No title

Gemeente Hellendoorn •

>

Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 11INT00996

•

Onderwerp:

Datum vergadering:

2 4 M E I 2011

Onderzoek naar de gevolgen van de bezuinigingen bijZIIMilM

Advies: 1. Aan de raad wordt voorgesteld om de uitkomsten van het onderzoek mee te nemen bij het opstellen van de begroting 2012 - 2015; De bezuinigen worden als volgt voorgesteld , € 112.500 in 2012, € 120.000 in 2013, € 130.000 in 2014, € 192.250 in 2015 en vanaf 2016 € 244.000; Van de maatschappelijke gevolgen van de bezuinigingen wordt kennis genomen, gelet op de maatschappelijke gevolgen worden op dit moment verdergaande voorstellen niet in overweging genomen; 4. Waardering wordt uitgesproken over de wijze waarop ZINiN met de gemeente heeft samengewerkt om de mogelijkheden en onmogelijkheden in kaart te brengen. Besluit Ben W:

<S<2cou•?«4 ci toer Iui't

Korte samenvatting: Bezuiniging op ZINiN Bibliotheek en ZINiN Theater zijn begroot oplopend van € 109.500 in 2012 naar € 241.500 in 2014. Met de raad en Zinin is afgesproken dat de maatschappelijke gevolgen van de bezuinigingen in kaart worden gebracht en dat vervolgens aan de raad wordt voorgesteld op welke wijze de uitkomsten van het onderzoek worden verwerkt in de begroting 2012 - 2015 Met het huidige voorstel wordt de bezuiniging gerealiseerd in 2012 en daarna vanaf 2016. Inde jaren daartussen blijft een tekort op de bezuinigingsopdracht bestaan. Er zijn mogelijkheden om verder te bezuinigen, maar de maatschappelijke gevolgen daarvan zijn dusdanig dat een politiek besluit om dat al dan niet te doen, daarvoor nodig is. Het realiseren van alle maatregelen vraagt de komende jaren veel van de organisatie van ZINiN. Daarom ook het advies om de organisatie de rust te geven die nodig is om dit uit te voeren. Aanleiding: Bij de vaststelling van de begroting 2011 - 2014 is besloten tot gerichte bezuinigingen en tariefmaatregelen voor de beroepsmatig werkende instellingen ZINiN, Stichting DeWelle, Muziekschool Twente en de vijf beheerscommissies van gemeentelijke accommodaties. Besloten is de gevolgen van deze bezuinigingen voor de gesubsidieerde instellingen te onderzoeken en de maatschappelijke effecten ervan in beeld te brengen. Daardoor kan het bestuur verantwoorde besluiten nemen over deze voorgestelde bezuinigingen. In deze nota worden de resultaten van het onderzoek naar ZINiN gerapporteerd. Relevante eerdere besluiten: Bij het vaststellen van de begroting 2011 - 2014 zijn de bezuinigingstaakstellingen vastgesteld en is de noodzaak van de onderzoeken vastgesteld. Door het college is besloten over de vormgeving en aanpak van de vier onderzoeken.

C" Q>

O

ui

sy

tl)

3 «I

: > 0)

e f^

j (0

\" o CM CD X! O

*>* O

co

ro o co CO CD

tu

o

& ! O. >« N

Doelstelling: College en raad in staat stellen een maatschappelijk en financieel verantwoord besluit te nemen over de bezuinigingen bij ZINiN. Oplossing: In bijgaand rapport zijn de conclusies van het onderzoek opgenomen. De stuurgroep stelt een aantal maatregeien voor die samen de bezuinigingsopdracht realiseren, zij het in een tragere opbouw dan is voorzien. Daarnaast geeft de stuurgroep een aantal mogelijkheden aan om meer te bezuinigen waarbij echter de maatschappelijke gevolgen relatief groot zullen zijn. Advies Het geheel aan voorgestelde bezuinigingen bestaat uit: 1. Per mei 2015 de functie van Adjunct directeur niet opnieuw in te vullen en zo een bezuiniging van € 80.000 structureel te realiseren (€ 60.000 voor ZINiN en € 20.000 voor het Toeristisch Bureau Hellendoorn). Tevens de organisaties in elkaar schuiven om dit mogelijk te maken. Maatschappelijke gevolgen zijn gelegen in het fuseren van de betrokken stichtingen. 2. De abonnementstarieven voor de bibliotheek te verhogen van € 34 in 2011, via € 49 in 2012 en € 52,50 in 2013 naar € 55 in 2014. Daarmee de opbrengst stapsgewijs verhogen van in 2011 € 133.000 naar € 190.000 in 2014. Het kan zijn dat daardoor het aantal abonnees terugloopt, maar er wordt geen significante achteruitgang verwacht. Opgemerkt wordt dat bij veel bibliotheken de komende jaren sprake zal zijn van verhoging van de abonnementstarieven mede in verband met bezuinigingen op de subsidie. 3. Openstelling van de bibliotheek op dinsdagavond in Nijverdal te beëindigen en enkele efficiency maatregelen te treffen waarmee een opbrengst van € 36.500 structureel wordt gerealiseerd. Er wordt een verschuiving naar andere openingstijden verwacht. 4. Per 1juli 2015 de functie van Beheerder/Techniek niet opnieuw in te vullen en zo een bezuiniging van € 54.000 structureel te realiseren. Door verschuiving van werkzaamheden kunnen de gevolgen opgevangen worden. 5. De subsidie op de adviesfunctie van ZINiN te beëindigen. Daarmee wordt de maatschappelijke functie van advies beëindigd. De initiator functie blijft als enige bestaan. De begeleiding en organisatie van bijzondere activiteiten wordt aan de samenleving overgelaten. 6. Op de accountantskosten structureel € 4.000 bezuinigen door alleen om de twee maanden af te sluiten en te controleren in plaats van maandelijks. Geen maatschappelijke gevolgen verwacht. 7. De kaartverkoop van theater op stille momenten door de beveiliger te laten doen levert per jaar € 1.000 op. Enkele maatregelen op korte termijn nader onderzoeken op haalbaarheid: 1. De catering (lounge) over te brengen naar de afdeling Facilitair van de gemeente. Er wordt nu een structureel verlies van € 2.000 geleden, zonder dat overhead is toegerekend. Door deze verplaatsing kan tevens efficiency gevonden worden door het samenvoegen van de functies bode, receptie en catering. 2. Op zaterdag de toegang tot de bibliotheek te laten lopen via de voordeur en niet via de hal. Structurele besparing op beveiliging van € 6.000. Op deze momenten wordt het Huis voor Cultuur en Bestuur niet verder opengesteld. Om dit te realiseren éénmalig € 8.000 te subsidiëren om de inrichting enigszins aan te passen en detectiepoortjes te plaatsen. 3. De vestiging in Hellendoorn op woensdagochtend sluiten. Dat levert € 4.35Ó per jaar op. Verschuiving van bezoek zal het gevolg zijn. Hoewel hierboven voor deze drie maatregelen bedragen genoemd zijn, zijn deze afhankelijk van wat uit nader onderzoek naar voren komt. De stuurgroep stelt voor om uit deze drie maatregelen gezamenlijk € 8.000 in te boeken. Het totaal van deze bezuinigingen is vanaf 2016 € 244.000. Dat is € 2.500 meer dan begroot. In de jaren daaraan voorafgaande wordt minder gerealiseerd dan begroot (zie daarvoor het overzicht in het bijgevoegde rapport). Deze afwijking is te klein om in te boeken, we stellen voor deze voor kennisgeving aan te nemen.

Verdergaande mogelijkheden die niet zijn meegenomen zijn: 1. Verder uitwerken van samenvoegen van de decentrale vestigingen van de bibliotheken met dorpshuizen en zo in de toekomst efficiëntie te realiseren door samen te werken en in de bibliotheken de uitleen te automatiseren. Deze ontwikkeling wel inzetten, maar nu niet als bezuiniging inboeken. 2. Enkele medewerkers van de bibliotheek die in 2014 en 2015 met pensioen gaan niet of niet geheel vervangen. Dat kan maximaal € 34.000 opleveren. Daarmee gaan openingstijden verloren op kleine vestigingen en dat kan een te grote aanslag betekenen op zo'n vestiging waarmee sluiting van een vestiging in zicht komt. 3. Bibliotheek in Nijverdal op zaterdag sluiten om 14.00 uur in plaats van om 16.00 uur. Dat levert € 5.450 structureel op. De functie van de bibliotheek als ontmoetingsplaats vermindert hierdoor. 4. De cultuurhuisfunctie van de bibliotheek beëindigen. Dat levert € 4.300 per jaar op. Dit staat haaks op het beleid van de agelopen jaren om juist in deze functie te investeren. Het is ook een efficiënte optelsom van functies. 5. Een kleine vestiging sluiten levert tussen de € 66.000 (Daarlerveen) en € 73.000 (Daarle) op. 6. De dorpshuisfunctie van theater bezuinigen. Dat levert ongeveer € 40.000 op. Daarmee wordt het hart van de dorpshuisfunctie eruit gesneden. De maatschappelijke gevolgen zullen groot zijn voor met name liefhebbers van amateur toneel, koren en andere theaterfuncties. 7. De dorpshuisfunctie in de zin van verhuur van vergaderzalen beëindigen. Dit heeft alleen zin als de commerciële verhuur toeneemt. ZINiN heeft gesteld de commerciële verhuur te willen uitbreiden. Door voor een overgangsmodel te kiezen kan dit zonder problemen in gevoerd worden, er zijn voldoende goedkope vergaderzalen te huur. Hiermee kan een bezuiniging oplopend tot € 30.000 gerealiseerd worden. 8. Het aantal gesubsidieerde voorstellingen te verminderen van 40 naar 30. Daarmee wordt beoogd het totaal aantal op 50 per seizoen te houden. Dat is één per week in het seizoen en op een tiental keren in het drukke deel twee. Dit is het absolute minimum om een theater functie te behouden in de gemeente. Daaronder wordt het een zaal waar wel eens een voorstelling wordt gegeven. Opbrengst hiervan is € 11.500 per jaar. LAgroup verwacht ddat de ZINgevers niet terug zullen gaan in sponsoring. De projectgroep schat in dat er wel degelijk een teruggang zal zijn in de sponsoring, maar is vastbesloten om dat zoveel mogelijk te voorkomen door een positieve communicatie.

