No title

PREVENTIE Ggz-preventie

3 .1

Ggz-preventie: depressie en angst

3.2

Ggz-preventie: ( jonge) mantelzorgers en familieleden

3.3

Ggz-preventie: jeugd

3.4

Ggz-preventie: voorlichting

3.5

Ggz-preventie: arbeid

3

3.1 G G Z- PR E V E N T I E : D E PR E SS I E E N AN G S T

TO ELI CH T I N G

3.1 GGZ-PREVENTIE: DEPRESSIE EN ANGST Toelichting Depressie Gemeten naar ziektelast is depressie een van de meest invaliderende ziektes. 1 op de 10 mannen en 1 op de 5 vrouwen heeft minstens eenmaal in het leven een depressie. Ook 3 tot 8% van de 12- tot 18-jarigen heeft er last van. Van de ouderen heeft 4 tot 5% een ernstige depressie. Een veel groter percentage ouderen, 15 tot 20%, heeft een lichte vorm van depressie. 60% van de mensen met een depressie heeft ook een andere psychische stoornis, vooral angststoornissen (bron: Trimbos-instituut). Mensen met milde depressieve klachten lopen een verhoogd risico om een depressieve stoornis te ontwikkelen. Jaarlijks lijden circa 736.000 mensen aan een depressie. Angst Uit onderzoek blijkt dat bijna 20% van alle Nederlanders in zijn of haar leven ooit last heeft van een angststoornis (bron: Fonds Psychische Gezondheid). Jaarlijks hebben 250.000 mensen in Nederland een echte paniekstoornis. Daarnaast zijn er vele mensen die in mindere mate paniekklachten hebben, maar daarvan wel hinder ondervinden in hun dagelijks leven. Zij lopen het risico om op termijn een paniekstoornis te ontwikkelen. Preventieprogramma Depressie en angst Het preventieprogramma Depressie en angst van GGZ WNB is bedoeld voor mensen met lichte tot matige depressieve of angstklachten en bestaat uit verschillende cursussen waarin mensen leren zelf hun klachten aan te pakken en te verminderen. Daarmee kan voorkomen worden dat beginnende klachten uitmonden in een depressieve stoornis of angststoornis. Publiciteit en aanmelding Mensen worden op de cursussen geattendeerd via berichten in huis-aan-huisbladen en wervingsfolders bij verschillende organisaties, zoals bibliotheken, apotheken, en wachtkamers van huisartsen. Mensen kunnen zich zelf aanmelden voor een cursus. De cursussen worden minimaal twee keer per jaar aangeboden. Gestandaardiseerde programma’s en aanbod op maat We maken waar mogelijk gebruik van landelijk ontwikkelde, gestandaardiseerde programma’s en draaiboeken die hun nut hebben bewezen in de praktijk. Voor specifieke groepen of problemen kunnen wij een aanbod op maat ontwikkelen of bestaand aanbod aanpassen. (Zie ook: Handleiding preventie van depressie in lokaal gezondheidsbeleid, Trimbos-instituut 2007)


PR E V EN T I E VAN D EPR E SSI E I N V ER ZO R G I N GSH U IZEN

Preventie van depressie in verzorgingshuizen

Wmo-prestatieveld

8, 3

Financiering

Wmo: collectieve ggz-preventie

Probleem

In verzorgingshuizen lijdt 21% van de bewoners aan depressieve symptomen en 11% aan een depressie in engere zin. Van de geïndiceerden voor een verzorgingshuis heeft ruim 40% depressieve klachten. Medewerkers hebben vaak onvoldoende kennis en vaardigheden om depressies te signaleren en deze ouderen adequaat te begeleiden.

Voor wie?

Leidinggevenden, verzorgenden en overig personeel (huishoudelijk en keukenpersoneel, baliemedewerkers en technici).

Doel

Depressieve klachten bij bewoners van verzorgingshuizen voorkomen of terugdringen door medewerkers bij te scholen.

Werkwijze

Het project bestaat uit drie activiteiten: • bijeenkomsten (3 dagdelen) met leidinggevenden, waarin ze bewust worden gemaakt van hun manier van werken en de consequenties hiervan voor (depressieve) bewoners. Zij leren hoe ze de zorg aan depressieve bewoners kunnen verbeteren; • een cursus (4 bijeenkomsten van 2,5 uur) voor verzorgenden over vroegtijdige onderkenning van depressieve klachten en een adequate begeleiding van depressieve bewoners; • een voorlichtingsbijeenkomst (2,5 uur) voor overig personeel. Onderwerpen: basiskennis over depressie, leren signaleren, en omgaan met depressieve bewoners.

GGZ WNB-discipline

(GZ)-psycholoog en/of hbo(+)

Samenwerking

Alle verzorgingshuizen in de regio.

Resultaten

Het project is ontwikkeld door het Trimbos-instituut. Er is een vast draaiboek. Het cursusmateriaal is uitgetest in 10 verzorgingshuizen en effectief gebleken.


I N D E PU T, U I T D E PU T

In de put, uit de put. Cursus voor volwassenen met milde depressieve klachten

Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Zorgverzekeringswet (dbc)

Probleem

Mensen met milde depressieve klachten lopen een verhoogd risico om een depressieve stoornis te ontwikkelen. Jaarlijks lijden circa 736.000 mensen aan een depressie. Gemeten naar ziektelast is depressie een van de meest invaliderende ziektes. Depressiviteit heeft ook economische gevolgen. Enerzijds maken depressieve mensen (extra) gebruik van medische voorzieningen en anderzijds ontstaat productieverlies in arbeid door ziekteverzuim. Ook familieleden en vrienden kunnen gebukt gaan onder de ziektelast; kinderen van een depressieve ouder lopen een verhoogd risico op een psychische stoornis.

Voor wie?

Volwassenen tot 60 jaar met milde depressieve klachten.

Doel

Deelnemers leren depressieve klachten in duur en ernst te beperken, waardoor de kans op een depressieve stoornis afneemt.

Werkwijze

Deelnemers leren verschillende vaardigheden om hun problemen beter te hanteren. We besteden aandacht aan ontspanningstechnieken, sociale vaardigheden, de rol van gedachten in de ontwikkeling van een depressie en het belang van plezierige activiteiten. Zelfwerkzaamheid is belangrijk in de cursus. Het draaiboek van de cursus is landelijk ontwikkeld door het Trimbos-instituut. Cursusduur: 12 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Sector Preventie en sector Volwassenen Kort van GGZ WNB.

Resultaten

Zowel uit landelijk als uit eigen onderzoek blijkt dat deelnemers zeer tevreden zijn over de cursus en dat hun depressieve klachten afnemen. De cursus werd wetenschappelijk onderzocht en is evidence based bevonden: het is een bewezen effectieve interventie die significante effecten laat zien op de vermindering van het aantal depressieve klachten. Bij aanvang, na afloop en op de terugkombijeenkomst vullen de deelnemers het meetinstrument CES-D (zelfbeoordelingsvragenlijst over depressieve symptomen) in om te kijken of de depressieve klachten zijn verminderd door deelname aan de cursus. Na afloop van de cursus vinden een mondelinge en schriftelijke evaluatie plaats.


I N D E PU T, U I T D E PU T 6 0 +

In de put, uit de put 60+. Cursus voor ouderen met milde depressieve klachten

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Van de thuiswonende 65-plussers heeft 15% depressieve klachten. Mensen met depressieve klachten lopen een verhoogd risico om een depressieve stoornis te ontwikkelen. Gemeten naar de ziektelast is depressie een van de meest invaliderende ziektes, die bovendien leidt tot (extra) gebruik van medische voorzieningen. Ook familieleden en vrienden kunnen gebukt gaan onder de ziektelast.

Voor wie?

Mensen van 60 jaar en ouder met milde depressieve klachten.

Doel


Werkwijze

Deelnemers leren verschillende vaardigheden om hun problemen beter te hanteren. We besteden aandacht aan ontspanningstechnieken, sociale vaardigheden, de rol van gedachten in de ontwikkeling van een depressie, beter opkomen voor jezelf en het belang van plezierige activiteiten. Zelfwerkzaamheid is belangrijk in de cursus. Het draaiboek van deze cursus is landelijk ontwikkeld door het Trimbos-instituut. Cursusduur: 10 wekelijkse bijeenkomst van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 10.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Sector Preventie en sector Ouderen van GGZ WNB.

Resultaten

Zowel uit landelijk als uit eigen onderzoek blijkt dat deelnemers zeer tevreden zijn over de cursus en dat hun depressieve klachten afnemen. De cursus werd wetenschappelijk onderzocht en is evidence based bevonden: het is een bewezen effectieve interventie die significante effecten laat zien op de vermindering van het aantal depressieve klachten. Bij aanvang, na afloop en op de terugkombijeenkomst vullen de deelnemers het meetinstrument CES-D (zelfbeoordelingsvragenlijst over depressieve symptomen) in om te kijken of de depressieve klachten zijn verminderd door deelname aan de cursus. Na afloop van de cursus vinden een mondelinge en schriftelijke evaluatie plaats.


LI CH T E DAG EN , D O N K ER E DAG EN

Lichte dagen, donkere dagen. Cursus voor Turken en Marokkanen met milde depressieve klachten Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Onder Turken en Marokkanen komen depressieve klachten veelvuldig voor. Oorzaken, aard en uitingsvorm van de klachten zijn echter anders dan bij autochtone Nederlanders. Vaak is er sprake van lichamelijke klachten zonder duidelijke lichamelijke oorzaak, zijn er sociaal-economische problemen en heeft men moeite met het leven in twee culturen. Regelmatig is er sprake van analfabetisme.

Voor wie?

Mensen die niet kunnen deelnemen aan de reguliere, Nederlandstalige cursusgroepen. Het gaat voornamelijk om de eerste generatie Turken en Marokkanen met milde depressieve klachten, die sinds langere tijd in Nederland wonen of hier recentelijk zijn komen wonen. Er zijn aparte cursussen voor vrouwen en mannen én voor mensen van Turkse en van Marokkaanse herkomst (in totaal vier groepen).

Doel


Werkwijze

Deelnemers leren verschillende vaardigheden om hun problemen beter te hanteren. We besteden onder meer aandacht aan ontspanningstechnieken, psycho-educatie, sociale vaardigheden en de rol van gedachten in de ontwikkeling van een depressie. De co-begeleider is van dezelfde etniciteit als de cursisten. Cursusduur: 14 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur en een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 10. Indien wenselijk is er een tolk aanwezig.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Co-begeleider van Turkse of Marokkaanse etniciteit.

Resultaten

Er wordt gewerkt met het gestandaardiseerde draaiboek van het Trimbos-instituut. Zowel uit landelijk als uit eigen onderzoek blijkt dat deelnemers zeer tevreden zijn over de cursus en dat hun depressieve klachten afnemen. Deelnemers kijken positiever naar zichzelf. Ze voelen zich na de cursus gezonder en hebben gemiddeld minder depressieve klachten dan voor de cursus.


G EEN PAN I EK !

