Film en educatie… .. in het vertoningscircuit van Lessen in het Donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, een workshop verzorgd door Jekino, een film in de klas... Film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen en wij zorgen graag voor een goede programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant en klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap wordt aandacht besteed aan een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en leggen we de focus op één filmterm. We stimuleren jullie graag om de film met een frisse blik te bekijken.
www.opendoek.be / www.jekino.be / www.lesseninhetdonker.be Doelgroep TRIGGER: vanaf 8 jaar
Feedback!
We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Surf naar www.lesseninhetdonker.be om een evaluatiefiche in te vullen. Ook de leerlingen kunnen hun reactie kwijt op de pagina van de film die ze zagen. Ga je de film bekijken tijdens Filmfestival Open Doek, dan kan je je mening kwijt op het kaartje dat je krijgt na de voorstelling. Alvast bedankt!
Inhoudstafel Filmfiche - Korte Inhoud - Technische kaart - Filmprijzen - In de pers - Voor je naar de film vertrekt… Uitgebreide synopsis Na de film: eerste reacties Structuur van het verhaal Mens en paard - Het paard in beeld - Achtergrond: over meisjes en paarden Personages Thematiek: een film over sterven Beeldtaal: spanning & climax Lesbrief voor de leerlingen Filmfiche Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega's die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn!
Filmfiche Korte inhoud Alise, 11 jaar, vertelt iedereen dat ze paarden kan verzorgen, trainen en temmen als de beste. Maar ze liegt - “zulke dingen zeg je als je een watje bent zoals ik.” Eigenlijk is ze doodsbang van paarden. Maar wanneer een prachtig, pittig wit paard onverwacht haar leven „instormt‟, moet ze de schijn hoog houden. Ze roept de hulp in van opa, die ooit een befaamd paardentemmer was. Maar dat was lang geleden, voor hij veranderde in een knorrige, oude bullebak. Zal Alise haar angst overwinnen? En kan ze Trigger redden van zijn wrede eigenaar die het mooie dier wil slachten?
Technische kaart TRIGGER Regie: Gunnar Vikene Scenario: Monica Boracco Borring Muziek: Stein Berge Svendsen Productie: Tanya Badendyck & Silje Hopland Eik Fotografie: Kjell Vassdal Met o.a. Ann-Kristin Sømme (Alise), Sven Wollter (Lasse) en Anneke von der Lippe (moeder) Noorwegen, 2006 78‟ Noors gesproken, Nederlands ondertiteld Meer info: www.jekino.be/trigger
Filmprijzen Winnaar van het Montréal International Children‟s Film Festival Bronzen Paard op het Stockholm Film Festival
In de pers Wat hebben jonge meisjes toch met paarden? Er lijkt een onweerstaanbare aantrekkingskracht tussen de twee te bestaan en daar spelen jeugdfilmmakers gretig op in. Meestal leidt dat tot sentimentele films vol clichés, maar dat is niet het geval in deze Noorse variant. (...) Deze prachtfilm vindt perfect een evenwicht tussen alle thema‟s en met een spannende climax krijgt TRIGGER jong en oud op het puntje van de stoel. En dat zonder ook maar één explosie! (AD in De Standaard, 14 november 2007) Veel dramatische spanning heeft TRIGGER niet en cinematografisch is het niet meteen de meest ambitieuze jeugdfilm. (Luc Joris in De Morgen, 14 november 2007) TRIGGER stelt niet teleur. Een vlotte, warme en bij momenten zelfs heel spannende prent over moed, oprechtheid, zelfvertrouwen en vriendschap. Bovendien beklemtoont Vikene fijngevoelig de waarde van hechte (gezins)relaties. De regie is geïnspireerd, de acteurs zijn overtuigend (de casting van Alise is atypisch maar bevordert de geloofwaardigheid) en de muziekscore is verrukkelijk. Toegegeven, het verhaal is niet nieuw maar deze sprankelende familiefilm brengt het hart in galop. (Marc Bussens in Filmmagie, november 2007)
Vóór je naar de film vertrekt… Je zag vast al vaker films over paarden. Misschien zag je zelfs al ooit een film over een meisje en een paard… Dat is immers een populair onderwerp in jeugdfilms. TRIGGER is daarvan een prima voorbeeld. Paardenliefhebbers krijgen bij deze film vast het water in de mond. Maar TRIGGER gaat over veel meer dan meisjes en paarden. Het gaat ook over ouder worden en sterven, over je grenzen verleggen en angsten overwinnen, over heden en verleden en over heel veel liefde voor dieren. Dat alles komt in de film, weliswaar heel vluchtig, aan bod. In de eerste scène van de film wordt er voorzichtig een ballontje opgelaten. We zien beelden van een paard en we horen een meisje dat vertelt over een belangrijke ommekeer in haar leven. In de loop van de film ontdekken we wie dat paard precies is en welke rol hij speelde in het leven van Alise.
De twee troeven van de film zijn dus: - een fantastische debuterende actrice. Ann-Kristin Sømme ziet er misschien niet uit zoals de meeste actrices; ze lijkt juist heel gewoon en herkenbaar. - een beroemd paard en een bekwame paardentrainer, die o.a. ook al meededen aan GLADIATOR en een HARRY POTTER film. Samen maken ze van TRIGGER misschien niet de meest originele, maar wel een heel meeslepende film. Kijk zeker ook eens op www.jekino.be/trigger voor meer informatie en om enkele scènes nog eens opnieuw te bekijken.
Uitgebreide Synopsis Alise is dol op paarden. Maar meer nog is ze... doodsbang van paarden! Ze vindt zichzelf een „watje‟ en om zich een dapper imago aan te meten, vertelt ze aan iedereen dat ze een experte is in het berijden en temmen van paarden, net zoals haar opa ooit was... Maar opa Lasse is intussen een knorrige, oude eenzaat geworden. Zijn dochter (Alise‟s mama) komt hem ophalen. Hij moet weg uit z‟n huis en gaat naar een bejaardentehuis. Daar is niemand blij mee: Lasse is razend en Alise is verontwaardigd omdat ze voorlopig haar kamer aan deze „indringer‟ moet afstaan, in afwachting van zijn vertrek naar het tehuis. Die dag komen Alise en haar vriendin Rebekka oog in oog te staan met een prachtig wit paard. Het dier is op de vlucht en werd duidelijk mishandeld. Met de hulp van Lasse kunnen ze het vangen, kalmeren en tijdelijk onderdak bezorgen op een manège. Ze noemen hem „Trigger‟, naar één van opa‟s vroegere paarden. Terwijl ze zich samen over het paard ontfermen (en dat voor mama geheim houden), groeien opa en Alise dichter naar elkaar toe.