Effecten: Een op termijn gerealiseerde bezuiniging op ZINiN bibliotheek en theater tegen voor college en raad aanvaardbare maatschappelijke gevolgen. De effecten zijn voor een groot deel merendeel intern: bezuinigen op directie, bezuinigen op accountantskosten en bezuinigen op personeel. De maatschappelijke gevolgen liggen voor wat betreft dé bibliotheek in de hogere abonnementsgelden en een iets beperktere openstelling van vooral de grotere vestigingen. De maatschappelijke gevolgen van het mogelijk sluiten van de hal op met name zaterdag is dat er in iets mindere mate wordt voldaan aan de opzet van het Huis voor Cultuur en Bestuur. De maatschappelijke gevolgen voor het theater liggen vooral op het (deels) wegvallen van de adviesfunctie. Dit zal zijn weerslag hebben op het culturele leven in de Hellendoornse samenleving. Op enkele punten, zoals het openlucht theater, wordt er van uitgegaan dat de samenleving de vitaliteit heeft om deze over te nemen. Intern voor ZINiN is het effect dat de komende jaren de flexibiliteit geheel uit de organisatie is gehaald. Dat betekent dat verdergaande bezuinigingen meteen een reorganisatie zou betekenen met alle negatieve gevolgen van dien. In de komende jaren zal door natuurlijk verloop en andere veranderingen de flexibiliteit langzaam terugkomen in de organisatie. Planning: Besluit van de raad begin juli 2 0 1 1 , verwerking in de begroting voor 2012 - 2015 en uitvoering vanaf 2012.

Financiële consequenties: Aan ZINiN bibliotheek is voor het subsidiejaar 2011 een subsidie verleent van € 958.185,--. (excl. de subsidie voor huisvestingskosten a€ 265.000,- en de subsidie voor de facilitaire overeenkomst a€ 75.843,--). Aan ZINiN theater is voor het subsidiejaar 2011 een subsidie verleent van € 485.086,-- (excl.de subsidie voor huisvestingslasten è€ 363.984,- en de subsidie voor de facilitaire overeenkomst è €92.152,-). Doelstelling 2012

2013

2014

2015

2016

76.500

76.500

76.500

76.500

76.500

33.000

90.000

165.000

165.000

165.000

109.500

166.500

241.500

241.500

241.500

2012

2013

2014

2015

2016

35.250

60.000

Algemeen Bibliotheek + aanvullend ZINiN excl TBH

TOTAAL Realisatie ZINiN

Algemeen Niet vervangen Directeur Op zaterdag hal dicht } Catering naar de gemeente } Hellendoorn sluiten wo.morgen }

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

40.500 36.500

48.000 36.500

58.000 36.500

58.000 36.500

58.000 36.500

Bibliotheek Verhoging tarieven Di avond N dicht, eff.

ZINiN Niet vervangen technische medewerker Schrappen adviesfunctie 22.500 22.500 Accountant 4.000 4.000 Kaartverkoop door beveiliger 1.000 1.000 Extra inkomsten zaalverhuur pm pm pm TOTAAL

112.500

120.000

27.000 22.500 22.500 4.000 4.000 1.000 1.000 pm pm 130.000

192.250

Personele consequenties: Doordat de bezuinigingen gebaseerd zijn op wijziging in activiteiten en natuurlijk verloop, zijn de personele gevolgen gering. Door niet meer extern in te huren en activiteiten intern te verschuiven, kan het personeel dat in dienst is, in dienst blijven. Deflexibiliteit van de organisatie wordt in de eerste jaren minder. Door verder natuurlijk verloop kan later opnieuw flexibiliteit in de organisatie worden opgebouwd.

54.000 22.500 4.000 1.000

244.000

Juridische consequenties: Er zal een nieuwe prestatie overeenkomst worden opgesteld tussen de gemeente en ZINiN waarin de nieuwe prestaties en subsidies worden benoemd. Informatisering / Automatisering: Niet van toepassing. Communicatie: Begin oktober is door de verantwoordelijk portefeuillehouder de noodzaak van de bezuinigingen toegelicht. Na de begrotingsvergadering zijn diverse gesprekken gevoerd over de wijze waarop de maatschappelijke gevolgen van de bezuinigingen in beeld kunnen worden gebracht en is begin februari gezamenlijk een plan van aanpak vastgesteld. Op basis van dit plan van aanpak heeft de projectgroep, in een arbeidsintensief traject, geïnventariseerd welke mogelijkheden er zijn en welke maatschappelijke gevolgen er kunnen optreden. In de stuurgroep is de eindrapportage gezamenlijk vastgesteld. •

•

Begin oktober 2010 is ZINiN door middel van een brief op de hoogte gebracht van de aanvullende gerichte bezuinigingsmaatregelen op de beroepsmatig werkende instellingen die in de programmabegroting 2011 - 2014 zijn opgenomen boven de algemene taakstelling van 8%. Nadat de gemeenteraad een besluit heeft genomen over het voorliggende voorstel, zal ZINiN door middel van een brief op de hoogte gesteld worden. Het is aan ZINiN om het besluit intern te communiceren met het personeel.

Overige consequenties: Niet van toepassing.

Besluit Ben W 11 B W 0 0 2 8 6 Nummer

:

Datum vergadering:

2 4 mei 2011

11INT00996

O n d e r w e r p : Onderzoek naar de gevolgen van de bezuinigingen bij ZINiN

ADVIES: Aan de raad w o r d t voorgesteld om de uitkomsten van het onderzoek mee te nemen bij het opstellen van de begroting 2 0 1 2 - 2 0 1 5 ; De bezuinigen worden als volgt voorgesteld , € 1 1 2 . 5 0 0 in 2012, € 1 2 0 . 0 0 0 in 2013, € 1 3 0 . 0 0 0 in 2 0 1 4 , € 1 9 2 . 2 5 0 in 2015 en vanaf 2 0 1 6 € 2 4 4 . 0 0 0 Van de maatschappelijke gevolgen van de bezuinigingen wordt kennis genomen, gelet op de maatschappelijke gevolgen wordt op dit moment verdergaande voorstellen niet in overweging genomen. Waardering w o r d t uitgesproken over de wijze waarop Zinin met de gemeente heeft samengewerkt om de mogelijkheden en onmogelijkheden in kaart te brengen

GEWIJZIGD BESLUIT: De raad voostellen: 1. Om de uitkomsten van het onderzoek mee te nemen bij het opstellen van de begroting 2012 2015; 2. Akkoord te gaan met de navolgende bezuinigen: € 112 . 5 0 0 in 2 0 1 2 , € 1 2 0 . 0 0 0 in 2013, € 1 3 0 . 0 0 0 in 2 0 1 4 , € 1 9 2 . 2 5 0 in 2 0 1 5 en vanaf 2 0 1 6 € 2 4 4 . 0 0 0 3. Kennis te nemen van de maatschappelijke gevolgen van de bezuinigingen; 4 . Gelet op de maatschappelijke gevolgen worden op dit moment verdergaande voorstellen niet in overweging genomen; 5. Waardering uit te spreken over de wijze waarop ZINiN met de gemeente heeft samengewerkt om de mogelijkheden en onmogelijkheden in kaart te brengen.

bajz12.wpd/ONDERZOEK NAAR DEGEVOLGEN VAN DE BEZUINIGINGEN BIJ ZININ.DOC

Inhoud

Inleiding en achtergrond Opdracht Samenvatting ZINilM Bestuur en management ZINiN Bibliotheek Korte beschrijving Toekomst Bezuinigingsmogelijkheden ZINiN Theater Korte beschrijving Toekomst Bezuinigingsmogelijkheden

