No title

Loodsen door het Landschap

Dorpsontwikkelingsplan voor Den Hoorn en Omgeving

Voorwoord In 2003 en 2004 kwam een groep Hoornders regelmatig bij elkaar om na te denken over de toekomst van ons dorp. Directe aanleiding was een oproep van de gemeente om als vervolg op de toekomstvisie voor Texel als geheel (Structuurvisie Texel 2020) ook een visie voor ons dorp voor de komende 10-20 jaar op te stellen. Dit resulteerde in de notitie Den Hoorn: Groot in het Klein. De belangrijkste conclusie was dat Den Hoorn een prachtig dorp is om in te wonen en te werken maar dat er wel ontwikkelingen zijn die de vitaliteit bedreigen. Genoemd werden o.a. het dorpshuis dat niet meer aan de eisen van deze tijd voldoet, de vergrijzing die niet goed is voor de sociale structuur (bedreigend voor voortbestaan school en sportverenigingen) en het teruglopende aantal toeristen (bedreigend voor de werkgelegenheid). Anders gezegd: ons dorp heeft groot onderhoud nodig om deze ontwikkelingen tegen te gaan en ook in de toekomst een prachtig en vitaal dorp te kunnen blijven. Plannen om dit groot onderhoud te gaan uitvoeren zijn vervolgens verder ontwikkeld. Zo is er een concreet plan voor een uitbreiding van het dorpshuis waarbinnen ook een dorpssteunpunt voor zorg en welzijn kan functioneren, inmiddels opgesteld. Daarnaast trekken de dorpscommissie en de ondernemersvereniging sinds eind 2005 gezamenlijk op om ook een concreet plan te maken voor de gewenste planologische ontwikkelingen in en rond Den Hoorn. Al snel bleek dat een dergelijke bottom-up benadering zeer wordt toegejuicht door de overheid. De provincie en de gemeente bleken subsidies beschikbaar te willen stellen om een dergelijk proces door een professioneel bureau te laten begeleiden. Het resultaat is dit Dorpsontwikkelingsplan waaraan zeer veel Hoornders actief hebben meegedaan middels het inbrengen van ideeën, het meepraten op bijeenkomsten, het reageren op conceptplannen etc, etc. Hiermee maken wij, inwoners van Den Hoorn, duidelijk op welke manier wij invulling willen geven aan het begrip behoud door ontwikkeling zodat wij ook in de toekomst in een prachtig en vitaal dorp kunnen wonen en werken! Namens de dorpscommissie wil ik allen die aan de totstandkoming van dit plan hebben meegewerkt van harte bedanken. Ik reken erop dat we een vergelijkbaar enthousiasme en ondersteuning van de gemeente, de provincie en bovenal de Hoornders, ondervinden bij de uitvoering van de vele ideeën!

Herman Ridderinkhof Voorzitter Dorspcommissie Den Hoorn November 2006

3

Inhoudsopgave Voorwoord 1. Inleiding

3

1.1 Het loodsproject 1.2 Doelstellingen en randvoorwaarden 1.3 Het planproces 1.4 Klankbordgroep en loodsteam

2. Gebiedsbeschrijving

2.1 Landschap en cultuurhistorie 2.2 Natuur 2.3 Landbouw 2.4 Recreatie en toerisme 2.5 Kunst en cultuur 2.6 Stedenbouw en architectuur

3. Het dorpsontwikkelingsplan

3.1 Basisfilosofie 3.2 Het plan op hoofdlijnen 3.3 Het levende cultuurlandschap 3.3.1 Knelpunten en kwaliteiten 3.3.2 Uitgangspunten 3.3.3 Maatregelen 3.4 Het agrarisch landschap 3.4.1 Knelpunten en kwaliteiten 3.4.2 Uitgangspunten 3.4.3 Maatregelen 3.5 Het recreatie landschap 3.5.1 Knelpunten en kwaliteiten 3.5.2 Uitgangspunten 3.5.3 Maatregelen 3.6 Het culturele landschap 3.6.1 Knelpunten en kwaliteiten 3.6.2 Uitgangspunten 3.6.3 Maatregelen 3.7 Het gebouwde landschap 3.7.1 Knelpunten en kwaliteiten 3.7.2 Uitgangspunten 3.7.3 Maatregelen

7 7 8 8

10 12 13 14 17 18 20 22 25 25 25 26 27 27 27 29 30 30 31 33 35 35 35 37 39 39 41 42

4. De voorbeelduitwerking

4.1 Wandelen rond Den Hoorn 4.2 Loodsbakens en loodspunten 4.3 Een nieuw dorpsplein

5. Realisatie

5.1 Uitvoeringsprojecten 5.2 Organisatie en uitvoering 5.3 Bestaand en nieuw beleid 5.4 Geldstromen en subsidies

Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Kaart Dorpsontwikkelingsplan De Bouwcode Aandachtspunten Projectenlijst korte termijn Projectenlijst middellange termijn De ideeënlijst Literatuurlijst

44 46 52 54 54 55 56 58 60 62 64 65 66 70

5

Inleiding Het Loodsproject

Het Loodsproject is ontstaan uit discussies binnen de ondernemersvereniging van Den Hoorn over de toekomst van Den Hoorn en hoe het toeristisch product verbeterd zou kunnen worden. Het werd de ondernemersvereniging al snel duidelijk dat de economische versterking en duurzame ontwikkeling van Den Hoorn een zaak is die iedereen aan gaat. Er is toen contact gelegd met de dorpscommissie. Er is een werkgroep geformeerd waar, naast leden van de ondernemersvereniging en dorpscommissie, ook agrariërs en andere geïnteresseerde Hoornders zitting in hebben; Het Loodsproject was geboren.

Besloten is een dorpsontwikkelingsplan te laten opstellen waarbij de bewoners direct betrokken worden en hun wensen en ideeën kunnen uitspreken. Het Loodsteam is in haar ideeën ondersteund door de gemeente Texel en de provincie Noord Holland. Later sloot het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid zich in het kader van Lancewadplan ook aan bij het project. Het project is binnen de provincie een voorbeeld van het speerpuntbeleid culturele planologie. Culturele planologie richt zich op het integreren van kunst, cultuur en ruimtelijke inrichting en draagt bij aan de herkenbaarheid en beleefbaarheid van de omgeving. Het dorpsontwikkelingsplan voor Den Hoorn en omgeving is een plan zonder juridische status, maar kan de komende jaren wel gebruikt worden als leidraad voor de ontwikkeling van Den Hoorn en Wijk H. Het is een plan op basis waarvan ondernemers maar ook bewoners initiatieven kunnen ontwikkelen. Het plan kan gebruikt worden bij het aanvragen van ondersteuning door de overheid en bij het aanvragen van subsidies. De gemeente Texel zal het plan als bouwsteen gebruiken bij het opstellen van het nieuwe bestemmingsplan. Pas dan starten alle formele juridische procedures.

Doelstellingen en randvoorwaarden

De doelstelling van het Loodsproject is als volgt geformuleerd:

Het bedenken, initiëren en doen uitvoeren van duurzame ontwikkelingen die de economie en aantrekkelijkheid van Den Hoorn en omgeving versterken, passend bij: het karakter van onze gemeenschap, de structuur van ons dorp, de schoonheid van het landschap en onze historie, opdat Den Hoorn en omgeving aantrekkelijker wordt en blijft voor inwoners en toeristen.

Het dorpsontwikkelingsplan richt zich op de boven genoemde doelstelling, maar heeft vooral betrekking op de fasen van het bedenken en initiëren van duurzame ontwikkelingen. Naast een toekomstvisie moet het dorpsontwikkelingsplan ook concrete uitvoeringsprojecten voor de korte en middellange termijn bevatten. Belangrijk bij de ontwikkeling van het dorpsontwikkelingsplan is dat er geen randvoorwaarden c.q. kaders zijn gesteld. Een vorm van vrij denken zonder de beperkingen van het bestaande beleid. Het planproces is dan ook een goed voorbeeld van ontwikkelingsplanologie. Vanuit de bevolking worden voorstellen gedaan worden voor de ruimtelijke ontwikkeling van hun leefomgeving. De provincie en gemeente nemen deze voorstellen dan in overweging en kunnen die waar mogelijk verwerken in hun beleidsplannen.

7

Inleiding

Het planproces

Het dorpsontwikkelingsplan is in overleg met de bewoners van Den Hoorn en omgeving opgesteld. In de inventarisatiefase zijn de bewoners gevraagd om in een enquête kwaliteiten en knelpunten aan te geven. De respons op deze enquête was groot; ca. 30% van de enquêtes is weer ingeleverd. Met de gegevens uit de enquête is het eerste gespreksweekend georganiseerd waarbij, samen met de bewoners, de ontwerpvragen voor het dorpsontwikkelingsplan zijn geformuleerd. In een tweede weekend is aan de hand van deze ontwerpopgaven gediscussieerd en geschetst op oplossingsrichtingen. Een van de resultaten was een ideeënlijst voor de ontwikkeling van Den Hoorn met 150 voorstellen. Aan de hand van de uitkomsten en informatie uit de weekenden heeft Parklaan landschapsarchitecten de samenhangende schets opgesteld. Die is in twee bijeenkomsten besproken en bediscussieerd. Ook zijn er in die periode veel schriftelijke reacties op de voorstellen binnen gekomen. Na afweging van de reacties op de samenhangende schets is dit dorpsontwikkelingsplan opgesteld.

8

In het dorpsontwikkelingsplan zijn ook projecten geformuleerd die de komende tien jaar uitgevoerd kunnen worden. Daarin spelen de bewoners en de overheden weer een belangrijke rol. Zo zal de gemeente het dorpsontwikkelingsplan als een bouwsteen gebruiken voor het op te stellen bestemmingsplan. Ideeën die nu nog niet mogelijk zijn, zijn dan door een wijziging van de bestemming wel mogelijk. Maar een groot deel van de projecten zullen door burgers zelf geïnitieerd moeten worden. Een voorbeeld zijn de wandelpaden in het plan. De wandelpaden liggen voor een groot deel op particuliere grond. Een nieuw bestemmingsplan maakt het recreatief gebruik van gronden mogelijk. Het daadwerkelijk aanleggen en beheren gebeurt op initiatief van de eigenaren en belanghebbenden met (financiële) hulp van diverse overheden.

De klankbordgroep en het Loodsteam

Bij het opstellen van het dorpsontwikkelingsplan zijn veel bewoners betrokken. De begeleiding van het proces vond plaats door het Loodsteam en een klankbordgroep.

Het Loodsteam bestond uit: Herman Ridderinkhof: voorzitter van de dorpscommissie, Gerard Bakker: ondernemer, Minne Goënga: ondernemer, Aleks Droog: Parklaan landschapsarchitecten, Marcel Eekhout: Parklaan landschapsarchitecten. De klankbordgroep bestond uit: Herman Ridderinkhof, Gerard Bakker, Minne Goënga, Eveline Lindenbergh: Sector Grondgebied, gemeente Texel, Maarten van Wesemael: Sector Cultuur en Cultuurhistorie provincie Noord-Holland, Corine Meijer: Sector Cultuur en Cultuurhistorie provincie Noord-Holland, Patricia Braaksma: Lancewadplan, ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit, Jaap Postma: Lancewadplan, ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit, Aleks Droog, Marcel Eekhout.

Gebiedsbeschrijving Landschap en cultuurhistorie

Wisselwerking tussen mens en zee De huidige vorm van het landschap van Den Hoorn vindt zijn oorsprong in de ijstijden. Ongeveer 140.000 jaar geleden werd de kern van het Oude Eiland van Texel gevormd. Door gletsjers is in die tijd een keileemafzetting opgestuwd. Deze keileemhoogtes steken nu boven het omringende vlakke landschap uit. Het Klif bij Den Hoorn en de Hoge Berg zijn de meest in het oogspringende, maar ook nabij De Westen ligt keileem in de ondergrond. Door die hoge ligging overstroomden deze keileemhoogtes niet en werden ze al snel door mensen bewoond.

10

De oudste sporen van permanente bewoning op Texel stammen uit 4500 tot 2000 voor Christus. De bewoning van het Oude Eiland van Texel werd voor een belangrijk deel bepaald door de zee. Op het moment dat door klimaatverandering de zee steeg verdween de bewoning. In de Romeinse tijd (100 v. Chr.-300 n. Chr.) werd het gebied intensief bewoond. Na de Merovingische periode (vijfde tot achtste eeuw) neemt de bewoning van Texel af. Daarna neemt de bewoning weer toe. Texel was in die tijd nog geen eiland maar lag in een groot veengebied. Dit veengebied is in de loop van de tijd door de zee weggeslagen. Toen ontstonden ook op verschillende plaatsen zeegaten in de voorheen gesloten strandwal. Hierdoor ontstond in de 12e eeuw het Marsdiep en werd Texel een eiland. Alleen de hogere keileemhoogtes staken bij hoge springvloed boven het water uit. De lagere delen werden door geulen doorsneden. Zo was De Westen via een geul ooit rechtstreeks met de zee verbonden. Om de lagere gronden tegen de zee te beschermen werden tussen de hogere keileemhoogtes al vroeg dijkjes aangelegd. Het gebied dat we nu het Oude Eiland noemen was voor rond 1400 bedijkt met lage dijkjes. De bedijkingen waren kleinschalig en werden lokaal georganiseerd. Aan het eind van de 13e eeuw werd de bedijking meer centraal geregeld. Wanneer er land werd ingepolderd moest men toestemming vragen aan de Graven van Holland. Van af dat moment zie je een meer systematische bedijking waarbij in één keer een groter gebied werd bedijkt. Dit zijn de grotere polders die ten zuiden van het Oude Eiland liggen. Maar ook bij deze polders werd de vorm voor een belangrijk deel bepaald door de natuurlijke ligging van de kustlijn en de kreken. Als laatste polder werd, in 1848, de Prins Hendrikpolder bedijkt. De invloed van de zee is in het landschap van de zuidpunt van Texel nog goed terug te zien. Nadat het Marsdiep was ontstaan ontstond, onder invloed van de stromingen en de eb- en vloedbeweging, een grote zandbank voor de monding van het Marsdiep. Deze zandbank verschoof, door de beweging van het water, langzaam richting Texel. De geul tussen het eiland en de zandplaat verzandde en werd een baai die uiteindelijk in de 14e en 15e eeuw werd bedijkt. Dit gebied kennen we nu als De Naal. Dit proces waarbij het eiland zich langzaam in zuidelijke richting verplaatst, heeft zich een aantal malen herhaald. De oorsprong van De Kuil is ook een oude geul. In de duinen bij Den Hoorn zijn de oude geulen als laagtes tussen de duinen nog goed herkenbaar. Zo is De Geul een overblijfsel van het Spanjaardsgat, dat in de Gouden Eeuw een belangrijke scheepvaartroute was. Hoe een dergelijke baai er ooit heeft uit gezien kunnen we zien in de Mokbaai die in de 19e eeuw tot

1390

1590

1740

1910

heden

Gebiedsbeschrijving

ontwikkeling kwam. De laatste keer dat een zandbank zich met Texel verenigde was in 1910. Toen het Noordergat tussen Texel en Onrust verzandde en De Hors langzamerhand zijn huidige omvang kreeg. Ook nu nog bepaalt de dynamiek van zee en wind de vorm van de zuidpunt van Texel en wandelt het landschap als het ware in zuidelijke richting. Zo wordt bijvoorbeeld de afstand tussen de zuidpunt van De Hors en de Noorderhaaks steeds kleiner. Vanaf het moment dat het Marsdiep is ontstaan is de zuidpunt van Texel bewoond. Den Burg en Den Hoorn zijn oude dorpen die al sinds de middeleeuwen bestaan. De Westen is mogelijk nog ouder. De Westen was ooit één van de belangrijkste dorpen van het eiland. Tot het midden van de 19e eeuw stond er, bij wat nu het Torenhuis heet, de toren van wat eens een katholieke kerk was. Waar het huidige Den Hoorn ligt, lag in de 12e eeuw de bewoningsplaats Clijf. Clijf lag aan het Marsdiep maar nadat de geul verzandde trokken de vissers naar de duinen die ten zuiden van het Clijf waren ontstaan. Zo ontstond Oude Horn. Nadat dit in 1398 door de Friezen werd verwoest, vestigde men zich weer bij het klif en ontstond het huidige dorp Den Hoorn. Er zijn nog meer dorpen verdwenen. In de duinen heeft ooit een dorpje gelegen dat de Borcamer heette, het lag op de plek die nu bekend staat als de Bollekamer. Het kustplaatsje is rond 1600 verdwenen. Een recenter verdwenen dorp is het bunkerdorp. In 1939 werd begonnen met een verdedigingswerk op Loodsmansduin. Dit is door de Duitsers tijdens de tweede wereldoorlog uitgebreid, tot wat in de volksmond het bunkerdorp werd genoemd. In oktober 1986 is het bunkerdorp afgebroken en deels begraven onder het duin. De bunker op Loodsmansduin is bewaard gebleven en is nu een uitkijkpunt.

kavelstructuur voor 1950

kavelstructuur na 1950

Loodsen en boeren Het Loodsmanduin dankt zijn naam aan de loodsen die de zee afspeurden naar schepen die zij hun diensten konden aanbieden. De zee lag toen aanmerkelijk dichter bij Den Hoorn. In 1781 woonden er in Den Hoorn 99 loodsen. In 1783 werden bij Texel nog 1805 schepen beloodst. Door de aanleg van het Noord-Hollands kanaal en later het Noordzeekanaal en het instellen van de Rijksloodsdienst werd deze bron van inkomsten steeds minder belangrijk. Namen zoals‘Loodsmansduin en ‘Loodsmanswelvaren en enkele loodshuizen in de Herenstraat getuigen nu nog van deze, voor Den Hoorn zo belangrijke periode. De witte toren van de 16e eeuwse kerk van Den Hoorn was vanouds een belangrijk baken voor de schepen . De toren fungeert nog steeds als baken voor de schepen op zee. Naar mate de zee verder van Den Hoorn kwam te liggen werd voor Den Hoorn en omgeving de landbouw en veeteelt een steeds belangrijkere bron van inkomsten. Schapenteelt was de belangrijkste vorm van landbouw. Later is daar de akkerbouw en de bollenteelt bijgekomen. Belangrijk omslagpunt voor de inrichting van het landschap is de ruilverkaveling uit de jaren vijftig. De topgrafische kaarten van voor 1950 laten op het Oude Eiland de kenmerkende mozaïekverkaveling zien. In de polders is de verkaveling al rechter van vorm. Daar waar het land lager lag werden percelen door sloten gescheiden. Op de hogere delen bestaat de perceelscheiding uit de, voor Texel kenmerkende, tuunwallen; walletjes die van plaggen worden

11

Gebiedsbeschrijving

gemaakt. Op de Hoge Berg vind je nu nog de meeste tuunwallen maar ook rond Den Hoorn en De Westen tref je op de hogere gronden nog steeds tuunwallen aan. Rondom Den Hoorn vind je ook de voor Texel kenmerkende schapenboeten. Een schuur die gebruikt werd als opslag van onder andere voor voer voor de schapen. Op topografische kaarten van voor 1950 zijn ook de oude kreken nog herkenbaar in de verkaveling, zoals de Sluissloot in De Naal en ‘t Zouteland. Het verschil tussen het Oude Eiland en de strakke verkaveling van de polders is voor de verkaveling nog goed afleesbaar. De boerderijen stonden toen voornamelijk in de dorpen. Na de verkaveling zijn er nieuwe boerderijen in de open gebieden zoals De Hemmer en Hoornder nieuwland gebouwd.

Natuur

Dynamiek van zee en wind De belangrijkste natuurwaarden in het studiegebied zijn te vinden in het Nationaal Park Duinen van Texel. De zuidpunt van Texel wordt gevormd door De Hors. De Hors is een strandvlakte waar de wind en zee vrij spel hebben. Hier is goed te zien hoe duinen ontstaan. Op De Hors broeden dwergsterns. De Mokbaai is een kweldergebied met geulen en platen waar de vegetatie onder invloed staat van eb en vloed. Naast bijzonder zoute en brakke vegetaties is het gebied een belangrijke rustplaats voor wadvogels.