Geen Paniek! Cursus voor volwassenen met lichte tot matige paniekklachten

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Jaarlijks hebben 250.000 mensen in Nederland een echte paniekstoornis. Daarnaast zijn er vele mensen die in mindere mate paniekklachten hebben, maar daarvan wel hinder ondervinden in hun dagelijks leven. Het centrale kenmerk van paniekklachten is de paniekaanval, dat wil zeggen een plotselinge, zonder aanleiding optredende intense angst of spanning. Een paniekaanval gaat meestal gepaard met lichamelijke verschijnselen, als hartkloppingen, trillen, zweten, ademnood of duizeligheid. Vaak ontwikkelen mensen met paniekklachten ook een angst om zich in het openbaar te begeven (zoals supermarkt, bioscoop of trein).

Voor wie?

Mensen van 18 tot 65 jaar, die last hebben van lichte tot matige paniekklachten en die hier zelf meer greep op willen krijgen.

Doel

Deelnemers leren om te gaan met paniekklachten, meer greep te krijgen op de gedachten die de paniek veroorzaken of doen toenemen en zij leren zich opnieuw te begeven in moeilijke situaties.

Werkwijze

De cursus gaat uit van de situatie waarin de deelnemer zich nu bevindt en niet van de situatie uit het verleden. Theoretische achtergronden, maar ook huiswerkopdrachten, vormen een belangrijk onderdeel van de cursus. De deelnemers krijgen uitleg over paniekklachten, doen ontspanningsoefeningen en oefenen moeilijke situaties waarin zij het geleerde moeten toepassen. Er wordt gewerkt met een gestandaardiseerd draaiboek. Cursusduur: 8 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 8 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Het Trimbos-instituut heeft onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de cursus. De conclusie is dat de cursus effectief is in het verminderen van paniekklachten. De deelnemers zijn tevreden over de cursus. Bij aanvang worden de angstklachten gemeten via een vragenlijst. Na afloop van de cursus vinden een mondelinge en schriftelijke evaluatie plaats.


AN GS T D E BA A S 6 0 + (I N O N T W I K K ELI N G)

Angst de baas 60+ (in ontwikkeling). Cursus voor ouderen met lichte tot matige angstklachten Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Uit onderzoek blijkt dat veel ouderen kampen met psychische problemen. Onder deze psychische problemen komen angstklachten veelvuldig voor (10%). Per jaar kosten angststoornissen 179,6 miljoen euro aan zorgkosten. De enkelvoudige fobie en de sociale fobie komen het meeste voor. Wanneer iemand angstwekkende situaties vermijdt, is er sprake van een fobie. Ouderen hebben vaker last van een gegeneraliseerde angststoornis. 7,3% van de ouderen tussen 55 en 85 jaar lijdt aan deze stoornis. In de leeftijdgroep tussen 65 en 76 is dat 11%.

Voor wie?

Mensen van 60 jaar en ouder met lichte tot matige angstklachten.

Doel

Deelnemers leren om te gaan met angstklachten, meer greep te krijgen op de gedachten die de angst veroorzaken of doen toenemen en zij leren zich opnieuw te begeven in moeilijke situaties.

Werkwijze

Deelnemers leren vaardigheden om hun klachten te controleren en te overwinnen. Ze leren minder te piekeren en hoe zich te handhaven in situaties die hen angst aanjagen. We besteden vooral aandacht aan hoe gedachten angstklachten in stand kunnen houden. Daarnaast leren zij ontspanningstechnieken om de angstklachten te beheersen. Cursusduur: 8 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Sector Preventie en sector Ouderen van GGZ WNB.

Resultaten

Het merendeel van de deelnemers heeft significant minder last van angstklachten nadat ze aan de cursus hebben deelgenomen (Van Helsdingen, 2004, Effectmeting cursus Angst de baas 55+). Bij aanvang, na afloop en op de terugkombijeenkomst wordt een meetinstrument ingevuld: de HADS-A, een zelfbeoordelingsvragenlijst over angstsymptomen. Daarmee wordt onderzocht of de angstklachten zijn verminderd door de cursus. Na afloop van de cursus vinden een mondelinge en schriftelijke evaluatie plaats.


CU R SUS LE V EN M E T EEN CH R O N IS CH E ZI EK T E

Cursus Leven met een chronische ziekte

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Een chronische ziekte kan het leven ingrijpend veranderen, zowel op lichamelijk als op psychisch en sociaal gebied. Een chronische ziekte heeft veel invloed op het dagelijks leven. Mensen met een lichamelijke beperking kunnen niet meer doen wat eerder vanzelfsprekend was. Zij voelen zich vaak tekort schieten ten opzichte van hun partner of hun gezin en vinden het moeilijk om afhankelijk te zijn van anderen. Daarnaast kunnen ze zich erg eenzaam voelen met hun ziekte. Dit alles heeft weerslag op hun stemming en hoe ze zich in het algemeen voelen.

Voor wie?

Mensen vanaf 18 jaar met een chronische, somatische ziekte en milde depressieve klachten.

Doel

Psychische klachten die samenhangen met de chronische ziekte verminderen en de kwaliteit van leven verbeteren.

Werkwijze

Uitgangspunt is dat mensen die een chronische ziekte hebben, kunnen leren omgaan met de symptomen en gevolgen van hun ziekte, om daarmee de kwaliteit van leven te verbeteren. De deelnemer leert vaardigheden om stressbronnen die samenhangen met de ziekte beter te hanteren, waaronder ontspanningstechnieken, sociale vaardigheden en de rol van gedachten in de ontwikkeling van een depressie. Ook leren ze om te gaan met onbegrip en hoe zij hulp kunnen vragen. Cursusduur: 10 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur en een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 8 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Er wordt gewerkt met een gestandaardiseerd draaiboek van het Trimbos-instituut. Uit een pilotonderzoek naar de cursus blijkt dat deelnemers na afloop van de cursus minder depressieve klachten hebben. Ook na 6 en 12 maanden blijkt dat de cursus depressieve klachten kan voorkomen bij cursisten die bij aanvang lichte klachten hadden. Bij aanvang, na afloop en op de terugkombijeenkomst vullen de deelnemers het meetinstrument CES-D (zelfbeoordelingsvragenlijst over depressieve symptomen) in om te kijken of de depressieve klachten zijn verminderd door deelname aan de cursus. Na afloop van de cursus vinden een mondelinge en schriftelijke evaluatie plaats.


ZELFH U LP T R AI N I N G EN D EPR E SSI E EN AN GS T (I N O N T W I K K ELI N G)

Zelfhulptrainingen depressie en angst (in ontwikkeling)

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Veel mensen ervaren zelf psychische problemen of hebben problemen met het gedrag van een psychisch zieke naaste. De stap naar de ggz is vaak te groot als het gaat om lichte klachten. Bovendien kunnen mensen vaak zelf hun problemen goed (leren) oplossen, wat ten goede komt aan het competentiegevoel en de zelfwaardering.

Voor wie?

Mensen vanaf 18 jaar met gezondheidsklachten, die willen leren gezonder om te gaan met psychische problemen en die deze problemen willen verminderen. Er is ook een zelfhulptraining om te leren omgaan met de psychische problemen van een partner of familielid.

Doel

Door zelf thuis het cursusboek door te werken, krijgen de deelnemers meer kennis over hun klachten en ontwikkelen ze vaardigheden om anders om te gaan met psychische problemen van henzelf of van hun naaste.

Werkwijze

Er zijn vier zelfhulpcursussen: • Angstige gevoelens? Zelf aan de slag • Sombere gevoelens? Zelf aan de slag • Een depressieve naaste? Aandacht voor uzelf! • Dementie? Het zal uw zorg maar zijn! De zelfhulpcursussen richten zich op de gezonde kant van de deelnemers en op het aanleren van probleemoplossende vaardigheden. De deelnemer krijgt een werkboek en voert de opdrachten min of meer zelfstandig uit. Bij de start van de cursus krijgt de cursist een kennismakingsgesprek van een uur met de coach. Daarna vindt telefonische coaching plaats waarin de coach het werkboek en eventuele moeilijkheden met de cursist bespreekt. Deze telefoongesprekken van een kwartier vinden om de week plaats. Voor elke deelnemer houdt de coach een logboek bij.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Er zijn geen externe instanties bij deze zelfhulpcursus betrokken.

Resultaten

Er wordt gewerkt volgens het onderzochte draaiboek van ggz-instelling Indigo. De medewerkers van de sector Preventie hebben een opleiding gevolgd bij Indigo om deze training te mogen uitvoeren. Indigo en Trimbos-instituut hebben (literatuur)onderzoek verricht naar de training en positieve resultaten gevonden. Zelfhulp bij depressie en angst is zowel op korte als op lange termijn effectief (Effectiviteit van zelfhulpprogramma’s, Trimbos-instituut, 2002). Bij het laatste telefonische contact wordt de cursus geëvalueerd aan de hand van een vragenlijst.

3. 2 G G Z- PR E V E N T I E : ( J O N G E) M AN T E L ZO R G E R S E N FA M I LI E LE D E N

TO ELI CH T I N G

3.2 GGZ-PREVENTIE: (JONGE) MANTELZORGERS EN FAMILIELEDEN Toelichting Extra risico voor mantelzorgers in de ggz De situatie van mantelzorgers in de ggz verschilt van die van mantelzorgers van mensen met een fysieke handicap of chronische ziekte (uit factsheet Mantelzorg in de geestelijke gezondheidszorg, www.eiz.nl): • Een psychiatrische stoornis is niet altijd zichtbaar voor de buitenwereld. De (emotionele) steun die de mantelzorgers geven is daardoor ook vaak onzichtbaar. Volgens het ministerie van VWS vereist deze doelgroep dan ook speciale aandacht. • Familieleden vinden het moeilijk om met anderen over de stoornis te praten. Er rust nog altijd een taboe op psychiatrische problemen. Ook is er veel onbegrip. • Veel psychiatrische stoornissen kennen een onvoorspelbaar verloop. Een psychiatrische stoornis met stemmingswisselingen, impulsief gedrag, achterdocht, angst of agressie trekt een zware wissel op de relatie tussen mantelzorger en patiënt. • Mantelzorgers kunnen zich verantwoordelijk voelen voor het ontstaan van de stoornis. • Bij een psychiatrische aandoening in combinatie met een verslavingsprobleem kunnen er problemen zijn met politie en justitie. Veel mantelzorgers in de ggz raken overbelast en krijgen zelf ook psychische problemen. Preventieprogramma Familieleden Doel van het programma Familieleden van GGZ WNB is het voorkomen, vroegtijdig onderkennen en beperken van overbelasting en psychische problemen bij mantelzorgers en naasten van mensen met psychiatrische problemen. Het programma bestaat uit cursussen en gespreksgroepen en wordt tweemaal per jaar aangeboden. Ook adviseren we de stichting Familieleden van Psychiatrische Patiënten (FPP), en organiseren we jaarlijks thema-avonden voor de doelgroep. KOPP/KVO Een aparte doelgroep zijn de kinderen van ouders met psychiatrische problemen of een verslavingsprobleem (KOPP/KVO). In Nederland krijgen circa 1,6 miljoen kinderen en jongeren onder de 22 jaar jaarlijks te maken met een psychisch zieke of verslaafde ouder. Vaak zijn deze kinderen ook jonge mantelzorgers. Voor verschillende leeftijdsgroepen organiseren we lotgenotencontact. Om jongeren te bereiken werken we ook met nieuwe media (internet). De beschrijving van het moeder-peuterproject staat in hoofdstuk 2.2 (OGGZ: kinderen en jeugd) omdat hier OGGZ-toeleidingsmiddelen voor worden aangevraagd. Gestandaardiseerde programma’s We maken zo veel mogelijk gebruik van landelijk ontwikkelde, gestandaardiseerde programma’s en draaiboeken die hun nut bewezen hebben in de praktijk.


