No title

ACE-GROEP T Anticipative Continuing Education Vesaliusstraat 13 3000 Leuven Telefoon: 016/30 10 30 Fax: 016/30 10 40 Email: [email protected]

Leerplan Graduaat

Boekhouden

Leerplan graduaat Boekhouden

1

Inhoudsopgave 1. Structuur van de afdeling en de lessentabel

3

2. Beginsituatie

4

3. Doelstellingen

5

4. Leerinhouden: doel, inhoud en bibliografie

6

5. Methodologische wenken

65

6. Evaluatie

65


2

Structuur van de afdeling en de lessentabel Afdeling:

Boekhouden

Categorie:

Economisch Hoger Onderwijs

Aantal weken:

40 weken

Duur van de lestijd:

50 minuten

Aantal studiejaren:

3

Aantal lestijden: - Eerste jaar: - Tweede jaar: - Derde jaar:

1040 360 360 320

Lessentabel:

Zie bijlage.

Eerste jaar

360 lestijden

Tweede jaar

360 lestijden

Derde jaar

320 lestijden

Burgerlijk recht Handelsrecht Sociaal recht Betalingsverkeer Kredietverlening Boekhouden en BTW Practicum boekhouden Vennootschapsboekhouden Audit en beleidscontrole Practicum computerboekhouden en ERP-systemen Analystisch boekhouden Budgettering Analyse van de jaarrekening Investeringsanalyse en –financiering De geconsolideerde jaarrekening Fusies en overnames Personenbelasting Vennootschapsbelasting Fiscaal ondernemingsbeleid Practicum beheerssoftware Ondernemingsproject


20 lestijden 40 lestijden 20 lestijden 40 lestijden 40 lestijden 80 lestijden 120 lestijden



3

Beginsituatie Om toegelaten te worden tot een graduaatsopleiding moet je in het bezit zijn van één van volgende studiebewijzen (bron: decreet betreffende het volwassenenonderwijs van 15 juni 2007): • een studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het secundair onderwijs; • een diploma van het secundair onderwijs; • een certificaat van een opleiding van het secundair onderwijs voor sociale promotie van minimum 900 lestijden; • een certificaat van een opleiding van het secundair volwassenenonderwijs van minimum 900 lestijden; • een diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie; • een diploma van het hoger beroepsonderwijs; • een diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan; • een diploma van bachelor of master. Studenten die niet in het bezit zijn van één van de bovenvermelde diploma's worden eveneens toegelaten indien ze slagen voor een toelatingsproef. Zij nemen een voorlopige inschrijving en volgen best vanaf het begin van het academiejaar nauwgezet alle lessen. In de tweede helft van oktober (week 7 in de kalender) worden ze ondervraagd over de leerstof die tijdens de eerste 6 lesweken werd gezien. Men slaagt voor de toelatingsproef indien men een totale score van 50% of meer behaald. De voorlopige inschrijving wordt dan definitief. Is de totale score lager dan 50% dan wordt de voorlopige inschrijving geannuleerd. Studenten die al met succes hoger of universitair onderwijs volgden kunnen voor één of meerdere opleidingsonderdelen een vrijstelling krijgen. De ervaring leert dat motivatie en doorzettingsvermogen in vrijwel alle gevallen van doorslaggevend belang zijn.


4

Doelstellingen De wet van 22 april 1999 (B.S. 11-05-1999) heeft wettelijk de titel van “accountant en boekhouder” beschermd en erkend. Wie accountant of zelfstandig boekhouder wil worden vindt in deze opleiding de noodzakelijke basisvorming. Het studieprogramma werd opgesteld uitgaande van het profiel en de taken van de accountant en de zelfstandige boekhouder. De organisatie en het voeren van een moderne boekhouding, inclusief analytische boekhouding, consolidatieboekhouding en de boekhoudkundige controle, staan hierbij centraal. Het juridisch gedeelte behandelt die delen van de wetgeving waar de boekhouding direct of indirect mee te maken krijgt. Vennootschapsrecht en fiscaal recht nemen hierbij een belangrijke plaats in. De grondslagen voor een modern financieel management komen ruimschoots aan bod. Het financieel management vereist aandacht voor het opsporen van de vermogensbehoeften in de onderneming (financiële structuur en analyse, budgettering en liquiditeitsbeleid) en het voldoen aan die behoeften op de kapitaalmarkt (bankwezen en ondernemingsfinanciering, investeringsevaluatie en -beleid). Het voeren van een moderne boekhouding is ondenkbaar zonder gebruik te maken van de computer. Het uitwerken van toepassingen met een boekhoudprogramma en met standaardtoepassingssoftware vormen dan ook een essentieel onderdeel van de opleiding. De opleiding wordt afgesloten met de realisatie van een ondernemingsproject. Dit project wordt gerealiseerd door een studententeam waarbij de voor een boekhouder belangrijkste kennisitems aan bod komen zoals ondermeer het opstellen van een ondernemingsplan, de oprichting van een vennootschap en aanverwante verplichtingen, het managen van groei welke gepaard gaat met het aantrekken van meer financiële middelen, de afsluitwerkzaamheden en opstellen van de jaarrekening en verplichte verslagen, het voorbereiden van het fiscale dossier gevolgd door een belastingcontrole, het te koop aanbieden van het bedrijf of fuseren met een ander bedrijf, waardebepaling van de onderneming en dies meer. Tijdens de realisatie van het ondernemingsproject komen ook andere vaardigheden aan bod zoals projectmatig werken, werken in teamverband en communicatievaardigheden.


5

Leerinhouden: doel, inhoud en bibliografie Eerste jaar

Burgerlijk recht Handelsrecht Sociaal recht Betalingsverkeer Kredietverlening Boekhouden en BTW Practicum boekhouden


6

Burgerlijk recht – Handelsrecht – Sociaal recht

1/6

Situering in het studieprogramma Eerste jaar – 80 lestijden Burgerlijk recht: 20 lestijden Handelsrecht: 40 lestijden Sociaal recht: 20 lestijden Doel 1.

Teneinde de boekhouding te kunnen voeren dient de boekhouder enkele elementaire onderwerpen uit het recht te beheersen. De studie van deze basisonderwerpen is dan ook onontbeerlijk bij de aanvang van een opleiding tot boekhouder.

2.

De taak van de boekhouder beperkt zich echter al lang niet meer tot “het houden van de boeken”. De boekhouder heeft meer en meer een adviserende functie gekregen t.a.v. zijn cliënt of werkgever, niet alleen op het financiële en boekhoudkundige vlak, doch ook op juridisch vlak. Hij/zij wordt vaak beschouwd als een eerste adviesverstrekker inzake kleinere en grotere juridische problemen. Voor een student boekhouden is de studie van enkele andere essentiële onderdelen van het recht dan ook onontbeerlijk, zonder de ambitie te koesteren van hem/haar een jurist te maken.

3.

Het recht is dermate complex en wijd verspreid dat het onmogelijk is het in haar geheel te beheersen en te kennen. Bovendien is het recht de laatste jaren zeer fel geëvolueerd. Steeds meer domeinen uit het dagelijks leven en het handelsleven worden door het recht beheerst en op steeds meer niveaus worden rechtsregels uitgevaardigd. Selectie en specialisatie dringen zich op voor wie actief bezig is met het recht. Uit de veelheid van regelgeving dient derhalve een selectie gemaakt te worden van de onderwerpen die in de opleiding boekhouden aan bod moeten komen. Deze onderwerpen zullen slechts een uitermate klein onderdeel vormen van het ganse normensysteem. Ze vormen de absolute basis om een elementaire notie te verkrijgen van het recht. De keuze voor de rechtstakken burgerlijk recht, sociaal recht en handelsrecht in de opleiding boekhouden is ingegeven vanuit de volgende overwegingen: a) Het burgerlijk recht is het gemeen recht bij uitstek en vormt de absolute basis voor alle andere rechtstakken. Bij de studie van het burgerlijk recht kan het juridisch denkvermogen ontwikkeld worden. b) Als boekhouder zal de student vooral te maken krijgen met zelfstandige handelaars of ondernemingen, wiens activiteiten voor het grootste deel beheerst worden door het handelsrecht. c) De boekhouder zal vaak werken voor ondernemingen of handelaars die personeel tewerkstellen. Op deze verhoudingen tussen werkgever en werknemer is het sociaal recht van toepassing.


7


2/6

Binnen elk van de voormelde rechtstakken dient nog een keuze gemaakt te worden van te behandelen onderwerpen. De keuze voor de inhoud van het concrete leerplan zoals het hierna is weergegeven, is erop gericht de toekomstige boekhouder met enkele basisbeginselen van het recht vertrouwd te maken in die rechtstakken waar hij in zijn professioneel leven het meest mee geconfronteerd zal worden. 4.

Het doel van deze cursus is de student enkele voor zijn studie essentiële regelgevingen aan te leren. Bovendien dient de student voeling te krijgen met het juridisch denkproces, zodat hij problemen waarmee de cliënten of hijzelf geconfronteerd worden in hun professionele bezigheden in de juiste juridische context kan plaatsen. Nadien kan de boekhouder dan beoordelen of dit probleem makkelijk op te lossen is door een eenvoudige opzoeking of dat meer gespecialiseerde hulp en advies vereist zijn, waarna hij de cliënt best doorverwijst i.p.v. hem foutief advies te verlenen.

In de cursus zullen geen abstracte rechtsregels gepresenteerd worden die dan uit het hoofd geleerd moeten worden. Het gebruik van wetboeken en –teksten zal het uitgangspunt zijn, zowel tijdens de lessen als op het examen. Het aanleren van het gebruik van wetboeken zal een garantie zijn dat de student in de toekomst de oplossing voor een eenvoudig probleem zelf zal kunnen terugvinden, ook al is hij de regels dan al vergeten. Een tweede belangrijke werkwijze is het praktische nut van de droge regelgeving naar voren te brengen. De rechtsregels doen leven in concrete situaties van elke dag maakt dat de student juridisch leert denken en de materie langer zal blijven onthouden. Dankzij een praktijkgerichte aanpak zal de boekhouder meer kans op slagen hebben in zijn functie als eerste adviesverstrekker. Tijdens de lessen zullen dan ook cases opgelost moeten worden en zal er geoefend worden op het zoeken naar de vindplaats van een bepaalde regel. Praktische oefeningen maken vergt een goede beheersing van voormelde twee vaardigheden en zal de eindfase zijn in de studie van ieder onderwerp uit het recht dat bestudeerd zal worden. De eigen inbreng van de studenten, zowel wat vragen stellen betreft indien er zaken onduidelijk zijn, als eigen concrete situaties aanhalen, zal zeer belangrijk zijn om de praktijkgerichte behandeling te optimaliseren.


8


3/6

Inhoud

Deel 1: Algemene inleiding 1. 2.

3.

4.

5.

Inleiding Wat is objectief recht?

2.1. 2.2.

Definitie Ontleding van de definitie

Enkele andere fundamentele begrippen

3.1. 3.2.

Gemeen recht en bijzonder recht Dwingend en aanvullend recht en regels van openbare orde

Indeling van het recht

4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Publiek recht Privaat recht Gemengde rechtstakken Internationaal recht

Bronnen van het recht

5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5.

De wet Het gewoonterecht De algemene rechtsbeginselen De rechtspraak De rechtsleer

Deel 2: Burgerlijk recht 1. Inleiding: indeling, situering, gemeen recht en vindplaats 2. Verbintenissenrecht 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6.

Definitie en terminologie De bronnen van verbintenissen De uitvoering van verbintenissen De modaliteiten van de verbintenissen De wijzen van teniet gaan van de verbintenissen Het bewijs van verbintenissen

3. De bijzondere overeenkomsten 3.1. 3.2. 3.3.

Algemene inleiding De koop-verkoopovereenkomst Korte bespreking van enkele andere bijzondere overeenkomsten


9


4/6

4. Zakenrecht 4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Zakelijke rechten Overzicht en definitie van de verschillende wettelijke zakelijke rechten Begripsverduidelijking: goederen en zaken De basisindeling : Roerende en onroerende goederen

5. Zekerheden 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7.

Wetgeving Begrip Indeling Borgtocht Inpandgeving Voorrechten Hypotheken

Deel 3: Handelsrecht 1. Inleiding: indeling, bijzonder en afwijkend handelsrecht, vindplaatsen, bevoegde rechtbank 2. Wie is handelaar? 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5.

