Drs. Henk Stoepker Register senior-KNA-archeoloog Onafhankelijk adviseur archeologische monumentenzorg Specialist middeleeuwse archeologie Tienbundersweg 8 6321 CR Wijlre 06-22153580 hstnppkprfönrrhpnmnrh.nl
Archeocoach Archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering
GEMEEN; Volanr i M J ïï^ty
Gemeente Nuth Postbus 22000 6360 AA Nuth t.a.v. A. van Thoor
Ingek. 2 8 APR 2009 Class.nr....://M...,
Afd. Jmfttt. w jlre, 26 april 2009
Geachte mevrouw van Thoor, Bijgaand ontvangt U mijn toetsing van het rapport 'Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835)'. Benodigd tijdsbeslag was 3,5 uur.
Met vriendelijke groet
Drs. H. Stoepker
Drs. H. Stoepker Register Senior-KNA-archeoloog Onafhankelijk adviseur archeologische monumentenzorg Specialist middeleeuwse archeologie
Archeocoach Archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering
Tienbundersweg 8 6321 CR Wijlre, Nederland tel. 0622 153580 hstoepker@archeocoach. nl
Beoordeling van een Archeologisch Rapport Rapport: Bevoegd gezag: Contactpersoon: Datum:
Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835) Gemeente Nuth Postbus 22000 6360 AA Nuth A. van Thoor 27 april 2009
Doel van de beoordeling In opdracht van de Gemeente Nuth, d.d. 23 april 2009, wordt door drs. H. Stoepker, onafhankelijk adviseur archeologische monumentenzorg (Archeocoach, archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering), een rapport getoetst van een bureaustudie en een inventariserend veldonderzoek d.m.v. verkennende boringen, opgesteld door "RAAP" te Weesp, van de locatie Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth. Het doel van de toetsing is tweeledig. In de eerste plaats dient de toetsing om te bepalen of dit rapport voldoende gegevens van voldoende kwaliteit heeft opgeleverd voor Burgemeester en Wethouders om te besluiten of de waarde van dit terrein voldoende is vastgesteld (Monumentenwet 1988, art. 39-41). In de tweede plaats dient de toetsing om te bepalen of de aanbevelingen tot het al dan niet laten uitvoeren van verder onderzoek of het treffen van een andere maatregel, logisch voortvloeien uit genoemde gegevens en of zij in overeenstemming zijn met gangbaar of verantwoord archeologische monumentenzorgbeleid. Indien deze toetsing leidt tot aanbevelingen om het rapport te verbeteren, hebben deze aanbevelingen alleen betrekking op meetbare kwaliteitsaspecten en niet op zaken die binnen het domein van de integriteit en verantwoordelijkheid van de rapporteur vallen. Beleidsadviezen van de toetser zijn onderscheiden van die van de auteur van het rapport en worden als onafhankelijk advies beargumenteerd.
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
2
Aan het slot van deze toetsing bevindt zich een toelichting op de wijze van toetsen en een lijst van bij toetsingen geraadpleegde documentatie.
Onderzoeksgegevens Oppervlakte plangebied: Aanleiding en doel onderzoek: Huidig gebruik: Methoden: Conclusies:
Aanbevelingen:
1,85 ha Nieuwbouw appartementencomplex met parkeergarage, nieuwbouw levensbestendige woningen, nieuwbouw winkels, verbouwing Remigiushuis tot appartementencomplex Overwegend onbebouwd Bureaustudie en verkennende boringen Locatie met hoge trefkans, klein deel binnen AMK-terrein (historische dorpskern); door colluvium afgedekte bergbrikbodem, plaatselijke verstoring wegens gebruik als hoogstamboomgaard Karterend (boor)onderzoek
Beoordeling van het rapport Algemeen Het rapport is van goede kwaliteit en bevat voldoende gegevens voor dit stadium van de planvorming. De hieronder gemaakte opmerkingen doen daar geen wezenlijk afbreuk aan.
Opmerkingen Zoals uit de toetsingslijsten blijkt, kunnen er enkele kleine opmerkingen gemaakt worden. Het begrip 'veldinspectie' is niet KNA-conform. Correct is 'verkennend booronderzoek'. Ook vraagt de KNA om 4 hoekcoördinaten i.p.v. 1 centrumcoördinaat en om een functiebenoeming van medewerkers. Verder zou het correct zijn om de verwachte trefkans op grond van de gemeentelijke beleidskaan en de verwijzing naar de IKAW in hoofdstuk 2.2.3. op te nemen. Dit behoort bij de gegevens die voorafgaande aan het veldwerk en de daaruit voortvloeiende aanbevelingen bekend zijn. Aan de literatuurlijst dient toegevoegd te worden: Stoepker, H., 2007: Hoofdstraat 84, Schimmert (gemeente Nuth), een bouwlocatie in de dorpskern naast de parochiekerk, archeologische bureaustudie, Wijlre (Archeocoach Studies 1). Tevens is het aan te bevelen om altijd gebruik te maken van: Gaauw, P. van der, M. de Grooth, J. Hoevenberg, L. van Hoof & H. Stoepker 2007: Evaluatie en synthese van het in Limburg tussen 1995 en 2006 uitgevoerde onderzoek (www.limburg.nl) en de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie, aangezien deze veel literatuur en andere gegevens bevatten en als onderbouwing voor aanbevelingen kunnen dienen.
Beoordeling van de aanbeveling Het rapport beveelt vervolgonderzoek aan in de vorm van karterend booronderzoek - alleen ter plekke van het onbebouwde en onverharde gedeelte in een grid van 17 x 20 meter met proefsleuven als mogelijk vervolg. Motivatie is de grootschalige ontwikkeling en de volgens de gemeentelijke verwachtingskaart grote trefkans (hoge verwachting) van gebieden met hellingklasse A, terwijl het colluvium vindplaatsen afgedekt kan hebben ondanks erosie van de A- en E-horizont. Wij maken hierbij de volgende kanttekeningen. Het risico dat hier een vindplaats aanwezig kan zijn, is gebaseerd op de veronderstelling dat vlakke gebieden favoriete locaties voor bewoning in het verleden zijn, mits in de nabijheid van water. Het risico is in dit plangebied echter aanmerkelijk kleiner dan in het terrein naast de kerk (bureaustudie Stoepker), ook al is de gaafheid daarvan wegens nog bestaande bebouwing onbekend. Naast de kerk
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senlor-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
is de kans op het aantreffen van bewoning uit de middeleeuwen zeer groot, aangezien middeleeuwse bewoning zich meestal bij de kerk concentreert. In dit plangebied is gezien de grotere afstand van de kerk de kans op bewoning uit de middeleeuwen betrekkelijk gering. Bewoning uit Neolithicum tot en met Romeinse tijd kunnen hier op basis van de algemene geschiktheid voor bewoning wel aanwezig zijn. Het gaat om een ingreep van aanzienlijke omvang. Dit betekent dat de kans op het aantreffen van archeologie relatief groot is en dat wegens de omvang een mogelijk volledig, en daardoor waardevol, beeld verkregen kan worden. De exacte omvang (ruimte, diepte) van het bouwplan is echter nog niet bekend, terwijl er ook rekening moet worden gehouden met verstoring. Een deel van het plangebied bevindt zich bovendien binnen een terrein van archeologische waarde (kern Schimmert) ook al is dit het deel waar zich al bebouwing bevindt. Op grond hiervan kan inderdaad geconcludeerd worden dat vervolgonderzoek nodig is om het risico op onverstoorde archeologische vindplaatsen uit vooral de periode Neolithicum - Romeinse tijd nader te bepalen. Ten aanziek van de methodiek moet opgemerkt worden dat in zijn algemeenheid karterend onderzoek voor deze perioden beter in de vorm van proefsleuven dan van karterende boringen kan worden uitgevoerd. Booronderzoek leidt niet altijd tot uitsluitsel hetgeen tot gevolg heeft dat dan alsnog proefsleuven moeten worden gegraven voordat een besluit over een definitieve opgraving kan worden genomen. Daarmee is inclusief rapportage een periode van enkele maanden mee gemoeid, waarmee dan in de planning (exclusief de tijd voor een eventuele opgraving) wel rekening mee gehouden moet worden. Indien dit tijdpad ingecalculeerd wordt, is tegen booronderzoek in dit geval echter geen bezwaar, omdat er nog diverse onzekerheden zijn. Proefsleuven kunnen beter getrokken worden als er meer bekend is over de omvang van het bouwplan. Het boorgrid 17x20 m met 12cm boor (variant C3) is inderdaad in dit geval vereist.
