No title

Wstęp – Úvod Během realizace polsko-českých projektů jsme přišli na to, že celkově jsme si – Poláci a Češi – velmi podobní, ale v detailech se objevují rozdíly, občas dokonce i problémy. Proto jsme se rozhodli tyto rozdíly postupně zpracovávat a využívat přitom zkušenosti účastníků našich dílen.

W trakcie realizacji polsko-czeskich projektów zauważyliśmy, że ogólnie jesteśmy do siebie – Polacy i Czesi – bardzo podobni, ale w szczegółach pojawiają się różnice, a czasem nawet problemy. Dlatego postanowiliśmy stopniowo opracowywać te różnice, wykorzystując do tego doświadczenia uczestników naszych warsztatów.

Umění bez hranic - Sztuka bez granic PL.3.22/3.2.00/12.03405

Zrádná slova: Samozřejmě každý Čech, který se k nám rozhodl přijet, přijel vybavený pár základními informacemi. Každý věděl, že v polštině slovo „šukat” neznamená nic špatného, ale je to proste „hledat”. A protože během dílen neukáznění účastníci stále někam zahazovali různé nástroje, stále se něco hledalo. Něco a někdo, protože dost často někdo někam zaběhl a bylo třeba jej najít. Nakonec i Češi bez ostychu toto polské slovo používali i mezi sebou. Vypadali přitom docela spokojeně, což k tomu asi patří. Mezi další slova, která byla samozřejmostí, patří: jahody (v polštině truskawki), borůvky (v polštině jagody), a také čerstvý (v polštině czerstwy znamená tvrdý). S tím posledním slovem je spojená zábavná historka. Jednou se jedna z našich účastnic vydala do cukrárny. Tam se podívala na zákusky a zeptala se, zda jsou čerstvé. Přesně řečeno: myslela si, že se zeptala na to, protože pro polskou prodavačku to znamenalo, že se ptá, zda jsou tvrdé, staré a nepoužitelné. Proto jí uraženě odpověděla, že nejsou. Naše účastnice poděkovala za upřímnost (ostatně není běžné, aby prodavačka takhle zcela upřímně informovala o nepoživatelností sebou prodávaného zboží) a odešla. Co si myslela prodavačka o té divné Češce, která shání staré zákusky, zůstane tajemstvím.

Zdradliwe słowa: Oczywiście każdy Czech, który decydował się do nas przyjechać na warsztaty, przyjeżdżał wiedząc, że po polsku słowo „szukać”, w Czechach w dość nieprzyzwoity określające akt miłosny, oznacza to, co oznacza i nie jest w żaden sposób wulgarne. Polacy natomiast wiedzieli, że słowa tego nie należy używać, starali się więc opisowo: „staram się znaleźć”, „potrzebowałbym”. Jednak ponieważ liczba narzędzi podczas warsztatów była ograniczona, ciągle coś ginęło i w ferworze działań po wstępnej ostrożności nie pozostało śladu. Szukano wszystkiego, wszystkich – bo ciągle ktoś gdzieś chodził i trzeba było go znajdować – i wszędzie. W końcu również Czesi słowa tego zaczęli używać, wyglądali przy tym na całkiem zadowolonych. Pozostałe słowa, które były oczywistością, to: jagody (po czesku borůvky), truskawki (po czesku jahody), a także czerstwy, który w Czechach (po czesku: čerstvý) oznacza – o pieczywie – świeży. Z tym ostatnim słowem związana jest zabawna historyjka. Jedna z naszych uczestniczek wyruszyła do polskiej cukierni. Tak popatrzyła na ciasta i spytała sprzedawczyni, czy są świeże. Dokładniej mówiąc, myślała, że o to właśnie pyta, bo spytała po czesku: Jsou čerstvé? Dla Polski to zabrzmiało – oczywiście – jak: Są czerstwe? Lekko oburzona sprzedawczyni odpowiedziała, że nie. Na to nasza uczestniczka podziękowała (myśląc, że dziękuje za szczerość, no bo rzadko kiedy sprzedawca tak ochoczo oznajmia, że sprzedawany przezeń towar jest stary) i wyszła, pozostawiając za sobą osłupiałą sprzedawczynię, która nie mogła zrozumieć, dlaczego ta dziwna Czeszka koniecznie chce kupić czerstwe ciasta. Umění bez hranic - Sztuka bez granic PL.3.22/3.2.00/12.03405