Begripsbepaling Voorwaarden Daden van koophandel: objectieve en subjectieve Oefeningen en besluit Verlies van de hoedanigheid van handelaar

3. De ministartersgids 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6.

Advies inwinnen De vereiste bekwaamheden om handelaar te worden Het ondernemingsplan Keuze van rechtsvorm: eenmanszaak of vennootschap? De verplichtingen van de handelaar bij het opstarten De handelaar en het huwelijk

4. Het bewijs in handelszaken 4.1. 4.2.

Het toepassingsgebied Het bewijs in handelszaken

5. Vennootschapsrecht 5.1. 5.2. 5.3.

5.4. 5.5. 5.6. 5.7.

Algemene voorafgaande opmerkingen: recente wetswijziging De vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid De vennootschap met onvolkomen rechtspersoonlijkheid: de V.O.F. en de gewone commanditaire vennootschap De vennootschappen met volkomen rechtspersoonlijkheid: de N.V. De vennootschappen met volkomen rechtspersoonlijkheid: de B.V.B.A. De coöperatieve vennootschap Een vergelijking tussen de gewone commanditaire vennootschap en de commanditaire vennootschap op aandelen


10


5/6

6. De VZW-wet 7. De Wet betalingsachterstand 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. 7.7.

Algemeen – doelstelling va de wet Toepassingsgebied Uniforme betalingstermijn van dertig dagen Geen verplichte voorafgaande ingebrekestelling Moratoire intresten Schadebeding Suppletief recht

8. De Wet handelspraktijken 9. Gerechtelijke akkoord en faillissement 9.1. 9.2. 9.3. 9.4.

Inleiding Opsporingsfase Het gerechtelijke akkoord Het faillissement

10. Collectieve schuldenregeling

Deel 4: Sociaal recht 1. Algemene inleiding 2. Bronnen van het sociaal recht 2.1. 2.2. 2.3.

Internationale bronnen Nationale bronnen Hiërarchie van de nationale bronnen

3. Het toepassingsgebied van het arbeidsovereenkomstenrecht 3.1.

3.2.

Het personeel toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet: privé-sector, openbare sector en vrij onderwijs De internationale arbeidsovereenkomst

4. Het begrip arbeidsovereenkomst 4.1. 4.2.

Definitie van arbeidsovereenkomst Het ondergeschikt verband en het samenhangend probleem van de schijnzelfstandige

5. Werving, selectie en sollicitatie 5.1. 5.2.

Algemeen De cao nr. 38

6. De soorten van arbeidsovereenkomsten 6.1. 6.2.

Volgens de aard van de verrichte arbeid Naargelang de duur van de arbeidsovereenkomst


11


6/6

7. Inhoud van de arbeidsovereenkomst 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6.

Het dwingend karakter van de arbeidsovereenkomstenwet Levenslange binding Het scheidsrechterlijk beding Het wijzigingsbeding Clausules van financiële deelneming Aansprakelijkheidsbeding

8. De uitvoering van de arbeidsovereenkomst 8.1. 8.2. 8.3.

Rechten en plichten van beide partijen De plichten van de werknemer De plichten van de werkgever

9. Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5.

Begrip schorsing Toepasselijke rechtsregels Algemene gevolgen van de schorsing Overzicht Concrete bespreking van de onderscheiden schorsingsgronden en hun gevolgen

10. Het einde van de arbeidsovereenkomst

10.1. Algemene wijzen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst 10.2. Specifieke rechtmatige arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst

11. Uitleiding Handboek-Cursustekst Cursustekst Een set van begeleidende/ondersteunende documentatie Burgerlijk wetboek Wetboek van koophandel


12

Betalingsverkeer

1/3

Situering in het studieprogramma Eerste jaar – 40 lestijden Doel Boekhouden heeft met geld te maken. Bij het financieel gebeuren zijn er verschillende belanghebbenden. We onderscheiden vier grote groepen: beleggers, ondernemingen, financiële instellingen en de overheid. Sommigen hebben geld, anderen zoeken geld. Het is niet gemakkelijk om zijn weg te vinden in de wereld van de financiële markten. De cursus betalingsverkeer probeert de studenten wegwijs te maken in deze wereld. Hij handelt over de traditionele vormen van betalingsverkeer en beleggingen, maar ook over de risico’s die veranderingen in wisselkoersen en rente met zich meebrengen. De rode draad die doorheen de cursus loopt, wordt gevormd door de sterke en zwakke punten van elk product. Inhoud 1.

2.

Het geld.

1.1. Wat is geld? 1.2. Functies, soorten en kenmerken 1.3. EMS, ECU en EURO

Economische informatie, begrippen en instellingen uit de financiële wereld

2.1. Geldscheppingsproces en financiële kringloop 2.1.1. Geldschepping 2.1.2. Geld- goederen en dienstenstromen tussen de sectoren van de economie: Economische kringloop 2.2. Het indexcijfer van de consumptieprijzen 2.3. Inflatie 2.3.1. Historische ervaringen met inflatie 2.3.2. Wat is inflatie? Oorzaken. 2.3.3. De gevolgen van de inflatie 2.4. Nationale boekhouding : BBP, BNP en betalingsbalans 2.4.1. Enkele definities 2.4.2. Betalingsbalans en Handelsbalans


13

Betalingsverkeer 3.

4.

2/3

Productbeschrijvingen van het binnenlands betalingsverkeer voor particulieren

3.1. Zichtrekening 3.1.1. Definitie 3.1.2. Wie kan een zichtrekening openen 3.1.3. Openingsprocedure 3.1.4. Het rekeningnummer 3.1.5. Types en tarifering 3.1.6. Het rekeninguittreksel 3.2. Spaarrekening 3.2.1. Beschrijving 3.2.2. Sterke en zwakke punten 3.2.3. Risico’s van de spaarrekening 3.2.4. Soorten 3.3. Termijndeposito’s 3.3.1. Beschrijving 3.3.2. Sterke en zwakke punten 3.3.3. Risico’s 3.3.4. Voorbeelden van huidige rentevoeten 3.4. De overschrijving 3.4.1. Bepaling 3.4.2. Doorlopende opdracht en domiciliering 3.4.3. Werkwijze 3.5. Cheques 3.5.1. Definitie 3.5.2. Soorten cheques 3.6. Betaalkaarten 3.6.1. De debetkaart 3.6.2. De klantenkaart 3.6.3. De kredietkaart 3.7. Automatisch bankieren 3.8. Wisselbrief 3.9. Het binnenlands betalingsverkeer voor bedrijven 3.9.1. Binnenlands betalingsverkeer 3.9.2. ISABEL

De beurs

4.1. Beurs 4.2. Ontstaan effecten 4.3. Aandelen 4.3.1. Bepaling 4.3.2. Rechten van de aandeelhouder 4.3.3. Soorten aandelen 4.3.4. Markten voor aandelen 4.3.5. Het rendement van een aandeel 4.3.6. Warrants : speelgoed op de Brussel beurs 4.4. Obligaties 4.4.1. Omschrijving 4.4.2. Rechten van de obligatiehouder 4.4.3. Kenmerken 4.4.4. Soorten obligaties 4.4.5. De prijs van een obligatie


14

Betalingsverkeer

3/3

4.5. Kasbons 4.5.1. Definitie 4.5.2. Het type interest 4.5.3. Rendementskarakteristieken 4.5.4. Sterke punten 4.5.5. Zwakke punten 4.5.6. Risico’s 4.5.7. Rentevoeten kasbons 4.6. Beleggingsfondsen

5.

Beheer van risico’s

5.1. Termijncontracten 5.2. Valuta-futurescontract 5.3. Opties 5.3.1. Recente introductie op de beurs 5.3.2. Omschrijving 5.3.3. Even herhalen 5.3.4. Voorbeeld van een importeur 5.3.5. Voorbeeld van een exporteur 5.3.6. Range forward 5.3.7. Vergelijking tussen termijncontract en opties 5.4. Financiering in vreemde valuta 5.5. Valutaswap 5.5.1. Foreign –exchange swap 5.5.2. Currency swap 5.5.3. Voorbeeld 5.6. Renterisico’s 5.6.1. Intrestrate-swap 5.6.2. Forward Forward 5.6.3. Forward rate agreement 5.6.4. Oefeningen

Handboek-Cursustekst

Cursustekst


15

Kredietverlening

1/3

Situering in het studieprogramma Eerste jaar – 40 lestijden Doel In de cursus wensen we de principes van de intrestberekening, de tijdswaarde van het geld en een inzicht in de verschillende kredietvormen bij te brengen. Deze vaardigheden zullen de afgestudeerde studenten van pas komen o.m. bij het ondersteunen van haar/zijn management of cliënt op het vlak van bedrijfsvoering (beoordelen en vergelijken van kosten en opbrengsten via de toekomst- en/of huidige waarde van het geld), bij de voorbereiding van kredietonderhandelingen (welke kredietsoorten bestaan er, wanneer moeten we ze gebruiken, welke waarborgen bestaan er), bij het bepalen van kredietlimieten en geven van kredieten aan klanten (wat is de waarde van de waarborgen die zij geven). Inhoud 1. Intrestberekening

1.1. Basisonderstelling van de intrestberekening 1.2. Enkelvoudige en samengestelde intrest 1.3. Huidige waarde, toekomstige waarde, annuïteiten 1.4. Wat bepaalt de hoogte van de rentevoeten van leningen

2. Consumentenkrediet

2.1. Situering 2.2. De wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet 2.2.1. De Reclame 2.2.2. Het leuren voor kredietovereenkomsten 2.2.3. Het onderzoek van de kredietaanvraag 2.2.4. Het sluiten van de overeenkomst 2.2.5. De bedenktijd 2.2.6. De borg 2.2.7. De bescherming van het privé-leven 2.2.8. Maximaal jaarlijks kostenpercentage 2.2.9. Terugbetalingstermijn en vervroegde terugbetaling 2.2.10. Nalatigheidintrest 2.2.11. Uitdrukkelijk ontbindende bedingen 2.2.12. Koppelverkoop 2.2.13. Toestaan van betalingsfaciliteiten 2.3. Soorten 2.3.1. De verkoop op afbetaling 2.3.2. De lening op afbetaling 2.3.3. De kredietopening 2.3.4. De financieringshuur 2.4. Hypothecair krediet 2.4.1. Kredietvormen


16

Kredietverlening

2/3

2.4.2. Aangehechte contracten 2.4.3. Bedrag dat kan geleend worden 2.4.4. Modaliteiten en voorwaarden 2.4.5. Hypotheek voor alle sommen 2.5. Varia : drie speciale kredieten 2.5.1. Voorafbetalingskrediet 2.5.2. Directe creditering 2.5.3. Privé krediet

3. Kortlopende kredieten aan ondernemingen

3.1. Kaskrediet 3.1.1. Definitie 3.1.2. Opname 3.1.3. Doel 3.1.4. Bedrag 3.1.5. Specifieke kenmerken 3.1.6. De kostprijs van het kaskrediet 3.1.7. Bedenkingen 3.2. Straight loan 3.2.1. Definitie 3.2.2. Bestemming 3.2.3. Werking 3.2.4. Looptijd 3.2.5. Prijs/kosten 3.3. Wisselkrediet: disconto- en acceptkrediet 3.3.1. Situering 3.3.2. Doel en nut 3.3.3. Wettelijke vereisten opdat de wisselbrief geldig zou zijn 3.3.4. Soorten Wissels 3.3.5. Klantendiscontokrediet 3.3.6. Leveranciersdisconto 3.3.7. Verhouding leveranciersdisconto krediet en cedentdiscontokrediet 3.3.8. Orderbriefje of promesse 3.3.9. De wisselbrief wordt niet betaald 3.3.10. Acceptkrediet 3.4. Gespecificeerde voorschottenkredieten 3.4.1. Voorschotten versus kaskrediet 3.4.2. Krediet op opgeslagen goederen 3.4.3. Voorschotten op facturen in pand 3.4.4. Factoring 3.4.5. Incassokrediet (inningskrediet) 3.5. Kredieten waarbij de kredietinstelling haar handtekening verleent 3.5.1. Borgstellingskrediet 3.5.2. Documentairkrediet


17

Kredietverlening

3/3

4. Halflange en lange kredieten

4.1. Investeringskrediet 4.2. Vaste voorschotten op lange termijn 4.3. Wentelkrediet 4.4. Leasing 4.5. Exportfinanciering op middellange en lange termijn

5. Waarborgen

5.1. Bepaling en doel 5.2. Terugbetalingrisico en waarborgen 5.3. Soorten 5.4. Waarde 5.5. Bespreking

Handboek-Cursustekst Cursustekst


18

Boekhouden en BTW – Practicum boekhouden

1/5

Situering in het studieprogramma Eerste jaar – 200 lestijden Boekhouden en BTW: 80 lestijden Practicum boekhouden: 120 lestijden Doel De bedoeling van deze cursus is de beginnende student in te leiden in de basismaterie aangaande boekhouden en BTW, en gaandeweg tijdens het cursusjaar alle basisbeginselen inzake de boekhoudkundige logica en wetgeving en de meest courante BTW-beginselen eigen te maken. De theoretische beschouwingen zullen steeds worden ingeoefend aan de hand van uit de praktijk geplukte voorbeelden en situatieschetsen ten einde het de student mogelijk te maken zich in elke situatie in te leven welke moet leiden tot een optimaal resultaat: het begrijpen van de theorie en ze ook in een praktijksituatie kunnen toepassen. De student moet na afloop van de cursus in staat zijn via gebruik van het MAR de courante boekingen van een handelsonderneming te kunnen voeren, rekening houdend met de in Europa van toepassing zijnde BTW-reglementering. De student zal in staat zijn de courante boekhouding te voeren van een internationaal georiënteerd bedrijf langs de in- en outputzijde, zijnde een must voor de Belgische boekhouder, gezien de openheid van de Belgische economie. Een inleiding IFRS wordt gegeven. Inhoud 1. Inleiding 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7.