Dan duikt de eigenaar op en wordt de situatie duidelijk: Trigger is een peperduur raspaard dat niet aan de verwachtingen voldoet. Het dier is veel te opstandig om wedstrijden mee te rijden, en met het oog op de hoge verzekeringspremie wil de eigenaar het nu laten slachten. Lasse en Alise zijn razend. Opa vraagt 2 dagen om het dier te temmen en te berijden. Maar in alle opwinding wordt hij geveld door een hartaanval en belandt in het ziekenhuis. Alise moet nu hun belofte waarmaken; zij moet het probleem zelf oplossen terwijl voor opa de weg naar de ondergang begint in het ziekenhuisbed. Twee dagen later wordt Trigger afgevoerd naar het slachthuis. In een ultieme krachtmeting overwint Alise haar angst. Ze kan Trigger kalmeren en samen met Rebekka bevrijdt ze het dier en vlucht het bos in. Ze hoopt op opa‟s hulp. Maar dan ontdekt ze dat Lasse stervende is. Hij ligt in een coma en kan Alise niet meer helpen.
Wanneer de eigenaar een premie uitlooft en de zoektocht op gang komt, heeft Alise geen andere keuze: ze moet zelf op de rug van Trigger kruipen. Ze biecht haar leugens op aan Rebekka, maar intussen heeft de eigenaar de achtervolging ingezet: in het bos, over de sporen van de metro, tot op de parking van het ziekenhuis.
Alise en Trigger staan op de parking; boven woelt opa onrustig in zijn coma: “Vlieg! Vlieg!” Nu moet Alise handelen. Ze moet... rijden! Ze bestijgt het paard en voor de aanstormende eigenaar maakt ze een wilde rit over de parking tot aan de omheining. Daar springt ze... alsof ze vliegt, meters de diepte in. Alise en Trigger blijven bewegingloos op de grond liggen... Niet voor iedereen loopt dit avontuur goed af... Maar de slotbeelden brengen opheldering. Alise en Trigger vinden elkaar terug... Hun leven zal nooit meer hetzelfde zijn.
Na de film: Eerste reacties Vlak na de vertoning wil het publiek vaak z‟n eerste indrukken kwijt; men heeft nood aan een ontladingsmoment. Het is niet aangewezen om veel dieper in te gaan op de bedenkingen van het publiek, maar men moet hen wel de kans geven om „stoom af te laten‟. Daarbij kunnen enkele eenvoudige vragen helpen: - Vond je het een goede film of niet? - Hoe zou je de film omschrijven? Welke woorden vind je toepasselijk: spannend / komisch / flauw / saai / meeslepend / langdradig / origineel / serieus / ….? - Vat het verhaal kort samen in 5 à 10 zinnen (probeer daarbij hoofd- en bijzaak te onderscheiden). Wie zijn de belangrijkste personages? Wat hebben ze met elkaar te maken? - Leek de film zich af te spelen in een wereld zoals de onze of waren er belangrijke verschillen? - Wie was jouw favoriete personage? Waarom? - Liep de film goed af? Wat vond je van het einde? Was het einde duidelijk of bleef je met vragen zitten? Vind je het belangrijk dat een film altijd goed afloopt?
Structuur van het verhaal TRIGGER is zeker niet uitzonderlijk origineel. Maar de film weet de spanning goed op te bouwen en verschillende emoties te bespelen in een helder gestructureerd verhaal. In het begin van de film zien we Alise dromerig in de auto zitten terwijl we op de achtergrond haar stem horen... (een zgn. „voice-over‟: het personage praat niet in beeld, maar haar stem geeft toelichting bij wat we zien of deelt ons haar gedachten mee). Haar woorden roepen vragen op: waar heeft ze het over? Eigenlijk blikt ze op dit moment al terug op het verhaal dat wij nog te zien moeten krijgen. We begrijpen niet waar ze het over heeft en ook de flitsende beelden van een paard kunnen we nog niet plaatsen. Dit zijn ballonnetjes die worden opgelaten en die later worden ingevuld. Maar we komen alvast te weten dat dit een verhaal wordt over: - een paard: in korte flitsen zien we beelden van een paard dat mishandeld wordt en dat steigert tegen de nachtelijke hemel. We zien hoe het dier met een touw wordt geslagen en we vangen een glimp op van zijn indrukwekkende schoonheid. Maar wie dit paard precies is... daar hebben we nog het raden naar. - een meisje: “Misschien begon het niet met mijn leugens over paardrijden en niet met opa die wegging van de plek waar Trigger had gewoond. Er zou niks gebeurd zijn als dat paard er niet was geweest. En als ik had geweten wat er ging gebeuren, dan zou ik gedacht hebben: Dat kan ik niet. Want dat durf ik niet. Nooit of te nimmer van m‟n leven.” TRIGGER vertelt het verhaal van twee personages op een keerpunt. Voor zowel Alise als opa is dit het begin van een nieuwe episode in hun leven. Alise wordt door omstandigheden gedwongen om een groot probleem zelf op te lossen en daarbij haar angst te overwinnen. Voor Lasse begint intussen de weg naar het einde. We ontmoeten hem op een pijnlijk moment: met pijn en wrok neemt hij afscheid van zijn zelfstandige leven. Maar hij kan voor zijn dood nog één zinvolle daad stellen: in zijn laatste levensdagen reikt opa de hand naar zijn kleinkind en geeft haar bagage mee voor haar verdere leven. TRIGGER gaat natuurlijk over een paard en de beelden van dit indrukwekkende beest zal de kijker nog lang onthouden. Maar toch is dit veel meer het verhaal van een meisje dan van een paard. In dit verhaal wordt een veelheid aan thema‟s vluchtig aangeraakt: opgroeien, je angsten overwinnen, de generatiekloof, dierenliefde, druk bezette ouders,...