Informace: Čeští účastníci dílen očekávali, že před příjezdem obdrží přesný plán dílen – co se kdy bude dít, tj. přesný harmonogram, co přesně bude tématem dílen, jaké nástroje se budou používat, co budou muset dělat apod. Poláci, jimž byly kladeny tyto otázky, se snažili odpovídat, ale stále to nebylo dostačující, aby nevznikala jistá nervozita mezi budoucími účastníky. Jedna účastnice nám dokonce řekla, že chtěla odstoupit od účasti. Nakonec ji ale manžel přesvědčil aby jela s tím, že je to blízko a že stačí zavolat a hned si pro ni přijede. Jezdit nemusel a ona se účastnila ještě dalších a dalších dílen, a na otázky polské strany, jestli potřebuje víc informací odpovídala: Ne, vždyť vím, že jedu do Polska, ať to bude překvapení.

Przepływ informacji: Czesi oczekiwali, że otrzymają dokładny plan warsztatów – co się kiedy będzie działo, czyli dokładny harmonogram, co dokładnie będzie tematem warsztatów, jakie narzędzia będą używane, co będą musieli zrobić itp. Polacy pytani o to, starali się jak mogli, ale ciągle nie na tyle, żeby nie wywoływać pewnej nerwowości wśród przyszłych uczestników. Jedna z uczestniczek powiedziała nam później, że już chciała zrezygnować z udziału. Na szczęście mąż obiecał jej, że ponieważ to blisko, w razie czego wystarczy jeden telefon i po nią przyjedzie. Przyjeżdżać nie musiał, ona natomiast ochoczo uczestniczyła także w kolejnych warsztatach, a na pytanie, czy potrzebuje więcej informacji odpowiadała: Nie, przecież wiem, że jadę do Polski, niech to będzie niespodzianka.


Dochvilnost i včasnost: Že je napsané, že něco začne v 10.00 hod., to ještě vůbec neznamená, že opravdu začne. Spíš to znamená, že začne v 10.15. Nebo i 10.30. V mistrovství světa v dochvilnosti by Poláci nevyhráli. Pro Čechy to byl neustálý zdroj frustrace. Vlastně potom si už zvyklí. V našem případě i konec dílen tím byl poznamenán – občas se sedělo i hodinu a víc “dýl“.

Punktualność: W Polsce jak jest napisane, że coś zaczyna się o 10:00, to nie znaczy, że naprawdę o tej godzinie się zacznie. Może się zacząć o 10:15 lub 10:30 (rzadziej). W mistrzostwach świata w punktualności Polacy by nie wygrali. Dla Czechów było to nieustanne źródło frustracji. Z początku, potem się przyzwyczaili. W naszym przypadku dotyczyło to też końca warsztatów – czasami siedziało się godzinę lub więcej dłużej.

Obecně – čas: Když se Čech s Polákem domlouvá na nějaký čas, musí být velmi obezřetný. Domlouváme se – na příklad – na odpoledne (polsky: popołudnie). Když už Čech pochopí, že Polákem opakované slovo „popołudniu“ znamená „odpoledne“, tak přijde – pro Poláka docela nečekaně – například ve 12.15. Pro Poláka je přitom jeho „popołudniu“ tak nějak zhruba v 15.00 hod až 17.00 hod. Tentýž problém nás čeká, když se domluvíme „po obědě“ – v Polsku se obědvá ve 14.00 až 15.00 hod., takže polské „po obědě“ nebude odpovídat tomu českému.

