P
r
o
g
r
a
m
m
a
17e congres infertiliteit, gynaecologie en obstetrie Rotterdam, de Doelen
4, 5 en 6 maart 2009
elf verschillende dagprogramma’s inschrijving per dagprogramma ACCREDITATIE NVOG, VVOG, KNOV, BEN, NVTG EN NVVS
www.igoandpractice.nl
e d r e d n o z il p n e e r e Is ? s’ n w o ‘d d n a s’ p ‘u e gebruikelijk
YAZ 24+4 oraal anticonceptivum met nieuw innameschema
1,2
YAZ 24+4: langere onderdrukking ovariële activiteit 1 YAZ 24+4: kortere pilpauze, minder hormoonschommelingen 1,3,4 YAZ 24+4: reduceert PMS klachten 5,6 YAZ 24+4: effectief tegen acne 2,7,8,9
Referenties: 1. Klipping C, Duijkers I, Trummer D, et al. Suppression of ovarian activity with a drospirenone-containing oral contraceptive in a 24/4 regimen. Contraception 2008;78:16-25 2. Koltun W, Lucky AW, Thiboutot D, et al. Efficacy and safety of 3 mg drospirenone /20 mcg ethinylestradiol oral contraceptive administered in 24/4 regimen in the treatment of acne vulgaris: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Contraception 2008;249-256 3. Bachmann G, Sulak PJ. Sampson-Landers C, Benda N, Marr J. Efficacy and safety of a low-dose 24-day oral contraceptive containing 20μg ethinylestradiol and 3 mg drospirenone. Contraception 2004;191-198 4. Sulak PJ, Scow RD, Preece C, et al. Hormone withdrawal symptoms in oral contraceptive users. Obstet Gynecol 2000;95(2):261–6. 5. Yonkers KA, Brown C, Pearlstein TB, et al. Efficacy of a new low-dose oral contraceptive with drospirenone in premenstrual dysphoric disorder. Obstet Gynecol 2005;106(3):492–501 6. Pearlstein TB, Bachmann GA, Zacur HA, et al. Treatment of premenstrual dysphoric disorder with a new drospirenone-containing oral contraceptive formulation. Contraception 2005;72(6):414–21 7. Maloney,J.M.,Kunz, M.,Lee-Rugh, S.,Sampson-Landers, C. and Korner P. Drospirenone 3mg/ethinylestradiol 20 mcg combined oral contraceptive in the threatment of acne vulgaris: lesion count,ISGA I. Poster presented at ACOG, 2007 8. Lucky A, Koltun W, Sampson-Landers C, et al. A randomized controlled trial of a low-dose COC containing ethinylestradiol 20mcg + drospirenone 3 mg in the treatment of acne vulgaris: ii) lesion counts, hormone levels and patient satisfaction. XVIII World Congress of Gynaecology & Obstetrics (FIGO) Kuala Lumpur, Malaysia, 5–10 November 2006. 9. SPC YAZ® 24+4, 2008. Samenstelling Elke lichtroze filmomhulde tablet bevat 0,020 mg ethinylestradiol (als betadexclatraat) en 3 mg drospirenon. De witte tabletten bevatten geen werkzame stoffen. De lichtroze tablet bevat 46 mg lactose, de witte tablet 50 mg lactose. Indicatie Orale anticonceptie. Contra-indicaties Manifeste of eerder doorgemaakte veneuze trombose (diepe veneuze trombose, longembolie). Manifeste of eerder doorgemaakte arteriële trombose (zoals myocardinfarct) of prodromale aandoeningen (zoals angina pectoris en ‘transient ischaemic attack’). Manifest of eerder doorgemaakt cerebrovasculair accident. Aanwezigheid van (een) ernstige of meervoudige risicofactor(en) voor het ontstaan van arteriële trombose: diabetes mellitus met vasculaire symptomen; ernstige hypertensie; ernstige dyslipoproteïnemie. Erfelijke of verworven predispositie voor veneuze of arteriële trombose, zoals APC-resistentie, antitrombine-III-deficiëntie, proteïne-C-deficiëntie, proteïneS-deficiëntie, hyperhomocysteïnemie en antifosfolipide-antilichamen (anticardiolipine-antilichamen, lupus-anticoagulans). Pancreatitis of een voorgeschiedenis daarvan, indien geassocieerd met ernstige hypertriglyceridemie. Manifeste of eerder doorgemaakte ernstige leveraandoeningen, zolang de leverfunctiewaarden niet genormaliseerd zijn. Ernstige nierinsufficiëntie of acuut nierfalen. Manifeste of eerder doorgemaakte levertumoren (benigne of maligne). Aanwezigheid van geslachtshormoonafhankelijke maligne aandoeningen (bijvoorbeeld van de geslachtsorganen of de mammae), of het vermoeden daarvan. Vaginale bloedingen waarvan de diagnose niet is gesteld. Geschiedenis van migraine met focale neurologische symptomen. Overgevoeligheid voor de werkzame bestanddelen of voor één van de hulpstoffen van de filmomhulde YAZ® 24+4 -tabletten. Speciale waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik De aanwezigheid van één ernstige risicofactor of van meer risicofactoren voor respectievelijk veneuze of arteriële aandoeningen kan ook een contra-indicatie vormen. De mogelijkheid van een therapie met anticoagulantia zou ook in overweging moeten worden genomen. Gebruiksters van gecombineerde OAC’s moeten er speciaal op gewezen worden om hun arts te raadplegen in geval van mogelijke symptomen van trombose. In geval van vermoede of bevestigde trombose moet het gebruik van het gecombineerde OAC worden gestaakt. Bijwerkingen De volgende ongewenste geneesmiddelenreacties werden tijdens het gebruik (vaak >1% en ≤10%) van YAZ® 24+4 gerapporteerd: emotionele labiliteit, hoofdpijn, misselijkheid, pijn in de borsten, metrorragie, amenorroe. Zie verder de SPC-tekst. Handelsvorm Verpakkingen met 3 strips. 1 strip bevat 24 lichtroze werkzame filmomhulde tabletten en 4 witte filmomhulde placebotabletten. Registratienummer RVG 33842. Naam en adres van de registratiehouder Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht, tel. 0297 280666. Datum van goedkeuring/ herziening van de SPC Juni 2008. Afleveringsstatus UR. Verstrekkingsstatus YAZ® 24+4 wordt niet volledig vergoed. Stand van informatie September 2008. Uitgebreide informatie (SPC) is op aanvraag verkrijgbaar.
U-1572-NL 07.2008
De pil waar je mee doorgaat
programma 17e congres infertiliteit, gynaecologie en obstetrie
Rotterdam, de Doelen
4, 5 en 6 maart 2009
Van een farmaceutisch bedrijf verwacht je geneesmiddelen die werken, middelen die er toe doen. Schering-Plough zoekt en vindt deze medicijnen nu samen met Organon. Er is bijvoorbeeld een middel dat levens kan redden van vrouwen met borstkanker, een middel dat paren met vruchtbaarheidsproblemen kan helpen om kinderen te krijgen en een middel dat kan voorkomen dat je in een rolstoel komt door reuma. Wij blijven zoeken naar nieuwe geneesmiddelen voor aandoeningen die nu nog onvoldoende behandeld kunnen worden. Er zijn veelbelovende nieuwe behandelmogelijkheden in onderzoek voor kanker, hart- en vaatziekten, schizofrenie, infectieziekten, onvruchtbaarheid, anesthesie en AIDS. Sinds 2000 hebben we middelen in Nederland geïntroduceerd waarmee een groot verschil is bereikt in het leven van patiënten met borstkanker, eierstokkanker, hersentumoren, hypercholesterolemie, ziekte van Crohnen colitis ulcerosa, onvruchtbaarheid, dodelijke infecties bij immuun deficiënte patiënten (AIDS, leukemie),depressie, anticonceptiewens, reumatoïde artritis, artritis psoriatica, ziekte van Bechterew en psoriasis.
www.schering-plough.com
Proceedings
6
Hoofdsponsor Plus
6
Hoofdsponsors
6
Voorwoord
7
Commissies Wetenschappelijk Programma
8
Sprekers, moderatoren en voorzitters
8
WOENSDAG 4 MAART 2009 DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2009
14
DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
16
DAGPROGRAMMA 3 FOETALE ECHOSCOPIE ANNO 2009
17
DONDERDAG 5 MAART 2009 DAGPROGRAMMA 4 DEEL 1 OBSTETRIE PRECONCEPTIONEEL ANNO 2009
21
DAGPROGRAMMA 4 DEEL 2 OBSTETRIE ANTENATAAL ANNO 2009
21
DAGPROGRAMMA 5 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
23
DAGPROGRAMMA 6 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
25
DAGPROGRAMMA 7 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2009
27
VRIJDAG 6 MAART 2009 DAGPROGRAMMA 8 OBSTETRIE PERINATAAL ANNO 2009
31
DAGPROGRAMMA 9 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2009
33
DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2009
34
DAGPROGRAMMA 11 LIFELONG LEARNING EN MANAGEMENT ANNO 2009
36
Inschrijving, kosten en betaling dagprogramma’s
37
Onsite inschrijving is niet mogelijk
37
Congresbalie, congreszalen
38
Hotelaccommodatie, reservering en betaling
38
Aanvullende informatie
40
Notities bij de plattegrond; adres de Doelen; trein of auto?
40
Plattegrond Rotterdam Centrum
41
DONDERDAG 5 MAART
6
VRIJDAG 6 MAART
Accreditatie
WOENSDAG 4 MAART
inhoudsopgave
accreditatie De NVOG heeft het gehele congres (drie dagen) met 19 punten geaccrediteerd. Elk programma apart: 6 punten, behalve dagprogramma 3 -woensdag 4 maart 2009-, ‘Foetale echoscopie anno 2009’- waarvoor 7 punten zijn toegekend.
VVOG Bij het Paritair Comité is accreditatie aangevraagd. De verwachting is gerechtvaardigd dat het maximum aantal punten zal worden toegekend -evenals bij de voorgaande congressen in deze reeks-. Zodra de accreditatienummers bekend zijn zullen deze op de website van het congres worden geplaatst.
KNOV Accreditatie is toegekend aan de dagprogramma’s ‘Foetale echoscopie anno 2009’ -4 maart 2009-, ‘Obstetrie preconceptioneel en antenataal anno 2009’ -5 maart 2009- en ‘Obstetrie perinataal anno 2009’ -6 maart 2009-. A 09-005, 04-03-09, score 6 uur A 09-006, 05-03-09, score 6 uur A 09-007, 06-03-09, score 6 uur BEN Aan het dagprogramma ‘Foetale echoscopie anno 2009’ -4 maart 2009- zijn 6 punten toegekend.
NVTG Het dagprogramma ‘Verloskunde en gynaecologie in de tropen’ -6 maart 2009- is geaccrediteerd met 2 studiepunten.
NVVS Het dagprogramma ‘Seksuele disfuncties; inzichten anno 2009’ -5 maart 2009- is geaccrediteerd voor 6 punten.
proceedings Evenals in 2007 zullen de proceedings door DCHG worden uitgegeven. Alleen door deelname aan het congres zal men over de proceedings kunnen beschikken.