Gunnar Vikene (° 1966 in Bergen, Noorwegen) is met TRIGGER aan zijn 2de langspeelfilm toe (na HIMMELFALL, 2002) maar kent de professionele kneepjes. Alles is vakkundig gedoseerd: entertainment, spanning, humor, emotie, alles ondersteund door een heel efficiënte klankband.
Vragen aan de leerlingen -
Weet je nog hoe de film precies begon? Waar zagen we Alice voor het eerst? Wat hoorde je? Begreep je waar de tekst over ging? Warom niet? Wanneer krijgen we Trigger voor het eerst te zien? Wat zag je? Begreep je wat dit met het verhaal te maken had? Voor zowel opa als Alise is dit avontuur een keerpunt. Waarom? Wat bedoelen we als we beweren dat „de film het perfecte evenwicht vindt tussen ernst en ontspanning‟? TRIGGER gaat over heel veel dingen. Kan je enkele thema‟s noemen die vluchtig worden aangeraakt?
Mens en paard Iedereen kan genieten van TRIGGER, maar toch… zullen paardenliefhebbers hier hun hartje extra aan ophalen. Het titelpersonage is niet enkel een waanzinnig mooi paard, maar het dier is ook de motor van het verhaal. Hij is diegene die de aandacht van het publiek vasthoudt en stuurt. Van bij de eerste kennismaking imponeert het dier met zijn glanzend witte vacht, zijn wapperende manen, zijn rijzige elegantie. De film toont hoe er tussen mens en dier vertrouwen en wederzijds respect is. Opa kan Trigger enkel kalmeren door z‟n nederigheid te tonen. Hij gelooft niet in „paardenfluisteraars‟ (“Verhalen over oude paardenmannen die magische woorden fluisteren, dat is onzin”) maar hij gelooft wel in eerlijkheid: “Eenmaal je zijn vertrouwen hebt, mag je het nooit beschamen.” Maar niet iedereen denkt zo positief over paarden: - Trigger heeft ook een echte eigenaar. Die probeerde het dier te „breken‟, z‟n macht te tonen door te slaan. Voor de eigenaar betekent het paard enkel „geld‟: hij ziet in Trigger slechts een bron van inkomsten als springpaard, dekhengst of... als verzekeringspremie. “Ik had nooit gedacht dat ik dit nog eens zou zien: idioten die denken dat hun paard hoger zal springen als ze het slaan. Dit paard is vele malen afgeranseld.” - voor Alise‟s moeder staan paarden symbool voor ellende en miserie. Ze heeft nooit veel tjd met haar vader doorgebracht omdat hij geobsedeerd was door paarden; ze zag hoe zijn leven uiteindelijk ook door paarden werd verwoest. “We blijven uit de buurt van paarden. Ze bezorgen ons niks goeds.” Huilend zit ze bij het ziekenhuisbed: “Alles ging goed, tot dat verdomde paard opdook. Hij en z‟n paarden altijd. En ze heetten allemaal Trigger!” De mens heeft steeds een bijzondere band met het paard gehad. Sinds de oudheid verplaatsen wij ons op de rug van paarden en worden ze gebruikt voor allerlei werk op het land. De mens praat doorgaans met veel liefde en respect over paarden. Alise en Rebekka kwamen al eerder op voor dierenrechten (de bescherming van de wolf – daarover woedde de afgelopen jaren in Noorwegen een heftige discussie). Met veel moeite biechten ze op dat ze wel eens lamsstoofpot eten. Vandaar dat de slachterij bij hen een enorme weerzin opwekt. Ze worden er bijna misselijk van. Alsof je het bloed in beeld ruiken kan. “Dit is het vreselijkste wat ik ooit gezien heb.” Die scène bezorgde de jonge actrices ook werkelijk kippenvel. Hoofdactrice Ann-Kristin Sømme vertelt: “Dat was een vreselijke dag. Adele Karoline Dahl (Rebekka) en ik zijn gek op dieren. Ze droegen allemaal dode beesten binnen in dat gebouw. Overal stonk het naar bloed. Het was vreselijk. Sommige crewleden moesten overgeven en ik werd echt misselijk. Een van de dames die de karkassen leverden, had een levend schaap bij zich dat echt naar de slachterij moest. Ik werd razend en gilde zo hard dat iedereen het kon horen: „Jij bent een stomme idioot!‟ Zo‟n opname doe ik nooit meer!” Niet enkel op het scherm, maar ook op de filmset ging Trigger met alle aandacht lopen. AnnKristin Sømme: “Het paard was de ster. Zo werd hij ook behandeld. Het paard bepaalde de planning op de set, niet de acteurs. Op een dag werd hij woest en sprong over ons allemaal heen. Met een reuzensprong ging hij dwars over mensen, stoelen en camera‟s en rende naar z‟n box. “Niks aan de hand,” zei de trainer. “Hij heeft honger.” Dus ging iedereen eten.”
Het paard in beeld Het witte paard is het beeldmotief bij uitstek in deze film. Maar het eerste paard dat we zien, is een paardenbeeldje in een glazen bol: Pegasus, het gevleugelde paard uit de Griekse godenwereld. De bol gaat weliswaar aan scherven, maar het beeld van het vliegende paard drukt z‟n stempel op de film. In de dramatische ontknoping lijkt het alsof Trigger, met Alise op zijn rug, zelf door de lucht vliegt, terwijl opa mompelt: “Vlieg! Vlieg!” Het paard maakt van bij z‟n onstuimige entree een grote indruk op het publiek. Herinner je de scène op het basketbalveldje; voor het eerst kunnen we het dier van dichtbij bewonderen. Een sterk tafereel dat een onuitwisbare indruk maakt dankzij de vele elementen die er in worden samengebracht: - de omgeving: het verlaten basketbalveldje in de regen. We kijken doorheen de omheining. De krachtige uitstraling van het paard past helemaal niet in dit zielige decor. - we zien opa in z‟n element: “Dit is mijn leven. Dit is alles wat ik kan”. Hij kalmeert het dier met zijn bewegingen en vooral met zijn stem: “Jij mag mij opjagen. Goed zo. En nu jaag ik jou op. Zie je? Zo erg is het niet. Kalm aan. Rustig maar.” - opa knielt neer en toont zijn nederigheid t.a.v. het dier. - de muziek schept een plechtige sfeer. Intussen horen we hoe het zenuwachtige gehinnik en gesnuif van Trigger stilaan plaats maakt voor stilte en rust. Meer dan de beelden maakt de klank ons duidelijk dat opa in zijn missie geslaagd is.