12

Ten zuiden van de Mokbaai liggen De Horsmeertjes en de Kreeftenpolder. Dit gebied is in de tweede helft van de vorige eeuw door het plaatsen van windschermen ontstaan. In de Kreeftenpolder is een stormmeeuwenkolonie gevestigd. Meer naar het noorden ligt vervolgens De Geul en de Moksloot. Deze oude zeearmen zijn nu zoete duinvalleien met bijzondere plantensoorten zoals parnassia en moeraswespenorchis. In het oostelijk deel van De Geul ligt de Geulplas waar ieder jaar lepelaars broeden. In de rietkragen rond de meertjes komen bijzondere vogels zoals het baardmannetje en de roerdomp voor. De duinen tussen Den Hoorn en De Koog zijn voornamelijk kalkarme oude duinen. Hier is het landschap al lang geleden vastgelegd en heeft het al een aantal eeuwen een min of meer constante vorm. Omdat de duinen hier meer dan 200 jaar oud zijn is de kalk in het zand, door het regenwater, uitgespoeld. Daarom vind je hier heide maar ook net als in andere duinen, vlier en duindoorn. De duinen zijn daarnaast rijk aan paddenstoelen en bijzondere insecten zoals de zandloopkever en de mierenleeuw. Om te voorkomen dat de duinen langzamerhand dichtgroeien met struiken zijn op een aantal plaatsen in de duinen paarden, Schotse Hooglanders en Texelse schapen uitgezet. Natuur in het cultuurland In het agrarische gebied komen verschillende natuurwaarden voor. Er zijn verspreid door het studiegebied waardevolle graslanden. In de polder Hoornder nieuwland vind je waardevolle brakke vegetaties. Waardevolle slootranden en sloten komen in het studiegebied voornamelijk in het gebied langs de duinen voor. Daar vind je ook de meer soortenrijke bermen. Soortenrijke vegetaties komen plaatselijk ook voor op de dijk van de Prins Hendrikpolder.

Gebiedsbeschrijving

Kenmerkend voor Texel zijn de zogenaamde tuunwallen. Op goed ontwikkelde tuunwallen komen planten als grasklokje, muizeoortje, zandblauwtje, geel walstro, Engels gras en eikvaren voor. Een goed ontwikkelde tuunwal begrenst meestal ook een waardevol drooggrasland dat niet zwaar bemest wordt en waar weinig bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. De tuunwallen liggen van oorsprong op de hogere delen waar de perceelscheiding niet met sloten gemaakt kon worden. Drinkkolken kwamen vroeger overal op Texel voor. Ze snijden het ondiepe zoete grondwater aan zodat het vee kon drinken. Verspreid door het studiegebied liggen drinkkolken. In de drinkkolken vind je waardevolle soorten zoals ondergedoken moerasscherm en waterpostelein. De kolken zijn ook van belang voor amfibieën zoals de kleine watersalamander en de rugstreeppad. Weidevogels zijn de belangrijkste broedvogels in het agrarisch gebied. De dichtheden aan kritische weidevogels als grutto, slobeend en tureluur zijn in de reservaten het hoogst. Maar deze soorten komen, zij in lagere dichtheden, ook in de agrarische gebieden zoals De Hemmer, De Mars, De Kuil en Hoornder nieuwland voor. De grauwe ganzen die op Texel broeden, broeden voornamelijk in de natte natuurgebieden. Ze foerageren onder andere in het agrarisch gebied rondom Den Hoorn. Belangrijk gebied voor overwinterende watervogels, zoals de kolgans, is o.a. de Petten in polder Hoornder nieuwland. De ganzen foerageren o.a. in het agrarisch gebied wat periodiek overlast kan veroorzaken. Op Texel komen twee bijzondere zoogdieren voor: de waterspitsmuis en de in West-Europa zeldzame noordse woelmuis. Bijzonder is dat de waterspitsmuis op Texel een afwijkende kleur (buik is zwart in plaats van grijs) heeft.

Landbouw

Landschap volgde de agrarische ontwikkeling Door de eeuwen werd de vorm van het landschap bepaald door de manier waarop boeren het land gebruikten. Voor het agrarisch gebruik zijn de bodem, de waterkwantiteit en waterkwaliteit en het klimaat bepalende factoren. Vervolgens bepaalt de markt welke gewas geteeld wordt of welk vee er gehouden wordt. Op Texel is dat door de eeuwen heen niet altijd hetzelfde geweest. In 1562 dreigde door het inklinken van de veengronden op de vaste wal hongersnood. De boeren van Texel werden door de Heeren van Holland verplicht tot akkerbouw

13

Gebiedsbeschrijving

op de hogere gronden. Om de akkers tegen de schapen te beschermen werden tuunwallen aangelegd. In die tijd graasden er ongeveer 15.500 schapen op Texel. Door inpolderingen groeide deze bedrijfstak. In 1853 waren er ongeveer 36.000 schapen. De oorsprong van de schapenteelt moet gezocht worden in het minder gunstige klimaat en de schrale bodem. Het aantal schapen was rond 2002 nog maar 13.500 met in het voorjaar 11.000 lammeren. Boeren schakelen van deze bedrijfstak over op akkerbouw en rundveehouderij. Zo hebben de boeren zich iedere keer aangepast aan de eisen van de tijd en de mogelijkheden van de lokale grondslag en waterhuishouding. Belangrijke verandering voor Texel in de vorige eeuw was de ruilverkaveling in de jaren vijftig. De kleinschalige verkaveling stond een modernisering van de landbouw in de weg. Veel agrariërs moesten over het land van anderen om bij hun percelen te komen. De kavels werden samengevoegd en geruild en daardoor werd het aantal kavels gehalveerd van 1900 naar 1000. Boerderijen werden vanuit de dorpen verplaatst naar onder meer De Hemmer en Hoornder nieuwland. Op dit moment worden rondom Den Hoorn naast de traditionele schapenteelt, verschillende akkerbouwgewassen zoals bieten, pootaardappelen en bollen geteeld. Er zijn in het studiegebied nog enkele melkveehouders. Er zijn bij verschillende bedrijven ook experimenten met nieuwe teelten, bijvoorbeeld zilte groentegewassen of energieteelten. 14

In de komende jaren zal de agrarische sector zich weer moeten aanpassen aan veranderende omstandigheden. Het Europese landbouwbeleid verandert. Europese subsidies worden steeds meer afgeschaft en de toetreding van OostEuropese landen tot de EU is van invloed op de agrarische sector op Texel. Uit de cijfers blijkt dat het aantal bedrijven afneemt en overblijvende bedrijven groter worden. Het aantal bedrijven op heel Texel was in 1990, 244 en in 2003 was dat 220 terwijl het oppervlak cultuurgrond min of meer gelijk bleef. Ook zijn er steeds meer geluiden dat met het afschaffen van onder andere de ooipremie de schapenteelt voor Texel niet behouden kan blijven. Een deel van de agrariërs denkt dat verdere schaalvergroting geen optie meer is en onderzoekt of er mogelijkheden zijn om door zogenaamde verbrede agrarische bedrijfsvoering (kamperen bij de boer, groene en blauwe diensten*) extra inkomsten te genereren.

Recreatie en toerisme

Opkomst van het toerisme Eind 19e eeuw komen de eerste voorzieningen voor toeristen in de Koog (1896 het eerste strandpaviljoen). Begin 20e eeuw wordt het badhotel Prinses Juliana (1908) gebouwd. Eind 20e eeuw heeft de Koog s zomers meer dan 20.000 inwoners.

Natuurbeleving is voor het toerisme op Texel altijd een belangrijk aspect geweest. Belangrijk inspirator daarvoor was Jac. P Thijsse die het natuurschoon van Texel beschreef en veel mensen nieuwsgierig maakte. De combinatie van natuur, rust, ruimte is nu nog steeds een belangrijk argument voor mensen om naar Texel

* Groene en blauwe diensten zijn diensten die aan overheden worden geleverd en een bijdrage leveren aan maatschappelijke belangen, zoals de kwaliteit van natuur, water, landschap, cultuurhistorie en recreatie in het landelijk gebied. Bijvoorbeeld onderhoud van natuurgebieden of realisatie en onderhoud van waterberging.

Het dorpsontwikkelingsplan

toe te gaan of er te gaan wonen. Daarbij spelen argumenten als bereikbaarheid vanuit de Randstad en het eilandgevoel een belangrijke rol. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Duitse Waddeneilanden heeft Texel geen mondaine badcultuur gekend. Het is altijd meer gericht op natuurbeleving in combinatie met strandver tier. De laatste decennia heeft vooral de Koog zich ontwikkeld tot een familiebadplaats waarbij natuurbeleving op de achtergrond is geraakt. Den Hoorn en omgeving liggen tot op heden in de luwte van het toeristengedruis. Toerisme is een belangrijke pijler van de economie geworden maar het heeft niet zo n vlucht genomen als bij de Koog. In de jaren vijftig kwam de camping Loodsmansduin tot ontwikkeling. Het oude Bunkerdorp aan de voet van Loodsmansduin werd gebruikt als onderkomen voor de toeristen maar ook in de duinen werd gekampeerd. De camping groeide en is nu de grootste logiesverstrekker van Den Hoorn en omgeving. Daarnaast zijn er in het dorp verschillende accommodaties zoals hotels, pensions en vakantieappartementen, restaurants en het theater Klif 12. Texel heeft, anno 2006, jaarlijks ca. 800.000 tot 1 miljoen bezoekers en 4 à 5 miljoen overnachtingen. Daarvan overnachten er per jaar 220.000 in Den Hoorn. Het aantal slaapplaatsen in Den Hoorn is 4200. 16

Bezoekers geven aan dat ze vooral komen vanwege de rust, het eiland, de natuur, bossen en duinen, het strand en de fietsen wandelmogelijkheden. Voor mensen uit de Randstad is Texel als Waddeneiland zeer goed bereikbaar. Veel bezoekers kennen het eiland, er is veel herhalingsbezoek. De toeristische sector is de belangrijk ste economische pijler van Texel (80% van de werkgelegenheid). Van oudsher heeft het toerisme op het eiland zich sterk ontwikkeld rond badplaats De Koog. Op korte afstand van de duinen en het strand liggen hier veel intensieve en grootschalige voorzieningen, zoals hotels, bungalowparken en campings, attracties, discotheken en cafés. Groot is de tegenstelling met de omgeving van Den Hoorn waar het toerisme veel kleinschaliger is. Het toerisme richt zich hier niet op plat vermaak , maar vooral op een beleving van en verblijf in de natuur en het authentieke dorp en landschap.


Den Hoorn heeft een mooie, sfeervolle dorpskern. Jaarlijks zijn er enkele evenementen. In het buitengebied kunnen toeristen en recreanten het voor Texel kenmerkende platteland ontdekken met schapen, boerderijen, bloembollen en weidse vergezichten. Ten zuiden en westen van Den Hoorn liggen uitgestrek te duingebieden en stranden. Prachtig om te wandelen, fietsen of in de zon aan zee te liggen. De verblijfsaccommodaties in en rond Den Hoorn zijn vooral kleinschalig van opzet met hotels (ca. 5), groepsverblijven (ca. 5), kamperen bij de boer (ca. 20), toercaravans bij de particulier (ca. 10), tweede woningen (ca. 35) en logies met ontbijt. Ze liggen verspreid in de kern en het buitengebied. Een aantal accommodaties heeft in de afgelopen jaren een belangrijke kwaliteitsslag gemaakt. Ook is er in de afgelopen jaren een verschuiving van de groep gezinnen met kinderen naar tweeverdieners en vijftig-plussers zichtbaar. De enige grootschalige voorziening in Den Hoorn is camping Loodsmansduin met een capaciteit van ruim 785 standplaatsen op een terrein van 38 ha. De camping met stacaravans, toeristische plaatsen, een drietal trekkershutten en naturistengedeelte, ligt verscholen in een duinenrij tussen de dennen. De camping is op sommige delen ruim van opzet en heeft een redelijk voorzieningenniveau. De camping kampt sinds enkele jaren met teruglopende bezoekersaantallen en wil daarom een kwaliteitsimpuls aan de voorziening geven. Deze nieuwe koers wil men gefaseerd uitvoeren. Samenwerking binnen de toeristische sector is binnen Den Hoorn nog niet echt van de grond gekomen. Wel zien ondernemers duidelijk meerwaarde in samenwerking zowel binnen de eigen sector als met de agrariërs. Samenwerking moet leiden tot verbetering van het toeristische product en het vergroten van de toeristische bekendheid van Den Hoorn.

vakantiewoning kampeerplaats tweede woning hotel stacaravan groepsaccomedatie trekkershut aantal slaapplaatsen

De recreatieondernemers geven aan dat een verbreding van het seizoen tot een betere bezetting van het aantal slaapplaatsen leidt. In 2004 was de bezetting van alle slaapplaatsen (incl. de camping) in het postcodegebied 1797 ca. 15%. De landelijke gemiddelde bezettingsgraad voor bungalows is 37% en voor campings is 13%. Conclusie: de bezettingsgraad in Den Hoorn kan wel beter, maar is zeker niet extreem laag. Zeker als we ervan uitgaan dat Loodsmansduin (met de meeste slaapplaatsen, en als camping met een lage bezettingsgraad) een belangrijke invloed heeft op dit cijfer. Wel is het zo dat het aantal overnachtingen in Den Hoorn de afgelopen jaren is terug gelopen. In 2005 waren er ten opzichte van 2003 36.721minder overnachtingen. Dat is een daling van 15%.

Kunst en cultuur

Den Hoorn heeft nog een echte dorpscultuur die zorgt voor samenhang en betrokkenheid. De supermark t en het dorpshuis nemen daarbij een belangrijke plaats in. In het dorp zijn er nog oude tradities zoals Ouwe Sunderklaas en Meierblis. In vergelijking met andere dorpen is er in Den Hoorn veel kunst en cultuur. Er zijn verschillende goede restaurants en galeries. En in Den Hoorn zit hét theater van Texel; Klif 12. Om de twee jaar wordt door Klif 12 het theaterfestival Broadway georganiseerd.

17

Het dorpsontwik kelingsplan

en het De eigen cultuur van Den Hoorn is ook nauw verweven met de geschiedenis nog leeft was loodsen van dorp een ooit het dat besef landschap van Den Hoorn. Het leven. e dagelijks het van el onderde steeds nog is oering bedrijfsv e sterk. De agrarisch het dorp op Ook zijn de meeste bewoners zich bewust van de bijzondere ligging van van wind invloed een keileemhoogte, dicht bij een duinen kustlandschap dat onder jutten het van die zijn meer en water sterk kan veranderen. Hoewel er geen jutters voor juthout van Gebruik uit. op storm leven, gaan veel Hoornders er met een flinke zie je in Soms geraakt. onbruik in na, ring uitzonde hekken en schuren is, op een enkele strand. het van hout het veld nog hergebruikt

Herenstraat

Stedenbouw en architectuur

. De bewoningsgeschiedenis van Den Hoorn gaat ver terug in het verleden en Hoekse de in Hoorn Oude de dorp Het huidige dorp ontstond na 1398 nadat het voet de langs zich elde ontwikk dorp nieuwe Het . Kabeljauwse Twisten was verbrand begin van van het klif en op een oude dijk (Diek). De hervormde kerk, gebouwd in het staat. klif het op boven die en gebouw weinige de van een is de 15e eeuw,

18

Diek

die Opvallend aan de structuur van het dorp zijn de parallelle wegen en paden het op reageren r daardoo en allemaal min of meer de richting van het klif volgen aat, landschap. Er is een reeks ontstaan van hoog naar laag; Hoge Achterom, Herenstr en Klif het tussen erschil hoogtev het Door t. Sluissloo Lage Achterom, Naalrand en vrijstaande De Naal is het karakteristieke silhouet van Den Hoorn ontstaan; Een slanke achter len kerk met een lange strook van rode kappen die zich als het ware verschui de jaren van loop de in het klif. De bebouwing langs de Herenstraat, Diek en Klif werd nieuwe linten de van geleidelijk dichter. In de jaren 60 en 70 werden ten zuiden door de woonwijken gebouwd. Deze wijken zijn anders van karakter, maar passen ligt de moment dit Op lijnen. parallelle van r richting van de Naalrand in de structuu De Naal gebied. wd onbebou en d bebouw tussen grens de op Sluissloot voor een deel van het delen ende verschill de verbindt en wegen van nt knooppu jk vormt een belangri n woninge uit dorp. Het dorp heeft door zijn opzet en doordat het voornamelijk bestaat . met tuinen (grondgebonden woningen) een dorps karakter bestaan De geleidelijke groei van het dorp en de veranderingen in de manier van voor gezorgd heeft mers onderne recreatie en agrariërs , van de bewoners zoals loodsen stolpde zoals volume groot een met en Gebouw en. bouwtyp aan een grote variatie van de Diek, boerderij staan naast kleine loodshuizen. De hoofdtypen die het karakter de commanen is de Herenstraat en het Klif bepalen zijn de stolpboerderij, het loodshu dicht op staan n woninge De d. deurswoning. De Herenstraat heeft de grootste dichthei Lage het en Hoge het via gang achterin een elkaar en hebben lange smalle tuinen met grote een is er en ten, doorzich meer zijn er ouwd, Achterom. Het Klif is minder dichtbeb grenzen direct ze doordat ang achtering geen hebben tuinen De variatie aan woningtypen. staan relatief aan het agrarisch gebied. De Diek heeft de laagste bebouwingsdichtheid, er e karakter agrarisch veel gebouwen met een grote maat zoals stolpen. In dit lint is het in het lint. n bedrijve e het meest aanwezig, ook al zijn er vrijwel geen actieve agrarisch

Klif

Naalrand

Het dorpsontwik kelingsplan

De buurten aan weerszijden van de Naalrand zijn eenvormiger. Vooral de platte woningen tussen de Sluissloot en Naalrand wijken qua architectuur sterk af. Recent is planologisch de weg vrij gemaak t om deze huizen te voorzien van kappen. Den Andel wijkt door zijn vorm, maat en hoogte sterk af van de andere bebouwing. Ook de bebouwing in het buitengebied laat een grote variatie aan bouwvo rmen zien. De agrarische bebouwing neemt een belangrijke plaats is. Naast de historische gebouwen als schapenboeten en stolpboerderijen zijn de gebouwen die tijdens de verkaveling in de jaren 50 zijn gebouwd kenmerkend. In de afgelopen jaren zijn daar de damwandschuren en bungalows bijgekomen. De agrarische gebouwen zijn steeds groter geworden waardoor zij op veel plaatsen het beeld in het landscha p bepalen. Zowel de gebouwen uit de jaren 50 als de damwandschuren zijn niet karakter istiek voor deze omgeving. Ook de situering van de gebouwen is in de loop van de tijd sterk

veranderd. De schapenboeten stonden verspreid in het land en werden ten opzichte van de wind geplaatst. De oude stolpen stonden voornamelijk op hoge plekken in het landschap, in het dorp en langs de Hoornderweg. Tijdens de ruilverkaveling is de weg geopend naar de bouw in het open (en lager gelegen) landschap. Deze trend heeft zich tot op de dag van vandaag voortgezet. Een deel van de agrarische gebouw en heeft een andere functie gekregen zoals recreatiewoningen, kleine bedrijvigheid, opslag enz. De andere functie zorgt er ook voor dat de erven van karakter veranderen. Er komen meer bloementuinen, terrassen en paardenbakken. De functies waar bewoners in het dorp elkaar ontmoeten liggen verspreid in het dorp, dit zorgt voor levendigheid en beweging. Deze plekken worden gevormd door het Dorpshuis, de school, de sportvereniging en de supermarkt. De openbar e ruimte in het dorp wordt gevormd door de straten en het plein de Naal. De verschill ende straten hebben elk een eigen karakter. De oude historische straten zijn smal en hebben geen trottoirs. Op sommige plekken zijn oude stoepjes voor de huizen bewaard gebleven. De straten in de nieuwbouw hebben een breder profiel met trottoirs.