Advies na toetsing Ons advies is om het rapport goed te keuren, de aanbeveling tot het laten uitvoeren van karterend onderzoek - met mogelijk vervolg in de vorm van waarderend en definitief onderzoek- over te nemen en dit als voorwaarde bij de vergunningsprocedure op te nemen. Aan vergunningvrager en auteur van het rapport dienen onze opmerkingen medegedeeld te worden, zodat bij het definitief maken van het concept de literatuurlijst aangevuld kan worden.
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senior-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
Toelichting op de toetsing De kwaliteitstoetsing geschiedt aan de hand van de in de archeologische monumentenzorg voorgeschreven kwaliteitsnormen, de vakliteratuur, en de in de beroepsgroep gangbare gedragscodes m.b.t. deskundigheid en onafhankelijkheid. Indien de gegevens van onvoldoende kwaliteit worden beschouwd, of als onvolledig voor deze fase van het onderzoek, zal het College door toetser geadviseerd worden om aanvulling of verbetering te vragen. Bij de toetsing van de aanbevelingen wordt gelet op de (potentiële) informatiewaarde van de locatie en op de proportionaliteit tussen bestaande en verwachte verstoring, informatiewaarde en vereiste onderzoeksinspanning. De (potentiële) informatiewaarde wordt getoetst aan de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie, het selectiebeleid van de provincie Limburg, eventuele andere onderzoeksagenda's en aan beredeneerde expert judgment. Met de toekomstige verstoring wordt in het advies rekening gehouden, voor zover aard, plaats, diepte en omvang van de geplande verstoring bekend zijn. De toetsing van de aanbevelingen leidt tot een advies aan het College om deze al dan niet over te nemen, zonodig onder voorlegging van een alternatief. Bij toetsingen door Archeocoach worden twee (bijgevoegde) controlelijsten gebruikt. Controlelijst A noemt de in de KNA (Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) versie 3.1 voorgeschreven onderdelen voor Inventariserend Veldonderzoek. Controlelijst B bevat vragen die op het vaststellen van de vakinhoudelijke kwaliteit en de beleidsmatige relevantie gericht zijn. De scores op de lijsten vormen de basis voor een beoordeling in algemene zin. Indien in de lijst gemarkeerd is, dat er reden is voor opmerkingen, worden die opmerkingen na de algemene beoordeling gemaakt. Niet alle KNA-elementen zijn voor elke toetsing relevant.
Bij toetsing geraadpleegde documenten Waar nodig is gebruikgemaakt van de volgende documenten • Diepeveen-Jansen, M. & J. Kaarsemaker 2004: Publicatiewijzer voor de Archeologie, Amsterdam (de spellingsregels voor vaktermen worden niet als bindend beschouwd) • Erfgoedinspectie: M.H. van den Dries & P.A.M. Zoetbrood 2007: Werk in uitvoering (1): van PvE tot veldwerk, Den Haag, Erfgoedinspectie. • Erfgoedinspectie: M.H. van den Dries & P.A.M. Zoetbrood 2008: Werk in uitvoering (2): van veldwerk tot standaardrapport, Den Haag, Erfgoedinspectie. • Provincie Limburg: provinciale richtlijn verkennend boren (brief provincie Limburg 2006/58816, d.d. 19 december 2006 • Provincie Limburg: toetsingslijst rapporten en programma's van eisen • Provincie Limburg: handreiking Ruimtelijke Ontwikkeling 2007 • Provincie Limburg: Gaauw, P. van der, 2008: Provinciale archeologische aandachtsgebieden, archeologisch selectiedocument, Maastricht (Provincie Limburg, cluster erfgoed, afdeling cultuur, welzijn en zorg). • Provincie Limburg: Gaauw, P. van der, M. de Grooth, J. Hoevenberg, L. van Hoof & H. Stoepker 2007: Evaluatie en synthese van het in Limburg tussen 1995 en 2006 uitgevoerde onderzoek (www.limburg.nl) • Provincie Limburg: deponeringsvoorwaarden provinciaal depot voor bodemvondsten • RACM: database Archis II (waarnemingen, monumenten, onderzoeksmeldingen) met onderliggende CMA/CAA-documentatie via LiveLink • RACM: richtlijn archeologisch onderzoek van beekdalen in Pleistoceen Nederland www.racm.nl • RACM: Nationale Onderzoeksagenda Archeologie, hoofdstukken 11,17,18, 22, 24, www.noaa.nl
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senior-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
Rijksinspectie voor de Archeologie: RIA-rapport 2, 2005: IVO op niveau? Onderzoek naar de kwaliteit van rapporten van inventariserend onderzoek) Rijks Geologische Dienst, 1984: Geologische kaart van Zuid-Limburg en omgeving, schaal 1:50.000, Pre-Kwartair Rijks Geologische Dienst, 1989: Geologische kaart van Zuid-Limburg en omgeving, schaal 1:50.000, afzettingen van de Maas Rijks Geologische Dienst, 1989: Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000, kaartblad 59-60-61-63 SIKB: KNA 3.1. (Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) SIKB: KNA-leidraad karterend boren. SIKB: KNA-leidraad proefsleuven (concept-versie) SIKB: Checklist beoordeling standaardrapport IVO-verkennend en IVO-borend Stichting voor Bodemkartering, 1990: Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 6162 NWA: gedragscode van de Vereniging van Nederlandse Archeologen VOIA: gedragscode van de Vereniging van Ondernemers in de Archeologie
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senior-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
A
CONTROLELIJST AANWEZIGHEID KNA 3.1 - ELEMENTEN
Toetsing Project Rapport Bevoegd gezag Toetser / deskundige voor bevoegd gezag Datum 1 1
2
3
4
Plangebied Centrumplan Schimmert Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835) Gemeente Nuth Drs. H. Stoepker, Register-senior-KNA-archeoloog, Archeocoach archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering 27 april 2009
Basisgegevens Titel van het rapport 1. auteur (s) 2. plangebied 3. type onderzoek (KNA-conform) 4. plaats van uitgave 5. jaar van uitgave 6. serie (uitgevende instelling) 7. versie (concept nr. / definitief) Administratieve gegevens 1. periode van uitvoering 2. CIS-code (onderzoeksmeldingsnr) 3. naam (eventueel adres) opdrachtgever / contactpersoon 4. naam en adres uitvoerder / contactpersoon 5. naam en adres bevoegde overheid / contactpersoon 6. naam en adres deskundige namens bevoegde overheid 7. (eventueel) kadastrale gegevens; naam en adres eigenaar / gebruiker grond 8. gemeente 9. plaats 10. toponiem / adres 11. door overheid of opdrachtgever gehanteerde aanduiding van project of plangebied 12. minimaal 4 x-y coördinaten 13. kaartblad 1:25.000 14. oppervlakte plangebied m'1 / ha 15. AMK - en Archisnummers 16. beheerder en plaats van de onderzoeksdocumentatie 17. projectnr opdrachtnemer 18. ISBN-of ISSN-nr Kwalificaties 1. is veldonderzoek uitgevoerd is door een instelling met een opgravingsvergunning? 2. is verwezen naar gehanteerde KNA-versie? 3. is aangegeven dat het rapport vervaardigd is door of onder eindverantwoordelijkheid van een seniorarcheoloog of seniorprospector? 4. zijn andere auteurs en medewerkers met functieaanduiding genoemd? Locatiegegevens
Ja
Nee
Nvt
Opm
X X X
X
X X X X X
X X X X x x X X X X x X X X X
X X X
x x
X
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
1.
