Maastricht in 1967 Een jaaroverzicht als dit is niet alleen bestemd om te worden gelezen, en de foto's die men erin vindt, niet alleen om te worden bekeken door Maastrichtenaren. Het zijn de leden van de Gemeenteraad, die het het eerst in handen krijgen. Daarna vindt dit overzicht zijn weg onder die Maastrichtenaren, die zich levendig interesseren voor het wel en wee van hun stad. Voorts komt het in handen van bezoekers en vrienden van de stad Maastricht, die ook wel eens willen weten, hoe Maastricht van jaar tot jaar leeft en werkt. Wie de jaaroverzichten van de laatste twaalf jaar gelezen heeft, heeft een kroniek van de stad mee beleefd en naar we hopen verzameld, die niet de pretentie heeft van een naslagwerk. Zo'n overzicht wil alleen zijn een schets van het sociale en culturele leven, waarin een beeld wordt gegeven van wat er werd gedaan en - soms voor een verre toekomst - werd gepland. Men vergelijke het niet met de raadsstukken, waarin plannen worden voorgelegd met een kostenbegroting erbij, waarover dan de Gemeenteraad delibereert en beslist. In dat geval zou men in dit overzicht bedragen aantreffen, die de lezer hier en daar zouden doen duizelen. En men zou wellicht met degenen, die deze stad besturen moeten, zijn hoofd vasthouden. Dat wil dit boekje zijn lezers niet aandoen, de Maastrichtenaren niet en evenmin de bezoekers van de stad, die dit geschrift mee naar huis nemen als een indruk van de stad, die zij bezochten en waaraan zij, hoopt de schrijver, prettige herinneringen bewaren. De reeks - dit boekje is het dertiende Jaaroverzicht - is geboren uit de gedachte van Burgemeester mr. W. Baron Michiels van Kessenich, om zijn Nieuwjaarsrede een wat sterker omlijnde gestalte te geven. Want deze burgemeester had - hij heeft op 28 oktober na ruim dertig jaar burgemeester van de stad te zijn geweest afscheid genomen - naar hij zelf zei, de gewoonte, om zich bij het uitspreken van zijn Nieuwjaarsrede niet aan de geschreven tekst te houden. Daarom vond hij het beter, dat een, veelal door een journalist geschreven jaaroverzicht deze Nieuwjaarsrede zou begeleiden. Als een omlijsting van wat hij had gezegd. Als een beeld, zij het een schetsmatig beeld van zijn stad in het afgelopen jaar. En dit beeld ondergaat van jaar tot jaar wijzigingen. Omdat een stad leeft en zich ontwikkelt, omdat een stad tenslotte dat is, wat haar burgers ervan
3
Kroniek Jaaroverzicht van merkwaardige gebeurtenissen in de stad Maastricht in het jaar 1967
2
januari
George W esly 40 jaar verbonden aan de Papierwarenfabriek 'Wesly' te Maastricht.
5 januari
Afscheid van het Vierde Depot Infanterie met een parade op het Vrijthof. De Tapijnkazerne wordt betrokken door het Afcent-personeel. Begonnen wordt met het z.g. kwartiermaken.
II
januari
In de gemeenteraad: besprekingen over het voor en tegen van een sub-centrum.
gemaakt hebben. Licht, dat de burger, die dit beeld schetsen mag, het zo probeert te doen, dat de lezer er een zo aantrekkelijk mogelijke indruk van krijgt. Want het is nu eenmaal heel menselijk, dat de man die vertelt van zijn omgeving, van de sfeer waarin hij leeft, en graag leeft, zijn toehoorders of lezers het liefst zo aangenaam mogelijk bezig houdt. Niettemin heeft hij zich te houden aan de feiten. Maar neem het hem eens kwalijk, dat hij ook de ernstige zaken in de geschiedenis van zijn stad wat probeert op te smukken als daar maar even aanleiding toe is. Welnu dan ... 'Wij beginnen een bestuurlijk zwaar geladen jaar' zei de Burgemeester, toen hij in januari 1967 zijn Nieuwjaarsrede aanving. 'Voor de geest staat mij Mosae Trajectum als liefelijke hoofdstad van Limburg, gelegen aan de levende stroom der Maas, kruispunt der wegen van alle richtingen en daardoor natuurlijk centrum van menselijke activiteit.' En verder: 'Hoger Onderwijs wordt ons nog steeds onthouden. Met opzet gebruiken wij deze formule, omdat zij past in de enig juiste visie, naar mijn mening, dat wij hier te maken hebben met een aangelegenheid van landelijke politiek. Ons in Maastricht, ons in Limburg, en dat, terwijl wij voor de Nederlandse cultuur de plaats bij uitstek zijn, waar wij namens en mèt Nederland kunnen participeren in stormachtige Europese ontwikkelingen, wordt Hoger Onderwijs onthouden. Het doet ons pijn te moeten zien hoe de steden, die reeds Hoger Onderwijs hebben, proberen elkaar de loef af te steken met een keur van argumenten, zonder te begrijpen, dat het landsbelang eist, dat hier in zuid-Limburg de eerstvolgende kans om Hoger Onderwijs te brengen, wordt gegrepen.' Nadat dit gezegd was in het begin van dit jaar, deed het weldadig aan, in de laatste raadsvergadering van Burgemeester Michiels van Kessenich een ander geluid te mogen horen. Er is in de loop van dit jaar ijverig in dit opzicht door het stadsbestuur voortgewerkt. Toen in de vergadering van 2 oktober een voorstel aan de orde kwam om aan het SWOL een garantie te verlenen, waardoor deze Stichting in staat werd gesteld terreinen ter grootte van 4 3 ha. aan de oostgrens van de stad voor de prijs van f 1.560.000,- aan te kopen voor de bouw van een universiteit, werd dit raadsstuk door Wethouder mr. W. Kom (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) een historisch stuk
4
14 januari
Het wijkcentrum' 't Vöske' op Malpertuis wordt door wethouder Gijbels officieel in gebruik gesteld.
16 januari
Hevige gasontploffing in de aardgasleiding aan de Statensingel eist vier doden.
17 januari
Wisseling in de leiding van het protestants buurthuiswerk. Dhr. Th. Mulder, directeur, vertrekt en wordt opgevolgd door dhr. F. L. Kopmeiers als directeur van de Stichting voor het Buurthuiswerk. 23 januari
Prins Frans Il (dhr. Nicolaes) van Biesland wordt uitgeroepen tot prins Carnaval 1967.
24 januari
Dhr. L. Tielens neemt afscheid als voorzitter van de Gemeente-Spaarbank op een ogenblik, dat een aantal van 100.000 spaarders is bereikt.