hoofdsponsor plus Bayer Schering Pharma
hoofdsponsors Ferring Organon Schering-Plough
voorwoord De Doelencongresreeks infertiliteit, gynaecologie en obstetrie voor de niet-universitaire Nederlandse en Vlaamse gynaecoloog (IGO Doelencongressen) is in 1990 gestart vanwege de in de jaren tachtig van de vorige eeuw opgetreden subspecialisatie in de universitaire klinieken. De opzet was en is nog steeds het specialisme in drie dagen tijd in de volle omvang op een gestructureerde wijze aanbieden middels bondige voordrachten met duidelijke conclusie en volledige, uitgebreide proceedings. Voor elk sub/superspecialisme afzonderlijk samengestelde Commissies Wetenschappelijk Programma (CWP) stellen het programma samen. Voorzitters, moderatoren en sprekers zijn onder meer afkomstig van alle 12 Nederlandse en Vlaamse universiteitsklinieken. Daarnaast zijn vanwege specifieke kennis ook veel sprekers uit nietuniversitaire ziekenhuizen en instituten afkomstig. Verder wordt een aantal op de voorgrond tredende buitenlandse sprekers uitgenodigd. De proceedings zijn bij aanvang van het congres voor elke deelnemer beschikbaar. Deze uitgangspunten hebben zich bewezen en zijn dan ook gehandhaafd. Voor de niet-universitaire gynaecoloog is er geen enkel ander congres dat in drie dagen tijd zoveel specifiek op hem/haar gerichte informatie aanreikt. En dat maakt deze congresserie uniek. Ook voor de aios: het specialisme waarvoor zij gekozen hebben, biedt zich in volle omvang aan: genieten dus. Met de toename van sub- en superspecialismen is het programma-aanbod per congres door de jaren heen ook toegenomen; dit 17e IGO Doelencongres omvat elf dagprogramma’s. Van de elf dagprogramma’s 2009 zijn er twee nieuw: - Seksuele disfuncties; inzichten anno 2009. Dit programma beoogt ter verbetering van de patiëntenzorg een begin van einde te maken aan de vrij strikt gescheiden kennisdomeinen van de gynaecoloog en seksuoloog. - Verloskunde en gynaecologie in de tropen anno 2009. Hoe verschillend van de westerse wereld wordt het specialisme in de tropen uitgeoefend? Gynaecologen met nadrukkelijke tropenervaring zullen u daarover informeren. Het programma is behalve voor de tropenopleider (de opleiding tot tropenarts is voorbehouden aan de niet-universitaire praktijk), de aanstaande tropenarts, alsook voor elke geïnteresseerde bedoeld. Steun van de tropenopleider aan de aanstaande tropenarts om aan dit specifieke dagprogramma deel te nemen, wordt verondersteld. Het dagprogramma “Lifelong learning” is een voortzetting van het overeenkomstige dagprogramma in 2007; daar is “management” nu aan toegevoegd. Voor degene die niet alleen in vakinhoudelijke aspecten
is geïnteresseerd biedt dit programma toch die informatie waar men in de dagelijkse praktijk veel profijt van zal hebben. De afgelopen twee decennia hebben echoscopisten, 2e lijnsverloskundigen en fertiliteitsartsen hun entree in de niet-universitaire praktijk gemaakt. Elk voor zich helpen zij de kwaliteit van zorg te vergroten. De afzonderlijk te onderscheiden programma’s zijn dan ook mede voor hen bedoeld. Maar ook voor de 1e lijnsverloskundige. Accreditatie van voor verschillende beroepsgroepen van belang zijnde dagprogramma’s, is toegekend. De kwaliteitslat van nascholing is bij dit congres door de CWP opnieuw hoog gelegd. Dankzij de inspanning van velen is het mogelijk u die nascholing aan te bieden. Een inspanning die zich slechts door uw deelname aan het congres laat rechtvaardigen. U alleen kunt door uw deelname dit congres tot een succes maken en de basis leggen voor een eventueel 18e editie van deze congresreeks. Een reeks die financieel de steun van sponsors nodig heeft en gelukkig ook krijgt. Dankzij die sponsoring kunt u voor een relatief lage inschrijfprijs een zeer goed congres volgen en in het bezit komen van een uniek en kostbaar boek. Tenslotte aanwijzingen voor het gebruik van dit programmaboekje: - Bij de inhoudsopgave zijn de dagkleuren weergegeven. - De dagprogramma’s zijn genummerd. - Kleur en nummering vindt u op de rand van de rechter pagina’s terug. - De voorzitters en vice-voorzitters van de CWP hebben een notitie als inleiding op het desbetreffende programma geschreven. Deze notities vindt u als eerste bij elke congresdag geclusterd afgedrukt. Dr. E. Slager
COMMISSIES WETENSCHAPPELIJK PROGRAMMA Het programma werd door een twaalftal commissies opgesteld. Voorzitters: Prof. dr. B.C.J.M. Fauser, Prof. dr. M.P.M. Burger, Dr. C.M. Bilardo, Prof. dr. E.A.P. Steegers, Prof. dr. G.H.A. Visser, Prof. dr. G.G. Kenter, Prof. dr. H.A.M. Brölmann, Dr. H.W. van Lunsen, Prof. dr. H.P. van Geijn, Dr. H.A.M. Vervest, Prof. dr. J.J.M. van Roosmalen en Dr. M.F. Schutte. Vice-voorzitters: Prof. dr. P. Devroey, Dr. S. Weyers, Dr. Ph. Loquet, Dr. C.M. Bilardo, Prof. dr. Y. Jacquemyn, Prof. dr. F. Amant, Dr. M.H. Emanuel, A.L. Thurkow, Dr. F.W. Jansen, Prof. dr. A. Vansteenwegen, Prof. dr. P. Defoort, Dr. P. Hinoul, Prof. dr. M. Temmerman, Prof. dr. F. Scheele. Leden: Dr. D. De Neubourg, Prof. dr. Th. D’Hooghe, Dr. P.A. van Dop, Dr. H. Fatemi, Prof. dr. J.A.M. Kremer, Dr. C.B. Lambalk, Dr. J.S.E. Laven, Prof. dr. N.S. Macklon, Dr. W. Ombelet, Dr. E.J.P. van Santbrink, Dr. W.M. Ankum, Dr. M.Y. Bongers, Dr. J. Bosteels, Prof. dr. M. Dhont, Dr. G.C.M. Graziosi, Dr. P. Puttemans, Dr. J.M.A. Pijnenborg, Dr. H.W.P. Quartero, Dr. J.W. van der Slikke, Dr. A.L. Thurkow, I.M. Aalhuizen MSc, Prof. dr. W.J.J. Assendelft, Dr. T. Brand, Prof. dr. M. Cornel, Dr. H.I.J. Wildschut, Dr. A.C. Bolte, Prof. dr. G.G.M. Essed, Dr. J. van Eyck, Dr. A. Franx, Prof. dr. J.M.M. van Lith, Prof. dr. F. Lotgering, Prof. dr. S.G. Oei,
Dr. P. Ramaekers, Dr. E. Sleurs, Prof. dr. E.A.P. Steegers, Dr. F.P.H.A. Vandenbussche, Dr. T. Vanderheyden, Prof. dr. C.W. Burger, Prof. dr. Ph. De Sutter, Dr. M.J. Kagie, Dr. R.F.P.M. Kruitwagen, Prof. dr. L.F.A.G. Massuger, Dr. H.W. Nijman, Prof. dr. W. Tjalma, Prof. dr. R. Van den Broecke, Dr. J. van der Velden, Prof. dr. R.H.M. Verheijen, Prof. dr. A.G.J. van der Zee, Dr. F.P.H.L.J. Dijkhuizen, Dr. P.M.A.J. Geomini, Dr. C.D. de Kroon, C. Van Holsbeke, Dr. M.Y. Bongers, Dr. R. Campo, Dr. M.E. Emanuel, J.H. de Kruif, Dr. B.C. Schoot, S. Veersema, Prof. dr. J. Deprest, Prof. dr. Ph. Koninckx, M.J.G.H. Smeets, Dr. E.T.M. Laan, Prof. dr. J. van Lankveld, M. Luyens, Ph.Th.M. Weijenborg, Prof. dr. W.C.M. Weijmar Schultz, Prof. dr. P.P. van den Berg, Prof. dr. H.W. Bruinse, Dr. J.J. Duvekot, Prof. dr. M. Hanssens, Dr. P. Hummel, Prof. dr. Y. Jacquemyn, Prof. dr. H.H.H. Kanhai, Dr. J. Lips, Prof. dr. J.G. Nijhuis, Prof. dr. J.A.M. van der Post, Dr. F.J.M.E. Roumen, Dr. F. Claerhout, K.B. Kluivers, A.L. Milani, Dr. J.W.P.R. Roovers, Dr. S.E. Schraffordt Koops, Dr. S. Smajda, Dr. C.H. van der Vaart, Dr. P.L. Venema, Prof. dr. M.E. Vierhout, M.I.J. Withagen, I. van der Wijk, Dr. M. Lagro, Dr. J.H. Schagen van Leeuwen, Dr. L. van Lonkhuijzen, Dr. K. Roelens, Y. Rijken, Dr. D.A.A. Verkuyl, M.G.K. Dijksterhuis, Dr. A. Hoek, Prof. dr. A.A.W. Peters, Dr. M.A.H.M. Wiegerinck. Lid en coördinator: Dr. E. Slager
SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS BUITENLANDSE SPREKERS Dr. A. Bhide, (London, UK) Dr. T.J. Clark MD (hons), MRCOG, (Birmingham, UK) Dr. A. Cobo, (Valencia, Spain) Dr. S. Ghaem-Maghami, (London, UK) Dr. P. Hilton, (Newcastle upon Tyne, UK) Prof. dr. B. Jacquetin, (Clermont Ferrand, France) T. Meguid, (Lilongwe, Malawi) Prof. dr. K. Nicolaides, (London, UK) Prof. dr. A. Sunde, (Trondheim, Norway) Prof. dr. V. Vernaeve, (Barcelona, Spain) UNIVERSITAIR NEDERLAND Academisch Medisch Centrum, Amsterdam J.J. Bakker, MSc., verloskundige Dr. C.M. Bilardo, gynaecoloog Prof. dr. M.P.M. Burger, gynaecoloog Dr. M. Goddijn, gynaecoloog Dr. P.J. Hajenius, gynaecoloog Dr. M. Kok, aios gynaecologie Dr. E.T.M. Laan, psycholoog-seksuoloog NVVS Dr. M. van Leeuwen, onderzoeker
Prof. dr. M.M. Levi, haematoloog Dr. M.J.M.H. Lombarts, sociaal geneeskundige Dr. H.W. van Lunsen, arts-seksuoloog NVVS Dr. M.C. Michel, pharmacoloog Dr. E. Pajkrt, gynaecoloog Prof. dr. J.A.M. van der Post, gynaecoloog Dr. J.P.W.R. Roovers, gynaecoloog H.J.M.M. Termeer, psycholoog-seksuoloog i.o. Dr. J. van der Velden, gynaecoloog Dr. A.M. Westermann, medisch oncoloog Vrije Universiteit Medisch Centrum, Amsterdam Dr. P.C.A.M. Bakker, gynaecoloog Dr. A.C. Bolte, gynaecoloog Prof. dr. H.A.M. Brölmann, gynaecoloog Prof. dr. M.C. Cornel, klinisch geneticus Prof. dr. H.P. van Geijn, gynaecoloog Dr. J.A.F. Huirne, gynaecoloog Dr. W.J.H.J. Meijerink, chirurg Dr. P. de Ronde, internist-endrocrinoloog Prof. dr. F. Scheele, gynaecoloog Prof. dr. J.I.P. de Vries, gynaecoloog
SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS Universitair Medisch Centrum Groningen Prof. dr. P.P. van den Berg, gynaecoloog Dr. J.J.H.M. Erwich, gynaecoloog Dr. H. Knegtering, psychiater Dr. A. Mantingh, gynaecoloog G.T. van der Meer, aios urologie Prof. dr. M.J.E. Mourits, gynaecoloog Dr. P.G. Pieper, cardioloog Prof. dr. W.C.M. Weijmar Schultz, gynaecoloogseksuoloog NVVS Prof. dr. A.G.J. van der Zee, gynaecoloog Dr. G.G. Zeeman, gynaecoloog Leids Universitair Medisch Centrum J. van Dillen, aios gynaecologie H.E. de Groot, psycholoog-seksuoloog NVVS Dr. F.W. Jansen, gynaecoloog Prof. dr. H.H.H. Kanhai, gynaecoloog Prof. dr. G.G. Kenter, gynaecoloog Dr. C.D. de Kroon, aios gynaecologie Dr. M.M. ter Kuile, psycholoog-seksuoloog NVVS Prof. dr. J.M.M. van Lith, gynaecoloog Prof. dr. A.A.W. Peters, gynaecoloog Dr. Q.D. Pieterse, gynaecoloog Prof. dr. J. van Roosmalen, gynaecoloog Prof. dr. J.B.M.Z. Trimbos, gynaecoloog Dr. F.P.H.A. Vandenbussche, gynaecoloog Ph.Th.M. Weijenborg, gynaecoloog Universitair Medisch Centrum Nijmegen Dr. R.L.M. Bekkers, gynaecoloog M.A.P.C. van Ham, gynaecoloog Dr. J. Heesakkers, uroloog Prof. dr. J.A.M. Kremer, gynaecoloog Prof. dr. L.F.A.G. Massuger, gynaecoloog Th.E. Nieboer, aios gynaecologie Dr. P.B. Ottevanger, medisch oncoloog Dr. R. Stienstra, anaesthesist Prof. dr. M.E. Vierhout, gynaecoloog Academisch Ziekenhuis Maastricht Dr. G.A.J. Dunselman, gynaecoloog Prof. dr. G.G.M. Essed, gynaecoloog Dr. G. van Koeveringe, uroloog Prof. dr. R. Kruitwagen, gynaecoloog Prof. dr. J.J.D.M. van Lankveld, psycholoog-seksuoloog NVVS Prof. dr. J.G. Nijhuis, gynaecoloog Dr. L.L.H. Peeters, gynaecoloog Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam H.J. van Beekhuizen, gynaecoloog Dr. M.P. van den Berg, psychiater D. Berks, aios gynaecologie Prof. dr. C.W. Burger, gynaecoloog Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog Dr. N. Exalto, gynaecoloog Prof. dr. J.S.E. Laven, gynaecoloog Dr. W.I. van der Meijden, dermatoloog-veneroloog
VERVOLG Dr. E. Slager, gynaecoloog Prof. dr. E.A.P. Steegers, gynaecoloog Dr. R.P.M. Steegers-Theunissen, arts-epidemioloog A. Steensma, gynaecoloog Dr. H.I.J. Wildschut, gynaecoloog Universitair Medisch Centrum Utrecht Prof. dr. H.W. Bruinse, gynaecoloog A.C.C. Evers, arts-onderzoeker Prof. dr. B.C.J.M. Fauser, gynaecoloog E. Knauff, aios gynaecologie Dr. A. Kwee, gynaecoloog Dr. G.C.M.L. Page-Christiaens, gynaecoloog B.B. van Rijn, aios gynaecologie M. Rijpert, arts-onderzoeker Dr. C.H. van der Vaart, gynaecoloog Dr. H.W. de Valk, internist Prof. dr. R.H.M. Verheijen, gynaecoloog F.F.T. Ververs, apotheker Prof. dr. G.H.A. Visser, gynaecoloog E. Wortelboer, arts-onderzoeker Universiteit Utrecht, Directie Onderwijs en Opleidingen Prof. dr. G. Croiset UNIversitair vlaAnderen Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Edegem Dr. B. Op de Beeck, radioloog Prof.. dr. Y. Jacquemyn, gynaecoloog Dr. P. Ramaekers, gynaecoloog Dr. E. Sleurs, gynaecoloog Prof. dr. W. Tjalma, gynaecoloog Universitair Ziekenhuis Gent Prof. dr. R. Van den Broecke, gynaecoloog Prof. dr. P. Defoort, gynaecoloog Prof. dr. M. Dhont, gynaecoloog Dr. N. Dhont, gynaecoloog Dr. K. Roelens, gynaecoloog Prof. dr. M. Temmerman, gynaecoloog Dr. P. Tummers, gynaecoloog Dr. S. Weyers, gynaecoloog Universiteit Gent, Vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap Prof. dr. G. Pennings, ethicus Academisch Ziekenhuis Vrije Universiteit Brussel Prof. dr. J.J. Amy, gynaecoloog (em.) Prof. dr. P. Devroey, gynaecoloog Dr. D. Stoop, gynaecoloog Prof. dr. H. Tournaye, gynaecoloog Universitair Ziekenhuis Leuven Prof. dr. F. Amant, gynaecoloog Dr. K. Van Calsteren, aios gynaecologie Prof. dr. J. Deprest, gynaecoloog Prof. dr. T. D’Hooghe, gynaecoloog
SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS Dr. T. Van Gorp, gynaecoloog Prof.. dr. D. De Ridder, gynaecoloog Prof. dr. A. Vansteenwegen, relatietherapeut Dr. J. Verguts, gynaecoloog niet-universitair nederland Máxima Medisch Centrum, Veldhoven Dr. M.Y. Bongers, gynaecoloog P.M.A.J. Geomini, gynaecoloog Prof. dr. S.G. Oei, gynaecoloog Dr. M.A.H.M. Wiegerinck, gynaecoloog Sint Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg Dr. A. Franx, gynaecoloog Dr. P. Kil, uroloog Dr. H.A.M. Vervest, gynaecoloog
VERVOLG Isala Klinieken, Zwolle J.R. Dijkstra, gynaecoloog Haga Ziekenhuis, Den Haag Dr. P.L. Venema, uroloog Gelre Ziekenhuizen, locatie Lukas, Apeldoorn Dr. K.M. Paarlberg, gynaecoloog Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, Amsterdam Dr. M.H.B. Heres, gynaecoloog Prof. dr. F. Scheele, gynaecoloog Dr. J.Th.M. van der Schoot, voorzitter RvB Dr. A.L. Thurkow, gynaecoloog Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Amsterdam Prof. dr.ir. F.E. van Leeuwen, epidemioloog
TweeSteden Ziekenhuis, Tilburg A.P. Drogtrop, gynaecoloog Dr. J.M.A. Pijnenborg, gynaecoloog
Zuidoost Kliniek, Amsterdam Z.O. E.A. Robertson, gynaecoloog
Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam M.G.K. Dijksterhuis, gynaecoloog
Alant Medical, Amsterdam ir. W. Koelewijn, directeur AM
Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp I.M. Custers, aios gynaecologie Dr. M.H. Emanuel, gynaecoloog C.R. Kowalik, aios gynaecologie
Coronel Instituut, Amsterdam Dr. T. Brand, bedrijfsgeneeskundige Stichting Women on Waves, Amsterdam R. Gomperts, arts, voorzitter WoW
Atrium Medisch Centrum, Heerlen Dr. F.J.M.E. Roumen, gynaecoloog M.L.H. Wassen, aios gynaecologie
Plexus Medical Group, Amsterdam M. Berg, partner PMG
Sint Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein Dr. J.H. Schagen van Leeuwen, gynaecoloog S. Veersema, gynaecoloog
Verloskundigen Maatschap Een Goed Begin, Rotterdam S.L.J. Valk, verloskundige