5
2 1 2 3 4
3 1
2
overzichtskaart Nederland, globale aanduiding ligging plangebied 2. uitsnede topografische kaart 1:25.000 of groter met exacte begrenzing plangebied, RDcoördinaten, schaal, noordpijl 3. detailkaart plangebied huidige situatie, schaal, noordpijl 4. lucht- en/of terreinfoto's 5. omschrijving huidig gebruik (bebouwing, erf, sloop, bomen, grasland, etc.) 6. omschrijving bij aanvang bekende verstoring (afgraving, kelders, kabels, verontreiniging, etc.) a. aard b. omvang c. diepte Voorgenomen ontwikkelingen 1. juridisch en planologisch kader 2. plantekening en/of bouwtekening (plattegrond, profielen, aanzichten) 3. omschrijving werkzaamheden 4. omvang (m ) 5. verstoringsdiepte 6. uitvoeringsplanning / fasering Doel- en vraagstelling Zijn doel- en vraagstelling omschreven ? Is aangegeven of doel- en vraagstelling zijn afgeleid van een programma van eisen? Is aangegeven of doel- en vraagstelling zijn afgeleid van een plan van aanpak? Indien doel- en vraagstelling zijn afgeleid van een programma van eisen of plan van aanpak, zijn onderstaande gegevens vermeld? 1 naam opsteller 2 datum van opstellen 3 datum goedkeuring door bevoegd gezag (PvE) 4 datum goedkeuring door opdrachtgever (PvA) Bureaustudie Samenvatting en analyse van eerder onderzoek, van literatuur en documentatie t.a.v. het plangebied en een groter onderzoeksgebied (referentiegebied / context) met volledige vermelding van 1. aardkundige gegevens en waarden 2. bekende archeologische gegevens en waarden 3. historische gegevens 4. historisch-geografische gegevens en cultuurlandschappelijke waarden 5. cultuurhistorische gegevens en waarden (bouwkundige monumenten e.d.) Bij de vermelding van bekende archeologische waarden 1. AMK-nr 2. Archis-waarnemingsnr. 3. status / bescherming 4. gemeente / plaats / toponiem 5. kaartblad / centrale coördinaat 6. complextype 7. datering
X X
X X X
X X X X X X X X X
Ja
Nee
Nvt
Opm
X X X
X X X X
Ja
Nee
X X X X X
X X X X X X X
Nvt
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
3
4
4 1
2 3
I5
1
8. toelichting m.b.t. relevantie van de waarneming (b.v. vondstomstandigheden, vinder, vondstdatum, nauwkeurigheid coördinaten) Vermelding van verwachte archeologische waarden 1. Volgens IKAW 2. Volgens gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart Afgebeelde kaarten met bekende en verwachte archeologische waarden, met bekende aardkundige, cultuurhistorische en landschappelijke waarden 1. geologische kaart 2. geomorfologische kaart 3. bodemkaart 4. AHN 5. historische kaarten (Tranchot, kadastrale minuut, kaart 1837-1844, Bonne) 6. archeologische waarden: a. monumenten (AMK) b. waarnemingen c. onderzoeksmeldingen d. gemeentelijke beleidskaart e. IKAW 7. provinciale cultuurhistorische waardenkaart 8. andere kaarten
X
| X X
X X X X X
X X X X X X X
Gespecificeerde verwachting en onderzoeksstrategie Vermelding van de verwachte elementen 1. locatie 2. datering 3. complextype 4. diepteligging 5. omvang 6. uiterlijke kenmerken 7. mogelijke verstoringen Is aangegeven of het veldonderzoek zich richt op alle vindplaatstypen van de gespecificeerde verwachting of op een deel daarvan? Omschrijving beoogde methoden en technieken en motivatie voor de gekozen onderzoeksstrategie.
Ja
Veldwerk Toegepaste methoden en technieken met vermelding van volgorde/fasering, met motivatie voor de eventuele afwijking van beoogde strategie en methodiek, vermelding eventuele beperkingen 1. inmeting, hoogtebepaling 2. methodiek oppervlaktekartering, vondstzichtbaarheid 3. boorgrid, boordiepte, boordiameter en type, boorkernonderzoek, maaswijdte zeven 4. afmetingen putten, puttenplan, dekking van het onderzoeksgebied, aantal en niveaus vlakken 5. selectie en documentatie van profielen; fysischgeografisch onderzoek 6. selectie en documentatie van sporen, structuren en vondstniveaus 7. selectie en verzamelwijze vondsten en monsters 8. fysisch-geografisch onderzoek 9. beeldregistratie
Ja
Nee
l Nvt
Opm
X X X X X X X X
X
Nee
Nvt
X X X X X X X X X
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
2
3
4
5
6
7
10. geofysische prospectie Resultaten van het veldwerk 1. samenvattend overzicht 2. beschrijving van de aard en mate van verstoring en gaafheid 3. bodemopbouw en landschapsreconstructie 4. beschrijving en analyse van vindplaatsen en (daarin aanwezige) sporen, structuren en antropogene lagen (complextype, categorie spoor, locatie, diepteligging, relaties, gaafheid,, afmetingen, verspreiding) 5. beschrijving en analyse van vondsten (materiaal, type, datering, afmetingen, conservering, verspreiding) 6. resultaten van specialistisch onderzoek (relevante en geselecteerde monsters, b.v. hout, bot etc.) Kaarten en tekeningen van het onderzochte gebied (topografische ondergrond, RD-coördinaten, legenda, schaal, noordpijl, onderschrift) 1. overzicht met begrenzing onderzochte delen 2. overzicht met begrenzing van ontoegankelijke delen / geen vondstzichtbaarheid 3. overzicht van verstoorde delen met verstoringsdiepte 4. overzicht met genummerde vindplaatsen 5. overzicht met genummerde boorpunten 6. overzicht met genummerde proefsleuven / proefputten 7. overzicht met gedocumenteerde profielen met genummerde lagen 8. overzichten of vlaktekeningen met genummerde en geperiodiseerde sporen en structuren 9. overzichten of vlaktekeningen met vondsten en / of archeologische indicatoren (periode, materiaal, nummer) 10. interpretatieve overzichten en verwachtingen (verloop van sporen, structuren, sites e.d.) Afbeeldingen (met onderschrift) 1. profielen of profielkolommen 2. relevante sporen of structuren 3. relevante vondsten Boorstaten 1. legenda bodemopbouw 2. NAP-hoogte maaiveld 3. dieptematen 4. diepteligging en aard archeologische indicatoren Sporenlijst 1. categorie 2. (conserverings-)toestand 3. datering 4. relatie met vondstnummers Vondstenlijst 1. vondstnummer 2. spoor- of boringnummer 3. aantal artefacten per vondstnummer 4. determinatie 5. materiaal 6. datering 7. eventueel gewicht, afmetingen, conservering, enz.
X X X X X
X
X
X X X X X X X X X
X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
6 1
2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
Conclusie, waardering, aanbevelingen, overig Beantwoording van de onderzoeksvragen, en in het bijzonder de onderstaande, 1. bodemopbouw 2. gaafheid en verstoring 3. benoeming kansrijke / kansarme zones 4. aan- / afwezigheid van archeologische fenomenen 5. plaats, omvang, verspreiding, diepteligging van archeologische fenomenen 6. de aard en het complextype van archeologische fenomenen 7. relatie tussen vondsten, sporen, structuren, bodemhorizonten 8. datering van de archeologische fenomenen 9. relatie met de omgeving (biotisch, cultuurlandschappelijk, gebouwd) 10. fysieke kwaliteit van de archeologische fenomenen Beredeneerde vermelding van niet beantwoorde onderzoeksvragen (beperkingen onderzoek) Geactualiseerd verwachtingsmodel / risicoanalyse Waardering volgens onderstaande parameters 1. Beleving: schoonheid, herinneringswaarde. 2. Fysieke kwaliteit: a. gaafheid: i. aanwezigheid grondsporen, ii. gaafheid sporen, iii. ruimtelijke gaafheid, iv. stratigrafie intact, v. mobilia in situ, vi. ruimtelijke relatie tussen mobilia onderling en tussen mobilia en sporen vii. aanwezigheid antropogeen biochemisch residu, viii. stabiliteit van de natuurlijke omgeving; b. conservering: i. consen/ering artefacten, ii. consen/ering organisch materiaal; 3. Inhoudelijke kwaliteit: a. zeldzaamheid, b. informatiewaarde, c. ensemblewaarde, d. representativiteit Selectieadvies / aanbeveling nader onderzoek Inhoudelijke aanbevelingen vervolgonderzoek (geactualiseerde vraagstelling of verwachting) Methodische aanbevelingen vervolgonderzoek Overzicht van relevante en/of geraadpleegde literatuur en documentatie Nederlandstalige samenvatting Niet in rapport opgenomen beeldmateriaal op CD-ROM met meta-informatie Niet in rapport opgenomen tabellen op CD-ROM met meta-informatie
Ja
Nee
Nvt
X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X
X X
X X X X X X X X X X X X X
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: Centrumplan Schimmert B: inhoudelijke en beleidsmatige toets d.d. 27 april 2009
B
INHOUDELIJKE EN BELEIDSMATIGE TOETS
Toetsing Project Rapport
Bevoegd gezag Toetser / deskundige voor bevoegd gezag Datum 1 1
2 3 2 1 2 3
Plangebied Centrumplan Schimmert Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835) Gemeente Nuth Drs. H. Stoepker, Register-senior-KNA-archeoloog, Archeocoach - archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering 27 april 2009
Doel- en vraagstelling Is de doelstelling onderbouwd volgens onderstaande richtlijnen? 1. De doelstelling van bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde verwachting aan de hand van bestaande bronnen 2. De doelstelling richt zich in de verkennende fase van veldonderzoek op het nader begrenzen van archeologisch kansrijke en kansarme zones (horizontaal en verticaal), op het vaststellen van verstoringen (horizontaal en verticaal), op het verkrijgen van bodemkundig inzicht (geoarcheologisch onderzoek). 3. De doelstelling richt zich in de karterende fase van veldonderzoek op het (nader) lokaliseren van archeologische informatiebronnen 4. De doelstelling richt zich in de waarderende fase van veldonderzoek op a. het nader bepalen van aard, complextype, omvang, diepteligging, datering, gaafheid en conservering van de archeologische vindplaats b. het bepalen van de waarde van de vindplaats a.h.v. zichtbaarheid, ensemblewaarde, representativiteit, zeldzaamheid, informatiewaarde, gaafheid, conservering Is de vraagstelling adequaat? Is de vraagstelling gedifferentieerd op grond van eventuele verschillen in de locatie?