Het dorpsontwikkelingsplan Basisfilosofie

erpen naar Tijdens de discussiebijeenkomsten zijn een aantal belangrijke onderw lan. elingsp ontwikk het voor voren gekomen die de basisgedachte vormen Behoud door ontwikkeling gie. Door het Het dorpsontwikkelingsplan is een voorbeeld van culturele planolo aagse cultuur en inzetten van culturele planologie als instrument worden hedend geschiedenis van De cultuurhistorie ingebracht in ruimtelijke ordeningsprocessen. cultuur zoals levende de en de plek, de gebouwde en ongebouwde monumenten elingen. ontwikk nieuwe voor en iebronn gebruiken, verhalen en tradities zijn inspirat tot het We willen in dit plan niet vanuit nostalgie werken. Nostalgie kan leiden ies met associat n ontstaa Er n. patrone en ten elemen van houden kunstmatig in stand museum geen ap Anton Pieck en Orvelte. Het is belangrijk dat het dorp met het landsch en boeten schapen zoals wordt. Gekoesterde elementen die puur als decor dienen, en enten monum oude Door druk. le tuunwallen, verdwijnen uiteindelijk door financië worden oude het kan geven te is beteken en landschapselementen een nieuwe functie jze wordt ook behouden en ontstaat een duurzaam landschap. Deze denken werkwi d. genoem eling wel behoud door ontwikk

20

Ontwikkelingen binnen een historisch kader ie. Het hoort Nieuwe ontwikkelingen zijn essentieel voor een gezonde econom dat er een voor vaak te al maar echter bij een levend dorp en landschap. Het komt ische econom te gewens en plek de van ten spanning ontstaat tussen de kwalitei he historisc volle waarde het in passen te in elingen activiteiten. Door nieuwe ontwikk krijgt ng omgevi de van t kwalitei de voor oog met elen landschap en te ontwikk ap. Door de vernieuwing een kans, zonder dat deze afbreuk doet aan het landsch naar de vertalen te door cultuurhistorie te gebruiken als bron van inspiratie en deze is de eld voorbe Een it. identite toekomst ontstaat een rijk landschap met een eigen de aan meer niet voldoet erderij stolpbo bouw van nieuwe agrarische bedrijven. De g plaatsin en tuur architec de Door bedrijf. h agrarisc hedendaagse eisen van een modern nieuw een kan eisen aagse hedend de naar vertalen te erderij van de traditionele stolpbo boerderijtype ontstaan dat karakteristiek is voor deze plek. overal haar eigen, De ontstaansgeschiedenis van het Nederlandse landschap heeft e kwaliteiten istorisch cultuurh eigen de karakteristieke sporen achter gelaten. Door juist karakter en van uniek gebied een wordt zetten te in bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen van onze igheid eenvorm ende toenem de aan worden n kan zo een tegenwicht gebode of plek. gebied een aan n ontlene mensen die it identite de aan bij leefomgeving. Dit draagt Loodsen door het levend cultuurlandschap door de De zuidpunt van Texel onderscheidt zich van de rest van het eiland ten zuiden dschap kustlan sche dynami het en combinatie van het Klif en het Oude Eiland derlijk onveran , statisch een eeuwen al vormen daarvan. Het Klif en het Oude Eiland

het Oude Eiland

de Duinen

de Polders

baken in een zeer dynamisch landschap van wind, het zand, de zee en het getij. Door de eeuwen heen heeft het landschap van geulen, platen en duinen zich verplaatst. Het landschap wandelt als het ware in zuidelijke richting. Die opeenvolging van geulen en duinen zijn buiten in het landschap nog goed te zien. De Naal, ooit een baai die beschermd werd door Loodsmansduin en Siborsnollen, vervolgens De Kuil en Hoornder nieuwland, die werden beschermd door Pietersduin, Molwerk en Schilborsnol. In de vorige eeuw zijn de Mokbaai en de duinen ten zuiden van de Mokbaai ontstaan. Op dit moment is de dynamiek van het landschap dagelijk s beleefbaar op De Hors, waar wind en water vrij spel hebben en je dagelijk s duintjes ziet ontstaan en weer ziet verdwijnen. Het klif van Den Hoorn neemt een unieke plaats in. Den Hoorn is een van de weinige dorpen in het waddengebied die op de rand van een keileemklif liggen. Een klif dat ooit aan de zee lag en meters hoog was. Doordat Den Hoorn ooit aan zee lag, is Den Hoorn om nog een andere reden uniek. Het is een belangrijke schakel geweest in de scheepvaart van de Gouden eeuw. In Den Hoorn woonden loodsen die VOC schepen over de Noordzee van en naar Amsterdam begeleiden. Enkele loodshuisjes en namen als Loodsmanduin herinneren nog aan deze periode. Het landschap is door de eeuwen heen veranderd; het is steeds aangepast aan de wensen van de veranderende samenleving. Het loodswezen verdween en de zichtbaarheid van het gegroeide landschap werd minder duidelijk. We kunnen de tijd niet terugdraaien, maar we kunnen de unieke eigenschappen van Den Hoorn wel naar deze tijd vertalen en opnieuw zichtbaar maken. De zuidpunt van Texel wordt een levend cultuurlandschap. Een landschap waar gewerk t

21

Het dorpsont wikkelingsplan

ert. Als we bij elke ingreep en gerecreëerd wordt en waar het landschap langzaam verand dt het gebied zijn behou basis in het landschap terugkeren naar de landschappelijke het Oude Eiland met door d gevorm wordt unieke kwaliteiten. De landschappelijke basis Hoorn wordt het Den . dschap kustlan ische dynam de keileemhoogtes, de Polders en het loodsbakens van hand de aan worden ers Bezoek ezen. centrum van het nieuwe loodsw en loodspunten door de historie van het landschap geleid.

Het plan op hoofdlijnen

dorpsontwikkelingsplan. De rijke historie van het landschap is inspiratiebron voor het tussen het Oude Eiland, cheid onders het om cht Alle maatregelen in het plan zijn er opgeri nt dat ruimtes zoals beteke Dat ken. verster te en den de Polders en de Duinen te behou en, wanneer dat blijven den behou en gebied open als Naal De Hemmer, De Mars en De de plekken waar ingezet mogelijk is, opener moeten worden. De keileemhoogtes zijn nboeten en schapenteelt. wordt op het behoud van ensemble van tuunwallen, schape op de verschillen in spelen te De verschillen tussen de polders wordt versterkt door in and en de Mokbaai nieuwl er Hoornd Naal, drooglegging. In volgorde van ontstaan zijn De steeds natter en brakker.

22

ingezet om de agrarische De verschillen in grondsoort en waterhuishouding worden gebruik de verschillen bedrijfsvoering te sturen. Hierdoor ondersteunt het agrarisch udende Oude Eiland ligt tussen het Oude Eiland en de Polders. Op het kalkarme leemho dende gewassen. Op de oliehou het accent op grasland en akkerbouw met onder andere accent op bollenteelt, het ligt ijk Buitend en kalkrijkere en zanderige gronden van De Naal nieuwland voorkomt. er Hoornd in melijk voorna terwijl nat en brak agrarisch natuurbeheer Hendrik polder is Prins De ai. Mokba de in je vind platen en 100% natuur van natte slikken liggen op bulkproducten en gereserveerd voor een vrije teeltruimte waar het accent zal roducten. bollen, die overigens wel kunnen worden gebruikt voor streekp versterkt worden. Streekproducten zijn op Texel al sterk ontwikkeld, maar dit moet bedrijven, recreatieche agraris tussen g werkin Het voorstel is om te komen tot een samen n-situaties waarwin-wi naar zoeken zij n moete Samen . ondernemers en groene partijen menten) arrange (bijv. iensten streekd en en roduct streekp bij de productie en afzet van blauwe en (zgn. groene worden gecombineerd met natuur- en landschapsproductie is al van goede kwaliteit. ants restaur en winkels van aanbod en ie modat Accom diensten). in combinaties met en roduct De verdere ontwikkeling van Hoornder/Texelse streekp ap is de manier om landsch rkende verbreding van toerisme en behoud van het kenme ken. verster te Hoorn Den de economie én de aantrekkelijkheid van nd is in het bestemmingsHet dorp moet zijn authentieke karakter behouden. t Zoutela de jaren nieuwe woningen plan aangegeven als nieuwbouwlocatie. Hier zullen de komen gevarieerd lint waarbij de gebouwd worden. t Zouteland is vormgegeven als een nieuw woningen moeten nieuwe De Sluissloot een belangrijke landschappelijk drager vormt. Voor de toekomstige dorp. het van r karakte moderne woningen zijn die aansluiten bij het


woningbouwlocaties zijn er zoeklocaties aangegeven ten zuiden van de Diek en nabij t Horntje. In het plan wordt aangegeven dat open ruimtes in het landsch ap zoveel mogelijk open moeten blijven. Wanneer in deze gebieden de mogelijkheid zich voordoet om storende bebouwing te verplaatsen is als herbouwlocatie de Hoornd erweg en de Witteweg aangegeven. De Hoornderweg ligt op de rand van het Oude Eiland. Verdichting van dit lint aan de noordzijde van de weg met enkele nieuwe bouwlocaties versterkt de grens tussen het Oude Eiland en de Polders. Het plein en de straten van Den Hoorn zijn 30 km-zone, Een herinrichting moet er voor zorgen dat dit niet alleen door borden maar ook aan de straten zelf te zien is. De Naal moet een echt plein worden met terrasjes en een dorpscafé waar het gezellig is om te verblijven en waar allerlei wandelen fietstochten starten. De andere straten in het dorp moeten wat materiaalgebruik en profielopbouw aansluiten op het karakte r van het dorpsplein waardoor er een eenheid ontstaat. Voor heel de herinrichting van de openbare ruimte geldt: aansluiten op het authentieke karakter. Voor een levend ig dorp moet er gezocht worden naar een goede verhouding tussen eerste woningen en tweede woningen. Het aantal tweede woningen mag daarbij nooit ten koste gaan van de woningvoorraad voor permanente bewoning. Den Hoorn moet het centrum van het nieuwe loodswezen worden. Bezoekers kunnen aan de hand van loodsbakens en loodspunten het landschap verkennen. Dit zijn elementen die de historie en de ontwikkeling van het landsch ap afleesbaar maken. Het zijn bakens in tijd en ruimte. De loodsbakens zijn bestaa nde uitzichtpunten, zoals de bunker bij Loodsmansduin, waar je fantastische vergezichten hebt. De uitzichtpunten worden op een eenvoudige manier verbijzonderd. Zo wordt bijvoorbeeld het pad van de bunker toegankelijk voor rolstoelers en is de geschu tkoepel op de bunker weer toegankelijk. De loodspunten zijn landschapselementen zoals een oude dijk, een sluis of waterput. De loodspunten vertellen, als stille getuigen, iets over de historie van het landschap. Er zijn geen bordjes bij geplaatst maar nieuwe technieken zoals GPS en dergelijke maken het mogelijk om deze informatie op locatie te verkrijgen. De loodsp unten zijn een aanleiding om even uit te rusten en iets te ontdekken van de historie van de plek. Er is een fijnmazig netwerk van eenvoudige wandelsporen dat door de recreatieondernemers, samen met de agrariërs, wordt ontwikkeld. Rond het dorp worden wandelpaden gerealiseerd die korte wandelingen vanuit het dorp en de camping mogelijk maken. Door de aanleg van een fietspad rond de campin g is het mogelijk om vanaf de boot via een gevarieerde route door de duinen naar Den Hoorn te fietsen. In Den Hoorn worden al veel culturele evenementen georga niseerd. Deze bestaande manifestaties moeten gekoesterd en ondersteund worden. Het tweejaarlijks theater-

23

DH


festival is daar een goed voorbeeld van. Nieuwe cultur ele evenementen zouden moeten aansluiten op het specifieke karakter van het dorp en het landschap. Het wandelend duinen kustlandschap en de stabiele klif kunnen als thema gebruikt worden voor tijdelijk kunstwerken en manifestaties.

Keileemensemble van schapen, boeten en tuunwallen Het Oude Eiland ensemble De Naal, Zouteland en De Grie (polderensemble) De Kuil, Hoornder nieuwland (polderensemble) De Mokbaai De Prins Hendrikpolder (polderensemble) Dijken (polderensemble) Duinen en strand Verdichten van de rand van het Oude Eiland met bebouwing Zoetwaterbrongebieden Hoofdwatergang met moerasstroken

Om het dorpsontwikkelingsplan te realiseren moeten er verschillende partijen in actie komen. De gemeente zal onderdelen uit het plan kunne n verwerken in het op te stellen bestemmingsplan. Daarmee wordt realisatie mogelijk gemaakt. Bij herinrichting van de openbare ruimte heeft ook de gemeente het initiatief. Maar er zijn ook projecten die door recreatieondernemers, agrariërs of inwoners van Den Hoorn opgepakt moeten worden. Daarbij kun je denken aan de realisatie van wande lsporen of het organiseren van een kunstmanifestatie. Credo is daarbij klein begin nen. Wanneer het een succes blijkt te zijn, kan het verder uitgebouwd worden. Voor productie en afzet van streekproducten en streekdiensten (arrangementen) in comb inatie met landschapbeheer is het noodzakelijk dat de ondernemers, agrariërs en inwon ers van Den Hoorn zich (in een stichting of coöperatie) organiseren. Het dorpsontwikkelingsplan (zie ook kaart bijlage 1) is een rijk plan met veel voorstellen en invalshoeken. In de volgende paragrafen worde n alle voorstellen toegelicht. Om maatregelen overzichtelijk te maken wordt het plan uiteengelegd in vijf zogenaamde landschappen; het levend cultuurlandschap, het agraris ch landschap, het recreatielandschap, het culturele landschap en het gebouwde landsc hap.

Het levende cultuurlandschap

Knelpunten en kwaliteiten Het cultuurlandschap rond Den Hoorn is rijk en divers , maar laat zich alleen door de kenner lezen. Het landschap is namelijk in de afgelopen 50 jaar sterk vervlakt. Het onderscheid tussen het Oude Eiland en de Polders is nagen oeg verdwenen. Ook de verschillen tussen de voormalige baaien zoals De Naal en Hoorn der nieuwland dreigt verder te vervlakken. De kavelstructuur is overal nagenoeg gelijk, hoofdwatergangen hebben overal eenzelfde profiel. Het landschap is door boerderijver plaatsingen verdicht waardoor echt grote ruimten nog maar op enkele plaatsen aanwezig zijn. Weg- en erfbeplantingen zijn verdwenen en overal worden dezelfde soort schuren als aan de overkant gebouwd.

Uitgangspunten Na jaren van vervlakking gaan we terug naar de cultuu rhistorische basis van het landschap. De verschillen tussen het licht glooiende Oude Eiland, de vlakke Polders en het sterk geaccidenteerde duingebied worden verste rkt. Den Hoorn komt weer op de rand van het Oude Eiland te liggen. En het wandelend landschap wordt nog sterker beleef baar. Het watersysteem wordt gericht op het langer vasthouden van zoet water. Naar de zuidpunt toe wordt het water steeds brakke r.

25


26

Maatregelen Oude Eiland g van tuunwallen op de keileem• De hoogteverschillen worden versterkt door aanle n. De moeraszones liggen hoogtes en moeraszones langs de hoofdwatergange juist op de laagste delen van het landschap. ud van schapenteelt in combi• Op de keileemhoogtes wordt ingezet op het beho schapenteelt voor het hele eiland natie met de schapenboeten en tuunwallen. Om zgn. landschapsfonds, ontwikkeld te behouden zal een stimuleringsregeling, een recreatie ligt voor de hand. moeten worden. Een koppeling met toerisme en Hemmer en De Mars door geen • Openheid benadrukken in gebieden zoals De bebouwing vrijkomt door bedrijfsnieuwe bouwkavels toe te staan. Wanneer een versterkt worden door deze heid open beëindiging of om andere reden kan de ng). regeli e ruimt voor bebouwing te verwijderen (Rood kan door bebouwing die Dat n. rukke benad rs Polde en • Grens tussen Oude Eiland g (ten noorden van de weg) elders weg moet te verplaatsen naar de Hoornderwe gen instandhouden van het licht• Door aanlegvergunningen en beheersvergoedin Oude Eiland glooiende maaiveld en het slotenpatroon van het brongebieden maken voor n Duine • Op de grens tussen het Oude Eiland en de den, waardoor er voor de ehou vastg r zoetwater. Het zoete water wordt lange eeld is het gebied dat Voorb aat. ontst ie situat e natuur en de agrariërs een beter liseerd. Afhankelijk van de locatie door Staatsbosbeheer bij de Oude Weg is gerea cultuurhistorische patronen kan bij realisering aansluiting gezocht worden met natuurvereniging de Lieuw is voor zoals oude kreeklopen e.d.. Door de agrarische kan aansluiten. De Mars al een projectvoorstel gedaan dat hierop schuren in het landschap in grote ande besta • Erfbeplanting is een goede manier om schalige bospercelen niet gewenst. te passen. Om de openheid te bewaren zijn groot Polders der nieuwland en de Mokbaai wordt • De reeks van De Naal, Buitendijk De Kuil, Hoorn illen tussen zoet en zout en de als wandelend landschap versterkt, door de versch drooglegging te benadrukken. eiden van het Oude Eiland, waardoor • Het watersysteem van de Polders wordt gesch de Prins Hendrikpolder. Hierhet zoete water uit De Naal benut kan worden voor functie terug. Dit project wordt door krijgt de Havensluis weer zijn oorspronkelijke gerealiseerd. voor een belangrijk deel in 2006 door de Lieuw r en brakker is en als watersysteem • Hoornder nieuwland wordt een polder die natte de bouw van een gemaal bij door afgekoppeld wordt van het zoetwatersysteem irk Polder een betere waterHend Prins de het Molwerk. Door deze maatregel krijgt kwaliteit. het westen van de Prins Hendrik• Tegen de duinrand in De Naal en De Kuil en in r vastgehouden waardoor polder wordt het zoetwater in verbrede sloten lange wordt. de zoetwatervoorraad in het grondwater vergroot en opgeschaald word • De verkaveling in de Prins Hendrikpolder kan ur. tructu kavels met behoud van de historische rechte


• Openheid benadrukken in gebieden De Kuil, Hoorn der nieuwland, De Naal, Zouteland, Buitendijk en De Grie door geen nieuw e bouwkavels toe te staan in de open ruimten en nieuwbouw te concentrere n langs de randen van de ruimtes. Wanneer een bebouwing vrijkomt door bedrijfsbeë indiging of om een andere reden kan de openheid versterkt worden door deze bebouwing te verwijderen (Rood voor ruimte regeling). • Erfbeplanting is een goede manier om bestaande grote schuren in het landschap in te passen. Om de openheid te bewaren zijn groot schalige bospercelen niet gewenst. Duinen • De duinen en het dynamische kustlandschap word t als waardevol natuurlandschap in stand gehouden en ontwikkeld conform de visie van het Nationaal Park Duinen van Texel.

Het agrarische landschap

Knelpunten en kwaliteiten De landbouw bepaalt voor een groot deel het lands chapsbeeld rond Den Hoorn, schapen en bollen zijn kenmerkend. De mondiale concurrentie en de veranderingen van de Europese subsidies en dergelijke zetten de agrarische bedrijfvoering onder druk. Hierdoor dreigt de schapenteelt van het eiland te verdwijnen. Om de concurrentie aan te gaan ligt schaalvergroting voor de hand. Maar vergaande schaalvergroting is door de landschappelijke waarde van het gebied niet mogelijk. Vergroting van en samenvoegen van bedrijven is nog wel een optie. Een mogelijk alternatief is een zogenaamde verbrede agrarische bedrijfsvoering. Doordat Texel al ver is met ontwikkeling van eigen streekproducten heeft het ten opzichte van andere regio s een voorsprong. Wat ontbreekt, is de koppeling van de agrarische productie van streekproducten en landschaps -producten (zogenaamde groene- en blauwe diensten) aan toerisme en recreatie.

Uitgangspunten De nieuwe agrarische ondernemer levert in de toekomst een breed pallet aan producten. De rode draad is de relatie met het land. De verschillen in bodem en waterhuishouding worden ingezet om de agrarische bedrijfsvoering te specialiseren. De individuele ondernemer zoekt naar nieuwe produ cten en markten. Het specialiseren blijft natuurlijk een vrije keuze, in dit plan worden de accenten aangegeven. Hierdoor worden de verschillen tussen het Oude Eiland en de Polder versterkt. Naast de traditionele agrarische producten zoals schapen of bollen levert de agrariër groene en blauwe diensten in de vorm van natuur-, landschap- en toeristische producten. Specialisatie en verbreding van produ cten kan een oplossing zijn en een duurzaam inkomen genereren. Elke agrariër zal zelf een keuze uit dit pallet van mogelijkheden maken. Bij de agrarische producten ligt de nadruk op de ontwikkeling van regionale Texelse producten en mogelijk Hoornder streekproducten zoals de narcis de Dubbele van Sion , het Hoornder Loods bier of zilte zeegroenten.

27

DH


De streekproducten kunnen overigens ook van agrarische bulkproducten zoals tarwe en de Texla-aardappel worden gemaakt. De streekproducten kunnen direct aan de Hoornder restaurants en supermarkt word en geleverd. Maar het is ook belangrijk om de producten ook op het vasteland af te zette n. Een organisatie zoals de vereniging Echt Texels Product steek t hier al veel energ ie in. Dat zou verder uitgebouwd kunnen worden. De traditie van verkoop aan huis moet worden uitgebreid met informatievoorziening op locatie en verkoop via internet.