Het paard wordt indrukwekkend in beeld gebracht, meestal in kikkerperspectief (= de camera filmt vanop de grond naar boven, zoals een kikker naar een mens opkijkt) om de omvang van het dier te accentueren. Trigger steigert hoog; we zien zijn voorpoten in de lucht klauwen. De mens lijkt plots een nietig wezen; nu pas zien we hoe groot het paard is. Dit camerastandpunt drukt een duidelijke machtsverhouding uit: grote of machtige figuren lijken zo nog sterker.
Het geluid van galopperende paardenhoeven blijft bovendien een van de meest opwindende geluiden in de filmgeschiedenis; het doet de kijker automatisch denken aan wilde avonturen en opwinding. Uit het beeld kunnen we niet enkel de kracht van Trigger aflezen maar ook de veranderende verhouding tussen Alise en het paard. Wanneer Alise voor het eerst contact legt met het dier, kijken ze elkaar in de ogen en het paard spitst de oren – de basis is gelegd voor een vertrouwensband. In een heuse krachtmeting (waarbij Alise haar angsten overwint) kan ze het dier in bedwang houden en kalmeren. Trigger legt zijn hoofd tegen haar schouder. Zo komen ze voor het eerst als duo in beeld, hun hoofden bij elkaar. Ze hebben elkaar gevonden en zijn dichter naar elkaar gegroeid. Nu moet hun band nog bezegeld worden door één gezamenlijke heldendaad... Ann-Kristin Sømme: “Het paard en ik waren tijdens de opnames altijd samen, 2 maanden lang. Ik moest hem leren vertrouwen. Daar oefenden we op: hij rende achter me aan door het bos en dan moest ik erop vertrouwen dat hij me zou volgen en me niet omver lopen. We moesten ons bij elkaar op ons gemak voelen. Een paard dat zenuwachtig en gestresst is, kan gevaarlijk zijn. Tony Smart praatte veel met hem en maakte de hele tijd geluidjes of fluisterde in z‟n oor.” De rol van een paardentrainer op de set is ontzettend belangrijk. Hij kent het paard het beste, hij „leest‟ hoe het dier zich voelt en kan de instructies van de regisseur voor het paard vertalen. Tony Smart is een meester in zijn vak. Tony en zijn paard verdienden hun sporen o.a. in HARRY POTTER, BRAVEHEART, GLADIATOR en ROBIN HOOD PRINCE OF THIEVES.
TRIGGER = meer dan een titel Ann-Kristin Sømme: “Veel mensen zeiden me dat de film eigenlijk „Trigger en Alisa‟ moest heten. Maar TRIGGER klinkt goed.” En TRIGGER is meer dan zomaar een naam... We horen de naam voor het eerst in de film tijdens een gesprek tussen Alise en opa in de stal. Blijkbaar had Lasse ooit een paard dat Trigger heette, een bijzonder paard... Vanaf dan vragen we ons af wat er met dat dier gebeurde. Ook Alise weet het niet precies. Ze hoopt dat opa of mama haar weldra het hele verhaal zullen vertellen. Wanneer ze zich over het witte paard ontfermen, kiest Alise de naam Trigger. “Zoals het paard dat je vroeger had.” Opa voelt zich vereerd. Dit is een naam met een geschiedenis; hij verwijst naar een belangrijk moment uit opa‟s verleden. Hij is blij dat zijn kleindochter zich die verhalen herinnert. Pas later zal moeder het verhaal vertellen. “Met Trigger sprong hij heel hoog. Afschuwelijk. En heel gevaarlijk. Hij stierf bijna. Hij hield meer van dat paard dan van wie ook. Hij wou dat het paard hoger sprong dan iemand ooit had gedaan: 1,79 meter. Te hoog, natuurlijk. Het paard brak een been toen het landde voor de ogen van 200 toeschouwers. Ik was erbij. Vader viel op de grond. Hij brak al z‟n ribben en had een hersenschudding. Ik dacht dat hij zou sterven. Het paard werd gek. Vader kon hem niet kalmeren. Niemand durfde bij het paard komen. Behalve vader. Beeld je in: een doodsbang, gewond paard op een groot marktplein vol kinderen en bejaarden. Het was gevaarlijk, dus schoten ze het paard voor z‟n ogen dood. Sindsdien heeft hij nooit meer een paard gehad.” Ook voor Ann-Kristin Sømme kreeg de naam een aparte betekenis: “Na de opnames kocht ik zelf een paard. Hij is nog groter dan het dier uit de film. Hij heet natuurlijk Trigger. En toen onze kat tijdens de opnames kleintjes kreeg, heb ik mijn nieuwe poes ook Trigger genoemd.” Trouwens, Trigger was ook de naam van het legendarische en snuggere paard van Roy Rogers, ooit een razend populaire westernheld.
Vragen aan de leerlingen -
De mens heeft altijd een aparte band gehad met paarden. Hoe komt dat? Zoek eventueel op het internet naar meer info over de band tussen mens en paard. Is die band anders dan met andere dieren? Waaruit blijkt dat zoal?
-
Ken je nog verhalen of sprookjes of legenden waarin een paard meespeelt?
-
Heb je nog films over paarden gezien?
-
Heb jij ervaring met paarden?
-
Er komen niet zoveel personages voor in dit verhaal (Alise Rebekka, moeder, Lasse, Wenche, de eigenaar, Sebben & co). Kan je voor elk van hen beschrijven hoe zij denken over paarden, en over Trigger in ‟t bijzonder?
-
Waarom zegt moeder: “We blijven uit de buurt van paarden. Ze bezorgen ons niks goeds.”