Bijlagen: Bijlage 1: Overzicht van de financiële ontwikkeling Bijlage 2: Rapport Bezuinigingsscenario's voor het ZINiN Theater Nijverdal Bijlage 3: Adviesfunctie ZINiN Bijlage 4 : Organogram huidige situatie Bijlage 5: Organogram toekomstige situatie

Rapport bezuinigingen op ZINiN

Pagina 1

Definitief 17-5-2011

Inleiding en achtergrond Bij de vaststelling van de begroting 2 0 1 1 is een bezuinigingsdoelstelling bepaald voor ZINiN Bibliotheek en ZINiN Theater. Deze is voor 2 0 1 2 op 8 % van het activiteitenbudget gesteld en loopt verder op voor het theater naar € 1 6 5 . 0 0 0 in 2 0 1 4 . Daarbij is ook gesteld dat er in een onderzoek bepaald zou worden hoe deze bezuiniging vormgegeven zou w o r d e n . Met name de maatschappelijke gevolgen moeten in kaart worden gebracht. Het college heeft de opdracht voor dit onderzoek vastgesteld in januari 2 0 1 1 en deze opdracht is uitgangspunt voor het onderzoek geweest. In dit rapport worden de resultaten van het onderzoek weergegeven. Als eerste wordt de opdracht weergegeven, daarna wordt ingegaan op het management van ZINiN, vervolgens wordt verslag gedaan over de mogelijkheden in ZINiN bibliotheek en als laatste over ZINiN Theater. Met een financieel overzicht en conclusies en aanbevelingen sluit dit rapport.

Opdracht De bezuinigingsopdracht is in omvang gedefinieerd door de raad bij de behandeling van de begroting 2 0 1 1 - 2 0 1 4 . Toegezegd is dat er een onderzoek naar de mogelijkheden zou komen, waarin de maatschappelijke gevolgen in kaart worden gebracht. Deze opdracht is per brief aan ZINiN meegedeeld. De opdracht luidt als volgt: -

-

-

Voor zowel de bibliotheek als voor het theater geldt dat per 2 0 1 2 8 % op het activiteitenbudget wordt bezuinigd; Het belang van een goede openbare bibliotheekvoorziening, ook in de kernen, wordt onderschreven. Vragen die gesteld worden zijn: Wat kan beroepsmatig, w a t kan met vrijwilligers worden ingevuld? W a t is efficiënt, ook rekening houdend met alle nieuwe mogelijkheden? Kan door samenwerking met plaatselijke belangen en andere organisaties de huisvestingslasten naar beneden? Welk dienstverleningsniveau (materieel, personeel, dienstverlening) is noodzakelijk? Wat is een redelijk lidmaatschapsgeld in het kader van het profijtbeginsel?; Voor theater en cultuur geldt dat voorgesteld wordt vanaf 2013 een extra bezuiniging op te nemen, bovenop de korting van 8 % oplopend tot een bezuiniging van € 1 3 2 . 0 0 0 in 2 0 1 4 . Aan ZINiN wordt voorgesteld de tarieven te verhogen, andere inkomsten te genereren, de kosten te beperken en het aantal gesubsidieerde voorstellingen te verminderen; Voorgesteld is te onderzoeken w a t de gevolgen zijn van een verdergaande bezuiniging op bibliotheek en theater of het geheel beëindigen van de subsidiëring van activiteiten voor het theater, waarbij de bestaande subsidie voor de huisvestingskosten gehandhaafd kan blijven.

Verder zullen in de projectgroep en stuurgroep in overleg met ZINiN de nadere vragen aangevuld en uitgewerkt worden.


Pagina 2


Samenvatting Onderzoek In de afgelopen periode is intensief onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden om te bezuinigen op ZIIMJN Bibliotheek en ZINiN Theater en cultuur. Dit onderzoek is in een nauwe samenwerking tussen gemeente en ZINiN uitgevoerd. Deze samenwerking is in een goede sfeer en met een open houding van beide partijen verlopen. Dit ondanks dat het om een in principe negatieve vraagstelling draaide. Uitgangspunt bij het onderzoek was om zoveel als mogelijk te zoeken in management, beheer en overhead. Op deze wijze worden de maatschappelijke effecten zoveel mogelijk beperkt. Resultaat Het resultaat is dan ook dat de vestigingen van de bibliotheek allemaal open kunnen blijven en dat de theater functie volledig kan blijven bestaan. Er is in het onderzoek aangetoond dat deze functies een belangrijke rol vervullen voor de samenleving: De vestigingen van de bibliotheek in de kleine kernen worden intensief gebruikt Het theater trekt vrijwel uitsluitend bezoekers uit de gemeente (95%) Daarnaast w o r d t met het beëindigen van de adviesfunctie binnen ZINiN de samenleving beïnvloed. We vertrouwen op de kracht van de samenleving o m deze functies op te vangen. Belangrijk is dat de vier stichtingen en drie organisaties samengaan in één stichting en één organisatie. Zonder deze samenvoeging is bezuinigen op management niet in deze omvang mogelijk. Nader onderzoek Drie zaken worden nog nader onderzocht. Het gaat daarbij o m : Mogelijk overnemen van de lounge door de gemeente. Daarbij is het van belang om de gevolgen voor het personeel goed in kaart te brengen en de consequenties voor hen te bespreken en om goed te onderzoeken of dit bedrijfseconomisch interessant is. Mogelijk afsluiten van de hal als alleen de bibliotheek open is. Daarbij is het van belang om de gevolgen in kaart te brengen voor andere activiteiten als mogelijk exposities. Verminderen openstelling van de vestiging in Hellendoorn is nog onderwerp van studie omdat deze vestiging sinds kort geautomatiseerde inname en uitlening heeft, en dit nog op effect bekeken moet w o r d e n . Dit onderzoek moet taakstellend € 8 . 0 0 0 opleveren. Daarnaast kan nog onderzocht worden of de in te huren beveiliging tot een minimum beperkt kan worden door bovenaan de trap in de hal een afsluitbare glazen deur aan te brengen waardoor op momenten dat alleen de benedenverdieping (hal, bibliotheek, theater) in gebruik is, er geen beveiliging aanwezig hoeft te zijn, mits de gebruikers de beveiligingsfunctie dan organiseren. Realisatie bezuiniging Al met al wordt de bezuiniging gerealiseerd vanaf 2 0 1 6 . In de jaren daaraan voorafgaand wordt het beoogde bedrag nog niet gehaald. Tabel 1: Overzicht realisatie bezuinigingsdoelstelling

2012 Doelstelling Realisatie Resultaat

2014

2013 109.500 112.500 - 3.000


166.500 120.000 46.500

Pagina 3

2015 241.500 130.000 115.500

2016 241.500 192.250 49.250

241.500 244.000 - 2.500


Nadere aanbevelingen Voor de toekomst wordt nog aanbevolen om door samenwerking tussen nevenvestigingen en dorpshuizen zowel synergie als efficiency te realiseren. Dat is al gerealiseerd in Daarle, het proces o m daartoe te komen, loopt in Daarlerveen en kan daarna opgepakt worden voor Hellendoorn en eventueel ook in Haarle. Afsluitende afspraak ZINiN wil graag weten waar zij aan toe is. De organisatie moet de tijd krijgen zich aan te passen. Mocht er meer bezuinigd moeten worden dan nu gedefinieerd in de rapportage, dan gaat het om drastische maatregelen. De stuurgroep adviseert het college om indien verdergaande maatregelen nodig zijn, deze in principe niet voor 2 0 1 6 uit te voeren.


Pagina 4


ZINiN Bestuur en management

Achtergrond ZINiN is ontstaan uit verschillende organisaties: bibliotheek, spoortheater, culturele raad Hellendoorn, openluchttheater Nijverdal en later ook het Toeristisch Bureau Hellendoorn. Vanuit de eigen posities is toegewerkt naar één Huis voor Cultuur en Bestuur dat in 2 0 0 7 is gerealiseerd. De eerste jaren is toegewerkt naar een stabiele situatie. Over 2 0 0 9 is voor het eerst een goedkeurende accountantsverklaring voor ZINiN theater afgegeven. In 2 0 1 0 is ook de administratieve organisatie binnen ZINiN theater ontwikkeld, opgezet en geïmplementeerd. Ook is in dat jaar voor het eerst zonder verlies gewerkt. Al met al is de droom werkelijkheid geworden. Het Huis voor Cultuur en Bestuur is een florerende kulturhusorganisatie in een gebouw dat daarvoor ook een prijs heeft gekregen.

Huidige situatie Op dit moment is er nog steeds sprake van drie stichtingen (Cultureel Overleg Hellendoorn, Bibliotheek en Toeristisch Bureau) die samenwerken in de stichting ZINiN, en in de praktijk zoveel als mogelijk één organisatie ZINiN vormen. Tot op heden was het de voorkeur van de gemeente om deze situatie te behouden vanuit de verschillende geldstromen voor de verschillende activiteiten. Daarnaast bestaat er een tweehoofdige directie die de organisaties aansturen. De Algemeen directeur is verantwoordelijk voor het beleid, stuurt het geheel aan en direct ook de bibliotheek. De Adjunct directeur stuurt zowel het theater als het Toeristisch bureau aan.