Medisch Spectrum Twente, Enschede Dr. E. Everhardt, gynaecoloog Dr. H.R. Franke, gynaecoloog Dr. H.W.R. Quartero, gynaecoloog
Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), Utrecht I.M. Aalhuizen MSc, verloskundige, beleidsmedewerker KNOV
Medisch Centrum Leeuwarden Dr. J. Stekelenburg, gynaecoloog
Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen(VNVA), Gorinchem P. Assmann, voorzitter VNVA
Martini Ziekenhuis, Groningen L.R.C.W. van Lonkhuijzen, aios gynaecologie Diakonessenhuis, Utrecht Dr. P.C. Scholten, gynaecoloog Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Dr. P.A. van Dop, gynaecoloog S.M.I. Kuppens, gynaecoloog Dr. B.C. Schoot, gynaecoloog Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem Dr. F.P.H.L.J. Dijkhuizen, gynaecoloog
10
Freya, Wijchen H. Nusselder, voorzitter Freya Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven Dr. H.E. de Melker, projectleider Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF), Utrecht A.Schipaanboord, adjunct-directeur
SPREKERS, MODERATOREN EN VOORZITTERS
VERVOLG
Pantarhei Bioscience B.V. Prof. dr. H.J.T. Coelingh Bennink, CEO and President
St. Lucas/St. Jozef Ziekenhuis, Brugge Dr. F. Claerhout, gynaecoloog
Centraal BegeleidingsOrgaan (CBO), Utrecht Mr. J.M. Buiting, arts, jurist en senior adviseur bij het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg/CBO
Leuven Institute for Fertility and Embryology (LIFE) Dr. R. Campo, gynaecoloog
Twynstra Gudde, Amersfoort Prof. dr. L. de Caluwé, senior partner en hoogleraar Vrije Universiteit Top Executive Care, ’s-Graveland Dr. S. de Blok, partner TEC Feniks Trainingen en Coaching, Havelte Drs. L.P. Koomans, maatschappelijk en cultureel ondernemer Kamuzu Central Hospital & Bwaila Hospital, Lilongwe, Malawi T. Meguid, gynaecoloog Christian Health Association Malawi, project clinical officers training Y. Rijken, gynaecoloog Columbia University, New York City Dr. B.E. Kwast, Senior Advisor, Averting Maternal Death and Disablity (AMDD) Koninklijk Instituut voor de Tropen Dr. D.A.A. Verkuyl, gynaecoloog Overige sprekers Dr. E.A. Nijland, arts (Barchem) L.F. van der Voet, gynaecoloog (Utrecht) NIet-universitair vlaanderen Sint Augustinus Ziekenhuis, Antwerpen (Wilrijk) Dr. L. Dirix, medisch oncoloog Dr. Ph. Loquet, gynaecoloog Dr. T. Vanderheyden, gynaecoloog Dr. Joh. Van Wiemeersch, gynaecoloog Ziekenhuis Oost-Limburg Campus St. Jan, Genk Dr. P. Hinoul, gynaecoloog Dr. G. Mestdagh, gynaecoloog Dr. W. Ombelet, gynaecoloog Imelda Ziekenhuis, Bonheiden Dr. J. Bosteels, gynaecoloog Bethaniënhuis, Zoersel Dr. R. Docx, psychiater H. Hart Ziekenhuis, Tienen Dr. Th. Van den Bosch, gynaecoloog
11
woensdag 4 maart 2009
NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2009
De reproductieve geneeskunde is bezig haar grenzen te verleggen. Ivoren torens verdwijnen en de behandeling van onvruchtbaarheid is nu meer geïntegreerd in de vele andere aspecten van de “gynaecologische endocrinologie”. Vooral de andere aspecten (zoals het metabool syndroom, de jonge zwangerschap of de vervroegde menopauze) van de ons zo bekende gebieden, worden vandaag belicht. Dit uiteraard naast de bespreking van vertrouwde onderwerpen zoals intra-uteriene inseminatie en nieuwe ontwikkeling binnen IVF. Nieuw is de aandacht voor het maatschappelijk, ethisch en patiëntenperspectief, op nationaal en internationaal niveau. Daarnaast zullen aparte sessies gewijd worden aan de bespreking van nieuwe ontwikkelingen in anticonceptie en menopauze.
Prof Dr B.C.J.M. Fauser en Prof Dr P. Devroey
U ziet: een breed scala aan gevarieerde onderwerpen komt aan de orde met als doel om uw blik te verbreden, maar zeker ook met bruikbare tips voor uw dagelijkse praktijk.
woensdag 4 maart 2009
NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
De gynaecoloog is soms een raadgever en begeleider, dan weer een hoogopgeleide beoefenaar van een technisch veeleisend ambacht. De benigne gynaecologie biedt iedereen mogelijkheden om talenten te gebruiken en het vak verder te ontwikkelen. Tijdens dit congres kunt u profiteren van bijzondere expertise van collegae. In het programma komt een uitgebreide waaier van onderwerpen aan de orde. Histopathologische afwijkingen van de uterus zijn niet alleen een diagnostische uitdaging, maar ook therapeutisch zijn er meer en meer opties. De problematiek van de vulva kent veel dimensies en het kan een ware uitdaging zijn om goede invalshoeken voor diagnostiek en therapie te vinden. De afwijkingen van het adnex geven in de pre-operatieve fase diagnostische dilemma’s. Bij de beslissing omtrent de behandeling spelen procreatie en hormonale status een beslissende rol. Tenslotte besteden we ruim aandacht aan de organisatie van de zorg. Immers, de kwaliteit van onderzoek en behandeling wordt niet alleen gemaakt door de kwaliteit van de dokter. Patiënten hebben een voorkeur voor nieuwe technologie. Industrieën spelen hierop in en willen investeringen terugverdienen en winst maken. Gynaecologen profileren zich met de toepassing van
12
Prof Dr M.P.M. Burger
Dr S. Weyers
nieuwe mogelijkheden. Ziektekostenverzekeraars willen goede kwaliteit voor een redelijke prijs en met een goede organisatie valt veel te verdienen. In dit krachtenveld is het belangrijk dat er een grote kritische massa is die de juiste vragen stelt. Wij hopen dat u een bijdrage levert.
woensdag 4 maart 2009
NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 3 FOETALE ECHOSCOPIE ANNO 2009
Dr C.M. Bilardo en Dr Ph. Loquet
13
WOENSDAG 4 MAART
Echoscopie is een onmisbaar diagnostisch instrument in de obstetrie. Het is echter de vraag of er maximaal uit gehaald wordt wat er uit te halen valt. Tijd dus voor een kritische evaluatie. Op deze dag zullen nationale en internationale experts aan de hand van eigen ervaring en “evidence” uit de literatuur the “state of the art” en de meest recente ontwikkelingen op het gebied van echoscopisch onderzoek in de kliniek bespreken. De cursus is bedoeld voor verloskundigen, echoscopisten, assistenten in opleiding, artsen en gynaecologen die een up-to-date gebruik van de techniek nastreven.
woensdag 4 maart 2009 Voorzitter: B.C.J.M. Fauser Vice-voorzitter: P. Devroey 08.58 - 09.00
DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2009 11.57 - 12.21
Wetgever, politiek en verzekeraar
11.57 - 12.09
voor België: G. Pennings
Inleiding en opening 12.09 - 12.21 voor Nederland: J.A.M. Kremer
SESSIE I
12.21 - 12.30 Discussie
IUI
12.30 - 12.55 KEYNOTE LECTURE 2 Moderator:
J.S.E. Laven
09.00 - 09.12
Immobilisatie na IUI I.M. Custers
09.12 - 09.24
IUI, de moeite waard! H. Tournaye
09.24 - 09.36
Europese regelgeving inzake IUI W. Ombelet
09.36 - 09.50
Discussie
12.30 - 12.35 Inleiding B.C.J.M. Fauser 12.35 - 12.55 Implementation of EU-directives A. Sunde 12.55 - 13.55
SESSIE II NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN DE VOORTPLANTINGSGENEESKUNDE Moderator:
P. Devroey
09.50 - 10.04
TESE V. Vernaeve
10.04 - 10.18
(Transport) PGD G.C.M.L. Page-Christiaens
LUNCHPAUZE
SESSIE IV GRENZEN AAN DE VOORTPLANTINGSGENEESKUNDE Moderator:
W. Ombelet
13.55 - 14.07
Metabool syndroom J.S.E. Laven
14.07 - 14.19
Jonge zwangerschap M. Goddijn
14.19 - 14.31 Endometriose G.A.J. Dunselman 14.31 - 14.50
Discussie
14.50 - 15.15
KEYNOTE LECTURE 3
14.50 - 14.55
Inleiding P. Devroey
14.55 - 15.15
The Egg Bank A. Cobo
15.15 - 15.35
KEYNOTE LECTURE 4
Ethiek in de fertiliteitskliniek P. Devroey
10.18 - 10.30 Discussie 10.30 - 10.55 KEYNOTE LECTURE 1 10.30 - 10.35 Inleiding P. Devroey 10.35 - 10.55 Vitrificatie van humane embryo’s D. Stoop 10.55 - 11.45
KOFFIEPAUZE
SESSIE III PERSPECTIEF BUITENWERELD OP ONVRUCHTBAARHEID Moderator:
P.A. van Dop
11.45- 11.57
De patiënt H. Nusselder
15.35 - 16.20 THEEPAUZE SESSIE V MANAGEMENT MENOPAUZE Moderator:
B.C.J.M. Fauser
16.20 - 16.32 Hormonale substitutie H.R. Franke
14
woensdag 4 maart 2009 16.32 - 16.44
VERVOLG DAGPROGRAMMA 1 REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE ANNO 2009
Hormonen en libido W.C.M. Weijmar Schultz
16.44 - 16.56 Management vervroegde menopauze E. Knauff 16.56 - 17.08
Sekseverschillen bij veroudering P. de Ronde
17.08 - 17.25
Discussie
HORMONALE ANTICONCEPTIE Moderator:
B.C.J.M. Fauser
17.25 - 17.37
Estetrol als alternatief voor EE in OAC H.J.T. Coelingh Bennink
17.37 - 17.49
ailormade anticonceptie en T bloedingspatroon H.W.van Lunsen
17.49 - 18.00 Discussie 18.00
15
Sluiting
DAGPROGRAMMA 1
SESSIE VI
woensdag 4 maart 2009 DAGPROGRAMMA 2 BENIGNE GYNAECOLOGIE ANNO 2009 Voorzitter: M.P.M. Burger Vice-voorzitter: S. Weyers 08.58 - 09.00
SESSIE III AFWIJKINGEN VAN HET ADNEX
Inleiding en opening
SESSIE I UTERIENE AFWIJKINGEN
Moderator:
J.M.A. Pijnenborg
13.45 - 14.05
iagnostiek en behandeling D adnexcyste in pre- en postmenopauze S. Ghaem-Maghami
Moderator:
A. Thurkow
09.00 - 09.12
iagnostiek myometriumafwijkingen D (adenomyose, myomen) M.Y. Bongers
09.12 - 09.24
Behandelingsmodaliteiten myomen H.A.M. Brölmann
09.24 - 09.36
denomyose: oorzaak van pijn en A subfertiliteit? T. D’Hooghe
14.05 - 14.17
09.36 - 09.48
ehandelingsmodaliteiten abnormaal B uterien bloedverlies J.M.A. Pijnenborg
ieuws over beeldvormende N technieken (nadruk op MRI) B. Op de Beeck
14.17 - 14.29
Tubo-ovarieel abces P. Tummers
14.29 - 14.41
Prepuberale adnexcyste M. Dhont
14.41 - 14.53
Adnexcyste in de zwangerschap P.M.A.J. Geomini
14.53 - 15.25
Discussie
15.25 - 16.15 THEEPAUZE 09.48 - 10.00
ongenitale afwijkingen en C bloedingsproblematiek J. Bosteels
SESSIE IV ZORGPADEN IN HET DBC TIJDPERK
10.00 - 10.25 Discussie 10.25 - 11.15
Moderator:
H.W.R. Quartero
16.15 - 16.29
Efficiënte ketenzorg M. Berg
16.29 - 16.43
e voordelen van een D gynaecologische franchise kliniek W.Koelewijn
KOFFIEPAUZE
SESSIE II LOWER GENITAL TRACT Moderator:
M.Y. Bongers
11.15 - 11.27
PV test in screening en follow-up H R.H.M. Verheijen
16.43 - 16.59
11.27 - 11.39
Behandeling condylomen W. van der Meijden
11.39 - 11.51
Vulvair vestibulitis syndroom S. Weyers
11.51 - 12.03
rauma van de vulva bij T het jonge meisje J.J. Amy
12.03 - 12.17
Het neotene genitaal M.P.M. Burger
16.59 - 17.13
12.17 - 12.45 Discussie 12.45 - 13.45 LUNCHPAUZE
16
e overwegingen om een Instelling D voor Medisch Specialistische Zorg te starten E.A. Robertson
ie is je concurrent? Relatie met W collegae en zorgverzekeraars in de markt H.W.R. Quartero
17.13 - 17.27
Patiëntenperspectief A. Schipaanboord
17.27 - 17.55
Discussie
17.55 - 18.00
Samenvatting en sluiting
woensdag 4 maart 2009 DAGPROGRAMMA 3 FOETALE ECHOSCOPIE ANNO 2009 Voorzitter: C.M. Bilardo Vice-voorzitter: Ph. Loquet 08.58 - 09-00
13.55 - 14.15
erkenning van placenta accreta/ H percreta en andere bijzonderheden van de placenta en onderste uterussegment Ph. Loquet
14.15 - 14.25
Discussie
14.25 - 15.15
THEEPAUZE
15.15 - 15.35
ervix measurement as predictor of C successful induction A. Bhide
Inleiding en opening
SESSIE I FETAL GROWTH
09.00 - 09.20
choscopie in een spoedeisende hulp E unit Verloskunde/Gynaecologie P. Hajenius
15.35 - 15.55
09.20 - 09.40 09.40 - 10.00
choscopie in de jonge zwangerschap: E groei en bloei N. Exalto
ervixmeting: waarom, hoe, wanneer C en hoe vaak? E. Sleurs
10.00 - 10.15
Discussie
10.15 - 11.05
KOFFIEPAUZE
11.05 - 11.25
etal growth restriction: Ultrasound F evaluation and Doppler monitoring C.M. Bilardo
11.25 - 11.50 11.50- 12.20
onitoring of fetal growth in diabetic M pregnancy G.H.A. Visser
onitoring of fetal growth and M timing of delivery in dichorionic and monochorionic twin pregnancies K.E.A. Hack
12.20 - 12.30
Discussie
12.30 - 13.30
LUNCHPAUZE
SESSIE II MISCELLANEA Moderatoren: Ph. Loquet en E.M. Bilardo 13.15 - 13.35 13.35 - 13.55
17
etal arrhythmia: evaluation and F clinical management S.A. Clur et voorspellen van een succesvolle H uitwendige versie met echografische parameters M. Kok
etting standards in obstetric S ultrasound R. Snijders
15.55 - 16.10
Discussie
16.10 - 17.40
Ultrasound pictures: guess what? E. Pajkrt
17.40 - 18.00
Samenvatting en sluiting C.M. Bilardo en Ph. Loquet
DAGPROGRAMMA 2 + 3
Moderatoren: E.M. Bilardo en Ph. Loquet
donderdag 5 maart 2009 In Nederland is in 2008 de discussie over de kwaliteit van de verloskunde zorg geïntensiveerd. Een herbezinning op de inhoud en organisatie van verloskundige ketenzorg is op z’n plaats omdat de perinatale sterftecijfers in vergelijking met de ons omringende landen relatief hoog zijn en recent is gebleken dat de perinatale uitkomsten in de vier grote steden en met name in achterstandssituaties extra aandacht behoeven. De huidige opzet van verloskundige zorg dateert uit het begin van de vorige eeuw. Zwangerschapscontroles worden meestal gestart na het eerste trimester van de zwangerschap, dat wil zeggen in de periode dat de kans op een spontane miskraam is geweken. In het huidige verloskundige zorgstelsel wordt hiermee de meest kwetsbare periode van de embryonale en placentaire ontwikkeling, namelijk de eerste drie maanden van de zwangerschap, genegeerd. Er bestaat toenemend inzicht dat juist deze vroege processen – en eventuele schadelijke invloeden daarop – van grote invloed zijn op de uitkomst van de zwangerschap en de toekomstige gezondheid van de pasgeborene. Voorts is een aanzienlijk percentage zwangere vrouwen zich tijdens de periode van organogenese niet tot nauwelijks van hun zwangerschap bewust. Daarom kunnen maatregelen om een reductie van eventuele
NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 4 DEEL 1 OBSTETRIE PRECONCEPTIONEEL ANNO 2009 gezondheidsschade te bewerkstelligen niet tijdig worden genomen. Preconceptiezorg kan daarin verandering brengen. De gezondheidsraad heeft in september 2007 geadviseerd algemene- en specialistische preconceptiezorg Prof. dr E.A.P. Steegers voor iedereen met zwangerschapswens beschikbaar te maken en de minister van volksgezondheid heeft middels een brief in juli 2008 aangegeven veel belang te hechten aan dit nieuwe type zorg. Tijdens dit dagprogramma wordt aandacht geschonken aan een aantal belangrijke aspecten van preconceptiezorg: toegankelijkheid voor juist de meest kwetsbare groepen in onze samenleving, belang van leefstijlinterventies en periconceptionele arbeidsomstandigheden, vragen rondom genetische screening en goede counseling van vrouwen die zelf een aangeboren hartafwijking hebben (de meest voorkomende congenitale afwijking).