-
Herinner je je nog de eerste ontmoeting tussen opa en Trigger (op het basketbalveldje)? Beschrijf deze scène. Wat maakte deze scène zo bijzonder? Wat zegt opa? Weet je nog welke geluiden hij maakte?
-
Opa kan Trigger enkel kalmeren door z‟n nederigheid te tonen. Hoe doet hij dat?
-
Hoe probeert Alise het dier te kalmeren? Wanneer lukt ze daar voor het eerst in?
-
Waarom lijkt het paard in de film zo groot?
-
Zijn er kinderen in de klas die paard rijden? Kunnen ze daar wat over vertellen? Is het echt moeilijk? Zijn er redenen om bang te zijn? En is hun paard echt zo‟n fantastisch dier?
-
Wat weet je over de naam „Trigger‟? Waar komt die vandaan? Welke band heeft opa met die naam? Waarom is hij blij dat Alise die naam kiest?
-
Weet je nog wat er gebeurde met opa‟s oude paard Trigger? Wie vertelt ons dat?
-
Trigger is niet de oorspronkelijke naam van dit paard. Weet je nog hoe hij eigenlijk heette? (‟Samoa's Prince of Stern Adler‟) Kan je verklaren waarom het dier zo‟n naam heeft?
Achtergrond: Over meisjes en paarden Tussen (tiener)meisjes en paarden bestaat er een mythische band. Het is een oer-cliché: het opgroeiende tienermeisje dat troost, opwinding en veiligheid zoekt op de rug van een paard. In menige meisjesslaapkamer zijn de wanden met paardenposters bekleed. Doorheen de filmgeschiedenis hebben heel wat films van dit cliché gebruik gemaakt en toonden meisjes die zich lieten gelden, galopperend op de rug van een viervoeter. Een kleine greep uit het aanbod:
- RAJA EN HAAR VEULEN (Egon Schlegel, DDR, 1979): Het meisje Irka is dolblij
wanneer haar trouwe merrie Raja een kleintje krijgt. Maar de stal is te klein voor 2 dieren en papa verkoopt het veulen.
- ZAINA (Bourlem Guerdjou, Algerije/Frankrijk, 2005): achtervolgd door een machtige heer trekt het Marokkaanse meisje Zaina met een kudde paarden door het Atlasgebergte. Onderweg leert ze haar vader kennen. Het doel van de reis is Marrakech waar tijdens een indrukwekkende paardenrace de kaarten definitief geschud worden.
- ZAFIR (Malene Vilstrup, Denemarken, 2003): Wanneer de hengst Zafir het meisje Lene doodt bij een ruiterongeval, is het niet vanzelfsprekend dat haar zus Anna het dier nog ooit berijden zal. Maar ze doet het toch, in het geheim en met hulp van een voortvluchtige jongen.
- HET PAARD VAN SINTERKLAAS (Mischa Kamp, Nederland, 2005, 93‟): enkel
dankzij een lief paard voelt het Chinese meisje Winky zich op haar gemak in Nederland. Behalve de oude pony Saartje is er ook dat paard van die grote, baardige weldoener waar ze in China nog nooit van gehoord had... Sinterklaas.
- THE HORSE WHISPERER (Robert Redford, VS, 1998): terwijl ze aan het
paardrijden is, krijgt het tienermeisje Grace een vreselijk ongeluk. Om meisje en paard van hun trauma te genezen, neemt moeder hen mee naar een „paardenfluisteraar‟, een man die een magische band heeft met paarden.
Natuurlijk is BLACK BEAUTY de ultieme paardenfilm, maar daarin staat vooral het dier zelf centraal. In CRIN BLANC en INTO THE WEST – twee prachtige films – zijn het jongens die op de rug van een paard klimmen. SPIRIT – STALLION OF THE CIMARRON is de ultieme paarden-tekenfilm en met POM LE POULAIN werd ook in België onlangs een mooie paardenfilm gedraaid. Maar hun mytische „filmstatus‟ kregen paarden natuurlijk dankzij de westerns, waarin ze vaak een belangrijke rol speelden en bijdroegen aan de westernromantiek van dappere helden die op de rug van hun trouwe rijdier over de prairie galoppeerden.
Jongens & paarden Desondanks zijn films over meisjes met paarden in de bioscopen een risico! Een Noors onderzoek wees namelijk uit dat dit soort films door jongens het meest gehaat wordt. Maar die val kon TRIGGER handig ontwijken. Ann-Kristin Sømme: “Veel jongens waren verrast toen ze in de bioscoop ontdekten: „Oh nee, zo‟n film over meisjes en paarden!‟ en achteraf bleek het echt een film voor iedereen te zijn.”
Personages De belangrijkste personages uit de film even nader toegelicht:
Alise De grote kracht van TRIGGER schuilt in het hoofdpersonage Alise die op geen enkele manier een traditionele heldin is. Alise is onzeker, ze liegt, ze is niet aardig voor haar opa, ze ziet er alles behalve oogverblindend uit. Ze is niet onfeilbaar en maakt – net zoals iedereen – haar grote en kleine foutjes. Ze heeft niks te maken met de gebruikelijke filmdiva‟s en is verbluffend... gewoon. De sobere herkenbaarheid van Alise is bepalend voor de film. Alise heeft haar imago voor haar schoolvrienden gedeeltelijk op leugens gebouwd. Wij alleen weten dat. Op basis van haar paardenverhalen (“Paardrijden is wel een extreme sport”) heeft ze zich een stoer imago aangemeten. “Zulke dingen zeg je als je een watje bent, zoals ik.” In deze film is Alise vooral bezig met 2 zaken: - ze gaat op zoek naar wie opa eigenlijk is en groeit doorheen de film dichter naar hem toe. Ze vertrouwt hem, wil zijn verhaal horen en begrijpt de les die hij haar meegeeft voor haar verdere leven. - ze moet haar angsten overwinnen. De film is één grote krachtmeting tussen Alise en Trigger. Ze overstijgt zichzelf en doet iets wat ze nooit voor mogelijk had geacht. Dat is misschien nog een groter mirakel dan de redding van Trigger. Daarbij moet ze zichzelf bloot geven: ze biecht haar leugens op aan haar vriendin Rebekka.