De keileemhoogtes: accent schapenteelt Het Oude Eiland : accent gras en oliehoudende gewassen De Naal, Zouteland en Buitendijk: accent bollenteelt De Prins Hendrikpolder: accent bulkprodukten De Kuil, Hoornder Nieuwland: accent agrarisch natuurbeheer Zoetwaterbrongebieden: accent biologische teelten Brakwatergebieden: accent agrarisch natuurbeheer en brakke teelten Hoofdwatergang Zoekgebied oliemolen

Maatregelen Oude Eiland • Op de keileemhoogtes ligt het accent op schapenteelt met streekproducten als Waddengoud. Om de schapenteelt te beho uden voor het eiland zou meer de nadruk op de karak teristieke eigenschappen van het lamsvlees gelegd moeten worden en zouden nieuwe schapenproduc ten ontwikkeld moeten worden, bijvoorbeeld een specifiek gekruide lamsham of lamsvlees van de brakke weides. Door financiële koppeling van schapentee lt met het toerisme blijven de schapen onderdeel van het landschapsbeeld. • Stimuleren en via regelgeving behouden van graslandpercelen. • Gekoppeld aan de ontwikkeling van een oliem olen zou het Oude Eiland (etherische) oliehoudende gewassen verbo uwd kunnen worden. Deze specialisatie zorgt voor een kleurrijk pallet aan kavels, die ook voor de recreant interessant is. • Tegen de binnenduinrand, waar onder ande re het als ruime jas natuur begrensde gebied ligt, worden zoetwater brongebieden ingericht. Natuurontwikkeling, agrarische natuurproductie, recreatie en toeri sme en blauwe diensten worden in deze gebieden gecombineerd. De agrariër produceert natuur, die hij eventueel kan oogsten en verkopen. Het zijn streekpro ducten uit de natuur, vergelijkbaar met de Cranberry s op Terschelling. Een voorb eeld voor een dergelijk integraal plan is het planvoorstel van de Lieuw voor De Mars (zie ook de projectenlijst). • Ontwikkelen van een rood voor ruimte regel ing waarbij het mogelijk is om agrarische bedrijfsgebouwen uit de open ruim tes te verplaatsen naar de Hoornder weg en Witte Weg. • Opzetten van een landschapsfonds waaruit de groene en blauwe diensten worden betaald. • Kennisontwikkeling en -uitwisseling ten aanz ien van streekproducten, recreatie en toerisme (vergelijk studieclubs zoals die bijvoorbeeld in het Westland functioneren). • De agrariër lever t, deels tegen een vergoeding de volgende diensten: 1. Herstel en instandhouding van wierd- en zodendijken, tuunwallen, erfbeplanting, drinkpoelen en historische bouw werken als schapenboeten en stolpen, oud grasland en het microreliëf. Het houden of terugfokken van bijzondere Texelse schapenrassen zoals Blauw e Texelaar en pijlstaart . 2. De productie van natuur zoals het instandho uden van oud grasland, droge en vochtige soortenrijke graslanden, bloem rijk grasland, bonte

29


tenrijk weidevogelgrasland, weideranden, kruidenrijke zomen, soor faunaranden enz. g over schapencultuur en andere 3. Het rondleiden en het geven van uitle van trekkershutten, organiseren agrarische bedrijfstakken, het verhuren t over schapencultuur enz. kuns e dend van wandelarrangementen, beel van verbrede sloten en vloeiende 4. Realisatie van waterberging in de vorm brongebieden, aanleg natuurmoerasoevers, waterconservering in de eren, wegbermbeheer, bagg vriendelijke oevers, natuurvriendelijk werk van het het over g chtin oorli oeverbeheer en publieksv (HHNK). ier wart derk Noor nds Holla p scha Hoogheemraad ten. spun lood en ren 5. Aanleg en onderhoud van wandelspo

30

De Polders van De Naal, Zouteland en Buitendijk • Op de kalkrijkere en zanderige gronden agrarisch natuurbeheer en productie ligt het accent op bollenteelt. Nat en brak ssen als zeekraal, vind je voornamegewa van brakke natuurvegetaties en zilte te met accent bulkproducten in de lijk in Hoornder nieuwland. Vrije teeltruim n kunnen overigens ook worden gebruikt Prins Hendrik polder. De bulkproducte voor streekproducten. oeding de volgende diensten: • De agrariër lever t deels tegen een verg n, kreekrestanten, erfbeplanting 1. Herstel en instandhouding van dijke res, stuwen en sluizen. en historische bouw werken als dijkcoupu slanden, plas- dras, bont elgra evog 2. De productie van natuur zoals weid vluchtplaats weidevogels, en), (dijk nd weila k enrij hooiland, bont en kruid faunaranden, brakke vegetaties enz. g over bollen-, bulkcultuur, agrarisch 3. Het rondleiden en het geven van uitle de boer, wandelarrangementen bij en feest natuurbeheer, kamperen en

enz. van verbrede sloten en terrastaluds, 4. Realisatie van waterberging in de vorm natuurvriendelijke oevers, natuur, eden waterconservering in de brongebi oeverbeheer en publieksvoorvriendelijk baggeren, wegbermbeheer, raadschap Hollands Noorderlichting over het werk van het Hoogheem kwar tier (HHNK). ren en loodspunten. 5. Aanleg en onderhoud van wandelspo

Het recreatie landschap

Knelpunten en kwaliteiten omie van Den Hoorn. Loodsmansduin Het toerisme vormt de basis van de econ de schapen, de bollen en het duinlandneemt een belangrijke plaats in. De rust, d bewoners en recreanten. Zon, zee en stran schap worden hoog gewaardeerd door ding erbre ensv Seizo en. trekk te n ante recre alleen zijn niet meer voldoende om de n. afname van het aantal toeristen te kere en specialisatie zijn noodzakelijk om de g. evin omg te direc de in ur p en de natu Belangrijke kwaliteit is het oude landscha schap en het feit dat zowel het duinland land het van ing lakk verv de is punt Een knel idsgelu De s. t ontsloten zijn voor wandelaar schap als het agrarisch landschap slech rust. de oort verst rs overlast door helikopte


Uitgangspunten Tot voor kort werd voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie een doelgroepenbenadering gehanteerd. Potentiël e bezoekers werden onderverdeeld in groepen als zakelijke toeristen, jonge gezin nen, senioren en tweeverdieners. De laatste tijd is duidelijk geworden dat een bezoeker zich niet langer in een hokje laat duwen. Mensen willen zowel stad als natu ur, authentieke producten naast snelle technologische snufjes. Men wil onthaasti ng maar op een ander moment juist actie en spanning. En dat kan zowel voor iema nd van 25 als van 50 jaar gelden. Beter is het om aan de hand van belevingspectra te werken. Wat is er te beleven en wat is er te doen? Dat bepaalt of mensen voor een bepaalde bestemming kiezen. Vraa g is dus welk belevingsprofiel kiezen we voor Den Hoorn? Het belevingsprofiel dat uit de gesprekken naar voren komt is als volg t samen te vatten: Den Hoorn richt zich op toeristen die voorzieningen zoeken met een bijzondere en sfeer volle uitstralin g. De bezoeker wil verzorgd worden in een prettige rustige omgeving. Tijdens een vakantie wil men cultuur, natuur én stran d. Er is veel interesse naar het verleden. In de vrije tijd gaat men op zoek naar de werkelijkheid, naar eerlijkheid en het alledaagse. Alles wat het label authentiek heef t krijgt daarmee meerwaarde. Men wil de vrije tijd nuttig besteden. Men moet er iets van opsteken, wijzer worden, zich kunnen ontplooien. Toeristisch-recreati eve voorzieningen richten zich ook op een educatief en cultureel karakter. De rust, ruimte en frisse lucht en het feit dat het echt donker wordt, is een van de kwaliteiten van Den Hoorn. Maar daar mee onderscheidt Den Hoorn zich nog niet ten opzichte van andere Waddeneiland en. Het levend cultuurlandschap en het cultu rele landschap zijn de belangrijke trekkers van Den Hoorn. Het Oude Eilan d met tuunwallen en het wandelend land schap van duinen en geulen moet goed beleefbaar zijn. Daarnaast moeten er activiteiten en manifestaties zijn die spec ifiek voor Den Hoorn zijn en waar men speciaal voor komt en die aansluiten bij het eigen belevingsprofiel van Den Hoor n en omgeving. In het recreatielandschap worden voor al de maatregelen beschreven die het mogelijk maken om het landschap te bele ven en daarmee het seizoen te verbrede n. De meest eenvoudige ingreep om het seizo en te verbreden en het landschap bete r beleefbaar te maken, is de realisatie van een gevarieerd padenstelsel. In de duin en liggen al veel wandelpaden, maar door ook het agrarische gebied voor de wand elaar te ontsluiten is het mogelijk om meer geva rieerde wandelingen te maken. Daarnaast zijn activiteiten zoals Broadway , de Hoornder Donderdagen en nieuw te ontwikkelen activiteiten en manifest aties van belang, deze worden beschrev en in het culturele landschap. Wanneer die geba seerd zijn op het specifieke karakter van de zuidpunt van Texel kan Den Hoorn zich blijvend onderscheiden. Het recreatiev e landschap wordt niet alleen voor de toeri sten ontwikkeld. Ook bewoners van Den Hoorn en overige delen van Texel maken gebruik van dit landschap.

31

p p

DH


Maatregelen De maatregelen voor het recreatielan dschap bestaan uit: • De realisatie van een gevarieerd pade nstelsel. • De uitbreiding of aanpassing van acco mmodaties. • Maatregelen met betrekking tot activ iteiten en voorzieningen.

nieuwe fietsverbinding nieuwe wandelverbinding rond het dorp nieuw wandelspoor door agrarisch gebied bestaand wandelpad, openstelling verruimen Loodsbaken Loodspunten; bijzondere plekken en verloren dorpen netwerk van schapenboetjes (schapenschuur/ trekkershut/infocentrum/ artist in residence) keileemensemble van schapen, boeten en tuunwallen bestaand fietsnetwerk

p p p

bestaand wandelnet werk wandelen fietsopstap plaats

Om een gevarieerd padenstelsel te realiseren worden de volgende maatregelen genomen: • Twee vrijliggende wandelpaden vana f de camping Loodsmansduin naar de dorpskern; één door dwars door De Naal en één langs de Rommelpot • Een kort vrijliggend wandelpad van het Hoge Achterom naar het Lage Wegje tussen tuunwallen. • Een wandelpad ten noorden van het Lage Wegje tussen twee tuunwallen in combinatie met herprofilering van het Lage Wegje waardoor er een veilige situatie voor het langzaam verkeer ontstaat (zie ook voorbeelduitwerk ing in hoofdstuk 4). Dit plan is onderde el van het Marsplan (zie projectenlijs t). • Een extra parkeerplaats aan de Kerk straat (bijvoorbeeld op het erf van Duinker) als opstappunt voor wandela ars en fietsers, die Den Hoorn en omgeving willen verkennen. • Eenvoudige wandelsporen door het agrarisch gebied die geleidelijk en afhankelijk van het succes door recr eatieondernemers en agrariërs word en aangelegd. Voor aanleg en beheer word t men door de overheid ondersteund . De locatie wordt in gezamenlijk over leg bepaald maar mogelijke tracés zijn de dijk van de Prins Hendrikpold er en langs hoofdwatergangen. Het kunnen natuurlijk ook paden door de graslanden of over akkers zijn. Bijvo orbeeld door De Mars of Hoornder nieu wland. De wandelsporen worden aantrekkelijker voor beide partijen als er via deze sporen bijvoorbeeld een kaasmakerij of informatieboet te bezo eken is. De wandelsporen kunnen in bepaalde perioden opengesteld word en en er kunnen regels worden gest eld ten aanzien van toegankelijkheid voor honden. Door middel van hekken, overstapjes en planken over sloten kan worden gestimuleerd dat alleen de echte wandelen natuurliefhebbers op de sporen wandelen. • Doordat er geen grote ruimtelijke ingrepen nodig zijn bij het openstell en van wandelsporen is het ook mogelijk om de wandelsporen jaarlijks opnieuw uit te zetten. Recreatieondernemer s en agrariërs bepalen aan het begin van het seizoen, afhankelijk van bijvo orbeeld de teelten op het land, waa r de wandelpaden getraceerd worden. Overstapjes en loopplanken krijgen jaarlijks een andere plaats. De jaarlijks e routes worden via internet bekend gemaakt. • Verbreding van de openstelling van de bestaande wandelpaden in het Nationaal Park Duinen van Texel, waa rdoor het wandelseizoen langer word t • Aanleg van een fietspad rond de cam ping Loodsmansduin als alternatief voor de fietsroute over de camping, waardoo r er een gevarieerde fietsroute door agrarisch gebied en door de duinen ontstaat vanaf de boot naar Den Hoo rn. • Aanpassen van fietsroutes door de overlap tussen routes te verwijderen en nieuwe routes door het agrarisch gebi ed en de duinen te traceren.

33


zaam verkeer buitengebied waardoor voor lang • Herinrichting van wegen in het Lage Wegje het van eren rofil herp oorbeeld het een veilige situatie ontstaat; bijv waarbij de 4) voorbeelduitwerking hoofdstuk met ruimte voor fietsverkeer (zie den geleid. wor je Weg delpad langs het Lage wandelaars via een vrijliggend wan

34

voor: stellen we de volgende maatregelen Op het gebied van accommodaties ping cam duin r een kwalitatief hoogwaardige • Loodsmansduin omvormen naa van t pun zuid de van en duurzame karakter die aansluit bij het hoogwaardig atie vari ere grot een r doo kan het dorp. Dit Texel en van meerwaarde is voor huisje iseren in een lagere dichtheid. Van real te ties oda omm racc pee aan kam een met wen bou rzame, lichte manier van tot tent, maar gericht op een duu ingen won n, inge won duin . Bijv dit duingebied. architectuur die specifiek is voor rvoo (zelf huisjes e.d.. Door hier autarkisch bekleed met duinmaterialen, tent eu mili duin om te bouwen zonder het zienend) te bouwen is het mogelijk n. onevenredig de verstore d naar boeten en stolpen wordt verruim • Gebruik van bestaande schapen cultureel (zie ruik geb l uree cult of hut) kers extensief recreatief gebruik (trek r de Doo . ling is behoud door ontwikke landschap). Uitgangspunt hierbij en. oud beh t oms toek de r en kun je ze voo schapenboeten een functie te gev g evin omg en t boe pen scha de kter van Behoud van het authentieke kara tie. Aan de buitenkant veranderen func we nieu een bij nt spu ang uitg is rd gewoon uit een grasvlak omkade ze nauwelijks, de omgeving bestaat niet ze dat ook eeld oorb bijv t beteken door bijvoorbeeld tuunwallen. Dit Ook de n terras met tuinstoelen hebben. gee en s ’ auto r voo zijn elijk toegank rdoor de waa zijn nen (zelf voorzienend) kun schapenboeten zouden autarkisch en. maatregelen beperkt kunnen blijv ten manier om bestaande schapenboe een is ruik geb het van en • Het verruim en iser real nieuwe schapenboeten te te behouden en niet bedoeld om richten eenvoudige trekkershutten in te als ten boe • Door een aantal schapen r dat nee Wan en. iser real te ten kersboe is het mogelijk een netwerk van trek het is n leg van eenvoudige wandelspore gecombineerd wordt met de aan rrangement te realiseren. dela wan mogelijk om hier voor een rd. De Hoorn en wijk H wordt geconsolidee • Slaapplaatsenquotum voor Den het dt wor r doo Hier tie. loca de aan en slaapplaatsen zijn niet meer gebond n. utte ben te r niet gebruik t worden bete mogelijk om slaapplaatsen die nu en ling ikke ontw e alig tsch ikkelen om groo Wel is het zaak om criteria te ontw te voorkomen. ten, ling met betrekking tot arrangemen • Kennisontwikkeling en -uitwisse natuurorganisaties. samenwerking met agrariërs, en len ede woningen en beleid ontwikke twe tal aan het van • Geen uitbreiding n. inge won ede twe tal aan het van dat gericht is op het verminderen mer, De Kuil Naal, Buitendijk, De Mars, De Hem De van ing icht verd ere verd n Gee • kamperen het of n inge won w van vakantie en Hoornder nieuwland door de bou en. tast aan er verd it cite enti auth te en bij de boer. Dit zou juist de open ruim de van en eter eerst in te zetten op het verb Bovendien lijkt het verstandig om . kwaliteit van de bestaande camping


Tot slot worden de volgende maa tregelen op het gebied van activite iten en voorzieningen voorgesteld: • Aanleg van loodsbakens en lood spunten. (Zie culturele landschap). De loodsbakens en -punten zijn zowel plei sterplaatsen (waar de recreant even van de fiets stapt, rust neemt, gaat zitte n, picknicken of spelen) als ook bijz onder plekken waar de recreant de kenmer kende historie, geomor fologie of cultuurhistorie van die specifieke plek kan beleven en ervaren. Er is bewust niet gekozen voor één traditioneel museum maa r voor informatie op locatie. Daarbij kan in een schapenboet of oude stolpbo erderij informatie gegeven worden over de historie en teelt van schapen (zie ook loodsmannetje cultureel land schap). • In samenwerking met andere ond ernemers worden arrangementen ontwikkeld, bijvoorbeeld: 1. Loodstochten door het levend cultuurlandschap langs loodspunten en bakens, Hoornder producten als schapen, bollen, kaas, oliemolen, weidevogels, brakke vegetaties enz. incl. overnachtingen en eten. 2. Workshops en teambuildingsarr angementen op gebied van kunst, cultuur en levend landschap zoal s landart op het strand en kunst in schapenboeten. 3. Natuur- en cultuurreizen SNP-SBB . • Het organiseren van excursies over het Oude Eiland, door de Polders en door het dynamische kustlandschap. ( zie cultureel landschap). • Overheden wijzen op het belang van omlegging van de routes van helikopters voor Den Hoorn.

Het culturele landschap

Knelpunten en kwaliteiten Cultuur in Den Hoorn heeft een aan tal gezichten. Den Hoorn heeft nog een echte dorpscultuur die zorgt voo r samenhang en betrokkenheid. De supermarkt en het dorpshuis nemen daarbij een belangrijke plaats in. Er zijn tradities zoals Ouwe Sunderklaas en Meierblis. Daarnaa st heeft Den Hoorn in vergelijking met andere dorpen veel kunst en cultuur. Er is een tweejaarlijk s theaterfestival Broadway. Er zijn galeries en goede restaurants. Een ander aspect dat de cultuur van Den Hoorn heeft bepaald is het loodswezen. Namen als Loodsmansduin, Loodsm answelvaren en het Kompas en de loodshuisjes verwijzen nog naar dit verleden. Het loodswezen speelt ook in het collectieve geheug en van de bewoners van het dorp nog een belangrijke rol. De beroepsgroep zelf is echter nagenoeg verdwenen. Uitgangspunten De verschillende culturele aspecten worden ingezet om Den Hoorn en omgeving zijn eigen specifieke karakter te gev en. Hierdoor is er ook jaarrond in Den Hoorn wat te beleven waardoor het seizoen verbreed kan worden (zie het recr eatielandschap). Er is een goede voedingsbodem voo r een rijk cultureel landschap en het dorpsontwikkelingsplan zet daar sterk op in.

Het culturele landschap en het leve nd cultuurlandschap bepalen het beeld van Den Hoorn en omgeving. Deze twe e landschappen staan in directe wiss elwerking

35

DH


met elkaar. Het levend cultuurland schap is de drager van het culturel e landschap; het loodswezen, het stabiele Oud e Eiland met keileemhoogtes en het dynamische wandelende kustlandschap vorm en een uitgangspunt voor verdere ontwikkeling van het culturele landschap. Door stee ds weer het landschap en het spe cifieke karakter van Den Hoorn en omgeving als uitgangspunt te nemen krijgt een initiatief altijd een Hoornder accent. Wat er georgan iseerd wordt hangt geheel af van het initiatief van de Hoornders.

Dynamiek van wind, zand en zee Schapencultuur Den Hoorn; cultuurdorp van Texel Loodsbakens; oriëntatie en uitkijkpunten Loodspunten; bijzondere plekken en verloren dorpen Netwerk van schapenboeten

Door specifieke plekken, die bela ngrijk zijn in de historie van het landschap, te verbijzonderen wordt de ontwik keling van het landschap zichtbaa r gemaak t. Belangrijk is dat de plekken pass en in de sfeer van het landschap en eenvoudig zijn. Kunst en cultuur kunnen een bela ngrijke bijdrage leveren aan het zichtbaar maken van de kwaliteiten van Den Hoo rn en het landschap rondom Den Hoorn. Er is veel bekend over de historie van Den Hoorn en omgeving. Veel bewone rs kennen verhalen bij bijzondere plekken in het land schap. Ook is er veel bekend ove r de natuur in de duinen en het agrarisch gebied. Daarnaast zijn er anekdotes ove r gebeurtenissen in Den Hoorn. Wanneer je meer kennis hebt van een gebied ga je het ook meer waarderen. Daarom is het belangr ijk om de kennis die er is van Den Hoorn en het landschap rondom Den Hoorn, te ontsluiten voor bewoners en bez oeker. Maatregelen De maatregelen voor het culturel e landschap bestaan uit: • Het zichtbaar maken van de cult uurhistorie in het landschap. • Het ontwikkelen van kunst en cultuur in Den Hoorn. • Het toegankelijk maken van info rmatie over cultuurhistorie en kunst en cultuur in Den Hoorn en omgeving. Zichtbaar maken van cultuurhisto rie • De cultuurhistorie en de ontwik keling van het landschap wordt inzichtelijk gemaak t door realisatie van de loodsbakens en loodspunten. Loo dsbakens zijn bestaande uitzichtpunten in het landschap. Deze uitzichtpunten liggen allemaal op plaatsen die iets vertellen ove r de ontwikkeling van het landscha p. De hervormde kerk neemt daarbij een belangrijke plaats in. Het is geen uitzichtpunt maar wel het belangrijkste baken van Den Hoorn en omgeving. Hij is vanaf de boot zichtbaar. De volgende lood sbakens zijn in het dorpsontwikke lingsplan aangegeven: • de Her vormde kerk; • de bunker bij Loodsmansduin; • het vogeluitkijkpunt bij De Geu l/ Mokbaai; • de mast met meetapparatuur op De Hors; • het hoge duin bij de Veerhaven; • de uitkijktoren Fonteinsnol in de Dennen. • Bij elk loodsbaken wordt het eige n karakter versterk t. Uitgangspu nt daarbij is een goede maar eenvoudige vorm geving die past bij het karakter van de plek.