AL S O F J E O P EI ER EN LO O P T

Alsof je op eieren loopt. Cursus voor familieleden en naasten van mensen met een borderlinestoornis Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Eén tot twee procent van de Nederlandse bevolking (ca. 150.000 mensen) lijdt aan een borderlinestoornis. Deze stoornis treft niet alleen degenen die er zelf aan lijden, maar belast partners, kinderen, ouders en andere nauw betrokkenen veelal zwaar. Mensen die lijden aan borderlinestoornis doen vaak een groot beroep op hun naaste omgeving. Omgaan met iemand met een borderlinestoornis is voor veel mensen ingewikkeld en verwarrend. Dat komt omdat iemand met borderline vaak impulsief handelt en last heeft van stemmingswisselingen. Conflicten in de relatie, isolement en eenzaamheid, oververmoeidheid, overbelasting en overspannenheid bij de naasten komen veelvuldig voor. Ook krijgen veel familieleden zelf psychische klachten, zoals een depressie.

Voor wie?

Familieleden en naasten van mensen die lijden aan een borderlinestoornis.

Doel

• voorkomen dat familieleden en mantelzorgers overbelast raken of zelf psychische problemen krijgen; • informatie geven over het ziektebeeld en hoe ze daarmee om kunnen gaan; • doorbreken van het isolement.

Werkwijze

De nadruk in de bijeenkomsten ligt op overdracht van kennis en informatie over de borderlinestoornis als ziekte. Kennis over de borderlinestoornis is een voorwaarde om het gedrag van iemand met deze ziekte beter te begrijpen. Daarnaast besteden we aandacht aan het uitwisselen van ervaringen en oefenen de deelnemers met nieuw gedrag. Cursusduur: 7 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Stichting Familieleden Psychiatrische Patiënten Westelijk Noord-Brabant.

Resultaten

Deelnemers delen ervaringen met lotgenoten, krijgen informatie en leren beter om te gaan met hun naaste met een borderlinestoornis, waarmee voorkomen wordt dat situaties uit de hand lopen en de betrokkene zelf overbelast raakt. In deze cursus wordt gewerkt met een landelijk ontwikkeld gestandaardiseerd draaiboek dat zijn nut bewezen heeft in de praktijk.


O M G A AN M E T D EPR E SSI E V E M ENSEN

Omgaan met depressieve mensen. Cursus voor familieleden en naasten van mensen met een depressie Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Een depressie treft niet alleen diegene die er zelf aan lijdt. Ook partners, kinderen, ouders en andere naaste betrokkenen ondervinden er de negatieve gevolgen van. Een depressie kan bij familieleden leiden tot conflicten in de relatie, isolement en eenzaamheid, oververmoeidheid en overbelasting. Het risico dat familieleden zelf ook depressief worden of andere psychische klachten krijgen is aanwezig. Dit kan leiden tot extra gebruik van gezondheidszorgvoorzieningen en (langdurige) uitval uit het arbeidsproces. Daarnaast zijn overbelaste familieleden niet (meer) in staat degene met een gediagnosticeerde depressie voldoende op te vangen en te steunen, hetgeen kan leiden tot een stagnatie in het herstelproces. Ook aanwezige kinderen in het gezin lopen het risico psychische problemen te ontwikkelen.

Voor wie?

Familieleden en naasten van mensen die lijden aan een depressie.

Doel


Werkwijze

In de bijeenkomsten wordt informatie verstrekt over depressie, er worden ervaringen uitgewisseld en er is aandacht voor het leren omgaan met depressieve mensen. Ook wordt er ruim aandacht besteed aan wat deelnemers zelf kunnen doen om overbelasting te vermijden of te verminderen. Cursusduur: 10 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Deelnemers delen ervaringen met lotgenoten, ontvangen informatie over het ziektebeeld en leren beter om te gaan met depressieve naasten. Ook krijgen zij handvatten aangereikt die voorkomen dat zij zelf of hun kinderen psychische klachten ontwikkelen. In deze cursus wordt gewerkt met een landelijk ontwikkeld gestandaardiseerd draaiboek dat zijn nut bewezen heeft in de praktijk.


O M G A AN M E T S CH IZO FR EN I E

Omgaan met schizofrenie. Cursus voor familieleden en naasten van mensen met schizofrenie Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Schizofrenie is een ernstige psychiatrische ziekte waaraan een op de honderd mensen lijdt. De groep familieleden en vrienden die met de gevolgen van de ziekte te maken krijgt is dus aanzienlijk. Omgaan met schizofrene mensen is niet eenvoudig. De zorgen over het zieke familielid zijn vaak groot en kunnen het leven gaan beheersen. Vaak is het onduidelijk waar men goed aan doet. Bij betrokkenen leven veel vragen: Is de ziekte erfelijk? Had ik het kunnen voorkomen? Wat doen de medicijnen precies? Wat zijn de gevolgen van een psychose? Wat zegt de wet over een gedwongen behandeling? Heb je als familielid iets te zeggen over de behandeling? Om de zorg voor het zieke familielid vol te houden, hebben betrokkenen ruimte nodig voor een eigen leven; een steuntje in de rug kunnen zij hierbij goed gebruiken.

Voor wie?

Familieleden en naasten van mensen die lijden aan schizofrenie.

Doel


Werkwijze

In de bijeenkomsten wordt informatie gegeven over de ziekte schizofrenie, over de behandeling, de medicatie en het sociaal functioneren van de zieke persoon. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de omgang met het zieke familielid en de mogelijkheden voor hulpverlening, en wordt kennisgemaakt met belangenverenigingen van familieleden. Een van de twee begeleiders is een ervaringsdeskundige van de Stichting Familieleden Psychiatrische Patiënten. Cursusduur: 10 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Deelnemers leren beter om te gaan met het zieke familielid, waardoor het functioneren van het familielid verbetert en de kans op terugval afneemt. Ook wordt overbelasting bij de familieleden zelf voorkomen. In deze cursus wordt gewerkt met een landelijk ontwikkeld gestandaardiseerd draaiboek dat zijn nut bewezen heeft in de praktijk.


O M G A AN M E T D E M EN T I E

Omgaan met dementie. Cursus voor familieleden en naasten van jongdementerenden Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Na een vaak lange en onzekere tijd is bij een familielid een vorm van dementie vastgesteld. Dementie is een ziekte die niet overgaat. Zeker bij dementie op jonge leeftijd verandert het leven totaal, voor zowel de cliënt als voor de partner en kinderen. Dit levert tal van vragen op en kan leiden tot spanningen en conflicten, isolement en eenzaamheid, oververmoeidheid, overbelasting en andere psychische klachten, met mogelijk uitval uit het arbeidsproces.

Voor wie?

Familieleden en directbetrokkenen van jongdementerenden.

Doel


Werkwijze

Aan de hand van thema’s geven we informatie over het ziektebeeld en daarmee samenhangende factoren. Er is veel aandacht voor het delen van ervaringen door de deelnemers en uitwisselen van adviezen. Daarnaast staan we stil bij wat de deelnemers kunnen doen om overbelasting te vermijden of te verminderen. Een gestandaardiseerd draaiboek is in ontwikkeling. Cursusduur: 8 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Stichting Groenhuysen

Resultaten

Familieleden en directbetrokkenen delen ervaringen met lotgenoten, krijgen informatie en leren beter om te gaan met de jongdementerende, waarmee voorkomen wordt dat betrokkene zelf overbelast raakt.


G E SPR EK S G R O EP VO O R NAB E S TA AN D EN NA ZELFD O D I N G

Gespreksgroep voor nabestaanden na zelfdoding

Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Een kind, broer of zus, een partner of een goede vriend(in) verliezen door zelfdoding is een schokkende ervaring. Nabestaanden blijven machteloos en verslagen achter. Het verwerken van het verlies is een moeilijk proces. Vaak worstelen nabestaanden met de vraag naar het waarom en vragen zij zich af wat ze hadden kunnen doen om de suïcide te voorkomen. Naast het gemis en verdriet kampen nabestaanden ook vaak met gevoelens van schaamte en schuld. Bovendien kunnen ze met onbegrip of ontwijkend gedrag van de mensen in hun omgeving te maken krijgen. Hierdoor lopen ze het gevaar om in een isolement terecht te komen, terwijl het praten over de overledene en over de eigen gevoelens juist van groot belang is om het gebeurde te kunnen verwerken.

Voor wie?

Mensen die minimaal zes maanden geleden een dierbare verloren hebben door zelfdoding.

Doel

Nabestaanden ondersteunen om te voorkomen dat ze zelf psychische problemen krijgen of in een isolement raken.

Werkwijze

Tijdens de bijeenkomsten is ruimte voor het persoonlijk verhaal van de deelnemers, voor herkenning, onderlinge steun en voor het uitwisselen van ervaringen rond verschillende thema’s die met zelfdoding samenhangen. Thema’s die aan de orde komen zijn onder andere de confrontatie met zelfdoding, het afscheid, het zoeken van verklaringen, gevoelens van schaamte en schuld, reacties van de omgeving, ervaringen met de hulpverlening, het al dan niet vertellen van de doodsoorzaak en verder leven van nabestaanden na een suïcide. Cursusduur: 12 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 12.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

GGZ Regio Breda

Resultaten

Nabestaanden na zelfdoding delen hun ervaringen en gevoelens met lotgenoten, waardoor hun isolement wordt doorbroken en er ruimte ontstaat om te rouwen, en om het verlies te verwerken.


A AN DACH T VO O R ALLO CH TO N E M AN T EL ZO R G ER S

Aandacht voor allochtone mantelzorgers. Cursus voor familieleden en naasten van mensen met een psychiatrische stoornis Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Niet-westerse allochtonen hebben moeite om psychische en psychiatrische problemen onder ogen te zien. Cultuur en religie spelen een belangrijke rol in de betekenisgeving van psychische ziekte en zijn bepalend in het zoeken naar hulp. Uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers uit niet-westerse culturen lang wachten voordat ze hulp zoeken. Dat komt onder meer door een gebrek aan informatie en de taalbarrière. Deze mantelzorgers raken vaak in een isolement, waardoor ze in een neerwaartse spiraal terechtkomen.

Voor wie?

Allochtone familieleden (mantelzorgers) en naasten van mensen die lijden aan een psychiatrische ziekte (depressie, schizofrenie, borderline).

Doel

• voorkomen dat allochtone familieleden en mantelzorgers overbelast raken of zelf psychische problemen krijgen; • informatie geven over het ziektebeeld en hoe ze daarmee om kunnen gaan; • doorbreken van het isolement.

Werkwijze

Hoofdthema’s in de cursus: • je rol en taak als mantelzorger; • bewustwording van de zware belasting, behoefte aan steun; • omgaan met het zieke familielid; • beeldvorming over de ziekte en betekenisgeving in de culturele context; • zorgen voor jezelf en sociale steun zoeken. Cursusduur: 10 tweewekelijkse bijeenkomsten van 2 uur, plus een terugkombijeenkomst. Aantal deelnemers: 6 tot 10.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Stichting Familieleden van Psychiatrische Patiënten Westelijk Noord- Brabant, Stichting Vrijwillige Thuiszorg (SVT), GGD West-Brabant, welzijnswerk (SIW), Traverse, sleutelfiguren uit de allochtone gemeenschap, moskeeën en belangenorganisaties.