Czas – w ogóle: Umawiając się z Czechem trzeba być nader ostrożnym. Umawiamy się, na przykład, na popołudnie (po czesku: odpoledne). Kiedy już Czech zrozumie, że słowo „popołudnie” znaczy „odpoledne”, przychodzi – dla nas nieoczekiwanie – o godz. 12:15. No bo to przecież jest popołudnie, czyż nie jest po południu?? Ten sam problem nas czeka, kiedy zaczniemy się z Czechem umawiać na „po obiedzie”. W Czechach obiad je się od godz. 11:00 do, powiedzmy, 13:00. W Polsce raczej między 14:00 a 15:00.


Společenské chování: V Polsku před ženou musíte (muži) otevřít dveře a pustit ji první do dveří. Sice je tomu tak i v ČR, ale v Polsku to platí bezpodmínečně. V Česku je možné, že muž otevře dveře, vstoupí první a ženě přidrží dveře, aby vstoupila, v Polsku v podstatě nemyslitelné. Pozor! V Polsku se dost často stává, že muž při přivítání ženu políbí na ruku. Není potřeba se tomu vyhýbat, utíkat apod., neznamená to nic zvláštního, prostě zvyklost. Mladší muži už to nedělají, ale mez staršími („staršími“ neznamená nad 80, ale spíš nad 50) je to v podstatě docela běžné.

Přisedávání se ke stolu: Poláci většinou čekají, aby je někdo pozval ke stolu, sami si spíš nepřisednou. V Česku, když se známe, tak se ke stolu můžeme přisednout (samozřejmě se optáme: můžu?). Toto rodí nedorozumění: Poláci, když vidí, že je nikdo nezve myslí si, že někdo nechce, aby se přisedli. Češi, když vidí, že se Poláci nepřisedávají, myslí si, že se nechtějí k ním přisednout.

Savoir vivre: W Czechach jest uprzejme otwarcie drzwi przed kobietą, ale zdarza się, że mężczyzna otwiera drzwi, ale wchodzi pierwszy, kobiecie tylko przytrzymując drzwi. W Czechach nie całuje się kobiet w rękę, dlatego czasem może się zdarzyć, że polski mężczyzna natrafi przy tym na opór, kobieta wyrwie rękę albo nie będzie wiedziała, co w tej sytuacji zrobić.

Przysiadanie się do stołu: Polacy zazwyczaj czekają na zapraszający gest. W Czechach, jeśli się znamy, możemy się przysiąść (oczywiście, zadając pytanie: Można?). Z tego wynikają nieporozumienia: Polacy nie widząc zapraszającego gestu myślą, że nie są mile widziani, Czesi widząc nie przysiadających się Polaków myślą, że ci nie chcą się do nich przysiąść.


Návštěva doma: V Česku se většina společenského života odjakživa odehrávala v hospodách. Nyní to není až tak časté. Poláci se častěji než Češi zvou na návštěvy domů. Při pozvání k někomu domů není vždy třeba sundávat si boty – je potřeba se řídit mj. tím, jak byt vypadá. Když je vidět, že hostitel tráví půlku života na uklízení, je třeba boty sundat, taktéž když venku zrovna prší nebo sněží a je mokro, jinak ale ne. Hostitel přitom bude vždy říkat: Boty si nesundávej. Boty se nikdy nenechávají na schodišti před vstupem do bytu.

Wizyta w domu: W Czechach większość życia towarzyskiego odbywała się zawsze w knajpach. Dziś nie jest to już aż tak częste. Czesi rzadziej zapraszają się do domów niż Polacy. Zaproszeni do domu, obowiązkowo zdejmujemy buty (chyba, że po domu lata tuzin psów i nawet gospodarz nie zdejmuje butów). Buty często – zwłaszcza w blokach – zostawia się przed drzwiami na klatce schodowej. Jeśli zobaczymy, że tak jest, to oczywiście dostosowujemy się.


