No title

e

s uw

e

SYMPOSIUMGIDS

ze

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Symposium: 17 juni 2015

De school als leergemeenschap Zeeuwse Academische Opleidingsschool

www.docentinzeeland.nl

e

Symposium 17 juni 2015

INHOUD

s uw

e

ze

ac

opleidings

school

Keynote: ‘Samenwerkend leren in kleine groepen en reflectie: de sleutels tot succes?’

3

1. Programma symposium ‘De school als leergemeenschap’ 2. Praktische informatie (algemeen)

4 5

Ronde 1 (14.30-15.20 uur) Parallelsessies vierdejaarsstudenten en promovendi

6

Ronde 2 (15.30-16.20 uur) Parallelsessies presentaties o.a. medewerkers Academische Opleidingsscholen en partners

7

Ronde 3 (16.30-17.15 uur) Parallelsessies medewerkers Zeeuwse scholen

8

Toelichting Ronde 1 Beschrijving parallelsessies vierdejaarsstudenten en promovendi

9

Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie

e

sch

mi ade

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7

9 9 9 10 10 10 11

Toelichting ronde 2 Parallelsessies presentaties o.a. medewerkers Academische Opleidingsscholen en partners

11

Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie

11 11 12 12 12 12

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

Toelichting ronde 3 Parallelsessies medewerkers Zeeuwse scholen

13

Sessie Sessie Sessie Sessie Sessie

13 13 13 14 14

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

De school als leergemeenschap

02

e

s uw

e


ze

VOORWOORD

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Keynote: Prof. dr. Remy Rikers en Prof. dr. Sofie Loyens Roosevelt Center for Excellence in Education / University College Roosevelt ‘Samenwerkend leren in kleine groepen en reflectie: de sleutels tot succes?’ De idee dat we van en met elkaar veel kunnen leren, is zeker niet nieuw. Maar wat zijn de voorwaarden waaraan samenwerkend leren moet voldoen om effectief te zijn en wat levert het uiteindelijk op? Onderzoek laat zien dat samenwerkend leren de onderlinge discussie, maar ook de betrokkenheid bij de taak stimuleert. Analyse van verbale interacties tijdens samenwerkend leren laat zien dat het overgrote deel van de interacties gefocust is op het leerproces (bijv. het stellen van kritische vragen en het geven van argumenten). Daarnaast lijken deelnemers te profiteren van de bijdragen die zij geven tijdens een groepsdiscussie, omdat de inhoud van deze bijdragen beter beklijft. Verder blijkt dat reflectie over je activiteiten cruciaal is en positieve effecten kan hebben op de kwaliteit van de relatie tussen docent en student en de kwaliteit van het leerproces. Deze presentatie gaat in op de potentie van samenwerkend leren en reflectie voor het bevorderen van instructie en leerprestatie.

e

s uw

e

Symposiumlocatie:

GOESE LYCEUM

ze

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Oranjeweg 90, Goes Tel. 0113 21 69 71


03

e

s uw

e


PROGRAMMA

ze

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Programma onderzoeksmiddag ‘De school als leergemeenschap’ Symposium 12.45 uur

Inloop en ontvangst deelnemers symposium met koffie/thee

13.10 uur

Opening door dagvoorzitter Inge Verlee-Runhaar (Teamleider onderzoek ZAOS)

13.15 uur

Inleiding door gastvrouw van het Goese Lyceum, Carin Biesterbosch (rector)

13.25 uur

Lezing Prof. dr. Remy Rikers en Prof. dr. Sofie Loyens

Het tweede deel vindt plaats in lokalen van het Goese Lyceum 14.20-14.25 uur

Instructie parallelsessies door dagvoorzitter

14.30-15.20 uur

Ronde 1: parallelsessies vierdejaarsstudenten en promovendi

15.30-16.20 uur

Ronde 2: parallelsessies presentaties o.a. medewerkers Academische Opleidingsscholen en partners

16.30-17.15 uur

Ronde 3: parallelsessies medewerkers Zeeuwse scholen

Het slot van het symposium 17.20 uur

Afsluiting door lid van de stuurgroep

17.30 uur

Nazit met drankje


04

e


INFORMATIE

s uw

e

ze

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Praktische informatie (algemeen) Symposiumlocatie Het Goese Lyceum Oranjeweg 90 4461 LR Goes Telefoonnr.: (0113) 21 69 71 www.pontes.nl Bereikbaarheid en parkeren: http://mwp.pontes.nl/Infocontact/NAWenRoute.aspx