voor Maastricht en Limburg genoemd. De Burgemeester prees het SWOL (Stichting Wetenschappelijk Onderwijs Limburg), omdat deze Stichting met grote voortvarendheid optreedt, nu zij zelfs voordat enige beslissing is gevallen, al voor terrein gezorgd heeft. 'Wij hopen,' aldus mr. Kom, 'dat D en Haag Maastricht niet wederom in de steek laat.' 'We moeten vertrouwen hebben' zei de Burgemeester, 'want politiek is deze zaak in orde, waarbij wij wel moeten bedenken, dat als Limburg zijn universiteit zal krijgen, er nog wel twee generaties nodig zijn, om van Maastricht een universiteitsstad te maken.' Deze laatste raadsvergadering, door mr. W. Baron Michiels van Kessenich voorgezeten - en die twee dagen duurde - had meer hoogtepunten dan alleen dit ene. 'We beleefden de ene apotheose na de andere,' zei een van de raadsleden. Eerst heeft de aankoop van gronden voor de universiteit algemene bijval gevonden, vervolgens ging de raad ongeveer unaniem akkoord met het principebesluit - ook alweer zonder dat het de gemeente enige financiële bijdrage zou kosten - om onder het Vrijthof een parkeergarage van twee verdiepingen te doen bouwen, en tenslotte mocht de raad naar aanleiding van een brief aan Gedeputeerde Staten - waarin Burgemeester en Wethouders met verontwaardiging hun beklag deden over achterstelling van Maastricht vernemen, dat Maastricht in het vervolg volwaardig zal meespreken op één lijn met de Oostelijke Mijnstreek, en met het midden-Limburgse Roergebied (in de drie industrieschappen dus) in alle aangelegenheden van herstructurering en industrievestiging. 'Dat was een geraffineerd stukje regie,' werd er gezegd, 'zo in de laatste raadsvergadering, waarin deze Burgemeester het voorzitterschap bekleedt.' 'En het is ons nog gelukt ook,' liet de Burgemeester er opgewekt op volgen. 'Als het principebesluit ten aanzien van de Vrijthof-garage mettertijd wordt omgezet in het realiseren van de bouw, zal dit Vrijthof, bevrijd van 'het blik' aan de oppervlakte, zijn oude luister weer terugkrijgen.' Er werden nog wel enkele harde noten gekraakt over de vraag, of Burgemeester en Wethouders zich wel voldoende beijverden op het stuk van de industrievestiging in de stad, er werd, door drs. Godfroy, zelfs gevraagd om een figuur van een soort citymanager, die voor industrievestiging 'op stap' zou gaan, maar deze aanval werd door Wethouder drs. Roovers (financiën!
kundig gepareerd. Zodat de laatSte raadsvergadering van de scheidende Burgemeester een van de meest succesvolle werd Yan het afgelopen jaar. Er was reden, er een klein feestje aan re verbinden. Wat dan ook gebeurde.
De Maastrichtse gemeenteraad, toen hij afscheid nam van zijn Burgemeester.
6
Openbare Werken De meest spectaculaire dienst is altijd die van Openbare Werken. Hij timmert in de meest letterlijke zin als geen andere aan de weg. D e gemeenteraad volgt zijn werk op de voet, de publiciteit controleert en, indien zij dit nodig acht, kritiseert hem, de wandelaar, die zich vanuit het hart van de city begeeft naar de rand van de gemeente, wordt, aangenaam of onaangenaam, verrast door de uitwerking van plannen, waarover hij in de loop van het jaar een en ander heeft gelezen. De burger verwondert zich, of bewondert nieuwe stadsgedeelten, waarover hij ook een eigen oordeel heeft. Hij is het, die geklaagd heeft, of dat nog doet, over de vordering van de woningbouw, en die, zonder precies op de hoogte te zijn van de (financiële en andere) mogelijkheden, er al heel spoedig een eigen mening op na houdt, die afwijkt van die van de plannenmakers en hun uitvoerders. Nieuwe stadsgedeelten, waar men die ook aantreft, hebben altijd iets onvolledigs. De groenstroken tussen de huizenblokken laten zich nu eenmaal niet forceren. Zij hebben de tijd nodig om tot volle wasdom te komen. Ouders kritiseren het gemeentebestuur, omdat de scholenbouw in de buitenwijken niet altijd gelijke tred houdt met de bouw van de wijken zelf, geestelijke en sociale leiders zijn niet altijd even content, omdat zij de uitgroei tot een leefeenheid niet tijdig verwezenlijkt zien, waardoor nieuwe stadswijken, niet alleen in Maastricht, er in de eerste jaren van hun ontstaan nog al eens wat kreupel uitzien. Trottoiraanleg moet wel eens achterblijven, scholenbouw en parochiehuizen moeten wachten, langer dan voor een gezonde en gelijkmatige ontwikkeling van een stadswijk nuttig en gewenst is, en zo ziet de burger op van de agrariërs onteigende stadsranden enorme huizenblokken verrijzen, die met groenaanplant en verdere vervolmaking in de entourage nog jaren nodig hebben, om tot een organische eenheid samen te groeien. Zo groeien nieuwe stadswijken, die een stuk moderne schoonheid van Maastricht zullen uitmaken. De commissie 'Houdt uw stad schoon,' onder voorzitterschap van wethouder R . de Vries, stelt zich ten doel, samen met andere instanties, deze schoonheid van nieuw Maastricht zoveel mogelijk te dienen. D eze commissie is ook actief in alle andere stadsdelen. Stadsontwikkeling vereist visie. Visie vereist durf en planning vereist geduld. De leiding daarbij moet sterk zijn en dikwijls hard, schijnbaar gevoelloos voor de kritiek, maar de burger, wie
7
I
februari
Dhr. ]. Daenen, deskundige van het gemeentelijk gasbedrijf doet een uitspraak: Aardgas is niet gevaarlijker dan mijngas. Bij een ontploffing van mijngas, - op de Statensingel, zouden de gevolgen even hevig zijn geweest. Directeur van Limagas, ir. Noordman: Gasontploffingen zijn niet te wijten aan omschakeling van mijngas op aardgas. 2
februari
Het Natuurhistorisch museum wordt na enige interne verbouwing heropend. 2
februari
Vrouwen uit het Bosscherveld beginnen een actie voor betere busverbindingen met de binnenstad. De actie start met het inzamelen van 300 handtekeningen. Mej. Symonds is veertig jaar huishoudster bij de Deken, mgr. K. Roncken. Zij jubileert tegelijk met 'haar baas'. 3 februari
De directeur van het gasbedrijf geeft opdracht, de gasleiding aan de Statensingel af te tasten. De aardgasleiding wordt daar door een nieuwe vervangen.
ook de schoonheid en de leefbaarheid van zijn stad ter harte gaat, is in eerste aanleg tenslotte slechts toeschouwer. Toeschouwer bij de uitvoering van een ontwikkelingsplan van tientallen jaren. Dat vraagt geduld. Telkenjare vindt men in dit jaaroverzicht ten aanzien van de stadsontwikkeling een beeld van de vordering. Heeft men het geduld, en gaat men een vijftal jaren nadat met de uitwerking van een plan begonnen werd, weer eens een kijkje nemen, dan is het dikwijls verrassend te zien, hoe de plannenmakers ondanks alle kritiek met de mogelijkheden die hun werden geboden, toch nog succes hebben gehad. Nieuwe stadsgedeelten zijn uitgegroeid tot rijpheid, ze zijn na een wat troosteloze beginperiode in groenstroken komen te liggen en de bewoners hebben geleerd, tevreden te zijn. De nieuwe stadsgedeelten zijn eenheden geworden, die in de loop van de jaren harmonisch in elkander zijn overgelopen. Duizenden Maastrichtenaren zouden hun nieuwe woning, voorzien van modern comfort, niet meer willen ruilen voor hun oude, dikwijls gebrekkige verblijf in de binnenstad. Die binnenstad heeft een andere functie gekregen. Er wordt in gewerkt, er worden zaken in gedaan, maar na dit werken sluiten de meesten de deuren van hun bedrijf achter zich, om ergens aan de rand van de stad verder te leven. Men is van dit laatste wel eens geschrokken. Wij moeten er echter blijvend voor waken dat de binnenstad niet tot een dood stadsdeel gemaakt wordt, dat nog wel wordt opgezocht voor concert of theater, maar dat men weer snel ontvlucht, wanneer de concert- en theaterzalen hun deuren weer gesloten hebben. D aar is al eens tegen gewaarschuwd. Onder meer nog bij gelegenheid van de opening van het nieuwe kantoor van de Nederlandse Middenstandsbank langs het Vrijthof. Toen heeft drs. G. Wijsen, directeur-generaal voor middenstandszaken en toerisme van het ministerie van Economische Zaken gewaarschuwd tegen de ontwikkeling van de binnenstad, van de city. Wat deze ontvolking kan gaan betekenen heeft men ook kunnen afleiden uit de telkens weer opduikende - en soms weer tegengesproken - berichten, dat men ertoe zal moeten overgaan om enkele van de grote oude kerken te sluiten. Er zijn onvoldoende kerkgangers in de binnenstad voor de beschikbare kerkruimte.
