keuzevak telecommunicatierecht 2 t/m 30 juni 2006 Leiden
Gerrit-Jan Zwenne • eLaw@Leiden Universiteit Leiden • Bird & Bird Den Haag
colleges en werkgroepen colleges op vrijdag van 13:15 - 15:00 2 juni inleiding, achtergronden en begrippen GerritJan Zwenne 9 juni Markttoegang Paul Knol Zaal B041 16 juni Marktgedrag Jaap Tempelman 23 juni Europees mededingingsrecht Gera van Duijvenvoorde 30 juni Privacy en maatschappelijke belangen Bart van Aarnhem & Gerrit-Jan Zwenne
werkgroepen op dinsdag van 13:15 - 15:00 20 en 27 juni, 4 juli Paul Knol
Inleiding, achtergronden en begrippen Keuzevak Telecomrecht Leiden 2 juni 2006
roadmap § inleiding − de rol van de regelgeving − ontwikkelingen sector en -regelgeving § achterliggende gedachten en doelstellingen § VS, EU en NL
§ begrippen − elektronische communicatie e.a. − ondernemingen, abonees, eindgebruikers en consumenten enz.
intensiteit v/d regelgeving →
de rol van de regelgeving het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
1 monopolies ter voorkoming van misbruik op eindgebruikersmarkten
tijd →
2 openen van markten regulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt universele dienst te waarborgen
3 mededinging regulering gericht op eerlijke mededinging en universele dienst
uitgangspunten 1900-1970 § telefonie ‘natuurlijk monopolie’ − gemiddelde kosten nemen af als er meer volume wordt gerealiseerd − dus één aanbieder is altijd efficiënter
§ dus iedereen is beter bij één aanbieder § maar regulering is nodig voor optimale marktstructuur − apparaten, eindgebruikers-belangen & universele dienst
§ géén cherry-picking cq. cream skimming
staatsbedrijven en nationale monopolies
ontwikkelingen vanaf ca. 1970 § digitalisering & divergentie − intelligentere netwerken § integrated services digital network (“ISDN”)
nieuwe aanbieders diensten en markten
− taakgerichte netwerken § data-backbones (glas) • ‘bypass’ voor monopolienetwerken
§ convergentie − nieuwe (toegevoegde waarde) diensten § o.a. fax, datadiensten
concurrentie met staatsbedrijven kruissubsidie en bundeling van gereguleerde en nietgereguleerde diensten
uitgangspunten vanaf ca. 1984 § bevordering concurrentie door aanmoediging efficiënte investeringen in infrastructuur en steunen van innovatie Art. 1.3 Tw & Art. 8 Kaderrichtlijn § ontwikkeling interne markt (EU) § bevordering eindgebruikersbelangen wat betreft keuze, prijs en kwaliteit − “beleidsdoelstellingen van algemeen belang (zoals bijvoorbeeld de bescherming van bepaalde consumentenbelangen) die niet door concurrentie (alleen) kunnen worden bereikt, zullen door regelgeving en toezicht worden MvT (28851) p.7 verzekerd.”
semaphore
ca.1791
technologische ontwikkelingen 1791 semaphore Claude Chappe
1837 telegraaf Samuel F.B. Morse Charles Wheatstone
1876 telefoon Alexander Graham Bell
1896 radio Guglielmo Marconi
1928 televisie John Logie Baird Charles Francis Jenkins
1971 TCP/IP (internet) DARPA
1989 HTML Tim Berners-Lee (CERN)
1991 GSM CEPT/ETSI
1994 www (mosaic) NCSA / Netscape
1999 p2p (napster) Shawn Fanning 2000 EN Falstrom
UM
2003 Skype
Zennström & Friis
netwerkarchitecturen
gecentraliseerd
gedecentraliseerd
gedistribueerd
Skype VoIP threat to Euro telcos Monday 10th January 2005 17:40 GMT. Broadband telephony outfit
Skype looks set to become a major threat to Europe's traditional telcos as more and people use the net to make phone calls. According to research outfit Evalueserve, the European telecoms market is more vulnerable to Voice over Internet Protocol (VoIP) providers because of per minute tariffs and high roaming charges. With 13m users worldwide and numbers growing by 80,000 a day, Evalueserve reckons Skype could have between 140-245m subscribers by 2008. It forecasts that incumbents could see revenue fall by as much as 10 per cent because of the surge in demand for internet telephony with profit predicted to slide by at least 22-26 per cent. Marc Vollenweider, CEO and President of Evalueserve, said: "Skype could be a major step towards a change in the business model of the telecom industry, a model in which basic voice services are offered free of cost and are subsidised by revenues generated from valueadded services”. <www.theregister.co.uk>
VS, EU en Nederland
ontwikkelingen VS 1875-85 American Telephone & Telegraph (“AT&T”) Bell Company met American a law firm with an Speaking Telegraph Company antenna on
1971-77 Microwave Company Inc. (“MCI”) −interconnectiegeschillen