Kiezen van drie parallelsessies Bij binnenkomst van het symposium ontvangt u het programma op papier. Na het plenaire deel dat tot 14.20 uur duurt, vinden er drie rondes met parallelsessies plaats. Per ronde kunt u één parallelsessie kiezen. Elke sessie duurt ongeveer 50 minuten. Aan de hand van de informatie in dit boekje kunt u voor dit symposium drie sessies kiezen. Per ronde treft u het overzicht van de sessietitels aan: Overzicht ronde 1: pagina 6 Overzicht ronde 2: pagina 7 Overzicht ronde 3: pagina 8 Om het keuzeproces te vergemakkelijken is over de inhoud van de sessies verderop in het boekje achtergrondinformatie opgenomen. U dient vooraf in te tekenen voor de sessies via de website: www.docentinzeeland.nl Op het symposium gaat u naar de sessies waar u voor ingetekend heeft. Koffie, thee en frisdrank Koffie, thee en frisdrank is behalve bij de start van het symposium doorlopend beschikbaar in de lokalen waar de parallelsessies plaatsvinden. Borrel Na de afsluiting kunt u onder het genot van een drankje en een hapje napraten over de symposiummiddag. Ook hiervoor bent u van harte uitgenodigd.


05

e

e


RONDE 1

s uw

ze 14.30-15.20 UUR

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Parallelsessies vierdejaarsstudenten en promovendi Sessie 1.1 Anke Zwart en Caroline van den Berge | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Energizers in het voortgezet onderwijs Sultan Kalay en Chellie van Klooster | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Differentiëren in het voortgezet onderwijs

Sessie 1.2 Tianda Donker Curtius en Mariska Montaan | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Motivatie tijdens de rekenlessen Lars Moens en Kristian Vermeulen | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Mobiele telefoons en de concentratie van MBO-leerlingen

Sessie 1.3 Maxime Mallie en Britt van Leeuwen | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Coöperatieve werkvormen Marco Eestermans en Laura Schallenberg | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Differentiatie in het MBO

Sessie 1.4 Dave Willeboordse en Emiel Lous | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Geweldloze communicatie Thijmen Rutjens en Luuk van Gilst | Hogeschool Zeeland (Pabo minor) Identiteit en geschiedenis

Sessie 1.5 Promovendus Pierre van Meeuwen | Oud-rector van het Dr. Mollercollege Waalwijk Via een professionele leergemeenschap naar een lerende organisatie

Sessie 1.6 Lennard van den Berge | Driestar Hogeschool Hulpmiddelen bij het maken van lees- en luistertoetsen Engels Rowan van Belzen | Driestar Hogeschool De portfoliomethode

Sessie 1.7 Anne Tappe | Docent en teamleider Carmel College Salland Raalte De datateammethode


06

e

e


RONDE 2

s uw

ze 15.30-16.20 UUR

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Parallelsessies presentaties o.a. medewerkers Academische Opleidingsscholen en partners Sessie 2.1 Dr. Quinta Kools | Lector ‘professionalisering van leraren en lerarenopleiders’ Fontys lerarenopleiding Tilburg De school als leergemeenschap: verkenning van mogelijkheden

Sessie 2.2 Dr. Rutger van de Sande | Lector Bètadidactiek Fontys lerarenopleiding Tilburg Professionele leergemeenschappen: effectief leren in netwerken

Sessie 2.3 Prof. dr. Olaf Timmermans | HZ University/Universiteit Antwerpen Samen leren van professionals en de mate van succes van het invoeren van veranderingen

Sessie 2.4 Dr. Martijn van Schaik | Fontys lerarenopleiding Tilburg Expansief leren op school. Meer leren in de gemeenschap.

Sessie 2.5 Promovendus drs. Gosse Romkes MBA | Adjunct-directeur lerarenopleiding Hogeschool Rotterdam ‘Het leren lesgeven’

Sessie 2.6 Roel van Swetselaar | Lerarenopleider/relatiemanager VO CHE Hoe vorm je een Professionele leergemeenschap waarin iedereen leert?