Resultaten

Door de voorlichting zijn mantelzorgers zich eerder bewust van overbelasting. Ze weten beter de weg te vinden naar hulp en worden tijdig geholpen. Omdat ze meer kennis hebben over het ziektebeeld van hun familielid weten ze beter hoe ermee om te gaan. Door de aandacht voor de beleving in de culturele context lukt het mantelzorgers eigen grenzen aan te geven. De contacten in de groep helpen het isolement te doorbreken.


AL ZH EI M ER C AFÉ B ER G EN O P ZO O M EN R O OSEN DA AL

Alzheimercafé Bergen op Zoom en Roosendaal

Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Praten over dementie is voor dementerenden zelf en voor hun familie of partner erg moeilijk. Voor de acceptatie van de ziekte is het goed als deze mensen over hun ervaringen kunnen praten met anderen.

Voor wie?

Dementerenden en hun familieleden en partners.

Doel

• • • • • •

Werkwijze

Zowel in Roosendaal als in Bergen op Zoom wordt tien keer per jaar een Alzheimercafé georganiseerd: een bijeenkomst voor dementerenden, hun partner, familie, en anderen in een ongedwongen, ontspannen sfeer. De activiteiten zijn enerzijds gericht op het vinden van erkenning en herkenning en anderzijds op het uitwisselen van ervaringen, tips en informatie. De caféavond kent een formeel deel waarin informatieoverdracht over een thema centraal staat (soms met een gastspreker), en een informeel deel waarin ruimte is voor discussie en vragen. Ook is er een muzikaal intermezzo. Via folders en aankondigingen in huis-aan-huisbladen wordt bekendheid gegeven aan het Alzheimercafé Het Alzheimercafé is tevens beschikbaar voor invoering in andere gemeenten.

GGZ WNB-discipline

Hbo(+)

Samenwerking

• Stichting Groenhuysen; • Alzheimer Nederland afdeling West-Brabant.

Resultaten

Per bijeenkomst zijn er tussen de 50 en 80 gasten, zowel vaste bezoekers als nieuwe mensen. De meeste bezoekers zijn familieleden van dementerenden. Zij beoordelen het Alzheimercafé positief, zo blijkt uit de jaarlijkse enquête. Vooral het informatieve deel wordt op prijs gesteld.

voorlichting geven over dementie; taboe rond dementie doorbreken; emancipatie van de dementerende (praten mét hen en niet over hen); isolement van mantelzorgers en dementerenden doorbreken; lotgenotencontact en uitwisseling van ervaringen; gezelligheid.


M AN T EL ZO R G C AFÉ B ER G EN O P ZO O M EN R O OSEN DA AL

Mantelzorgcafé Bergen op Zoom en Roosendaal

Wmo-prestatieveld

4

Financiering


Probleem

Mantelzorgers lopen het gevaar overbelast te raken en zelf psychische of lichamelijke klachten te ontwikkelen (zie toelichting). Ze hebben grote behoefte aan informatie, steun en advies, en aan ontspanning en ontmoeting van lotgenoten.

Voor wie?

Zowel voor mantelzorgers van mensen met een psychisch of psychiatrisch probleem, als voor mantelzorgers van mensen met langdurige fysieke problemen.

Doel

• vergroten van kennis bij de mantelzorgers over zaken waar zij als mantelzorger mee te maken krijgen; • isolement van mantelzorgers doorbreken; • bevorderen lotgenotencontact en uitwisseling van ervaringen; • gezelligheid.

Werkwijze

Het Mantelzorgcafé is een ontmoetingsplek voor mantelzorgers en andere belangstellenden. De opzet is hetzelfde als die van het Alzheimercafé: een combinatie van informatie, uitwisseling van ervaringen en ontspanning. De opzet van het Mantelzorgcafé in Roosendaal: vier keer per jaar is er een themabijeenkomst, met onderwerpen als indicatiestelling door het CIZ, de Wmo, mogelijkheden voor dagopvang, spanningsklachten, vakantie en ontspanning. De opzet van het Mantelzorgcafé in Bergen op Zoom: vier maal per jaar een themabijeenkomst en daarnaast maandelijks een inloopmiddag.

GGZ WNB-discipline

Hbo(+)

Samenwerking

Roosendaal: SVT Informele Zorg West-Brabant en Stichting Groenhuysen; Bergen op Zoom: SVT Informele Zorg West-Brabant, Vivensis, Stichting Welzijn Ouderen, gecoördineerd Ouderenwerk Zuidwesthoek.

Resultaten

De themabijeenkomsten worden bezocht door gemiddeld 80 personen, afhankelijk van het thema. Naarmate de naamsbekendheid groter wordt, neemt ook het aantal bezoekers toe. De inloopmiddagen in Bergen op Zoom worden steeds frequenter bezocht.


KO PS TO R I N G (KO PP/ K VO)

Kopstoring. Digitale ondersteuning van jonge mantelzorgers (KOPP/KVO)

Wmo-prestatieveld

4, 2

Financiering


Probleem

Opgroeien met een psychisch zieke of verslaafde ouder betekent voor veel kinderen opgroeien onder moeilijke omstandigheden. De (on)voorspelbaarheid van de ziekte, de geringe kennis en het gebrek aan geruststelling blijken voor kinderen erg belastend te zijn. Jongeren hebben vaak een grote verantwoordelijkheid thuis, waardoor zij niet de dagelijkse dingen kunnen doen die hun leeftijdsgenoten doen. Of zij kiezen er juist voor om veel van huis te zijn, om niet met de problemen thuis geconfronteerd te worden. Ook lopen jongeren vaak rond met vragen over erfelijkheid van de ziekte, over een relatie aangaan en over kinderen krijgen. De leeftijdsgroep 12 tot 26 jaar is moeilijk te bereiken met het bestaande aanbod.

Voor wie?

Jongeren van 12 tot 26 jaar die een ouder hebben met psychische problemen.

Doel

Laagdrempelige informatie en hulp bieden, om: • het isolement te doorbreken; • jongeren te leren beter met de situatie om te gaan; • te voorkomen dat deze jongeren zelf psychische problemen krijgen.

Werkwijze

Kopstoring is een landelijke website met e-mental-health-interventies. De site is een initiatief van het Trimbos-instituut en een aantal ggz-instellingen uit Gelderland. GGZ WNB neemt sinds 1 februari 2007 deel aan Kopstoring. Via internet kunnen jongeren laagdrempelig en anoniem informatie vinden over het ziektebeeld van hun ouder, ze kunnen ervaringen uitwisselen met andere jongeren op het forum, vragen stellen aan een deskundige via de e-mailservice of ze kunnen chatten met een deskundige. Jongeren van 16 tot en met 25 jaar kunnen een onlinecursus van acht bijeenkomsten volgen in een gesloten chatbox (zes deelnemers, twee begeleiders).

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Trimbos-instituut en negen andere ggz-instellingen.

Resultaten

Kopstoring levert een bijdrage aan het voorkomen van isolement, psychische problemen en gedragsproblemen bij jongeren die een ouder hebben met psychische problemen. Het Trimbos-instituut houdt een landelijke evaluatie naar Kopstoring. Medio 2007 zijn er per dag 200 tot 300 hits (bezoekers) op de site. Dit betekent ongeveer 10.000 bezoekers per maand.


D O E - PR A ATG R O EP VO O R K I N D ER EN (KO PP/ K VO)

Doe-praatgroep voor kinderen van ouders met psychiatrische of verslavingsproblemen (KOPP/KVO) Wmo-prestatieveld

4, 2

Financiering


Probleem

Opgroeien in een gezin met een psychisch zieke of verslaafde ouder betekent voor veel kinderen opgroeien onder moeilijke omstandigheden. De (on)voorspelbaarheid van de ziekte, de geringe kennis en het gebrek aan geruststelling blijken erg belastend te zijn. Bij jonge kinderen komen met name veel angst, gespannen gedrag, rolwisseling, weinig vertrouwen, stemmingswisselingen en wisselende schoolprestaties voor.

Voor wie?

Kinderen van 8 tot 12 jaar met een ouder die psychiatrische en/of verslavingsproblemen heeft.

Doel

Het isolement van het kind doorbreken, en het kind kennis en vaardigheden aanreiken om met de situatie om te gaan.

Werkwijze

Tijdens de bijeenkomsten praten de kinderen over verschillende thema’s, zoals ziektebeelden en vriendjes en vriendinnetjes. Ook doen ze spelletjes, kijken ze naar films en maken ze tekeningen. Naast de vaste groep is er ook een maandelijkse inloopgroep voor kinderen die wachten op de vaste groep of deze groep al hebben gevolgd. Cursusduur (vaste groep): 8 wekelijkse bijeenkomsten van anderhalf uur, plus 3 ouderbijeenkomsten. Aantal deelnemers: 8 tot 12. Voor de inloopgroep is er geen minimum- of maximumaantal deelnemers.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Novadic-Kentron (verslavingszorg)

Resultaten

Kinderen hebben in de groep geleerd dat ze niet de enige zijn die een ouder hebben met psychische of verslavingsproblemen. Uit eigen evaluaties blijkt dat kinderen het prettig vinden om te praten en dingen te doen met andere kinderen die in eenzelfde situatie zitten. Ze leren om te gaan met lastige situaties die voortkomen uit het feit dat hun vader of moeder een psychiatrisch of verslavingsprobleem heeft. Er wordt gewerkt met een gestandaardiseerd draaiboek van het Trimbos-instituut. Het Trimbos-instituut doet een effectiviteitsonderzoek naar de groep.


LOTG EN OT EN G R O EP VO O R J O N G ER EN (KO PP/ K VO)

Lotgenotengroep voor jongeren van ouders met psychiatrische of verslavingsproblemen (KOPP/KVO) Wmo-prestatieveld

4, 2

Financiering


Probleem

Opgroeien met een psychisch zieke of verslaafde ouder betekent voor veel jongeren opgroeien onder moeilijke omstandigheden. De (on)voorspelbaarheid van de ziekte, de geringe kennis en het gebrek aan geruststelling blijken voor jongeren erg belastend te zijn. Ze hebben vaak een grote verantwoordelijkheid thuis, waardoor zij niet de dagelijkse dingen kunnen doen die hun leeftijdsgenoten doen. Of zij kiezen er juist voor om veel van huis te zijn, om niet met de problemen thuis geconfronteerd te worden. Ook lopen jongeren vaak rond met vragen over erfelijkheid van de ziekte, en hoe om te gaan met vrienden en vriendinnen.

Voor wie?

Jongeren van 12 tot 17 jaar met een ouder die psychiatrische en/of verslavingsproblemen heeft.

Doel

Het isolement van de jongeren doorbreken, en ze kennis en vaardigheden aanreiken om met de situatie om te gaan.