8
10
februari
Douche na Carnaval. Uit het maandverslag van de arbeidsmarkt blijkt, dat de werkloosheid in Limburg, (gebaseerd op de bevolkingscijfers) een percentage van 5,1°/o bedraagt. De pers meldt: Carnaval '67 was economisch en qua sfeer een goed feest. ' Een v an de drukste, die ik in mijn praktijk van tw intig jaar heb meegemaakt' rapporteerde een horeca-man. 'Geen sprake van verruwing. Het is een nette carnaval geweest.'
11
februari
De journalist Jan Schils, bekend door zijn rnbriek 'Skopus' overlijdt plotseling te Brussel tijdens een bespreking. In Maastricht ov erlijdt de bekende dialect-dich ter en schrijver Lam Wij sen, 9J jaar oud. Men noemde hem de Maastrichtse Guido Gezelle.
I
3 februari
Primeur voor Maastricht: de eerste terrasstoelen verschijnen op het Vrijthof in een milde len tezon, eerder dan in vele jaren het gev al was.
Een oude binnenstad moet bovendien worden gesaneerd. De behuizingen van voorheen zijn versleten, vele woonhuizen zijn verouderd, zo al niet tot krotten geworden. En dan m6eten de mensen, die zich met de stadsontwikkeling bezig houden, met plannen komen. Altijd, elk jaar weer oprueuw. Als men overgaat tot sanering van het Boschstraatkwartier, met het slopen van krotten en het verbreden van straten, om het binnenstadsverkeer een redelijke doorstroming te verzekeren, als men - nog altijd - bezig is met de sanering en restauratie van de Stokstraat en omgeving en dit ook gaat doen in het oude gedeelte van Wijk, zal men elders vervangende woonruimte moeten creëren. Stedebouwkundige planning is niet alleen een technische aangelegenheid, maar de grondslag ervan is het behartigen van de sociale en economische belangen. Men moet de bewoners uit de saneringsgebieden weer opvangen in behoorlijke nieuwe woningen. Daarom zag men in 1967 de verdere uitbreiding van Malberg. Aan die kant van de stad werkt men nu al jaren aan de woningbouw. Aan het slot van een vorig jaaroverzicht kon nog worden vermeld, dat het aantal van duizend nieuwe woningen in 1 966 kon worden gehaald. De stand in de woningbouw van de eerste drie maanden van 1967 was zo, dat in die tijd 338 nieuwe woningen gereed kwamen. Eind 1967 waren dit er duizend, voor de derde maal in successie. Intussen is men begonnen met de uitwerking van de plannen voor het stadsdeel Daelhof, dat gelegen is terzijde van de Tongerseweg, ten zuiden van het kerkhof. Het Daelhofplan is nog in een stadium van voorbereiding. Straks zullen daar 228 5 woningen verrijzen, waarvan 55°/o eengezinswoningen en 45°/o meergezinswoningen. Met de onteigening is reeds een aanvang gemaakt. Openbare Werken werkt voort volgens het welzijnsplan. Men heeft daarbij voor ogen: Maastricht als vestigingsplaats voor industrieën rijp te maken, hetgeen tot nu toe slechts langzaam verwezenlijkt wordt, ondanks de SIOL-regeling, waarvan ook Maastricht profiteren kan. Een nieuwe, Amerikaanse industrie, de 'Cleveland Twist-Drill', is in het laatste kwartaal van dit jaar aangetrokken; met andere is men in onderhande-
9
r 5 februari
Gepubliceerd wordt de eerste maquette van een felbegeerd toekomstbeeld: het 220 ha grote gebied, ingesloten door de verkeerswegen: M aastricht-Vaais en Maastricht-Heerlen, waar men mettertijd de Limburgse universiteit hoopt te zien verrijzen. In het westen grenst dit terrein aan de bebouwde kommen van Heer en Amby, in het oosten aan de heuvelrug tussen Berg en Terblijt, Bemelen en Cadier en Keer.
16 februari
Na kamerverkiezingen ook in Maastricht grote ommekeer in de politieke voorkeur. De jongeren komen met D '66 het beste uit de bus. In Maastricht haalde de K.V.P. 47,9 pct., tegen 57,9 pct. in 1966 en 63,6 in 1963. De P.v.d.a. 22,6 pct. tegen 21,4 pct. in 1966 en 24,8 pct. in 1963. De V .V.D. steeg tot 7,3 pct. (tegen 5,9 in 1966 en 4,4 in 1963). De communisten stegen van 1,1 in 1963 en 1,6 in '66 tot 2,2 in '67. De P.S.P. ging van 1,2 in '63 (via 3,5 in '66) tot 1,1 in '67. De Boerenpartij liep terug: 8,1 in '66 tegen 6,7 in '67 (in '63, 2,1).
ling. Men heeft bij de planning ook voor ogen: Maastricht als koopcentrum en als zetel van overheidsinstellingen; in de economische sector en die van de maatschappelijke dienstverlening werken 20.000 mensen. D aarbij mag niet uit het oog worden verloren dat blijvend moet worden gewerkt aan de uitbreiding en de reconstructie van de city, ofschoon men aandacht zal blijven houden voor de vestiging van subcentra. Met de nieuwe woonwijk Malberg hoopt men in 1969 gereed te zijn en met 'Daelhof' te starten. Voorts heeft de recreatie alle aandacht. En het bleef niet bij aandacht alleen, omdat als de burgerij, en ook de gemeenteraad, verneemt, dat iets 'de aandacht' heeft, men onmiddellijk geneigd is te menen, dat er over de zaak, waar het om gaat, wel gesproken is, maar dat ze verder voorlopig op de lange baan is geschoven. Dit is met de recreatieplannen zeker niet het geval. De plannen kwamen al op de tekenplanken gereed. Tot in details zelfs. Het gaat hier om de plannen in Maastricht-west, bestaande uit een park rond de Via Regia, terwijl ten noorden van deze uitvalsweg tien sportvelden zijn geprojecteerd. Ten zuiden ervan komen drie hockeyvelden te liggen, een tennispark en een zwembad, omgeven door ligweiden en parkeerterreinen. Zonder hulp van buiten zijn deze plannen, die f 20 miljoen zullen gaan belopen, niet realiseerbaar. Intussen wordt gewerkt aan kleinere projecten, zoals kinderspeelplaatsen en zgn. ruwe speelweiden en het in stand houden en restaureren in de recreatieve sfeer, zoals thans gebeurt met het bastion Waldeck, dat gelegen is tussen het Cannerplein en het Tongerseplein, een vrij ingrijpende restauratie, die ruim f 200.000,- gaat kosten.