07

e

e


RONDE 3

s uw

ze 16.30-17.15 UUR

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

Presentatie medewerkers Zeeuwse scholen Sessie 3.1 Jan Barten | Docent Goese Lyceum Ervaringen met ClassDojo Koen Leenhouts | Docent Reynaertcollege De motivatie voor leesvaardigheid bij het vak Nederlands

Sessie 3.2 Simone Davidse | Beleidsmedewerker Calvijn College Evalueren door docenten Halewijn Morenc | Docent Scalda Cios Concentratievermogen en examen lezen/luisteren

Sessie 3.3 Arjen Hartog | Docent CSW Gemotiveerd differentiëren

Sessie 3.4 PLG | Medewerkers Een voorbeeld van een professionele leergemeenschap in de praktijk

Sessie 3.5 Tessa Modderman | student pedagogiek Het CARE model als visie Rob Jansen | student Master Fontys lerarenopleiding Nederlands Metacognitie


08

e

e


TOELICHTING Toelichting Ronde 1 Beschrijving parallelsessies vierdejaarsstudenten en promovendi

s uw

ze

e

sch

mi ade

ac

opleidings

school

in de les zitten. Ze kijken veel op hun telefoon of laptop, ze luisteren muziek en praten met medestudenten. Ook van onze vakdocenten hebben

14.30-15.20 uur

we gehoord dat de studenten niet altijd in de les

Sessie 1.1

in hebben. Doordat dit ons gelijk opviel wilden we

Anke en Caroline Tijdens onze minor op het voortgezet onderwijs hebben wij ontdekt dat de leerlingen het lastig vinden om zich te concentreren en om bij de les betrokken te blijven. Wij doen onderzoek op welke wijze een docent Energizers kan inzetten in de 2e klas van vmbo kader, waarbij er rekening wordt gehouden met de concentratie van de leerlingen. Dit doen we door de leerlingen te observeren tijdens de lessen en aan het eind van die lessen de leerlingen te enquêteren. Wij zorgen ervoor dat tijdens die lessen verschillende Energizers aan bod

bezig zijn met het vak waar ze op dat moment les hier graag onderzoek naar doen. Omdat wij stage lopen bij de lessen van rekenen en later naar Nederlands gaan hebben wij als onderzoekers gekozen om die twee vakken te onderzoeken. De onderzoeksvraag die hieruit naar voren is gekomen ziet er als volgt uit: Hoe wordt de motivatie bepaald van de eerstejaars studenten van niveau 2 van cluster zorg tijdens de rekenlessen; en hoe kan de motivatie eventueel vergroot worden? In onze presentatie zullen wij verder toelichten hoe dit onderzoek is verlopen.

komen.

Lars en Kristian

Sultan en Chellie

meer mee te maken, de mobiele telefoon in de

Als aankomende docenten krijgen we er steeds

Differentiëren is een bekend begrip in het basisonderwijs en wordt daar ook veelal toegepast. In het voortgezet onderwijs is dit nog niet zo op de voorgrond. Met onze pabo achtergrond en enige ervaring met differentiëren leek het ons interessant om naar het differentiëren te kijken op het Zeldenrust-Steelantcollege in Terneuzen. We zijn gaan onderzoeken hoe het differentiëren schoolbreed is afgesproken en daarnaast hebben we de vakdocenten Nederlands en geschiedenis ondervraagd wat zij doen met differentiëren. Tot slot geven we drie lessen met drie verschillende differentiatievormen bij de vakgebieden Nederlands en geschiedenis en willen we de leerlingen van 1 brugklas vwo ondervragen hoe zij dit ervaren. Wij hopen hier

klas. De centrale onderzoeksvraag luidt dan ook als volgt: ‘Wat is de invloed van het gebruik van mobiele telefoons in de klas met betrekking tot de concentratie van MBO niveau 2 - leerjaar 1’. Door gebruik te maken van zowel een kwantitatief (enquêtes N=60) als een kwalitatief (interview N=4) onderzoek willen wij een antwoord vinden op onze centrale onderzoeksvraag. Tijdens het onderzoek zijn niet alleen negatieve maar ook positieve aspecten naar voren gekomen wat betreft de inzetbaarheid van de mobiele telefoon. Wat dit betekent voor ons onderzoek wordt 17 juni op het Symposium te Goes duidelijk gemaakt.

Sessie 1.3

mooie conclusies uit te gaan trekken.

Maxime en Britt

Sessie 1.2

werkvormen op het Nehalennia in Middelburg.