Další zrádná slova, která se objevila při dílnách (a také vyhledána na internetu): Inne obce słowa, które pojawiły się na warsztatach (a także wyszukane w Internecie): cz akademik – członek akademii nauk pl akademik – kolej pl kolej – cz železnice cz balvan – głaz pl bałwan – sněhulák, blb cz barák – pot. dom pl barak – dlouhé přízemní stavení prozatímního a primitivního rázu, např. baraki jsou v koncentráku nebo jako dočasné ubytovaní pro postižené živelnými pohromami cz bezcenný – bezwartościowy pl bezcenny – s nevyčíslitelnou hodnotou cz blázen – wariat pl błazen – šašek cz brak – niedoróbka pl brak – chybí cz burák – orzeszek ziemny pl burak – červená řepa cz byt – mieszkanie pl byt – existence cz meškat – nie zdążać pl mieszkać – bydlet cz částka – kwota pl ciastka – zákusky, sušenky cz čerstvý – świeży pl czerstwy – starý, tvrdý (o chlebu, pečivu) Umění bez hranic - Sztuka bez granic PL.3.22/3.2.00/12.03405

cz červen – czerwiec cz červenec – lipiec cz chlastat – chlać pl chlastać – mlátit s plasknutím cz chřipka – grypa pl chrypka – chraptění cz chudý – biedny pl chudy – hubený cz chuť – ochota, smak pl chuć – chuť na sex, smyslnost cz chyba – błąd pl chyba – asi, snad cz chytrý – mądry pl chytry – vychytralý cz cudný – skromny pl cudny – nádherný cz děvka – dziwka pl (ve stare polstine) dziewka – dívka cz dívka – dziewczyna pl dziwka – děvka cz divadlo – teatr pl dziwadło – podivná bytost, člověk cz divák – widz pl dziwak – podivín cz dluhopis – obligacja pl długopis – propiska cz dupat (dupu, dupeš, dupe, dupeme, dupete, dupou) – tupać pl dupa – prdel Umění bez hranic - Sztuka bez granic PL.3.22/3.2.00/12.03405

cz houba – grzyb (każdy) pl huba – choroš cz huba – gęba cz hřib – borowik pl grzyb – houba (jakákoliv) cz Kačka – Kasia pl kaczka – kachna pl Kachna – Katka (stara polština) cz kochat se – zachwycać się (np. krajobrazem) pl kochać się – milovat se cz kořist – zdobycz pl korzyść – přínos cz kraj – województwo pl kraj – země, kraj cz krajina – krajobraz pl kraina – kraj cz kriminalista – kryminolog pl kriminalista – kriminálník cz květen – maj pl kwiecień – duben cz kýbl – wiadro pl kibel – hajzl (o toaletě, vulg.) cz láska – miłość pl łaska – milost pl laska – hul cz levák – leworęczny człowiek pl lewak – člověk politicky nalevo cz ležák – lager (piwo) pl leżak – lehátko


cz linka – linia (produkcyjna) pl linka – lanko cz lis – prasa pl lis – liška pl prasa – tisk cz lítost – żal pl litość – smilování, milosrdenství cz loučit se – żegnać się pl łączyć się – spojovat se cz lustr – żyrandol pl lustro – zrcadlo cz nápad – pomysł pl napad – přepadení cz napadnout (co, koho) – wpaść na pomysł cz náprava – oś pl naprava – oprava cz popravit – dokonać egzekucji pl poprawić – vylepšit cz nebeský – niebiański pl niebieski – modrý cz nepřítomný – nieobecny pl nieprzytomny – v bezvědomí cz nožičky – nóżki cz nůžky – nożyczki cz obecný – ogólny pl obecny – současný, aktuální cz obora – zwierzyniec pl obora – kravin


