe de familie Jacobs erbij zit en advies wil inwinnen over energiebesparing en klimaatneutraal wonen, kan langskomen tijdens de Open Deuren Dag van zaterdag 24 mei a.s. Aanmelden voor deze dag kan via www. huisvolenergie.nl/ opendeurendag.
8
DELFT HIGHLIGHTS
/
NO.2
/
11 MEI 2014
VOLLE FIETSENSTALLINGEN, GEEN LEENFIETS: EEN SLIM FIETSSLOT BRENGT REDDING /
Geïnspireerd door overvolle fietsenstallingen op stations, bedrijventerreinen en in de binnenstad, kwam Niels Jacobs van het Delftse bedrijf Kinecticvision op het idee een systeem te ontwikkelen dat ervoor zorgt dat mensen hun eigen -ongebruikte- fiets eenvoudig kunnen delen met andere mensen: een slim fietsslot. Een sleuteltje is niet nodig; met cijfercode open je het slot en wie de code kent, gebruikt de fiets Niels Jacobs: “Na rondvraag bij de mobiliteitsexperts van Advier,
blijkt dat meer dan 50% van de capaciteit aan middelen zoals auto’s, fietsen en parkeerplaatsen ongebruikt blijft gedurende de dag. Zonde! Daarom besloten we in een samenwerkingsverband van bedrijven uit het Science Centre Delft het bedrijf BUPP op te richten, om de gezamenlijke specialistische kennis te bundelen om hard-& software te ontwikkelen die de ‘logistiek van mensen’ optimaliseert. Het gaat om een systeem dat zonder tussenkomst van mensen en/of sleutels personen in staat stelt gebruik te maken van onder andere fietsen, auto’s, (taxi-) bussen, parkeerplaatsen, kluisjes en werkplekken.”
Door de samenwerking met de Dutch Bicycle Rental en AXA kan het systeem vertrouwen op jarenlange expertise op het gebied van robuuste fietsen en mechanische fietssloten. De eerste 5.000 slimme fietssloten worden komende zomer uitgeleverd. Het slimme fietsslot is het eerste product op straat in een serie van producten die gebruikers in staat stelt mobiliteitsmiddelen effectief te delen.
VOOR MEER IN F O R M AT IE www.kineticvision.nl
COLOFON / Delft Highlights is een uitgave van RODI Media zh-bv en wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Delft en de TU Delft. Delft Highlights wordt zeven maal per jaar huis-aan-huis verspreid in Delft, Pijnacker-Nootdorp, Delfgauw, Schipluiden, Den Hoorn, deel Rijswijk en Ypenburg. Oplage 80.000 exemplaren. Delft Highlights is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Uitgever en redactie aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de hierin opgenomen informatie. Uitgever: RODI Media zh-bv. Hoofdredactie: Ron Labordus. Teksten: Ron Labordus, Eric van Houten en Dennis van den Berg. Beeld: Eric van Houten, TU Delft en Gemeente Delft. Vormgeving: Theo van Vliet, drukkerij Van de Sande. Redactieraad: Sylvia Coenen, Ron Labordus, Alex Lokhorst en Dennis Wiegman. De volgende editie van Delft Highlights verschijnt 6 juli 2014. Aanleveren van materiaal voor de komende editie of reageren kan via
[email protected] Contact: RODI Media zh-bv, Energieweg 3, 2627 AP Delft, T 015 2143912, www.delftopzondag.nl
Jarig Delfland toont schatten
H OOGHEEMR AADSCHAP V AN DELFLAND 7 25 JAAR /
Schatten van Delfland, dat is het thema van het jaar waarin het Hoogheemraadschap van Delfland z’n 725ste verjaardag viert. Delfland is een van de oudste waterschappen van ons land. Op 24 mei start het jubileum met een bijzondere Open Dag. Vanaf deze dag deelt het waterschap een jaar lang zijn verhalen en schatten met bewoners van het gebied. Bij hevige regen en windkracht 10 gaat het hart van de poldermachinisten, sluiswachters, peilbeheerders en dijkwachters sneller kloppen. Met 200 gemalen, 2000 stuwen, 700 kilometer kades, dijken en duinen zorgen zij ervoor dat bewoners droge voeten houden. Maar ook op een gewone dag, als u doucht of de wc doortrekt, komen de mensen van Delfland in actie. Het bestaan en functioneren van een waterschap is in Nederland al eeuwen de normaalste zaak van wereld. Maar is het wel zo gewoon dat meer dan de helft van de bewoners onder het niveau van de zeespiegel kan wonen, werken en recreëren? Als de mensen en het materieel van Delfland niet zouden werken, zou het water bij bijna 500.000 inwoners tot aan de lippen staan en het rioolwater zo in de sloot of vaart stromen.
BENIEUWD NAAR DE SCHATTEN? / Met 725 jaar ervaring en de nieuwste technieken zetten gedreven mensen van Delfland zich dagelijks in voor droge
voeten en schoon water. “Onze historie, prachtige (water)natuur en innovatieve oplossingen vormen de schatten van Delfland. Onze mensen zijn natuurlijk onze grootste schatten. Tijdens het 725ste jubileumjaar willen zij onze schatten met u delen. Het jubileum wordt op 24 mei met de Open Dag officieel gestart. Een unieke kans om ook op plekken te komen waar normaal gesproken alleen deze schatbewaarders mogen komen. Neem een kijkje in onze controlekamer of ga wandelen en vogels kijken in duingebied De Banken”, zegt dijkgraaf Michiel van Haersma Buma uitnodigend.
725 JAAR ERVARING / Al sinds de Middeleeuwen gingen boeren, monniken en landeigenaren met een stelsel van sloten en vaarten met dijken de strijd aan tegen het water. Zij wilden veilig wonen en omstandigheden creëren voor een betere oogst. Door krachten te bundelen en samen te werken konden zij dit bereiken. Zo is in 1289 het Hoogheemraadschap van Delfland ontstaan. Door deze jarenlange ervaring en de kracht om steeds slimmer om te gaan met water is Nederland als waterland een voorbeeld voor de rest van de wereld.
VOOR MEER IN F O R M AT IE www.deschattenvandelfland.nl