Ann-Kristin Sømme (° 1994) speelt de heldin van de film. In werkelijkheid is ze heel anders dan Alise: een bruisende spraakwaterval. Ze is een pientere, vlotte meid die houdt van dansen en van theater. Sinds haar opgemerkte verschijning in TRIGGER (ze was 11 jaar oud bij de opnames) kreeg Ann-Kristin Sømme een eigen show op de Noorse televisie: in „Fabriken‟ praat ze korte filmpjes van kinderen aan elkaar. Ann-Kristin: “Ik ben een heel gewoon meisje; ik praat alleen nogal veel. Ik ben ook niet zo bang als Alise. Ik ben alleen bang van gewone dingen: ratten, muizen en injectienaalden. Maar niet in een pretpark en zeker niet op een paard.”
Opa De film begint op een pijnlijk moment: opa moet afscheid nemen van het verleden. Hij wordt door z‟n dochter naar het bejaardentehuis verwezen en moet weg uit het huis waar hij heeft gewoond. Verbitterd besluit hij dat het leven niets te bieden heeft: “Niks betekent hier iets voor iemand!”; woedend gooit hij zijn glazen bol stuk. Opa krijgt niet de kans om zelf over z‟n leven te beslissen; ze noemen hem „gek en ondankbaar‟. Maar opa vindt: “Ik heb geen babysitter nodig.” Hij toont de wereld dat hij nog steeds z‟n koppige zelf is: hij danst ‟s nachts op het balkon en speelt liever op een gokautomaat dan naar het tehuis te gaan.
Op dit moment begint voor opa ook het afscheid van zijn leven. Hoestend steekt zijn ziekte de kop op. Voor hij sterft wil hij nog enkele dingen verwezenlijken: - hij wil – voor het eerst in z‟n leven – tijd doorbrengen met z‟n familie. “Daar was ik nooit goed in. En nu kan ik er niet genoeg van krijgen.” - hij wil zijn kleindochter een les meegeven voor haar verdere leven. Hij leert haar dat je enkel mag liegen als het echt nodig is en dat je jezelf kan overstijgen. Opa herleeft wanneer hij kan werken met het paard. Wanneer hij mag doen waar hij echt goed in is, zie je zijn waardigheid groeien. Het is zijn laatste grote „heldendaad‟. Lasse wordt ziek, raakt in een coma en sterft. Maar Alise en haar ouders zijn er zeker van dat hij – voor zijn dood – nog geweten heeft dat Alise en Trigger in hun missie waren geslaagd.
Opa & Alise Opa en Alise beginnen dit verhaal als vreemden voor elkaar: een oude brombeer en zijn kleindochter. Hun verhouding wordt zelfs vijandig wanneer ze tegengestelde belangen verdedigen: hij ziet zijn vrijheid bedreigd, zij ziet haar slaapkamer bedreigd. Alise begrijpt nog niet dat opa zijn vrijheid en onafhankelijkheid moet opgeven. Ze vindt daarentegen dat hij niet mag klagen: dat bejaardentehuis lijkt wel een luxueus vakantiekamp.
Dankzij Trigger vinden Lasse en Alise elkaar. Ze hebben een gezamenlijk doel en leren elkaar appreciëren. Alise ziet opa op z‟n best aan het werk en opa is blij dat zijn kleindochter de liefde voor paarden met hem deelt. Ze wekt zelfs de herinnering aan zijn meest dierbare paard weer tot leven. Tegen moeder zegt ze: “Ik wist niet dat ik zo‟n fijne opa had.”
Ouders Alise‟s ouders hebben het erg druk met hun baan. Vader is metrochauffeur. Zijn onregelmatige werkuren staan een rustig gezinsleven in de weg. Moeder heeft een baan in het onderwijs en de komst van Lasse maakt haar agenda nog drukken. Ze hebben weinig tijd voor elkaar en weinig tijd voor hun dochter. Moeder vindt haar dochter nog „te jong voor de waarheid‟: opa‟s situatie wordt voor Alise verzwegen en ook het verhaal van Trigger krijgt ze nog niet te horen.
Rebekka Hoewel Alise en Rebekka echte vriendinnen zijn, verschillen hun karakters erg van elkaar. Rebekka is veel militanter en doortastender. Ze neemt geen blad voor de mond: “Alise, je bent cool, maar je bent toch ook een watje.” De hele film lang moet Alise haar geheim voor Rebekka verborgen houden. Tot het onvermijdelijke gebeurt: ze moet Trigger bestijgen en… opbiechten dat ze doodsbang is van paarden. Rebekka laat Alise een zware prijs betalen voor haar leugens: “Maak 2 maanden lang m‟n huiswerk. Draag m‟n schooltas. En... ik krijg Sebben.”
Sebben en zijn maats spelen op de achtergrond een rol van weinig belang, en wanneer hij door de mand valt, keert Alise hem kordaat de rug toe. De film wordt volledig door twee meisjes gedragen en beheerst; de zeldzame jongens maken niet bepaald een goede indruk!
De boosdoener en zijn plannen De boosdoener in deze film – de eigenaar van Trigger – wordt schaamteloos gemeen voorgesteld. Wat een gevoelloze engerd! “Ja, ergens is er een eigenaar van dit dier. Maar die eigenaar heeft zijn paard wel mishandeld.”
We weten niks over hem, maar hij verschijnt in een sfeer van naderend onheil. Trigger reageert angstig op zijn aanwezigheid. Sarcastisch legt hij de situatie uit en slaat al Alise‟s hoop ijskoud de kop in. “Het duurste springpaard van Noorwegen. Maar hij springt niet. Zoals je ziet: helemaal... geschift. Dus moet het paard geslacht worden.” Door winstbejag gedreven, wil hij nu het verzekeringsgeld opstrijken. Met een pathetische oproep op televisie verklaart hij de jacht voor geopend.
Vragen aan de leerlingen -
Alise is geen gebruikelijke filmheldin. Op welke manier verschilt ze van de doorsnee filmheld? Kan je haar karakter beschrijven? Welke zaken vind je aardig / niet aardig aan haar? Wat maakt haar zo herkenbaar, alsof ze gewoon een meisje uit jouw klas is?