Toekomstige situatie De komende jaren kan toegewerkt worden naar een nieuwe stabiele organisatie die aangestuurd w o r d t door één stichting en één Directeur. Om dat te kunnen bereiken moeten wel de komende jaren de stappen gezet worden die dit mogelijk maken. 1. Het successievelijk samenbrengen van de bibliotheken in de kleine kernen met de dorpshuisfunctie. Dan kan efficiënt gewerkt worden in beide organisaties, maar komt er ook synergie tot stand (zie beschrijving bibliotheek). 2. Toewerken naar één organisatie in de gemeente Hellendoorn waardoor grotere flexibiliteit ontstaat. De bibliotheekmedewerkers kunnen dan ook (deels) ingezet worden in het Toeristisch bureau en andersom. Dat houdt ook in, dat enkele zaken van de directie worden doorgeschoven naar andere medewerkers. De inschatting is, dat die zo beperkt zijn dat er in financiële zin geen rekening mee hoeft te worden gehouden. De optelsom van veranderingen is groot: bezuinigingen, samengaan van verschillende vestigingen van de bibliotheken met dorpshuizen, toewerken naar multi inzetbaarheid van medewerkers, samenvoegen van stichtingen. Daarom zal de komende jaren veel energie nodig zijn om tot een nieuwe stabiele situatie te komen. Om dat proces goed aan te sturen en de veranderingen te realiseren, is de komende jaren de tweehoofdige directie hard nodig. Als dat proces afgerond is, kan de directie terug naar een eenhoofdige. Overigens w o r d t deze bezuiniging verdeeld over ZINiN Theater en Bibliotheek (75%) en Toeristisch Bureau Hellendoorn ( 2 5 % ) .


Pagina 5


ZINiN Bibliotheek Korte beschrijving

Achtergrond De bibliotheek in de gemeente Hellendoorn is goed ontwikkeld. Er is sprake van een over het grondgebied goed verdeeld aanbod in een hoofdvestiging en 4 nevenvestigingen. In deze vestigingen wordt naast het uitlenen van boeken, CD's, DVD's en andere informatiedragers ook een maatschappelijke functie uitgeoefend. De bibliotheek biedt informatie op maat, ruimte om te studeren, toegang tot een grote hoeveelheid activiteiten en een sociaal-culturele ontmoetingsplek. Wat de bibliotheekfunctie betreft, kent de gemeente het hoogste aantal betaalde abonnementen per huishouding van de provincie Overijssel. Het percentage huishoudens met een volwassen lidmaatschap verschilt van stedelijke gebieden (Enschede met 2 1 , 5 % scoort het laagst) met het platteland (Hellendoorn met 4 7 , 3 % scoort het hoogst). Opvallend is het verschil tussen meer verstedelijkt gebied en kleinere kernen w a t betreft leengedrag. Tabel 2: kengetallen uitleningen Leners Uitleningen Aantal inwoners

Aantal Uitleningen huishoudens per lener Uitleningen per huishouden

Vestiging Nijverdal

9.025

265.497

24.889

10.005

29,42

Hellendoorn

1.563

64.141

6.151

2.255

41,04

28,44

586

31.366

2.172

780

53,53

40,21

502

29.191

1.409

480

58,15

60,81

427 12.103

20.724 410.919

1.128 35.749

420 13.944

48,53 33,95

49,34 29,47

Haarle Daarle Daarlerveen Totaal

26,54

Duidelijk zichtbaar is dat in de kleinere kernen per lener en ook per huishouden, structureel meer geleend w o r d t dan in het verstedelijkt gebied. De uitleenfunctie van de bibliotheek is daar dan kennelijk belangrijker.

Bibliotheekvernieuwing ZINiN Bibliotheek heeft naast de lokale doelstellingen ook te maken met landelijk en provinciaal bibliotheekwerk. De afgelopen jaren vond een landelijk proces van herstructurering plaats, dat heeft geleid t o t bibliotheken nieuwe stijl. Het rijk heeft daarvoor extra middelen beschikbaar gesteld die via de provincies bij de lokale bibliotheken werden geïnvesteerd. Een landelijk innovatiebureau is nog steeds actief om projecten in het kader van bibliotheekvernieuwing te ondersteunen. Zo w o r d t momenteel het bibliotheek winkelconcept ingevoerd. Veel meer met de voorkant naar het publiek, op t w e e planken op ooghoogte en de andere planken op de traditionele manier gevuld, met de ruggen naar de klant toe. Daardoor moet de collectie kleiner worden, maar kan er beter w o r d e n ingespeeld op de actualiteit. In 2 0 0 5 zijn de Richtlijnen gepresenteerd waarin de vijf kernfuncties van openbare bibliotheken omschreven zijn als: lezen, informatie, educatie, cultuur en ontmoeting Jaarlijks worden de uitgangspunten voor bibliotheekvernieuwing door de gemeentes in Overijssel vertaald in een meerjarenbeleidsplan. Hiervoor stelt de provincie Overijssel jaarlijks zelf middelen


Pagina 6


ter beschikking, onder de voorwaarde dat ook de bibliotheken en gemeenten zich hiervoor zullen inspannen. Met deze gezamenlijke middelen wordt een uitgebreid vernieuwingsprogramma in Overijssel gefinancierd, waar ook ZINiN bibliotheek gebruik van maakt. Dat zijn bijvoorbeeld het Gezondheidsinformatiepunt, het Makkelijk Lezenplein, Al@din, Schoolbieb.nl, Zoek & Boek, automatisering et cetera.

Kulturhus functie Een andere ontwikkeling is de aan de traditionele bibliotheek toegevoegde maatschappelijk functies. Dat is vorm gegeven in de kulturhusgedachte die sinds 2007 actief wordt ingevoerd. De activiteiten bestaan in de Gemeente Hellendoorn uit een specifieke service ("lees en schrijf" gericht op laaggeletterdheid en inburgering; "Aangepast lezen" gericht op mensen met een leeshandicap; "Erfgoed" in samenwerking met de Historische Kring e.a.), cursussen gericht op mediawijsheid en culturele en informatieve programmering (Nederland leest, gedichtendag, internationale vrouwendag, boekenweek, kinderboekenweek, huis van Sinterklaas, boekenmarkt, cultuurmarkt, programma ZINiN) en Taal en Leesbevordering. De laatste jaren is dit aanbod ontwikkeld en kent een behoorlijke groei in deelname. De werkzaamheden lenen zich voor vervlechting met het standaard werk in de bibliotheek en kunnen daardoor efficiënt worden uitgevoerd. De maatschappelijke functie van de bibliotheek is daardoor versterkt.

Toekomst De ontwikkelingen voor de bibliotheek liggen vooral op het gebied van digitalisering. Is de laatste periode veel geïnvesteerd in het automatiseren van het uitleenproces, voor de komende periode is het te verwachten dat het elektronisch lenen van boeken en andere informatiedragers zal doorzetten. Enerzijds ontwikkelt het elektronische boek (e-boek) zich en is het nu alleen nog wachten op de uitwerking van het lenen en de consequenties voor de uitgever en de bibliotheek. Anderzijds komt elektronisch lenen via internet op. Analoog aan het elektronisch lenen van muziek, kan ook een boek elektronisch geleend gaan worden via internet. In Almere en andere gemeenten wordt al met deze wijze van uitlenen geëxperimenteerd. Zodra deze nieuwe mogelijkheden gerealiseerd zijn, zullen deze doordringen in de bibliotheken. Als gevolg daarvan, kunnen de bibliotheken in de toekomst met een kleinere huisvesting toe. Het verdwijnen van de bibliotheek ligt niet in de lijn van de verwachtingen.

Bezuinigingsmogelijkheden Voor de bibliotheek zijn de volgende varianten onderzocht: 1. Sluiten van vestigingen 2. Sluiten van vestigingen en een andere wijze van aanbod organiseren 3. Terugbrengen van uren per vestiging 4. Verhogen opbrengsten 5. Bezuinigen op beveiliging 6. Bezuinigen op maatschappelijke functie van de bibliotheek De uitwerking van deze mogelijkheden is hieronder weergegeven.


Pagina 7


1 . Sluiten van vestigingen Het sluiten van een vestiging levert uiteindelijk de structurele kosten van die vestiging op. Tabel 3: directe kosten vestigingen Directe kosten Vestiging Nijverdal

1.076.000

Hellendoorn

143.000

Haarle

72.000

Daarle

73.000

Daarlerveen Totaal

66.000 1.430.000

Er is dan wel een w e g te gaan met afbouwen van een aantal zaken. Vooral de personele lasten vallen niet direct vrij. Door de verplichtingen die wachtgelden met zich meebrengen, duurt het een aantal jaar voordat de voordelen gerealiseerd zijn. De maatschappelijke gevolgen van sluiten van een vestiging zijn groot. Voor een bepaald deel van de gemeente komt de bibliotheek functie op afstand te staan en vervalt min of meer de maatschappelijke functie die toegevoegd is aan de bibliotheek.