Tianda en Mariska Het viel ons tijdens onze eerste dagen stage op dat de studenten naar ons idee weinig gemotiveerd

Wij zijn een onderzoek gestart naar coöperatieve Om het onderzoek klein te houden focussen wij ons op het vak biologie. Dit onderzoek wordt vormgegeven door literatuurstudie en er wordt gebruik


09


gemaakt van een aantal meetinstrumenten.

dus gaan kijken hoe het stukje reformatorische

Het eerste meetinstrument is een observatie. De

identiteit terugkomt in de lessen geschiedenis op

uitkomsten van de observaties vormen de uitgang

het Calvijn College. Dit willen wij bereiken door

voor de vragen van het interview met de drie

methodes te vergelijken, lessen te observeren

docenten biologie. Het laatste meetinstrument is

bij leerkrachten en enquêtes te houden onder de

een enquête. De uitslagen van deze enquête geven

leerlingen. Door deze zaken uit te voeren willen we

weer wat de leerlingen van coöperatieve werkvor-

de onderzoeksvraag beantwoorden en een helder

men vinden.

beeld schetsen van het geschiedenisonderwijs op het Calvijn College.

Marco en Laura Differentiatie is in het basisonderwijs een ‘hot

Sessie 1.5

item’. Iedere leerling moet onderwijs krijgen op

Promovendus Pierre van Meeuwen

zijn of haar niveau, maar hoe gaat dat in zijn werk

Scholen zijn op zoek naar mogelijkheden om te ko-

op het MBO? Is het MBO ook in staat om iedere

men tot een lerende organisatie waarin personeel

student onderwijs op maat te geven? Hoe ervaren

samenwerkt en samen leert teneinde de resultaten

de studenten het onderwijs? Wat zouden zij ervan

van de leerlingen te verbeteren. De vraag is: waar

vinden als er meer differentiatie plaats vindt tijdens

je moet beginnen?

de lessen? En wat zijn de effecten van differenti-

Een professionele leergemeenschap is een groep

atie op de leerprestaties van de studenten?

docenten die in een cultuur van collectief leren

Al deze vragen worden beantwoord tijdens ons

cyclisch, samenwerkend en reflecterend de on-

onderzoek. Wij hebben gekeken hoe we het onder-

derwijspraktijk onderzoekt om deze te verbeteren

wijs op het MBO kunnen verbeteren, zowel voor

teneinde te komen tot betere leerresultaten.

de studenten als de docenten met als doel beter

Is dit het ei van Columbus?

onderwijs voor iedereen. Bent u benieuwd hoe wij

Bij een succesvolle professionele leergemeenschap

dat hebben aangepakt? Kom dan een kijkje nemen

gaat het om houdingsaspecten van de leden, leer-

tijdens onze presentatie!

activiteiten alsmede gewenste interne condities. Ook externe condities als leiderschap, professione-

Sessie 1.4

le ruimte en begeleiding van sociale processen zijn

Dave en Emiel

van belang. Onderzoek moet aantonen hoe een en

Er zijn meerdere manieren om orde in een mid-

ander met elkaar in verband staat.

delbare schoolklas te handhaven. Aan de hand van

In deze sessie ontvangt u informatie over het

een lezing van Hans Kaldenbach zijn we bekend

onderzoek naar het ontwikkelen van een professio-

geworden met de pedagogische aanpak: ‘Geweld-

nele leergemeenschap en mogelijke ontwerpricht-

loze communicatie’. In ons onderzoek wegen wij

lijnen die daaruit zijn af te leiden.

de twee uitersten tegen elkaar af, namelijk gebruik

De sessie is geschikt voor schoolleiders, docenten

van je machtspositie en het gebruik van geweld-

en studenten.

loze communicatie in de klas.