-
Kan je de verschillende stappen beschrijven waarin Alise haar angst overwint?
-
Wat is jouw grote angst? Heb jij ook zaken waarvoor jij onwezenlijk bang bent? Zou je die angst kunnen overwinnen in grote nood?
-
Hoe komt het dat Alise en Lasse dichter naar elkaar toegroeien?
-
Opa is een oude brombeer. Maar waarom is hij in het begin van de film extra knorrig? Wat bedoelt hij met: „Ik heb geen babysitter nodig‟?
-
Opa en Alise hebben beiden een verschillend idee over het bejaardentehuis. Hoe denken ze daarover?
-
Opa weet dat hij spoedig zal sterven. Wat wil hij nog doen alvorens z‟n leven eindigt?
-
Wat bedoelt opa met „Je mag enkel liegen als het echt nodig is‟? Alise doet dat even later: ze vertelt opnieuw een leugen tegen opa. Weet jenog wanneer ze dat doet? Was het nodig? Hoe wist je dat opa het in de gaten had?
-
Beschrijf Rebekka. Op welke manier verschilt ze van Alise? Moeten twee vriendinnen altijd erg op elkaar lijken of gaat het net beter als ze een beetje verschillend zijn?
-
Ben jij eerder een Alisa type of een Rebekka type?
-
Weet je nog hoe Alise door Rebekka wordt bestraft voor haar leugens?
-
De hoofdrollen in deze film zijn voor meisjes. Zie je dat vaker? Heb jij ook een favoriete filmheldin? Vind je het leuk als een film over meisjes gaat? Denken jongens en meisjes daar hetzelfde over?
-
De boosdoener in deze film heeft heel gemene plannen. Kan je uitleggen wat zijn bedoeling is? Waarom creëert zijn personage zo‟n onbehaaglijke sfeer? weet je nog wat het eerste beeld is dat we van hem te zien kregen? (een schoen)
Thematiek: een film over sterven Ann-Kristin Sømme: “TRIGGER is eng en grappig en nog veel meer. Gunnar kan alles heel goed combineren. Hij zei: „Ik wil een film maken die grappig en serieus is; ergens tussenin‟.” Het paard wordt in de film dan wel gered van de dood, maar voor opa is de dood onvermijdelijk. Terwijl het avontuur vordert, zien we hem wegzinken in een coma. Alise zou zo graag nog eens met hem praten maar hij is „onbereikbaar‟. Na een korte opflakkering (tijdens de climax van de film) sterft hij. In een droombeeld verschijnt opa aan zijn kleindochter. Hij wil dat ze hun avontuur niet vergeet. Zo wordt het een mooie herinnering aan de weinige tijd die ze samen doorbrachten. “Hij zei: er is een sterrenbeeld aan de hemel dat Trigger heet. Daar ga ik nu heen. En toen zei hij: wil je nog ‟s wat weten? Je durfde het. Vergeet dat niet. Nooit van je leven.” We zien het beeld van opa‟s graf... er staat een paardje op! Regisseur Gunnar Vikene licht zijn bedoeling als volgt toe in een begeleidende nota bij de film: “Ouders hebben de instinctieve neiging hun kinderen te beschermen. We willen hen afschermen van leed, teleurstelling, ziekte en – bovenal – van de dood. Maar we kunnen het bestaan van de dood niet voor hen loochenen. TRIGGER is een inspirerende avonturenfilm over een kind dat de strijd aangaat met een slechte man en daarbij in zichzelf ongekende krachten ontdekt. Maar mijn échte motivatie om TRIGGER te maken, was: troost. De film kan ons helpen omgaan met de dood van een geliefde. Alise vindt kracht in het besef dat de geest van een gestorvene onder ons blijft, net zoals dat mij ooit kracht en troost gaf. Enkel wanneer we worden bekeken door de ogen van iemand die van ons houdt en ons aanvaardt, kunnen we onze angsten onder ogen zien en bedwingen. Twee films maakten als kind diepe indruk op mij: de adaptatie van Astrid Lindgrens DE GEBROEDERS LEEUWENHART en Lasse Hallströms MY LIFE AS A DOG. Beide films vertellen over overlevingsdrang en over omgaan met de dood. En beide films nemen dit thema heel ernstig. Ik heb geprobeerd om van TRIGGER een ontroerende en rijke fabel te maken over 2 mensen wiens levens verstrengeld raken en dat altijd zullen blijven, ook over de dood heen.”
Vragen aan de leerlingen -
De regisseur wilde een film maken die „grappig én serieus‟ was. Is hij daarin gelukt?
-
Wat vertelt opa wanneer hij in een visioen aan Alise verschijnt? Hoe voelt ze zich daarbij? Vond jij dat een gepast einde? Had je het liever anders gehad?
-
De regisseur wou dat de film ook over „troost‟ ging. Welke troost vindt Alise in dit avontuur? Op welke manier helpt dit avontuur haar omgaan met opa‟s dood?
-
Zijn er kinderen in de klas die een opa, oma of ander nabij familielid hebben dat gestorven is? Hebben zij een sterke herinnering die hen troost biedt of waar ze een heel apart gevoel bij hebben?
Beeldtaal: Spanning & climax TRIGGER is best een spannende film die je op het puntje van je stoel houdt. Eén van de redenen waarom de film onze aandacht vasthoudt, is dat wij méér weten dan de personages op het scherm. Er zijn 2 zaken die voor hen verborgen blijven, maar waar wij wel van op de hoogte zijn: -
Alise liegt! Niemand (behalve opa) weet dat Alise eigenlijk doodsbang is van paarden. Zelfs wanneer de hoop op redding nabij lijkt, weten we dat Alise daarvoor eerst het paard moet berijden. Dat betekent dat ze haar grootste angst zal moeten overwinnen. De toestand is dus eigenlijk nog erger dan Rebekka hem inschat. Vroeg of laat moet Alise haar geheim opbiechten.