Doel van boekhouden Indeling van de ondernemingen in categoriën en hun wettelijke verplichtingen Stappenplan voor het oprichten van een eigen zaak/vennootschap Begrippen: de factuur, BTW en maatstaf van heffing Facturatierecht en/of –plicht Aanrekenen van BTW: recht en/of plicht, vrijgestelde handelingen Boekhouding van de kleine onderneming: het enkelvoudig boekhouden

2. Het systeem van dubbel boekhouden 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7.

De balans (activa en passiva) Opdeling van de balans volgens graad van liquiditeit/opeisbaarheid De balansrekeningen en indeling in klassen De resultatenrekening: kosten- en opbrengstenrekeningen Het journaal en het grootboek Het M.A.R. Boekhoudprincipes (IFRS)


19


2/5

3. De commerciële verrichtingen

3.1. Het aankopen van goederen 3.1.1. Algemene boeking 3.1.2. Creditnota 3.1.3. Commerciële korting 3.1.4. Financiële korting 3.1.5. Bijkomende kosten 3.1.6. Terugstuurbare verpakking 3.2. Het aankopen van diensten 3.2.1. Algemene boeking 3.2.2. Creditnota 3.2.3. Commerciële korting 3.2.4. Financiële korting 3.2.5. Bijkomende kosten 3.2.6. Terugstuurbare verpakking 3.3. Verkopen 3.3.1. Verkopen van goederen uit de core-business 3.3.2. Verkopen van diensten uit de core-business 3.3.3. Algemene boeking 3.3.4. Creditnota 3.3.5. Commerciële korting 3.3.6. Financiële korting 3.3.7. Bijkomende kosten 3.3.8. Terugstuurbare verpakking

4. De voorraadwijziging

4.1. Na aan- en verkopen het nut en het doel aantonen van de voorraadwijziging ter verantwoording van het resultaat 4.2. Berekenen van de bruto-contributiemarge 4.3. De bruto-contributiemarge begrijpen in een bredere bedrijfseconomische context

5. BTW-wetgeving inzake levering van goederen en diensten 5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

Herhaling van de reeds geziene algemene BTW-beginselen BTW op intracommunautaire levering van goederen BTW op intracommunautaire verwerving van goederen BTW-regime inzake intracommunautaire levering van diensten 5.4.1. Diensten n.a.v. een levering van goederen – vrijgestelde levering 5.4.2. BTW verschuldigd in het land van levering van de dienst – fiscaal vertegenwoordiger 5.4.3. Recuperatiemogelijkheid van Europese BTW 5.5. Export en verplichte documentatie inzake vrijstelling van BTW 5.6. Import en verplichte documentatie inzake inklaring van goederen in de EU 5.6.1. Invoer via expediteur – fiscaal vertegenwoordiger 5.6.2. Invoer via het systeem van de verlegging van heffing van de BTW 5.7. Levering van goederen en diensten onder het stelsel van de medecontractant


20


3/5

6. De BTW-aangifte 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6.

Wie dient een BTW-aangifte in te dienen? Wanneer (maandelijks/kwartaal)? Waar? Wanneer betalen, verrekenen? Overlopen van alle roosters van de BTW-aangifte Het decembervoorschot

7. Recht op aftrek van de BTW

7.1. De gemengde BTW-plichtige 7.1.1. Aftrek van BTW volgens verhoudingsgetal 7.1.2. Aftrek van BTW volgens werkelijk gebruik 7.2. De niet-BTW-plichtige 7.3. Niet-aftrekbare BTW bij volledige BTW-plichtigen 7.3.1. BTW op facturen met deels privé-karakter 7.3.2. BTW op handelsgeschenken 7.3.3. BTW op sociale voordelen aan het personeel 7.3.4. BTW op tabaksproducten en geestrijke dranken 7.3.5. BTW op kosten van logies, spijzen en dranken 7.3.6. BTW op buitenlandse reizen 7.3.7. Buitenlandse BTW 7.3.8. BTW op voertuigen

8. Intrastat en de intrastat-aangifte 9. Studie van de activa: klasse 2 – vaste activa

9.1. De verwerving van vaste activa 9.1.1. Verwerving door aanschaf 9.1.2. Verwerving door eigen productie 9.1.3. Verwerving door inbreng in natura 9.1.4. Leasing 9.2. Tijdens de levensduur van het actief 9.2.1. Afschrijvingen (lineair-degressief-....) 9.2.2. Waardeverminderingen 9.2.3. Herwaarderingsmeerwaarden 9.3. Op einde gebruiksduur 9.3.1. Buitengebruikstelling 9.3.2. Verkoop 9.4. De verschillende rekeningen behorende bij vaste activa (rekening 20 t.e.m. 29) worden uitgebreid met praktijkvoorbeelden toegelicht

10. Studie van de activa: klasse 3 – voorraden en bestellingen in uitvoering

10.1. Wat zijn voorraden? 10.2. Verwerken van voorraden tijdens het boekjaar – permanente inventaris 10.3. Verwerken van voorraden op het einde van het boekjaar 10.4. Waarderingstechnieken (FIFO, LIFO, gewogen gemiddelde, individuele prijzen) 10.5. Wettelijke bepalingen


21


4/5

11. Studie van de activa: klasse 4 – vorderingen op minder dan 1 jaar

11.1. Debiteuren: een grondige analyse 11.1.1. De wisselbrief 11.1.2. Dubieuse debiteuren 11.2. Andere rekeningen behorende tot deze klasse worden toegelicht a.d.h.v. praktijkvoorbeelden 11.2.1. Terug te vorderen BTW 11.2.2. Terug te vorderen winstbelasting 11.2.3. Te innen opbrengsten 11.2.4. Rekening courant

12. Studie van de activa: klasse 5 – geldbeleggingen en liquide middelen 12.1. 12.2. 12.3. 12.4. 12.5. 12.6. 12.7. 12.8. 12.9. 12.10.

Eigen aandelen Aandelen: aanschaffing, rente, waardedaling en verkoop Termijndeposito’s Te incasseren vervallen waarden De cheque Bank- en postrekeningen De kasverrichtingen De financiële verrichtingen Verrichtingen i.v.m. vreemde valuta Interne overboekingen

13. Studie van de passiva: klasse 1 – het eigen vermogen

13.1. Kapitaal 13.1.1. Inbreng in speciën 13.1.2. Inbreng in natura 13.1.3. Gemengde inbreng 13.2. Uitgiftepremies 13.3. Herwaarderingsmeerwaarden 13.4. Verschillende soorten reserves en overgedragen resultaat 13.5. Kapitaalsubsidies

14. Studie van de passiva: klasse 2 – het vreemd vermogen op meer dan 1 jaar

14.1. Voorzieningen 14.2. Achtergestelde leningen 14.2.1. Converteerbaar 14.2.2. Niet-converteerbaar 14.3. Niet-achtergestelde lening 14.4. Kredietinstellingen 14.4.1. Het investeringskrediet 14.4.2. Het acceptkrediet 14.4.3. Het verloop van een lening: de aanvraag, de aflossing (annuïteiten), de vereffening, boekingen op het einde van het boekjaar 14.5. Overige rekeningen


22


5/5

15. Studie van de activa: klasse 4 – schulden op minder dan 1 jaar

15.1. De rekeningen 42 t.e.m. 48 15.2. De personeelsvergoeding (rekening 45) 15.2.1. Overgang van bruto- naar nettoloon: RSZ-bijdrage en de bedrijfsvoorheffing 15.3. De personeelskost 15.3.1. Loonboeking via loonberekening in eigen beheer 15.3.2. Loonboeking via loonberekening van een sociaal secretariaat 15.3.3. Provisie vakantiegeld

16. De eindejaarsverrichtingen

16.1. Regularisatie van de balansrekeningen 16.2. Regularisatie van de resultatenrekeningen 16.3. Overboeken van alle hulprekeningen 16.4. Boekingen i.v.m. afschrijvingen, voorraden, voorzieningen van risico’s en kosten, BTW, … 16.5. Overlopende rekeningen (rekening 490-493)

Handboek-Cursustekst Algemeen Boekhouden Nu – Deel 1 C. Van Liedekerke, G. Walravens Uitgeverij: de boeck, 2007, ISBN 978 90 455 1557 1 Slides


23

Leerinhouden: doel, inhoud en bibliografie Tweede jaar

Vennootschapsboekhouden Audit en beleidscontrole Practicum computerboekhouden en ERP-systemen Analytisch boekhouden Budgettering Analyse van de jaarrekening Investeringsanalyse en –financiering


24

Vennootschapsboekhouden

1/3

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 60 lestijden Doel De bedoeling van deze cursus is de student, welke reeds in het eerste jaar een grondige inleiding inzake boekhouden en BTW heeft gekregen, een aantal topics inzake boekhouden en vennootschapsrecht bij te brengen. De theoretische beschouwingen zullen steeds worden ingeoefend aan de hand van uit de praktijk geplukte voorbeelden en situatieschetsen ten einde het de student mogelijk te maken zich in elke situatie in te leven, welke moet leiden tot een optimaal resultaat: het begrijpen van de theorie en ze ook in een praktijksituatie kunnen toepassen. De student moet na afloop van de cursus in staat zijn via gebruik van het MAR en de vennootschappenwet de behandelde topics toe te lichten, zich een duidelijk beeld kunnen vormen over de verscheidene levensfasen van een vennootschap vanaf de oprichting over de kapitaalverhoging en de kapitaalvermindering, tot de vereffening. Inhoud 1. Keuze van de juridische ondernemingsvorm 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.