Ja
Bureaustudie Is er een goede verhouding tussen onderzoeksgebied en plangebied? Zijn de resultaten van eerder onderzoek in het plangebied of de regio goed gebruikt? Is de literatuur en de documentatie m.b.t. plan- en onderzoeksgebied, deze regio en deze periode(s) - voor dit type onderzoek- adequaat en voldoende geanalyseerd en toegepast bij het opstellen van het verwachtingsmodel en het trekken van conclusies t.a.v. 1. bodem en landschap 2. archeologie a. Archis (waarnemingen, monumenten, onderzoeksmeldingen) b. documentatie achter Archis (CAA, CMA, onderzoeksrapporten, archeologische kroniek Limburg 1967-19931, ROB-jaarverslagen) c. gemeentelijke beleidskaart (kaart en rapport) d. vakliteratuur
Ja
Nee
Nvt
Opm
X
X
X
X
X X
Nee
Nvt
Opm
X
x
X
X X X X
X X
Controlelijst archeologisch rapport: Centrumplan Schimmert B: inhoudelijke en beleidsmatige toets d.d. 27 april 2009
e. f.
4 5 6 7 8 9 10
I 31 2
3 4 5 6 7 8
9
10 11 4 1 2 3 4
regionale studies provinciale synthese recent onderzoek Limburg / selectiedocument g. NOaA 3. geschiedenis en toponymie 4. historische geografie en cultuurhistorie (gebouwde omgeving) Is de archeologische context synthetiserend en analyserend beschreven, m.a.w. is niet volstaan met een opsomming van vindplaatsen? Is kritisch gebruik gemaakt van internetbronnen? Is relevant kaartmateriaal, waaronder historische kaarten, adequaat geanalyseerd en geïnterpreteerd? Geven de auteurs blijk van voldoende kennis van deze regio (landschap, bodem, geschiedenis en archeologie) en van de onderhavige onderzoeksperiodes? Is adequaat gebruik gemaakt van de kennis van plaatselijke amateurarcheologen en/of gebiedsdeskundige specialisten? Is er (indien relevant) adequaat gebruik gemaakt van de NoaA (Nationale Onderzoeksagenda Archeologie), van het provinciaal selectiedocument? Is de gespecificeerde verwachting overtuigend en voldoende onderbouwd? Veldwerk - uitvoering en resultaten Is er een goede verhouding tussen onderzoeksgebied en plangebied? Zijn bij het veldwerk de juiste methoden en technieken op de juiste plaats gebruikt? Is de provinciale richtlijn verkennend boren gevolgd? Is de SIKB-leidraad karterend booronderzoek gevolgd? Is gebruik gemaakt van de RACM/SIKB-richtlijn beekdalonderzoek? Zijn er voldoende specialisten bij het veldwerk betrokken en zijn ze adequaat ingezet? Is er voldoende veldwerk uitgevoerd om het verwachtingsmodel te toetsen en de onderzoeksvragen te beantwoorden? Is het veldwerk voldoende uitgewerkt? 1. Algemene indruk 2. Analyse van boringen 3. Analyse van profielen 4. Analyse van sporen en structuren 5. Analyse van vondsten (is gecorrodeerd metaal gescreend met röntgenonderzoek? 6. Analyse van monsters Is de interpretatie overtuigend 1. in het algemeen? 2. van de object- en sporenanalyse? 3. van de dateringen en de toeschrijving aan complextypen? 4. van de bodemopbouw en stratigrafie? 5. van de gaafheid en de aard en mate van de verstoring? Zijn de onderzoeksvragen afdoende beantwoord en is afdoende aangegeven wat de reden is als dat niet mogelijk was? Is de conclusie goed onderbouwd en overtuigend? Rapportage Is het rapport goed gestructureerd en goed leesbaar? Heeft het rapport (voor dit type onderzoek) voldoende diepgang en oog voor detail? Zijn de resultaten duidelijk en volledig beschreven en gedetailleerd genoeg in kaart gebracht of getekend? Sluiten de specialistische bijdragen op elkaar aan en zijn de
X X X X X X
X X X
X X
X
Ja
Nee
Nvt
Opm
X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X
Ja
Nee
Nvt
X X X
x
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: Centrumplan Schimmert B: inhoudelijke en beleidsmatige toets d.d. 27 april 2009
5 6 5 1 2 3 4 5 6 7 8
9
specialistische bijdragen en de deelhoofdstukken geïntegreerd in de synthese? Wordt de tekst goed verduidelijkt door illustraties en is er een heldere relatie tussen tekst en illustraties? Zijn boorstaten, kaarten, afbeeldingen, tabellen, vondst- en spoorbeschrijvingen duidelijk en volledig? Waardering, selectie, aanbevelingen Is de waardebepaling op alle aspecten voldoende onderbouwd en aanvaardbaar? Is de bepaling van de inhoudelijke kwaliteit in lijn met de NOaA, en eventuele andere onderzoeksagenda's? Is door dit onderzoek de archeologische waarde van het terrein voldoende vastgesteld niveau zodat een gefundeerd selectiebesluit genomen kan worden? Is in het selectieadvies rekening gehouden met het vastgestelde archeologische beleid van de gemeente? Zijn aanbevelingen voor planaanpassing of beperkingen bij de ingreep, voor een vervolgonderzoek, voor afzien daarvan op voldoende gegevens gebaseerd en voldoende beargumenteerd? Zijn de aanbevelingen in lijn met de doel- en vraagstelling en resultaten van het onderzoek? Zijn de aanbevelingen proportioneel ten opzichte van de bestaande en de te verwachten verstoring? Is bij een advies tot verder onderzoek 1. een adequate probleem- en doelstelling geformuleerd? 2. een adequaat geactualiseerd verwachtingsmodel geformuleerd 3. de potentiële informatieve meerwaarde en de relatie tot de NOaA geformuleerd? 4. een adequate onderzoeksstrategie geformuleerd? 5. het verdere verloop van het AMZ-proces omschreven? Is er voldoende gewezen op de kans op 'toevalsvondsten' en de daarbij behorende wettelijke meldingsplicht?
X X
Ja
Nee
Nvt X X
X
X X
X X
X X X X X X
Opm
Drs. Henk Stoepker Register senior-KNA-archeoloog Onafhankelijk adviseur archeologische monumentenzorg Specialist middeleeuwse archeologie Tienbundersweg 8 6321 CR Wijlre 06-22153580 hstnppkprfönrrhpnmnrh.nl
Archeocoach Archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering
GEMEEN; Volanr i M J ïï^ty
Gemeente Nuth Postbus 22000 6360 AA Nuth t.a.v. A. van Thoor
Ingek. 2 8 APR 2009 Class.nr....://M...,
Afd. Jmfttt. w jlre, 26 april 2009
Geachte mevrouw van Thoor, Bijgaand ontvangt U mijn toetsing van het rapport 'Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835)'. Benodigd tijdsbeslag was 3,5 uur.
Met vriendelijke groet
Drs. H. Stoepker
Drs. H. Stoepker Register Senior-KNA-archeoloog Onafhankelijk adviseur archeologische monumentenzorg Specialist middeleeuwse archeologie
Archeocoach Archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering
Tienbundersweg 8 6321 CR Wijlre, Nederland tel. 0622 153580 hstoepker@archeocoach. nl
Beoordeling van een Archeologisch Rapport Rapport: Bevoegd gezag: Contactpersoon: Datum:
Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835) Gemeente Nuth Postbus 22000 6360 AA Nuth A. van Thoor 27 april 2009
Doel van de beoordeling In opdracht van de Gemeente Nuth, d.d. 23 april 2009, wordt door drs. H. Stoepker, onafhankelijk adviseur archeologische monumentenzorg (Archeocoach, archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering), een rapport getoetst van een bureaustudie en een inventariserend veldonderzoek d.m.v. verkennende boringen, opgesteld door "RAAP" te Weesp, van de locatie Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth. Het doel van de toetsing is tweeledig. In de eerste plaats dient de toetsing om te bepalen of dit rapport voldoende gegevens van voldoende kwaliteit heeft opgeleverd voor Burgemeester en Wethouders om te besluiten of de waarde van dit terrein voldoende is vastgesteld (Monumentenwet 1988, art. 39-41). In de tweede plaats dient de toetsing om te bepalen of de aanbevelingen tot het al dan niet laten uitvoeren van verder onderzoek of het treffen van een andere maatregel, logisch voortvloeien uit genoemde gegevens en of zij in overeenstemming zijn met gangbaar of verantwoord archeologische monumentenzorgbeleid. Indien deze toetsing leidt tot aanbevelingen om het rapport te verbeteren, hebben deze aanbevelingen alleen betrekking op meetbare kwaliteitsaspecten en niet op zaken die binnen het domein van de integriteit en verantwoordelijkheid van de rapporteur vallen. Beleidsadviezen van de toetser zijn onderscheiden van die van de auteur van het rapport en worden als onafhankelijk advies beargumenteerd.