37


38

het wandelend r je een specifiek onderdeel van Er ontstaan uitzichtpunten waa (hoofdstuk 4) ns ake rbeelduitwerking Loodsb landschap kunt ervaren. In de voo kunnen worden. rd nde ijzo hoe de loodsbakens verb n eve geg n elde rbe voo den wor vertellen over het enten in het landschap die iets • Loodspunten zijn punten en elem tal loodspunten de plek. In het plan zijn een aan ontstaan en de geschiedenis van . De volgende loop der tijd aangevuld worden aangegeven. De lijst kan in de gegeven: loodspunten zijn in dit plan aan ten, Borcamer, Oude Horn, • De verdwenen dorpen; De Wes t Clijf en het Bunkerdorp. Oude Horn van plan is onderdeel van het plan • De Havensluis en omgeving, Dit nstructie van reco de dt wor ber erd en in septem de Lieuw. Delen zijn al uitgevo n van een ende fase (fase4) is het uitgrave de havensluis uitgevoerd. De volg de hoofdwatergang. oude kreek en het omleiden van m. Deze put is één van de tero • Oude waterput bij het Hoge Ach . Den Hoorn zoet water haalden plaatsen waar de inwoners van e boet is onderDez s; Mar unt of trekkershut in De • Schapenboet als informatiep er andere ond taat bes plan voor De Mars. Dit deel van het plan van de Lieuw tie met bina com in n ente elem patronen en uit herstel van oude historische en. ont wikkeling van natuurwaard stolpboerderij. eke enti auth e oud een , lant • De Vigi Watermolenweg. de s • De verdwenen watermolen lang eeuwen heen markeren de r doo dlijn • De vloedpalen die de vloe -punten hoofdstuk 4) (zie uitwerking loodsbakens en len. nabij de locatie van de oude mo • Realisatie van een Oliemolen ap. Voor een sch land ch oris hist het getuigen van • Loodspunten zijn vooral stille ls de Vigilant) de elementen of gebouwen (zoa deel zijn de loodspunten bestaan het punten in zijn l in stand houden. Voor een dee en volstaat het opknappen en Deze plekken ag. uitz e nog weten hoe het er ooit het landschap waarvan sommig ook plekken nen kun Het e. zoals het havensluisj kunnen gereconstrueerd worden s vloed palen reek een ls zoa n ede ijzing naar het verl worden met een subtiele verw spunten n van het landschap. Niet alle lood die iets vertellen over het ontstaa ten bij zitten. den, er kunnen ook virtuele pun hoeven zichtbaar gemaak t te wor (bijvoorbeeld en r verhalen als beeld op te roep In het veld onzichtbaar, maar doo ht voor de dac aan is l negen). Bij alle loodspunten de bunker voor de kust bij paa als een dijk. ziet uit t ech er or bijvoorbeeld een dijk rdo waa ijk, ngr bela ing gev vorm Cultuur in Den Hoorn de evenementen in op het versterken van bestaan • Het dorpsontwikkelingsplan zet ondersteunen van van nieuwe initiatieven en het en tradities en het ont wikkelen de dorpscultuur. het centrale plein pse cultuur te versterken wordt • Om het dorpse karakter, de dor rd kan worden isee rgan geo t plein waar ook iets in het dorp ingericht als een ech rt ook een hoo lein psp dor t fdstuk 4) Bij een ech (zie uitwerking dorpsplein hoo


dorpscafé met een terras en een biljart. Dit dorpscafé kan ook als star tpunt voor excursies en dergelijke gebruik t worden. • Voor de bestaande culturele eve nementen en tradities wordt het volgende voo rgesteld: • De Hoornder Donderdagen mo eten een nieuwe invulling krijg en met een sterkere binding met kunst, cultuur, streekproducten en het loodsen. • Behoud en ondersteuning van bijzondere evenementen zoals het theaterfestival Broadway. • Nieuwe impulsen geven aan oud e tradities zoals Ouwe Sunderklaa s en Meierblis. • Nieuwe kunst- en cultuuriniti atieven moeten aansluiten op het specifieke karakter van Den Hoorn. Het dynamisch wandelend landschap kan uitg angspunt zijn voor tijdelijke kunstwerken waarbij met zand, water, wind en dynami ek wordt gewerkt. Een andere ingang is juist het stab iele historische karakter van het Oude Eiland. De keileemhoogtes kunnen het decor zijn van tijdelijke landartp rojecten die bijvoorbeeld reageren op de tuu nwallen of de hoge ligging. Ruim tes als schapenboeten en stolpen kunnen ond erdak bieden aan tijdelijke kun stmanifestaties en ateliers. • Kunstprojecten kunnen eenvou dig star ten en vervolgens uitgroei en tot een tweejaarlijk se kunstweekend met tijdelijke kunst op verschillend e locaties. • Naast schapenboeten en stol pen kunnen ook loodspunten en loodsbakens als inspirerende locaties gebruik t worden voor bijvoorbeeld een zomerconcert of wintervertellingen. Toegang tot informatie over hist orie, kunst en cultuur enz. • Het ont wikkelen van het Loodsm annetjes; een digitale gids die je meeneemt op een fiets- of wandeltocht en op locatie informatie geeft over hist orie, activiteiten, agrarische producten enz. • Het ont wikkelen van een gez amenlijke internetportal waar alle informatie over Den Hoorn op het gebied van toerisme, recreatie, landbouw, kunst en cultuur worden samengebracht. • Uitgave Loodsboekje met info rmatie over het dorp en omgev ing met allerlei interessante adressen en telefoo nnummers. Voor kinderen kan een speciale Loodsgids met speurtocht wor den samengesteld. • Het organiseren van excursies door Hoornder vrijwilligers.

Het gebouwde landschap

Knelpunten en kwaliteiten Den Hoorn en omgeving kregen in de gids Mooi Land van de stic hting Natuur en Milieu vier sterren. De vijfsterren nominatie werd onder andere niet toe gekend door de aanwezigheid van de dominan te grote agrarische schuren. Als kwaliteit wordt door velen het kleinschalige sfeervol le dorp met een variatie aan arch itectuur genoemd. Ook de oude stolpboerderijen en schapenboeten worden dan vaak genoemd.

39

DH


De gebouwde omgeving is van invloed op de kwaliteit van het landschap. De onderwerpen in het gebouw de landschap vallen uiteen in drie delen: • de inrichting van de openba re ruimte in de dorpskern; • de architectuur van bouww erken in de bebouwde kom en in het buitengebied; • de woningdifferentiatie; star terswoningen, kleinschalige bed rijvigheid in de dorpskern en problematiek twe ede woningen. De openbare ruimte in de dor pkern heeft een kleinschalig en authentiek karakter. De inrichting is wat rommelig doordat er verschillende materia len door elkaar heen gebruik t worden. Hierdoor is er geen eenheid in de vormg eving en uitstraling van de dorpskern. Daarnaast zijn de profielen van de straten nog niet aangepast aan het feit dat er maar 30 km gereden mag worden. Op de plek waar alle straten samen komen, de Naal, verwacht je een plein. Maar de Naal is nu een vluchth euvel met een aantal parkeerplaatsen. Den Hoorn, 30 km zone, verblijfsgebied Verdichting in lint met behoud doorzichten Zoekgebied woningbouw; ‘t Horntje en Diek zuid Zoekgebied recreatiewoningen (lichte stedebouw) Doorzichten Loodsbaken Hervormde kerk Gestileerde kreek met rietzomen Bouwcode Oude Eiland Bouwcode Polders Bouwcode Duinen

De gegroeide authentieke stru ctuur van het oude dorp is een belangrijke kwaliteit van Den Hoorn. De belangrijkst e knelpunten die bij de architec tuur van nieuwbouw naar voren komen zijn: • de schaal van de gebouwen, grote schuren; • de niet streekeigen architec tuur van de bebouwing; • stedenbouwkundige structu ur van bijvoorbeeld t Zoutela nd sluit niet aan op de richting van wegen en nieuwbouw parallel aan het klif. De welstandsnota wordt onv oldoende nageleefd. De nota bevat al veel toetsingcriteria maar zou op een aantal punten aangevuld kun nen worden. Een belangrijk knelpunt is het aantal betaalbare star terswon ingen en moderne seniorenwoningen die beschik baar zijn in het dorp. De nieu wbouw in t Zouteland zal een deel van dit probleem kun nen oplossen. Daarnaast han gt beschikbaarheid van woningen voor Texelaars sam en met het aantal woningen dat als eerste woning is bestemd maar als tweede won ing wordt gebruik t. Deze (ille gale) tweede woningen hebben een negatief effect op de beschikbare woningvoorraa d. Om leegloop van het dorp te voorkomen is het ook van belang dat zogenaamd werken aan huis of kleinschalige bedrijvigheid aan huis te stimuleren. Uitgangspunten Dat heel de kom van Den Hoo rn een 30 km zone is, betekent dat de nadruk ligt op de verblijfsfunctie; de auto is te gast. De profielen van stra ten moeten worden aangepast aan deze snelheid en aan de verblijfsfunctie. Ook hierbij wordt gewerkt met het karakter verschil op bas is van het Oude Eiland en de Polders; authentiek versus modern. Door het gebruik van gebakken klinkers ontstaat een eenheid en kwaliteit. De Naal is een belangrijke sch akel in het dorp. Het is de rep rese ntatieve ruimte van het dorp, waar excursies star ten en bezoekers en bewoners lekker in de zon op een terrasje

41


op de kunnen zitten. Het plein ligt sfeer geven.

rand van het klif; dit gegeven

moet het plein een eigen

nt voor de toekomst dat is het belangrijkste uitgangspu Ten aanzien van nieuwbouw ijking geldt niet alleen verr . De van het dorp of buitengebied het een verrijking moet zijn p en buitengebied. dor e hel het is belangrijk voor het ht, ezic psg dor rmd che bes voor het nd, de Polders en de bouwcode voor het Oude Eila een in ken ma te len chil vers Door ker. Bij nieuwbouw moet tussen deze landschappen ster len chil vers de n rde wo nen Dui en landschap moeten een emble; gebouwen, beplanting worden gekeken naar het ens enomen. Specifiek uitgangsbijlage 2 een bouwcode opg geheel vormen. Hiervoor is in positie van de kerk moet bij g van de kerk . De vrijstaande punt is de bijzondere situerin nd is door de gemeente . Bij nieuwbouw op t Zoutela alle plannen uitgangspunt zijn rd. see woningbouw wordt gereali aangegeven dat er 70% sociale

42

Maatregelen te Herinrichting openbare ruim en het plein van de een ont werp voor de straten van en oer uitv n • Maken en late op de nieuwe md de profielen worden afgeste dorpskern Den Hoorn, waarbij . ern psk dor hentieke karakter van de functie (30km-zone) en het aut worden te ruim re nba ope t materialen die in de • Maken van één staalkaart me heid ontstaat. gebruik waardoor er een een nkomsten naar voren n die tijdens de discussiebijee nte spu ang • In bijlage 3 staan uitg ere planvorming. Om een t kunnen worden bij de verd zijn gekomen en die gebruik ht kan worden is het e de openbare ruimte ingeric indruk te geven op welke wijz ewerkt. dorpsplein als voorbeeld uitg locaties Architectuur en nieuwbouw pskern en het dige welstandnota in de dor hui de • Het goed hanteren van buitengebied. rgegeven in bijlage 2. t bouwcode zoals die is wee • Welstandsnota aanvullen me teland is vastgesteld en r de nieuwbouwlocatie t Zou • Het bestemmingsplan voo tuur moet gebaseerd itec rden. Uitwerking van arch kan als eerste gerealiseerd wo de workshops voor uit e ide en de bouwcode. Een ota dsn stan wel de op n rde wo rgegeven. et is als figuur hieronder wee de stedenbouwkundige opz r inbreiding. Voorkeur voo tie loca de Andel een goe • Binnen de dorpskern is Den loodshuisjes, waardoor de een type dat refereert aan de gaat uit naar nieuwbouw in racht wordt met het dorp. aal in overeenstemming geb bebouwing qua maat en sch bij t Horntje. In een van id ningbouw zijn Diek-zu en wo r voo s atie kloc zoe e stig • Toekom als voorbeeld in de id uitgewerkt. Deze schets is k-zu Die tie loca de is ops rksh de wo wikkeld is het mogelijk om . Wanneer Diek-zuid wordt ont figuur hieronder weergeven ijf op te lossen; de auto s r auto s van het installatiebedr de parkeeroverlast op Diek doo ie van loodsbakens geparkeerd worden. Bij realisat kunnen dan achter het bedrijf g en situering van de en aan architectuur, vormgevin en loodspunten aandacht gev splan nabij de oude ling molen is in het dorpsontwikke objecten. Bijvoorbeeld: de olie


molenplaats en de Hoornderw eg gesitueerd. Hierdoor wordt de molen opgenomen in het bebouwingslint en con curreert deze minder met de kerk toren van Den Hoorn. Wanneer de architectuur van de molen bekend is kan de exa cte situering bepaald worden door fotomontages te maken. Woningdifferentiatie • Bij nieuwbouw, net als bij t Zouteland, ook star terswonin gen en seniorenwoningen opnemen. • Handhaving en uitvoeren van het gemeentelijk beleid ten aanzien van tweede woningen. • Het werken aan huis en klei ne bedrijvigheid is in het hui dige bestemmingsplan al mogelijk. Dit zou gestimuleerd kunnen worden door bij nieu wbouw ook woningen te bouwen met mogelijkheid voor werken aan huis.

43

��

�

��

��

�

��

��

��

��

��

��

��

��

��

�

teland

��

��

��

� �

�

�

��

��

�

�

��

� ��

�

��

��

�

��

�

��

��

�

�

�

�

��

�

� ��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

�

��

�

�

�

�

� � �

��

�

��

��

�

��

�

��

�

��

��

�

��

��

�

��

� ��

�

��

�

��

��

�

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Stedebouwkundige schets Zou

��

Stedebouwkundige schets Die k-Zuid ��

�

�

�

De voorbeelduitwerkingen

voorbeelduitwerking uitwerkingen gemaak t. De eld rbe voo drie d zijn tie stra Ter illu inzicht geeft in de eenvou gemaak t omdat deze goed is orn Ho te Den uit d is ron dig len vou Wande ject dat vrij een den. Daarnaast is het een pro lpa nde en. wa unt e dsp ogd Loo beo de de en van Loodsbakens elduitwerking gaat in op de een dig vou een hoe voeren. De tweede voorbe akens en ogen hebben met de Loodsb ing Het illustreert wat we voor invulling aan de herinricht ft gee ing erk uitw de voorbeeld men. vor om t kun lein Loodspunt kan zijn. De der psp dor t je de Naal tot een ech hoe aan ft gee Het . lein psp van het dor

Wandelen rond Den Hoorn

Den Hoorn uitgewerk t. zijn de wandelpaden rond In deze voorbeelduitwerking ren die het mogelijk maken s vanuit Den Hoorn te realise Doel is kor te wandelrondje een vrijliggend wandelpad. r het dorp te wandelen via om vanuit de camping naa wandelen. De wandelpaden en langs het Lage Wegje te Maar ook om over het Klif lpaden. sluiten op bestaande wande zijn zo getraceerd dat ze aan . De Naal; de oude zeebodem ping naar het dorp liggen in het gs lan en Klif De wandelpaden van de cam nwallen. Op het als schelpenpad zonder tuu en de Ze zijn daarom uitgevoerd t grind) uitgevoerd. Hier ligg me ngd me met Stol (klei ver Lage Wegje zijn de paden allen. wandelpaden tussen tuunw

44

Lage Wegje

Hoge Achterom - Lage We

gje

door de Naal

De voorbeelduit werk inge

Alternatieven voor het fietsp ad Uitvoering : asfalt met sche lpen afgestrooid

n

Wandelpad langs noordzijd e van het Lage Wegje Uitvoering : pad tussen twee tuunwallen

Wandelpad tussen Hoge Achterom en Kavelpad Arie Lap recreatief medegebruik Lage Wegje Uitvoering : huidig pad hand Uitvoering : pad tussen haven twee tuunwallen

Wandelpad langs Kerk straa t tussen fietspad en voetpad bij de kerk Uitvoering pad: met twee tuunwallen

Wandelpad tussen Hoge Achterom en Kavelpad Arie Lap Uitvoering : pad met aan de noordzijde tuunwal

Voorkeur tracé fietspad Uitvoering : asfalt met schelpen afgestrooid Wandelpad langs Rommelp ot Uitvoering : zonder tuunwalle n

Tracé A wandelpad door de Naal Uitvoering : pad zonder tuun wallen

Tracé B wandelpad door de Naal Uitvoering : pad zonder tuunwallen

Rommelpot

45

De voorbeelduitwerkingen

en Loodsbakens en Loodspunt

fantastische vergezichten nde uitzichtpunten waar je taa bes zijn ns ake dsb loo De iets ver tellen over de onten allemaal op plaatsen die hebt. Deze uitzichtpunten ligg sen aan de het karakter van . Door de inrichting aan te pas wikkeling van het landschap versterkt en worden ze rdt de ligging in het landschap de locatie waar ze liggen, wo bijzonder.

46 n De bunker van Loodsmansdui el. In de bunker wordt van hoogste duinen van Tex een van kop de op ligt ker De bun r de Moksloot en De Geul. er geleid over de duinen naa vizi nde taa . bes het r doo je blik aald deel van het landschap je focust daardoor op een bep d, der eka ing rdt te l wo ld epe bee tsko Het uwe geschu enen geschutskoepel een nie Door op de plek van de verdw De Naal in beeld gebracht. van i baa lige rma uw vizier de voo plaatsen wordt door een nie

Ver kijken op De Hors Op De Hors ben je alleen. De ruimte en de uitgestrektheid zijn overweldigend. Het landschap verandert hier elke dag: een stuk juthout kan uitgroeien tot een duin. Je vraagt je af: Hoe ver loopt het door en waar ligt nu de Noorderhaaks? . Het loodsb aken op De Hors is de bestaande mast met meeta pparatuur. Hieraan is een periscoop bevestigd waardo or je ineens vanaf de top van de mast over De Hors naar de Noorderhaaks kunt kijken. Je kunt daarmee als het war e de veranderingen van de Zuidpunt volgen.