donderdag 5 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 4 DEEL 2 OBSTETRIE ANTENATAAL ANNO 2009 In het programa Obstetrie Antenataal staan preeclampsie, diabetes en vroeggeboorte centraal. Hierbij wordt vooral aandacht besteed aan screening, predictiemodellen en follow up. In twee van de vier sessies is professor Kypros Nicolaides, van het King’s College Hospital in London, gastspreker. In de vierde sessie worden psychiatrische problemen, depressies en antidepressiva tijdens de zwangerschap besproken.
Prof Dr G.H.A. Visser
Prof Dr Y. Jacquemyn
Dr C.M. Bilardo
Een programma boordevol nieuwe feiten en daarmee uiterst leerzaam.
18
donderdag 5 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 5 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
Wat doen wij bijvoorbeeld met het sereus papillair endometriumcarcinoom? En weten we al meer over de kans op het krijgen van een endometriumcarcinoom bij tamoxifengebruik? Zijn er al uitkomsten van de EORTC trial naar de rol van de neo-adjuvante chemotherapie bij het ovariumcarcinoom en hoe zien die eruit? En hoeveel evidence vindt u bijvoorbeeld in de laatste richtlijn ovariumcarcinoom? Moeten we vrouwen ouder dan 16 jaar een HPV vaccinatie aanbevelen? En is er al iets bekend over de resultaten van het therapeutisch HPV vaccin? Gaan we het bevolkingsonderzoek op baarmoederhalskanker wijzigen nu de preventieve HPV vaccinatie er komt? En zo ja op welke manier?
Prof Dr G.G. Kenter
Prof Dr F. Amant
En waar ziet u meer in voor de toekomst: de robotchirurgie of de toepassing van biologicals bij het ovariumcarcinoom? Op deze en vele andere spannende vragen hopen wij antwoorden te geven of meer inzicht te verschaffen aan de hand van eigen onderzoek of literatuurgegevens tijdens het dagprogramma oncologie. Wij hopen op uw aanwezigheid en actieve deelname aan de discussies.
donderdag 5 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 6 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGIE ANNO 2009 De inwendige geslachtsorganen onttrekken zich aan de directe waarneming. Slechts door scopische technieken kan er een beeld van worden verkregen. Van oudsher hebben gynaecologen een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van laparoscopie en vanzelfsprekend van de hysteroscopie. Alhoewel de allereerste laparoscopie (‘coelioscopie’) bij de mens in 1901 door de chirurg Georg Kelling in Dresden werd gerapporteerd, hebben gynaecologen als Raoul Palmer en Kurt Semm een gedegen toepassingsgebied gedefinieerd en de laparoscopie tot een standaard behandeling binnen het operatietableau gemaakt. Na een stormachtige ontwikkeling van laparoscopische chirurgie in de jaren negentig van de vorige eeuw, is de tijd aangebroken de verworven implementatie aan een kritisch oordeel te onderwerpen: maken we optimaal gebruik van de laparoscoop, waar kan het meer, waar moet het minder en hoe kan het in ieder geval veilig. Moderne uitkomstmaten als de kwaliteit van leven en kosten-utiliteitsanalyse werpen een reëler licht op de winst van laparoscopische technieken. Een halve dag wordt besteed aan deze laparoscopische introspectie die nog wordt bevorderd door een rapport van de Inspectie voor Gezondheidszorg (IGZ). Bij dit rapport waarin kwaliteitskriteria zijn geformuleerd wordt ruimschoots stilgestaan: wat hebben we tot nu toe bereikt, hoe trainen we onze laparoscopisten, wie mag welke operaties doen en nog veel meer om de
19
Prof Dr H.A.M. Brölmann
Dr M.H. Emanuel
Dr A.L. Thurkow
Dr F.W. Jansen
kans op complicaties zo klein mogelijk te maken, een blauwdruk voor de gehele chirurgie. De hysteroscopie werd volgens de geschiedschrijving het eerst verricht door Pantaleoni in 1891. Hij verrichtte
DONDERDAG 5 MAART
Al bestaan er landelijke richtlijnen voor de meest voorkomende gynaecologische maligniteiten die te vinden zijn op www.oncoline.nl, dan nog komt het voor dat uw patiënt niet helemaal past binnen het keurslijf van zo’n advies. Tevens zijn niet alle voorkomende gevallen binnen het kader van een richtlijn te vangen en een enkele keer zijn er innovatieve zaken die voor u interessant kunnen zijn voor het beantwoorden van vragen in de spreekkamer. Hollanders en Vlamingen kijken ook nog weleens verschillend tegen sommige problemen aan als gevolg van andere cultuur, regelgeving of organisatie binnen onze vakgebieden.
donderdag 5 maart 2009 VERVOLG NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 6 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGIE ANNO 2009 met een open hysteroscoop, bijgelicht door een karbietlamp een cauterisatie van een poliep met een draad zilvernitraat in het cavum uteri. Niet alleen hebben velen na hem dit huzarenstukje met het zelfde instrumentarium vruchteloos geprobeerd te evenaren, er wordt ronduit getwijfeld over de geloofwaardigheid ervan met een open endoscoop en zonder distensie. Pas na 1925 werd een betrouwbare inspectie van het cavum uteri mogelijk. Ruim 30 jaar na het proefschrift van Wamsteker en daarmee na de “geboorte” van de hysteroscopie als serieuze techniek in de praktijk van de Nederlandse gynaecoloog is deze inmiddels niet meer weg te denken uit het palet van diagnostische, maar vooral van therapeutische opties die wij ter beschikking hebben. België heeft een wellicht nog langere traditie met deze techniek met pioniers als Van der Pas en Van Herendael en de organisatie van het 1e Europese congres voor hysterscopie in 1982. Veel wetenschap, richtlijnen en protocollen hebben inmiddels de waarde van de hysteroscopie tot onderwerp gehad en de meest gangbare praktische toepassingen beschreven. Het onderwerp van deze sessie houdt zich bezig met enkele al heel lang bestaande, maar minder bekende indicaties van de hysteroscopie, zoals het verwijderen van zwangerschapsresten (blinde curettage of onder zicht) en de behandeling van uterusanomalieën (is er plaats voor hysteroscopische behandeling?). Holtevorming in de uterus na sectio blijkt minder onschuldig dan we denken. Is er iets aan te doen? Moderne
hysteroscopische technieken komen ook aan bod: de ambulante sterilisatie door middel van de Essure heeft in korte tijd de Nederlandse markt veroverd. Adiana is een nieuwe techniek, die eind 2008 wordt gelanceerd, waarna het Doelencongres vermoedelijk het eerste podium zal zijn waar deze techniek in Europa wordt gepresenteerd. Terwijl veel andere medisch specialisten de beoordeling van beeldvormend onderzoek en echoscopie in het bijzonder overlaten aan de radioloog, hebben de gynaecologen zelf altijd de probe bediend en het echobeeld beoordeeld. Al in 1958 beschreef Ian Donald, een Schotse gynaecoloog 100 tweedimensionale (B-mode) echobeelden van voornamelijk verloskundige patiënten. Ofschoon de verloskunde – mede door zijn geschikte beelden van de foetus in het vruchtwater – het belangrijkste indicatiegebied is geweest tijdens de ontwikkeling van de echoscopie, is deze nu steeds belangrijker geworden voor de gynaecologie. De beeldvorming is door de transvaginale probes verbeterd en het gebruik van contrast met fysiologische zoutoplossing (SIS) of gel (GIS) in het cavum uteri heeft de detectiekans van intrauteriene afwijkingen vergroot. Tijdens de ochtendsessie over echoscopie, komt de 3D echoscopie uitvoerig aan de orde. De 3D echoscopie lijkt een verdere impuls aan de toepassing binnen de gynaecologie te geven, waarmee deze zich begeeft op de traditionele indicatiegebieden van de endoscopie en met recht ‘virtuele endoscopie’ kan worden genoemd.
donderdag 5 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 7 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2009 Ongeveer 10% van alle eerste bezoeken aan een gynaecoloog betreffen seksuele problemen die meestal in eerste instantie als een niet-seksuele lichamelijk klacht worden gepresenteerd. Soms is het wel een seksuele klacht, zoals bij de meerderheid van de seksuele pijnproblemen, maar ligt hieraan geen somatisch ziekte ten grondslag. Veel gynaecologische aandoeningen hebben mogelijke gevolgen voor seksualiteitsbeleving, seksuele functies en/of voor de seksuele relatie. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld gynaecologische operaties, farmacologische interventies en radiotherapie. Het is voor de gynaecoloog niet eenvoudig om in al deze situaties een seksueel probleem, dat voor de patiënt grote gevolgen kan hebben voor kwaliteit van leven, adequaat te signaleren, waar nodig passende adviezen te geven en/of de patiënt (en haar partner!) zo nodig de weg te wijzen naar gespecialiseerde seksuologische hulpverlening. In de moderne seksuologie wordt seksualiteit gezien als een bio-psychosociaal fenomeen en we weten anno 2009 iets meer dan voorheen hoe bij seksueel functioneren en disfunctioneren lichaam, geest en “context” (vaak de relatie) samenwerken of juist niet.
20
Dr H.W. van Lunsen
Prof Dr A. Vansteenwegen
In dit programma zal een keur van seksuologen (medici en gedragswetenschappers) en seksuologisch geschoolde gynaecologen proberen, vooral aan de hand van casuïstiek, de perifeer werkende gynaecoloog wat meer handvatten te geven bij het integreren van een seksuologische blik in de dagelijkse praktijkvoering. Wij hopen u vooral een aantal “take home messages” te verschaffen, waar u in de dagelijkse praktijk wat mee kunt op het niveau van signaleren en managen van seksuele en relationele problemen in relatie tot klachten zoals u ze dagelijks op het spreekuur kunt zien.