2. Sluiten van vestigingen en een andere wijze van aanbod organiseren In Daarle is deze verandering gerealiseerd. De eerder bestaande bibliotheek is gesloten en het gebouw is verkocht. In de gerenoveerde basisschool de Ark is een multifunctionele accommodatie gerealiseerd waarin ruimte voor de bibliotheek is opgenomen. Daar w o r d t de bibliotheek functie aangeboden aan de gemeenschap. Doordat géén rekening is gehouden met gemeenschappelijk toezicht, is openstellen van de bibliotheek zonder eigen medewerkers nu niet mogelijk is. Door de vormgeving van het gebouw is dit ook niet aan te passen. De situatie ligt vast. In Daarlerveen wordt gewerkt aan een model waarbij de integratie van bibliotheek en dorpshuis nagestreefd w o r d t . Door toezicht van een beheerder en automatisering van inname en uitlening, kan bezuinigd worden op het aantal uren dat medewerkers van de bibliotheek ingezet moeten worden. Door de maatschappelijke functie die aan de bibliotheek toegevoegd is, kan de bezetting niet naar een minimum voor alleen de bibliotheekfunctie, tenzij deze functie ook bezuinigd wordt. In Hellendoorn kan voor de toekomst een vergelijkbaar model ontwikkeld worden. Door sluiten en afbreken van de bestaande bibliotheek en nieuw te bouwen aan het dorpshuis kan toezicht vanuit het dorpshuis georganiseerd w o r d e n . Doordat de bibliotheekfunctie al geautomatiseerd is, is op dat gebied geen nieuwe investering nodig. Het huidige gebouw is eigendom van de bibliotheek. Binnen een aantal jaren zal groot onderhoud nodig zijn. Op dat moment zou een dergelijke verandering vanzelf al aan de orde komen. Het is ruimtelijk interessant o m te kijken naar de omgeving van de bibliotheek in Hellendoorn vanwege verschillende veranderingen. Daarom is het aan te bevelen om komende periode te gebruiken voor ontwikkeling van een plan voor de bibliotheek en omgeving. Voor de bibliotheek kan dan tevens de vraag gesteld worden voor welke doelgroepen zij aanbod blijft bieden. Alle doelgroepen of juist de jongeren en ouderen. Voor Haarle kan later eenzelfde constructie onderzocht worden. Op dit moment is er echter geen dringende reden of een voor de hand liggende partner voorhanden. Daarom wordt aanbevolen dat eventueel te doen nadat de situatie in Hellendoorn uitgekristalliseerd is.


Pagina 8


Voor Nijverdal ligt het niet voor de hand de vestiging te sluiten en een ander aanbod te organiseren. De situatie in het Huis voor Cultuur en Bestuur is stabiel en leent zich niet voor grote wijzigingen.

3. Terugbrengen van uren per vestiging Op basis van de kengetallen is te zien dat het aantal uitleningen per medewerkersuur in Daarlerveen het laagste is. In het project voor Daarlerveen w o r d t gewerkt aan een efficiëntere wijze van werken door het samenvoegen van de vestiging met het dorpshuis. Tabel 4 : uitleningen per medewerkersuur per vestiging 2010 Uitlening per mwuur Vestiging Nijverdal 31,61 Hellendoorn

21,38

Haarle

28,51

Daarle

23,35 18,84 27,67

Daarlerveen Totaal

De openstelling in Daarle en Haarle lijkt effectief voor de bibliotheekfunctie. In Daarlerveen en Hellendoorn is het aantal uitleningen per medewerkersuur laag. Om de bezuinigingstaakstelling te halen in 2 0 1 2 , wordt de openstelling in Nijverdal verminderd door de dinsdagavond niet meer open te zijn. Daarnaast w o r d t er dan 5 % uren over de hele linie verminderd met uitzondering van de vestiging in Haarle. Deze kent al een minimale bezetting. De openstelling gaat in Nijverdal dan verminderen naar 3 2 uur. Het aantal medewerkersuren gaat in alle vestigingen behalve Haarle terug met 5 % en wordt dan 2 7 6 ten opzichte van 2 9 7 nu. Bij gelijkblijvende uitleningen w o r d t het aantal uitleningen per medewerkersuur dan 29,78 ten opzichte van 2 7 , 6 7 in 2 0 1 0 . Regelmatig houdt de ZINiN Bibliotheek een gebruikersonderzoek volgens de normen van de Vereniging van Openbare Bibliotheken en verwerkt de resultaten vervolgens in het beleid. Een van meest voorkomende wensen van de gebruikers is een uitbreiding van openingsuren van de Hellendoornse bibliotheek. Om aan die wens tegemoet te komen (en de bibliotheek ook op de vrijdag open te stellen) is in deze bibliotheek eind 2 0 1 0 zelfbediening ingevoerd. Met het oog op de opgelegde bezuinigingstaakstelling van 8 % in 2 0 1 2 is nu afgezien van de uitbreiding van openingsuren. Om een bijdrage te leveren aan de bezuinigingen in 2 0 1 2 zal de formatie met 9 uur worden teruggebracht. De bestaande openingsuren kunnen door de invoering van de zelfbediening met inzet van minder personeel gehandhaafd worden. Wel zal de bibliotheek in de zomervakantie langer gesloten zijn. Door de bezuiniging van 8 % in te zetten op efficiency en openingstijden, ontstaat in 2 0 1 2 het volgende beeld, gebaseerd op verder gelijkblijvende factoren als bezoek en leengedrag. Te zien is dat de gerichte inzet verbetering oplevert.


Pagina 9


per 2 0 1 2 Tabel 6: Uitleningen gerelateerd aan personeelsinzet Uren 2012 Uitleningen Uren mw's openstelling

Uitlening per mwuur

Vestiging Nijverdal

265.497

159

32

33,40

Hellendoorn

64.141

51

19

25,15

Haarle

31.366

22

13

28,51

Daarle

29.191

22

12

26,54

Daarlerveen

20.724

22 276

11 87

29,78

Totaal

410.919

18,84

Mocht verder bezuinigd moeten worden op openingstijden, zijn de volgende mogelijkheden de minst schadelijke: Hellendoorn verminderen betekent sluiting op de woensdagochtend van 1 0 . 3 0 tot 1 2 . 3 0 uur. Dit zijn de minst drukke uren waarop veelal ouderen de bibliotheek bezoeken. De formatie zou dan met 4 uur kunnen worden verminderd. Op jaarbasis is dat een bezuiniging van € 4 . 3 5 0 . Als de Nijverdalse bibliotheek op zaterdagmiddag zou sluiten betekent dat een bezuiniging van 5 uur. Op jaarbasis is dat een bezuiniging van € 5 . 4 3 0 . Daarnaast zou de vestiging in Nijverdal nog iets verder terug kunnen in openingstijd, bijvoorbeeld op zaterdag niet meer t o t 16.00 uur,maar t o t 14.00 uur. Dit is een gebruikelijk beeld voor een bibliotheek. De maatschappelijke gevolgen van de vermindering van openstelling in Nijverdal en gemiddeld lagere bezetting gedurende de openstelling zullen zeer beperkt zijn. Het kan zijn dat het aantal abonnees iets zal teruglopen of dat het aantal uitleningen iets zal teruglopen. Dat aantal is niet exact in te schatten, maar door de beperkte teruggang in dienstverlening w o r d t ingeschat dat die terugloop beperkt zal zijn. De maatschappelijke activiteiten zullen ondanks de vermindering in openstelling doorgang vinden.

4 . Verhogen opbrengsten Bij het bepalen van de opbrengsten w o r d t op dit moment aangesloten bij de wijze die is afgesproken in de regio. Uitgangspunt is het "pretparkmodel". Dat wil zeggen, één abonnement, waar alles mee kan worden afgenomen. In het rapport "Altijd prijs, werpen tarieven toegangsdrempels op?" wordt dit model tegenover het "kermismodel" geplaatst. Daarin betaal je voor de diensten verschillende prijzen, of radicaal, alleen maar per dienst, of op basis van een goedkoop abonnement en betalen per lening. Het radicale model is toegepast en werkte niet. Maar het enigszins gemengde model, w o r d t nog steeds breed toegepast. Uitgangspunt is een niet te hoog abonnement waarvoor je boeken kan lenen, en daarnaast betalen per lening van audiovisueel materiaal (CD's, DVD's), internetgebruik en van toptitels. In de provincie Overijssel is gekozen voor het "pretparkmodel". Dat w o r d t gesubsidieerd met € 0,1 5 per inwoner. Voor de Gemeente Hellendoorn betekent dat ongeveer € 5.250 per jaar. Afstappen van dit model betekent dat er meer geïnd moet worden dan het bedrag van deze subsidie. Daarnaast betekent het meer administratie. De verwachting is dat het voor muziek (CD's) en film (DVD's) een aflopende zaak is door de mogelijkheden van downloaden. Ook videotheken zijn landelijk op hun retour en dat bevestigt deze stelling. Alleen voor toptitels een bijdrage vragen levert onvoldoende op. Tabel 7: overzicht bijzondere uitleningen in 2 0 1 0 Compact discs 2.938 Dvd's 1 6 . 4 6 2 (inclusief Korte jeugd dvd's) Toptitels 5.275