De voorbeelduitwerkin

gen

Vogelspotplek Mokbaai Langs de Stuifdijk staan verschillende bouw werke n; Een transformatorhu onderkomen van Staats isje, een bosbeheer, een vogelspo tplek met banken en kijk loodsbaken. Al deze ele ers en een menten worden sameng evoegd op een punt; de wordt weer leeg. Het pu Stuifdijk nt van concentratie is de vogelspotplek. Het duin het ware verhoogd door wordt als centraal een klein duin op de vogelspot plek te grote groepen vogelaars leggen. De vallen minder op én er on tstaat een luwe plek. He wordt opgebouwd uit zan t duin d, stapelzoden en jutho ut. Een informatiegebo van juthout. Het gebou uw tje is ook wtje is het startpunt voo r excursies en een natuu punt. Het ver vangt het rinformatie bestaande huisje dat nu in de Geul staat waardoo landschap daar meer op r het en wordt.

o Uitzwaaiduin bij de Tes den naar og duin. Traptreden lei Bij de haven ligt een ho k. Hier is een is het een verloren ple de top. Op dit moment wordt beleefd. t door weinig mensen fantastisch uitzicht da n het eind van aa je toerist alleen als Je komt er eigenlijk als verlaat. Je kijkt d an eil t he huis gaat en de vakantie weer naar top van de duin erziet het eiland. Op de nog een keer om en ov ep. Het is een gro en beeld met een beeld wordt dit afscheid ver k zelf afscheid oo en an ga ze hoge plek te aanleiding om naar de het eiland gezien d. Vanuit de haven en te nemen van het eilan tegen de lucht. een markant silhouet vormt de beeldgroep eld gemaak t be al k zou een specia Voor deze specifieke ple moeten worden.


gen

De Vloedpalen De zuidpunt van Texel is een wandelend landsc hap. Door de plaatsing palen op de plekken wa van Vloedar ooit de kustlijn heeft gelegen wordt dit duide De Vloedpaal is een str lijk gemaak t. andpaal met inscriptie. Elke paal wordt op ee ten opzicht van N.A.P. n vaste hoogte geplaatst. De paal bij het klif zal daardoor ko die op de rand van De rter zijn dan Hors. De inscriptie geeft het jaartal aan van de volgende reeks ontstaat vloedlijn. De : 1290, 1390, 1590, 173 8 en 1910. Nadat Noord vastgegroeid met de zui erhaaks is dpunt van Texel zal er opnieuw een paal mo geplaatst. Er staat één eten worden paal per historische vlo edlijn. Ze zijn geplaats fietspad, weg of wand t langs een elpad.

rk

Zichtlijnen

Een nieuw dorpsplein

in met het ven als een dorpsple De Naal is vormgege met een n atie. Oude zeekaarte loodswezen als inspir n zijn als jne eli ati erk van navig windroos en een netw ets. De sch gs tin ich inr n voor de uitgangspunt gekoze ns ke . Ze zijn op het plein loodsba twee bomen vormen ar ook n, rschillende strate ma zichtbaar vanuit de ve n een ve ge en roz nd tsen. De wi punten om even te kle s roo bij en tijd. Vanuit de wind oriëntatie in ruimte akens, de sb lijnen naar de Lood de supermark t lopen and en eil t he vuurtorens op Hervormde kerk en de rpscafé do e uw nie t he ndroos bij bij Den Helder. De wi n rpe in de met de verdwenen do verbindt Den Hoorn plaatsen en n orn en met stede omgeving van Den Ho eft gehad, he e me en ische band waar Den Hoorn histor de Goede Amsterdam of Kaap bijvoorbeeld Batavia, Hoop. en vormen maakt van hardsteen De windrozen zijn ge ndrozen wi ee en kunt zitten. De tw oor een object waar je ev ard wa .P, N.A ten opzicht van t klif liggen op één hoogte he n va g llin he de t plein op duidelijk wordt dat he ngen ook n naast de windrichti zij s roo nd wi ligt. Op de en. De ev eg van plaatsen weerg de genoemde namen rding rha ve n ee in n salt en ligge lijnen zijn van ruw ba van gebakken klinker.

optie parkeren optie parkeren

entree

g e ve l e

n boom

Lo o

zit

ds

De nH eld

ors

er

De H

in

sdu

ma n

zit

zit

n te

stratingspatroon

me

detail windroos en be

r r as

Jong

e po

lder

entree

boo

52

n d e n ke

gen

Oude la


te r

r as

en

bo

om ag

rar

is c

hl

i nt


De Naal

gen

Het dorp is een 30 km zone. De inrichting va n het dorpsplein moet daar op aangepast worde n. Het plein is een verblijfsruimte me t een verkeersfuncti e. Dat betekent dat de auto te gast is op het plein. De herin richting van het plein is ontworpen vo lgens het shared space principe. Dit betekent dat er geen verkeersremmers en borden worden aangebracht, maar da t door het verblijfska rak ter en de indeling van het pro fiel het autoverkeer wordt afgeremd. Langzaam verkeer en snelverkeer worden op het plein niet gescheiden maar ma ken gebruik van één verkeersruimte. Hierdoor moeten de verkeersdeelnemers ex tra goed opletten en wordt, is de ervaring, langzam er gereden. Op het plein zijn geen parkeervakken aang egeven. Uitgangspunt is dat de auto s op een nieuw e parkeerplaats op het erf van Duink er geparkeerd worde n. Incidenteel zullen auto s op het ple in parkeren. Voor he t dorpscafé is een terras met sto elen en tafeltjes. Ook rond de boom bij de supermark t ku nnen mensen zitten. De nu nog opvallende gevel van de supermark t wordt aangepast.

53 vuu rtor en vuu rtor en

Fonteinsnollen e kerk Hervormd e kerk Hervormd

Fonteinsnollen

vuu rto

oge De h

uin mansd Loods

berg

uin mansd Loods

Batavia

uin mansd Loods

e kerk

ren

Hervormd

Fonteinsnollen

o ge De h

o ge De h

berg

berg

Batavia

Batavia

Ho rs de Ho rs

en av e rh en Ve av e rh Ve elder Den H elder Den H

de

Ho rs

elder Den H

de

en av e rh Ve

Terras centraal

Terras dorpscafé

Realisatie

eën er van veel van de ide eft de samenhang we ge lan sp lan ng sp eli ng eli ikk tw ikk on tw t ng van he Het dorpson ragen. Om tot uit voeri niet ed is ng jst aa nli n zij cte oje die pr len ze en voorstel opgenomen. De e 4 een projectenlijst grijkheid aante komen is in bijlag en volgorde van belan ge is Er et. nz aa en) e rst ee n idi ee ring (c.q. subs estrom uitputtend, het is draagvlak en financie tot in s g en rin ine de , en ran ve lek r or gegeven. Do niet uit voerbaa iaste eerste instantie nog us in tho die en n, n cte ee oje en pr id kunnen le haalbaarhe aagvlak, de financië uit voering komen. Dr d. trekker zijn bepalen egeven die prioriteit veer 6 projecten aang ge on n rde wo zelf lan sp is natuurlijk vrij om In het ontwikkeling rdt gestart. Iedereen wo maar e n, rst zij ee jst als nli ee de projecte krijgen en waarm kunnen projecten uit biedt Dit n. lan sp me ng ne eli te ikk nd tw ha on projecten ter formuleren. Het ct oje pr n ee lf ze k oo dat hoeft niet. U kunt initiatieven. atiebron voor allerlei pir ins is en ten va nd ha in de enquête en ties zijn aangedragen isa an org en ers on De ideeën die door inw in bijlage 6. ken zijn opgenomen de aan tafel gesprek

Uitvoeringsprojecten

n, vormen samen rvoor beschreven zij hie die als zo len tel tot stand zal komen. De projecten en voors d beeld dat geleidelijk en ng ha en lan. Een sam n ee ar het bestemmingsp een geheel. Het is ngsplan vertalen na eli rden, ikk wo tw rd on t cie he an l fin za De gemeente uitgevoerd en ge te en me ge de or ing do n zal en de aanpass deel van de projecte straten en het plein vernieuwing van de de n atsbosbeheer, het zij n Sta or lde ee do en orb Vo projecten kunn re de An . lan sp nlijst in bijlage 4 ing van het bestemm gepakt. In de projecte op en rd wo len uw Lie of de deel van de voorstel Hoogheemraadschap er kan zijn, maar een kk tre de e wi en ev ners. staat per project aang dernemers en bewo initiatieven door on zijn afhankelijk van en organisaties en door verenigingen rd wo erd vo ge uit eeld de vereniging De projecten kunnen roducten is er bijvoorb kp ee str or rden Vo l. xe Te reniging de Lieuw wo die al actief zijn op agrarische natuurve de enten or lem do se En ap ct. ch ds du teristieke lan Echt Texels Pro voerd waarbij karak en ge rd uit wo n ge cte lijk oje ide pr du de n verschillen llen van het pla ste op t he s er en en tijd ud is ho ch dschap, te be worden hersteld. To Hoorn, het cultuurlan n rs De n me va rne ed de lgo on aa tie de recrea dat, om het kapit ische ondernemers en van rar en ag ud de ho n t va tan ng ins rki t he een samenwe lang hebben bij eer ze allebei een be mst te behouden noodzakelijk is. Wann dschap voor de toeko an url ltu cu t he stichting lijk ge mo t om een coöperatie of het landschap is he reiken is het voorstel be te t da Om n. ele en te ontwikk op te richten. d partijen op het gebie rkingsverband tussen we ng en rki sam we n en ee is sam tie ze de Deze organisa ltuur en natuur. Door risme, landbouw, cu de initiatieven zijn len hil rsc ve van recreatie en toe n va lijk ojecten die afhanke olen. Succes van de kunnen complexe pr voorbeeld is de oliem n Ee . en rd wo kt pa gezamenlijk opge

Organisatie en uitvo

54

ering

Realisatie

oliemolen is onder an der afhankelijk van de teelt van oliehou afzet van de produc dende gewassen en ten. Het samenwerki de ngsverband kan dan de verschillende betro de organisatie zijn die kkenen bij elkaar br engt. Alle inwoners kunnen deelnemen aan de org zelf ter hand nemen anisatie. Local owne van de ontwikkeling rship, het en, is een belangrijk uitgangspunt. De organisatie heeft verschillende taken : • Het stimuleren en on twikkelen van nieuw e vormen van samen • Uit voeren van proje werking. cten uit het dorpson twikkelingsplan. • Het gezamenlijk on twikkelen van nieuw e producten en diens voor landbouw en rec ten reatie en toerisme. • De organisatie is sti mulator en helpt bij het maken en uit voere Bijvoorbeeld: het on n van plannen. twerp van een loods punt, de aanleg van stimuleren van een nie een voetpad, het uw cultureel evenem ent of het doen van voor een nieuw slaap voorstellen plaatsenbeleid. • De organisatie org aniseert/coördineert een (vrijwilligers) ne bijvoorbeeld het on twerk voor derhoud van objecten en het begeleiden va • De organisatie treed n Loodstochten. t in overleg met allerl ei overheden om ge opgang te brengen. ldstromen Het doet voorstellen om subsidies of regeli specifiek te maken. ngen gebiedsBijvoorbeeld het rea liseren van gebiedspe pakketten voor natuu cifieke beheersr en landschap. • Het opstellen van ee n marketing- en comm unicatieplan voor rec toerisme en agrariër reatie, s. Een voorbeeld van ee n dergelijke organisa tie is de stichting Dia stichting heeft als do thus. Deze elstelling, het imple menteren en in stand milieu-, natuur- en die houden van een rvriendelijk agrarisc h productiesysteem Overijssel en dit toe in het Vechtdal in gankelijk maken en houden voor burgers (w ww.vechtdalprod en toeristen. ucten.nl).

Bestaand en nieuw be

leid

Bij de start van het do rpsontwikkelingsplan zijn geen kaders en ran gesteld vanuit besta ande beleidsplannen dvoorwaarden . Een dergelijke werkw wel ontwikkelingsplan ijze wordt ook ologie genoemd. De voorstellen die door gedaan worden voor de bevolking de ruimtelijke ontw ikkeling van hun lee vervolgens door de fomgeving, worden provincie en gemeen te in overweging ge nodig en mogelijk is nomen. Wanneer da kan het in nieuw belei t d verwerk t worden. Veel voorstellen uit het dorpsontwikkeli ngsplan passen echte bestaande beleid. Ee r binnen het n aantal voorstellen kunnen in het nieuw opgenomen worden e bestemmingsplan . Voor anderen voors tellen zou nieuw ins beleid ontwikkeld mo trumentarium of eten worden. Andere voorstellen kunnen na het aanvragen va worden uitgevoerd n vergunningen.

55

n een overzicht make van de projectenlijst nd ha t de He n . aa en l rd za l lgd moeten wo De gemeente Texe van een project gevo nd e lla ati lis Ho rea ord bij No die cie s van de Provin van de procedure en rden aan het beleid rm wo vo n n ete ele mo eg atr tst ma toe en plan zal ook ge in het plan omschrev De projectenlijst en eën niet binnen het ide er r ee nn en de Rijksoverheid. Wa n. ere vo te uit ts toe deze eging nemen of het een goede basis om cie of het Rijk in overw vin Pro de od l za n, sse t voorstel voor een Ro bestaande beleid pa n voorbeeld is de he Ee . te, en en rd me wo ge et de mo or leid en zal do beleid aangepast nu niet binnen het be st pa t Di . ng eli reg voor Ruimte en afgewogen. vuldig moeten word provincie en rijk zorg Realisatie

idies . Ze willen liefst zo Geldstromen en subs afhankelijke mensen en Hoornders zijn on urhistorie

56

landbouw en cultu De eilandbewoners te maken hebben. De eid erh ov de t me h niet erg, als het er lijk min moge betaald. Dat is op zic ten ot ep n idi bs su ei erl en afhankelijk zijn va worden veelal uit all als alle ontwikkeling er erg is el t cie He . an en fin n uik aan ee is, moet je het gebr gen dan als het ware en het landschap lig ment kan stoppen. mo elk s uu inf t subsidies. Het dorp he t da ar va ge ige denkbeeld rken, ontstaat infuus, met het niet gemeenschap te we de en en rzi e oo lfv ze n aan ee bereikt door gezond Door met zijn allen t in eerste instantie rd wo t Di . gt sis aa ba dr s he nd isc chapsfo een sterkere econom zetten van een lands menwerking, Het op sa hillende overheden or do rsc ve en n en va ijv n dr lde be fonds kunnen ge dit In . ing en rzi (bijvoorbeeld via oo bij aan de zelfv ten uit het toerisme gs en br op k oo ar ht, ma kan door agrariërs, worden samengebrac onsering. Dit fonds sp en ) n ten en em en ev en voor de uit voer va toeristenbelasting en worden aangesprok ren lie cu rti pa en ers recreatieondernem nsten. groene en blauwe die uit voering project versneld tot sen partijen kan een tus d. Daar vallen ing em erk no nw ge me n sa Door cieringsbronne an fin e lijk ge , het mo k oo n als het Waddenfonds komen. In het plan zij overheden onder zo n va el en Ve ag n. dr zij bij nd of Noord Holla natuurlijk subsidies te Texel of provincie en me ge , er+ . ad ds Le , fon Mondriaanfonds ma s van het Wadden nen de prioritaire the projecten vallen bin n ook sponsering odzakelijk zijn. Dit ka no e ag dr bij n welk en eig n cten aangegeven aa Maar er zal altijd ee bijlage 4 is bij de proje In n. zij g rin cie an of een private fin et worden. subsidies gedacht mo

6

E D1

p

H

p

G

C F

2

B F

A F

3

F

4

F 5

DH

Bijlage 1: dorpsontw ikkelingsplan

Te versterken landsch appen

Maatregelen

Keileemhoogtes

Camping Loodsmans duin ont wikkelen als duurzame duinca mping.

Oude Eiland De Naal, Zouteland

Te behouden c.q. aan te leggen zoetwaterbrongebiede n/brak watergebied Aan te leggen moera szones langs hoofdwatergan g

en De Grie

De Kuil, Hoornder nie

uwland

Aan te leggen wand elpaden rond het dorp

Prins Hendrikpolder

Aan te leggen wand elsporen in agrarisch gebied

Mokbaai

Bestaand wandelpad openstelling verrui me

Dorpsbebouwing

Aan te leggen fietspa

Duinen en strand

n

d

Bestaande schapenb oet met verbrede doelstelling

Dijken

Zoeklokatie voor te verplaatsen bebouwing uit het buitengebied Nieuwbouwlocatie Zoeklokatie toekom

Zouteland stige nieuwbouw

Voorkeurslokatie enk ele duinwoningen (binnen contour cam ping) Kerktoren van Den Hoorn; hoogste loodsbake n Loodsbaken; orient atiepunt in tijd en ruimte Loodspunt; bijzond ere plek in het landschap

p p

Loodsbakens

1 Kerktoren van De n Hoorn 2 De bunker op Loo dsmansduin 3 Vogeluitkijkpunt nabij de Mokbaai 4 Havenduin 5 Horsbaken 6 Uitkijk toren de De nnen.

Te verbeteren c.q. te realiseren parkeerplaats tevens startpunt voor wandelingen

Loodspunten

A Oude watermolen B Havensluis C Vigilant D Oude waterput E Infopunt in schape nboet F Reeks van Vloedb akens G Oude molenplaats /nieuwe oliemolen . H Verdronken bunke r

59

de Bijlage 2: de bouwco

60

moet beter worden etsingscriteria maar to e oll ev ard wa el bevat ve k noemen we De welstandsnota evuld. In dit hoofdstu ng aa en rd wo en nt aantal pu gebruik t en op een en. ing ull nv aa e ijk belangr n groot groeide karak ter va itengebied is het ge bu t he ijfshallen in dr k be oo of ar n twee woninge • In Den Hoorn ma en ge st om ek to de t dat er in belang. Dit beteken or rden aangetoond do gelijk zijn. uwbouw moet wo nie or ken. do ma ap te ch g ds het lan it de omgevin • De verrijking van 3d visualisaties vanu or do eld be or vo n. bij n bouw werke de aanvrager. Dit ka als doel variatie aan htgeverschap met ac dr op l ee du ivi • Ind lijnen opgesteld: n de volgende richt zij ied eb ng ite bu t ent grote en kleine het dorp en he dichtheid; dat betek Voor nieuwbouw in en tte oo lgr rre ko ongelijke • Nieuwbouw krijgt nde rooilijnen. t elkaar, verspringe as ; geen gebouw is na en kk bouwblo uctuur van het dorp str ide oe gr ge de aan op • Nieuwbouw sluit e. lfd hetze gen gebouwd. es ondgebonden wonin gr n ee all en f recreatieve functi rd wo • Er zijn agrarische en/o n lpe sto en n ete • Voor de oude bo laten. rak ter ongemoeid omische functie) mogelijk die het ka n (zonder een econ ete bo en ap sch n va g din ou op restauratie, e dh idi • Voor instan eenmalige subs n ee t as na t, rd wo at ouding van de boet. in oorspronkelijke sta eve van de instandh ho be ten B OZ op n beplanting. een korting gegeve ten wind en vrij van es idw zu de bouwen met op ijd an uit een aantal ge sta • Schapenboeten alt be t, ac mp co n Schuren itengebied zij dschap één geheel. • De erven in het bu ar vormen in het lan ma e te breken. , en lum ng vo eti om afm n verschillende losse bouw werke en n we ou nb aa , kleine twerp voor de variërend in grootte naast een goed on ar, wa erf n ee is erf geven rharding. • Een goed vormge planting én de erf ve ken is naar de erf be ke ge k te van 1.20 meter. oo og , ho en ale uw gebo hebben maxim rp do t he in en ing planting of hagen. • Nieuwe erfafscheid bestaat uit struikbe ied eb ng ite bu t he hoogte toepassen • Erfafscheiding in een op de keileem all ing eid ch de van het erf. afs erf Tuunwallen als en aan zuidwest zij uik str n va ing nt de erf bepla g van de grote • Door wind gevorm ardoor maatvoerin wa en ats pla erf t n op he • Enkele grote bome wordt. erd ve ati rel ge n schure ek te opslagruimte. het or voldoende overd do en erv de op het karak ter van im ru • Opge ing moet aansluiten mp ca t een de me op en e uw ati bo manier van • Nieuwe accommod n duurzame, lichte ee n ge en gg nin ze l wo , wi t en Da v. duinwoning duinlandschap. or dit duingebied. Bij vo is k ifie ec sp die architectuur e.d. aterialen, tenthuisjes bekleed met duinm en; de volgende richtlijn buitengebied zijn er t he Kuil. in De ing en uw ie bo Gr uwe be uteland, De Ten aanzien van nie mmer, De Naal, t Zo He De bij rs, of Ma k De blo in he bouw • Geen nieuwe erven het huidige agrarisc is mogelijk binnen ing of de Witteweg. uw eg bo be erw we nd or eu Ni • ijven naar de Ho dr be de an sta be n verplaatsing va

Bijlage 2: de bouwco

de

• Nieuwe schuren he bben vormreferent ies naar de oude sto Bijvoorbeeld een lag lpboerderijen. e goot, een asymme trische geknikte ka uit de kap waar de p, een uitsnede hoge deur zit enz. • Lage kant van nie uwe schuren is geric ht op de wind. De go zijde bijvoorbeeld othoogte is aan de 1.45 meter. De hoge ze kant is afgestemd op goothoogte van 4.5 de werkruimte bijv. 0 meter. De maatvoe een ring baseren op de • Nieuwbouw krijgt maat van een kubs een goed verzorgde kist. detaillering, zoals ko hoge zijkanten van pse kanten en de schuren. Deze zij n zwart met witte da gemetselde muren klijsten en hebben tot de laagste goot rand. • Daken hebben gr ijze dakplaten die we gvallen tegen de luc ht. Specifieke aanbeveli ngen voor de dorp sbebouwing van De • Karak teristiek voor n Hoorn het dorp Den Hoor n zijn de parallelle rand van het Oude bebouwingslinten Land; Klif, Herenstr op de aat, Diek en Hoornd straten zijn als het wa erweg: Deze geboge re een echo van de n klifrand. Bij het realise in de dorpskern is de ren van nieuwbouw ze parallelstructuur richtinggevend. Sp de bijzondere situe ecifiek uitgangspun ring van de kerk. De t is vrijstaande positie plannen uitgangsp van de kerk moet bij unt zijn. all e • De nieuwbouw in de oude dorpskern baseren op de tradit de stolp, het loodshu ionele basisvormen isje en commandeur van swoning, in combina materialen zoals ge tie met streekeigen bakken rode of oker stenen, rode dakpan kopgevel. nen, makelaar op • Doorzichten tusse n de bebouwing na ar het buitengebied behouden. 61 Aanbeveling voor he t stedenbouwkundig ontwerp van t Zout • Stedenbouwkundig eland e structuur van t Zo uteland aansluiten Den Hoorn, parallel op de hoofdrichting aan het klif. van • De Sluissloot is ee n belangrijke struc tu urlijn in het landsch gestileerde kreek me ap. De Sluissloot mo t moerasoevers in he et als t stedenbouwkundig worden. plan opgenomen • t Zouteland moet een gegroeide struc tuur krijgen waarbij • De architectuur va geen gebouw hetze n t Zouteland is ee lfde is. n moderne vertalin vormen en material g van traditionele ba en van de stolp en sis het loodshuisje. • De erfafscheiding en naar het buiteng ebied en belangrijk 1.20 meter hoog. e straten zijn maxim aal • Er moet onderzoch t worden of de senio ren woningen langs de ontwikkeling van t Mokweg bij de Zouteland betrokken kunnen worden wa als structuurlijn beter ardoor de Sluissloo doorgetrokken kan t worden.