top
ontwikkelingen VS 1963 Microwave Communications Inc. − point-to-point radio-wave communications system for SME and truckers
1969-71 FCC’s Decisions − MCI Decision − Specialized Common Carrier Decision § microwave towers (30 mile intervals) Chicago-St. Louis
1973-78 interconnection disputes 1974-84 anti trust suits − $ 1,800,000,000
1984 AT&T Divestiture 1996 Telecoms Act
AT&T Divestiture AT&T Long Lines Division
Ameritech Bell Atlantic
(Long Distance) Distance)
I MC st We US
Tel esis
US West
SBC
data processing computer networking computer terminal sales
ific
Pacific Telesis
Pac
ch
NYNEX
EX NYN uth l So Bel tic lan l At
Western Electric (Manufacturing) Manufacturing)
Bel
Bell South
e erit
(R&D)
$12.000 $10.000 $8.000 $6.000 $4.000 $2.000 $0
MCI and the Bells Total Revenue 1984
Am
Bell Labs
$ Millions
Regional Phone Service (“Baby Bells”) Bells”)
Add Spending 1985 Sprint MCI
SBC
Cummunications
AT&T $0
$100
$200
$300 $ Millions
$400
$500
$600
AT&T still thinks that MCI has done to long distance telecommunications what Attila the Hun did for urban renewal Bill McGowan CEO MCI ca. 1985
grondslagen telecomregelgeving § géén specifieke (telecom)bepalingen in EG-verdrag § dus toepassing van de ‘normale’ instrumenten − harmonisatierichtlijnen § § § §
standaardisatie open network provisions (“ONP”) vergunningen en machtigingen universele dienstverlening
− mededingingsrecht
Art. 95 EG
Art. 81 - 82 EG
§ invulling begrippen harmonisatierichtlijnen § vangnet
− subsidieprojecten
Groenboek Telecom 1987 § verzelfstandiging PTT’s
− los van de staat (min-of-meer) − in zelfstandige vennootschappen
§ privatisering
− vennootschappen naar de beurs − staatsmonopolies geleidelijk afgebouwd
§ regulering
− sectorspecifieke regels − onafhankelijke toezichthouders
§ harmonisering
− toegang tot netwerken en diensten
intensiteit v/d regelgeving→
§ liberalisering
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
1 monopolies ter voorkoming van misbruik op eindgebruikersmarkten
2 openen van markten regulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt universeledienst te waarborgen
3 mededinging regulering gericht op eerlijke mededinging en universele dienst
tijd →
Van Fase 1 naar Fase 2
regelgeving 1999-2002 ONP Review
§ dienstenrichtlijn (90/388)
èn harmonisatie § ONP-kader (90/387) § vergunningen (97/13) § interconnectie (97/22) § telecom privacy (97/66) § ONP-spraak (98/10) • enz.
§ Vo. Ontbundelde toegang 2887/2000
§ kader-, toegangs-, machtigingsen universeledienstrichtlijn § mededingingsrichtlijn § e-communicatie en privacy
intensiteit v/d regelgeving →
1990 liberalisatie
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
1
2
monopolies ter voorkoming van misbruik op eindgebruikersmarkten
openen van markten regulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt universeledienst te waarborgen
3 mededinging regulering gericht op eerlijke mededinging en universele dienst
tijd →
Van Fase 2 naar Fase 3
doel telecomwetgeving § § § § §
vereenvoudigen van de regelgeving techniekonafhankelijkheid heldere beleidsdoelen balans tussen flexibiliteit en rechtszekerheid toezicht zo dicht mogelijk bij de markt − dus geen Europese OPTA
Nederland 1852 Telegraafwet
− aanleg en exploitatie telegraaf door de Staat (behoudens ‘Koninklijke magtiging’) § 1880 introductie telefonie
1904 Telegraaf&Telefoonwet − exploitatie door Staat (behoudens concessie)
1989 Wtv
− scheiding toezicht en regelgeving − onderscheid netwerk, diensten en randapparatuur − voortschrijdende liberalisatie
§ ‘knippen, plakken en puzzelen’
1994 beursgang KPN 1998 splitsing KPN - TNT Post Groep, en - Koninklijke KPN EU-richtlijnen 1989 1989 randapparatuur randapparatuur 1990 1990 diensten diensten (beperkt) (beperkt) 1993 1993 datatransport datatransport 1994 1994 satellietsatellietcommunicatie communicatie 1995 1995 kabelnetwerken kabelnetwerken 1996 1996 mobiele mobiele communicatie communicatie 1998 1998 telefonie telefonie en en infrastructuur infrastructuur
structuur Tw markttoegang registraties en nummers graafrechten en gedoogplichten (hfdstk 2, 3 en 5)
maatschappelijke belangen eindgebruikersbelangen universele dienst privacy aftappen enz. (hfdstk 7, 9, 11, 13 en 14)
marktgedrag interoperabiliteit aanmerkelijke marktmacht toegang (hfdstk 6 en 6a)
overig
elektronische handtekeningen toezicht en handhaving, geschilbeslechting, bezwaar en beroep enz. (hfdstk 2, 6b, 12, 15 enz.)