Pagina 10


Bij het invoeren van aparte betalingen voor bijzondere leningen moeten kassa's per vestiging ingesteld worden met de administratieve verwerking die daarbij hoort. Verder gaan op de ingeslagen w e g lijkt momenteel daarom voor de hand te liggen. In de provincie Gelderland zal men ook overgaan naar het Overijsselse model en afstappen van het model waarin voor bijzondere leningen extra geld w o r d t gevraagd. Om dan toch meer aan het profijtbeginsel tegemoet te komen, kunnen de abonnementsgelden verhoogd worden. Onderstaand in de tijd: Tabel 8: opbrengst abonnementsgelden

2011 2012 2013 2014

Abo geld €34 €49 €52,50 € 55

Totaal € 133.000 € 178.000 € 182.000 € 190.000

Het is goed mogelijk strikter om te gaan met de voorwaarden. Afschaffen van het gezinsabonnement, gratis deelname aan activiteitenprogramma's van de bibliotheek, meer verhogen van het tijdelijke abonnement voor de toeristen. Deze maatregelen zullen niet zoveel extra opbrengen, maar passen goed binnen het profijtbeginsel. De maatschappelijke effecten van de verhoging van de abonnementsgelden en eventueel iets aanscherpen van de voorwaarden, zullen beperkt zijn. Nog steeds staan de kosten van het lenen niet in verhouding t o t de kosten van aankopen van boeken en andere informatiedragers.

5. Bezuinigen op beveiliging Door de opzet van het Huis voor Cultuur en Bestuur is de toegang voor de bibliotheek standaard geregeld via de hal. Deze is echter afsluitbaar. Op zaterdag overdag is de bibliotheek geregeld de enige functie die open is. Omdat de toegang via de hal loopt, is er dan beveiliging nodig. De ruim zes uur externe inhuur van beveiliging die nu nodig is, kan worden voorkomen door de in- en uitgang via de deur van de bibliotheek zelf te laten lopen. Door de hal af te sluiten is er dan geen beveiliging meer nodig. Ook w a t betreft veiligheid is er geen bezwaar tegen deze werkwijze. De gebruiksvergunning is gebaseerd op de bestaande t w e e v l u c h t w e g e n , waarvan deze deur er één

is. Op basis van 4 2 keer per jaar is er dan een bezuiniging mogelijk van € 6 . 0 0 0 . Er is een éénmalige investering nodig van tussen de € 6 . 0 0 0 en € 1 0 . 0 0 0 voor alarmpoortjes en w a t interne verhuizingen voor het Toeristisch Bureau. Daarnaast is er nu sprake van de mogelijkheid om in de hal exposities te organiseren. Daar is een provinciale subsidie mee gemoeid van € 4 7 . 0 0 0 op uitdrukkelijke voorwaarde dat de expositie ook in het weekeinde toegankelijk is. Mocht deze bezuiniging doorgang vinden, dan komt deze mogelijkheid te vervallen. De maatschappelijke gevolgen van het sluiten van de hal als alleen de bibliotheek open is voor publiek, zijn klein. Het was niet de opzet van het Huis voor Cultuur en Bestuur, maar het hele gebouw openstellen terwijl er slechts één functie actief is die ook nog een eigen ingang kan hebben, voldoet ook niet aan de opzet. Daarbij kan de Bibliotheek en het Toeristisch Bureau zich dan beter presenteren als winkelfunctie. De mogelijkheid voor exposities komt dan te vervallen door het wegvallen van de provinciale subsidie.

6. Bezuinigen op maatschappelijke functie van de bibliotheek Net zoals een functie opgebouwd kan worden, kan hij ook worden a f g e b o u w d . Dan zullen de volgende voorbeelden van activiteiten niet meer plaatsvinden: - Biebwijz (23 scholen plus Reggesteyn)


Pagina 11


-

Ontvangst groepen primair onderwijs (ongeveer 4 0 groepen, groep 3 en groep 6) Peuterfeest (16 peuterspeelzalen op bezoek, een feest met 100 kinderen) Gedichtenwedstrijd en gedichtendag (30 dichters, tentoonstelling prijsuitreiking met 150 bezoekers) Leesvirus (6 scholen met 120 kinderen) - Activiteit kinderboekenweek en boekenweek (Jan Siebelink in het theater) - Jeugdschrijvers festival (550 kinderen) - Activiteit herfstvakantie (Heksendoorn) - Activiteit Sinterklaas (Haarle) Voorleesdagen - Voorleeskampioenschap (23 wedstrijden op school, 2 x finale) Cursussen (4 internet, email; digitale fotobewerking) Lezingen (Bach maand, Spannende boek) Dialectmaand (quiz en lezingen) Omdat deze functie nauw verweven is met de bibliotheekactiviteiten, is niet exact aan te geven w a t het bezuinigen op deze functie in geld op zou leveren. Er is overigens geen samenhang met de adviesfunctie binnen ZINiN. Mocht deze functie afgestoten worden, komt dat in de praktijk neer op het beëindigen van deze activiteiten en financieel op het terugbrengen van de formatie met 8 uur, direct gekoppeld aan de activiteiten voor scholen. Op jaarbasis is dat een bezuiniging van € 1 0 . 3 5 0 , - Daartegen over staat dat aan inkomsten van Biebwijz circa € 6 . 0 0 0 aan inkomsten wegvallen. De maatschappelijke gevolgen van het bezuinigen op de maatschappelijke functie van de bibliotheek zijn gelegen in het wegvallen van deze functie (zie het boekje Biebwijz). Daarmee vervalt juist in de kleine kernen naast taal- en leesbevordering ook een sociale functie. In Hellendoorn en Nijverdal is dat minder ingrijpend dan in de kleine kernen omdat er meer andere sociale functies aanwezig zijn. In de kleine kernen is de sociale functie dan beperkt t o t het dorpshuis. Daarnaast w o r d t het lezen op scholen niet meer gestimuleerd.


Pagina 12


ZINiN Theater Korte beschrijving ZINiN theater is de opvolger van het Spoortheater en de Culturele Raad Hellendoorn. Deze organisatie is ontstaan bij de vormgeving van het Huis voor Cultuur en Bestuur dat uiteindelijk in 2 0 0 7 is geopend. De eerste jaren waren een periode van onrust. Na zo'n herorganisatie van verschillende functies terwijl er ook nog een enkele functie aan is toegevoegd, duurt het even voor er een nieuw e v e n w i c h t is bereikt. Dat weerspiegelt zich in de administratie, deze is de eerste jaren niet op orde geweest en na intensieve bemoeienis van de Adjunct directeur is 2 0 1 0 voor het eerst afgesloten met een goedkeurende verklaring van de accountant. In dat jaar is met veel inspanning de administratieve organisatie op orde gebracht. Momenteel is er nieuwe onrust als gevolg van de aankondiging van bezuinigingen die oplopen t o t € 1 3 2 . 0 0 0 in 2 0 1 4 .

Bezuinigingsmogelijkheden Voor ZINiN theater zijn de volgende mogelijkheden onderzocht: 1 . Kosten accountant 2. Catering 3. Horeca 4 . Beveiliging 5. Dorpshuis 6. Advies 7. Zaalverhuur 8. Aanbod 9. Zaalsponsoring De uitwerking van deze mogelijkheden is hieronder weergegeven. 1 . Kosten accountant De kosten van de accountant leken nogal hoog te zijn. Als gevolg van het op orde brengen van de administratie en het invoeren van een strakke administratieve organisatie heeft de accountant de afgelopen jaren extra werk verricht. Zo zijn er ook maandelijkse afsluitingen gemaakt om goed zicht te houden op de ontwikkelingen. Nu de financiële administratie op orde is en de directie ïn c o n t r o l " is, is dat niet meer nodig. Door het overgaan naar een tweemaandelijks afsluiting kan bespaard worden op deze kosten. De bezuiniging levert structureel € 4 . 0 0 0 per jaar op. Er zijn geen maatschappelijke gevolgen als gevolg van deze bezuiniging.

2 . Catering De catering wordt geleverd in de lounge (bedrijfskantine) van de Gemeente. Tegenover de kosten staat een vast bedrag per jaar en voor bijzondere gelegenheden worden de directe kosten in rekening gebracht. Uit de begroting blijkt dat de catering op basis van alleen de directe kosten een klein verlies maakt. Bedrijfsmatig bekeken, betekent dat een fors verlies, omdat er nog geen indirecte kosten worden meegerekend, terwijl die er wel zijn. Salarisadministratie, personeelszaken en management zijn de minimale kosten die ook gemaakt w o r d e n . Andere kosten worden niet toegerekend.