spunten Bijlage 3: aandacht

in het dorp n de buitenruimte va g in ht ric rin e uitstraling voor he bij de Land en een modern de Ou t Aandachtspunten he op n de strate ngend karak ter. voor voor een samenha • Authentieke sfeer en klinkers zorgen kk ba Ge r. lde uds. Po de de wegen in trappen en grastal en van het klif door ud rden. Alle wegen ho wo en t as en ak ep m ng • Zichtbaar oeten daar op aa m n ge We . ne zo km • Het dorp is een 30 verkeersfunctie. en verkeerssruimten met een lijf rb ve n zij n ine t betekent dat er ge Di s. en ple ipe inc pr e ac skarak ter en de ns het shared sp dat door het verblijf r • Herinrichting volge aa m , ht rac eb ng worden aa remmers en borden wordt afgeremd. el het autoverkeer en. ofi pr t he indeling van kken subtiel aanduid che kern parkeer va ris to his de ou de e. • Straten in n verkeersfuncti het dorp hebben ee • De wegen rondom . ring voor de bomen • Groeiplaatsverbete

62

de Naalrand. De Naal il tussen klifrand en ch ers tev og ho tiviteiten t he ar ruimte is voor ac • Versterken van een dorpsplein wa ; tie nc sfu lijf rb ve • Nadruk op auto is te gast. je blijft hangen. De urkarak ter van en terrassen; waar het kunst- en cultu n va er sfe de die imte • Representatieve ru lt. aa str uit n or Ho Den met vrij parkeren. in ple ar lba aan de Kerkstraat ee ind j • Vri zoekers van de kerk be en n t. ste eri to or n voor de supermark • Parkeerplaats vo lide parkeerplaatse va (in in ple t he at. n tra va rks bij de entree erplaats langs de Ke scontainers bij parke al. • Ondergrondse gla straat richting de Na van Diek en Heren en lijn eg. ht lpw zic Sto de in en • Bomen , Kerkstraat lijk gebied via Diek de . lan ien ar ke na e en en ht or m zic • Door vorm van ersgeleiders bv in de rke ve r. en ete m ten 18 jec n ob va • Zit chtwagens bereikbaar voor vra • De supermark t is epen en bom Diek h (dijk) lint met sto isc rar ag n oe gr n ee • Sfeer van

en.

kele bomen. Herenstraat dorpsstraat met en ) ige en (st ke tie en t autoverkeer. • Sfeer van een auth bomen remmen he en en ep or sto s, to bare gebouwen vo • Geparkeerde au kelijkheid van open an eg to de is t un • Aandachtsp dere mensen. minder valide en ou Kerkstraat plein vormgeven. tree van het dorp en en als at tra rks Ke • De ge Wegje. klinkers vanaf het La • Herinrichting met Klif

n agrarisch lint. • Sfeer van een groe

Bijlage 3: aandachts

punten

Witteweg • Inspelen op de lig gin

g aan de rand van

het duin. Stolpweg • De groene tunnel van bomen aan he t begin van de Sto gebied behouden lweg met zicht .

op agrarisch

Hoge- en Lage Acht erom • Rommelige rafelige achterkantensfeer met mooi uit zicht • Asfaltverharding La (Hoge Achterom) be ge Achterom afstro houden. oien met schelpen parelgrind. en Hoge Achterom m et • Veilige wandelen fietsroutes voor kin de ren . • Zitmogelijkheden langs Hoge Achterom bijvoorbeeld ter ho ogte van de oude wa terput. Naalrand • Sfeer volle groene straat met bomen en grasvlakken. • Verblijfsprofiel met grotere verkeersfun ctie. • Kiss and ride voor de school. • Vanzelfsprekende verkeersremmer vo or het verkeer vana • Ter hoogte van de f Klif. school is speelstraa t uitgangspunt vo or inrichting. 63

nlijs Bijlage 4: projecte

* in voorbereiding

Trekker

Betrokken partijen

ringsMogelijke financie ring nso spo en en nn bro V LN Waddenfonds,

en div. ondernemers Loodsteam trokken burgers, ven van be ge rm vo en ten Het oprich hting Lancewadplan sverband van Coöperatie of stic 1 een samenwerking s) ouw, db lan e, rism (Landschapsfond toe recreatie en Waddenfonds Staatsbosbeheer, cultuur en natuur. T RS ssie mi com Dorps mtelijke en Maken van een rui met LNV Toekomstvisie 2 tieve toekomstvisie rea rec Gemeente Texel, Loodsmansduin Gemeente Texel fonds en dd Wa n, inrichtingsplan en are en n Grondeig n: en grondeigenare rs de volgende pade betrokken bewone aden Aanleg van g pin Realisatie wandelp cam en te, 3* Tussen Klif en gemeen ot naar de rond het dorp (zie Langs de Rommelp commissie wandelng) voorbeeld uit werki camping paden rom en Lage Tussen Hoge Achte Wegje Gemeente Texel, gje Bewoners en Langs het Lage We Waddenfonds ente Texel, me Ge rs me onderne en uit werkingen , erp eam tw dst On loo in ple in en parkeerUit werking Dorps 4* voor het dorpsple commissie dorpst kern. onsoring in combinatie me ingen in de dorps ien orz vo Waddenfonds, Sp plein realisering parkeermers Gemeente, rne de on ale lok er) Lieuw/ voorziening (Duink Staatsbosbeheer, kens op oude De atsen van vloedba hap st. Dorpsherstel 0, 159 nvoudig uit Pla 0, ee Hoogheemraadsc e 139 ati 0, alis 129 Re 5* vloedlijnen van nten Noorderd spu llan od van Lo n Ho n pe ere ap vo kn te 1738 en 1910, op kwartier (HHNK ). Achterom (zie voorbeeldwaterput bij Hoge Waddenfond, LNV, ) ng rki hap uit we HHNK , Hoogheemraadsc uw Lie el De Tex te en wartier bij me erk na ge ord ek No Kre ds de llan Ho Aanleg van Ou t me van 4e fase e ng ati eri bin , vo ng Uit 6* Havensluis in com Mondriaanstichti tersysteem plan Oude Horn EZ ds, fon en dd aanpassingen wa Wa ep Overleggro d, planning en Bepalen van inhou cultuur aties est splan kunst nif ng ma eri vo van Uit ng 7* programmeri St. Wonen Texel l . en cultuur (werk tite Dorpscie en activiteiten el/ Tex Gemeente Klif hanger) nbouwken van een Stede st. Wonen Texel isch wkundigplan Ma on ou ect nb hit de arc Ste en n 8* kundig pla uwbouw Zouteland ontwerp voor nie Waddenfond, LNV, hap Grondeigenaren, Zouteland Hoogheemraadsc De Lieuw aan het erk wartier, betrokken ord ven No ge ds ng de llan ulli an Ho inv e tpl (zie projec gsplan Concret ondernemers rs waarbij landIntegraal inrichtin 9 integrale Plan de Ma Lieuw) he isc en gemeente rar ag g, elin voor de Mars ikk schapsontw iktw on tie rea rec en ontwikkeling nd gaan op basis keling hand in ha van cultuurhistorie Projec tnaam

64

Inhoud/actie

t korte termijn

Bijlage 5: projecte nlijs

* in voorbereiding Projec tnaam

t middellange term ijn

Inhoud/actie

Trekker Betrokken partijen Marketingplan vo Mogelijke financie or Den Hoorn en ringswij k H op gebied van rec bronnen en sponso Bewoners en reatie, toerisme én ring On de rne me rs, Natuur-, landbouw. on de rne me EZ rs , Europa, Waddenfon 11 Ontwikkelen nieuw kunst en cultuur ds e Nie uwe producten en streekproduc ten organisaties afzetmark ten ontwikkelen in sam Individuele enwerking met Ech Echt Texels t Texels product. Co ondernemers Leader+, provincie ncrete producten product, Noord zijn: Loodsbier en Lood Holland, Wadden smanszeep 12 Uit voeringsplan ondernemers fonds, On Lan tw cewad erp en uit werking openbare ruimte en voor de straten in verschille Gemeente Texel 13 nde deelprojecten Uit voeringsplan Bewoners en Aanleg natuurvrien Gemeente Texel, watersysteem ondernemers delijke oevers lan gs hoofdwatergangen Waddenfonds, VR HoogheemraadOM . Herinrichten en Grondeigenaren Ho verleggen Sluissloo schap Hollands ogHoogheemraadsc 14 t. Oliehoudende heemraadschap Ho hap Noorderk wartier llands Hollands Realisatie van oliem Noorderk wartier gewassen en oliem Noorderk wartier olen en toelevering olen van oliehou Ini tia tie fnemer dende gewassen Agrariërs, grondeig incl. vermarkting; ontw oliemolen i.s.m. enaar, provincie erp en locatiestud Noord Holland, ondernemers ie oliemolen. co öperatie LNV, Waddenfonds, 15 Uit voeringsplan EZ Traceren van de wa wandelsporen ndelsporen en op enstelling in overleg Lo od ste am/ met grondeigenare SBB, Lieuw, n en betrokkenen. Uit coöperatie Lancewadplan, 16 voering kan gefas Loodsbakens div. grondeigenare eer d. n. Gefaseerd maken Waddenfonds, LN van inrichtingsplan V nen Gemeente voor de bestaand Texel uit zichtpunten (zie Staatsbosbeheer, ook voorbeeld uit en co öp eratie Waddenfonds, Fo werking) 17 loodspunten Defensie, TESO en nds voor z. Maken en uit voeri de architectuur, Lan ng van inrichtingscewad plannen voor loo Ge me en te Texel, dspunten. 18 Informatie en Grondeigenaren Lie uw , pa Ontwikkelen inhou rticulieren Waddenfonds, Fo communicatiegemeente enz. d en realiseren van nds voor het digitale Lood de architectuur, Lan Coöperatie/onde middelen smannetje. Opzet rcewad VV V, rec rea tie internetportal, Lo ne me rsv ere Wa nig ddenfonds, EZ odsgids, Reclame ing, ondernemers, uitingen enz. Realis Gra bo ws ki en eert zgn. Infoboe archeologen, cultuu ten/ stolpen enz. H. Gerritsma r19 Uit voeringsplan fie historie, landscha ppers tsNieuwe tracering en wandelroutes agrariërs en en ver wijderen dubbele routes. VV V 20 Netwerk schapen Staatsbosbeheer, boet ANWB, Uit werken mogelijk LAW heden nieuw gebru ik, Deelnemende routes en koppelin g financiering aan Agrariërs en recrea toerisme. eigenaren tie Waddenfonds 21 Ontwikkelen ondernemers Nie uw e arrangementen arrangementen loodsen en loodsgids Coöperatie 22 Herbestemmen VV V, recreatie Mo Waddenfonds ge lijk maken van recrea agrarische bebouw ondernemers, ag tie ve of woon- Do rariërs ing/ be ste mm rps cie, ing, kleinschalige stolpen betrokkenen bedrijvigheid ge en nader invulling meente geven bestaand be 23 Verbreding leid Na de r inv ulli ng van de mogelijk Schapenboet e vormen van gebru Agr. Ver. ik van schapenbo 24 Den Andel Betrokken eigenare eten. Ons Belan n, Haalbaarheidsstu g Waddenfonds gemeente die vernieuwing Den Andel met jon Ge me en te Texel geren en senioren Ge me en te Texel woningen. St. Wonen Texel St. Wonen Texel 25 Uit werking bouw code Vertalen bouwco de naar welstand sno ta in overleg met arc Gemeente Texel Architectuur lokaal hitecten van Texel. Lokale architecten , 26 Onderzoek stedenbouwers en In beeld brengen slaapplaatsenbeleid landschaparchite van de mogelijkhe cten den en gevolgen van een recreatie nieuw slaapplaats Ge meente en recrea en onderneme beleid. tie rs ondernemers 10

Marketingplan/ branding

65

lijst Bijlage 6: ideeën

omsten. aan tafel bijeenk de enquête en de n va eerd, sis ss ba pa op ge e ld opgeste ideeën de revu el ve n zij n Deze ideeënlijst is ste ts zijn veel ideeën en klets bijeenkom enhangende sche m sa Tijdens de schets de r In . eld et binnen het kade we ideeën ontwikk veld omdat ze ni eu sn er ge maar zijn ook nieu ov ën de ee is id n voorbeeld Er zijn echter ook geving passen. Ee l om samengebracht. fe en ta n n or va Ho sie n or discus eeld van De re ideeën zijn do van het toekomstb en ge vuilstort. Ande ali m at te handhaven or tra vo ns de re op He auto s in de de dekte skibaan de en rp om n do t ze ko he ge om er bewust en. Het idee ak m te t aa str t verdwenen. Zo is rk he s n de Ke t paar parkeerplaats aa . In de lijst is in he om een centrale t dus niet gehaald he t rwijst naar ef ve he t ks en te ak m ne vrij te erkt. De groe rw ve is Herenstraat auto ee id n ee sopgave). ngegeven waar erkt is (zie inhoud rw ve in projectnummer aa ee id of p het onderwer de paragraaf waar

66

) Wonen or jongeren. (8, 3.7 1. Woningen vo tuunwallen) (8, 3.7) . en ior sen or vo lling, opzet (met 2. Woningen d woningsamenste lan ute Zo t n pla e ) 3. Optimalisati eer groen). (8, 3.7 oerderij. (8, 3.7) lling en opzet (m rdt. (8, 3.7) en bouwstijl stolpb camoufleerd wo woningsamenste ge d; d lan an alr ute Na Zo t de n op e pla ht ati zic r alis oo tim ard Op wa 4. oi rand ) Zouteland een mo struc tuur. (8, 3.7 5. Maak van t parallel aan dorps orn. (3.7) rp do ng idi bre terrein in Den Ho en 6. Uit rijv ed n/b jve bedri or vo ng idi bre 7. Uit d van dorp. rplaatsen naar ran voering). 8. Dorpshuis ve rpshuis (is al in uit voering). do t he n va n pe rpshuis (is al in uit ng). do in en 9. Opknap ass inp e (is al in uit voeri lzaal cti ee rsp fun e ute ev pe ati en uc en ed 10. Verbouw sociale culturele e ). ch ng dis eri me vo t uit me al in 11. Dorpshuis is verbeteren (is eid van dorpshu 12. Toegankelijkh ten. ng). zet in ple t he al (is al in uit voeri 13. Dorpshuis aan , feest en toneelza kterspost, kroeg ). do ng is, eri hu vo rps uit Do in . al 14 k (is huis op huidige ple 15. Nieuw dorps gen. (3.7) in. n tweede wonin va ningen in het du en ng dri ug 16. Ter mmelpot met wo Ro g we tte Wi ek ho op k. ied ee eb tkr ing 7, 4.3, bijlage 2) 17. Du n Sluissloo k in kern komt. (3. langs de oever va orn waardoor ker Ho 7, 4.3, bijlage 2) n 18. Walwoningen (3. De n. n ge va nin en en wo w ten noord nkels eethuisjes wi t 19. Woningbou me n ele er. ikk Duinker ontw schuur Jaap Duink 20. Terrein Jaap derstijl rond oude ningen in Hoorn 2) e 21. Seniorenwo lag bij , en. (3.7, 4.3 Kleinschalig bouw 7, 4.3, bijlage 2) n nabij de kerk. (3. bewoning. (3.7) k. (4. 3) 22. Rij woninge voor permanente inker en bij de ker n ve jge vri n ge nin Bakker of Jaap Du wo m tie lle Wi kan n Va va . n 23 rei ter op en ior sen voor 24. Hofje maken door hofje. (3.7) pen en vervangen 25. Den Andel slo n. ker rps in de do (3.7) 26. Pinautomaat huis verbeteren. ter de stolp. (3.7) n voor bedrijf aan n Veerkoog en ach ne 27. Mogelijkhede tui lks vo n va atie lok de op g din 28. Inbrei g. (3.7) w langs Wittewe 29. Woningbou lage 2, 3.7) bij (8, . en uw bo 30. Gevarieerd .v. Andel. (3.7) voor senioren i.p 31. Zorgstolpen uw, (11, 3.4) ar. Sp de bij ten hitec tuur, erfopbo 32. Streekproduc t betrekking tot arc me H jk Wi de co uw ng. (bijlage 2) 33. Opstellen bo ec tuur en beplanti landschapsarchit , 3.6) 3.5 , ,17 16 (5, m. museu 34. archeologie 3) s en woningen. (4. risme winkels, eethuisje Recreatie en toe ontwikkelen met 3) er (4. ink rs. Du p me Jaa rne n de 35. Terrei recreatieon ansduin. (2) ontwikkeling voor Hoorn of Loodsm 36. Ruimte voor oningen op oude lw ho n va n ele 37. Ontwikk op vloeiweide. van holwoningen 38. Ontwikkelen

Bijlage 6: ideeën

lijst

39. Overdek te ski helling op oude vuilnisbelt. (3. 3) 40. Nieuw restau rant in Den Hoorn . (4. 3) 41. Wandel- fietsp aden maken bijv. Tussen tuunwalle dorp- Rezieneve n. Hoge achterom ld- Oude Kuildijk- Lage Wegje, Petten- Mokbaai 42. Fietspad me - Geul- Horsmee t onderwater/doo rtjes. (3, 3.5, 4.1) rsnijding water me 43. Ex tra wandelr t doorzichtige zijw outes rond het do anden door grote rp door het agrar 44. Fiets-/wande vlak. isch gebied. (3, 15 lpad langs Lage We , 19, 3.5, 4.1) gje (weg ten noord 45. Fietspad van en van het dorp) af de boot door de . (3, 3.5, 4.1) duinen naar de Co 46. Uitbreiding cksdorp. (3,19, 3.5 wandel- fiets- en atbpaden/routes , 4.1) (verschillende vo orstellen en verbe 47. Wandelpad ter ing). (3,19, 3.5, 4.1 via de Grie over dij ) k van PH-polder 48. Fietsnetwerk naar Hoge Bergg optimaliseren. (3, ebied. (3,15, 19, 3.5 19, 3.5 ) 49. Nieuwe route: , 4.1) hoek zicht-bos en du 50. Nieuwe route: in, langs lage we gje. (3, 19, 3.5, 4.1 rond t Horntje- wa ) ter zuivering-doo en door prins he r het veld naar he ndrik polder naar t sluisje oude zeedijk. (3, 51. Aanleg moun 15, 19, 3.5, 4.1) tainbike route va nuit het dorp. 52. Aanleg paard enroutes vanuit het dorp. 53. Natuurinfop unt in dorpcentru m. (4. 3) 54. Aantrekkelijke maken van Lood smansduinen. (2, 55. Kleinschalig 3.5) kuuroord op karak teristiek boerene 56. Versterken kam rf. peren bij de boer, ruimer beleid. (3. 57. Kennisverster 5) kende vakanties i.s.m. Nioz/SBB/RW 58. Slecht weer S. (21, 3.5) voorziening. 59. Seizoenssupe rmark t i.p.v. altijd open. 60. Natuur- cultu urreizen SBB. (21 , 3.5) 61. Teambuildin garrangementen werken met de ha en manden vlech nden/werken bij ten, training op de de boer 62. Ontwikkelen Mok. (21, 3.5) van marketingplan voor Den Hoorn. 63. Kwaliteit verbe (10, 5.2) teren van verblijfs accommodatie. 64. Er moet een dorpscafé komen in Den Hoorn, me 65. Direc tie Lood t biljar t. (3. 2, 3.7, smansduin liefst 4.3) van het eiland. 66. Liever meer stacaravans op cam ping dan (ecologis 67. Duinwoning che) huisjes. en op de Siep. (3. 2, 3.3) 68. Camping he t hele jaar open. (2) 69. Schapenmu seum, landbouwi nformatiecentrum 70. Openbaar toi over teelten, sch let in de kom van apen en bollen. ( Den Hoorn. 71. Organiseer me 18, 3.5.) t verschillende (re creatie)ondernem eten, fietshuur, ba er arr an ga ge ge me ser nten met overnach vice, excursie en 72. Vakantiewo whisk y proeven. ting, ningen in het bo (21) sje Harry Bakker. 73. Vogelkijkhutt (3.7) en en uitkijkposte n aan de rand en Aan duinmeren en in de zuidelijke pu op de dijk met eig nt. 74. 2e woninge enzinnige vormge n afschaffen. (3.7) ving. (4. 2) 75. Verwijderen van prikkeldraad waardoor landsc 76. Nieuwe inhou hap meer toegank d Hoornder Dond elijk wordt. erdagen aan de ha 77. Archeologie nd van een bepa museum. (5,16,17 ald thema. (3.6) , 3.5 3.6) Landbouw 78. Verbeteren bereikbaarheid en verkaveling agrar 79. Omvorming ische bedrijven. doorgroei naar du urzame landbou 80. Oplossingen w. (3.4) zoeken voor vrijko mende boerderi 81. Initiatieven vo jen. (3. 3, 3.7) or koolzaadolie on dersteunen. (14, 82. (biologische) 3.4.) landbouw meer richten op streekp 83. Verbetering roduc ten. (11, 3.4 van de bollenteelt .) . (3.4) 84. Onderzoek na ar bedrijfsomvan g, perspec tief, op 85. Uit werken on volging, wensen. twikkelingsplan naar bedrijfsplan 86. Verweving lan nen voor sec tor. dbouw en cultuurnatuur en landsc 87. Subsidie voor hapswaarden. (1, 15 schapen per sch 15, 20, 3.4, 3.5) apenboet. (3.4) 88. Inkomen uit nieuw gebruik sch apenboeten en an voor het agrarisc dere historische h bedrijf niet me panden die er nodig zijn. (20 89. Specifieke be , 3.4, 3.5, 3.6, 3.7 heerpakketten vo ) or Wijk H. (3.4)