Keuze tussen eenmanszaak en vennootschap Keuze tussen de verschillende vennootschapsvormen Rechtspersoonlijkheid Aansprakelijkheid van de vennoten Alarmbelprocedure

2. Kapitaalvorming

2.1. Juridische aspecten van de oprichting van vennootschappen 2.2. De oprichtingskosten 2.3. De oprichtingsformaliteiten: voorbereidende studie, financieel plan, statuten 2.4. Inbreng in speciën: juridisch en boekhoudkundig 2.5. Inbreng in natura: juridisch en boekhoudkundig 2.6. Vervroegde stortingen 2.7. Quasi inbreng in natura 2.8. Aandeelhouders in gebreke 2.9. Oprichten met verschillende soorten aandelen 2.10. Aandelen en winstbewijzen 2.11. Waardebepaling van aandelen – eigen vermogenswaarde – intrinsieke waarde - beurswaarde 2.12. Overdracht van aandelen


25


2/3

3. Kapitaalwijzigingen

3.1. Kapitaalverhoging: juridische en bedrijfseconomische aspecten 3.1.1. De eigenlijke kapitaalverhoging in speciën/in natura – voorkeurrecht en claims uitgiftepremie 3.1.2. De oneigenlijke kapitaalverhoging en bonusaandelen 3.2. Kapitaalvermindering: juridische en bedrijfseconomische aspecten 3.2.1. Kapitaalvermindering door terugbetaling aan de aandeelhouders 3.2.2. Vrijstelling van stortingsplicht 3.2.3. Kapitaalvermindering door aanzuivering van verliezen (oneigenlijke kapitaalvermindering) 3.2.4. Inkoop eigen aandelen 3.3. Aflossing van het kapitaal: juridische en bedrijfseconomische aspecten

4. Financiering door vreemd vermogen op lange termijn

4.1. De obligatielening 4.1.1. Juridisch 4.1.2. Verschilpunten obligatie versus aandeel 4.1.3. Boekhoudkundige aspecten van de obligatielening 4.2. De achtergestelde lening 4.2.1. Juridisch en fiscaal 4.2.2. Boekhoudkundige aspecten van de achtergestelde lening

5. Het boeken van belastingen 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.8. 5.9.

Toepassingsgebied van de vennootschapsbelasting Grondslag van de vennootschapsbelasting Tarief van de vennootschapsbelasting Belastingvermeerdering Het boeken van voorafbetalingen en bonificaties Notionele interestaftrek Bepalen van de belastbare basis Bepalen en boeken van de fiscale provisie Boekingen op het einde van het boekjaar en in de loop van het volgende boekjaar

6. De winstverdeling

6.1. Wettelijke bepalingen 6.2. Opstellen van de winstverdelingstabel 6.3. Boekingen m.b.t. de winstverdeling

7. De vereffening van de vennootschap 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5.

De ontbinding: juridische aspecten en verplichtingen Gerechtelijk akkoord De vereffening: juridische aspecten en verplichtingen Activiteiten bij de vereffening Sluiting van de vereffening


26


3/3

Handboek-Cursustekst Algemeen boekhouden Nu 2: praktisch vennootschapsboekhouden A. Chiau, J. Van Den Bossche Uitgeverij: De Boeck, 2002 Bibliografie Vennootschapsboekhouden R. Vertonghen, C. Lefebvre Uitgeverij: Acco Leuven, 2002 Wetgeving Wetboek Vennootschapsrecht: te raadplegen op www.fisconet.be Wet van juli 1976 op de boekhouding en de jaarrekening KB van januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek Vennootschapsrecht


27

Audit en beleidscontrole

1/3

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 20 lestijden Doel De bedoeling van deze cursus is de student welke reeds in het eerste jaar een grondige inleiding inzake boekhouden en BTW heeft gekregen en in het tweede jaar een aantal topics inzake boekhouden en vennootschapsrecht heeft doorlopen, een grondige basiskennis te geven over hoe de interne en externe controle over de boekhouding en de jaarrekening concreet dient te gebeuren. De theoretische beschouwingen zullen steeds worden ingeoefend aan de hand van uit de praktijk geplukte voorbeelden en situatieschetsen ten einde het de student mogelijk te maken zich in elke situatie in te leven welke moet leiden tot een optimaal resultaat: het begrijpen van de theorie en ze ook in een praktijksituatie kunnen toepassen. De student moet na afloop van de cursus in staat zijn de belangrijkste termen uit de financiële audit te kennen en te interpreteren, de auditprincipes te kennen en te kunnen toepassen op concrete gevalsituaties, en het begrip auditrisico te begrijpen. Zowel de voornaamste interne als de externe auditprincipes en technieken dienen door de student te worden beheerst. Inhoud 1. Inleiding 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6.

Ontstaan van het dubbel boekhouden Verplichting tot het voeren van een boekhouding Boekhouding als bron voor bedrijfseconomische informatie Structuur van de boekhoudafdeling Algemene auditdoelstellingen Internationalisering

2. Interne audit

2.1. Karkateristieken van interne audit 2.2. Administratieve procedures 2.2.1. Goed afgelijnde taakomschrijvingen 2.2.2. Functiescheiding 2.2.3. Sluitend systeem van goedkeuringen en volmachten 2.2.4. Administratieve procedures 2.2.5. Flow chart 2.3. Controle en controletechnieken 2.3.1. De steekproef 2.3.2. Het interview 2.3.3. Complotten tussen operationeel en administratief personeel 2.3.4. Computeraudit 2.3.5. Transactiecontrole: audit trail


28


2/3

3. Externe audit

3.1. Reden van bestaan 3.1.1. Het Instituut der Bedrijfsrevisoren (IBR) 3.1.2. Verplichte aanstelling van een commissaris-revisor 3.2. Controlenormen: 3.2.1. Controle in een geest van volledige onafhankelijkheid : utopie of realistisch ? 3.2.2. Algemene controlenormen 3.2.3. Normen betreffende de controlewerkzaamheden 3.2.4. Normen betreffende de verslaggeving 3.3. Controlewerkpapieren 3.3.1. Het permanent dossier 3.3.2. Het werkdossier per jaar 3.3.3. Het interne controledossier (administratieve organisatie en interne controle) 3.4. Het controleprogramma 3.5. Audit van de administratieve organisatie 3.5.1. Audit van de verkoopprocedure 3.5.2. Audit van de aankoopprocedure 3.6. Boekhoudkundige controles 3.6.1. Oprichtingskosten (20) 3.6.2. Immateriële vaste activa (21) 3.6.3. Materiële vaste activa (22-27) 3.6.4. Financiële vaste activa (28) 3.6.5. Voorraden (30-36) 3.6.6. Handelsvorderingen (40) 3.6.7. Overige vorderingen (41) 3.6.8. Geldbeleggingen en liquide middelen (50-58) 3.6.9. Eigen vermogen (10-15) 3.6.10. Voorzieningen (16) 3.6.11. Vreemd vermogen op lange termijn (17) 3.6.12. Vreemd vermogen op korte termijn (42-47) 3.6.13. Overlopende rekeningen (49) 3.6.14. Controle van de resultatenrekening 3.7. De jaarrekening en bijkomende bescheiden 3.7.1. De jaarrekening 3.7.2. Verslag van de Raad van Bestuur 3.7.3. Notulen van de Algemene Vergadering 3.8. Bijlagen 3.8.1. Jaarverslag van de Raad van Bestuur 3.8.2. Notulen van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders 3.8.3. Aanwezigheidslijst Algemene Vergadering 3.8.4. Volmachtovereenkomst voor stromannen 3.8.5. Verslag van de commissaris-revisor


29


3/3

Handboek-Cursustekst Externe controle in de praktijk Dirk Van Vlaenderen Uitgeverij: De Boeck, 2002 Bibliografie Handboek Auditing R. Dries, L. Van Brussel, M. Willekens Uitgeverij: Intersentia, 2001 Een praktische kijk op administratieve organisatie en interne controle H. Wilmots Uitgeverij: Standaard – IBR-IRE, 2002


30

Practicum computerboekhouden en ERP-systemen

1/3

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 80 lestijden Doel De doelstelling van deze module is de studenten vertrouwd te maken met de verwerking van verschillende boekhoudkundige verrichtingen aan de hand van een boekhoudpakket (ProAcc). Diverse modules (menu's) komen aan bod: boekhoudkundige verrichtingen (aankopen, verkopen, financiële verrichtingen, diverse verrichtingen), afschrijvingen, BTW-aangifte, intrastat-aangifte, analytische boekhouding, interne en externe rapportering inclusief de opmaak van een jaarrekening, …. Er wordt aandacht besteed aan de mogelijkheden van het boekhoudpakket maar evenzeer aan de beperkingen ervan. Er wordt verondersteld dat de studenten een goede kennis hebben van boekhouden. Door middel van gevallenstudies kunnen zij deze kennis verder uitdiepen en aan de praktijk toetsen. Door de nodige aandacht te schenken aan de architectuur van het boekhoudpakket is het eveneens de bedoeling dat de studenten zich vlug kunnen aanpassen aan andere boekhoudpakketten. Uiteindelijk moeten de studenten instaat zijn een volledige boekhouding te voeren via de computer. In een volgende fase is het de doelstelling om de studenten kennis te laten maken met ERPsoftware, namelijk geïntegreerde administratieve software gaande van het beheer van de facturatie, orders, voorraden, aankopen, workflowopvolging, …. Na een algemene situering van ERPsoftware wordt aan de hand van een gevallenstudie de module orderadministratie van ProAcc aangeleerd. Inhoud

Deel 1: Module boekhouding en uitbreidingen Inleiding 1. De opbouw van het boekhoudpakket 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.

Hoofdscherm en belangrijke menu’s Navigeren (invoeren, opvragen en wijzigen van gegevens) Overzicht van de belangrijkste modules Instellingen (boekjaren, periodes, parameterrekeningen, …) Databanken (gemeenten, valuta, betalingswijze, vertegenwoordiger, …)


31


2/3

2. Eenvoudige verrichtingen 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Ingeven van klanten (belangrijkste velden) Ingeven van leveranciers (belangrijkste velden) Aanmaak van rekeningen (overzicht van de opties) Aankoopverrichtingen 2.4.1. Eenvoudige aankopen 2.4.2. Verwerking van financiële kortingen 2.4.3. Verwerking van handelskortingen 2.4.4. Intracommunautaire verwervingen 2.4.5. Invoer 2.4.6. BTW-medecontractant 2.4.7. CN 2.5. Verkoopverrichtingen 2.5.1. Eenvoudige verkopen 2.5.2. Verwerking van financiële kortingen 2.5.3. Verwerking van handelskortingen 2.5.4. Intracommunautaire leveringen 2.5.5. Uitvoer 2.5.6. BTW-medecontractant 2.5.7. CN 2.6. Financiële verrichtingen 2.7. Diverse verrichtingen 2.8. Automatisering van verrichtingen 2.9. Bijwerken en afpunten 2.10. Specifieke oefeningen

3. Documenten/output 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9.

Boekhoudplan Proef- en saldibalans Verschillende dagboeken Bankafschriften Openstaande vorderingen en schulden Lijst ontbrekende BTW-nummers BTW-aangifte Intrastat-aangifte …

4. Afsluitverrichtingen en opening van het nieuwe boekjaar 5. Uitbreiding 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5.

De jaarrekening en financiële ratio’s (First) Analytische boekhouding Budgettering inclusief verschillenanalyse Management rapporten Automatisering van verrichtingen : automatische overschrijving (ISABEL), e-facturatie, indienen van BTW-aangiften via het internet

6. Gevallenstudies


32


3/3

Deel 2: ERP-systemen 1. Inleiding 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Ontstaan en situering Definitie Documentenflow Overzicht van de verschillende onderdelen

2. De orderadministratie als een aparte module bij ProAcc 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Overzicht van de verschillende modules Samenhang tussen de verschillende modules Mogelijkheden van de orderadministratie Artikelen (code, omschrijvingen, opzoekmogelijkheden, verkoopprijzen en koppeling met leveranciersfiches en klantenfiches, IntraStatgegevens, …)

3. Gevallenstudie

3.1. Facturatie 3.1.1. Aanmaak verkoopfacturen en creditnota’s 3.1.2. Automatische overbrenging naar de boekhouding 3.2. Voorraadbeheer 3.2.1. Genereren van leveringsbonnen voor klanten en leveranciers 3.2.2. Leveringsbonnen omzetten naar factuur 3.3. Voorraad- en aankoopbeheer 3.3.1. Orderbevestigingen klanten 3.3.2. Automatische bestelbon leveranciers 3.4. Verschillende opvraagmogelijkheden 3.4.1. Overzicht documenten klanten en leveranciers 3.4.2. Historieken klanten en leveranciers 3.4.3. Artikellijsten 3.4.4. Prijslijsten 3.4.5. Voorraadlijst 3.4.6. Valorisatielijst 3.4.7. Inventarislijst 3.4.8. Lijst ‘te bestellen’ 3.4.9. Overzicht verkoopprijzen 3.5. Uitbreiding documenten: offertes, magazijnbonnen, …

Handboek-Cursustekst Specifieke opgaves en gevallenstudies Boekhouden op computer met ProAcc Marieke Van Beylen, Filip De Maeseneer Uitgeverij: De Boeck Facturatie en orderadministratie op computer met ProAcc Uitgeverij: De Boeck