donderdag 5 maart 2009 DAGPROGRAMMA 4 DEEL 1 OBSTETRIE PRECONCEPTIONEEL ANNO 2009 Voorzitter:
E.A.P. Steegers
09.41 - 09.53
Moderator:
H.I.J. Wildschut
09.00 - 09.05
Inleiding en opening
09.53 - 10.10
09.05 - 09.17
ffecten van leefstijl op de E vruchtbaarheid en op de uitkomst van de zwangerschap R.P.M. Steegers-Theunissen
09.17 - 09.29 09.29 - 09.41
age sociaal economische status L (SES) en preconceptiezorg I.M. Aalhuizen
Vragen over genetica in de preconceptiezorg M. Cornel
wangerschap bij vrouwen met Z een congenitale hartafwijking en herhalingskansen voor het kind P. Ramaekers en P.G. Pieper
10.10 - 10.30
Discussie
10.30 - 11.20
KOFFIEPAUZE
e invloed van preD en periconceptionele arbeidsomstandigheden op de latere zwangerschapsuitkomsten T. Brand
Voorzitter: G.H.A. Visser Vice-voorzitters: Y. Jacquemyn C.M. Bilardo
PRE-ECLAMPSIE (deel 1) Moderator:
A. Franx
11.20 - 11.32
redictiemodellen voor pre-eclampsie P A. Franx
11.32 - 11.44
iochemische screening preB eclampsie in het 1e trimester E. Wortelboer
11.44 - 11.56
Vasculaire adaptatie L.L.H. Peeters
11.56 - 12.08
FRUIT-studie J.I.P. de Vries
12.08 - 12.25
Discussie
12.25 - 12.50
KEYNOTE LECTURE
12.25 - 12.30 Inleiding G.H.A. Visser
21
LUNCHPAUZE
SESSIE I PRE-ECLAMPSIE (deel 2)
SESSIE I
12.30 - 12.50
12.50 - 13.50
ombined screening pre-eclampsia C first trimester K. Nicolaides
Moderator:
A. Franx
13.50 - 14.02
ollow-up na pre-eclampsie F B.B. van Rijn
14.02 - 14.14
eefstijlinterventie na pre-eclampsie L D. Berks
14.14 - 14.24
Discussie
SESSIE II ZWANGERSCHAPSDIABETES Moderator:
Y. Jacquemyn
14.24 - 14.36
Screening op zwangerschapsdiabetes M. van Leeuwen
14.36 - 14.51
Follow-up na zwangerschapsdiabetes H.W. de Valk
14.51 - 15.03
Follow-up van het kind M. Rijpert
15.03 - 15.15
Discussie
DAGPROGRAMMA 4
donderdag 5 maart 2009 DAGPROGRAMMA 4 DEEL 2 OBSTETRIE ANTENATAAL ANNO 2009
donderdag 5 maart 2009 VERVOLG DAGPROGRAMMA 4 DEEL 2 OBSTETRIE ANTENATAAL ANNO 2009 SESSIE IIII CERVICAL LENGHT AND PRETERM DELIVERY Moderator:
G.H.A. Visser
15.15 - 15.27
Measurement of cervical length; tips and trics E. Sleurs
15.27 - 15.55
ervical length, progesteron and C preterm delivery K. Nicolaides
15.55 - 16.10
Discussion
16.10 - 17.00
THEEPAUZE
SESSIE IV DE PSYCHE EN ZWANGERSCHAP Moderator:
T. Vanderheyden
17.00 - 17.14
sychiatrische problemen in de P zwangerschap M.P. van den Berg
17.14 - 17.28
Hoe om te gaan met depressie R. Docx
17.28 - 17.42
Risico’s van SSRI’s F.F.T. Ververs
17.42 - 18.00
Discussie
18.00
Sluiting
22
donderdag 5 maart 2009 Voorzitter: G.G. Kenter Vice-voorzitter: F. Amant
CERVIXCARCINOOM
Inleiding en opening
SESSIE I ENDOMETRIUMCARCINOOM Moderator:
F. Amant
09.00 - 09.12
at is de rol van radiotherapie bij het W endometriumcarcinoom? J. van der Velden
SESSIE III
Moderator:
G.G. Kenter
13.30 - 13.52
at te doen met oudere vrouwen W (>16 jaar), die om vaccinatie vragen W. Tjalma Referent: M.P.M. Burger
13.52 - 14.04
09.12 - 09.32
at wordt verstaan onder post W vaccinatie surveillance bij HPV vaccinatie? H.E. de Melker
el of niet chirurgische stadiering en W chemotherapie bij het papillair sereus endometriumcarcinoom a. voor: R. Kruitwagen b. tegen: A.M. Westermann
09.32 - 09.44
Resultaten Tamarisk studie F.E. van Leeuwen
09.44 - 10.00
Discussie
ertiliteitssparende behandeling van F baarmoederhalskanker; Nederlandse resultaten trachelectomieën M.A.P.C. van Ham Referent: J.B.M.Z. Trimbos
10.00 - 10.50
KOFFIEPAUZE
14.38 - 15.10
Discussie
15.10 - 16.00
THEEPAUZE
14.04 - 14.16 14.16 - 14.38
SESSIE II OVARIUMCARCINOOM
Resultaten therapeutische HPV vaccinatie G.G. Kenter
SESSIE IV
Moderator:
A.G.J. van der Zee
SCREENING IN DE ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE
10.50 - 11.04
itkomsten EORTC trial upfront U debulking stadium IIIc/IV F. Amant
Moderator:
11.04 - 11.18
ernieuwde richtlijn ovariumcarcinoom H Oncoline L.F.A.G. Massuger
11.18 - 11.32
IVF en gynaecologische tumoren C.W. Burger
11.32 - 11.46
oegevoegde waarde van biologicals T voor het ovariumcarcinoom L. Dirix
11.46 - 12.05
Discussie
12.05 - 12.30
KEYNOTE LECTURE
obotchirurgie in de oncologische R gynaecologie R.H.M. Verheijen
12.30 - 13.30
LUNCHPAUZE
23
C.W. Burger
16.00 - 16.14 C onsensus screening patiënten met BRCA 1/2 genmutatie R. Van den Broecke 16.14 - 16.28
erandert het BVO cervixcarcinoom? V R. Bekkers
16.28 - 16.42
oe nuttig is screening bij H HNPCC patiënten M.J.E. Mourits
16.42 - 17.00
Discussie
DAGPROGRAMMA 4 + 5
08.58 - 09.00
DAGPROGRAMMA 5 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
donderdag 5 maart 2009 VERVOLG DAGPROGRAMMA 5 ONCOLOGISCHE GYNAECOLOGIE ANNO 2009 SESSIE V CAPITA SELECTA Moderator:
R. Van den Broecke
17.00 - 17.14
ehandeling trofoblasttumoren B centraliseren? P.B. Ottevanger
17.14 - 17.28
Kanker tijdens de zwangerschap K. Van Calsteren
17.28 - 17.42
roteomics bij de screening van P ovariumcarcinoom T. Van Gorp
17.42 - 18.00
Discussie
18.00
Samenvatting en sluiting
24
donderdag 5 maart 2009
mbulante sterilisatie: Essure, A Ovabloc of Adiana? S. Veersema
12.03 - 12.15
herapeutische office hysteroscopie T G. Mestdagh
SESSIE I
12.15 - 12.35
Discussie
KAN DE ECHOSCOPIE DOELMATIGER IN DE GYNAECOLOGISCHE PRAKTIJK?
12.35 - 13.00
KEYNOTE LECTURE
ne stop/two stop clinical abnormal O uterine bleeding T.J. Clark
13.00 - 14.00
LUNCHPAUZE
08.58 - 09.00
Inleiding en opening
Moderator:
M.H. Emanuel
09.00 - 09.12
IS-echo versus vaginoscopische S hysteroscopie bij abnormaal uterien bloedverlies? Voors en tegens Th. Van den Bosch
09.12 - 09.24
Gel of water als contrast bij de echo? C.D. de Kroon
09.24 - 09.36
ransvaginale echoscopie bij T intracavitaire pathologie; is het nodig om een 3D-probe aan te schaffen? M.H. Emanuel
11.51 - 12.03
SESSIE III LAPAROSCOPIE; TOT WE BIJ HET GAATJE ZIJN Moderator:
F.W. Jansen
14.00 - 14.12
an totale naar de subtotale V laparoscopische hysterectomie. En waarom niet? J.A.F. Huirne
09.36 - 09.48
choscopie; kosten-baten uterusecho’s E voor de gynaecoloog F.P.H.L.J. Dijkhuizen
09.48 - 10.00
2D of 3D bij adnexpathologie? P.M.A.J. Geomini
10.00 - 10.25
Discussie
10.25 - 11.15
KOFFIEPAUZE
14.12 - 14.24
14.24 - 14.36 14.36 - 14.48
SESSIE II HYSTEROSCOPIE; OUDE EN NIEUWE TOEPASSINGEN
laats van de laparoscopie in de P oncologie: Alleen diagnostiek of ook therapie en....hoe verder? M.J.E. Mourits aparoscopische sacrocolpopexie. L Het hoe en waarom P.C. Scholten Is er kwaliteit van leven na de laparoscopische hysterectomie? Niet alleen direct postoperatief, maar ook op de lange duur? Th.E. Nieboer
Moderator:
A.L. Thurkow
14.48 - 15.00
11.15 - 11.27
oltevorming in utero na sectio (niche H of isthmocele): symptomatologie, diagnostiek en consequenties L.F. van der Voet
oe om te gaan met abortusresten/ H trofoblastresten? B.C. Schoot
echnieken voor laparoscopische T coagulatie; hoe goed moet hemostase zijn? H.A.M. Brölmann
15.12 - 15.40
Discussie
terusanomalieën; welke lenen zich U voor hysteroscopische behandeling? C.R. Kowalik
15.40 - 16.30 THEEPAUZE
11.27 - 11.39 11.39 - 11.51
25
15.00 - 15.12
ndoscopische operatiekamer: tips en E tricks, maar ook pitfalls belicht W.J.H.J. Meijerink
DAGPROGRAMMA 5 + 6
Voorzitter: H.A.M. Brölmann Vice-voorzitters: M.H. Emanuel A.L. Thurkow F.W. Jansen
DAGPROGRAMMA 6 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGIE ANNO 2009
donderdag 5 maart 2009 VERVOLG DAGPROGRAMMA 6 SCOPIEËN IN DE GYNAECOLOGIE ANNO 2009 SESSIE IV LAPAROSCOPIE; VAN BETER NAAR BEST Moderator:
F.W. Jansen
16.30 - 16.42
wee jaar na het IGZ rapport; kunnen T de inspecteur en wij tevreden zijn? M.Y. Bongers
16.42 - 16.54
16.54 - 17.06
17.06 - 17.18
17.18 - 17.30
pleiden in de endoscopische O chirurgie buiten de operatiezaal; zwemmen op het droge of een diploma voor het diepe? R. Campo oe implementeer ik veilig de H laparoscopische hysterectomie in mijn kliniek? Moet ik iemand inhuren of is een cursus buiten de deur voldoende? F.W. Jansen omplicatieregistratie van de C laparoscopie: Enkel registreren of doen we meer met de data? S. Weyers
e gynaecoloog als chirurg: een D levensvatbaar subspecialisme? Is de tijd er rijp voor? J. Deprest
17.30 - 17.55
Discussie
17.55 - 18.00
Samenvatting van de dag en sluiting
26
donderdag 5 maart 2009 DAGPROGRAMMA 7 SEKSUELE DISFUNCTIES; INZICHTEN ANNO 2009 Voorzitter: H.W. van Lunsen Vice-voorzitter: A. Vansteenwegen 08.58 - 09.00
Inleiding en opening
SESSIE I WAT IS SEKS?
DEEL 1: ‘T LUKT NIET 13.45 - 14.00
Vaginisme: historie behandelingen J.J.D.M. van Lankveld
14.00 - 14.15
Vaginisme: behandeling anno 2009 M.M. ter Kuile
DEEL 2: ‘T DOET PIJN Ph.Th.M. Weijenborg
09.00 - 09.12
ibido bestaat niet en seks werkt L anders dan u denkt! H.W. van Lunsen
09.12 - 09.36
Seksualiteit in relaties A. Vansteenwegen
09.36 - 09.48 Signaleren van seksuele problemen W.C.M. Weijmar Schultz
14.15 - 14.27
Vulvair vestibulitis syndroom J.R. Dijkstra
14.27 - 14.39
en cognitief-gedragstherapeutische E groepsbehandeling voor vrouwen met dyspareunie H.E. de Groot
DEEL 3: BUIKPIJN 14.39 - 14.53
09.48 - 10.00
eksueel geweld; impact voor de S gynaecologische praktijk K.M. Paarlberg
10.00 - 10.25
Discussie
10.25 - 11.15
KOFFIEPAUZE
e seksuele gevolgen van chronische D buikpijn bij vrouwen Ph.Th.M. Weijenborg
14.53 - 15.15
Discussie
15.15 - 16.05
THEEPAUZE
SESSIE IV SESSIE II FARMACA EN SEKSUALITEIT
GYNAECOLOGISCHE OPERATIES EN SEKSUEEL FUNCTIONEREN
Moderator:
W.C.M. Weijmar Schultz
Moderator:
M.P.M. Burger
11.15 - 11.39
De pil en seksueel functioneren H.J.M.M. Termeer
16.05 - 16.20
11.39 - 12.03
ostmenopauze en seksueel P functioneren E.A. Nijland
enuwsparend opereren bij Z cervixcarcinoom, goed voor seksueel funtioneren? Q.D. Pieterse
sychofarmaca en seksueel P functioneren H. Knegtering
16.35 - 16.50
12.15 - 12.45
KEYNOTE LECTURE
eksueel functioneren na S hysterectomie J.P.W.R. Roovers
eten is weten, ook in de seksuologie M E.T.M. Laan
16.50 - 17.15
enitale ornamentatie bij vrouwen G G.T. van der Meer
12.45 - 13.45
LUNCHPAUZE
17.15 - 17.45
Discussie
17.45 - 18.00
amenvatting van de dag en sluiting. S H.W. van Lunsen en A. Vansteenwegen
12.03 - 12.15
SESSIE III GYNAECOLOGISCHE KLACHTEN EN SEKSUEEL FUNCTIONEREN Moderator:
27
E.T.M. Laan
16.20 - 16.35
eksueel functioneren na S bekkenbodemchirurgie C.H. van der Vaart
DAGPROGRAMMA 6 + 7
Moderator:
vrijdag 6 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 8 OBSTETRIE PERINATAAL ANNO 2009 De obstetriedag op 6 maart 2009 tijdens het alweer 17e IGO-Doelencongres, staat opnieuw in het teken van een pro-actieve benadering van obstetrische problemen. De onderwerpen zijn gekozen op basis van de actualiteit. Het nastreven van optimale kwaliteit is een verplichting in de huidige geneeskunde en wordt terecht als speerpunt gezien door beleidsmakers. De ochtend van 6 maart 2009 zal daarom besteed worden aan het meten en het bereiken van kwaliteit. Ervaringen zullen worden uitgewisseld, evenals mogelijkheden om kwaliteit ook werkelijk te bereiken o.a. via drills en simulatiemodellen. De ochtend wordt voortgezet met het thema preventie van morbiditeit en mortaliteit. Het voorkomen van problemen dient de eerste inzet van een kwaliteitscriterium te zijn. De keynote lecture, voorafgaand aan de lunchpauze, heeft als onderwerp het onderkennen en behandelen van levensbedreigende stollingsstoornissen bij obstetrische bloedingen. Ernstige obstetrische bloedingen, komen gelukkig niet al te vaak voor, maar wanneer deze zich voordoen is essentieel tijdige onderkenning ervan en correcte behandeling. De middag staat voor het grootste deel in het teken van adequate bewaking tijdens de bevalling. De middag wordt voortgezet met een bespreking van de multidisciplinaire richtlijn medicamenteuze pijnbestrijding tijdens de bevalling, epidurale analgesie
Prof Dr H.P. van Geijn
Prof Dr P. Defoort
en een ongetwijfeld interessant debat over de toepassing van remifentanil als pijnstiller. De dag wordt afgesloten met een voordracht over de uitwendige versie en opnieuw het helaas eveneens actuele thema “geweld op de verloskamers”. Hoe geweld te voorkomen en hoe te reageren wanneer het zich toch voordoet. De laatste voordracht zal een meer speels karakter hebben. De wetenschappelijke commissie voor de obstetriedag van het Doelencongres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie anno 2009 heeft gestreefd naar een veelomvattend en boeiend programma dat een ieder werkzaam binnen de obstetrie ongetwijfeld zal aanspreken.
vrijdag 6 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 9 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2009 In deze nieuwe editie van de Doelencongresreeks Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie wordt opnieuw een hele dag gewijd aan de urogynaecologie. De belangrijkste actuele en controversiële thema’s in de urogynaecologie en bekkenbodemchirurgie worden toegelicht. Tijdens de eerste sessie wordt eerder het organisatorisch aspect van het subspecialisme uit de doeken gedaan. Hoe verlopen de opleidingen? Waar en hoe is urogynaecologie een erkende subspecialiteit? Hoe organiseren we de bekkenbodemkliniek het best: “One stop, Single doctor” of multidisciplinair? Staat volume chirurgie garant voor een betere uitkomst? Multicentrische studies zijn essentieel om de vele vragen in het veld adequaat te kunnen beantwoorden en de rol van het Nederlands Consortium Urogynaecologie zal uitgebreid bediscussiëerd kunnen worden. De evoluties in de bekkenbodemchirurgie zijn in een stroomversnelling terecht gekomen sedert de introductie van de TVT in 1996. Meer dan 10 jaar later beginnen gerandomiseerde studies wat duidelijkheid te brengen over de waarde van de meshchirurgie bij
28
Dr H.A.M. Vervest
Dr P. Hinoul
de behandeling van urogenitale prolaps. We kijken dan ook uit naar een update van lopend gerandomiseerd onderzoek in deze materie van eigen bodem. Niet minder dan twee internationale keynote speakers konden voor het programma worden aangetrokken. Paul Hilton, de prime investigator van de Burch versus TVT gerandomiseerde studie, zal met vuur pleiten niet alleen voor een “evidence based medicine” maar ook voor een “ethical based medicine”. De symbiose tussen industrie en academie levert een interessant maar gevaarlijk spanningsveld op. Zij die Paul Hilton
vrijdag 6 maart 2009 VERVOLG NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 9 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2009 uit Newcastle kennen weten dat dit een memorable toespraak wordt. De tweede keynote lecture wordt gegeven door Bernard Jacquetin uit Clermont-Ferrand. Wat Ulf Ulmsten was voor de behandeling van incontinentie, is professor Jacquetin voor de vaginale mesh procedures ter behandeling van prolaps. Zijn “hands-on” ervaring is dan ook enorm. Zijn voordracht over “the ups en downs” van research in het domein van meshchirurgie zal een bron van wijsheid voor ons allen zijn.
mengincontinentie en postoperatieve voiding dysfunction. Kortom u mag dit uitstekende programma, verzorgd door speciaal uitgenodigde experts, niet missen.