Werkwijze

Tijdens de bijeenkomsten komen verschillende thema’s aan bod, zoals ziektebeelden, erfelijkheid en de omgang met leeftijdsgenoten. Naast de vaste groep is er ook een maandelijkse inloopgroep voor jongeren die wachten op de vaste groep of deze groep al hebben gevolgd. Cursusduur (vaste groep): 8 wekelijkse bijeenkomsten van anderhalf uur, plus 2 ouderbijeenkomsten. Aantal deelnemers: 8 tot 12. Voor de inloopgroep is er geen minimum- of maximumaantal deelnemers.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Novadic-Kentron (verslavingszorg)

Resultaten

Jongeren vinden het prettig om in contact te komen met andere jongeren die eenzelfde soort thuissituatie hebben, blijkt uit eigen evaluatie. Ze hebben geleerd om met lastige situaties om te gaan en hebben antwoord gekregen op hun vragen over hun psychisch zieke of verslaafde ouder. Er wordt gewerkt met een gestandaardiseerd draaiboek van het Trimbos-instituut. Het Trimbos-instituut doet een effectiviteitsonderzoek naar de groep.


O U D ER CU R SUS EN M A AN D ELI J K SE B I J EEN KO MS T EN OV ER O P VO ED EN

Oudercursus en maandelijkse bijeenkomsten over opvoeden voor ouders met psychische of psychiatrische problemen Wmo-prestatieveld

4, 2

Financiering


Probleem

Voor ouders met psychiatrische problemen kan het opvoeden van kinderen extra zwaar zijn. Ze hebben behoefte aan steun en advies bij de opvoeding.

Voor wie?

Ouders met psychische of psychiatrische problemen die hiervoor in behandeling zijn en kinderen hebben in de leeftijd tot 18 jaar.

Doel

Ouders ondersteunen in hun ouderrol en hun opvoedingsvaardigheden, zodat de sfeer in het gezin en het zelfbeeld van de kinderen verbeteren.

Werkwijze

Er zijn maandelijkse bijeenkomsten en er is een oudercursus. In de maandelijkse bijeenkomsten is er vooral ruimte voor het uitwisselen van ervaringen. In de oudercursus staat in iedere bijeenkomst een opvoedingsvaardigheid centraal, waarmee de ouders vervolgens ook thuis oefenen. Belangrijke onderwerpen zijn aandacht geven, het zelfbeeld en de ontwikkeling van kinderen, effectieve omgangsvormen en actief luisteren. Er wordt niet gesproken over de persoonlijke psychische of psychiatrische problematiek. Cursusduur: 6 wekelijkse bijeenkomsten van anderhalf uur. Aantal deelnemers: 6 tot 10. Aan de maandelijkse bijeenkomsten is geen minimum- of maximumaantal deelnemers verbonden.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Hulpverleners van GGZ WNB.

Resultaten

Uit eigen evaluatie blijkt dat ouders het prettig vinden om ervaringen te delen met andere ouders die ook psychische problemen hebben, en om adviezen te krijgen van deskundigen. Het Trimbos-instituut is bezig met de ontwikkeling van een landelijk gestandaardiseerd draaiboek.

3. 3 G G Z- PR E V E N T I E : J EU G D

TO ELI CH T I N G

3.3 GGZ-PREVENTIE: JEUGD Toelichting Preventief aanbod voor jongeren Ongeveer 20% van de jongeren in het voortgezet onderwijs kampt met psychosociale problemen. De stap naar de ggz is groot voor deze jongeren, en praten over psychische problemen is vaak nog een taboe. De preventieactiviteiten (cursussen, gastlessen) van GGZ WNB spelen hierop in. Ze zijn laagdrempelig en vooral gericht op het aanleren van vaardigheden om beter met de problemen om te gaan. Ook weerbaarheid en zelfvertrouwen zijn belangrijke thema’s. Doorverwijzing naar behandeling Als het preventieve aanbod niet voldoende blijkt te zijn voor een individuele jongere, is verwijzing naar een behandeling bij onze sector Jeugd of de afdeling Jongvolwassenen mogelijk. Samenwerking met scholen Jongeren zijn moeilijk te bereiken. Daarom werken we nauw samen met scholen en intermediairs als Bureau Jeugdzorg en de GGD. Ouders erbij We betrekken de ouders bij alle groepen. Ze krijgen informatie over de inhoud van de cursussen en de begeleiding. Als we gastlessen geven op scholen, worden de ouders daarover geïnformeerd. Gestandaardiseerde programma’s en aanbod op maat We maken waar mogelijk gebruik van landelijk ontwikkelde, gestandaardiseerde programma’s en draaiboeken die hun nut bewezen hebben in de praktijk. Voor specifieke groepen of voor specifieke psychische problemen kunnen wij een aanbod op maat ontwikkelen of bestaand aanbod aanpassen. In ontwikkeling Wij zijn ons aan het oriënteren op een preventief aanbod voor allochtone jongens. Er is al een cursus Interculturele vaardigheden voor allochtone meiden. Voor kinderen op de basisschool zijn er (landelijk) diverse preventieactiviteiten in ontwikkeling, onder meer gericht op angstklachten. Kinderen van ouders met psychiatrische of verslavingsproblemen (KOPP/KVO) Onze preventiegroepen voor kinderen van ouders met een psychiatrisch of verslavingsprobleem (KOPP/KVO) staan beschreven in 3.2 (Ggz-preventie: (jonge) mantelzorgers en familieleden). De ondersteuningsgroep voor moeder en peuters staat in 2.2 (OGGZ: kinderen en jeugd).

3. 3 G G Z- PR E V E N T I E : J E U G D

M E T PL E ZI ER O P S CH O O L . W EER BA AR H EI DS T R AI N I N G VO O R G EPE S T E J O N G ER EN

Met plezier op school. Weerbaarheidstraining voor gepeste jongeren

Wmo-prestatieveld

2

Financiering


Probleem

Kinderen die op de basisschool worden gepest of problemen hebben met andere kinderen, kunnen het extra moeilijk krijgen als ze naar het voortgezet onderwijs gaan. Maar die overgang biedt ook kansen. De kinderen maken immers een nieuwe start.

Voor wie?

Aanstaande brugklassers die gepest worden of problemen hebben in sociale contacten met leeftijdsgenoten.

Doel

Kinderen helpen met meer plezier en zelfvertrouwen naar hun nieuwe school te gaan. Daardoor voelen ze zich prettiger en lopen ze minder kans om gepest te worden.

Werkwijze

Met plezier op school is een tweedaagse zomercursus. Tijdens de cursus leren de kinderen positiever over zichzelf te denken, oefenen ze ontspanningstechnieken en leren ze een gesprek aan te gaan met anderen. Veel nadruk ligt op zelfpresentatie. De cursus wordt gehouden in de laatste week van de zomervakantie. Voorafgaand aan de cursus is er een ouderavond, waarop de ouders kennismaken met de cursusleiding en de cursusinhoud. Ook leren ze wat ze zelf kunnen doen om hun kind te ondersteunen na de cursus. De cursus is ontwikkeld door GGZ Noord- en Midden-Limburg (www.ggz-groepnmlimburg.nl).

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Basisscholen

Resultaten

Recent wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit Utrecht naar dit landelijke preventieprogramma heeft aangetoond dat de training effectief is. De kinderen functioneren daadwerkelijk beter op hun nieuwe school na het volgen van de training. Ze zeggen zelf dat ze niet of beduidend minder gepest worden, meer vrienden hebben, meer zelfvertrouwen en betere relaties met klasgenoten. Ook de ouders en leerkrachten bevestigen dat. Aan het onderzoek deden circa 200 personen uit diverse plaatsen in Nederland mee. Het onderzoek werd begeleid door de capaciteitsgroep ontwikkelingspsychologie van de Universiteit Utrecht.


B EN J E G EK . G A S T LE SSEN VO O R J O N G ER EN OV ER PS YCH IS CH E PR O B LE M EN

Ben je gek. Gastlessen voor jongeren over psychische problemen

Wmo-prestatieveld

2

Financiering


Probleem

Psychische problemen zijn voor veel jongeren een ‘ver-van-mijn-bedshow’ en praten erover is taboe. Bij iemand die psychisch in de war is, denken ze eerder aan een in zichzelf pratende oude man, dan aan een leeftijdsgenoot. Toch zijn er veel jongeren die kampen met psychische problemen.

Voor wie?

• leerlingen in het voortgezet onderwijs; • studenten van het mbo (15 tot 19 jaar).

Doel

Door de beeldvorming van jongeren over psychische problemen te beïnvloeden, leren jongeren: • dat iedereen psychische problemen kan krijgen; • dat je mensen met psychische problemen kunt helpen door te reageren met begrip, sympathie en steun; • dat psychische problemen veroorzaakt worden door een combinatie van sociale, psychische en biologische factoren; • dat je bij psychische problemen tijdig aan de bel moet trekken.

Werkwijze

Dit voorlichtingsproject is ontwikkeld door het Fonds Psychische Gezondheid. In de gastlessen komen vragen aan de orde als: • Wat is ‘gek’ en wat is ‘normaal’? • Wat moet je je voorstellen bij psychische problemen? • Hoe beleeft iemand met psychische problemen de werkelijkheid? We maken gebruik van verschillende (creatieve) werkvormen. De jongeren krijgen een rondleiding langs vijf presentatiepanelen. Hierop is de innerlijke beleving te zien van jongeren met psychische problemen als anorexia, schizofrenie en depressie. We geven informatie over deze problemen. Verder werken we met stellingen die prikkelen tot een discussie.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

• scholen voor voortgezet onderwijs; • ROC West-Brabant.

Resultaten

Uit eigen evaluatie blijkt dat leerlingen dit een leuke manier vinden om over psychische problemen te praten. Een aantal leerlingen vertelde zelf psychische problemen te hebben of mensen te kennen met problemen. Door de gastlessen gingen jongeren nadenken over hun eigen situatie. Ze stelden tijdens of na de lessen vragen aan de preventiewerkers. We gaven hun informatie en tips en waar nodig konden we doorverwijzen naar hulp of ondersteuning.


I N T ER CU LT U R ELE VA AR D I G H ED EN VO O R ALLO CH TO N E M EI D EN

Interculturele vaardigheden voor allochtone meiden

Wmo-prestatieveld

2

Financiering


Probleem

Veel allochtone meiden in de leeftijd van 16 tot 23 jaar groeien op in twee culturen: enerzijds thuis en anderzijds de school en de straat. Tegenstrijdige verwachtingen en boodschappen kunnen leiden tot grote spanningen, die tot uiting komen in psychosomatische klachten, depressieve klachten, suïcides en (pseudo)suïcidepogingen. Uit onderzoek blijkt dat het aantal (pseudo)suïcidepogingen onder jonge allochtone meisjes veel hoger is dan onder autochtone meisjes.

Voor wie?

Voor allochtone meiden van 16 tot 23 jaar die zich herkennen in ‘leven in twee culturen’ en die willen leren hoe ze hiermee om kunnen gaan.

Doel

De sociale vaardigheden en weerbaarheid vergroten, een positief zelfbeeld ontwikkelen, onderlinge steun stimuleren, en de keuzemogelijkheden uitbreiden.