IO
Het verkeer De gemeenteraad heeft zich beziggehouden met de verkeersproblemen en ging aan de hand van de suggestie in de parkeernota akkoord met een parkeerregeling voor de westelijke binnenstad, die vanzelfsprekend rekening houdt met oplossingen, die de zuiderbrug (John F. Kennedybrug) aan de hand doet. Deze brug, waar op 12 mei van dit jaar 'de mei' op ging, zal op 1 maart van het jaar 1968 hopelijk in gebruik worden genomen en zal voor wat het ontlasten van de binnenstad betreft een belangrijke verkeersschakel vormen in het kader van het nieuwe verkeersstructuurplan. De binnenstad zal naar verwacht mag worden, niet weinig worden ontlast. Als men weet, dat tot nu toe de twee bestaande bruggen per dag tussen zeven uur 's morgens en zeven uur 's avonds ruim 3 5.ooo motorrijtuigen en 2 5.ooo fietsers en bromfietsen 'verwerken', en dit buiten het toeristenseizoen, kan men zich een beeld vormen van de verlichting, die de nieuwe situatie na r maart a.s. zal kunnen opleveren. De 'nota betreffende parkeervoorzieningen in de westelijke binnenstad' beperkt zich tot het binnenstedelijke gebied op de westelijke Maasoever, begrensd door de Statensingel, de Hertogsingel, de Prins-Bisschopsingel en de Maas. Het verkeersstructuurplan, dat hierop aansluit, betreft het hoofdwegennet met ontsluiting van het binnenstedelijk gebied. In Maastricht bleken de moeilijkheden, doordat de stad door de Maas in tweeën gedeeld wordt, zo groot te zijn, dat het ideale schema allereerst moest worden gemodificeerd. Maar ook met het aangepaste schema was de opbouw van het hoofdwegennet niet eenvoudig. Op de eerste plaats laat de dichte bebouwing en de rijkdom aan monumenten van de binnenstad geen ruimte voor de nodigeverbindingen en op de tweede plaats zijn de oeververbindingen, hoewel technisch uitvoerbaar, zo kostbaar, dat hun aantal beperkt moet blijven. Hoe ingewikkeld dit alles is, blijkt uit enkele tientallen afbeeldingen, die bij het structuurplan zijn gevoegd. Uitvoerige beschouwingen over details van dit plan lenen zich niet voor een beschrijving binnen het kader van dit jaaroverzicht. Voldoende zij het vermelden van de conclusie van de samenvatting van dit verkeersstructuurplan: zodra het gemeentebestuur zich met het hoofdwegennet alsmede met het voorstel voor de ontsluiting van het binnenstedelijk gebied akkoord heeft verklaard, zal bij
13
20
februari
De Helihaven wordt definitief gesloten. De wentelwieken, die voorheen van Brussel via Luik en Maastricht naar Keulen vlogen, zijn uit de vaart genomen, bij gebrek aan rendement. De 'Sabena' blijft met haar kantoor in Maastricht gevestigd (aan het Bat). 23 februari
De N.V. Tabaksindustrie v.h. Gebr. Philips sluit de poorten. De fabriek van de 'Martinez'-sigaren (gefuseerd met 'Velasquez' en 'Duc George') kon niet voldoende vakbekwame tabakswerkers en sigarenmakers meer aantrekken, om de fabriek de uitbreiding te geven, die voor het rendement noodzakelijk was. 172 werknemers werden ontslagen. Maastricht telt nu ruim 1700 werklozen. 24 februari
Ir. C. H. Kluiters hoofdingenieurdirecteur van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid in Limburg, neemt afscheid in Maastricht. Hij zag in zijn ambtsperiode 130.000 woningen bouwen; en onder zijn leiding kwamen 25 bejaardentehuizen tot stand, terwijl er nog zes in aanbouw zijn en nog zes in voorbereiding.
de verdere uitwerking van dit plan een urgentieprogramma moeten worden opgesteld, dat bepaalt in welke volgorde de geprojecteerde verbindingswegen, de reconstructies van bestaande traversen en de nodige parkeeraccommodaties, dienen te worden gerealiseerd. Uit het vorenstaande zal duidelijk geworden zijn, hoe moeilijk het is in een oude en monumentale stad het moderne, zich snel uitbreidende verkeer, in banen met een voldoende snelle doorstroming te leiden. In het verre verleden, kort na de laatste oorlog, hebben figuren met visie, voor wie men overigens grote waardering had, voor wat de stadsontwikkeling betreft wel eens plannen aangedragen, waarvan de burgerij danig is geschrokken. Men herinnert zich in dit opzicht de voorgestelde doorbraak door de westelijke wand van de markt, een radicaal plan, dat, - achteraf gezien volkomen terecht - niet is doorgegaan. Evenwel: er moest iets gedaan worden. Men moest zoeken naar doorbraken in kleiner formaat, men had nieuwe verkeersaders nodig, men had ook parkeerruimte nodig. De binnenstadssanering hielp daarbij. De jongste plannen, in de laatste helft van 1967 ter tafel gekomen, sloten wonderwel aan bij wat er werd en wordt gesaneerd. De sanering van het Boschstraatkwartier is in volle gang, dat van de Stokstraat loopt af. Wat men in de Stokstraat heeft verkregen - met de Smedenstraat, de Havenstraat, Het Bat en de Plankstraat - zal, als de laatste schuttingen zijn weggenomen, zich als een monumentale bezienswaardigheid aan den volke vertonen. In het Stokstraatkwartier zijn 76 percelen voltooid, in uitvoering zijn nog 2 5 percelen, terwijl nog 24 percelen in voorbereiding zijn. Nog niet in voorbereiding zijn 4 percelen. Het eiland, bij de oprit van de St.-Servaasbrug, waarin o.a. het V.V.V.-bureau gevestigd is, is inmiddels ook gereed gekomen. Niet alleen de Maastrichtenaar is opgetogen over wat er bereikt werd met een schijnbaar oud, maar in wezen geheel nieuw winkelcircuit, dat in schoonheid wedijveren kan met de mooiste moderne winkelcentra in andere steden, in en buiten Limburg. Ook de toerist vindt de vernieuwing een openbaring, evenals de vele Belgen en D uitsers, die men nu, week in week uit, steeds meer ziet winkelen in dit verrassende stuk Maastricht waarvan zij, die er bewonderend doorwandelen, niet hadden kunnen
14
veronderstellen, dat men, sanerend en behoudend tegelijkertijd, tenslotte zoveel stedelijk schoon zou overhouden. Het is de laatste maanden al meermalen gezegd en met respect geschreven: het is vooral de toegewijde liefde van Burgemeester Baron Michiels van Kessenich geweest, die het vernieuwde Stokstraatkwartier aan Maastricht heeft geschonken. Velen naast en rond hem waren zijn bekwame adviseurs en knappe architecten. De vraag is, of het allemaal wel zo uit de steigers
zou zijn gekomen, wanneer zijn bezetenheid bij deze grandioze sanering niet was voorgegaan. Overigens: ook de sanering van het Boschstraatkwartier krijgt, we schreven het reeds, gestalte. De eerste activiteiten zijn hier reeds in volle gang. De herbouw hier is nog niet in orde, maar voor wie er eens doorheen loopt is het duidelijk, dat ook hier uit juiste visie geboren plannen worden uitgevoerd. Het reconstructieplan is door de Raad vastgesteld. Er zijn natuurlijk nog
Het Europ aplein in aan leg, de oostelijke oprit van de Kenned ybrug met toekomstige aansluicjngen op het internationale wegennet.
25 februari
Maastricht beleeft zijn eerste Boekenbal. Het werd een feestelijk gebeuren in de Stadsschouwburg. Schrijvers waren eenstemmig in hun oordeel. 'Het is minder blasé dan de boekenbals elders. Het is intiemer, een boekenbal van pittige originaliteit.'
28 februari
De Stadsschouwburg boekt zijn 50.000 bezoeker. Vorig jaar haalde men in het seizoen in totaal 48.000 bezoekers. Nu heeft men in goed de helft van de tijd de 50.000 overschreden.