-
Alise weet niet dat Lasse stervende is. Wij beseffen die dreiging voor de eerste maal in een clevere scène: moeder praat op de achtergrond met het verplegend personeel. Ze krijgt slecht nieuws en Alise wordt de kamer uitgestuurd. Vanaf dan begrijpen we dat het einde voor opa onherroepelijk is. Wanneer de filmscènes vlot heen en weer switchen tussen taferelen met Trigger in het bos en de ziekenhuiskamer van Lasse, verhoogt dat contrast nog de spanning. Op beide plaatsen gaat het verhaal z‟n gang, maar we vermoeden dat het niet voor iedereen goed zal aflopen.
Op het einde krijgt de film een spannende climax. Alles begint met Alise‟s vlucht uit het bos; in een spannende montage volgen we ook Alise‟s radeloze ouders en de achtervolgers, gewapend met geweren.
* De climax Op het einde van de film wordt de spanning naar een climax gedreven, met de tocht door de metrotunnel als onvergetelijk moment. Die scène wordt knap in beeld gebracht: de duisternis is volledig, alleen het witte paard en de blonde Alise zijn uitgelicht uit het donker. Meisje en paard staan oog in oog. Heeft Alise genoeg gezag om het dier tot bedaren te brengen en – met het dreigend gevaar van het naderende metrostel– zijn leven te redden? Tussendoor worden beelden gemonteerd van de bestuurderscabine van de metro; niemand minder dan papa zit achter het stuur. Op het allerlaatste moment laat Trigger zich vermurwen. Alise duwt hem opzij; in een spectaculair beeld raast de trein rakelings langs de 2 „vluchtelingen‟. Trigger en Alise zijn gered… voorlopig althans. Ann-Kristin Sømme: “Die scène werd op een nacht in de metro opgenomen. Ik moest wakker blijven, ik was moe en Tony (de paardentrainer) was er niet gerust in. Het paard stond stokstijf en wou niet meer bewegen. Ze hadden een kleine trein gemaakt voor de opnames: het ding ging wel razendsnel maar kon niet remmen. De lucht was benauwd; ik kon nauwelijks ademen en ik viel flauw. Toen zag ik ook nog een muis… vanaf toen weigerden de meisjes van de make up nog in de tunnel te komen en moesten wij telkens naar buiten om geschminkt te worden.”
Al even spannend is de ontknoping op de parking voor het ziekenhuis. Terwijl moeder achter het ziekenhuisraam vanuit de hoogte toekijkt en Lasse woelt en mompelt in z‟n bed, zet Alise de finale stap. Ze bestijgt Trigger (al heeft ze het dak van een auto als opstapje nodig). Ze blijft stevig zitten wanneer het paard steigert. De wilde rit over de parking komt heel opwindend in beeld. Dan is er een sprong, meters en meters de diepte in. Alle geluid valt stil... Meisje en paard lijken door de lucht te vliegen in een breed uitgesponnen beeldvertraging. Alsof het vliegende paard Pegassus is teruggekeerd… alsof de oude Trigger eindelijk zijn hoogterecord verbreekt… Beeld en geluid komen pas weer op gang wanneer Alise en Trigger op de grond ineen stuiken. Terwijl ze voor dood blijven liggen, klinken op de achtergrond de autoclaxons. De toeschouwer blijft overdonderd achter in z‟n zetel en kan enkel hopen dat de slotscènes ons opluchting zullen bezorgen over een goede afloop.
Vragen aan de leerlingen -
Vanaf wanneer en hoe wist je dat opa ongeneeslijk ziek was? Waaruit kon je dat afleiden?
-
Welke scène vond je het spannendste van de hele film?
-
Wanneer reed Alise voor het eerst op Trigger? Beschrijf die scène. Weet je nog wat er met het geluid gebeurde?
-
Wat waren de laatste beelden van de film? Was je tevreden met de afloop? Had je zelf eventueel een ander einde in gedachten?
Lesbrief voor de leerlingen Alise, 11 jaar, vertelt iedereen dat ze paarden kan verzorgen, trainen en temmen als de beste. Maar ze liegt - “zulke dingen zeg je als je een watje bent zoals ik.” Eigenlijk is ze doodsbang van paarden. Maar wanneer een prachtig, pittig wit paard onverwacht haar leven „instormt‟, moet ze de schijn hoog houden. Ze roept de hulp in van opa, die ooit een befaamd paardentemmer was. Maar dat was lang geleden, voor hij veranderde in een knorrige, oude bullebak. Zal Alise haar angst overwinnen? En kan ze Trigger redden van zijn wrede eigenaar die het mooie dier wil slachten?
Wie meer wil weten over de film of enkele scènes opnieuw wil bekijken: www.jekino.be/trigger
Paardenliefhebbers kunnen hier hun hartje aan ophalen. Het titelpersonage is een waanzinnig mooi paard. Van bij de eerste kennismaking maakt het dier indruk met zijn glanzend witte vacht, zijn wapperende manen, zijn elegantie.
Opa zegt: “Ik had nooit gedacht dat ik dit nog eens zou zien: idioten die denken dat hun paard hoger zal springen als ze het slaan.” Mama zegt: “We blijven uit de buurt van paarden. Ze bezorgen ons niks goeds.”
Hoofdactrice Ann-Kristin Sømme: “Het paard was de ster. Zo werd hij ook behandeld. Het paard bepaalde de planning op de set, niet de acteurs. Op een dag werd hij woest en sprong over ons allemaal heen. Met een reuzensprong ging hij dwars over mensen, stoelen en camera‟s en rende naar z‟n box. “Niks aan de hand,” zei de trainer. “Hij heeft honger.” Dus ging iedereen eten.”
Een goede paardentrainer is enorm belangrijk. Hij kent het paard het beste, hij kan de bevelen van de regisseur voor het paard vertalen. Tony Smart is een meester in zijn vak. Tony en zijn paard verdienden hun sporen o.a. in HARRY POTTER, BRAVEHEART, GLADIATOR en ROBIN HOOD PRINCE OF THIEVES.
Regisseur Gunnar Vikene: “Ik heb geprobeerd om van TRIGGER een ontroerende en rijke fabel te maken over 2 mensen wiens levens verstrengeld raken en dat altijd zullen blijven, ook over de dood heen.”