Werkwijze

Thema’s in de preventieve cursus zijn onder meer: normen en waarden uit beide culturen, omgaan met spanningen, opkomen voor jezelf, relaties en toekomst. We werken met verschillende (creatieve )werkvormen. De cursus wordt gegeven door een preventiewerker van GGZ WNB en een co-begeleider met een etnische achtergrond die aansluit bij de groep. Beide begeleidsters kunnen de cultuurgebonden vaardigheden vanuit de eigen cultuur uitleggen. De begeleidster met een allochtone achtergrond fungeert ook vaak als rolmodel voor de meiden. Aanmeldingen komen via docenten en jongerenwerkers, die we voorlichting geven over deze cursus. Voordat de cursus start houden we kennismakingsgesprekken met de meiden. Cursusduur: 8 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur. Locatie: middelbare school, ROC of buurthuis.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

• scholen voor voorgezet onderwijs en ROC West-Brabant; • buurthuizen; • Turkse of Marokkaanse intermediairs.

Resultaten

De meiden zijn zich meer bewust van de invloed van twee culturen op hun leven. Zij hebben meer (sociale) vaardigheden gekregen om hiermee om te gaan. De meiden zijn weerbaarder geworden en kunnen hun grenzen beter aangeven, waardoor de kans op psychische problemen vermindert. Op basis van evaluaties van deelnemers en begeleiders wordt het programma continu verbeterd.


H E AD - U P. CU R SUS VO O R J O N G ER EN M E T M I LD E D EPR E SSI EK L ACH T EN

Head-up. Cursus voor jongeren met milde depressieklachten

Wmo-prestatieveld

2

Financiering


Probleem

Veel jongeren hebben milde depressieve klachten. Deze kunnen een voorbode zijn van een depressieve stoornis; 3 tot 8% van de jongeren tussen 12 en 18 jaar voldoet aan de criteria hiervoor. Een depressie kan leiden tot gedragsproblemen, criminaliteit of verslaving. In het uiterste geval kan een depressieve jongere proberen een einde aan zijn of haar leven te maken.

Voor wie?

Jongeren tussen de 14 en 18 jaar met milde depressieve klachten.

Doel

De depressieve klachten in duur en ernst beperken, waardoor de kans op een depressieve stoornis afneemt.

Werkwijze

Deelnemers leren verschillende vaardigheden om hun problemen beter te hanteren. Thema’s zijn onder meer: de rol van gedachten in de ontwikkeling van een depressie, plezierige activiteiten ondernemen, opkomen voor jezelf, luisteren naar anderen en omgaan met conflicten. Cursusduur: 10 wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Scholen voor voortgezet onderwijs.

Resultaten

Head up is de geactualiseerde versie van Grip op je dip, en werkt volgens een landelijk uitgetest, gestandaardiseerd draaiboek. GGZ WNB heeft hieraan meegewerkt. Bij de meeste jongeren die de cursus Grip op je dip gevolgd hebben, zijn de depressieve klachten afgenomen, zo blijkt uit onze eigen evaluatie.


V R I EN D EN

Vrienden. Cursus voor kinderen en jongeren met (sociale) angstklachten (in ontwikkeling) Wmo-prestatieveld

2

Financiering


Probleem

Angststoornissen komen in verhouding tot andere psychische problemen vaak voor bij kinderen en jongeren, en vaker bij meisjes dan bij jongens. Een paar cijfers: ruim 25% van de 8-jarigen, 15% van de 12-jarigen en 21% van de 17-jarigen heeft een angststoornis. Er is een sterk verband tussen depressie en angst. Onderzoek in de Verenigde Staten en Nederland maakt duidelijk dat angst en depressie elkaar niet alleen opvolgen, maar dat de angst de latere depressie wellicht zelfs veroorzaakt.

Voor wie?

Kinderen (8 tot 12 jaar) en jongeren (12 tot 16 jaar) met sociale angstklachten, faalangst, piekeren, negatief denken en lichamelijke reacties op angstige situaties.

Doel

Vaardigheden aanleren om angst aan te pakken, zodat een angststoornis of depressie voorkomen kan worden.

Werkwijze

Het woord ‘vrienden’ helpt kinderen en jongeren om elk van de vaardigheden die ze tijdens de cursus leren te onthouden: elke letter staat voor een nieuwe vaardigheid. Aan bod komen onder meer bewustzijn van lichaamsseintjes, ontspanning, positief gesprek met jezelf, jezelf belonen, en problemen via een stappenplan oplossen. Twee preventiewerkers begeleiden de cursus aan de hand van een vast draaiboek. De kinderen krijgen een werkboek met opdrachten en thuisoefeningen. Cursusduur: 10 wekelijkse bijeenkomsten van ongeveer een uur, plus een terugkombijeenkomst.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Scholen

Resultaten

Vrienden (‘Friends’) is ontwikkeld door Paula Barrett van de Griffith Universiteit in Australië en is bewezen effectief. Vrienden is een protocollair programma op cognitief-gedragstherapeutische basis, dat speciaal gemaakt is voor preventie én behandeling van angst- en depressieve klachten. Wereldwijd hebben inmiddels honderdduizend kinderen en jongeren aan het Vrienden-programma deelgenomen.


S T EUN PUN T G G Z O P R O C , VO O R LEER LI N G EN

Steunpunt GGZ op ROC, voor leerlingen

Wmo-prestatieveld

2

Financiering

ROC en Zorgverzekeringswet (dbc)

Probleem

Steeds meer leerlingen op het ROC hebben psychosociale en psychische problemen. De problemen worden ook complexer en manifester en kunnen ertoe leiden dat de leerlingen voortijdig stoppen met hun opleiding.

Voor wie?

Leerlingen die een reguliere opleiding volgen op het Zoomvliet, Kellebeek, of Markiezaat College en psychische problemen hebben.

Doel

• leerlingen die door psychische problemen tijdens hun opleiding dreigen vast te lopen, tijdig signaleren en helpen, zodat ze in staat zijn hun opleiding af te ronden; • leerlingen die verdere hulpverlening nodig hebben, gericht doorverwijzen naar GGZ WNB of een andere externe instantie.

Werkwijze

Medewerkers van GGZ WNB zijn een aantal uren in de week op het ROC aanwezig in het Steunpunt GGZ. De leerlingen kunnen hier terecht op eigen initiatief of via een doorverwijzing van een klassenmentor of medewerker van het bureau Leerlingbegeleiding. De leerlingen krijgen voorlichting, advies en ondersteuning. Ook wordt de mogelijkheid van een doorverwijzing besproken. Intakes en kortdurende behandeling kunnen desgewenst ook op school plaatsvinden.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

ROC West-Brabant en afdeling Jongvolwassenen GGZ WNB.

Resultaten

Het Steunpunt GGZ is uitgegroeid tot een voorziening met een duidelijke meerwaarde. De doelstellingen worden bereikt, zo blijkt uit het evaluatieverslag (verkrijgbaar bij GGZ WNB).


S T EUN PUN T G G Z O P R O C , CO NSU LTAT I E VO O R M ED E W ER K ER S

Steunpunt GGZ op ROC, consultatie voor medewerkers

Wmo-prestatieveld

2

Financiering

ROC

Probleem

Er is sprake van toenemende problematiek onder leerlingen op het ROC. Met name de psychosociale en psychische problemen worden steeds complexer en manifester. Docenten, mentoren en leerlingbegeleiders kunnen onvoldoende betekenen als het gaat om het bieden van alle noodzakelijke hulp en begeleiding.

Voor wie?

Docenten, mentoren, leerlingbegeleiders en medewerkers van het bureau voor leerlingbegeleiding van het Zoomvliet-, Kellebeek-, en Markiezaatcollege die te maken hebben met leerlingen met psychische problematiek.

Doel

Consultatie en deskundigheidsbevordering bieden aan docenten, mentoren, leerlingbegeleiders en medewerkers van het bureau voor leerlingbegeleiding, zodat zij psychische problemen bij leerlingen tijdig kunnen signaleren en aanpakken.

Werkwijze

Medewerkers van GGZ WNB zijn een aantal uren in de week op het ROC aanwezig in het Steunpunt GGZ. Medewerkers van het ROC die te maken hebben met leerlingen met (vermoedelijk) psychische problemen, kunnen er terecht voor consultatie. Ook organiseren we bij meerdere vragen over eenzelfde thema een training of deskundigheidsbevordering voor groepen medewerkers.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

ROC West-Brabant en afdeling Jongvolwassenen GGZ WNB.

Resultaten

Het Steunpunt GGZ is uitgegroeid tot een voorziening met een duidelijke meerwaarde. De doelstellingen worden bereikt, zo blijkt uit het evaluatieverslag (verkrijgbaar bij GGZ WNB).

3. 4 G G Z- PR E V E N T I E : VO O R LI CH T I N G

TO ELI CH T I N G

3.4 GGZ-PREVENTIE: VOORLICHTING Toelichting GGZ WNB vindt het belangrijk om psychische problematiek meer bekendheid te geven onder het grote publiek. Nog altijd rust er een taboe op praten over psychische problemen, en zijn er vooroordelen over mensen met een psychiatrische handicap. Ook weten veel mensen niet welke behandelmogelijkheden er allemaal zijn. Onze informatiefunctie in de dagactiviteitencentra in Bergen op Zoom en Roosendaal is laagdrempelig en voorziet ook in cliëntenondersteuning. Het brede publiek bereiken we door onze actieve deelname aan de Landelijke Dag Psychische Gezondheid. Specifiek voor allochtonen in de regio organiseren we op aanvraag kleinschalige voorlichtingsbijeenkomsten.


I N FO R M AT I EFUN C T I E G EE S T ELI J K E G E ZO N D H EI D

Informatiefunctie Geestelijke Gezondheid

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Veel psychosociaal kwetsbare mensen kunnen maar moeilijk hun weg vinden naar maatschappelijke voorzieningen. De Informatiefunctie Geestelijke Gezondheid van GGZ WNB, ondergebracht in de dagactiviteitencentra, heeft zowel een wegwijsfunctie als een functie in de cliëntenondersteuning.

Voor wie?

• mensen die voor het eerst in aanraking komen met psychische problematiek (vooral wegwijsfunctie); • mensen die reeds eerder te maken hebben gehad met psychische problematiek (vooral cliëntenondersteuning).

Doel

Het versterken van de maatschappelijke positie van cliënten en ex-cliënten.

Werkwijze

De Informatiefunctie Geestelijke Gezondheid geeft voorlichting en advies over geestelijke gezondheid(szorg), en beantwoordt vragen van cliënten en hun omgeving. De infofunctie is ondergebracht in de dagactiviteitencentra van GGZ WNB in Roosendaal en Bergen op Zoom. We maken gebruik van de ervaringsdeskundigheid van (ex-)cliënten en vrijwilligers. De wegwijsfunctie is gericht op de volgende gebieden: psychische en psychiatrische problemen; verslaving; hulpverleningsinstellingen; behandelmogelijkheden; medicijnen; werk en dagbesteding; juridische zaken; patiënten- en cliëntenverenigingen; zelfhulpgroepen; lotgenotencontacten en familieledenondersteuning. De cliëntenondersteuning bestaat onder meer uit het invullen van formulieren en hulp bij het vinden van vrijwilligerswerk/dagbesteding.

GGZ WNB-discipline

Hbo(+)

Samenwerking

Zorgbelang West-Brabant, GGD West-Brabant, SFPP (patiëntenbelangen).

Resultaten

De infofunctie versterkt de zelfredzaamheid van burgers met psychische problemen.