Sessie 1.6 Thijmen en Luuk

Lennard van den Berge

Het onderzoek wat wij gaan verrichten vindt plaats

‘I have dis….dislek ……dislec ….. I can’t spell!’

op het Calvijn College te Goes. Op deze middelbare

Wanneer u denkt dat het bovenstaande regeltje

school met een reformatorische grondslag willen

het enige probleem is waar dyslectische leerlingen

wij onderzoeken hoe de leerkrachten hun curricu-

tegenaan lopen, dan hebt u het mis. Naast het

lum, gespecificeerd op de reformatorische iden-

spellingsprobleem lopen ze ook vaak tegen proble-

titeit, toepassen tijdens de lessen geschiedenis,

men aan bij het lezen van Engelse teksten en het

in de klassen 1 en 2 van HAVO/VWO. Wij willen

maken van luistertoetsen. Dyslectische leerlingen


10


krijgen zogenaamde hulpmiddelen of faciliteiten aangeboden die hen zouden moeten helpen met het maken van deze toetsen. Maar welke hulpmiddelen voldoen dan precies aan de behoefte van deze leerlingen? En komen de aangeboden hulpmiddelen op Scholengemeenschap Prins Maurits wel overeen met de hulpbehoefte van deze leerlingen? Dit is het onderwerp van mijn onderzoek. Rowan van Belzen Op de locatie Kerkpolder van het Calvijn College werken de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg leerlingen in klas 3 vanaf dit schooljaar met een portfolio tijdens de lessen Engels. Op het Van Lodenstein College te Hoevelaken wordt hier al een aantal jaren mee gewerkt. De vraag komt dan naar boven of deze methode wel aansluit bij de leerlingspecifieke kenmerken van de kaderberoepsgerichte leerweg leerling? Tijdens de presentatie van mijn onderzoek neem ik u stapsgewijs mee in het proces van dit onderzoek. Na de presentatie weet u hoe de ervaringen van leerlingen en collega’s met de portfoliomethode zijn en krijgt u de gelegenheid tot het stellen van vragen over de portfoliomethode of het onderzoek. Bent u geprikkeld en kunt u niet wachten totdat u een antwoord heeft op de vragen? Schrijf dan nu in, want vol is vol en tot ziens op 17 juni!

Sessie 1.7 Anne Tappel Een van de beleidsdoelstellingen van het Ministerie is dat voor 2018 90% van alle scholen opbrengstgericht gaat werken (Actieplan Basis voor Presteren, 2011). Uit het Inspectieverslag 2008-2009 blijkt dat leerlingen op scholen die opbrengstgericht werken, beter presteren. De datateammethode® is een manier van opbrengstgericht werken waarbij op basis van gefundeerde argumenten maatregelen worden getroffen, om zodoende een onderwijskundig probleem op te lossen. In deze bijeenkomst wordt aan de hand van een praktijkvoorbeeld geïllustreerd hoe de datateammethode® werkt. Daarnaast wordt ingegaan op de

Toelichting ronde 2 parallelsessie 15.30-16.20 uur

Sessie 2.1 Dr. ir. Quinta Kools In deze interactieve presentatie (geen workshop) wordt eerst stilgestaan bij (theoretische) inzichten over de school als leergemeenschap. Wat zijn de kenmerken van een leergemeenschap en waarom is zoiets belangrijk voor een school? Een ‘leergemeenschap’ kan op verschillende manieren worden vormgegeven en er zijn verschillende benamingen in omloop: kenniskring, professionele leergemeenschap, vakdidactisch netwerk, docent-ontwikkelteam, kwaliteitsteam, studiegroep... Wat zijn nu precies de overeenkomsten en de verschillen tussen deze vormen? In de presentatie maken we een overzicht van kenmerken wat behulpzaam is bij het kiezen van een geschikte vorm voor het doel dat de school/docent voor ogen heeft. Ook geven we voorbeelden van (Zeeuwse) netwerken die op dit moment functioneren binnen scholen.

Sessie 2.2 Dr. Rutger van de Sande In een samenwerking tussen de Zeeuwse Academische Opleidingsschool en Fontys Lerarenopleiding Tilburg zijn er vanaf januari 2014 twee zogenoemde professionele leergemeenschappen (PLG’s) ingericht waarin in totaal tien leraren actief zijn. In PLG’s verdiepen de deelnemers zich in kwesties uit hun eigen onderwijspraktijk met het doel om die praktijk te verbeteren. Vaak wordt daarbij gewerkt aan de hand van praktijkonderzoek. In de maandelijkse bijeenkomsten staan uitwisseling van praktijkervaringen en daarop aansluitende theoretische inzichten centraal. Onderzoek laat zien dat deelname van leraren aan een PLG in zijn algemeenheid onder meer leidt tot betere leerprestaties van hun leerlingen. De vraag is echter wat een PLG effectief maakt. Vanuit praktijk en theorie ga ik in deze presentatie in op deze vraag.

effecten en succesfactoren van deze methode, gebaseerd op onderzoek door de Universiteit Twente.