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
2
Aan het slot van deze toetsing bevindt zich een toelichting op de wijze van toetsen en een lijst van bij toetsingen geraadpleegde documentatie.
Onderzoeksgegevens Oppervlakte plangebied: Aanleiding en doel onderzoek: Huidig gebruik: Methoden: Conclusies:
Aanbevelingen:
1,85 ha Nieuwbouw appartementencomplex met parkeergarage, nieuwbouw levensbestendige woningen, nieuwbouw winkels, verbouwing Remigiushuis tot appartementencomplex Overwegend onbebouwd Bureaustudie en verkennende boringen Locatie met hoge trefkans, klein deel binnen AMK-terrein (historische dorpskern); door colluvium afgedekte bergbrikbodem, plaatselijke verstoring wegens gebruik als hoogstamboomgaard Karterend (boor)onderzoek
Beoordeling van het rapport Algemeen Het rapport is van goede kwaliteit en bevat voldoende gegevens voor dit stadium van de planvorming. De hieronder gemaakte opmerkingen doen daar geen wezenlijk afbreuk aan.
Opmerkingen Zoals uit de toetsingslijsten blijkt, kunnen er enkele kleine opmerkingen gemaakt worden. Het begrip 'veldinspectie' is niet KNA-conform. Correct is 'verkennend booronderzoek'. Ook vraagt de KNA om 4 hoekcoördinaten i.p.v. 1 centrumcoördinaat en om een functiebenoeming van medewerkers. Verder zou het correct zijn om de verwachte trefkans op grond van de gemeentelijke beleidskaan en de verwijzing naar de IKAW in hoofdstuk 2.2.3. op te nemen. Dit behoort bij de gegevens die voorafgaande aan het veldwerk en de daaruit voortvloeiende aanbevelingen bekend zijn. Aan de literatuurlijst dient toegevoegd te worden: Stoepker, H., 2007: Hoofdstraat 84, Schimmert (gemeente Nuth), een bouwlocatie in de dorpskern naast de parochiekerk, archeologische bureaustudie, Wijlre (Archeocoach Studies 1). Tevens is het aan te bevelen om altijd gebruik te maken van: Gaauw, P. van der, M. de Grooth, J. Hoevenberg, L. van Hoof & H. Stoepker 2007: Evaluatie en synthese van het in Limburg tussen 1995 en 2006 uitgevoerde onderzoek (www.limburg.nl) en de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie, aangezien deze veel literatuur en andere gegevens bevatten en als onderbouwing voor aanbevelingen kunnen dienen.
Beoordeling van de aanbeveling Het rapport beveelt vervolgonderzoek aan in de vorm van karterend booronderzoek - alleen ter plekke van het onbebouwde en onverharde gedeelte in een grid van 17 x 20 meter met proefsleuven als mogelijk vervolg. Motivatie is de grootschalige ontwikkeling en de volgens de gemeentelijke verwachtingskaart grote trefkans (hoge verwachting) van gebieden met hellingklasse A, terwijl het colluvium vindplaatsen afgedekt kan hebben ondanks erosie van de A- en E-horizont. Wij maken hierbij de volgende kanttekeningen. Het risico dat hier een vindplaats aanwezig kan zijn, is gebaseerd op de veronderstelling dat vlakke gebieden favoriete locaties voor bewoning in het verleden zijn, mits in de nabijheid van water. Het risico is in dit plangebied echter aanmerkelijk kleiner dan in het terrein naast de kerk (bureaustudie Stoepker), ook al is de gaafheid daarvan wegens nog bestaande bebouwing onbekend. Naast de kerk
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senlor-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
is de kans op het aantreffen van bewoning uit de middeleeuwen zeer groot, aangezien middeleeuwse bewoning zich meestal bij de kerk concentreert. In dit plangebied is gezien de grotere afstand van de kerk de kans op bewoning uit de middeleeuwen betrekkelijk gering. Bewoning uit Neolithicum tot en met Romeinse tijd kunnen hier op basis van de algemene geschiktheid voor bewoning wel aanwezig zijn. Het gaat om een ingreep van aanzienlijke omvang. Dit betekent dat de kans op het aantreffen van archeologie relatief groot is en dat wegens de omvang een mogelijk volledig, en daardoor waardevol, beeld verkregen kan worden. De exacte omvang (ruimte, diepte) van het bouwplan is echter nog niet bekend, terwijl er ook rekening moet worden gehouden met verstoring. Een deel van het plangebied bevindt zich bovendien binnen een terrein van archeologische waarde (kern Schimmert) ook al is dit het deel waar zich al bebouwing bevindt. Op grond hiervan kan inderdaad geconcludeerd worden dat vervolgonderzoek nodig is om het risico op onverstoorde archeologische vindplaatsen uit vooral de periode Neolithicum - Romeinse tijd nader te bepalen. Ten aanziek van de methodiek moet opgemerkt worden dat in zijn algemeenheid karterend onderzoek voor deze perioden beter in de vorm van proefsleuven dan van karterende boringen kan worden uitgevoerd. Booronderzoek leidt niet altijd tot uitsluitsel hetgeen tot gevolg heeft dat dan alsnog proefsleuven moeten worden gegraven voordat een besluit over een definitieve opgraving kan worden genomen. Daarmee is inclusief rapportage een periode van enkele maanden mee gemoeid, waarmee dan in de planning (exclusief de tijd voor een eventuele opgraving) wel rekening mee gehouden moet worden. Indien dit tijdpad ingecalculeerd wordt, is tegen booronderzoek in dit geval echter geen bezwaar, omdat er nog diverse onzekerheden zijn. Proefsleuven kunnen beter getrokken worden als er meer bekend is over de omvang van het bouwplan. Het boorgrid 17x20 m met 12cm boor (variant C3) is inderdaad in dit geval vereist.
Advies na toetsing Ons advies is om het rapport goed te keuren, de aanbeveling tot het laten uitvoeren van karterend onderzoek - met mogelijk vervolg in de vorm van waarderend en definitief onderzoek- over te nemen en dit als voorwaarde bij de vergunningsprocedure op te nemen. Aan vergunningvrager en auteur van het rapport dienen onze opmerkingen medegedeeld te worden, zodat bij het definitief maken van het concept de literatuurlijst aangevuld kan worden.
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senior-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
Toelichting op de toetsing De kwaliteitstoetsing geschiedt aan de hand van de in de archeologische monumentenzorg voorgeschreven kwaliteitsnormen, de vakliteratuur, en de in de beroepsgroep gangbare gedragscodes m.b.t. deskundigheid en onafhankelijkheid. Indien de gegevens van onvoldoende kwaliteit worden beschouwd, of als onvolledig voor deze fase van het onderzoek, zal het College door toetser geadviseerd worden om aanvulling of verbetering te vragen. Bij de toetsing van de aanbevelingen wordt gelet op de (potentiële) informatiewaarde van de locatie en op de proportionaliteit tussen bestaande en verwachte verstoring, informatiewaarde en vereiste onderzoeksinspanning. De (potentiële) informatiewaarde wordt getoetst aan de Nationale Onderzoeksagenda Archeologie, het selectiebeleid van de provincie Limburg, eventuele andere onderzoeksagenda's en aan beredeneerde expert judgment. Met de toekomstige verstoring wordt in het advies rekening gehouden, voor zover aard, plaats, diepte en omvang van de geplande verstoring bekend zijn. De toetsing van de aanbevelingen leidt tot een advies aan het College om deze al dan niet over te nemen, zonodig onder voorlegging van een alternatief. Bij toetsingen door Archeocoach worden twee (bijgevoegde) controlelijsten gebruikt. Controlelijst A noemt de in de KNA (Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) versie 3.1 voorgeschreven onderdelen voor Inventariserend Veldonderzoek. Controlelijst B bevat vragen die op het vaststellen van de vakinhoudelijke kwaliteit en de beleidsmatige relevantie gericht zijn. De scores op de lijsten vormen de basis voor een beoordeling in algemene zin. Indien in de lijst gemarkeerd is, dat er reden is voor opmerkingen, worden die opmerkingen na de algemene beoordeling gemaakt. Niet alle KNA-elementen zijn voor elke toetsing relevant.