L AN D ELI J K E DAG PS YCH IS CH E G E ZO N D H EI D

Landelijke Dag Psychische Gezondheid

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Nog steeds praten mensen gemakkelijker over fysieke problemen dan over hun psychische gezondheid en is de drempel naar hulp hoog. Ook bestaan er vooroordelen en misverstanden over psychische ziekten. Om wereldwijd aandacht te besteden aan psychische gezondheid, wordt elk jaar op 10 oktober de Landelijke Dag Psychische Gezondheid georganiseerd. Ieder jaar staat een ander thema centraal. In Nederland wordt deze landelijke dag sinds 1997 gehouden en georganiseerd door het Fonds Psychische Gezondheid. Het Fonds wordt daarbij gesteund door verschillende organisaties van patiënten en familieleden.

Voor wie?

Meestal het brede publiek (afhankelijk van het thema), maar ook specifieke groepen als studenten van opleidingen in zorg en welzijn, ouderen, en eindexamenleerlingen.

Doel

• psychische problematiek meer bekendheid geven onder het grote publiek; • de kennis over psychische problemen vergroten en vooroordelen bestrijden; • mensen stimuleren informatie te zoeken en de weg wijzen naar hulp.

Werkwijze

Regionaal werken verschillende organisaties samen om activiteiten op en rond deze dag op te zetten, zoals gastlessen, symposia, informatiemarkten, workshops, speciale kranten en ander informatiemateriaal. Dit vergt afstemming en overleg. GGZ WNB coördineert de activiteiten.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Stichting Familieleden Psychiatrische Patiënten Westelijk Noord-Brabant, GGD West-Brabant en andere.

Resultaten

De resultaten worden jaarlijks schriftelijk en mondeling met deelnemers en samenwerkingspartners geëvalueerd. De activiteiten zijn voornamelijk gericht op bewustwording. Dit is niet af te meten aan feitelijke veranderingen in gedrag op korte termijn.


VO O R LI CH T I N G A AN ALLO CH TO N EN I N D E R EG I O

Voorlichting aan allochtonen in de regio over psychiatrie en psychische klachten

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

De eerste generatie allochtonen heeft over het algemeen een informatieachterstand op het gebied van psychische problemen en de Nederlandse geestelijke gezondheidzorg. Dat komt door de taalbarrière, maar ook door het taboe op praten over psychische problemen. En dat heeft weer te maken met de culturele betekenis van psychische ziekten. Allochtonen weten vaak niet welke hulp er mogelijk is, en bij welke organisaties ze terechtkunnen. Het gevolg is dat ze te lang wachten voordat ze hulp zoeken.

Voor wie?

• de eerste generatie allochtone mannen en vrouwen (met name Turken en Marokkanen); • deelnemers aan inburgeringcursussen, nieuwkomers met verschillende etnische achtergrond; • de twee generatie, met name moeders van kinderen op de basisschool.

Doel

• kennis over psychische problemen vergroten, in het bijzonder over angststoornissen en depressies; • informatie geven over soorten hulpverlening; • de weg wijzen naar hulpverleningsinstanties; • voorlichting geven over psychische klachten bij kinderen. Uiteindelijk doel is dat meer allochtonen de weg naar de ggz weten te vinden zodat ze tijdig hulp krijgen.

Werkwijze

Voorlichting wordt gegeven op aanvraag van bijvoorbeeld een docent van de inburgeringcursus, intermediairs van SIW of het moskeebestuur, en vindt plaats in buurt- en wijkhuizen. De voorlichting kan bestaan uit een of meerdere bijeenkomsten, afhankelijk van de vraag. Er is altijd een intermediair aanwezig met dezelfde etnische achtergrond als de groepsleden. Indien nodig regelen we ook een tolk. Er kunnen 8 tot 15 mensen meedoen. We werken met video- en beeldmateriaal. Dit werkt beter dan informatie op schrift. Onderwerpen zijn onder meer: wat is een psychische ziekte, wat zijn risicofactoren, welke ziektebeelden zijn er, en welke hulp is er.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Allochtone intermediairs, sleutelfiguren uit de allochtone gemeenschap, moskeeën en belangenorganisaties, welzijnswerkers en docenten.

Resultaten

De voorlichting vergroot de zelfredzaamheid van allochtonen.

3. 5 G G Z- PR E V E N T I E : AR B E I D

TO ELI CH T I N G

3.5 GGZ-PREVENTIE: ARBEID Toelichting Werkgerelateerde klachten Ruim 35% van het ziekteverzuim en de instroom in de WIA wordt veroorzaakt door psychische klachten als overspannenheid, burn-out, depressies, angststoornissen of persoonlijkheidsstoornissen. Psychische klachten vormen daarmee een forse last voor werkgevers en uitkerende instanties, en leiden tot veel persoonlijk leed. Oorzaken van psychische, werkgerelateerde klachten kunnen zijn: hoge werkdruk, reorganisatie, en hoge eisen aan jezelf stellen. Wanneer deze problemen het functioneren van mensen zodanig beïnvloeden dat het werk eronder lijdt of dat mensen gaan verzuimen, kunnen zij voor snelle, passende hulp bij het programma Arbeid terecht. Preventie en reïntegratie Het programma Arbeid van GGZ WNB richt zich op preventie van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid als gevolg van arbeidsgerelateerde psychische problemen. Daarbij kan het gaan om mensen die nog werken, en mensen die als gevolg van hun klachten regelmatig verzuimen. Ook richten we ons op reïntegratie van mensen die als gevolg van psychische of psychiatrische problemen langdurig uit het arbeidsproces zijn. En verder begeleiden en adviseren we leidinggevenden, teams en bedrijven op het gebied van organisatie, arbeid en psyche. Kenmerken programma Arbeid Het programma Arbeid van GGZ WNB kenmerkt zich door: • een modulaire opbouw gericht op het (beroepsmatig) functioneren; • een praktische, probleemoplossende aanpak, gericht op direct resultaat; • een laagdrempelige instroom (deelnemers kunnen op elk moment instromen); • persoonlijk coaching door gespecialiseerde trainers, therapeuten en coaches; • maatwerk, alle interventies worden zowel individueel, groepsgewijs als incompany aangeboden; • snelle diagnostiek en heldere rapportages; • geen wachtlijsten voor cursussen en trainingen.


T R AI N I N G O M G A AN M E T S T R E SS O P H E T W ER K

Training Omgaan met stress op het werk

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Ruim eenderde van het ziekteverzuim in Nederland wordt veroorzaakt door psychische klachten. Verder blijkt uit onderzoek dat bij een zeer groot deel van de (langdurig) werklozen en arbeidsgehandicapten psychische of psychosociale problemen een rol spelen. Dit leidt niet alleen tot problemen bij de reïntegratie, maar belemmert ook een volwaardige maatschappelijke participatie.

Voor wie?

Mensen die last hebben van stress op hun werk door bijvoorbeeld werkdruk, reorganisaties, een tekort aan bepaalde vaardigheden, of persoonlijke eigenschappen.

Doel

• voorkomen van en omgaan met stress door psycho-educatie en het aanleren van vaardigheden als stresshantering, assertiviteit en timemanagement; • voorkomen van overspannenheid, burn-out; • (h)erkennen van eigen stress-signalen en de oorzaken van stress.

Werkwijze

Groepsgewijze trainingen die ook in company kunnen worden uitgevoerd. Per jaar starten er minimaal 4 groepen (ook op open inschrijving). Thema’s zijn onder meer: stress-signalen, ontspanning en herstel, persoonlijkheid en werk, assertiviteit, relativeren, timemanagement, communicatie en conflicthantering.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Diverse sectoren binnen GGZ WNB.

Resultaten

Deelnemers ontwikkelen vaardigheden om met stress om te gaan. Dit leidt tot een afname van klachten en vermindering van het ziekteverzuim.


S CH R I F T EL I J K E I N D I V I D U ELE CU R SUS O M G A AN M E T S T R E SS O P H E T W ER K ( ZELFH U LP)

Schriftelijke individuele cursus Omgaan met stress op het werk (zelfhulp)

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Ruim eenderde van het ziekteverzuim in Nederland wordt veroorzaakt door psychische klachten. Verder blijkt uit onderzoek dat bij een zeer groot deel van de (langdurig) werklozen en arbeidsgehandicapten psychische of psychosociale problemen een rol spelen. Dit leidt niet alleen tot problemen bij de reïntegratie, maar belemmert ook een volwaardige maatschappelijke participatie.

Voor wie?

Mensen die last hebben van stress op hun werk door bijvoorbeeld werkdruk, reorganisaties, een tekort aan bepaalde vaardigheden, of door persoonlijke eigenschappen. De training is bij uitstek geschikt voor mensen die zelfstandig hun eigen leerproces willen uitvoeren en daarbij alleen op hoofdlijnen gecoacht worden door een preventiemedewerker van GGZ WNB.

Doel

• voorkomen van en omgaan met stress door psycho-educatie en het aanleren van vaardigheden als stresshantering, assertiviteit en timemanagement; • voorkomen van overspannenheid, burn-out; • (h)erkennen van eigen stress-signalen en de oorzaken van stress.

Werkwijze

Thema’s zijn onder meer: stress-signalen, ontspanning en herstel, persoonlijkheid en werk, assertiviteit, relativeren, timemanagement, communicatie en conflicthantering. In de cursus zijn 2 face-to-facegesprekken gepland, plus 6 telefonische gesprekken in 6 tot 8 weken. Doorlopende inschrijving.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Diverse sectoren binnen GGZ WNB.

Resultaten



T R AI N I N G T ER UG K EER NA AR H E T W ER K

Training Terugkeer naar het werk

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Bij naar schatting 30 tot 40% van de (langdurig) werklozen en arbeidsgehandicapten spelen psychische of psychosociale problemen een belangrijke rol. Gevoelens van onzekerheid en twijfel over het eigen kunnen leiden niet alleen tot problemen in de reïntegratie, maar belemmeren ook een volwaardige maatschappelijke participatie.

Voor wie?

Mensen die (gaan) reïntegreren na een periode van ziekteverzuim om psychische redenen.

Doel

• ondersteunen van het reïntegratieproces door het verlagen van de drempel tot werkhervatting; • aanleren van vaardigheden om met belastende situaties om te gaan; • terugkeer van klachten en ziekteverzuim voorkomen.

Werkwijze

De training kan incompany, op maat en eventueel aangepast aan de doelgroep worden verzorgd. Deelnemers kunnen op elk gewenst moment starten met een individueel traject als voorbereiding op de training. Daarnaast starten minimaal 2x per jaar een of meerdere groepen op open inschrijving. Tijdens de training staan de volgende zaken centraal: monitoren van de werkhervatting en problemen die zich daarin voordoen (rode draad), aanleren van vaardigheden als relativeren, assertief optreden, omgaan met conflicten en zoeken van sociale steun. Cursusduur: 10 bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Gemeenten, UWV, arbodiensten, werkgevers en intermediairs als adviesbureaus.

Resultaten



CU R SUS EEN N I EU W E S TAR T

Cursus Een nieuwe start

Wmo-prestatieveld

3, 5

Financiering


Probleem

Bij naar schatting 30 tot 40% van de (langdurig) werklozen en arbeidsgehandicapten spelen psychische of psychosociale problemen een belangrijke rol. Gevoelens van onzekerheid en twijfel over het eigen kunnen leiden niet alleen tot problemen in de reïntegratie, maar belemmeren ook een volwaardige maatschappelijke participatie.