33

Analytisch boekhouden

1/3

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 80 lestijden Doel De doelstelling van analytisch boekhouden is de studenten inzicht te geven in de verschillende manieren van kostprijsberekening inclusief de eventuele boekhoudkundige verwerking. Het juist interpreteren van de bekomen resultaten neemt een centrale plaats in. De cursus heeft uiteindelijk als doel dat de studenten: - de relatie kunnen leggen tussen de algemene boekhouding en de analytische boekhouding; - begrippen inzake kostencalculatie begrijpen; - inzicht verwerven in de opbouw van een systeem van kostprijsberekening inclusief de boekhoudkundige verwerking in een autonoom analytische boekhouding; - inzicht krijgen in de administratieve organisatie; - kennis verwerven in nieuwe evoluties op het vlak van kostencalculatie; - zelfstandig systemen van kostencalculatie kunnen toepassen in andere omgevingen dan deze die gezien werden tijdens de cursus; - de bekomen kostprijzen juist kunnen interpreteren en op basis hiervan een deskundig en gemotiveerd advies kunnen uitbrengen. Inhoud 1. Inleiding

1.1. De verschillende deelgebieden van de boekhouding 1.2. De kostprijs 1.3. Doelstelling van de kostencalculatie 1.3.1. Kostprijsbepaling, voorraadwaardering en resultaatsbepaling 1.3.2. Van kostensoorten naar kostenplaatsen 1.3.3. Efficiencybeoordeling 1.4. Verhouding tussen de kostprijscalculatie en de algemene boekhouding 1.5. De kostprijs bij het verantwoorden van beslissingen 1.6. Belgische wetgeving

2. Studie van de kostenelementen 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Directe en indirecte kosten: voorbeelden Vaste en variabele kosten: voorbeelden Historische, gebudgetteerde en standaardkosten Studie van enkele kostensoorten


34


2/3

3. Full costing

3.1. Techniek van de kostencalculatie 3.1.1. Situering 3.1.2. Diverse technieken van analytische informatie 3.1.3. Het verzamelen van kostengegevens 3.1.4. Verdeling van de kosten 3.1.5. Van kostenplaatsen naar kostendragers 3.1.6. Bepaling van de kostprijzen en resultaatbepaling 3.1.7. Kostencalculatie en resultaatbepaling: documenten 3.2. De extra-comptabele kostencalculatie 3.2.1. Algemene principes 3.2.2. Gevallenstudie 3.2.3. Kenmerken van deze methode 3.3. Verdeelproblematiek 3.3.1. Enkele begrippen 3.3.2. Probleemstelling: voorbeeld 3.3.3. Doelstelling van de verdeling 3.3.4. Verdelingsmethodes 3.3.5. Criteria voor de keuze van verdeelsleutels 3.3.6. Toepassing van de verdeling van kosten 3.3.7. Trends in verdelingsmethodes 3.3.8. Problematiek van de wederzijdse dienstverlening 3.3.9. Gemeenschappelijke kosten en bijproducten 3.4. Full costing toegepast op industriële bedrijven 3.4.1. Typologie 3.4.2. Kostencalculatie bij massaproductie 3.4.3. Kostencalculatie bij serieproductie 3.4.4. Stukcalculatie 3.4.5. Toepassingen

4. Activity based costing 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6.

Ontstaan en problematiek Typologie en omschrijving van het systeem Systematische opbouw van een systeem van ABC ABC geïntegreerd binnen de analytische boekhouding Evaluatie van ABC Toepassingen

5. Full costing boekhoudkundig verwerkt

5.1. Autonome analytische boekhouding 5.1.1. Rekeningstelsel 5.1.2. Relatie met de rekeningen uit de algemene boekhouding 5.1.3. Deelschema’s 5.1.4. Synthese van de werking van de autonoom analytische boekhouding 5.1.5. Didactische gevallenstudie 5.1.6. Synthese 5.1.7. Toepassingen 5.2. Geïntegreerde analytische boekhouding 5.2.1. Principe 5.2.2. Voorbeeld


35


3/3

6. Direct costing

6.1. Kritische omzettechniek en varianten 6.2. Direct costing 6.2.1. Ontstaan 6.2.2. Begrippen ‘productkosten’ en ‘periodekosten’ 6.2.3. Grondvorm van de direct costing 6.2.4. Enkele nevenvormen 6.2.5. De boekhoudkundige verwerking van de direct costing 6.2.6. Resultaatsbepaling bij direct costing versus resultaatsbepaling bij full costing 6.3. Variabele kostencalculatie 6.3.1. Beleidsaspecten van de kostencalculatie 6.3.2. Differentiële kostencalculatie 6.3.3. Knelpuntfactor 6.3.4. Make or buy-beslissingen 6.3.5. Beslissingen in verband met prijspolitiek

7. Standaardkostencalculatie

7.1. Algemene situering 7.1.1. Eisen met betrekking tot de accountant in zijn previsionele taak 7.1.2. Defintie van standaardkosten 7.1.3. Classificatie van standaarden 7.2. Standaardkostencalculatie 7.2.1. Situering 7.2.2. Boekhoudkundige verwerking en rekeningstelsel 7.2.3. Standaardkosten en direct kostensoorten 7.2.4. Standaardkosten en indirecte kostensoorten 7.2.5. Globaal voorbeeld

8. Enkele topics

8.1. Kostprijscalculatie in de dienstensector 8.2. Kostprijscalculatie in niet commerciële omgevingen (ziekenhuizen, gemeenten, …) 8.3. De kostprijs van afval

Handboek-Cursustekst Analytisch boekhouden en kostencalculatie E. de Lembre, W. Bruggeman Uitgeverij: Wolters Gevallenstudies Bibliografie Cost accounting Ann Jorissen, Chris Lefebre


36

Budgettering

1/1

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 20 lestijden Doel De doelstelling van budgettering is de studenten vertrouwd te maken met het volledige budgetteringsproces. Aandacht wordt besteed aan de verschillende deelbudgetten en de samenhang tussen de deelbudgetten. Dit moet uiteindelijk leiden tot het zelfstandig kunnen opstellen van een gebudgetteerde resultatenrekening en een gebudgetteerde balans. Verschillen tussen de gebudgetteerde cijfers en de werkelijke cijfers dienen juist te worden geïnterpreteerd zodat deskundig advies kan worden gegeven. Inhoud 1. Inleiding 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Situering Definitie Het nut van budgettering Statische en flexibele budgetten 1.4.1. Voorbeeld 1.4.2. Verschillen- of afwijkingsanalyse 1.4.3. Praktische oefeningen

2. Opstellen van een gebudgetteerde balans en resultatenrekening 2.1. Voorbeeld: pro forma resultatenrekening en balans 2.2. Enkele opmerkingen 2.3. Praktische oefeningen

3. Enkele specifieke topics

3.1. Zero base budgettering 3.2. Budgettering en projecten 3.3. Het financieel plan

Handboek Budgettering : Gebudgetteerde balans + gebudgetteerde resultatenrekening Luk Van Haute, Thea Versleegers Uitgeverij: De Boeck, ISBN : 978904551046


37

Analyse van de jaarrekening

1/2

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 60 lestijden Doel Zich onderscheiden op een meer en meer concurrentiële markt doet de boekhouder niet (meer) op het vlak van « het houden van de boeken ». Dat dit correct en volgens de (wettelijke e.a.) voorschriften gebeurt, is zonder meer een basisvereiste. Het verschil moet de boekhouder maken op het vlak van ondersteuning (van zijn management of cliënt) inzake bedrijfsvoering in het algemeen en financieel management in het bijzonder. In de cursus wensen we de toekomstige boekhouder het lezen en interpreteren van een niet geconsolideerde jaarrekening van een grotere KMO bij te brengen en dit aan de hand van ratio’s en financiële stromen. Deze vaardigheid zal haar/hem van pas komen o.m. bij het ondersteunen van haar/zijn management of cliënt op het vlak van bedrijfsvoering (knelpunten blootleggen, budgetten opmaken, managementinformatie ontwikkelen zoals een boordtabel), bij de voorbereiding van kredietonderhandelingen (waar let een bank op), bij het bepalen van kredietlimieten op klanten (beperken van het risico op verloren vorderingen), bij de keuze van strategische partners (een belangrijke leverancier, n.a.v. de opstart van een joint-venture) en wanneer de overname van een andere bedrijf wordt overwogen. Na het volgen van de cursus wordt van de toekomstige boekhouder verwacht dat zij/hij: 1 de inhoud en structuur van de niet geconsolideerde jaarrekening in de vingers heeft; 2 op zelfstandige basis een dergelijke jaarrekening van een grotere KMO kan analyseren; 3 een dergelijke analyse methodisch aanpakt; 4 hierbij gebruik maakt van ratio’s en financiële stromen; 5 elke ratio en beweging op het vlak van financiële stromen afzonderlijk en in hun onderling verband doorgrondt; 6 een conclusie (in gewone mensentaal) kan formuleren inzake de financiële toestand en rendabiliteit van de onderneming, inclusief een aanduiding van de aandachtspunten voor de toekomst. Inhoud 1. Boekhouden en jaarrekening 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6.

De principes van het dubbel boekhouden Het MAR De inhoud van de rubrieken De boekhoudkundige verrichtingen De afsluitverrichtingen De jaarrekening


38

Analyse van de jaarrekening

2/2

2. Inleiding op de financiële analyse 3. De Financiële Stromen Tabel (FST) 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6.

Cashflow (CF): het begrip “niet-kaskosten”, courante CF, uitzonderlijke CF De FST Een FST opstellen Verfijningen aan een opgestelde FST Een FST klaarmaken voor interpretatie Een FST interpreteren

4. Ratio-analyse 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5.

Vooraf De graad van onafhankelijkheid meten De graad van liquiditeit meten Onderzoek naar de rendabiliteit Ratio’s die de efficiëntie nagaan van de ingezette middelen

Handboek-Cursustekst Cursustekst Een set van begeleidende/ondersteunende documentatie Jaarrekeningen van KMO’s Balanslezen voor niet-ingewijden Uitgeverij: Roularta Books Bibliografie Financiële analyse van ondernemingen Prof. Dr. H. Ooghe Financial statement analysis Leopold A. Bernstein


39

Investeringsanalyse en -financiering

1/2

Situering in het studieprogramma Tweede jaar – 40 lestijden Doel Investeringsbeslissingen betreffen in de meeste gevallen grotere bedragen en hebben altijd consequenties op langere termijn. Een behandeling van de voornaamste aspecten gekoppeld aan dergelijke belangrijke beslissingen kan dan ook niet ontbreken in deze opleiding tot boekhouder gezien deze laatste, zeker in kleinere en middelgrote ondernemingen, vaak als (enige) raadsman fungeert voor de bedrijfsleider. Na het volgen van de cursus wordt van de toekomstige boekhouder verwacht dat zij/hij: 1 inzicht heeft in het belang en de praktische uitwerking van een efficiënt beheer van voorraden en handelsvorderingen; 2 ondersteuning kan bieden aan haar/zijn management/cliënt op financieel vlak, wanneer deze wenst over te gaan tot de verwerving van een materieel vast actief, in het bijzonder een machine; 3 de voornaamste waarderingsmethodes onder de knie heeft die worden gebruikt bij de waardebepaling van een onderneming; 4 inzicht heeft in het onderhandelingsproces m.b.t. de koop van een onderneming; 5 kennis heeft over de wijze waarop supra vermeldde investeringen kunnen gefinancierd worden. Inhoud 1. Investeren in bedrijfskapitaal

1.1. Het beheer van voorraden 1.2. Het beheer van handelsvorderingen 1.3. Financiering van voorraden en handelsvorderingen

2. Investeren in materieel vast actief 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Waarderingsprincipes De soorten investeringen De bepaling van de relevante kasstromen De verschillende methodes 2.4.1. De terugverdienperiode 2.4.2. De gemiddelde boekhoudkundige rendabiliteit 2.4.3. Intern rendementsgraad 2.4.4. Netto-contante waarde 2.5. Financiering


40

Investeringsanalyse en -financiering

2/2

3. Investeren in financieel vast actief 3.1. De waardebepaling 3.1.1. De boekwaarde 3.1.2. De intrinsieke waarde 3.1.3. De vergelijkingswaarde 3.1.4. De rendementswaarde 3.2. Het onderhandelingsproces 3.3. De financiering