Bij toetsing geraadpleegde documenten Waar nodig is gebruikgemaakt van de volgende documenten • Diepeveen-Jansen, M. & J. Kaarsemaker 2004: Publicatiewijzer voor de Archeologie, Amsterdam (de spellingsregels voor vaktermen worden niet als bindend beschouwd) • Erfgoedinspectie: M.H. van den Dries & P.A.M. Zoetbrood 2007: Werk in uitvoering (1): van PvE tot veldwerk, Den Haag, Erfgoedinspectie. • Erfgoedinspectie: M.H. van den Dries & P.A.M. Zoetbrood 2008: Werk in uitvoering (2): van veldwerk tot standaardrapport, Den Haag, Erfgoedinspectie. • Provincie Limburg: provinciale richtlijn verkennend boren (brief provincie Limburg 2006/58816, d.d. 19 december 2006 • Provincie Limburg: toetsingslijst rapporten en programma's van eisen • Provincie Limburg: handreiking Ruimtelijke Ontwikkeling 2007 • Provincie Limburg: Gaauw, P. van der, 2008: Provinciale archeologische aandachtsgebieden, archeologisch selectiedocument, Maastricht (Provincie Limburg, cluster erfgoed, afdeling cultuur, welzijn en zorg). • Provincie Limburg: Gaauw, P. van der, M. de Grooth, J. Hoevenberg, L. van Hoof & H. Stoepker 2007: Evaluatie en synthese van het in Limburg tussen 1995 en 2006 uitgevoerde onderzoek (www.limburg.nl) • Provincie Limburg: deponeringsvoorwaarden provinciaal depot voor bodemvondsten • RACM: database Archis II (waarnemingen, monumenten, onderzoeksmeldingen) met onderliggende CMA/CAA-documentatie via LiveLink • RACM: richtlijn archeologisch onderzoek van beekdalen in Pleistoceen Nederland www.racm.nl • RACM: Nationale Onderzoeksagenda Archeologie, hoofdstukken 11,17,18, 22, 24, www.noaa.nl
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senior-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
27 april 2009
IVO-Verkennend, St. Plangebied Centrum, Schimmert, gemeente Nuth
Rijksinspectie voor de Archeologie: RIA-rapport 2, 2005: IVO op niveau? Onderzoek naar de kwaliteit van rapporten van inventariserend onderzoek) Rijks Geologische Dienst, 1984: Geologische kaart van Zuid-Limburg en omgeving, schaal 1:50.000, Pre-Kwartair Rijks Geologische Dienst, 1989: Geologische kaart van Zuid-Limburg en omgeving, schaal 1:50.000, afzettingen van de Maas Rijks Geologische Dienst, 1989: Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000, kaartblad 59-60-61-63 SIKB: KNA 3.1. (Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) SIKB: KNA-leidraad karterend boren. SIKB: KNA-leidraad proefsleuven (concept-versie) SIKB: Checklist beoordeling standaardrapport IVO-verkennend en IVO-borend Stichting voor Bodemkartering, 1990: Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 6162 NWA: gedragscode van de Vereniging van Nederlandse Archeologen VOIA: gedragscode van de Vereniging van Ondernemers in de Archeologie
ARCHEOCOACH - onafhankelijk advies over archeologische monumentenzorg Drs. Henk Stoepker - Register senior-KNA-archeoloog / Tienbundersweg 8, 6321 CR Wijlre / 0622153580 /
[email protected]
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
A
CONTROLELIJST AANWEZIGHEID KNA 3.1 - ELEMENTEN
Toetsing Project Rapport Bevoegd gezag Toetser / deskundige voor bevoegd gezag Datum 1 1
2
3
4
Plangebied Centrumplan Schimmert Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835) Gemeente Nuth Drs. H. Stoepker, Register-senior-KNA-archeoloog, Archeocoach archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering 27 april 2009
Basisgegevens Titel van het rapport 1. auteur (s) 2. plangebied 3. type onderzoek (KNA-conform) 4. plaats van uitgave 5. jaar van uitgave 6. serie (uitgevende instelling) 7. versie (concept nr. / definitief) Administratieve gegevens 1. periode van uitvoering 2. CIS-code (onderzoeksmeldingsnr) 3. naam (eventueel adres) opdrachtgever / contactpersoon 4. naam en adres uitvoerder / contactpersoon 5. naam en adres bevoegde overheid / contactpersoon 6. naam en adres deskundige namens bevoegde overheid 7. (eventueel) kadastrale gegevens; naam en adres eigenaar / gebruiker grond 8. gemeente 9. plaats 10. toponiem / adres 11. door overheid of opdrachtgever gehanteerde aanduiding van project of plangebied 12. minimaal 4 x-y coördinaten 13. kaartblad 1:25.000 14. oppervlakte plangebied m'1 / ha 15. AMK - en Archisnummers 16. beheerder en plaats van de onderzoeksdocumentatie 17. projectnr opdrachtnemer 18. ISBN-of ISSN-nr Kwalificaties 1. is veldonderzoek uitgevoerd is door een instelling met een opgravingsvergunning? 2. is verwezen naar gehanteerde KNA-versie? 3. is aangegeven dat het rapport vervaardigd is door of onder eindverantwoordelijkheid van een seniorarcheoloog of seniorprospector? 4. zijn andere auteurs en medewerkers met functieaanduiding genoemd? Locatiegegevens
Ja
Nee
Nvt
Opm
X X X
X
X X X X X
X X X X x x X X X X x X X X X
X X X
x x
X
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
1.
5
2 1 2 3 4
3 1
2
overzichtskaart Nederland, globale aanduiding ligging plangebied 2. uitsnede topografische kaart 1:25.000 of groter met exacte begrenzing plangebied, RDcoördinaten, schaal, noordpijl 3. detailkaart plangebied huidige situatie, schaal, noordpijl 4. lucht- en/of terreinfoto's 5. omschrijving huidig gebruik (bebouwing, erf, sloop, bomen, grasland, etc.) 6. omschrijving bij aanvang bekende verstoring (afgraving, kelders, kabels, verontreiniging, etc.) a. aard b. omvang c. diepte Voorgenomen ontwikkelingen 1. juridisch en planologisch kader 2. plantekening en/of bouwtekening (plattegrond, profielen, aanzichten) 3. omschrijving werkzaamheden 4. omvang (m ) 5. verstoringsdiepte 6. uitvoeringsplanning / fasering Doel- en vraagstelling Zijn doel- en vraagstelling omschreven ? Is aangegeven of doel- en vraagstelling zijn afgeleid van een programma van eisen? Is aangegeven of doel- en vraagstelling zijn afgeleid van een plan van aanpak? Indien doel- en vraagstelling zijn afgeleid van een programma van eisen of plan van aanpak, zijn onderstaande gegevens vermeld? 1 naam opsteller 2 datum van opstellen 3 datum goedkeuring door bevoegd gezag (PvE) 4 datum goedkeuring door opdrachtgever (PvA) Bureaustudie Samenvatting en analyse van eerder onderzoek, van literatuur en documentatie t.a.v. het plangebied en een groter onderzoeksgebied (referentiegebied / context) met volledige vermelding van 1. aardkundige gegevens en waarden 2. bekende archeologische gegevens en waarden 3. historische gegevens 4. historisch-geografische gegevens en cultuurlandschappelijke waarden 5. cultuurhistorische gegevens en waarden (bouwkundige monumenten e.d.) Bij de vermelding van bekende archeologische waarden 1. AMK-nr 2. Archis-waarnemingsnr. 3. status / bescherming 4. gemeente / plaats / toponiem 5. kaartblad / centrale coördinaat 6. complextype 7. datering
X X
X X X
X X X X X X X X X
Ja
Nee
Nvt
Opm
X X X
X X X X
Ja
Nee
X X X X X
X X X X X X X
Nvt
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
3
4
4 1
2 3
I5
1
8. toelichting m.b.t. relevantie van de waarneming (b.v. vondstomstandigheden, vinder, vondstdatum, nauwkeurigheid coördinaten) Vermelding van verwachte archeologische waarden 1. Volgens IKAW 2. Volgens gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart Afgebeelde kaarten met bekende en verwachte archeologische waarden, met bekende aardkundige, cultuurhistorische en landschappelijke waarden 1. geologische kaart 2. geomorfologische kaart 3. bodemkaart 4. AHN 5. historische kaarten (Tranchot, kadastrale minuut, kaart 1837-1844, Bonne) 6. archeologische waarden: a. monumenten (AMK) b. waarnemingen c. onderzoeksmeldingen d. gemeentelijke beleidskaart e. IKAW 7. provinciale cultuurhistorische waardenkaart 8. andere kaarten
X
| X X
X X X X X
X X X X X X X
Gespecificeerde verwachting en onderzoeksstrategie Vermelding van de verwachte elementen 1. locatie 2. datering 3. complextype 4. diepteligging 5. omvang 6. uiterlijke kenmerken 7. mogelijke verstoringen Is aangegeven of het veldonderzoek zich richt op alle vindplaatstypen van de gespecificeerde verwachting of op een deel daarvan? Omschrijving beoogde methoden en technieken en motivatie voor de gekozen onderzoeksstrategie.