technologieonafhankelijkheid § toekomstbestendigheid (en daarmee rechtszekerheid) − regelgeving heeft op betrekking op nieuwe technologie en nieuwe toepassingen − convergentie § § § § § § §
televisie over DSL internet over kabel spraak over DSL spraak over kabel breedband mobiel SMS voor vaste telefonie enz.
elektronische communicatie!
vanwege de toenemende convergentie van de sectoren telecommunicatie, media (waaronder omroep) en informatietechnologie [moet] er een gemeenschappelijk, uniform regelgevend kader komen voor alle transmissienetwerken en diensten in deze sectoren MvT(28851) p. 7
mededingingsrecht § mededingingsrecht
Art. 81-82 EG
− kartelverbod − misbruik machtspositie − concentratiecontrole § fusies/overnames
§ toen vooral vangnet − als sectorspecifieke regels tekortschieten
§ nu integraal onderdeel − invulling marktafbakening en AMM-aanwijzing − verplichte consultatie mededingingsautoriteiten § maar toch ook nog vangnet
begrippen
‘elektronische communicatie’ “signalen overbrengen via kabels, radiogolven, optische of andere elektromagnetische middelen” § overbrengen − iets wordt overgebracht van de éne plek naar de andere
§ van signalen − geluiden, beelden, tekst enz. (data)
§ langs elektronische weg − object (bericht, mededeling, beeld enz.) wordt omgezet en in elektronische vorm overgebracht
“any “any transmission transmission,, emission emission or or reception reception of of signs, signs, signals, signals, writing, writing, images images or or intelligence intelligence of of any any nature wire, nature by by wire, radio, optical radio, optical or or other electroother electromagnetic magnetic systems” systems” (ITU) (ITU)
elektronische communicatienetwerken en diensten § netwerk − transmissiesystemen (incl. routeren en schakelen), én − andere middelen die overdracht van signalen mogelijk maken via elektromagnetische middelen § d.w.z. telecom- en omroepnetwerken
− ongeacht de aard van de overgebrachte informatie
§ dienst − overbrengen van signalen via elektronische communicatienetwerken
Art. 1.1 e- f Tw
§ gewoonlijk tegen vergoeding aangeboden § geen ‘inhoudsdiensten’ of ‘diensten van de informatiemaatschappij’ (art. 3:15d, derde lid, BW)
'
telefoon
§ telefoonnetwerk − gebruik voor aanbieden telefoondiensten − ondersteunt de overdracht tussen netwerkaansluitpunten van spraakcommunicatie § en ook andere vormen van communicatie, zoals fax en data
§ telefoondienst − uitgaande én binnenkomende gesprekken § géén carrier-keuze en carriervoorkeuze Art. 1.1 w en x Tw
POTS
carrier intern
VoDSL
VoIP in bedrijfsnetwerk IP telefonie internettelefonie
telefoon…? c Voice-over-DSL c Skype – telefoneren met p2p & VoIP
Skype 'geval apart' voor Opta 20 oktober 2004. Het internettelefonieprogramma Skype valt wel en niet onder het toezicht van de Nederlandse toezichthouder Opta.
Het p2p-belprogramma Skype is een lastpak voor de regelgever. Zolang de - onderling gratis bellende - partijen maar dezelfde belsoftware gebruiken, valt het het niet onder het toezicht van Opta. Opta: "De transmissie van de communicatie wordt niet door een dienstenaanbieder mogelijk gemaakt, maar door middel van de door de eindgebruiker zelf gedownloade 'peer to peer' software." Echter, sinds enkele maanden kunnen Skype-gebruikers ook naar vaste en mobiele telefoonnummers bellen. In die hoedanigheid is Skype wél een openbare elektronische communicatiedienst en valt derhalve onder het toezicht van Opta. De komende maanden moet blijken hoe de toezichthouder met deze schijnbare spagaat om moet gaan. Skype wil in juli 2005 een beslissende nieuwe fase ingaan: gebruikers kunnen dan een eigen telefoonnummer aanvragen zodat ze op hun pc te bellen zijn. Hiermee wil het bedrijf zich in eerste instantie meer op de zakelijke markt richten. De nummers moet Skype ontvangen van de de Opta.