Handboek-Cursustekst Cursustekst Bibliografie Management accounting Drury Bedrijf te koop Dalhuisen, Van Dieren Uitgeverij: Business Bibliotheek Het midden en kleinbedrijf … voor dummies Eric Tyson, Jim Schell Uitgeverij: Addison Wesley


41

Leerinhouden: doel, inhoud en bibliografie Derde jaar

De geconsolideerde jaarrekening Fusies en overnames Personenbelasting Vennootschapsbelasting Fiscaal ondernemingsbeleid Practicum beheerssoftware Ondernemingsproject


42

De geconsolideerde jaarrekening

1/3

Situering in het studieprogramma Derde jaar – 20 lestijden Doel Het Koninklijk Besluit van 6 maart 190 op de geconsolideerde jaarrekening van de ondernemingen voerde in België de consolidatieverplichtingen in die gestoeld zijn op Europese Richtlijnen. Ondertussen werd deze reglementering geïncorporeerd in het wetboek vennootschappen en in haar uitvoeringsbesluiten. De geconsolideerde jaarrekening beoogt in de eerste plaats het verschaffen van financiële informatie van een geheel van ondernemingen waartussen een affiliatieverband bestaat en waarbij abstractie wordt gemaakt van de afzonderlijke rechtspersoonlijkheden van de ondernemingen die deel uitmaken van de consolidatiekring. Bijgevolg behelst de geconsolideerde jaarrekening in eerste instantie het vermogen, de financiële positie en de resultaten van de groep als één geheel beschouwd. Het belang van de consolidatiewetgeving neemt bovendien steeds toe. De recente ontwikkelingen op het gebied van de nieuwe International Accounting Standards en hun implicatie op voornamelijk beursgenoteerde ondernemingen, bevestigen dit. De doelstellingen van onderhavige cursus kunnen als volgt worden samengevat : - inzicht verschaffen in de wettelijk kader waarbinnen de consolidatieverplichtingen zijn omschreven; - een aantal belangrijke basisbegrippen inzake consolidatie begrijpen; - inzicht verwerven in de problematiek die voorafgaat aan het consolidatieproces; - het vertrouwd geraken met de belangrijkste consolidatiemethoden; - de nodige kennis verwerven met betrekking de de diverse consolidatietechnieken en dit binnen elke methode; - de voornaamste consolidatieverrichtingen boekhoudkundig leren verwerken; Inhoud

Deel 1: De geconsolideerde jaarrekening 1. Belgisch wettelijk kader en toepassingsgebied

1.1. Belgisch wettelijk kader – K.B. ban 6 maart 1990 (B.S. 27 maart 1990) – Wetboek Vennootschappen en uitvoeringsbesluiten. 1.2. Toepassingsgebied van het K.B. van 6 maart 1990 m.b.t. de geconsolideerde jaarrekening Wetboek Vennootschappen en uitvoeringsbesluiten

2. Concepten en definities


43


2/3

3. Consolidatieplicht 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5.

Wie moet consolideren? Welke vennootschappen mogen buiten de consolidatie worden gehouden? Welke vennootschappen moeten buiten de consolidatie gehouden worden? Vrijstelling van consolidatie Uitzonderingen op de vrijstelling van consolidatie

4. De geconsolideerde jaarrekening

4.1. Samenstelling, structuur en inhoud van de geconsolideerde jaarrekening 4.2. Eenheidsmunt 4.3. Boekhoudkundige grondslag

5. Harmonisatie

5.1. Waarderingsregels 5.2. Afsluitingsdata

6. Controle en openbaarmaking

6.1. Controle van de geconsolideerde jaarrekening 6.2. Openbaarmaking van de geconsolideerde jaarrekening

7. Administratieve organisatie

Deel 2: Consolidatiemethoden 1. Consolidatiemethoden

1.1. Integrale consolidatiemethode 1.2. Proportionele of evenredige consolidatiemethode 1.3. Vermogensmutatiemethode

2. Concept van de geconsolideerde reserves

2.1. Concept van de geconsolideerde reserves 2.2. Het continuïteitsprincipe van de geconsolideerde reserves

3. Technieken van samenvoeging

3.1. Consolidatie per niveau 3.2. De directe consolidatiemethode

Deel 3: Het consolidatieproces 1. De verschillende stappen in het consolidatieproces 2. Beschrijving van het geconsolideerd geheel 2.1. Bepaling van de consolidatiekring 2.2. Bepaling van de consolidatiemethoden 2.3. Berekening van het integratiepercentage


44


3/3

3. Opstellen en controle van de consolidatiebundels 4. De muntconversie van de jaarrekening in vreemde munt

4.1. Conversiemethoden toepasbaar op de balans 4.2. Toepasbare conversiemethoden op de resultatenrekening 4.3. Omzettingsmethodes die worden erkend door het K.B. van 6 maart 1990 – Wetboek van de Vennootschappen en uitvoeringsbesluiten 4.4. Behandeling van het wisselkoersverschil

5. De afstemming van wederzijdse saldi en transacties 5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

De wederzijdse transacties en saldi Bepalen en meedelen van de wederzijdse transacties en saldi Oorsprong van verschillen Herwerkingen van de verschillen

6. Herwerkingen voor de consolidatie 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. 6.7. 6.8. 6.9.

Waarderingsregels van de groep Dividenduitkering door een geconsolideerde vennootschap De uitkering van tantièmes aan derden door een geconsolideerde vennootschap Winsten en verliezen inbegrepen in de waarde van immateriële en materiële vaste activa Verkoop van een geconsolideerde deelneming aan een andere geconsolideerde vennootschap Geboekte waardevermindering en herwaarderingsmeerwaarden op geconsolideerde deelnemingen Interne winst begrepen in de voorraden Afschrijvingen op positieve consolidatieverschillen Impact van de eliminatie van interne resultaten op het aandeel van derden

7. Eliminatieboekingen voor de consolidatie 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5.

Toepassing van de evenredige integratiemethode Toepassing van de vermogensmutatiemethode Eliminatie van de wederzijdse saldo’s en transacties Berekening van het minderheidsbelang Eliminatie van het eigen vermogen en de deelnemingen

Handboek-Cursustekst Diverse artikels omtrent consolidatie Basisboek Consolidatie + slides, met toepassingen in BE GAAP en IFRS Carine Coppens en Mario Dekeyser - Standaard Uitgeverij Bibliografie Handboek consolidatie S. Plateau, G. Van Herck Uitgeverij: ACCO, Leuven


45

Fusies en overnames

1/2

Situering in het studieprogramma Derde jaar – 20 lestijden Doel De bedoeling van deze cursus is de ervaren student in te leiden in de basismaterie aangaande fusies, splitsingen en overnames. Meer bepaald wordt er aandacht besteed aan de vennootschapswettelijke aspecten, de fiscale aspecten en de boekhoudtechnische aspecten. Verder wordt eveneens even stilgestaan bij de begrippen inbreng van een bedrijfstak of van een algemeenheid van goederen. De theoretische beschouwingen zullen steeds worden ingeoefend aan de hand van uit de praktijk geplukte voorbeelden en situatieschetsen ten einde het de student mogelijk te maken zich in elke situatie in te leven welke moet leiden tot een optimaal resultaat: het begrijpen van de theorie en ze ook in een praktijksituatie kunnen toepassen. De student moet na afloop van de cursus in staat zijn zich op basis van een concrete situatie de belangrijkste procedures die dienen te worden nageleefd bij fusies, splitsingen en overnames te beheersen. Bovendien moet hij de belangrijkste boekhoudtechnische aspecten die bij deze operaties te pas komen, beheersen. Inhoud 1. Fusies 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.

Definties van fusie: wettelijke basis Vennootschapsrechtelijke procedure bij een fusie Verslaggeving Raad van Bestuur: het fusievoorstel Verslaggeving Commissaris/Bedrijfsrevisor: oordeel over de ruilverhouding Boekhoudkundige aspecten bij de overnemende vennootschap en bij de opgeslorpte vennootschap(pen) 1.6. Fiscale aspecten bij een vrijgestelde fusie

2. Splitsingen 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Definties van splitsing: wettelijke basis Vennootschapsrechtelijke procedure bij een splitsing Verslaggeving Raad van Bestuur: het splitsingsvoorstel Verslaggeving Commissaris/Bedrijfsrevisor: oordeel over de ruilverhouding en verslaggeving inbreng in natura 2.5. Boekhoudkundige aspecten bij de overnemende vennootschap en bij de opgesplitste vennootschap 2.6. Fiscale aspecten bij een vrijgestelde splitsing


46

Fusies en overnames

2/2

3. Overnames 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.

Definties van overname: wettelijke basis Overname door verwerving van aandelen Overname door fusie Overname door verkoop/inbreng van algeheelheid van goederen Gedeeltelijke overname door verwerving van een bedrijfstak Gedeeltelijke overname door een splitsing Boekhoudkundige aspecten bij de overnemende vennootschap en bij de overgenomen vennootschap 3.8. Fiscale aspecten bij overname

Handboek-Cursustekst Wetboek Vennootschappen Praktijkboek : “Boekhoudkundige en fiscale aspecten van reorganisaties van groepen” Chris Vandermeersche, Director Mergers & acquisitions Tax group PWC Bibliografie Uitgaven van het Instituut der Bedrijfsrevisoren Handboek consolidatie S. Plateau, G. Van Herck Uitgeverij: ACCO, Leuven Vennootschapsboekhouden R. Vertongen, C. Lefebvre Uitgeverij: ACCO Leuven, 2002


47

Personenbelasting

1/5

Situering in het studieprogramma Derde jaar – 40 lestijden Doel Een up-to-date cursus fiscaliteit doceren is een moeilijke aangelegenheid. Vrijwel wekelijks worden wetsartikelen gewijzigd of werpt nieuwe jurisprudentie roet in zorgvuldig opgebouwde wettelijk toegelaten constructies, om van de steeds wijzigende houding van de fiscale administraties nog maar te zwijgen. De cursus fiscaliteit in het derde jaar beoogt dan ook enkel het verstrekken van een gedegen inleiding tot de Belgische directe belastingen en dit op het vlak van de personenbelasting. Waar nodig wordt de link gelegd met indirecte belastingen. Een continue verdere bijscholing op fiscaal vlak is echter onontbeerlijk. Gezien de belangrijkheid van het KMO-segment in de economie wordt in eerste instantie aandacht besteed aan de interactie tussen de te voeren boekhouding en de corresponderende fiscale verplichtingen met bijzondere aandacht voor de figuur van de bedrijfsleider. Als objectief wordt gesteld dat de toekomstige boekhouder met kennis van zake aan de courante fiscale verplichtingen van zijn klanten zelfstandig moet kunnen voldoen, in het bijzonder het tijdig en juist indienen van de verschillende aangiftes. Een op de juiste administratieve praktijk gebaseerde interactie tussen het voeren van een boekhouding en het vervolledigen van de aangiftes is van primordiaal belang ter vrijwaring van zowel het privaat- als beroepsvermogen van zowel de belastingplichtige alsook de professionele boekhouder. Inhoud

1.1. De fiscale soevereiniteit 1.2. Het begrip “rijksinwoner” 1.3. Bewijslast 1.4. Bijzondere gevallen

2. Kenmerken van de personenbelasting

2.1. Globalisatie van inkomsten 2.2. Decumul bij een gemeenschappelijke aanslag 2.3. Automatische indexering


48

Personenbelasting 3.