Ja
Veldwerk Toegepaste methoden en technieken met vermelding van volgorde/fasering, met motivatie voor de eventuele afwijking van beoogde strategie en methodiek, vermelding eventuele beperkingen 1. inmeting, hoogtebepaling 2. methodiek oppervlaktekartering, vondstzichtbaarheid 3. boorgrid, boordiepte, boordiameter en type, boorkernonderzoek, maaswijdte zeven 4. afmetingen putten, puttenplan, dekking van het onderzoeksgebied, aantal en niveaus vlakken 5. selectie en documentatie van profielen; fysischgeografisch onderzoek 6. selectie en documentatie van sporen, structuren en vondstniveaus 7. selectie en verzamelwijze vondsten en monsters 8. fysisch-geografisch onderzoek 9. beeldregistratie
Ja
Nee
l Nvt
Opm
X X X X X X X X
X
Nee
Nvt
X X X X X X X X X
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
2
3
4
5
6
7
10. geofysische prospectie Resultaten van het veldwerk 1. samenvattend overzicht 2. beschrijving van de aard en mate van verstoring en gaafheid 3. bodemopbouw en landschapsreconstructie 4. beschrijving en analyse van vindplaatsen en (daarin aanwezige) sporen, structuren en antropogene lagen (complextype, categorie spoor, locatie, diepteligging, relaties, gaafheid,, afmetingen, verspreiding) 5. beschrijving en analyse van vondsten (materiaal, type, datering, afmetingen, conservering, verspreiding) 6. resultaten van specialistisch onderzoek (relevante en geselecteerde monsters, b.v. hout, bot etc.) Kaarten en tekeningen van het onderzochte gebied (topografische ondergrond, RD-coördinaten, legenda, schaal, noordpijl, onderschrift) 1. overzicht met begrenzing onderzochte delen 2. overzicht met begrenzing van ontoegankelijke delen / geen vondstzichtbaarheid 3. overzicht van verstoorde delen met verstoringsdiepte 4. overzicht met genummerde vindplaatsen 5. overzicht met genummerde boorpunten 6. overzicht met genummerde proefsleuven / proefputten 7. overzicht met gedocumenteerde profielen met genummerde lagen 8. overzichten of vlaktekeningen met genummerde en geperiodiseerde sporen en structuren 9. overzichten of vlaktekeningen met vondsten en / of archeologische indicatoren (periode, materiaal, nummer) 10. interpretatieve overzichten en verwachtingen (verloop van sporen, structuren, sites e.d.) Afbeeldingen (met onderschrift) 1. profielen of profielkolommen 2. relevante sporen of structuren 3. relevante vondsten Boorstaten 1. legenda bodemopbouw 2. NAP-hoogte maaiveld 3. dieptematen 4. diepteligging en aard archeologische indicatoren Sporenlijst 1. categorie 2. (conserverings-)toestand 3. datering 4. relatie met vondstnummers Vondstenlijst 1. vondstnummer 2. spoor- of boringnummer 3. aantal artefacten per vondstnummer 4. determinatie 5. materiaal 6. datering 7. eventueel gewicht, afmetingen, conservering, enz.
X X X X X
X
X
X X X X X X X X X
X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Controlelijst archeologisch rapport: IVO verkennend Centrum Schimmert Controlelijst A: aanwezigheidstoets a.h.v. KNA 3.1. d.d .27-4-2009
6 1
2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
Conclusie, waardering, aanbevelingen, overig Beantwoording van de onderzoeksvragen, en in het bijzonder de onderstaande, 1. bodemopbouw 2. gaafheid en verstoring 3. benoeming kansrijke / kansarme zones 4. aan- / afwezigheid van archeologische fenomenen 5. plaats, omvang, verspreiding, diepteligging van archeologische fenomenen 6. de aard en het complextype van archeologische fenomenen 7. relatie tussen vondsten, sporen, structuren, bodemhorizonten 8. datering van de archeologische fenomenen 9. relatie met de omgeving (biotisch, cultuurlandschappelijk, gebouwd) 10. fysieke kwaliteit van de archeologische fenomenen Beredeneerde vermelding van niet beantwoorde onderzoeksvragen (beperkingen onderzoek) Geactualiseerd verwachtingsmodel / risicoanalyse Waardering volgens onderstaande parameters 1. Beleving: schoonheid, herinneringswaarde. 2. Fysieke kwaliteit: a. gaafheid: i. aanwezigheid grondsporen, ii. gaafheid sporen, iii. ruimtelijke gaafheid, iv. stratigrafie intact, v. mobilia in situ, vi. ruimtelijke relatie tussen mobilia onderling en tussen mobilia en sporen vii. aanwezigheid antropogeen biochemisch residu, viii. stabiliteit van de natuurlijke omgeving; b. conservering: i. consen/ering artefacten, ii. consen/ering organisch materiaal; 3. Inhoudelijke kwaliteit: a. zeldzaamheid, b. informatiewaarde, c. ensemblewaarde, d. representativiteit Selectieadvies / aanbeveling nader onderzoek Inhoudelijke aanbevelingen vervolgonderzoek (geactualiseerde vraagstelling of verwachting) Methodische aanbevelingen vervolgonderzoek Overzicht van relevante en/of geraadpleegde literatuur en documentatie Nederlandstalige samenvatting Niet in rapport opgenomen beeldmateriaal op CD-ROM met meta-informatie Niet in rapport opgenomen tabellen op CD-ROM met meta-informatie
Ja
Nee
Nvt
X X X X X X X X X X X X X
X X X X X X
X X
X X X X X X X X X X X X X
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: Centrumplan Schimmert B: inhoudelijke en beleidsmatige toets d.d. 27 april 2009
B
INHOUDELIJKE EN BELEIDSMATIGE TOETS
Toetsing Project Rapport
Bevoegd gezag Toetser / deskundige voor bevoegd gezag Datum 1 1
2 3 2 1 2 3
Plangebied Centrumplan Schimmert Moonen, B.J., 2008: Plangebied Centrumplan Schimmert, gemeente Nuth; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en een veldinspectie, Weesp (RAAP-notitie 2835) Gemeente Nuth Drs. H. Stoepker, Register-senior-KNA-archeoloog, Archeocoach - archeologische kwaliteitsborging en beleidsadvisering 27 april 2009
Doel- en vraagstelling Is de doelstelling onderbouwd volgens onderstaande richtlijnen? 1. De doelstelling van bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde verwachting aan de hand van bestaande bronnen 2. De doelstelling richt zich in de verkennende fase van veldonderzoek op het nader begrenzen van archeologisch kansrijke en kansarme zones (horizontaal en verticaal), op het vaststellen van verstoringen (horizontaal en verticaal), op het verkrijgen van bodemkundig inzicht (geoarcheologisch onderzoek). 3. De doelstelling richt zich in de karterende fase van veldonderzoek op het (nader) lokaliseren van archeologische informatiebronnen 4. De doelstelling richt zich in de waarderende fase van veldonderzoek op a. het nader bepalen van aard, complextype, omvang, diepteligging, datering, gaafheid en conservering van de archeologische vindplaats b. het bepalen van de waarde van de vindplaats a.h.v. zichtbaarheid, ensemblewaarde, representativiteit, zeldzaamheid, informatiewaarde, gaafheid, conservering Is de vraagstelling adequaat? Is de vraagstelling gedifferentieerd op grond van eventuele verschillen in de locatie?