I
financiële moeilijkheden. Met de eigenaars onder andere. Het is, zo vernemen we, maar een beginselplan, dat hier in uitvoering is. De bedoeling is dit te verwezenlijken in samenwerking met particulieren, die verwacht worden mee te doen aan de realisering van de economische functie. Ook elders in de stad heeft men saneringsplannen. In het Wittevrouwenveld bijvoorbeeld, waar getracht wordt om in overleg met het Rijk te komen tot getemporiseerde afbraak en vernieuwing. Rem op de uitvoering van dit plan is het woningtekort elders in de stad. In het oude gedeelte van Wijk heeft men nog geen afgeronde plannen. Men kent, zo heet het, de toekomstige functiebepaling nog niet. Uit een diepgaand economisch onderzoek in Wijk zal moeten blijken wat daar de mogelijkheden zijn. Voorlopig wacht men op een structuurplan voor de binnenstad. Daaraan bestaat dringend behoefte. In 1968 hoopt men in het bezit te zijn van een dergelijk plan, waarbij men ook dient te denken aan de ontruiming van k loosters, die nieuwe problemen, maar wellicht ook nieuwe mogelijkheden schept. Schrijvend over sanering en nieuwbouw mag niet vergeten worden te vermelden de bouw van het Gemeenschapshuis op Malberg, waarmee een aanvang wordt gemaakt. Dit is een project in het kader van het maatschappelijk opbouwwerk, dat door het stichten van soortgelijke gebouwen elders in de stad in de toekomst, naar men hoopt, zal worden gevolgd.
maart
De paters ]esuïeten bieden hun klooster te koop aan.
7 maart
De vermicellifabriek ]. Pagnier, fils en Cie, gaat samen met Honig N.V" Nijmegen en sluit de Maastrichtse fabriek. Het personeel was teruggelopen van 20 man en 45 vrouwen tot r 3 man en 45 vrouwen. Een goede afvloeiingsregeling werd getroffen.
16
Gemeentebedrijven Er is in Maastricht ook op ander terrein constructief werk verricht. Wanneer men nu ziet - het is onopvallend en met een zekere vanzelfsprekendheid gebeurd - hoe het complex van de verschillende af delingen van de Gemeentebedrijven op één punt is samengetrokken, op en om de Maagdendries, moet men bewondering krijgen voor de centrale figuren, die hier inspiratief en organiserend hebben gewerkt. Vanuit de werkkamer van de directeur van de Gemeentebedrijven, ziet men de spectaculaire diensten rondom het hoofdgebouw gegroepeerd, waarin de administratie van dit alles is gevestigd: De brandweer, het gemeentelijke autobussenbedrijf, de bureaus van gas, water en elektriciteit. De financiën om al deze diensten gaande te houden en ze evenredig te doen uitgroeien met de planning en uitbreiding van de stad, vormen nog steeds de permanente zorg van de leiding. Tot de belangrijkste gebeurtenissen in de interne dienst behoorde in het afgelopen jaar het afscheid van de administrateur, de heer L. Rondagh, die langer dan veertig jaar de gemeente bij de Bedrijven heeft gediend. Als jongste bediende begonnen wist hij op te klimmen tot de voor hem hoogstbereikbare functie. Hij heeft de gehele ontwikkeling van de Gemeentebedrijven vanuit een vrij primitieve status tot een hypermodern en efficiënt lichaam meegemaakt en er zijn beste krachten aan gegeven. Zijn afscheid vond plaats op 1 juli. Wat de gemeentelijke autobussendienst betreft: het lijnennet heeft uitbreiding gekregen die dit jaar in een nieuwe dienstregeling is vastgelegd. De tarieven moesten worden verhoogd, maar nog altijd heeft Maastricht in vergelijking met andere provinciale hoofdsteden een autobustarief, dat tot de laagste in den lande kan worden gerekend. Werkte de dienst tot voor enkele jaren nog zonder verlies, het laatste jaar werd een onontkoombaar verlies geboekt van rond f 342.000,- en ook daarmee steekt Maastricht uitermate gunstig af tegen steden van gelijke grootte, om nog maar niet te spreken over verge!ijkingen met de grote steden in de randstad. De Maastrichtse brandweer is een modern modelapparaat geworden. In de loop van het jaar hebben verschillende branden de stad opgeschrikt. Op 10 januari was dat de brand in het gebouw van de voormalige muziekschool aan de Lenculenstraat, op 1 5 januari een brand aan de Parallelweg, waarbij een be-
17
7 maart
Opening van de nieuwbouw van de Ned. Middenstandsbank aan het Vrijthof. Drs. Wijsen, dir. Generaal voor middenstandszaken en toerisme waarschuwt bij deze gelegenheid voor dreigende dood van de city in de grotere Nederlandse steden. 8 maart
Een berenbaby, een van de drieling van Max en Polla, is in leven gebleven. Begin april zal de berenzoon den volke worden getoond. 13 maart
Mevr. ] os Dresens-Wolterman ontvangt de prix d'excellence voor piano van het Maastrichts Conservatorium. 22
maart
Officiële opening van het nieuwe gebouw van de PLEM (het slagschip) aan de François de Veyestraat langs de Maas door de commissaris der Koningin in Limburg. 23 maart
De eerste wandelaars, - onder leiding van wethouder De Vries van Openbare Werken, - maken een tocht over de . nieuwe Kennedybrug. (Zuiderbrug.)
jaarde inwoner om het leven kwam. Op 16 januari ontstond een felle brand ten gevolge van een gasontploffing in een pand aan de Statensingel, waarbij vier doden te betreuren vielen. Op de 2 5ste van die maand verleende de Maastrichtse brandweer assistentie aan Rijkswaterstaat, waarbij zij zich urenlang inzette om de Tongerseweg vrij te maken van loodsulfaat, dat uit een vrachtwagen stroomde en dat groot gevaar voor het verkeer opleverde. Op 30 juni brandde een feesttent op het epen terrein aan de Pottenberg geheel uit; op 2 augustus dreigde gevaar in de oude binnenstad, toen bij de firma Dom van den Bergh in de Nieuwstraat - met achteruitgang aan de Muntstraat - brand uitbrak. Op 2 3 september bluste men een brand in de lagere school aan de Populierenweg, in november gevolgd door een boerderijbrand in Wolder. Medio '67 werd de brandweerpost-cost in gebruik genomen. In totaal werd ongeveer vijfhonderd keer uitgerukt in de loop van '67, zelfs op de dag, toen de Burgemeester afscheid nam van de gemeente (3 1 oktober), toen er in de vroege morgen een brand was uitgebroken in de kaarsenfabriek aan de kanaaldijk. Het was de laatste keer dat de Burgemeester er in functie bij was. Het Elektriciteitsbedrijf is dit jaar begonnen met de plannen van een 50.000-voltverbinding met het schakelstation van de PLEM te Limmel, dat in 1970-'71 gereed zal komen. Het betreft hier een miljoenenplan. Het N.I.V.E.E.-congres (Stichting Ned. Instituut voor Elektrowarmte en Elektrochemie) met een grote internationale deelname, vond dit jaar in Maastricht plaats en wel in het nieuwe gebouw van de PLEM. Wat het Gasbedrijf betreft was de gasexplosie op 16 januari aan de Statensingel wel de meest rampzalige gebeurtenis. Vermeld dient te worden, dat de plastic-plaatjes aan de gaskranen in de huizen vervangen zullen worden door messingplaatjes. Het aantal gevallen, waarin dit in Maastricht moet gebeuren, blijft beperkt tot een zeer bescheiden omvang. Maastricht levert thans gas aan Veldwezelt, ten behoeve van de steenfabriek aldaar. (De leverantie geschiedt aan de Belgische maatschappij Distrigas.) D e Belgische gemeente Vroenhoven betrekt, zoals bekend, al jaren gas van Maastricht. Voor wat de watervoorziening aangaat staat Maastricht er gunstig voor. We hebben een hete zomer gehad, maar desondanks was er geen watergebrek. Men heeft in Itteren en Borg-
18
haren in de loop van dit jaar voldoende goed grondwater aangeboord, om de Maastrichtse watervoorziening te garanderen tot de jaren 1990 à 2000. De pompstations in Itteren en Borgharen zullen tegen 1970 in gebruik worden gesteld. Interessant is het te weten, dat momenteel 40Q/ o van de Maastrichtse gezinnen hun woningen verwarmen met aardgas.
Het nieuwe gemeentelyceum in Maastricht-west in aanbouw.