11


Sessie 2.3

Sessie 2.5

Prof. dr. Olaf Timmermans

drs. Gosse Romkes MBA

In hedendaagse organisaties zijn innovatie en im-

Het ‘Leren lesgeven’ is een gecompliceerd leerpro-

plementatie belangrijke begrippen. Demografische

ces. De ontwikkeling van effectieve docentvaardig-

veranderingen, nieuwe kennis en nieuwe techno-

heden en een eigen stijl is een langdurig traject.

logie veroorzaken een continue stroom van veran-

Om hierop meer zicht te krijgen is een promotie-

deringen. Van professionals in organisaties wordt

onderzoek gestart. Daarin is als object van onder-

verwacht dat zij omgaan met de vernieuwingen en

zoek gekozen voor het taalgebruik van leraren in

innovaties implementeren om, bijvoorbeeld, state

opleiding (LIO’s) in hun stagelessen. Veranderin-

of the art onderwijs te produceren. Het lijkt dat

gen in dat taalgebruik in stagelessen gedurende de

het kunnen samenwerken, samen leren en aanpas-

stages van de lerarenopleiding worden opgevat als

sen aan een continu veranderende werkomgeving

mogelijke indicatoren voor professionele groei.

hiervoor belangrijke competenties zijn. Op basis van een promotieonderzoek wordt de

De presentatie biedt resultaten van het eerste

invloed van het samen leren van professionals op

deel van het kwalitatieve onderzoek; het trace-

de mate van succes van het invoeren van (verschil-

ren van verschillen in taalgebruik tussen 1ste en

lende) veranderingen gepresenteerd. Daarnaast

4de jaars. Het gaat om taalgebruik in stagelessen

worden de effecten van dit promotieonderzoek

van LIO’s uit de tweedegraads lerarenopleidingen

op het onderwijs bij HZ University en Universiteit

Geschiedenis, Nederlands en Wiskunde. Een groep

Antwerpen voorgesteld. Concrete voorbeelden pas-

eerstejaars (n=16) is vergeleken met een groep

seren over hoe deze onderwijsinstituten studenten

vierdejaars (n=10). Waar mogelijk zijn twee audio

voorbereiden op innovatief werkgedrag door de

en video opnames gemaakt per LIO aan het einde

toepassing van samenwerkend leren in de vorm

van hun stageperiode (41 lessen, 24* 1ste en 17*

van projectonderwijs.

4de jaars).

Sessie 2.4

Taalgebruik van de LIO wordt in dit onderzoek be-

Dr. Martijn van Schaik

naderd vanuit vier perspectieven: 1. Woordkeuze

Wanneer wordt er geleerd in groepen? Wat moe-

en -gebruik in de (stage)klas, 2. Organisatie en

ten de activiteiten van de groepsleden zijn om ook

inhoud van beurtwisseling tussen LIO en klas, 3.

werkelijk te leren?

Inrichting van beroepsspecifiek taalgebruik van de

Leergemeenschappen ontstaan niet uit zichzelf.

LIO, 4. Vormgeving van het didactisch discours in

Er is, zoals voor elke gemeenschap, iets nodig dat

de (stage)les. Er zijn een substantieel aantal mar-

de groep bindt: een gezamenlijk object. Bestaat er

kante overeenkomsten en verschillen gevonden.

zo’n object dan kan er meer geleerd worden dan de individuen alleen zouden kunnen en zelfs dan

Sessie 2.6

vooraf geformuleerd kan worden. Dat wordt ex-

Roel van Swetselaar

pansief leren genoemd. De activiteitstheorie heeft

Professionele leergemeenschappen, communities,

een praktisch model om het functioneren van de

leerwerkplaatsen, het zijn allemaal benamingen

gemeenschappen te analyseren en vorm te geven.

van een vorm van leren waarbij gestreefd wordt

In deze sessie analyseren we, na een korte bespre-

naar wederzijds leren in een krachtige leercontext.

king van de theorie van expansief leren, de praktijk

Maar hoe zorg je er voor, dat er echt een kennis-

van leergemeenschappen.

productieve relatie ontstaat?