Pagina 13


Het verdient aanbeveling deze "vriendendienst" te beëindigen. Het hoofd van Facilitaire diensten wil de overname van de catering verder onderzoeken, omdat er een synergie mogelijk is door bodes, receptie en catering samen te voegen. Wel moet ZINiN dan bij lunches voor vergaderingen de catering inkopen bij Facilitaire zaken. Het maatschappelijk gevolg van deze mogelijke verandering is extern nauwelijks aanwezig. Voor de gemeente en ZINiN betekent het dat ZINiN een verliesgevende activiteit kwijtraakt en dat de gemeente er een taak bij krijgt. Door de samenvoeging van de lounge functie met de functies van receptie en bode, ontstaat een synergetisch effect waardoor efficiënter gewerkt kan worden.

3. Horeca Bij het opzetten van het Huis voor Cultuur en Bestuur is de keuze ten aanzien van horeca weldoordacht gemaakt. Een extern bureau heeft de horeca functie en mogelijkheden om die te organiseren, onderzocht en dit is vastgelegd in het rapport "Rapportage horeca exploitatie", opgesteld door Hospitality Consultants. De aanbeveling is opgevolgd en de horeca functie in het grand café is uitbesteed aan een commerciële exploitant. Het eerste contract loopt eind 2011 af. Er is in de praktijk een voordeel voor het grand café door de fysieke aanwezigheid en samenwerking met het theater. Bezoekers van een voorstelling maken in de praktijk gemakkelijk gebruik van de aanwezige horeca functie en verhogen zo de omzet in het grand café. Dit voordeel kan in de verhuur door de gemeente worden meegenomen en zo een hogere huurprijs opleveren. Momenteel vinden besprekingen plaats voor een verlenging van dit contract met vijf jaar. De projectgroep heeft lang stil gestaan bij dit onderdeel. Omdat er een verwevenheid is met de horeca functie van het theater, zijn drie scenario's denkbaar. a. Horeca functie geheel bij commerciële uitbater b. Horeca functie geheel bij ZINiN c. Horeca functie houden zoals hij nu is. De eerste mogelijkheid geeft een verlies aan bij ZINiN. Op dit onderdeel wordt namelijk winst gemaakt. En die winst groeit langzaam. Hoewel ook aan de horeca functie (nog) geen indirecte kosten worden toegerekend, geeft het toch een dusdanige w i n s t , dat het jammer zou zijn voor de exploitatie van ZINiN om deze bijdrage te verliezen. Te meer omdat de opbrengst groeit. De tweede mogelijkheid is afgevallen omdat er voor de gemeente nu een commerciële opbrengst bestaat. De functie van grand café is door de ruime opzet duidelijk buiten de kaders van een theater horeca functie getreden. Een terrasfunctie buiten openingstijden van het theater bijvoorbeeld, is niet verenigbaar met een aan theater gekoppelde horeca functie. Dit terugdraaien zou veel energie kosten. Ook zijn de onderhandelingen met de ondernemer al gestart en heeft deze nu een voorkeursrecht. Dan blijft de bestaande situatie over. Door goed samen te werken ontstaat er een win-win situatie voor beiden. Momenteel w o r d t onderhandeld door ZINiN met de exploitant over het openen van het grand café op momenten dat zij niet open zijn en er wel activiteiten plaatsvinden (met name de film op zondag). Door dan het grand café als in- en uitgang te gebruiken, krijgt het grand café meer omzet. Een vergoeding daarvoor is onderdeel van de besprekingen. Er is geen echte verandering, daardoor geen maatschappelijke gevolgen.

4. Beveiliging Analoog aan het beveiligingsvraagstuk bij de bibliotheek is er een beveiligingsvraagstuk voor ZINiN. Op momenten dat het theater open is en er géén andere functies zijn in het gebouw, moet er wel beveiliging zijn. Dit komt bijvoorbeeld voor op zondag bij de film. Dit vraagstuk is diepgaand bekeken. De enige mogelijkheid die overbleef om het theater afzonderlijk te beveiligen, is een deel van de hal flexibel af te kunnen scheiden en zo een garderobe te creëren voor de bezoekers. Dit is echter zo'n ingrijpende maatregel die zo tegen de


Pagina 14


principes van het Huis voor Cultuur en Bestuur ingaat, en ook zo duur, dat de projectgroep ervan afziet om deze mogelijkheid verder uit te werken. De enig overgebleven methode om direct w a t te bezuinigen is de kaartverkoop op dat soort momenten te latendoen door de beveiligers. Dat bespaart ongeveer € 1.000 per jaar. Facilitair neemt dit mee in de onderhandelingen met de beveiligers. Alsnog kan onderzocht worden of de trap boven afsluitbaar te maken is met een stevige glazen deur. Dan zou de beveiligingsfunctie overgenomen kunnen worden door de organisatie die afsluit (bibliotheek of theater). Geen maatschappelijke gevolgen.

5. Dorpshuis De dorpshuisfunctie is geëvalueerd, zie het rapport "Evaluatie dorpshuisfunctie" uit .... Daarbij is gekeken naar de functie en naar de kosten. De functie is goed, kwalitatief beter dan in de vorige situatie. Qua kosten voor de gebruikers is het ook redelijk op vergelijkbaar niveau gebleven. De extras zijn niet zo goedkoop dan voorheen, maar dat komt ook door de verbetering in kwaliteit. De subsidie loopt netjes in de pas met de geleverde prestatie. De t w e e onderdelen van de dorpshuisfunctie zijn gebruik van het theater en gebruik van vergaderlocaties. Beide kloppen ongeveer qua kosten en baten. Dat houdt in dat beide beoordeeld kunnen worden. Het is aan de politiek om te besluiten w a t te doen. Worden beide functies bezuinigd? Wordt één van de t w e e bezuinigd? Blijft de dorpshuisfunctie zoals hij nu is gedefinieerd? Mocht op (een deel van) de functie worden bezuinigd, dan betekent dit een reorganisatie. Er zijn verschillende functionarissen betrokken bij deze functie, en deze kunnen niet zomaar evenredig terug in uren. Tabel 9: verdeling dagen dorpshuisfunctie

Theater Nevenzalen

Dagen verhuur 90 70

Maatschappelijk effect van geheel bezuinigen op de dorpshuisfunctie is dat een basis wegvalt onder het Huis voor Cultuur en Bestuur. Met name de amateur theater functie die onder het dorpshuis gesubsidieerd w o r d t , is een drager voor de locale cultuur. De uitstraling van het professionele theater maakt dat ook amateur voorstellingen beter tot hun recht komen. De functie van gesubsidieerd vergaderen voegt niet veel toe, er zijn voldoende goedkope vergaderfaciliteiten aanwezig in de gemeente. De projectgroep stelt voor dat om als de commerciële verhuur van vergaderfaciliteiten toeneemt, dan de gesubsidieerde verhuur in evenredig t e m p o af te bouwen. De maatschappelijke gevolgen van het bezuinigen van gesubsidieerde voorstellingen zijn groot. De Hellendoornse verenigingen moeten dan óf uitwijken naar eenvoudige zalen en genoegen nemen met duidelijk minder kwaliteit, óf ze moeten de commerciële huurprijs gaan betalen. De inschatting is dat deze maatregel een negatief effect zal hebben op het verenigingsleven. Het begrip voor deze maatregel zal naar verwachting ook niet erg groot zijn. Het Huis voor Cultuur en Bestuur is opgezet voor de Hellendoornse samenleving en vervolgens kan deze samenleving er niet echt gebruik van maken. Alternatieve inzet van de toneelverenigingen door voorstellingen van de verenigingen in te huren, verlegt het risico voor de opbrengst van de vereniging naar ZINiN, waarbij in de meest gunstige gevallen de meeropbrengst € 1.000 kan zijn. Er zijn ook ongunstige voorstellingen, waarbij de opbrengst lager is dan in de huidige wijze van werken. De projectgroep adviseert om deze verandering in werkwijze nu niet in te voeren.


Pagina 1 5

Definitief 1 7-5-2011

De maatschappelijke gevolgen van het bezuinigen op gesubsidieerde zaalhuur zullen niet zo groot zijn. Er zijn goedkope zalen genoeg te huur in de gemeente. Wel is er bij directe stop op de subsidie een uitvoerend reorganisatieplan nodig om dit te verwezenlijken, waarbij wachtgelden op kunnen treden.