Dat professoren en sprekers het goed kunnen uitleggen op het podium is één, maar wat de toehoorders nog meer interesseert is hoe doen ze het “op de werkvloer”, met name: “hoe gaat het er aan toe in de operatiekamer”? Om die reden vond de organisatie het dit jaar ook wenselijk om een videosessie in te lassen waarin chirurgie en beeldvorming van de bekkenbodem aan bod zullen komen. Het programma zal afgesloten worden met een “in depth” benadering van één van de grootste uitdagingen binnen de urogynaecologie: de behandeling van de patiënte met overactief blaaslijden. Alle aspecten ervan worden door experts in het veld toegelicht: farmacologie, botuline-injecties,
In 2000 formuleerden de wereldleiders in het kader van de VN de 8 zgn. Millennium-ontwikkelingdoelen (MDGs). Drie doelen hebben betrekking op de geneeskunde en ze hebben alle drie te maken met ons vakgebied van de gynaecologie en verloskunde. MDG 5 beoogt in het jaar 2015 de moedersterfte wereldwijd met driekwart te hebben gereduceerd ten opzichte van 1990. De kindersterfte moet met twee derde zijn gereduceerd in dat jaar en met name de sterfte in de eerste levensmaand neemt nog maar weinig af (MDG 4). In MDG 6 gaat het om het bestrijden van onder meer HIV, tuberculose en malaria. Zwangerschappen gecompliceerd door deze ziekten zijn zowel voor moeder als kind een gevaar. De overdracht van het HIV-virus van moeder op kind is hierbij een groot probleem. Steeds vaker zullen verloskundigen en gynaecologen elders in de wereld hun vak uitoefenen en worden ze met deze problematiek geconfronteerd. Er zijn ook nog vele a.s. tropenartsen voor wie bezinning op deze problematiek van groot belang is. Maar ook de vrouwen van daar zijn steeds vaker ook in onze samenleving aanwezig, zodat kennis en expertise op dit terrein ook voor de practicus in ons land relevant is.
29
Prof Dr J. van Roosmalen
Prof Dr M. Temmerman
Op deze dag zult u door een keur van nationale en internationale specialisten in dit boeiende vakgebied worden binnengevoerd. Wij verwachten een grote opkomst!
VRIJDAG 6 MAART
vrijdag 6 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2009
vrijdag 6 maart 2009 NOTITIE BIJ DAGPROGRAMMA 11 LIFELONG LEARNING EN MANAGEMENT ANNO 2009 Doelen van het Doelencongres: Leren, leren en nog eens leren. Wat gaat u in 2009 doen tijdens het Doelencongres? Gaat u weer naar de sessies over onderwerpen waar u al heel veel over weet of laat u zich verrassen. Gaat u weer poetsen aan uw competentie als medisch expert, gaat u weer proberen om nog wat extra kennis te proppen bij alle kennis die u als expert al heeft, of wilt u andere, nog braak liggende competentiegebieden gaan cultiveren. Heeft u als doel om deze Doelendag een vruchtbare dag te maken, om eens te kijken naar bloeiende en boeiende dilemma’s van deze tijd, dilemma’s waar u geacht wordt zich om te bekommeren maar waar u nog niet zo veel van weet, dan heeft het programma “Life Long Learning en Management anno 2009” u veel te bieden. In de ochtend gaat het eerst over kennismanagement; geen overbodige luxe in een tijd waarin wij worden gebombardeerd met nieuwe gegevens. Professor Jan van Lith en professor Humphrey Kanhai wijzen de weg. U krijgt bovendien van Marja Dijksterhuis eindelijk een antwoord op de vraag of de voortgangstoets wel de goede weg is om de ontwikkeling van onze kennis te peilen. De keynote lecture van Marius Buiting, de goeroe op het onderdeel kennis en innovatie van het CBO zal u verbazen en inspireren. Het tweede deel van de ochtend staat in het teken van skillsmanagement. Wat is de evidence. Wat moeten we er mee en het waarom veranderen we niet en doen we niet wat we moeten. Frank Willem Jansen en Frank Vanderbussche weten er veel van en uw ogen worden geopend door professor Fedde Scheele. De ochtend wordt afgesloten door een keynote lecture door de befaamde professor Leon de Caluwé die met zijn betoog over “strategieën in kleur” de verschillende managementstijlen voorgoed op uw netvlies zal brengen. U zult opeens met elkaar over management kunnen communiceren en elkaar ook nog begrijpen. Na deze ochtend kunt u uw rol als “scholar” en als ”manager” met meer bewuste bekwaamheid vervullen. De middag staat in het teken van de competentie “teamworker”. Hoe functioneert uw maatschap of vakgroep. Hoe zijn de verhoudingen onderling, hoe is de positie in het ziekenhuis en wat komt er op u af. Sjoerd de Blok, eerst gynaecoloog, nu MBA in health care management zal de weg beschrijven die hij is gegaan en Hans van der Schoot eerst gynaecoloog en nu voorzitter van de Raad van Bestuur van het Sint Lucas/Andreasziekenhuis zal zijn visie geven op de symbiose tussen patiëntenzorg en het ziekenhuis als leeromgeving. Hoe zorg je voor een goede samenstelling van maatschap of vakgroep, Frank Meijers heeft daar kennis over. Lourens P. Koomans,
30
Dr M.F. Schutte
Prof Dr F. Scheele
de auteur van ”loslaten is je enige houvast” geeft zijn visie op hoe professionals aan te sturen. Kiki Lombarts zal de wisselwerking met de maatschappij bespreken: de opkomst van de homo zappens. Na de thee zal het heikele onderwerp feminisering waar we allemaal mee geconfronteerd worden aan de orde komen. Stemt het gegeven dat ruim 70% van de artsen straks vrouw is tot nadenken? Ja zegt professor Gerda Croiset, nee zegt Patricia Assmann in de derde keynote lecture. Zo komt dan ook nog het maatschappelijk handelen aan bod. Kortom een inspirerende dag met befaamde sprekers waar we veel van kunnen leren en die ons aan het denken zullen zetten. Een dag met kansen die u niet zou moeten missen.
vrijdag 6 maart 2009 DAGPROGRAMMA 8 OBSTETRIE PERINATAAL ANNO 2009 Voorzitter: H.P. van Geijn Vice-voorzitter: P. Defoort 08.58 - 09.00 Inleiding en opening
12.06 - 12.18
SESSIE I
12.18 - 12.40 Discussie
HET METEN VAN KWALITEIT Moderator:
J.M.M. van Lith
09.00 - 09.12 Obstetrische incidenten in de regio Utrecht A.C.C. Evers 09.12 - 09.24 Het melden, analyseren en bespreken van incidenten G.G. Zeeman 09.24 - 09.36 De impact van perinatal audit J.J.H.M. Erwich
12.40 - 13.00 KEYNOTE LECTURE 1
09.48 - 10.05 Discussie SESSIE II HET BEREIKEN VAN KWALITEIT Moderator:
P.P. van den Berg
10.05 - 10.17
Drills in de obstetrie M.H.B. Heres
10.17 - 10.29
Het gebruik van simulatiemodellen S.G. Oei
Het onderkennen en behandelen van levensbedreigende stollingsstoornissen bij obstetrische bloedingen M.M. Levi
13.00 - 14.00 LUNCHPAUZE SESSIE IV BEWAKING TIJDENS DE BARING Moderator:
09.36 - 09.48 Resultaten van de Peristat J.G. Nijhuis
Hoe te hechten bij een sectio caesarea en moet dit anders bij extreme adipositas? J.J. Duvekot
P. Defoort
14.00 - 14.12 Kwaliteit van bewaking bij een thuisbevalling S.L.J. Valk 14.12 - 14.24 Kwaliteit van bewaking bij een klinische partus P.C.A.M. Bakker 14.24 - 14.36 Uit- of inwendige registratie van uterusactiviteit J.J. Bakker 14.36 - 14.48 Valkuilen bij STAN A. Kwee
15.05 - 15.25 KEYNOTE LECTURE 2 10.40 - 11.30
KOFFIEPAUZE
SESSIE III PREVENTIE VAN MORBIDITEIT/MORTALITEIT
Perinatale sterfte in achterstandswijken en bij allochtonen E.A.P. Steegers
15.25 - 16.15 THEEPAUZE Moderator:
Y. Jacquemyn
11.30 - 11.42
Preventie eclampsie durante partu en post partum A.C. Bolte
11.42 - 11.54
Het opheffen van schouderdystocie S.M.I. Kuppens
11.54 - 12.06
Maatregelen bij Jehovah’s getuigen H.W. Bruinse
31
SESSIE V DE ZORG VOOR ADEQUATE PIJNSTILLING Moderator:
J.A.M. van der Post
16.15 - 16.27
De multidisciplinaire richtlijn “Medicamenteuze pijnbehandeling tijdens de bevalling” F.J.M.E. Roumen
DAGPROGRAMMA 8
14.48 - 15.05 Discussie 10.29 - 10.40 Discussie
vrijdag 6 maart 2009 VERVOLG DAGPROGRAMMA 8 OBSTETRIE PERINATAAL ANNO 2009 16.27 - 16.39 Epidurale analgesie tijdens de vaginale baring: “de TREAT study” M.L.H. Wassen 16.39 - 16.50 Discussie 16.50 - 17.10
DEBAT Remifentanil is een adequate pijnstiller standpunt voor: A.P. Drogtrop standpunt tegen: R. Stienstra
SESSIE VI CAPITA SELECTA Moderator:
A.C. Bolte
17.10 - 17.22
De uitwendige versie M. Kok
17.22 - 17.35
Geweld op de verloskamers Joh. Van Wiemeersch
17.35 - 17.45
Discussie
17.45 - 18.00
VAN GEIJN LECTURE
18.00
Sluiting
32
vrijdag 6 maart 2009 DAGPROGRAMMA 9 UROGYNAECOLOGIE ANNO 2009 Voorzitter: H.A.M. Vervest Vice-voorzitter: P. Hinoul 08.58 - 09.00 Inleiding en opening SESSIE I ORGANISATIE VAN HET SUBSPECIALISME J.P.W.R. Roovers
09.00 - 09.14 Urogynaecologie als subspecialiteit: een wereldwijd perspectief E. Everhardt 09.14 - 09.28 The One Stop - Single doctor-approach P.L. Venema 09.28 - 09.42 Het Leuvense multidisciplinaire model J. Deprest 09.42 - 09.56 Outcome is méér dan volume chirurgie P. Kil
SESSIE III VIDEOSESSIE Moderator:
M.E. Vierhout
14.00 - 14.25 Video I: Abdominale sacrocolpopexie F. Claerhout (video en discussie) 14.25 - 14.50
Video II: Vaginale McCall suspensietechniek J. Verguts (video en discussie)
14.50 - 15.15
Video III: Correlating 3-D imaging with pelvic floor anatomy A. Steensma (video en discussie)
15.15 - 15.50 KEYNOTE LECTURE 2
09.56 - 10.10
Het consortium urogynaecologie: multicentrisch onderzoek: the way forward J.P.W.R. Roovers
15.15 - 15.20 Inleiding P. Hinoul
10.10 - 10.35
Discussie
15.50 - 16.40 THEEPAUZE
10.35 - 11.25
KOFFIEPAUZE
SESSIE IV DE OVERACTIEVE BLAAS
SESSIE II EVIDENCE BASED MEDICINE IN DE UROGYNAECOLOGIE Moderator:
J. Deprest
11.25 - 11.39
RCT: Meshchirurgie bij recidief M.I.J. Withagen
11.39 - 11.53
RCT: TVT-O versus TVT-S P. Hinoul
11.53 - 12.07
RCT betreffende voorwandprolapschirurgie D. De Ridder
12.07 - 12.25 Discussie 12.25 - 13.00 KEYNOTE LECTURE 1 12.25 - 12.30 Inleiding H.A.M. Vervest 12.30 - 13.00 Ethical based medicine: challenge to the industry and the profession P. Hilton
33
15.20 - 15.50 Ups en downs of mesh surgery B. Jacquetin
Moderator:
P.L. Venema
16.40 - 16.52 Farmacologie van antimuscarinica M.C. Michel 16.52 - 17.04
Gemengde incontinentie: symptomen en oorzaken G. van Koeveringe
17.04 - 17.16
Gemengde incontinentie: behandeling P.L. Venema
17.16 - 17.28
De plaats van botuline toxine A voor de behandeling OAB J. Heesakkers
17.28 - 17.40
Postoperatieve incontinentie, OAB en voiding dysfunction H.A.M. Vervest
17.40 - 18.00
Discussie
18.00
Sluiting
DAGPROGRAMMA 8 + 9
Moderator:
13.00 - 14.00 LUNCHPAUZE
vrijdag 6 maart 2009 DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2009 Voorzitter: J. van Roosmalen Vice-voorzitter: M. Temmerman 08.58 - 09.00 Inleiding en opening SESSIE I
Vesicovaginale fistel (VVF) als meest dramatische vorm van maternale morbiditeit; aetiologie en verschijningsvormen Y. Rijken
11.57 - 12.09 Symphysiotomie: MOET dat? J. van Roosmalen
inleiding 09.00 - 09.15 UN Millennium Development Goals (MDG) J. van Roosmalen SESSIE II GEWENSTE EN ONGEWENSTE FERTILITEIT Moderator:
11.45 - 11.57
12.09 - 12.21
Destructieve procedures als instrument ter verlaging van maternale morbiditeit en sterfte A. Mantingh
12.21 - 12.33 HIV/AIDS, zwangerschap en borstvoeding K. Roelens
M. Temmerman 12.33 - 12.50 Discussie
09.15 - 09.27 Family planning D.A.A. Verkuyl 09.27 - 09.39 Unsafe abortion R. Gomperts 09.39 - 09.51