Aan de hand van twee voorbeelden van expansief

In deze workshop willen we kijken welke rollen er

leren (één van leerlingen, één van leraren) pro-

nodig zijn en onderzoeken we welke rol je zelf bij

beren we de eisen aan de opdrachten die we de

voorkeur inneemt. Daarnaast kijken we naar het

groepen geven te formuleren.

proces en product om tot zo’n kennisproductieve


12


relatie te komen. Wat zijn de succesfactoren?

schillende instrumenten: vragenlijsten, interviews

En hoe onderhoud je deze relaties? Tenslotte willen

en korte observaties in de lessen.

we kijken naar de organisatie van dit proces. Hoe organiseer je, dat leerlingen, docenten, studenten

Sessie 3.2

met en van elkaar leren? In deze workshop wordt

Simone Davidse

de praktijktheorie gedeeld, zoals deze is ontwikkeld

Om lessen van goede kwaliteit te geven, is het

binnen de Christelijke Hogeschool Ede.

belangrijk dat docenten niet alleen van tevoren

Met elkaar kunnen we ook vast iets toevoegen aan

over hun lessen nadenken, maar ook achteraf

deze praktijktheorie!

terugkijken en reflecteren op hun eigen handelen. Dit onderwerp staat centraal in mijn onderzoek. In

Toelichting ronde 3

hoeverre evalueren docenten hun lessen en welke manieren gebruiken ze hiervoor? Ik heb verschil-

parallelsessie

lende docenten van het Calvijn College gesproken

16.30-17.15 uur

in een interview over goede lessen, hun eigen lessen en het evalueren daarvan. Degenen die

Sessie 3.1

structureel evalueren, vinden dit een belangrijk

Jan Barten

onderdeel van hun lessen en geven ook aan dat ze

ClassDojo is een digitaal hulpmiddel om met be-

er eigenlijk meer tijd aan zouden willen besteden.

hulp van feedback te sturen op vaardigheden en gedrag. De gegeven feedback is inzichtelijk voor

Halewijn Morenc

collega’s, leerlingen en ouders. Daardoor kan het

Mbo-studenten hebben bij het vak Nederlands

ook de ouderbetrokkenheid verhogen. ClassDojo is

vaak veel moeite met het onderdeel lezen/luiste-

gratis en is inhoudelijk vorm te geven naar eigen

ren. De scores op het Cios bij dit examenonderdeel

wensen. Met dit onderzoek verken ik de ervaringen

zijn onder het Scalda- en landelijk gemiddelde.

met het werken met ClassDojo.

Als docent Nederlands op het Cios wilde ik daar

Ik ben daarbij speciaal nieuwsgierig naar:

iets aan doen.

- hoe gebruiken docenten ClassDojo? - hoe ervaren docenten het werken met ClassDojo?

Het onderzoek richtte zich op het concentratievermogen en het toepassen van dat vermogen van de

- hoe ervaren leerlingen het werken met ClassDojo?

Cios’ers bij het examen lezen/luisteren. Daarvoor heb ik tijdens mijn lessen ter voorbereiding op dat

- hoe ervaren de ouders het werken met ClassDojo?

examen, tips gegeven om de concentratie langer vast te kunnen houden. Daarnaast zijn deze tips gedurende een lesperiode van 8 weken minimaal

Koen Leenhouts

4 keer voorbijgekomen.

Leesvaardigheid is een belangrijk onderdeel van het vak Nederlands. Ook leerlingen vinden dat,

Studenten hebben ervaren dat mijn tips ze hebben

maar toch zijn ze niet altijd gemotiveerd voor dit

geholpen in de aanpak van dat examen. De resul-

vakonderdeel. Leraren Nederlands worstelen soms

taten zijn op dit moment echter nog onbekend.

met het geven van lessen leesvaardigheid. In mijn onderzoek wil ik kijken of de motivatie van leerlin-

Sessie 3.3

gen beter wordt als de lessen minder steunen op

Arjen Hartog

de methode. Ik heb gedurende een periode van

Waardoor raken leerlingen gemotiveerd om aan

ongeveer een maand zelf actuele teksten gekozen.

de slag te gaan bij biologie, scheikunde en natuur-

Daarbij ontwierp ik activerende opdrachten. Om te

kunde? Om hier een antwoord op te krijgen heb ik

kijken of de motivatie toenam, gebruikte ik ver-

een praktijkonderzoek gedaan.