Ja
Bureaustudie Is er een goede verhouding tussen onderzoeksgebied en plangebied? Zijn de resultaten van eerder onderzoek in het plangebied of de regio goed gebruikt? Is de literatuur en de documentatie m.b.t. plan- en onderzoeksgebied, deze regio en deze periode(s) - voor dit type onderzoek- adequaat en voldoende geanalyseerd en toegepast bij het opstellen van het verwachtingsmodel en het trekken van conclusies t.a.v. 1. bodem en landschap 2. archeologie a. Archis (waarnemingen, monumenten, onderzoeksmeldingen) b. documentatie achter Archis (CAA, CMA, onderzoeksrapporten, archeologische kroniek Limburg 1967-19931, ROB-jaarverslagen) c. gemeentelijke beleidskaart (kaart en rapport) d. vakliteratuur
Ja
Nee
Nvt
Opm
X
X
X
X
X X
Nee
Nvt
Opm
X
x
X
X X X X
X X
Controlelijst archeologisch rapport: Centrumplan Schimmert B: inhoudelijke en beleidsmatige toets d.d. 27 april 2009
e. f.
4 5 6 7 8 9 10
I 31 2
3 4 5 6 7 8
9
10 11 4 1 2 3 4
regionale studies provinciale synthese recent onderzoek Limburg / selectiedocument g. NOaA 3. geschiedenis en toponymie 4. historische geografie en cultuurhistorie (gebouwde omgeving) Is de archeologische context synthetiserend en analyserend beschreven, m.a.w. is niet volstaan met een opsomming van vindplaatsen? Is kritisch gebruik gemaakt van internetbronnen? Is relevant kaartmateriaal, waaronder historische kaarten, adequaat geanalyseerd en geïnterpreteerd? Geven de auteurs blijk van voldoende kennis van deze regio (landschap, bodem, geschiedenis en archeologie) en van de onderhavige onderzoeksperiodes? Is adequaat gebruik gemaakt van de kennis van plaatselijke amateurarcheologen en/of gebiedsdeskundige specialisten? Is er (indien relevant) adequaat gebruik gemaakt van de NoaA (Nationale Onderzoeksagenda Archeologie), van het provinciaal selectiedocument? Is de gespecificeerde verwachting overtuigend en voldoende onderbouwd? Veldwerk - uitvoering en resultaten Is er een goede verhouding tussen onderzoeksgebied en plangebied? Zijn bij het veldwerk de juiste methoden en technieken op de juiste plaats gebruikt? Is de provinciale richtlijn verkennend boren gevolgd? Is de SIKB-leidraad karterend booronderzoek gevolgd? Is gebruik gemaakt van de RACM/SIKB-richtlijn beekdalonderzoek? Zijn er voldoende specialisten bij het veldwerk betrokken en zijn ze adequaat ingezet? Is er voldoende veldwerk uitgevoerd om het verwachtingsmodel te toetsen en de onderzoeksvragen te beantwoorden? Is het veldwerk voldoende uitgewerkt? 1. Algemene indruk 2. Analyse van boringen 3. Analyse van profielen 4. Analyse van sporen en structuren 5. Analyse van vondsten (is gecorrodeerd metaal gescreend met röntgenonderzoek? 6. Analyse van monsters Is de interpretatie overtuigend 1. in het algemeen? 2. van de object- en sporenanalyse? 3. van de dateringen en de toeschrijving aan complextypen? 4. van de bodemopbouw en stratigrafie? 5. van de gaafheid en de aard en mate van de verstoring? Zijn de onderzoeksvragen afdoende beantwoord en is afdoende aangegeven wat de reden is als dat niet mogelijk was? Is de conclusie goed onderbouwd en overtuigend? Rapportage Is het rapport goed gestructureerd en goed leesbaar? Heeft het rapport (voor dit type onderzoek) voldoende diepgang en oog voor detail? Zijn de resultaten duidelijk en volledig beschreven en gedetailleerd genoeg in kaart gebracht of getekend? Sluiten de specialistische bijdragen op elkaar aan en zijn de
X X X X X X
X X X
X X
X
Ja
Nee
Nvt
Opm
X X X X X X X
X X X X X X X X X X X X X
Ja
Nee
Nvt
X X X
x
Opm
Controlelijst archeologisch rapport: Centrumplan Schimmert B: inhoudelijke en beleidsmatige toets d.d. 27 april 2009
5 6 5 1 2 3 4 5 6 7 8
9
specialistische bijdragen en de deelhoofdstukken geïntegreerd in de synthese? Wordt de tekst goed verduidelijkt door illustraties en is er een heldere relatie tussen tekst en illustraties? Zijn boorstaten, kaarten, afbeeldingen, tabellen, vondst- en spoorbeschrijvingen duidelijk en volledig? Waardering, selectie, aanbevelingen Is de waardebepaling op alle aspecten voldoende onderbouwd en aanvaardbaar? Is de bepaling van de inhoudelijke kwaliteit in lijn met de NOaA, en eventuele andere onderzoeksagenda's? Is door dit onderzoek de archeologische waarde van het terrein voldoende vastgesteld niveau zodat een gefundeerd selectiebesluit genomen kan worden? Is in het selectieadvies rekening gehouden met het vastgestelde archeologische beleid van de gemeente? Zijn aanbevelingen voor planaanpassing of beperkingen bij de ingreep, voor een vervolgonderzoek, voor afzien daarvan op voldoende gegevens gebaseerd en voldoende beargumenteerd? Zijn de aanbevelingen in lijn met de doel- en vraagstelling en resultaten van het onderzoek? Zijn de aanbevelingen proportioneel ten opzichte van de bestaande en de te verwachten verstoring? Is bij een advies tot verder onderzoek 1. een adequate probleem- en doelstelling geformuleerd? 2. een adequaat geactualiseerd verwachtingsmodel geformuleerd 3. de potentiële informatieve meerwaarde en de relatie tot de NOaA geformuleerd? 4. een adequate onderzoeksstrategie geformuleerd? 5. het verdere verloop van het AMZ-proces omschreven? Is er voldoende gewezen op de kans op 'toevalsvondsten' en de daarbij behorende wettelijke meldingsplicht?
X X
Ja
Nee
Nvt X X
X
X X
X X
X X X X X X
Opm
provincie limburg GEMEENTE NLTfff Volgnr..,^g/i&>/& Aan het College van B en W van de Gemeente Nuth T.a.v. de afdeling VROM Postbus 22000 6360 AA NUTH
Afdeling Ons kenmerk
RO CAS200900017261 DOC200900107540 2009/15272
Uw kenmerk Bijlage(n)
Ingek. i 2 imi 2009 Class.nr...:/^#?r.
Afd. J M I & . .
Behandeld Telefoon Fax Email Maastricht Verzonden
N.F. Knols (043) 389 7646 043 - 389 7977
[email protected] 09 oktober 2009 ^ r
VERZONDEN 0 S OKT. 2009
Onderwerp: Advies ex artikei 3.1.1 Bro voorontwerp Projectbesluit "C1000 te Schimmert", hierna te noemen het plan
Uw verzoek heb ik op 21 augustus 2009 ontvangen en is ingeschreven onder bovenvermeld kenmerk. Het plan is beoordeeld op de adequate doorwerkingen van provinciale belangen. De beoordeling van het plan geeft aanleiding tot het plaatsen van één opmerking. Naar verwachting zal door PS op 18 december 2009 de POL-aanvulling Verstedelijking, qebiedsontwikkeling en kwaliteitsverbetering worden vastgesteld. Na vaststelling van deze POLaanvulling geldt het nieuwe beleid, d.w.z. dat ingezet wordt op verevening tussen nieuwbouw en herstructurering, respectievelijk ingespeeld wordt op de krimpaanpak. Dat zal zijn vertaling krijgen in de nieuwe regionale woningafspraken. .„„„„ •» Projecten die voortkomen uit woningbouwafspraken in het verleden en die op 1 januari 2010 nog met geleid hebben tot een ontwerpbestemmingsplan, respectievelijk indien nog geen sprake is van een vergunningverlening, vallen in principe ook onder het nieuwe beleid. Voor stagnerende projecten zal per project bezien moeten worden of deze nog passen bmnen de meuwe beleidskaders en of aanpassing hiervan mogelijk is. Ik verzoek u om met het bovenstaande rekening te houden.
Bezoekadres: Limburglaan 10 NL-6229GA Maastricht
Postbus 5700 NL-6202 MA Maastricht
[email protected]
Tel + 31 (0)43 389 99 99 Bankrekening Fax + 31 (0)43 361 80 99 Rabobank 13.25.75.728 www.limburg.nl
Bereikbaar via: Lijn 1 (richting De Heeg) Lijn 3 (richting Heugem) Lijn 8 (richting Heer) Lijn 57 (richting Gulpen)
provincie limburg
Tenslotte wil ik u er op wijzen op het gegeven dat per 1 januari 2010 alle bestemmingsplannen elektronisch volgens de wettelijke standaard moeten worden aangeleverd. Ik wil u vragen al thans te bezien of in de loop van de procedure het plan in deze vorm kan worden aangeleverd.
ides, fd Ontwikkeling
DOC200900107540