20
Onderwijs Op het gebied van het Wetenschappelijk Onderwijs is de naam van Maastricht de laatste jaren, maar vooral in 1967, herhaaldelijk in velerlei gesprekken en geschriften, dagbladartikelen en radio- en T.V.-uitzendingen naar voren gekomen. Daar is, én door de provincie én door de gemeente, met Den Haag gesproken. Er zijn vele dagen geweest, waarop men, als men de Burgemeester van Maastricht zocht, men hem daarom in Den Haag kon vinden. Men was ervan doordrongen dat Maastricht bij uitstek geschikt was als universiteitsstad te fungeren . De internationale functie van de stad wettigde deze overtuiging, het karakter van de stad al evenzeer. Langzaam groeide deze overtuiging ook elders en de plannen begonnen gestalte te krijgen, toen de Stichting Wetenschappelijk Onderwijs de mogelijkheid vond, drie-en-veertig ha. grond te kopen voor het verwezenlijken van een universiteit. De Commissie van Walsum moet nog adviseren over de keuze. Besluit de Regering voor de vestiging in Maastricht, dan kan gestart worden. Maastricht kan zich gelukkig prijzen dat van de zijde van het stadsbestuur zowel als van de zijde van het Provinciaal bestuur achter deze zaak een zo sterke druk werd gezet. Op de vergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten Afdeling Limburg op r6 juni ten Stadhuize, verklaarden de gezamenlijke burgemeesters van Limburg achter het voorstel te staan tot vestiging van een universiteit in Maastricht. Op andere gebieden van onderwijs werden resultaten bereikt die aansloten bij wat er in vorige jaren werd bereikt. Zo kwam het plan tot nieuwbouw van de Stadsacademie voor Toegepaste Kunsten erdoor. Hopelijk - zo kunnen we op dit ogenblik al schrijven - zal op korte termijn de aanbesteding nog kunnen geschieden, nu het Ministerie van Onderwijs zich akkoord verklaard heeft met de plannen. Gereed gekomen in dit jaar is voorts de vemgmg van een school voor middelbaar economisch-administratief onderwijs, die voorlopig nog in een noodverblijf aan de Herbenusstraat is ondergebracht; voorts de sector VHMO (voorbereidend hoger en middelbaar onderwijs). Het nieuwe Stedelijk Lyceum annex sporthal nadert zijn voltooiing. In juni van dit jaar ging de 'mei' erop en het zal volledig gereed zijn gekomen in april 1968, terwijl het in gebruik zal worden genomen in augustus van dat jaar. De uitbreiding van het Veldeke-college in het
21
29 maart
Mr. W. van Oppen neemt afscheid als voorzitter van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Maastricht. 1
april
Afscheid van dhr. Leon Reinards als directeur van de Gemeente-spaarbank te Maastricht. Onder zijn leiding beleefde de Spaarbank een periode van grote bloei. Opvolger werd drs. ]. Janssen. 2
april
Dhr. Louis Daenen, voorzitter van de Limburgse Scheepvaartvereniging wordt benoemd tot Ridder in de Kroonorde van België, voor zijn vele werk ter verbetering van de NederlandsBelgische verhoudingen. 2
april
Veertigjarig priesterfeest van pastoor ]. F. Geurts van de St. Lambertusparochie. 4 april
De gemeenteraad keurt het voorstel van B. en W. goed tot het voteren van f 3.450.000,- voor de nieuwbouw van de Stadsacademie.
Villapark kwam ook gereed en werd uitgebreid met gymnastieklokalen en theorielokalen. Wat het nieuwe Jeanne d'Arclyceum betreft, de bouw hiervan op de ooorspronkeüjk geplande plaats, het Europaplein, bleek niet mogelijk in verband met de werkzaamheden verbonden aan de zuidelijke Maasoeververbindingen. Hierdoor is er vertraging ontstaan in de realisering van de nieuwbouw. De plannen zijn voor uitvoering intussen weer op gang gekomen. Bij de Jan van Eyck-Academie en het Conservatorium constateert men een gestadige groei. Voor wat het Conservatorium betreft wordt alweer gedacht aan uitbreiding. Een van de hoogtepunten in de geschiedenis van het Conservatorium was dit jaar de uitreiking van de Prix d'Excellence aan Jos DresensWolterman, concertpianiste. De bouw van twee nieuwe ULO-scholen werd aanbesteed, een van de broeders op Pottenberg en een van de zusters van de Brusselseweg aan de Bastionstraat, terwijl drie ULO-scholen in de stad werden uitgebreid. Een lagere school en niet minder dan acht kleuterscholen werden gerealiseerd. Twee gymnastieklokalen zijn in aanbouw in Malpertuis en op Caberg, terwijl de bouw van drie gymnastiekzalen in voorbereiding is, nl. op Pottenberg, in het Wyckerveld en aan de Juliana van Stolberglaan. Bovendien kwam de uitbreiding van de Lagere Technische School gereed, ten behoeve van de UTS zijn de schetsplannen op het betreffende Departement gedeponeerd. Er kwam een Commissie voor advies en bijstand voor het Onderwijs tot stand. Deze werd door de Raad geïnstalleerd in juni van dit jaar. Hierin hebben zitting vertegenwoordigers van alle geledingen van het onderwijs. De Beeldende Kunst lijkt in onze stad nog altijd het stiefkind. Dit blijkt ook uit de pas verschenen 'NOTA' van de Stichting 'Beeldende Kunsttentoonstellingen'. Maastricht heeft gebrek aan tentoonstellingsruimten en om hierin verbetering te brengen is er nog altijd weinig of niets gedaan. Cultuurproduktie en cultuurbemiddeling dienen in evenwicht te zijn. Hiertoe is expositieruimte een onmisbaar element. Maastricht kweekt wel beeldende kunstenaars, maar moest tot nu toe, door allerlei handicaps gehinderd, de cultuurbemiddeling en de cultuurconsumptie grotendeels nalaten. Een goede gedachte, die in de naaste toekomst gerealiseerd gaat
22
4 april
Carel Bloemen, oud-rijksarchivaris overlijdt in de leeftijd van 66 jaar. Hij schreef vele bijdragen over de historie van Limburg. In 1964 verscheen bij de Uitgeverij Leiter-Nypels zijn boek: 'Drie eeuwen Maastrichts Theater'. 9 april
Pater Gilbertus Lohuis o.f.m" eertijds landelijk vermaard kanselredenaar, herdenkt zijn gouden priesterfeest.
worden, was het, om in het kader van de contraprestatieregeling schilderijen en andere kunstwerken per pakket te laten circuleren op de scholen, waarbij zo mogelijk kunstenaars met de jonge Maastrichtenaren op deze scholen over hun werk zullen kunnen spreken en van gedachten wisselen. In het kader van de Stichting Culturele Jeugdvorming zullen in dit opzicht proeven worden genomen. Door deze wijze van werken en belangstelling wekken voor de kunst, hoopt men, de kunstenaar meer in de gemeenschap te brengen. De samenwerking van de scholen en hun besturen enerzijds en de gemeente anderzijds is momenteel heel plezierig en zette in de loop van dit jaar heel wat vaart achter het realiseren van plannen. Er zal nog veel dienen te geschieden. Plannen worden dikwijls tegengehouden door het gebrek aan financiële mogelijkheden. Als er in dit opzicht straks meer ruimte komt, nadat het Conservatorium geheel voor rekening van het Rijk zal zijn gekomen, ontstaat de mogelijkheid, om in de culturele sector het dan vrijgekomen bedrag elders te benutten.
15 april
Dhr. Chr. Huygen verongelukt. Hij was een groot propagandist voor Limburgs' schoonheid en monumentaliteit. Hij schreef o.a. een gids voor de stad Maastricht, die ook in het Engels en Frans werd vertaald en was auteur van verschillende historische werken. lJ april
Wetenschapsmensen uit tien landen zijn in Maastricht bijeen ter inleiding van het Internationaal Keramisch Congres, dat van 24 april tot en met 27 april wordt gehouden onder presidium van dr. R. Loosjes, directielid van de 'Kon. Sphinx-Céramique'.