2/5

De berekening van de personenbelasting

3.1. Schema 3.2. Vaststellen van de belastbare basis 3.3. Toepassen van de tarieven 3.4. Vermindering ingevolge de belastingvrije sommen 3.5. Vermindering voor het lange termijnsparen 3.6. Verhoogde vermindering voor het bouwsparen 3.7. Vermindering voor uitgaven in het kader van PWA/dienstencheques 3.8. Vermindering voor energiebesparende uitgaven 3.9. Vermindering voor passiefhuizen 3.10. Vermindering voor woningen in een zone voor positief grootstedelijk beleid 3.11. Vermindering voor vernieuwing van huurwoningen 3.12. Vermindering voor beveiliging van woningen tegen inbraak of brand 3.13. Vermindering voor obligaties uitgegeven door het Kringloopfonds 3.14. Vermindering voor obligaties uitgegeven door het Fonds ter reductie van de globale energiekost 3.15. Vermindering voor obligaties uitgegeven door het Startersfonds 3.16. Vermindering voor milieu vriendelijke wagens 3.17. Vermindering voor pensioenen en vervangingsinkomsten 3.18. Vermindering inzake overwerk 3.19. Vermindering voor inkomsten uit het buitenland 3.20. Vermindering voor inkomsten van internationale organisaties 3.21. Vermeerdering bij gebrek aan voorafbetaling 3.22. Bonificatie voor voorafbetalingen 3.23. Verrekening van voorheffingen en bestanddelen 3.24. Vlaams Gewest 3.25. Aanvullende gemeente- en agglomeratiebelasting 3.26. Onroerende voorheffing

4.1. Belastbare personen 4.2. Goederen die onroerende inkomsten opleveren 4.3. Opbrengsten uit te sluiten als onroerend inkomen 4.4. Kadastraal inkomen 4.5. Vaststelling van het netto-onroerend inkomen 4.6. Herkwalificatie van het onroerend inkomen bij verhuring door 4.7. bestuurders, zaakvoerders en vereffenaars 4.8. Vrijgestelde inkomsten van onroerende goederen en verminderingen 4.9. De onroerende voorheffing

5.1. Belastbare personen 5.2. Belastbare roerende inkomsten 5.3. Vaststelling van het belastbaar roerend inkomen 5.4. Belastbaar tijdstip 5.5. Aangifte van roerende (en daarmee gelijkgestelde) inkomsten 5.6. Roerende voorheffing

6. Beroepsinkomsten

6.1. Inkomsten uit een beroepsactiviteit 6.2. Inkomsten uit vrijwilligerswerk 6.3. Categorieën beroepsinkomsten


49

Personenbelasting

3/5

6.4. Bepaling van het netto beroepsinkomen 6.5. Niet-belastbare beroepsinkomsten 6.6. Werkelijke beroepskosten 6.7. Forfaitaire aftrek voor beroepskosten

-

7.1. Belastbare personen 7.2. Het begrip “winst”

-

8.1. Belastbare personen 8.2. Belastbare baten 8.3. Vrijgestelde baten 8.4. Beroepskosten

9.1. Belastbare personen 9.2. Belastbare inkomsten 9.3. Belastbare stopzettingmeerwaarden 9.4. Vrijgestelde stopzettingmeerwaarden 9.5. Nawinsten en nabaten 9.6. Na de stopzetting verkregen compensatie vergoedingen 9.7. Beroepskosten

-

10.1. Belastbare personen 10.2. Belastbare bezoldigingen 10.3. Niet-belastbare bezoldigingen 10.4. Beroepskosten

11. Bezoldigingen van bedrijfsleiders 11.1. 11.2. 11.3. 11.4.

Belastbare personen Belastbare bezoldigingen Niet-belastbare bezoldigingen Beroepskosten

12. Bezoldigingen van meewerkende echtgenoten 12.1. Belastbare personen 12.2. Belastbare bezoldigingen 12.3. Beroepskosten

13. Pensioenen, renten en als zodanig geldende toelagen 13.1. Belastbare personen 13.2. Belastbare bezoldigingen 13.3. Beroepskosten


50

Personenbelasting 14.

4/5

14.1. Toepassingsgebied 14.2. Schuldenaars van de bedrijfsvoorheffing 14.3. Kenmerken 14.4. Belastbaar tijdstip 14.5. Betalingstermijn 14.6. Grondslag van de bedrijfsvoorheffing 14.7. Berekening van de bedrijfsvoorheffing

15. Diverse inkomsten

15.1. Occasionele winsten of baten 15.2. Prijzen, subsidies, renten en pensioenen toegekend aan geleerden,schrijvers of kunstenaars Kenmerken 15.3. Uitkeringen tot onderhoud 15.4. Inkomsten uit onroerende rechten 15.5. Loten van effecten van leningen 15.6. Opbrengsten van verhuring van jacht-, vis- en vogelvangstrechten 15.7. Meerwaarden op ongebouwde onroerende goederen 15.8. Meerwaarden op belangrijke deelnemingen 15.9. Meerwaarden op gebouwde onroerende goederen 15.10. Vergoeding voor ontbrekende coupon 15.11. Vergoedingen voor uitvindingen

16. Van het gezamenlijk netto-inkomen aftrekbare bestedingen 16.1. Onderhoudsgelden 16.2. Gift 16.3. Bezoldigingen van een huisbediende 16.4. Kinderoppas 16.5. Geklasseerde gebouwen en landschappen 16.6. Hypothecaire leningen 16.7. Cumulatie door ambtenaren

Handboek-Cursustekst Handboek Personenbelasting door P. Beghin, I. Van De Woesteyne Uitgeverij: Intersentia Geïntegreerde oefeningen op basis van de aangifte in de personenbelasting (deel I en deel II)


51

Personenbelasting

5/5

Bibliografie Tijdschriften Tijdschrift voor Fiscaal Recht, uitgeverij Larcier, maandelijks Fiscoloog, uitgeverij Biblo Fiscale Koerier Accountancy & Tax, tijdschrift van het IAB, driemaandelijks Fiscale Actualiteit, wekelijkse nieuwsbrief Ced.Samsom Accountancy & Fiscaliteit, wekelijkse nieuwsbrief Standaard Uitgeverij F.J.F., A.F.T. Websites www.larcier.be/tfr.net www.taxup.com www.ibc.tax.be www.minfin.fgov.be


52

Vennootschapsbelasting

1/3

Situering in het studieprogramma Derde jaar – 40 lestijden Doel Een up-to-date cursus fiscaliteit doceren is een moeilijke aangelegenheid. Vrijwel wekelijks worden wetsartikelen gewijzigd of werpt nieuwe jurisprudentie roet in zorgvuldig opgebouwde wettelijk toegelaten constructies, om van de steeds wijzigende houding van de fiscale administraties nog maar te zwijgen. De cursus fiscaliteit in het derde jaar beoogt dan ook enkel het verstrekken van een gedegen inleiding tot de Belgische directe belastingen en dit op het vlak van de vennootschapsbelasting. Waar nodig wordt de link gelegd met indirecte belastingen. Een continue verdere bijscholing op fiscaal vlak is echter onontbeerlijk. Gezien de belangrijkheid van het KMO-segment in de economie wordt in eerste instantie aandacht besteed aan de interactie tussen de te voeren boekhouding en de corresponderende fiscale verplichtingen met bijzondere aandacht voor de figuur van de bedrijfsleider. Als objectief wordt gesteld dat de toekomstige boekhouder met kennis van zake aan de courante fiscale verplichtingen van zijn klanten zelfstandig moet kunnen voldoen, in het bijzonder het tijdig en juist indienen van de verschillende aangiftes. Een op de juiste administratieve praktijk gebaseerde interactie tussen het voeren van een boekhouding en het vervolledigen van de aangiftes is van primordiaal belang ter vrijwaring van zowel het privaat- als beroepsvermogen van zowel de belastingplichtige alsook de professionele boekhouder. Inhoud 1. Het toepassingsgebied van de vennootschapsbelasting 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Principe Rechtspersoonlijkheid Fiscale woonplaats in België Exploitatie van een onderneming of verrichtingen van winstgevende aard

2. De juridische grondslag van de vennootschapsbelasting 2.1. 2.2. 2.3.


53


2/3

3. De inkomsten van vennootschappen 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.

Inleiding Het realisatieprincipe Inkomsten uit onroerende goederen Inkomsten van roerende goederen en kapitalen Beroepsinkomsten Verworpen uitgaven Uitgekeerde dividenden

4. Vaststelling van de nettowinst 4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Inleiding Waardeverminderingen op handelsvorderingen Voorzieningen voor risico’s en kosten Beroepskosten

5. De niet-aftrekbare beroepskosten

5.1. Niet-aftrekbare belastingen (art. 198, lid 1, 1°, 2° en 3° W.I.B.) en gewestelijke belastingen, heffingen en retributies (art. 198, lid 1, 5° W.I.B.) 5.2. Geldboeten, verbeurdverklaringen en straffen van alle aard (art. 53, 6° W.I.B.) 5.3. Niet-aftrekbare pensioenen, kapitalen, werkgeversbijdragen en -premies 5.4. Beperkingen inzake de aftrekbaarheid van bepaalde beroepskosten 5.5. Overdreven interesten 5.6. Interesten in de mate dat de D.B.I.-vrijstelling wordt verkregen m.b.t. bepaalde dividenden 5.7. Interesten betaald aan een “verdachte” kredietverstrekker in geval van “onderkapitalisatie” 5.8. Abnormale of goedgunstige voordelen 5.9. Commissielonen, makelaarslonen e.d.m. verstrekt in het kader van omkoping 5.10. ! 5.11. " 5.12. 5.13. # 5.14. 5.15. $ 5.16. # % 5.17. &

6. Bepaling van de belastbare grondslag 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. 6.7. 6.8.

Bepaling van de belastbare grondslag Eerste bewerking: bepaling van het fiscaal resultaat Tweede bewerking: omdeling van de winst naar oorsprong Derde bewerking: aftrek van vrijgestelde en niet-belastbare bestanddelen Vierde bewerking: definitief belaste inkomsten en vrijgestelde roerende inkomsten Bijzondere bewerkingen Vijfde bewerking: aftrek van vorige verliezen Zesde bewerking: de investeringsaftrek

7. Berekening van de vennootschapsbelasting 7.1. 7.2. 7.3. 7.4.

Basistarief, verlaagd basistarief en bijzondere tarieven Verminderd tarief voor bepaalde inkomsten van buitenlandse oorsprong Afzonderlijke aanslag op niet-verantwoorde kosten Terugneming van vrijgestelde reserves


54


3/3

7.5. Aanvullende crisisbijdrage 7.6. Belastingkrediet 7.7. De verrekening van de voorheffingen en het belastingkrediet 7.8. Vermeerdering van de vennootschapsbelasting indien onvoldoende werd voorafbetaald 7.9. Belastingverhoging 7.10. Berekening van de vennootschapsbelasting – schema

Handboek-Cursustekst Handboek Vennootschapsbelasting door P. Beghin, K. Flamant, C. Ponnet Uitgeverij: Intersentia Geïntegreerde oefeningen op basis van de aangifte in de vennootschapsbelasting Bibliografie Tijdschriften -

Tijdschrift voor Fiscaal Recht, uitgeverij Larcier, maandelijks Fiscale Koerier Accountancy & Tax, tijdschrift van het IAB, driemaandelijks Fiscale Actualiteit, wekelijkse nieuwsbrief Ced.Samsom Accountancy & Fiscaliteit, wekelijkse nieuwsbrief Standaard Uitgeverij F.J.F., A.F.T.