cz odbyt – zbyt pl odbyt – řiť cz odporný – obrzydliwy, wstrętny pl odporny – odolný cz opakovat – powtórzyć pl opakować – obalit cz ostatní – pozostały pl ostatní – poslední cz pozůstalý – członek rodziny zmarłego cz páchnout – brzydko pachnieć pl pachnieć – hezky nebo neutrálně vonět cz vonět – ładnie pachnieć cz palec – kciuk pl palec – prst (kterýkoliv) cz páni – panowie pl pani – paní cz panna – dziewica pl panna – slečna cz peníz [peńiis] – pieniądz pro Poláky toto slovo zní stejně, jako penis cz platný – obowiązujący pl płatny – placený cz plivat – pluć cz pluje – płynie pl pluje – plivá cz plyn – gaz pl płyn – tekutina cz podobat se (komu, co) – być podobnym pl podobać się – líbit se Umění bez hranic - Sztuka bez granic PL.3.22/3.2.00/12.03405

cz pohanka – kasza gryczana cz pokuta – mandat pl pokuta – pokání cz pošel – zdechł cz pošla – zdechła pl poszedł – šel pl poszła – šla cz potěšit – sprawić radość pl pocieszyć – utěšit cz pověst – opinia pl powieść – román cz pozorně – uważnie pl pozornie – jen na oko cz pozvat – zaprosić pl pozwać – dát k soudu cz pračka – pralka pl praczka – pradlena cz překonat – pokonać pl przekonać – přesvědčit cz přerazit – połamać pl przerazić – vyděsit cz pyšný – dumny pl pyszny – velmi vkusný, chutný (o jídle) cz ráčkovat – grasejować pl raczkować – chodit po čtyřech (o dítěti) cz řádný – prawidłowy, regularny pl żaden – žádný (pro Poláky to zní stejně)


cz rozpustný – rozpuszczalny pl rozpustny – rozpustilý cz rozsudek – wyrok pl rozsądek – rozum cz výrok – wyrażenie, zdanie pl wyrok – rozsudek cz skříň – szafa pl skrzynia – truhla cz slušný – akuratny, grzeczny pl słuszny – správný cz smyk – poślizg pl smyk – malé dítě, klučina cz sopel – wiszący z nosa smark pl sopel – rampouch cz spodnička – halka pl spódniczka – suknička cz sukně – spódnica pl suknia – šaty cz správce – administrator pl sprawca – strůjce, pachatel cz statek – gospodarstwo rolne, posiadłość pl statek – velká loď cz stav – stan pl staw – rybník cz štětka – szczotka, też: dziwka cz stolec – stolica (Apoštolský stolec) cz stolice – stolec pl stolec – stolice pl stolica – hlavní město


cz tajemnice – pani sekretarz pl tajemnica – tajemství cz třeba – na przykład pl trzeba – je třeba cz treska – dorsz pl treska – příčesek cz trosky – ruiny pl trosky – smutky cz ubikace – noclegowe, schronisko pl ubikacja – taleta cz udávat – donosić pl udawać – dělat jako, předstírat cz úleva – ulga pl ulewa – liják cz úpal – porażenie słoneczne pl upał – vedro, horko cz úprava – obróbka, aranżacja pl uprawa – obdělávání (půdy), pěstování cz úroda – urodzaj pl uroda – krasa cz úrok – odsetek pl urok – kouzlo, půvab, též: uřknutí cz volovina – bzdura pl wołowina – hovězí maso cz výraz – wyrażenie pl wyraz – slovo cz vyválet (těsto) – rozwałkować (ciasto) pl wywalić – vyhodit (hovorově)


cz záchod – toaleta pl zachód – západ cz zákoník – kodeks pl zakonnik – mnich, příslušník řádu cz žalovat – oskarżać pl żałować – litovat cz závislý – uzależniony pl zawisły – byly pověšené cz zpráva – wiadomość pl sprawa – věc, záležitost


No title

Recommend Documents