23
Cultuur Het Maastrichts Cultureel Centrum, waarin dit jaar Staargebouw en Stadsschouwburg samen zijn gaan opereren op meer intensieve manier dan dit vroeger het geval was, vertoont een levendigheid in de wijze van werken, die de belangstelling voor deze sector niet weinig heeft omhooggestoten. Vooral bij de jeugd is die belangstelling groeiende, waarschijnlijk ook, doordat de nog betrekkelijk jonge schouwburgdirecteur in de keuze van zijn programma's, zowel in de kunst met een grote als met een kleine 'K', de jeugd van Maastricht en de plaatsen eromheen voor het theater heeft weten te winnen. De keuze moge niet altijd de theater-bezoekers-oude-stijl boeien, bij de jongeren slaat zij blijkbaar aan. En dat op zichzelf is een gelukkig verschijnsel. Het jonge en frisse 'Groot-Limburgs Toneel', dat tot voor kort zijn zetel aan de andere zijde van de grens had, maar dat nu in Maastricht zal worden gevestigd, heeft na een verrasend debuut getoond zijn plaats volkomen waard te zijn. Het kwam en komt ook om praktische redenen dikwijls in de plaats van de gezelschappen, die in de grote Nederlandse steden gevestigd zijn en die steeds meer de indruk ingang willen doen vinden, dat, als men de bekende Hollandse gezelschappen regelmatig wil zien en hun repertoire bijhouden, men maar naar de grote schouwburgen in het westen van het land moet reizen. Maar er was meer. Het 'Groot-Limburgs Toneel' betekende ook een verjonging en een werkelijke toneelvernieuwing. Het experimenteerde misschien niet altijd even geslaagd, maar wie 'Luv' van dit gezelschap heeft gezien, is getuige geweest van een gedurfde voorstelling van een modern stuk, die kwaliteiten had, die gemakkelijk de vergelijking met voorstellingen van andere gezelschappen konden doorstaan. Wie het blad 'Spectaculair' van de 'Contactraad Limburgse Schouwburgen' doorbladert, komt er voor het seizoen '67-'68 herhaaldelijk het 'Groot-Limburgs Toneel' in tegen. Het moge vele oudere schouwburgbezoekers een beetje pijn doen, vertrouwde gezelschappen van vroeger niet meer, of niet meer zo dikwijls op het programma te zien, het pleit van de andere kant voor het élan van de schouwburgdirectie, dat die een vernieuwing aandurfde die het theaterleven een stoot omhoog gaf. Maastricht heeft zich overigens voor wat het realiseren van tournee betreft, gekoppeld aan de theaters . elders in de provincie, met Heerlen, Sittard en Venray en deze
25 april
Op de jaarvergadering van de Kon. Ned. Papierfabriek wordt meegedeeld, dat ir. L. P. M. H. Lhoëst eind dit jaar zich zal terugtrekken als directeur. Mr. G. A. L. M. Lhoëst zal zijn vader opvolgen als voorzitter van de directie. 26 april
Uit het jaarverslag over 1966 der gemeentebedrijven blijkt, dat het vervoer met de G.A.B.-bussen steeg met 2,5°/o van 17.39J.ooo tot 17.830.000. 27 april
Maastricht reageert spontaan op de geboorte van prins Willem Alexander, zoon van Prinses Beatrix en Prins Claus. 'Kunst door Oefening' houdt, onmiddellijk na het vernemen van het bijzondere nieuws, een muzikale rondgang door de stad. De Commissaris der Koningin ontvangt het muziekcorps allerhartelijkst. Alle personeelsleden van de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek ontvangen een fles Oranjebitter. Er wordt een Prins Willem-Alexanderboom geplant op het Bat, voor café Restaurant 'Bonne Femme'.
samenwerking schijnt wonderwel op gang te zijn gekomen. Het jaarverslag van het Cultureel Centrum, dat loopt van september tot september, vermeldt niet minder dan dertien voorstellingen van het 'Groot-Limburgs Toneel'. Het jongerenabonnement, dat werd ingevoerd voor ongehuwde jongeren tussen zestien en drieëntwintig jaar, bleek al dadelijk een succes. De jeugd kan kiezen (vier voorstellingen) uit een repertoire van grote verscheidenheid. De Schouwburg ging zich bovendien meer dan in het verleden ooit het geval was, de functie van streekschouwburg aanmeten. Men kon dit doen dank zij subsidies van provincie en gemeenten. Van deze service werd gebruik gemaakt door schouwburgbezoekers uit Bunde, Banholt, Eijsden, Gronsveld, Mheer, Noorbeek, St.-Geertruid, Ulestraten en Amby. Ze werd mogelijk gemaakt door het laten lopen van een zgn. Schouwburgbus. Belangstellingwerd bovendien gewekt dcor de 'Stichting Maastrichts Theater-Centrum', die tot doel heeft, de werknemers uit de grote bedrijven en de fabrièken bij het theatergebeuren te betrekken. Men koos een programma, waardoor een grote groep nieuwe belangstellenden over zijn 'drempelvrees' werd heengeholpen. Men zag plotseling personeelsleden van alle bedrijven van groot tot klein in de schouwburg verschijnen. Ook de bejaarden werden naar de schouwburg getrokken. De eerste voorstelling speciaal voor hen werd in december '66 georganiseerd, in januari '67 gevolgd door een revue 'Weet je nog wel oudje' op Driekoningendag, waaraan oudere bekende theatersterren hun medewerking verleenden, zoals Henriëtte Davids, Silvain Poons en Albert de Booy. 647 bejaarden woonden deze voorstelling bij. Stilaan krijgt een Zuid-Limburgs cultuurbeleid duidelijker vorm, waarvoor tientallen burgemeesters en wethouders op 3 januari in 'De Kluis' te Houthem een studiedag belegden. Van deze studie verwacht de leiding van het Cultureel Centrum Maastricht in dit en komende seizoenen een steeds groeiend effect voor wat het theater- en concertbezoek betreft. Op vrijdag 24 februari beleefde een goed gevulde schouwburg de officiële opening van de Duitse Culturele Week in ZuidLimburg, waarbij de Duitse ambassadeur in Nederland, Zijne Excellentie K.H. Knoke, aanwezig was en waar de opera van Bonn een voorstelling gaf. Het was een glanzende voorstelling van 'Figaros Hochzeit' waarop een geanimeerde receptie volgde.