Websites www.larcier.be/tfr.net www.taxup.com www.ibc.tax.be www.minfin.fgov.be


55

Fiscaal ondernemingsbeleid

1/3

Situering in het studieprogramma Derde jaar – 40 lestijden Doel De cursus dient vanuit een praktische benadering capita selecta aan te laten sluiten bij de cursussen ‘Personenbelasting’, ‘Vennootschapsbelasting’ en “Belasting over de Toegevoegde Waarde”, welke reeds op zich apart deel uitmaken van de opleiding. In deze cursus wordt gepoogd vanuit de praktijk op bevattelijke wijze een basis te geven in de veelheid van aspecten bij taxplanning, waarbij de nadruk wordt gelegd op de Belgische aspecten. Internationale belastingplanning van ondernemingen komt quasi niet aan bod. Na een laatste update, die onze studenten moet toelaten met de meest recente wetgeving en rechtspraak af te studeren, op het vlak van zowel ‘Personenbelasting’, ‘Vennootschapsbelasting’ en “Belasting over de Toegevoegde Waarde” wordt afgesloten met een grondige studie van ‘Procedure”. De cursus heeft haar doelstelling bereikt als de student in staat is eventuele fiscale problemen te voorzien en desgevallend opportuniteiten te onderkennen rekening houdende met een steeds wijzigende fiscale procedure. Het is onmogelijk (daarvoor is de materie te veel in beweging) en onaanvaardbaar in een democratisch staatsbestel (hierdoor wordt een verkeerd beeld gekregen van belastingadvies) om een cursus aan te reiken van fiscale planningstechnieken die uitsluitend aangewend worden om geen of toch zo weinig mogelijk belastingen te betalen. Het heffen van belastingen is noodzakelijk om de staatsuitgaven te financieren. Fiscale planning betekent in de eerste plaats “belastingen voorzien en voorspellen” zodat onverwachte gebeurtenissen zo veel mogelijk vermeden worden, zodat de belastingplichtige deze op voorhand kan berekenen en inschatten. In tweede orde zal de totale belastingdruk van een verrichting of gebeurtenis dienen te worden beperkt. Tot slot wordt de student voorbereid op een procedureslag met de fiscus te overleven en met kans op succes een procedure voor de fiscale rechtbank te winnen. Inhoud Update Personenbelasting, Vennootschapsbelasting en BTW : capita selecta Procedure: 1. De aangifte 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

De aangifteplichtigen De aangiftetermijn Regelmatigheid van de aangifte Sancties en andere gevolgen van niet-aangifte


56


2/3

2. Onderzoek en controle

2.1. Diverse vormen van controle 2.2. Onderzoekstermijnen 2.3. Sancties

3. De bewijsmiddelen van de administratie

3.1. Algemeenheden betreffende het bewijs 3.2. Gebruikelijke bewijsmiddelen inzake inkomstenbelastingen

4. De aanslag

4.1. Grondslag van de aanslag 4.2. De aanslagtermijnen 4.3. Aandeelhoudersovereenkomsten, corporate governance, …

5. De betwisting van een aanslag 5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

Het bezwaar De ontheffing van ambtswege De gerechtelijke procedure Gevolgen van de inwilliging van de eis van de belastingplichtige

6. Andere betwistingmogelijkheden

6.1. Vorderingen tot schadevergoeding 6.2. Verzoeken om kwijtschelding of vermindering van nalatigheidintresten of van administratieve sancties

7. Betaling en invordering 7.1. Betalingsplicht 7.2. Invordering

8. Procedureaspecten betreffende het kadastraal inkomen en de voorheffingen 8.1. Het kadastraal inkomen en de onroerende voorheffing 8.2. De roerende voorheffing 8.3. De bedrijfsvoorheffing

9. Praktische vragen i.v.m. de fiscale procedure 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5.

Moet ik een adreswijziging melden? Kan ik met de fiscus communiceren via fax of e-mail? Moet een lasthebber van de belastingplichtige zijn volmacht bewijzen? Kan de belastingplichtige terugkomen op de door zijn gevolmachtigde verrichte handeling? In welke gevallen kan ik mij beroepen op overmacht?


57


3/3

Handboek-Cursustekst Handboek Fiscale Procedure Inkomstenbelastingen door I. De Troyer, L. Vandenberghe Uitgeverij: Intersentia Recente artikels als ondersteunend materiaal Bibliografie Tijdschriften -

Tijdschrift voor Fiscaal Recht, uitgeverij Larcier, maandelijks Fiscoloog, Biblo Fiscale Koerier Accountancy & Tax, tijdschrift van het IAB, driemaandelijks Fiscale Actualiteit, wekelijkse nieuwsbrief Ced.Samsom Accountancy & Fiscaliteit, wekelijkse nieuwsbrief Standaard Uitgeverij F.J.F., A.F.T.

Websites www.larcier.be/tfr.net www.taxup.com www.ibc.tax.be www.minfin.fgov.be


58

Practicum beheerssoftware

1/5

Situering in het studieprogramma Eerste jaar – 80 lestijden Doel De belangrijkste doelstelling van deze module is de studenten op een gevorderd niveau te leren werken met de MS Office 2007-omgeving (Word, Excel, Access en Powerpoint). Aandacht wordt besteed aan de samenwerking tussen de verschillende onderdelen en praktische toepassingen. De toepassingen gezien in de verschillende modules van het graduaat boekhouden worden via bovenvermelde software ingeoefend/herhaald. De studenten leren werken met het internet, het intranet en de e-mail mogelijkheden die hen via ACE-GROEP T ter beschikking staan. Inhoud

Deel 1: Het internet 1. Internet Explorer – Netscape 2. Overzicht van verschillende menu’s 3. Navigeren 4. Het ‘World Wide Web’ 5. Adressen op het internet (URL) 6. Zoekmachines 7. FTP 8. Nieuwsgroepen 9. E-mail 10. Toepassingen


59


2/5

Deel 2: Microsoft Excel Office 2007 1. Overzicht van de verschillenden menu’s 2. Opmaak van werkbladen 3. Gegevensinvoer 4. Opmaak van cellen, kolommen en rijen 5. Formules 5.1. 5.2. 5.3. 5.4.

Opbouw Eenvoudige formules Relatieve en absolute celadressering Complexe formules

6. Enkele functies 6.1. 6.2. 6.3.

Opbouw Opdeling van functies Enkele voorbeelden

7. Grafieken 8. Meerdere werkbladen 9. Werkbladen analyseren 9.1. 9.2. 9.3.

Oplosser Doelzoeken Scenariobeheer

10. Databanken 10.1. 10.2. 10.3. 10.4. 10.5.

Sorteren Filters Subtotalen Draaitabellen Databankfuncties

11. Gegevensuitwisseling met andere softwarepakketten (Word , Boekhoudpakketten, …)


60


3/5

12. Specifieke toepassingen 12.1. 12.2. 12.3. 12.4. 12.5.

Opstellen van een kostenverdeelstaat Regressieanalyse Investeringsanalyse Opstellen van een gebudgetteerde balans en resultatenrekening Berekening van belastingen

Deel 3: Microsoft Access Office 2007 1. Configuratie van een database 2. Begrip ‘Relationele database’ 3. Overzicht van de verschillende menu’s 4. Gegevens invoeren 5. Opmaak van een tabel, inclusief instellingen 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7.

Soorten velden Primaire sleutel Weergave Invoermasker Validatieregel Controle op de invoer Standaardwaarde

6. Relaties tussen tabellen 6.1. 6.2.

Soorten relaties Referentiële integriteit

7. Queries 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. 7.7.

Sorteren Selectiecriteria (enkelvoudige en meervoudige) Gebruik van parameters Berekende velden Statistische gegevens Kruistabellen Actiequeries

8. Formulieren 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. 8.7.

Opbouw Besturingselementen Opmaak Eigenschappen Berekende velden Keuzevakjes Keuzelijsten


61


4/5

9. Rapporten 10. Macro’s 11. Gegevensuitwisseling met andere softwarepakketten 12. Toepassing: orderdatabank

Deel 4: Microsoft Word Office 2007 1. Overzicht van de belangrijkste menu’s 2. Opmaak van tekens, opmaak van een alinea 3. Opmaak van secties 4. Tabellen 5. Mailmerge 6. Aanmaak van een inhoudstafel 7. Formules 8. Sjablonen aanmaken 9. Inhoudstafel aanmaken 10. Samenwerking met andere softwarepakketten

Deel 5: Microsoft Powerpoint Office 2007 1. Basisvaardigheden 1.1. 1.2. 1.3.

Weergaven in Powerpoint Overschakelen van weergave Dia’s sorteren

2. Gegevens invoeren 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6.

Illustraties Tabellen Excel-werkblad Organogram Word Art Figuren


62


5/5

3. Een grafiek maken en bewerken 4. Een diavoorstelling verzorgen 4.1. 4.2. 4.3.

Navigeren Diaovergangen instellen Dia’s verbergen

5. Een multimediapresentatie maken 6. Een internetpresentatie maken 6.1. 6.2. 6.3. 6.4.

Een agendadia maken Hyperlink Actieknop Verbinding met internet

Handboek-Cursustekst MS Excel 2007 - Editie 2008 Auteurs : Eddy Van den Broeck, Erik Cuypers Uitgeverij De Boeck MS Access 2007 - Editie 2008 Auteurs : Eddy Van den Broeck, Erik Cuypers Uitgeverij De Boeck


63

Ondernemingsproject

1/2

Situering in het studieprogramma Derde jaar – 80 lestijden Doel en opzet van het ondernemingsproject Het ondernemingsproject wordt opgevat als een ‘echt’ bedrijfsproject, waarbij de studenten leren werken in team en, onder begeleiding van de verschillenden vakdocenten, concrete dagdagelijkse vraagstukken uit het bedrijfsleven oplossen. Ook het projectmatig werken en het gebruik van ICTtools komen tijdens dit ondernemingsproject aan bod. De projectgroepen worden begeleid door een tutor, de projectgroepen kunnen beroep doen op consultants (de vakdocenten) voor inhoudelijk input en aan elke projectgroep wordt een andere bedrijfstak toegekend. Het project start bij het begin van het cursusjaar met opeenvolgende bijkomende gegevens per maand. 1. September: ondernemingsplan – investeringsplan – financieringsplan 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Financieel plan Ondernemingsplan – wordt case/best case Investeringsplan en returnberekening Voorbereiding onderhandelingen over aangepaste kredietlijnen bij de bank

2. Oktober: oprichting van de vennootschap (incl. alle wettelijke verplichtingen) 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6.

Aanvraag en storting geblokkeerde bankrekening Inschrijving in het handelsregister Opmaken van de statuten Inschrijving BTW Inschrijving Sociaal Verzekeringsfonds Verplichte en aan te raden verzekeringen

3. November: groei – meer behoefte aan informatie – interne procedures – rapportering 3.1. 3.2. 3.3. 3.4.

Personeel in dienst (selectie: contract/interim) Opstellen van een analytische opvolgingssysteem van kosten en opbrengsten Opstellen flow charts m.b.t. interne procedures, documentenstromen en authorisaties Opstellen van aangepaste interne rapportering ter opvolging van de rentabiliteit

4. Februari - Maart: afsluiting boekhouding eerste boekjaar 4.1.

4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6.

Vertrekkende vanuit een dossier met bestaande verrichtingen de afsluitverrichtingen toevoegen om te komen tot een eindbalans en resultatenrekening voor belastingen Interne audit over het afgesloten boekjaar Vennootschapsbelastingaangifte Raad van Bestuur en notulen Verdeling van het resultaat en sluiting van het boekjaar Voorlegging resultaat aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en notulen


64

Ondernemingsproject

2/2

5. April: controle inzake directe en indirecte belastingen 5.1. 5.2.

Voorbereiding van het fiscale dossier Verdediging van het fiscale dossier voor de belastingcontroleur

6. Mei: potentiële overname 6.1. 6.2.

Waardebepaling van de vennootschap Prijszetting van de aandelen

De studenten zullen per team van elk onderdeel een volledig werkschema en aanverwante documenten moeten bewaren in een map, hun bevindingen en werkwijzen schriftelijk weergeven en niet gekozen alternatieven dienen aan te bieden en te verduidelijken waarom ze niet werden gekozen. Als sluitstuk van het project zal het team voor de jury haar bedrijf voor een zo hoog mogelijke prijs moeten komen verkopen waar de jury alle elementen zal aanhalen de prijs te drukken: slecht beleid in het verleden, verkeerde beslissingen, ….


65

Methodologische wenken De lessen worden voornamelijk gegeven door docenten uit de praktijk zodat de praktijkgerichtheid van de opleiding gewaarborgd is. Tijdens de opleiding wordt niet alleen de nodige theoretische kennis aangereikt maar ligt het accent voornamelijk op de toepassing ervan in concrete situaties. De opleiding wordt afgesloten met de realisatie van een ondernemingsproject. Teamwork en communicatievaardigheden (schriftelijke rapportering en mondelinge presentatie) komen hierbij eveneens aan bod.

Evaluatie Per schooljaar worden twee examenzittijden georganiseerd. De eerste examenzittijd wordt verdeeld over twee ondervragingsperiodes op het einde van elk semester. De tweede examenzittijd wordt georganiseerd in augustus. Een cursist mag in de loop van hetzelfde schooljaar maximaal tweemaal examen afleggen over een bepaald vak. Naast een permanente evaluatie tijdens het jaar op basis van het uitvoeren van laboproeven, gevallenstudies, verslagen van bedrijfsbezoeken, bedrijfspractica, ... worden de colleges geëvalueerd door middel van een mondeling en/of schriftelijk examen. Het ondernemingsproject wordt enerzijds permanent geëvalueerd door de promotor (in samenspraak met de copromotor) en anderzijds door een team van juryleden op basis van de tekst, de presentatie en de verdediging van het project. De resultaten van zowel de permanente evaluatie als van de examens worden in rekening genomen voor de bepaling van het eindresultaat. Als gewichtsfactor wordt het aantal wekelijkse lestijden voor een bepaald vak genomen (20 punten per wekelijkse lestijd).


66

No title

Recommend Documents