Our VoIP Cyberphone is a fully functional USB-powered telephone which comes bundled with Skype™, free software which uses new VoIP (Voice over Internet Protocol) technology to allow you to make free calls to other VoIP Cyberphones and obscenely low cost calls to landlines and mobiles all over the world. All you need is an Internet connection: Broadband is best - although the system still works with a 56k dial-up - and you can start talking to the 68,000,000 people worldwide who have already signed up for Skype™.
Firebox VoIP Cyberphone
openbaar § beschikbaar voor het publiek “…bedoeld [wordt] dat de desbetreffende dienst door de desbetreffende onderneming in beginsel openbaar wordt aangeboden en beschikbaar is voor een ieder die van dat aanbod gebruik wil maken” maken “…voorwaarden mogen niet zover gaan dat de kring van degenen die van het aanbod gebruik kunnen maken zodanig beperkt wordt dat niet langer van een openbaar aanbod kan worden gesproken” § géén ‘besloten gebruikersgroep’
Art. 1.1 g en h Tw
openbaar… § openbare elektronische communicatie − − − − − − − − −
mededelings- en registratieplicht medegebruik antenneopstelpunten nummerportabiliteit graafrechten en gedoogplichten interoperabiliteit carrier(voor)keuze eindgebruikerbelangen privacy aftappen en bijz. omstandigheden
§ openbare gronden − schadevergoedingsplicht
melding & registratie OPTA
openbaar…? c telefoondiensten in bejaardentehuis of ziekenhuis c telecomnetwerk op industrie- of bedrijventerrein c belhuis of belwinkel c Virtual Private Networks (“VPN”) c Wireless Leiden c Skype
gebruikers en eindgebruikers § gebruiker − natuurlijke of rechtspersoon die gebruik maakt van of verzoekt om een openbare elektronische communicatiedienst § in hoofdstuk 11 de ‘gebruiker’ een natuurlijke persoon die gebruik maakt van openbare elektronische communicatie-diensten zonder noodzakelijkerwijze op die dienst te zijn geabonneerd
§ eindgebruiker − gebruiker die géén aanbieder is van openbare elektronische communicatienetwerken of diensten Art. 11.1 a Tw Art. 1.1 n Tw
Art. 1.1 o Tw
consumenten en abonnees § consument − eindgebruiker die gebruik maakt van of verzoekt om een openbare elektronische communicatiedienst voor andere dan bedrijfs- of beroepsdoeleinden Art. 1.1 q Tw
§ abonnee
Art. 1.1 p Tw
− natuurlijke of rechtspersoon die partij is bij een overeenkomst met een aanbieder van openbare elektronische communicatie-diensten voor de levering van dergelijke diensten § o.g.v. art. 11.8 betreft de abonnee bij abonnee-lijsten (art. 11.6) en ongevraagde communicatie (art. 11.7) uitsluitend een natuurlijk persoon
gebruikers art. 11.1 jo 11.8
gebruikers art. 1.1 n Tw eindgebruikers art. 1.1 o Tw
zakelijke eindgebruikers
consumenten art. 1.1 q Tw abonnees art. 1.1 p Tw
aanbieders cq. ondernemingen
abonnees art. 11.1 jo 11.8
ie iem maanndd w wilil me je ddaatteenn!! Be mett je Bell sn 00990066 11332 sneell!! 244 ((7700cctt pp..oo..bb))
c werknemer ontvangt SMS-bericht op ‘gsm-van-de-zaak’ c KaZaA-gebruiker geeft derden (gratis) toegang tot ruimte op harddisk van zijn thuiscomputer c CPS-aanbieder koopt huurlijnen in ten behoeve van de eigen dienstverlening c freelance journalist met een mobiel abonnement?
onderneming § onderneming − onderneming i.d.z.v. art. 81, eerste lid, EGVerdrag − d.w.z. “eenheid die een economische activiteit uit-oefent, ongeacht haar rechtsvorm of de wijze waarop zij wordt gefinancieerd en ongeacht of er sprake is van winstoogmerk” § van belang is of de betreffende ‘economische activiteit’ in concurrentie met andere onderd.wet) e M f 1 . t r a nemingen kan worden uitgeoefend (idem 0, J u r. 9 Art. 1.1 r Tw / 1 4 k z , 1 9 pril 19 HvJ EG 23 a öffner H 9 7 9 1 I , 1 9 19