Voor wie?

Mensen die reeds langere tijd uit het arbeidsproces zijn vanwege psychische klachten en geen arbeidscontract meer hebben, maar wel toe zijn aan reïntegratie in werk of een alternatieve dagbesteding, zoals vrijwilligerswerk.

Doel

• mensen voorbereiden op een nieuwe start in werk, rekening houdend met psychische problemen en beperkingen; • mensen voorbereiden op een nieuwe start in maatschappelijke participatie, rekening houdend met psychische problemen en beperkingen.

Werkwijze

De deelnemers oriënteren zich op hun kwaliteiten en beperkingen, wensen en mogelijkheden, om van daaruit een stappenplan op te stellen om een passende baan of activiteit te vinden. 7 bijeenkomsten van 2 uur plus een terugkombijeenkomst Minimaal 2x per jaar starten een of meerdere groepen op open inschrijving. Daarnaast kan de training op aanvraag van gemeenten en UWV’s worden verzorgd.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Gemeenten, UWV, arbodiensten, werkgevers en intermediairs.

Resultaten

Mensen maken keuzes, participeren in de maatschappij en worden actief.


VO O R LI CH T I N GSB I J EEN KO MS T I N SPAN N I N G? H O U D J E BAL ANS !

Voorlichtingsbijeenkomst In spanning? Houd je balans!

Wmo-prestatieveld

3

Financiering


Probleem

Stress is een van de meest genoemde oorzaken van ziekte-uitval onder werknemers. Stress is ook een van de meest genoemde maatschappelijke problemen in Nederland. De kosten voor de behandeling van stress en stressgerelateerde klachten stijgen jaarlijks. GGZ WNB heeft diverse voorlichtingsbijeenkomsten over het voorkomen van stress en stressgerelateerde klachten.

Voor wie?

Mensen die last hebben van stress op hun werk door bijvoorbeeld werkdruk, reorganisaties, een tekort aan bepaalde vaardigheden of persoonlijke eigenschappen.

Doel

• inzicht krijgen in en (h)erkennen van stress-signalen en persoonlijke stressveroorzakers; • inzicht krijgen in de mogelijkheden om overspannenheid en burn-out te voorkomen.

Werkwijze

Bedrijven en instellingen kunnen ons inhuren voor groepsgewijze voorlichtingsbijeenkomsten. De inhoud van de voorlichting is maatwerk en wordt afgestemd op het niveau en de aard van de doelgroep. Op basis van een intakegesprek vindt afstemming plaats over de thema’s. Voorbeelden van thema’s: definities van stress, overspannenheid en burn-out, herkennen van eigen stress-signalen en oorzaken, de balans draaglastdraagkracht, en preventie van ongezonde stress.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

Er zijn geen externe instanties bij deze dienstverlening betrokken.

Resultaten

Deelnemers hebben kennis opgedaan van het ontstaan van stress en beschikken over vaardigheden om stress te reduceren.


VO O R LI CH T I N GSB I J EEN KO MS T LEI D I N G G E V EN D EN PR E V EN T I E VAN S T R E SS

Voorlichtingsbijeenkomst leidinggevenden Preventie van stress, overspannenheid en burn-out bij werknemers Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Markt

Probleem


Voor wie?

Leidinggevenden die te maken hebben met werknemers met een teveel aan stress, zich uitend in bijvoorbeeld spanningsklachten en ziekteverzuim.

Doel

• stress bij werknemers herkennen; • leren stress bespreekbaar te maken; • leren hoe te voorkomen is dat stress leidt tot overspannenheid, burn-out en ziekteverzuim.

Werkwijze

Bedrijven en instellingen kunnen ons inhuren voor groepsgewijze voorlichtingsbijeenkomsten. De inhoud van de voorlichting is maatwerk en wordt afgestemd op het niveau en de aard van de doelgroep. Op basis van een intakegesprek vindt afstemming plaats over de thema’s. Voorbeelden van thema’s: • theorie rond stress-signalen en stressveroorzakers, verschil tussen stress, overspannenheid en burn-out, hoe tijdig in te grijpen; • casuïstiek.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Kennis en herkenning van stress-signalen en stressveroorzakers, zicht op hoe stress kan leiden tot overspannenheid en burn-out, en hoe dit te voorkomen.


VO O R L I CH T I N GSB I J EEN KO MS T LEI D I N G G E V EN D EN O M G A AN M E T O P G EB R AN D E M ENSEN

Voorlichtingsbijeenkomst leidinggevenden Omgaan met opgebrande mensen

Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Markt

Probleem


Voor wie?

Leidinggevenden die te maken hebben met werknemers die burn-out zijn, al dan niet verzuimend.

Doel

• • • •

Werkwijze

Groepsgewijze voorlichtingsbijeenkomsten afgestemd op het niveau en de aard van de doelgroep. Aan de orde komen thema’s als: • theorie rond burn-out, burn-outpersoonlijkheden en reacties bij burn-out; • do’s en don’ts in preventie en begeleiding van burn-out; • casuïstiek (mogelijkheid om geanonimiseerde casussen te bespreken).

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Leidinggevende leren mensen met burn-out beter te begeleiden.

herkennen en begrijpen van het burn-outsyndroom; herkennen en begrijpen van burn-outgevoelige persoonlijkheden en hun reacties; communicatie met werknemers met een burn-out; verzuimpreventie, verzuimbegeleiding en terugvalpreventie bij burn-out.


D E SK U N D I G H EI DSB E VO R D ER I N G VO O R PR O FE SSI O NAL S S T R E SS , OV ER SPAN N EN H EI D EN B U R N - O U T

Deskundigheidsbevordering voor professionals: Stress, overspannenheid en burn-out Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Markt

Probleem


Voor wie?

Professionals in de gezondheidszorg (huisartsen, bedrijfsartsen, arboverpleegkundigen, ggz-medewerkers) die te maken hebben met cliënten met stress, overspannenheid en burn-out.

Doel

Stress, overspannenheid en burn-out leren herkennen.

Werkwijze

Groepsgewijze voorlichtingsbijeenkomsten afgestemd op het niveau en de aard van de doelgroep. Aan de orde komen zowel theorie als casuïstiek, en thema’s als: • diagnostiek rond angst en depressies; • do’s en don’ts in de begeleiding van mensen met stress, overspannenheid en burn-out; • verwijsmogelijkheden.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

Kennis van diagnostiek, preventie, begeleiding en verwijsmogelijkheden bij stress, overspannenheid en burn-out.


SI G NALER I N GS O N D ER ZO EK OV ER SPAN N EN H EI D EN BU R N - O U T

Signaleringsonderzoek overspannenheid en burn-out

Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Markt

Probleem


Voor wie?

• medewerkers op verschillende niveaus (zowel uitvoerend als leidinggevend); • medewerkers in diverse sectoren zoals de zorg, onderwijs, maar ook non-profitsectoren.

Doel

Screenen van medewerkers op de mate van overspannenheid en burn-out. Het accent ligt op het voorkomen van erger (bijvoorbeeld ziekte-uitval).

Werkwijze

Groepsgewijze voorlichtingsbijeenkomsten afgestemd op het niveau en de aard van de doelgroep. Het programma omvat de afname van drie vragenlijsten: Utrechtse Burn-out Schaal (UBOS), de Checklist Individuele Spankracht (CIS) en de Klachtenlijst (SCL 90).

GGZ WNB-discipline


Samenwerking


Resultaten

• medewerkers zijn gescreend op stress en stressgerelateerde klachten; • medewerkers weten wat ze moeten doen om ziekte-uitval te vermijden; • de organisatie heeft adviezen gekregen over de beperking van het ziekteverzuim.


B EL EI DSADV ISER I N G , D EELNA M E A AN W ER KG R O EP O F PR OJ EC T, CO NSU LTAT I E

Beleidsadvisering, deelname aan werkgroep of project, consultatie

Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Markt

Probleem

In veel situaties ontbreekt het aan specifieke kennis van psychische en psychosociale ziektebeelden en hun impact. GGZ WNB beschikt over specifieke kennis die het mogelijk maakt concreet te adviseren over diverse interventies die binnen de vraagstelling noodzakelijk worden geacht.

Voor wie?

In principe is dit product voor elke situatie inzetbaar. In de praktijk wordt echter het meest van dit aanbod gebruikgemaakt door: • professionals in de (geestelijke of somatische) gezondheidszorg; • collega-instellingen; • werkgevers; • leidinggevenden en personeelsfunctionarissen. Allen hebben vragen over arbeid en psychische gezondheid (beleid, behandeling, sociale kaart).

Doel

De vraag wordt geconcretiseerd en expertise rond arbeid en gezondheid wordt op maat ingebracht.

Werkwijze

De GGZ WNB-medewerker analyseert de vraag en biedt mogelijkheden aan over een oplossing(srichting), schrijft desgewenst een notitie of neemt gedurende een afgesproken periode deel aan een werk- of projectgroep.

GGZ WNB-discipline:


Samenwerking

GGZ WNB werkt afhankelijk van de vraag samen met verschillende externe organisaties.

Resultaten

Gerichte interventies dragen bij aan: • inzicht in het ontstaan en de aard van de problematiek; • het bevorderen van het herstel; • praktische oplossingen voor zowel de korte als de lange termijn.


CO NSU LTAT I E , SU PER V ISI E EN COACH I N G

Consultatie, supervisie en coaching bij preventie en begeleiding van stress, overspannenheid en burn-out Wmo-prestatieveld

3

Financiering

Markt

Probleem

Stress is een van de meest genoemde oorzaken van ziekte-uitval onder werknemers. Stress behoort ook tot een van de meest genoemde maatschappelijke problemen in Nederland. De kosten voor de behandeling van stress en stressgerelateerde klachten stijgt nog steeds jaarlijks. GGZ WNB heeft diverse voorlichtingsbijeenkomsten over het voorkomen van stress en stressgerelateerde klachten.

Voor wie?

Leidinggevenden en professionals uit de gezondheidszorg die te maken hebben met werknemers en cliënten met stress, overspannenheid en burn-out.

Doel

• ondersteuning in preventie en begeleiding van psychische (arbeidsgerelateerde) klachten binnen organisaties; • ondersteuning in preventie en begeleiding van mensen die hierdoor via de gemeenten en hulpinstanties zijn verwezen; • aanreiken van tools voor het ontwikkelen van een eigen, adequate aanpak.

Werkwijze

Deze dienstverlening wordt zowel individueel als groepsgewijs aangeboden. Enkele mogelijkheden: • face-to-facecoaching; • workshops (omgaan met stress, ontspanningsoefeningen, zelfredzaamheid, praktische vaardigheden gericht op aanleren nieuwe copingvaardigheden); • het coachen van arbodiensten rondom stressgerelateerde thema’s; • het leveren van arbeidskundige expertise rondom stressgerelateerde thema’s en reïntegratie.

GGZ WNB-discipline


Samenwerking

GGZ WNB werkt afhankelijk van de aard van de vraagstelling samen met verschillende externe instanties.

Resultaten

Kennis en herkenning van stress-signalen en stressveroorzakers, zicht op hoe stress kan leiden tot overspannenheid en burn-out en hoe dit te voorkomen is.

No title

Recommend Documents