13


In het eerste deel van mijn onderzoek heb ik

Sessie 3.5

trachten te achterhalen door welke onderwerpen

Tessa Modderman

leerlingen uit HAVO-4 gemotiveerd worden om

‘Mijn stageplaats, het Edudelta College te Goes,

opdrachten over te maken. Dit is gedaan bij drie

is een groene school voor vmbo en mbo. Zij heeft

verschillende betavakken: biologie, scheikunde en

het CARE model als visie. Dit staat voor de vier

natuurkunde.

basisbehoeften van leerlingen: Competentie, Au-

Nadat deze onderwerpen bekend waren, zijn door

tonomie, Relatie en Engagement (betrokkenheid).

drie vakdocenten daarbij behorende opdrachten

Het onderwerp van mijn onderzoek zijn de eerste

gemaakt. De opdrachten zijn gemaakt op drie

drie basisbehoeften. Ik ga kijken hoe deze bevor-

verschillende niveaus voor leerlingen. Nadat deze

derd worden door de docenten van de brugklassen

opdrachten uitgevoerd waren heb ik trachten te

van het vmbo. Dit doe ik door middel van obser-

bepalen of dit soort gedifferentieerde opdrachten

vaties van deze docenten en door middel van het

inderdaad heeft gezorgd voor meer motivatie bij

afnemen van enquêtes bij brugklasleerlingen zodat

de leerlingen.

zij kunnen aangeven hoe zij vinden dat er om

Hoe dit heeft uitgepakt in de lespraktijk voor de

wordt gegaan met hun basisbehoeften. Er zullen

leerlingen, of het de docenten is bevallen en of de

algemene conclusies getrokken worden over de

leerlingen daardoor ook nog hogere cijfers scoor-

mate waarin de basisbehoeften terug te zien zijn

den, is de inhoud van mijn onderzoek.

in de praktijk. De aanleiding voor het onderzoek,

Sessie 3.4

theorie, de methode, de resultaten, conclusies en aanbevelingen zullen gepresenteerd worden.’

PLG Bètadidactiek een praktijkvoorbeeld | Medewerkers van verschillende scholen

Rob Jansen

De professionele leergemeenschap Bètadidac-

Literatuur over metacognitie maakt duidelijk dat

tiek bestaat uit vijf docenten van verschillende

metacognitie met veertig procent in hoge mate het

Zeeuwse scholen. Zij komen maandelijks samen

leerresultaat bepaalt. Metacognitie speelt een gro-

onder leiding van Rutger van de Sande, lector aan

tere rol dan intelligentie, motivatie of andere facto-

Fontys Lerarenopleiding Tilburg. De bijdrage aan

ren. Om deze reden wordt gesteld dat het trainen

dit symposium zal bestaan uit een toelichting op de

in en begeleiden van metacognitieve vaardigheden

werkwijze van deze PLG en uit twee inhoudelijke

een essentiële plek binnen het voortgezet onder-

presentaties van het eigen werk van deelnemers

wijs moet krijgen. Waar hebben we het eigenlijk

zoals dat binnen de PLG tot stand is gekomen.

over als we spreken over metacognitie in relatie

Adri Moerdijk zal bespreken waarop je moet letten

tot het leerproces van de leerlingen? Dit onderzoek

bij het maken van een goede practicuminstructie.

doet een poging om duidelijkheid te verschaffen

Hij zal zich daarbij richten op het werken met het

in de conceptuele verwarring omtrent het begrip.

materiaal van Arduino. Dat materiaal zal ook aan-

Het gaat in op de positie van metacognitie binnen

wezig zijn, zodat deelnemers aan de workshop het

zelfstandig leren en ‘leren leren’. Daarnaast heeft

ook zelf even kunnen uitproberen.

het onderzoek een didactische invalshoek; het blijft

Johan van Steensel heeft materiaal ontwikkeld om

dicht bij het didactisch handelen van de vakdocent.

dynamisch modelleren bij het vak natuurkunde zo

Samenvattend moet dit onderzoek een gemeen-

op te zetten dat het aansluit bij de specifieke ken-

schappelijk gesprek met docenten in de Tweede

merken van de havo-leerling. Hij zal de aanpak en

Fase over metacognitie mogelijk maken.

het materiaal presenteren en deelnemers krijgen het lesmateriaal mee.


14

No title

Recommend Documents