Consequenties van infertiliteit in de Derde Wereld; resultaten van de Arusha conferentie W. Ombelet
09.51 - 10.05 Fertiliteitsonderzoek en behandeling in de lage inkomenslanden N. Dhont 10.05 - 10.20 Discussie SESSIE III INTERVENTIES IN DE VERLOSKUNDE WELKE TOT DOEL HEBBEN DE MATERNALE PERINATALE MORBIDITEIT EN MORTALITEIT TE VERLAGEN Moderator:
J. van Roosmalen
10.20 - 10.32
Het partogram als instrument ter verlaging van de maternale en perinatale morbiditeit en mortaliteit als gevolg van te langdurige baring B.E. Kwast
12.50 - 13.05 KEYNOTE LECTURE
Human rights en verloskundige zorg in de tropen T. Meguid
13.05 - 14.05 LUNCHPAUZE SESSIE IV CAPITA SELECTA IN DE GYNAECOLOGIE Moderator:
J.H. Schagen van Leeuwen
14.05 - 14.19 Female Genital Mutilation (FGM) M. Temmerman 14.19 - 14.34
Screening en behandeling van premaligne en maligne cervixafwijkingen in geval cytologie en PA niet beschikbaar zijn A.A.W. Peters
14.34 - 14.49
Differentiaal diagnostiek met beperkte laboratorium- en beeldvormende mogelijkheden bij chronische buikpijn Y. Rijken
14.49 - 15.05 HIV/AIDS en gynaecologie K. Roelens
10.32 - 10.44 Misoprostol en vastzittende placenta Spreker: H.J. van Beekhuizen
15.05 - 15.25 Discussie
10.44 - 10.55 Discussie
15.25 - 16.15 THEEPAUZE
10.55 - 11.45
34
KOFFIEPAUZE
vrijdag 6 maart 2009 VERVOLG DAGPROGRAMMA 10 VERLOSKUNDE EN GYNAECOLOGIE IN DE TROPEN ANNO 2009 SESSIE V OPLEIDING EN TRAINING VAN CLINICAL OFFICERS/ AUDIT ALS INSTRUMENT OM DE KWALITEIT VAN ZORG TE VERBETEREN Moderator:
K. Roelens
16.15 – 16.35
De dagelijkse gang van zaken in een districtsziekenhuis in Ethiopië J.H. Schagen van Leeuwen De dagelijkse gang van zaken in een centraal ziekenhuis in Malawi T. Meguid
16.35 - 16.47 Opleiden; dweilen met de kraan open J.H. Schagen van Leeuwen 16.47 - 16.59 Skills training van clinical officers met focus op VE en stuit L.R.C.W. van Lonkhuijzen 16.59 – 17.11 Skills training van clinical officers met focus op operatieve vaardigheden J. Stekelenburg Audit als instrument ter verbetering van de kwaliteit van de verloskundige zorg J. van Dillen
17.23 - 17.50
Discussie
17.50 -18.00
Sluiting
DAGPROGRAMMA 10
17.11 - 17.23
35
vrijdag 6 maart 2009 Voorzitter: M.F. Schutte Vice-voorzitter: F. Scheele
DAGPROGRAMMA 11 LIFELONG LEARNING EN MANAGEMENT ANNO 2009 SESSIE III DE MAATSCHAP
09.00 - 09.05 Opening M.F. Schutte Moderator: SESSIE I kennismanagement Moderator:
E. Slager
09.05 - 09.20 Management van het zelfsturend leren J.M.M. van Lith 09.20 - 09.35 Management van E-learning H.H.H. Kanhai
M.A.H.M. Wiegerinck
DEEL I: WISSELWERKING VAN INDIVIDUEN 13.45 - 14.00 Het individu: een persoonlijke reis naar reflectie S. de Blok 14.00 - 14.15 Nieuw maatschapslid: wie heb je nodig en hoe selecteer je die? F.M.A.E. Meijers 14.15 - 14.25 Discussie
09.35 - 09.50 Met de voortgangstoets op de goede weg? Ervaringen M.G.K. Dijksterhuis
DEEL II: WISSELWERKING MET WERKOMGEVING
09.50 - 10.05 Discussie
14.25 - 14.50 De medische staf: aansturen van professionals L.P. Koomans
10.05 - 10.30 KEYNOTE LECTURE 1
Kennis en innovatie in de gezondheidszorg Spreker: J.M. Buiting
10.30 - 11.20
KOFFIEPAUZE
SESSIE II SKILLS MANAGEMENT
14.50 - 15.05 Het ziekenhuis: de ecologie van patiëntenzorg en leeromgeving J.Th.M. van der Schoot 15.05 - 15.20 De maatschappij: de (op)komst van de Homo Zappens M.J.M.H. Lombarts 15.20 - 15.35 Discussie 15.35 - 16.25 THEEPAUZE
Moderator:
G.G.M. Essed
11.20 - 11.35
Heeft virtual reality training zin? Vaardigheden in het skillslab F.W. Jansen
11.35 - 11.50
Hoe vaker, hoe beter? Vaardigheden in de medische praktijk F.P.H.A. Vandenbussche
16.25 - 16.35 Inleiding J.M.M. van Lith
11.50 - 12.05
Waarom veranderen we niet en doen we niet wat we moeten? F. Scheele
16.35 - 16.55 Bij gelijke geschiktheid liever een jongen G. Croiset
SESSIE IV FEMINISERING Moderator:
J.M.M. van Lith
12.05 - 12.20 Discussie
16.55 - 17.05
Discussie
12.20 - 12.45 KEYNOTE LECTURE 2
17.05 - 17.30
KEYNOTE LECTURE 3
Selectie aan de poort; is er een keus? P. Assmann
17.30 - 18.00
Take home messages en sluiting M.F. Schutte en F. Scheele
Waardoor de dingen/mensen veranderen: kleurrijke strategieën L. de Caluwé
12.45 - 13.45 LUNCHPAUZE
36
INSCHRIJVING, KOSTEN EN BETALING DAGPROGRAMMA’S
Kosten MCI Amsterdam Office verbonden aan uw inschrijving en registratie De werkzaamheden samenhangend met uw inschrijving en registratie worden evenals voorgaande jaren uitgevoerd door MCI Amsterdam Office. De daaraan verbonden kosten van € 40,- worden éénmalig (onafhankelijk van de mate waarin u aan het congres deelneemt) in rekening gebracht. Deelname dagprogramma’s U kunt voor één, twee of drie dagen inschrijven. Per dag kunt u aan één dagprogramma deelnemen. Bij inschrijving maakt u een keuze. Bij de deelnamekosten zijn inbegrepen: • deelname aan het programma / de programma’s, waarvoor u hebt ingeschreven; • congrestas; • koffie ’s morgens voorafgaande aan het programma, alsook alle pauzedranken; • rijk gevarieerde lunch die niet zwaar op de maag ligt, verzorgd door Maison van den Boer; • alle garderobekosten; • proceedings; alleen door deelname aan het congres zal men over de proceedings kunnen beschikken; • deelnamecertificaat; • relatief kleine bijdrage aan de hoge niet variabele kosten van het congres. Belangrijke data 4 februari 2009: met het toenemend aantal deelnemers aan de Doelencongresreeks wordt ernaar gestreefd de inschrijvingen meer gelijkmatig in de tijd te laten verlopen. Een financieel voordeel wordt daarom gegund aan hen die voor 4 februari 2009 inschrijven en betalen. 25 februari 2009: Op woensdag 25 februari 2009 sluit de inschrijvingstermijn. Ook de betaling moet dan zijn ontvangen. Kosten deelname dagprogramma’s Tot 4 februari 2009 zijn de kosten per dagprogramma € 225,-; na 4 februari 2009 zijn de kosten per dagprogramma € 245,-.
Onsite inschrijving is niet mogelijk Vanwege meerdere logistieke redenen is onsite inschrijving bij dit congres niet mogelijk.
37
Kosten bij deelname gehele congres Bij inschrijving voor de drie opeenvolgende congresdagen betaalt men tot 4 februari 2009 een gereduceerd tarief: € 620,-; na 4 februari 2009: € 685,-. Gereduceerde kosten deelname voor aios, anios, rustende NVOG- en VVOG-leden, fertiliteitsartsen, echoscopisten, 2e lijnsverloskundigen en tropenartsen i.o. Voor aios, anios, rustende NVOG- en VVOG-leden, echoscopisten, fertiliteitsartsen, 2e lijnsverloskundigen en tropenartsen i.o. is een gereduceerd tarief van toepassing: tot 4 februari 2009: € 180,- per dagprogramma, € 490,-bij deelname van drie dagen; na 4 februari 2009 zijn deze bedragen respectievelijk € 195,- en € 555,-. Betaling De betaling moet uiterlijk woensdag 25 februari 2009 zijn ontvangen. Betaling op ABN-AMRO-bankrekeningnummer 51.75.17.809 van de Stichting Fertiliteit en Praktijk te Rotterdam, met vermelding “IGO-2009”. Bij buitenlandse overboekingen tevens de IBAN en BIC code vermelden: IBAN NL95ABNA0517517809, BIC ABNANL2A. Op het inschrijvingsformulier moet de categorie waartoe men behoort worden omcirkeld en – indien van toepassing – de naam van het ziekenhuis waarin men werkzaam is, worden vermeld. Wanneer de betaling van uw inschrijving vanuit de maatschap of via derden geschiedt, gaarne steeds laten vermelden voor welke deelnemer de betaling bedoeld is om verwarring bij de registratie te voorkomen. De inschrijving geschiedt in volgorde van binnenkomst van betaling. De inschrijving wordt na betaling schriftelijk bevestigd. Bij annulering wordt na aftrek van de administratiekosten MCI de helft van de deelnamekosten terug gestort, indien het annuleringsbericht vóór 4 februari 2009 is ontvangen. Bij annulering op en na 4 februari 2009 vindt geen restitutie plaats.
DAGPROGRAMMA 11
Inschrijving online en met inschrijvingsformulier U kunt zich online inschrijven via http://www.igoandpractice.nl of met het bijgevoegde inschrijvingsformulier. Indien van toepassing uw BIG-registratienummer bij inschrijving vermelden.
congresBALIE, congreszalen Teneinde u in staat te stellen niets van het congresprogramma te missen is voorzien in een ruime congresbalie waar u uw congresdocumentatie en badge ontvangt. Bij de congresbalie zal een zaaloverzicht worden geplaatst, welke u ook in uw congrestas vindt.
De congresbalie is elke congresdag vanaf 07:45 uur geopend. Uw tijdige aankomst blijft echter van belang. Wellicht is daartoe een hotelovernachting in Rotterdam te overwegen.
HOTELACCOMmODATIE, RESERVERING EN BETALING HORECA Korte karakteristieken Voor de hotelaccommodatie is voor een viertal gebieden gekozen, van waaruit de Doelen makkelijk te bereiken is, te voet dan wel met openbaar vervoer.
I. In de directe omgeving van de Doelen (A), in het hart van Rotterdam (zie plattegrond Rotterdam Centrum): 1. NH Atlanta Rotterdam (vier sterren). Op de hoek van de Coolsingel en de Aert van Nesstraat gelegen. Parkeergelegenheid: in de parkeergarage van De Bijenkorf in de Aert van Nesstraat. Het hotel ademt een authentieke sfeer en heeft Art Deco elementen, marmeren vloeren en imposante kroonluchters. De recent gerenoveerde kamers zijn sfeervol en van alle moderne comfort voorzien. Genoeg aanbod van restaurants in de directe omgeving. 2. Hilton Rotterdam (vier sterren). Aan het Weena, de Kruiskade, het Hofplein en vlakbij het Centraal Station gelegen. De ruime entreehal ademt een ontspannen sfeer. Boekt u de executive kamer, dan hebt u toegang tot de executive lounge. Parkeergelegenheid: in de parkeergarage van de Fortisbank op de Kruiskade (gelegen direct naast de ingang van het Hilton op de Kruiskade). Talrijke restaurants in de directe omgeving, o.m. de Kruiskade (dit is een straat) en het Schouwburgplein.
II. Wijnhavengebied (B), geheel door water omgeven, onder meer de Wijnhaven. In dit gebied zijn tot dusverre vijf woontorens gerealiseerd, waarvan drie recent. 3. H2OTEL (drie sterren). Dit recent in gebruik genomen drijvend hotel in de Wijnhaven heeft een bar/brasserie en lounge. De geopteerde silver kamers zijn fraai en karakteristiek ingericht. Het hotel ligt op 15 à 20 minuten loopafstand van de Doelen. Parkeergelegenheid: in de parkeervakken van de openbare weg voor het hotel. “Met de Franse slag” is een restaurant in de Schilderstraat, 5 minuten lopen van het hotel en
38
van dezelfde eigenaar. In het verlengde van de Schilderstraat, de Witte de Withstraat, vindt u nog veel meer restaurants.
III. In de omgeving van de Witte de Withstraat (C) gelegen, een straat die leeft, ook ’s avonds; veel horeca. 4. Parkhotel (vier sterren). Dit hotel is bij veel congresdeelnemers reeds bekend; een hotel om steeds naar terug te keren, op loopafstand van de Doelen aan de Westersingel gelegen. Parkeergelegenheid: het hotel heeft een eigen afgesloten parkeergelegenheid. 5. Hotel Emma (drie sterren), dicht bij het Parkhotel gelegen. Een zeer verzorgd, betrekkelijk klein hotel met de gemakken van een groot hotel. Gunstig gelegen: op loopafstand van de Doelen. Parkeergelegenheid: het hotel heeft een eigen afgesloten parkeergelegenheid.