67

Bijlage 6: ideeën

68

lijst

te ren. (3.7, 4.3) Openbare ruim terrein met parke 90. Evenementen ngplek. (4. 3) . k-Zuid 3.7) 91. Jongeren ha aan particulieren stolp. (schets Die openbaar groen eerboerderij de mp ka bij na 92. Uitgif te van k Die ten zuiden van ) 93. Schaatsbaan ts Zouteland 3.7 r de school. (sche r. nte Diek-zuid 3.7) wi in n aa 94. IJsbaan achte tsb aa ts Zouteland en de zomer en sch reatieplas. (sche ec n/r aa tsb aa 95. Skatebaan in met sch e 3) ng combineren 96. Waterbergi straat. (12, bijlag rkeer in de Heren ve gs tin ch nri Ee . (12, bijlage 3) 97. ng rdi rha ve als nkers e 3) , bijlage 3) 98. Gebakken kli t dorp. (12, bijlag straat en Klif . (12 verharding in he luiten met Heren rts 99. Geen asfalt ko i 3) oo e /m lag ed bij , rom ook go verkeer. (12 10 0. Hoge Achte n of eenrichtings 3) orn autovrij make ken. (12, bijlage ma rij 101. Kern Den Ho tov au en t herinrichten nting, bankjes, pla be rn, 102. Herenstraa ke rps dorpsplein do bijlage 3) 103. Herinrichting nstalling. (4, 12, parkeren en fietse 4.3) (4, . jes ras ter t me 104. Dorpsplein verharden. (4.1) en met schelpen het eiland. 105. Wandelpad atsen over heel de Wit.. pla ers ijz nw ngaa hti de witte kraan bij ric als oie zo n Mo 6. ere 10 ijd e uitingen verw lame. (4. 3) rec lam en rec n de rde ren )bo Sto 107. (verkeers ntstatus). n van overbodige houden ( monume 108. Verwijdere , 3.7, bijlage 3) begraafplaats be (12 op n k. ve Die gra de de n op 109. Ou rkeersmaatregele lossing voor ve op n re va n oie ere mo ijd el/ eg 110. Verw remmende maatr ers rke ve n 3) e ere lage 3) 111. Verwijd (12, 3.7, bijlag ditionele. (12, bij nde maatregel. (25, bijlage 2) rvangen voor tra verkeersremme Lage Achterom. de herenweg ve en op ge rns Ho de taa bij lan en ing utt sch 112. Moderne en s en van lage hekje . (12, bijlage 3) 113. Terug breng Hoge Achterom lelijke inrichting . ds 114. Verbetering on ge op klif ondergr (12, bijlage 3) 115. Parkeergara ool verbeteren. 5) id en parkeren sch nder meters. (3. rhe zo aa rp kb do rei t Be he . van 116 ing aan de rand (12, 3.7 bijlage 3) en n. rzi oe oo nts erv pla rke d Pa 117. in bestaan ok langs de Diek lage 3) 3.7, bijlage 3) 118. Parkeerstro ersborden. (12, Achterom. (12, bij rke ve er nd zo gs Hoge en Lage lan 119. Dorp ren rke pa t; Herenstraa 120. Parkeervrije ) erdagen. (7, 3.5 Kunst en cultuur Hoornder dond 121. Vernieuwing orn. (3.5) rondom Den Ho 122. De hort op. len en vondsten rha ) ve 3.5 er 17, ov , g llin ken. (16 123. Tentoonste r beleefbaar ma in dorp zichtbaa nt is. (3.6) en 6) ez (3. sw od rp. Lo do 4. 12 ssanten interessa chten orn ook voor pa cultuur en amba Ho n als De r orn oo Ho n ard De 125. elen wa plaatsen ontwikk 6, 3.7) ateliers erbij. (3. 126. Ateliers/werk nstenaarsdorp, ku als orn Ho n , 3.7) 3.6 , 127. De 3.5 , (20 n. 3.6) apenboete ikkelingsplan. (7, 128. Ateliers in sch verweven in ontw ota urn ltu cu en 129. Kunst inspiratie. (3.6) geologie, g van plekken als or archeologie, 130. Naamgevin als museum vo g vin ge om en 3.6) 131. Het dorp z. (5, 16, 17, 3.5, cultuurhistorie en t en cultuur. (3.6) ns ku t me k oe 132. Puzzel-zoekb (3.6) m van Texel rondo n en lekker eten. 133. Vertellinge van de zuidpunt l de ontwikkeling zze pu n ee t Me 6) 134. 3.6) telijke maken. (3. zoals land art. (7, Den Hoorn inzich gasten. (21) grotere projec ten en or rs vo de n rke orn we Ho voor an samen sportief gebied en 135. Galeries ga iek ist art ef, voor creati estival. (3.5) eën. 136. Workshops gankelijk poëzief leeftijdscategori r de wilgen, toe ken voor allerlei we e 137. Poëzie onde dri ee tw de om is hu rps do 138. Soos in

Bijlage 6: ideeën

lijst

Landschap, cultu urhistorie en na tuur 139. Diverse inrich tingsvoorstellen van de Lieuw. (6, 140. Herstel duing 9, 17, 3.3, 3.4) ebied Siep nabij Loodsmansduin 141. Zichtbaar ma en. ken oude rand Ou de Land van Den 142. Sluissloot om Hoorn (deels in vormen naar kre uit voering). (6) ek bedding. (13, 143. Oorspronke Schets Zoutelan lijke ligging van d en Diek-zuid, 3.7 Den Hoorn aan 14 4. Herstel van ) de kust zichtbaa natuurlijk loop va r maken. (3. 3, 3.5 n Sluissloot. (13 145. Nieuwe natuu , 3.6, 3.7) , Schets Zoutelan r door Hoornder d en Diek-zuid, 3.7 nieuwland nat te 146. Relatie met ) maken. (3. 3) de zee versterken . (5, 16, 17) 147. Herstel duing ebied op vloeiw eide. 148. Meer tuunw allen in het agrar isch gebied. (3. 3) 149. Kolk bij de Ro mmelpot herstell en. (3.4) 150. Stijl woningb ouw aanpassen aan omgeving/lok 151. Makelaars op ale bouwstijl. (bi nok van huizen jlage2) terug brengen. 152. Karak terist (bijlage 2) ieke kleur groen ter beschikking 153. Gebruik he stellen. (bijlage melwater wonin 2) gen voor waterrijk 154. Herstel gehu recreatiegebied. cht Borcamer. On twikkelen plagg 155. Oude bewo enhutten als toe ningsplaatsen ma ristische attrac tie rkeren door infop op de Geest en do . (17, 3.5, 3.6) unten. Bijv. terp rp Borcamer. (3. aan Kleiweg en 156. Historie lan 2) hoogovens dbouw laten zie n. 157. Oliemolen Iep e van Daan. (14, 3.4, 3.5, 3.6) 158. Bunker op Lo odsmansduin op knappen. (16, 4.2 159. Potvis en ka ) rak ter dageraad behouden. 160. Doorkijkjes vanuit het dorp op het landschap be 161. Vervangen houden. (bijlage van schotse hoog 2, 3.7) landers door sch 162. Doe iets me apen in natuurge t het loodsverle bieden. den. (16, 17, 3.5, 163. Ontwikkel he 3.6) t imago van Den Hoorn als natuu 16 4. Watermolen r en cultuur dorp. langs oude water (10) molenweg herst 165. Uitgegroeid ellen/herbouwen e beplanting ve . (17, 3.5, 3.6) rwijderen of verjo 166. Den Hoorn ngen. (3. 3) als eiland in de rui mte vormgeven. 167. Stolpboerde (3. 3) rij Arie Lap beho uden. (17) 168. Behoud sch uur Vigilant. (17 ) 169. Kwaliteit bo erderijer ven in pla nvorming betre 170. Behoud sto kken (entree van lp Westerweg en Den Hoorn). (3. 3) verplaatsing nie 171. Tuunwallen uwe schuur. (3. 3, ronde Emmahoev 3.7) e (3. 3, 3.4) 172. Lelijke schure n verwijderen. (3. 3, 3.7) 173. Opruimen va n erven en verw ijderen van schure 174. Lelijke schure n in het buiteng n met subsidie ve ebied. (3. 3, 3.7) rwijderen. (3. 3, 175. Opslagterre 3.7) in en andere lan dschapverstore 176. Vlinderlinten nde zaken oprui in het landschap men. (3. 3, 3.7) maken. 177. Jaren 50 mo delboerderij als voorlichtingcen 178. Demonstra trum voor verle tie van het bolle den en toekoms nbedrijf, welke va 179. De vijftig vo t. riëteiten er verbo gels van Harry de uwd zijn/worden Graaf, lijst met vij Ook voor plante . (3.4) fti g vogels die ied n. ere Hoornder moet 180. Plaats van ve kennen. rdwenen molen zichtbaar maken. 181. Betonnen afr (14, 3.4, 3.5, 3.6) asteringpalen uit de tweede werel 182. Niet alleen doorlog handha bij de naal een wi ven. ndroos als verw maar bij elke inv ijzing naar het loo alsweg. (16,17) dsverleden Algemeen 183 Samenwerk ing opgang breng en of versterken 184 Marketingp . (1, 5.2) lan voor recreatie , toerisme én lan 185 Samenwerk dbouw. (10, 5.2) ing boeren met vogelwerkgroep en om ganzen te verjagen.

69

tuurlijs Bijlage 7: Litera

t

ie en toerisme Agenda Recreat n gen naar buite ug 2004 -2007, Br 2004 Staten van Gedeputeerde nd lla Ho dor No ng d-Holland, afdeli Provincie Noor schap en nd La ur, tu Na , Water tie Openluchtrecrea ie en toerisme Agenda Recreat , 2004 -2007 gramma 2005 Uitvoeringspro 2005 Staten van Gedeputeerde Noord-Holland ng d-Holland, afdeli Provincie Noor Landschap en ur, tu Na , ter Wa tie Openluchtrecrea

in groot in het kle

Den Hoorn: 2004 Den Hoorn Dorpscommissie

l Den Hoorn Vitaa 2005 Primo nh Hoorn Vitaal Werkgroep Den

n rie van de kop va De Cultuurhisto xel Te en nd lla Ho Noord2002 d-Holland Provincie Noor n, Adriaan Haartse r- van Dijk Corrie ten Oeve

Hoore Bessie van ouwe 1978 n Anneke Paagma

Des Beemster 2005 d-Holland Provincie Noor en uiz nh Ve u Burea

rbeelding door Beleving en ve logie culturele Plano 2005 d-Holland Provincie Noor sschaert Pla e ari -M Anne

70

koloniën De Nieuwe Veen 2005 iën atie Veenkolon Stichting innov ouwers e.a. Br ud Ru n, tse Peter Paul Wi

publiek s- en Beaufort 2003, ing et ef fec tm t stichting Beaufor en Advies WES Onderzoek Buur tschappen 1992 ing. J.C. v.d. Pijl

op

het oude Texel

Merk g naar een sterk Branding, op we 2006 ne Woud schap Het Groe Nationaal Land Ger Duijf che regioprofiele Cultuurhistoris 2003 d-Holland Provincie Noor d Holland Provincie Noor

, Dorp 2000 anno t geschiedenis De Hunze maak 2003 Belvedère e Overleggroep Vereniging Bred Drenthe in en rp Do ine Kle . e.a rie Ele Hans

n

n Texel, De toekomst va 20 20 ie vis ur tu struc 2002 l Gemeente Texe Arcadis

ch ners van historis

Huizen en bewo l Den Hoorn Texe 2004 ed Den Hoorn Historisch Erfgo t Hart kker en Maarten Ba jkDi ke ne An

s n de Havenslui De omgeving va 2005 De Lieuw cker/ .A.M. van den An Bureau G& L drs.J erius prof.dr.P.D. Jung egids n Texel, excursi De kalender va 2003 Rijkswaterstaat , tze van Heteren Albert P.Oost, Sy rini lla Ba rko Mi , Jacob Wallinga uc t Echt Texels Prod 05 20 Texels Produc t Vereniging Echt chiel Dekker Mi / ets mm Ro Joop xel Gebiedsplan Te 2002 d-Holland Provincie Noor gebied Dienst landelijk

Geoheritage NL 2006 e NL ICG & Geoheritag ht , Stichting Universiteit Utrec en Landschap Geomor fologie den Ancker/ drs. J.A.M. van ngerius Ju . P.D dr. prof. e diensten Groene en blauw 2006 chap Hollands Hoogheemraads ier art Noorderkw Bartels B. Eenkhoorn, A. Groenfonds Mi 2002

dden Delfland

niging Texel Historische vere 1999 iging Texel Historische veren lm Ha Henk van niging Texel Historische vere 1997 iging Texel Historische veren G.E. Dros e.a.

d d Holland Noor Identiteit Noor 2003 d-Holland Provincie Noor n Godefroy, La for Sale Pepij rmans me Marieke Tim

bruik , torisch medege Kleinschalig his n in te no ge nd Bo natuur en mens g wederzijds belan 2005 den De waddeneilan den an eil en dd De wa

ok boek Kleine kernen ko d-Holland Provincie Noor n Godefroy, La for Sale Pepij rmans Marieke Timme n Hoorn Kroniek van de Den Hoorn Dorpscommissie n ma ag Pa ke ne An e in Cultural Heritag Landscape and port gion Project Re Re a Se en dd the Wa 2001 Lancewad ct team LanceWad, proje vooruit ; Met volle kracht n Leader+ projecte 05 20 d Holland Provincie Noor r ije Me Anita

Met elke hap ee n beter landsch ap 2006 Stichting Dianth us Wetenschapsw inkel Wageninge n UR Harry Donkers Vic tor Immink Jo s Bijman Natuur- en lands chap op Texel 2003 Gemeente Texe l afd. Beleid en Gr ondzaken Ontwikkelen me t kwaliteit, Ontwikkelingsb eeld Noord Holla nd Noord Provincie Noor d-Holland Projectteam No ord Holland No ord

SERadvies : Kans en voor het pla tteland 2005 Ministerie van LN V SER Shared Space, ru imte voor ieder een 2005 Provincie Frieslan d Streekproducte n hebben de to ekomst Nationaal Netw erk Plattelandsontw ikkeling Bart Soldaat Stedelijke druk als kans voor het platteland RURBAN LEI M. M. M. Overb eek en J. Vader Texelse verhale n 1992 W. J Kikkert Texel beleid ag rarische nevenf uncties en vrijkomend e agrarische be bouwing 2005 Provincie Noor d-Holland Texel in Vogelvl ucht 2005 VV V Texel VV V Texel Tussen Clijf en oude Hoorn 2002 De Lieuw bureau G& L Drs. J.A.M. van den Ancker, Prof.dr. P.D. Jung erius

Bijlage 7: Litera

tuurlijst

Uitvoeringspro gramma Ontwikkelingsb eeld Noord-Holland Noord 2004 Provincie Noor d-Holland Provincie Noor d Holland, Afde ling Ruimte, Wonen en Bereikbaarh eid

Verdeeld land. De geschieden is van de ruilverkaveling In Nederland va nuit een lokaal persp ec tief, 1890 -19 85 2004 Agronomisch Hi storisch Instituu t, S. van den Berg h Van het Clijf to t Den Hoorn 1998 Willem J. Kikke rt, Cornelis de Jag er Vechtdal Conven ant 2004 stichting Dianth us Wadden verhale nd landschap Common Wadd en Sea Secretar iat Jan Abrahamse , Marieke Beme lman en Hartmut Schw arzbach Waddenland, lan dschap en cultu reel er fgoed in de Wa ddenzeeregio 2001 Ministerie van La ndbouw Lancewad-Ned erland Ot to Knot tnerus Wateratlas Nede rland 2004 Hoogheemraads chap Hollands Noorderkwartier H+N+S Landsch apsarchitecten, Elshof Advies, Ar cadis Welkom op Texe l 1998 VV V Texel W.Barnard en Jo op Rommets Welstandsnota 2004 Gemeente Texe l Buro Vijn B.V

Kust en zee vereniging kust en zee ecomare, joost versfelt De Fivel, landsch apsont wikkeling splan Noord Gron ingen provincie Gron ingen Bosch Slabbers landschapsarch itecten, Arcadis National Park s in the Netherlan ds 2005 ministerie van La ndbouw ministerie van La ndbouw wandelen, De Ge ul en Bollenkam er staatsbosbehee r Nationaal park duinen van Texe l Fietsroute, Land schap vv v vv v Fietsroute, Thijs se vv v vv v routes langs ze e, wind en wate r vv v vv v fiets en wandelr oute vv v vv v Texelpad nivon, Texel Jurjen keessen, arolin Texel in een Ali kruuk vv v Texel studio Martin Gr oot

e van der meule

Websites ww w.landvanhil ver.nl ww w.vechtdalp roducten.nl ww w.duinboeren .nl ww w.waddenze esites.nl/lancewa d ww w.hetlnvloke t.nl ww w.waddengo ud.nl ww w. struinenen vorsen.nl ww w.delieuw.nl ww w.vianatura. nl ww w.nederland mooi.nl ww w.buitenkun st.nl

71

n

Colofon

ente Texel. n Hoorn, geme Opdrachtgever: rpscommissie De Loodsteam, Do rsteuning van: financiële onde Lancewadplan, gemaak t door lijk ord-Holland en ge No mo ie de inc ov Pr n, or Ho n Dit project is me De ie l, Dorpscommiss aliteit Gemeente Texe ur en Voedselkw Landbouw Natu n va rie te nis Mi rchitecten AN Landschapsa Ontwerpteam: khout, PARKLA Ee l rce Ma g, oo Aleks Dr ar eldend kunstena Paul de Kort, be IV e ut Ro m, Rob van Ha ording: fire Beeldverant wo suikerbieten - Do pagina 14: eans T-b eld nv lpe tu i pagina 15: Ralph Grabowsk andbeest.com galerie Diek 3 pagina 17: Jansen, ww w. str eo Th st ee db d-point.nl stran ar : liz 39 , w. 23 ww a , gin pa d point erstapje - Lizar ov y : rth 30 a wo pagin dy Golds zandkraters - An pagina 34: ng - Searocket sla nd za Maria Roosen : 34 .nl pagina rtels in Watou ww w.irislerutte 1000 glazen wo erkt in collage, rw ve pagina 39: tte Rü le s Iri n va d bla pagina 50 : stratie: l Fotografie & illu w.pauldekor t.n n.nl Paul de Kort, ww n, ww w.parklaa cte ite rch sa ap sch PARKLA AN Land p: Grafisch ontwer w. 2maalee.nl 2 MA AL EE, ww Ontwerpstudio

72

No title

Recommend Documents