6. Advies De adviesfunctie is een centrale functie voor de culturele samenleving. Deze functie heeft een actieve en een passieve kant. Passief kunnen organisaties en individuen hier terecht voor advies over cultuur en w a t ze er zelf in kunnen betekenen of w a t ze samen met andere organisaties of individuen zouden kunnen doen. Ook worden organisaties ondersteund bij het aanvragen van subsidie. Actief betekent dat het culturele leven in de gemeente w o r d t bevorderd op allerlei manieren. Van het mede organiseren van grotere activiteiten zoals Nijverdal 1 75 jaar, t o t cultuurprijs, van culturele cafés, cultuurmarkt en cultuurkrant tot begeleiding bij verzelfstandiging van nieuwe initiatieven. Van aanbieden van film voor scholen tot ontwikkelen van de evenementenpromotie met behulp van Actibase. De maatschappelijke effecten van het bezuinigen op deze adviesfunctie zullen langzaam duidelijk worden in het culturele leven van de gemeente. Er zal een verschraling op gaan treden, die niet exact is te duiden in hoever de gevolgen zullen doorwerken. Organisaties en individuen zullen zelf hun weg moeten vinden en in hoeverre dat slaagt, is afhankelijk van het zelforganiserend vermogen van deze betrokkenen. Daarnaast vallen direct producten w e g , zoals agenda voor amateur-activiteiten in het Twents Volksblad, boekje met kennismakingsaanbod voor sport en cultuur ZINiN stelt voor om met deze bezuiniging te voldoen aan de doelstelling van 8 % bezuinigen. De argumentatie daarvoor ligt in het feit dat de medewerker ingezet kan worden op activiteiten die nu door externe inhuur worden gedaan. Deze worden dan niet meer ingehuurd. Ook gaan er geen inkomsten verloren als gevolg van het bezuinigen op de adviesfunctie. Zo wordt het inzetten van een negatieve spiraal voorkomen.

7. Commerciële zaalverhuur De zaalverhuur levert momenteel ongeveer € 10.000 per jaar op. Hierop bezuinigen lijkt daarom niet aantrekkelijk. Het tegendeel ligt voor de hand. Door de mogelijkheid uit te bouwen kunnen meer inkomsten gegenereerd worden. ZINiN heeft de extra mogelijkheid om trainingen te doen ook al opgenomen in haar folder. De koppeling met theater lijkt soms interessant voor trainingen. De mogelijkheid om op bescheiden wijze meer aandacht te geven in de hal bij specifieke vergaderingen waar dat interessant is, kan worden toegestaan als dat binnen de stijl van de hal past. Uitbouw van deze functie w o r d t ingezet. Er is sprake van veel concurrentie, ook van commerciële zalen. ZINiN wil zich inzetten voor deze uitbouw, maar niet binden aan een meerbedrag gezien de grote concurrentie en de - voorlopig - mindere bereikbaarheid door het werk aan de doorgaande weg en het spoor. Zodra verdringing van commerciële verhuur door gesubsidieerde aan de orde zou komen, kan gesproken worden over het langzaam laten vervallen van het subsidiëren van zaalverhuur. Een methode daarvoor is om dan de voorrang van de gesubsidieerde verhuur te laten vervallen.

Tabel 10: aantal bezoekers door zaalverhuur 2007 2008 Bezoekers

2009

Activiteiten

3516

4585

8460

2010 4697

De terugval in bezoekers na 2 0 0 8 w o r d t deels toegeschreven aan de economische ontwikkelingen en daarnaast aan verdringing door het niet commerciële zaalgebruik.


Pagina 16


Maatschappelijke effecten van het bezuinigen van de zaalverhuur zullen niet groot zijn, anders dan dat het voordeel voor ZINiN wegvalt. Huurders zullen hun w e g wel vinden naar andere locaties. Maatschappelijk effect van het stimuleren van de verhuur zal ook niet groot zijn. De markt voor de verhuur is niet zo klein dat anderen direct last zullen hebben van meer verhuur door ZINiN.

8. Aanbod Het aanbod aan voorstellingen is de hamvraag van mogelijke bezuinigingen. Allereerst is het daarom goed naar de financiële structuur te kijken van de theatervoorstellingen. Door de impresariaten worden contractuele voorwaarden gesteld die financieel gewin bij professionele voorstellingen erg moeilijk maken. Zij eisen 8 0 % van de recette, met een behoorlijke ondergrens én zij bepalen de prijs van het kaartje. Daardoor komt een goed functionerend theater net uit met de recette tegenover de kosten van de artiesten. Alle andere kosten zijn voor rekening van de exploitant van het theater. Bezuinigen door minder voorstellingen zet geen stevige financiële zoden aan de dijk. De opbrengst bestaat uit het minder werk door de organisatie. Direct ligt dat in de orde van grootte van € 5 0 0 per voorstelling, indirect nog uren minder op de overhead. Een neveneffect van bezuinigen op aantal voorstellingen w o r d t verwacht in de mindere bijdragen van de sponsors, de zingevers. Uit sponsoring krijgt ZINiN nog ongeveer € 7 0 . 0 0 0 per jaar, waarmee ongeveer 1 7 voorstellingen extra worden georganiseerd, boven de 4 0 door de gemeente gesubsidieerde. Aan deze voorstellingen w o r d t geen overhead toegerekend, daardoor is dit beeld wel geflatteerd. Door de opzet van de organisatie zijn de kosten relatief laag. Tegenover iedere betaalde medewerker staan drie vrijwilligers. De voorstellingen worden met een minimum aan betaalde krachten gehouden. Dit minimum wordt bepaald door de veiligheidseisen. Bij iedere voorstelling moeten één of t w e e geschoolde bedrijfshulpverleners (BHV-ers) aanwezig zijn om in geval van probleem de zaal te kunnen ontruimen en/of een beginnend probleem eventueel zo goed mogelijk bestrijden. Dat kan een brandje zijn, een persoon die ziek wordt of w a t dan ook. ZINiN heeft het aanbod verbreed door ook film aan te bieden. Afgelopen jaar is daarmee begonnen en ondanks het experimentele stadium al 3 7 9 1 bezoekers getrokken in 2 0 1 0 . Door de experimentele opzet w a s het niet mogelijk op een aantal vaste momenten te programmeren, maar dat is vanaf het komende seizoen (2011 - 2012) wel gedaan. Daarmee zal de functie kunnen groeien en een bijdrage in de kosten kunnen leveren. ZINiN mikt op interessante films voor een groot publiek, zo mogelijk aangevuld met activiteiten er om heen waardoor meer inkomsten uit de horeca functie worden gegenereerd. In de loop van volgend jaar worden de filmtheaters gedigitaliseerd. Cinema digitaal is de naam van dit project waarmee dit wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband van sectorinstituut, distributeurs en vertoners. Er is voor ZINiN een investering van enkele tienduizenden euros mee gemoeid. Omdat film door ZINiN als een commerciële activiteit is opgepakt, onderzoekt ZINiN of zij dit financieel kan dekken. Als dat niet het geval is, w o r d t film als activiteit beëindigd. LAgroup is een in theater en cultuur gespecialiseerd onderzoeks- en adviesbureau. Zij hebben een kort en intensief onderzoek verricht naar de gevolgen van mogelijke bezuinigingen op het theater en direct verwante activiteiten. Samenvattend komen uit dit rapport (als bijlage bijgevoegd) de volgende zaken, waar zinvol aangevuld met de reactie van de projectgroep: ZINiN Theater is een méér dan gemiddeld lokaal theater. Landelijk is 51% van de bezoekers er één uit de gemeente, de andere komen uit andere gemeenten. Bij vijf vergelijkbare theaters is dat percentage 7 3 % en in Hellendoorn is dat zelfs 9 5 % . Bedrijfsmatig functioneert ZINiN Theater goed, met relatief veel vrijwilligers. Door de maatregelen in Den Haag, met name de BTW verhoging, wordt verwacht dat in Hellendoorn het theaterbezoek met 4 % zal teruglopen. De indirecte functies in ZINiN zijn aan de ruime kant, daarbij wordt voorgesteld te bezuinigen op administratie en op techniek en beheer.


Pagina 17


De huidige extra uren administratie zijn nodig voor het Toeristisch bureau en worden doorbelast. De extra uren beheer en techniek worden in het voorstel bezuinigd vanaf 2 0 1 5 . Samen wordt in het voorstel van de projectgroep méér bezuinigd dan in het advies van LAgroup. Het minimum niveau om nog een echt theater te zijn, wordt beredeneerd op 50 professionele voorstellingen per jaar. De ondergrens voor de gemeente wordt in dat beeld op 3 0 te subsidiëren professionele voorstellingen gesteld. LAgroup gaat er overigens van uit, dat de ZINgevers niet terug zullen gaan in sponsoring. De projectgroep denkt dat een negatief effect op de ZINgevers niet ondenkbaar is. Een bezuiniging door het aantal professionele voorstellingen met tien te verminderen levert per jaar € 11.500 op, bovenop de bezuinigingen die al benoemd zijn. Een tussenscenario met vijf minder, komt dan op de helft van dat bedrag. Een eventuele reactie van grand café Toitoi is niet meegenomen. Daar zal een vermindering in opbrengst gerealiseerd worden. Projectgroep en stuurgroep adviseren om niet te bezuinigen op de theaterfunctie 9. Zaalsponsoring In het verleden is uitgezocht dat zaalsponsoring niet zoveel oplevert dat daar momenteel effectief op kan worden ingezet. De sponsoring als zingever loopt momenteel al goed en door zalen apart te sponsoren, kan dat een negatief effect hebben op deze sponsoren.


Pagina 18


No title

Recommend Documents