IV. Rond de Erasmusbrug (D). Deze brug, sinds de oplevering ervan in 1996, het beeldmerk van Rotterdam, is het middelpunt waaromheen het nieuwe centrum van Rotterdam op de Noord- en Zuidoever van de Nieuwe Maas zich ontwikkelt. 6. Golden Tulip Rotterdam-Centre (vier sterren). Het hotel is op de Noordoever aan de voet van de Erasmusbrug en aan de Leuvehaven gelegen. Van hieruit met een snelle watertaxi over de Nieuwe Maas varen is een bijzondere ervaring. Het restaurant van het hotel biedt u een fraai uitzicht op de Leuvehaven. Parkeergelegenheid: onder het hotel. De Doelen bereikt u met openbaar vervoer binnen ongeveer 7 minuten. Loopafstand ongeveer 15 minuten. 7. Grand Hotel Philadelphia (drie sterren). Dit hotel is gevestigd aan de Van Vollenhovenstraat, het centrum van het Scheepvaart-kwartier, een wijk die over zijn volledige lengte aan de Nieuwe Maas is gelegen. Een wijk met vele karakteristieken, onder meer: een eigen haventje (de Veerhaven),
HOTELACCOMmODATIE, RESERVERING EN BETALING VERVOLG HORECA monumentale panden domineren het westelijk deel van de wijk, hoogbouw domineert het oostelijk deel; in dit deel moet de komende jaren de hoogste woontoren (218 m) van Nederland verrijzen. Achter een authentieke gevel is sinds enkele jaren het moderne hotel Philadelphia gehuisvest. In de wijk is veel horeca gevestigd. Parkeergelegenheid: in de parkeervakken van de openbare weg of in de parkeergarage onder de oprit van de Erasmusbrug (te bereiken via de Gedempte Zalmhaven). 8. Maritime Hotel Rotterdam (drie sterren). De beste kwalificatie voor dit hotel: een driesterrenhotel op een vijfsterrenlocatie: gelegen aan de Willemskade; kamers met river view zijn in optie genomen. Het Maritime Hotel is evenals het Grand Hotel Philadelphia in het Scheepvaartkwartier gelegen. Een directe verbinding (halte voor de ingang van het hotel) met de Doelen via tramlijn 7 (reistijd 5 à 6 minuten). Parkeergelegenheid: in de parkeervakken van de openbare weg of in de parkeergarage onder de oprit van de Erasmusbrug (te bereiken via de Gedempte Zalmhaven). Veel horeca: in de Westerstraat, Van Vollenhovenstraat, Veerkade, Calandstraat en vooral ook in het Westelijk Handelsterrein. 9. Hotel New York (vier sterren). Op de Zuidoever van de Nieuwe Maas, op de punt van de Wilhelminapier, is in het voormalige hoofdkantoor van de Holland Amerika Lijn Hotel New York gevestigd. Hotel en wellicht nog meer het restaurant zijn zeer geliefd: tijdig reserveren. Parkeergelegenheid: parkeergarage in het naastgelegen World Port Centre en op een tweetal parkeerterreinen bij het hotel. In de plint van woontoren Montevideo (naast Hotel New York gelegen) is veel horeca gevestigd. Het grootste visrestaurant van Nederland, Las Palmas van Herman den Blijker, is op één minuut loopafstand van Hotel New York gelegen. Ook hier is zeer tijdig reserveren noodzakelijk. Hotel New York kan onder meer met de snelle watertaxi worden bereikt (vanaf bijvoorbeeld Veerhaven, Leuvehaven of Willemskade). De kamerprijzen Hieronder volgen de kamerprijzen, inclusief ontbijt en 6% BTW; de éénpersoonskamer (wordt dan vermeld) of tweepersoonskamers bij enkel gebruik, in de rechter kolom bij dubbel gebruik. Het betreft hier gereduceerde tarieven. NH Atlanta Rotterdam Rotterdam Hilton Standaard kamer Executieve kamer
39
€ 165,-
€ 175,-
€ 140,- € 160,-
€ 140,€ 160,-
H2OTEL Silver kamer Single kamer Parkhotel Hotel Emma Golden Tulip Grand Hotel Philadelphia Maritime Hotel Rotterdam (River View) Hotel New York
€ 100,- € 100,€ 85,€ 155,- € 170,€ 85,- € 105,€ 155,- € 175,€ 127,50 € 137,50 € 125,- € 135,Op aanvraag
Reservering Het bij deze mailing gevoegde hotelreserveringsformulier zendt u naar het hotel van uw keuze (aankruisen), waarbij u de overnachtingen aangeeft en of u een tweepersoonskamer voor enkel of dubbel gebruik wenst, dan wel een single kamer (dit laatste is alleen mogelijk bij H2OTEL). Daags na faxen van de reservering telefonisch bij het hotel informeren (alleen op werkdagen) of uw reservering gerealiseerd is. Advies: een kopie maken van het nog niet ingevulde formulier voor het geval het hotel van eerste keuze vol is. Ter garantie van uw reservering dient een vooruitbetaling van één nacht te worden voldaan. Het bedrag moet 10 dagen voor aankomst op de hotelrekening zijn bijgeschreven om de reservering als definitief te kunnen beschouwen. Annulering De annuleringsvoorwaarden zijn voor de verschillende hotels niet uniform. Bij het door u gewenste hotel kunt u deze opvragen. Adressen, telefoon-, fax-, banknummers en website van de hotels NH Atlanta Rotterdam Coolsingel/Aert van Nesstraat 4 3012 CA Rotterdam Tel. 010-2067881 Fax 010-4117423 Rekeningnummer 42.15.35.202 www.nh-hotels.com Hilton Rotterdam Kruiskade 13 3012 CM Rotterdam Tel. 010-7108000 Fax 010-7108080 Rekeningnummer 42.63.65.984 www.hiltonrotterdam.nl H2OTEL Wijnhaven 20a 3011 WR Rotterdam Tel. 010-4445690 Fax 010-2140474 Rekeningnummer 67.95.40.431 www.H2OTEL.nl
HOTELACCOMmODATIE, RESERVERING EN BETALING VERVOLG HORECA Parkhotel Westersingel 70 3015 LB Rotterdam Tel. 010-4363611 Fax 010-4364212 Rekeningnummer 50.34.34.493 www.parkhotelrotterdam.nl
Grand Hotel Philadelphia Van Vollenhovenstraat 48-50 3016 BJ Rotterdam Tel. 010-2400425 Fax 010-2709735 Rekeningnummer 103233695 www.grandhotelphiladelphia.nl
Hotel Emma Nieuwe Binnenweg 6 3015 BA Rotterdam Tel. 010-4365533 Fax 010-4367658 Rekeningnummer 69.32.64.926 www.hotelemma.nl
Maritime Hotel Willemskade 13 3016 DK Rotterdam Tel. 010-4119260 Fax 010-4119262 Rekeningnummer 54.03.05.081 www.maritimehotel.nl
Golden Tulip Hotel Inntel Leuvehaven 80 3011 EA Rotterdam Tel. 010-4134139 Fax 010-4133222 Rekeningnummer 65.42.91.705 www.hotelinntel.com Op de website doorklikken naar Rotterdam
Hotel New York Tel. 010-4390500 www.hotelnewyork.nl
aanvullende informatie Inschrijving congres MCI AMSTERDAM OFFICE Postbus 14645 1001 LC Amsterdam Tel. 020-6793218 Fax 020-6758236 E-mail:
[email protected] www.mci-group.com
Organisatie Dr. E. Slager Willemsplein 552 3016 DR Rotterdam Fax 010-4048235 E-mail:
[email protected] Programma www.igoandpractice.nl
notities bij de plattegrond; adres de doelen; trein of auto? De letters A t/m D en de getallen 1 t/m 9 (zie bij hotelaccommodatie) zijn op de plattegrond aangegeven. De Doelen (Kruisplein 40) is op 2 minuten loopafstand van het Centraal Station gelegen: u steekt het Weena over en u bent op het Kruisplein. Het is sterk te overwegen per trein naar het congres te komen: het voorkomt fileleed en parkeerkosten, maar bovenal: u arriveert op tijd. Komt u met de auto naar de Doelen, dan volgt u in de stad de borden centrum; u komt dan uit bij het Hofplein (met vijver); daar gaat u het Weena op (aan beide zijden hoge gebouwen); u gaat niet de tunnel in, maar houdt rechts aan tot het Stationsplein, daar linksaf (goed opletten ivm bouw) het Kruisplein op. De Doelen ziet u links; ter hoogte daarvan linksaf naar de parkeergarage onder het Schouwburgplein.
40
PLATTEGROND ROTTERDAM CENTRUM 7ZhiLZhiZgc8gdlc=diZaGdiiZgYVb
HiVi^dc=d[eaZ^c (% ?Zj\Yi]ZViZg=d[eaZ^c
&
fWha m_`Ya FbWi
*. 8ZcigVVaHiVi^dc
'. =daanlddYBjh^X=Vaa
JC9:G8DCHIGJ8I>DC
))
(
GdiiZgYVbHidgZ
')
I]ZLZhi^cGdiiZgYVb
+
.
&%
2
=^aidc
GdiiZgYVb7nXnXaZ ;^Zihed^ciGdiiZgYVb8H
&'
HeaVh]idjgh
*&
DjYZAjmdgI]ZViZg (*
'- =daaVcY8Vh^cd
() ).
KKKGdiiZgYVb>c[d8V[
YZ9dZaZc
''
-
*)
'*
&( CVi^dcVVa '% HX]ddabjhZjb
', (.
*% DgVc\Z;aV\h]^eHidgZ
:YZcHVkdn =diZa '
(&
9jYd`
'+
(' 7^Wa^di]ZZ` +%
C=6iaVciV )
1
(+
7^Wa^di]ZZ`i]ZViZg '( && Hi#AVjgZch`Zg`
EVi]
7ZjghLI8
,
HX]djlWjg\eaZ^c 9Z7^_Zc`dg[ )(
)*
L6II
,'
*' ((
*-
A
(-
+'
)%
)-
(, GdiiZgYVbhZHX]djlWjg\ **
,)
-.
7ZjghigVkZghZ *+
++
HiVnd`Vn
@^_``jWjh &)
)&
9ZJc^Z
)+
*,
&+' DjYZ=VkZc
&+&
&). IVeVhWddi$ >cY^Vc8jggn7ddi
+&
HZaZmno9dccZg
&*) BVg^c^ZghbjhZjb
8^in>c[dgbVi^ZXZcigjb
*(
&. HX]^ZaVcYh]j^h
&*,
), EVgVY^_h`Zg` &** BVg^i^ZbBjhZjb
)' +, ,( ,* I]ZViZg AVciVgZc$KZchiZg
,,
5
&%'
&&*
=diZa:bbV +(
H`ViZeVg`
&%.
3
&*( =VkZcbjhZjb
&+ &&% &&+
+*
,.
4
-*
&%*
--
&%+ ..
7^aYZgWZg\ EVg`]diZa -,
.' =j^hHdccZkZaY
.,
.-
&%%
&%&
&&, 7VoVg
&&(
.) BjhZjb 7d^_bVchKVc 7Zjc^c\Zc
&*+ 7a^ih
&)+ GZYZg^_=Va[aVcY
6HbVaa=diZa -+
8]VWdibjhZjb
&%(
&*. LVa` d[;VbZ &*'
&&)
-(
L^aaZbhWgj\
&&'
-)
&%-
.% .&
C6^ .+
C
&&&
&+(
B
&%, &)GZWjh KVgZcYZ :kZcZbZciZc
&), =jahi`Vbe\ZWdjl
&*&
6
&))
&%)
&)& CVijjg]^hidg^hX] bjhZjb
.*
&)% &*-
.( @jchi]Va GdiiZgYVb
7
LZhiZa^_` &'. =VcYZahiZggZ^c
&'%
&(' &() Ajaj Gddb &&. &((
&(+
&'' Ija^e>cc
&') He^Yd
D
8
&)( ;Vhi;Zggn
&'& BVg^i^bZ
:gVhbjhWgj\ &,.
CddghZOZZbVch`Zg` &(* BjhZjbi]ZViZg9Z:kZcVVg &(% LZgZaYbjhZjb &)' LViZgiVm^
&'&'(
9djVcZbjhZjb &,' C^ZjlZAjmdgI]ZViZg
&(&,* &-%
&(&
BdciZk^YZd &-&
&(.
=ZiEVg`
&+. 8gj^hZIZgb^cVaGdiiZgYVb &,, &,% CZYZgaVcYh ;didbjhZjb &,( =jbe]gZnÉh
&(,
&',
41
&,+ DYnhhZZ
=diZa &+,
9
&,)
VERKORTE PRODUCTINFORMATIE MENOPUR Naam van het geneesmiddel: Menopur. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling: Menotrofine (HMG) overeenkomend met 75 IE FSH en 75 IE LH per injectieflacon. Farmaceutische vorm: poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie. Therapeutische indicaties: Stoornissen in de fertiliteit ten gevolge van een onvoldoende endogene stimulatie van de gonaden. Bij de vrouw: infertiliteit veroorzaakt door anovulatie, onvoldoende follikelrijping en als gevolg daarvan optredende insufficiëntie van het corpus luteum, in die gevallen waarin andere behandelingen hebben gefaald. Bij de man: geselecteerde gevallen van een gestoorde spermatogenese. Menopur kan tevens gebruikt worden voor gecontroleerde ovariële hyperstimulatie om meervoudige follikelgroei te induceren bij geassisteerde reproductietechnieken, zoals in vitro fertilisatie (IVF) en intracytoplasmatische sperma injectie (ICSI). Contra‑indicaties: Bij vrouwen: zwangerschap, vergroting van de ovaria of cystevorming die niet veroorzaakt is door het polycysteuze ovarium syndroom (PCOS), gynaecologisch bloedverlies met onbekende oorzaak, tumoren van de uterus, ovaria of mammae of tumoren van hypofyse of hypothalamus, overgevoeligheid voor humaan gonadotrofine. Bij mannen: prostaatcarcinoom, testistumor. Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik: Vóór behandeling dient bij vrouwen de ovariële activiteit gecontroleerd te worden door middel van echografie en serumoestradiol bepalingen. Gedurende de behandeling dienen deze controles regelmatig te worden uitgevoerd totdat stimulatie optreedt. Bij de eerste verschijnselen van overmatige ovariële hyperstimulatie dient de behandeling onmiddellijk te worden afgebroken en dient te worden afgezien van hCG toediening. Deze voorzorgsmaatregel is vooral van belang bij patiënten met polycystische ovaria. Vóór behandeling met Menopur 75 IE dient een lichamelijk onderzoek te worden uitgevoerd om anatomische afwijkingen van de geslachtsorganen, primair ovariumfalen of niet-gonadale endocrinologische afwijkingen (bijvoorbeeld stoornissen van de schildklierfunctie, bijnierschorsfunctie, hyperprolactinemie of diabetes) uit te sluiten. Bijwerkingen: overmatige ovariële hyperstimulatie, overmatige oestrogeenproductie. De kans op meerling-zwangerschappen is verhoogd door therapie met Menopur. Soms treedt tijdens de behandeling misselijkheid en braken op. Op de injectieplaats kunnen zich lokale reacties voordoen. In enkele gevallen kan koorts ontstaan en kunnen overgevoeligheidsreakties optreden tijdens de behandeling. In zeldzame gevallen kan langdurige therapie leiden tot antilichaamvorming welke de behandeling ineffectief maakt. Registratiehouder: Ferring B.V, Postbus 184, 2130 AD Hoofddorp. Registratienummer: RVG 24536. Afleverstatus: UR.
42
44