Wethouder mr. W. Kom deelde in de raadsvergadering van 4 april mede, dat het College van Burgemeester en Wethouders een voorstel voorbereidt, waarin de gemeenteraad wordt gevraagd een crediet ter beschikking te stellen voor de afbouw en betere exploitatie van de schouwburg. Van het College van Burgemeester en Wethouders kan niet verwacht worden, aldus de Wethouder, dat het een positieve toezegging kan doen omtrent het gereedkomen van het project einde 1968. In de raadsvergadering van 2 mei '67 voteerde de raad na uitvoerige discussie over voor en tegen f 4.367.700,voor de definitieve en volledige afbouw van de stadsschouwburg. Voor het stadsbestuur is de afbouw van de schouwburg niet uitsluitend comedie geweest, maar eerder een drama in vele akten met zo nu en dan een ongewilde tendens naar het tragikomische. Wethouder Kom noemde de afbouw 'een trieste geschiedenis met vele moeilijkheden'. De streefdatum van 20 september 1968 voor het gereedkomen van de afbouw kan echter niet worden gegarandeerd. Het aantal verkoopbare plaatsen van ruim 700 is verzekerd. In de toekomst kunnen in de schouwburg alle stukken gebracht worden met uitzondering van zeer groot gemonteerde opera's.' Het vierde interprovinicaal Toneel- en Declamatietoernooi voor middelbare scholen in Nederlands en Belgisch Limburg werd gehouden op 16 februari '67. Elf scholen en onderwijsinstituten namen aan het toernooi deel. De wisseltrofee werd toegekend aan de Rijksmiddelbare Normaalschool te Tongeren (B.), de prijs van de provincie. Op de wereldtheaterdag - 28 maart - wees de directeur Wim Bary op de stijgende lijn voor het Culturele Centrum en het theaterleven en hij hoopte op de topscore van 80.000 bezoekers bij het afsluiten van het seizoen. Bijzondere belangstelling trok het tweede Congres 'Menselijke ontmoeting in Kunst en Kerk', georganiseerd door het bestuur van de Stichting 'Kunstzinnige vorming voor Priester en Religieus'. Het congres werd gehouden van 29 maart tot en met l april. Het doel van het congres is: contact tot stand te brengen tussen priester en religieus enerzijds en de kunst en de kunstenaar anderzijds. H et congres werd bijgewoond door l 8 5 deelnemers (v.j. 155) van wie 145 Nederlanders (v.j. 133) en 40 Belgen (v.j. 22). Onder hen waren 29 priesters (v.j. 44), 18 broeders
Na de geboorte van Prins Alexander plantte de Maastrichtse schooljeugd een herinneringsboom op het Bat.
27
3 mei
Op deze dag vindt de jaarlijkse dodenherdenking op het Vrijthof plaats. O p dezelfde dag wordt herdacht, dat de provincie Limburg honderd jaar bestaat. Hare Majesteit de Koningin kwam er speciaal voor naar Maastricht over. De herdenking, in tegenwoordigheid van vele hoogwaardigheidsbekleders en vertegenwoordigers van vele organisaties op cultureel en maatschappelijk gebied, vond plaats in de Stadsschouwburg.
6 mei
Het Maastrichts Mannenkoor ontvangt het Praagse koor Kriskovsky, dat ten stadhuize door het gemeentebestuur wordt verwelkomd. De internationale Kennedyschool op Belfort wordt officieel geopend.
10
mei
De binnenstad krijgt een feestelijke aanblik doordat in de hoofdstraten van Maastricht de jaarlijkse St. Servaasmarkt wordt gehouden.
en fraters (v.j. 14), 126 zusters (v.j. 91) en 12 leken (v.j. 6). Bij de openingszitting toonden autoriteiten uit Nederland en België hun belangstelling. In tien gespreksgroepen, ondergebracht in de zalen van de Stadsschouwburg en het Staargebouw, werd door de congressisten van gedachten gewisseld over de onderwerpen: ballet, beeldende kunst, film, literatuur en toneel. Er werden ballet-, toneel- en filmvoorstellingen gegeven. Een novum voor Maastricht was het eerste boekenbal, dat ter gelegenheid van de 32ste boekenweek werd georganiseerd. Er waren 750 gasten, die samen met een aantal bekende Nederlandse en Belgische schrijvers, de Acteurs van het Groot Limburgs Toneel een grandioos feest ervan maakten. De zalen van de schouwburg waren versierd met 'art en snob-art' en het was lang geleden, dat een dergelijk carnavalesk feest, waarvoor de bezoekende schrijvers niets dan lof hadden - en ook de overige gasten - door de Maastrichtse schouwburg had gedaverd. Van 26 oktober tot en met 5 november werd het kinderboekenweekfeest gehouden en ook dat werd een succes. Er werden voorleeswedstrijden gehouden, waaraan aardige prijzen waren verbonden, terwijl tijdens de pauzes in de redoutezalen een boekenmarkt werd gehouden, die door veel kinderen met hun ouders werd bezocht. Ook werd dit jaar het eerste Jongeren-Toneelweekend gehouden, georganiseerd door de jeugdsectie van de Nederlandse Amateurtoneelunie en het Nederlands Toneelverbond in samenwerking met het Werkverbond Katholiek Amateurtoneel en het Cultureel Centrum Maastricht, op 29 en 30 april. De Gouverneur mr. dr. Ch. van Rooy, zei in zijn sympathiek openingswoord o.m.: 'Om te trachten van de jeugd een goed toneelpubliek te maken is verstandig. Een goede voedingsbodem heeft tot gevolg - wederzijds tussen acteurs en publiek - een beter begrip en grotere waardering.' 'De gelukkige start', aldus directeur Wim Bary in zijn sluitingswoord, 'dwingt ons met dit werk door te gaan'. Twee dagen voorstellingen, discussies en improvisaties waren er een duidelijk bewijs van, aldus de pers, dat deze dagen waren uitgegroeid tot een enthousiaste manifestatie van modern toneel in Maastricht. Het toneelweekend voor de jeugd zal in 1968 worden herhaald op 7 en 8 april. Het plan is, de oprichting van een jeugdtoneel-
werkgroep in Maastricht, waarin jongeren van 16 tot 25 jaar bezig kunnen zijn met toneelspelen. Er zullen tien lesavonden en twintig werkavonden worden gehouden. Er zullen gezamenlijk voorstellingen worden bijgewoond. 'Café-chantant' in de Redoute. Een nieuw initiatief, dat onmiddellijk, getuige de grote belangstelling van in en buiten Maastricht, bleek in te slaan. Max Tailleur kwam naar Maastricht, het cabaret-gezelschap 'Pepijn', het 'Lurelei'-cabaret en
het werden alle plezierige avonden. Ook het eigen Maastrichts cabaretgezelschap 'Miauw' gaf binnen en buiten Maastricht, zelfs in Zwitserland, succesvolle vcorstellingen. Een hoogtepunt in de Schouwburg werd de viering van 'Honderd jaar provincie Limburg', een middag, die werd bijgewoond door Hare Majesteit de Koningin, de Minister-President, de vice-president van de Raad van State, de voorzitter van de Tweede Kamer, de Bisschop van Roermond, de Commissaris der Koningin en vele andere hoge gasten. Feestelijk werd herdacht het feit, dat het hertogdom Limburg honderd jaar geleden werd ontslagen van de banden met de Duitse Bond, waardoor het een Nederlandse provincie werd, gelijkwaardig aan de andere provincies.
Sport
12.
mei
Een bijzondere dag voor Maastricht. Een herdenkingssteen wordt ingemetseld in de oprit van de Zuiderbrug, nu op deze dag de twee brughelften aaneen worden gesloten. 13 mei
Academische zitting ten stadhuize van 'Carosi' in samenwerking met de stichting 'het Graf ·van St. Servaas'. In de avond boetetocht van de Sint Servaas naar de 0.L. Vrouwebasiliek, waarin de Noodkist wordt gedragen. 14 mei
Onthulling van een gedenkteken voor de Maastrichtse missionarissen, die sinds 1900 gestorven zijn. De gedenksteen is aangebracht in de Fatimakapel van de St. Mathiaskerk en wordt onthuld door loco-burgemeester, wethouder G. Gijbels. 16 mei
Oprichting van de Stichting Sociale Werkvoorziening Maastricht en omstreken. Bezoek van de Australische ambassadeur mr. Colin Troup Moodie en zijn secretaris aan Maastricht. De hoge gasten bezoeken o.a. de Kristalunie.
De Gemeentelijke Sportstichting, die ten doel heeft de bevordering van lichamelijke opvoeding, sport en spel in de Gemeente Maastricht, houdt zich bezig met de bevordering van de aanleg van sportterreinen, sportgebouwen en andere gelegenheden voor de beoefening van sport en spel en met het beheren en exploiteren van de door de gemeenteraad aan de Stichting daartoe in gebruik gegeven sportterreinen en -gebouwen. Zij ijvert voor de samenwerking tussen de gemeente Maastricht en de in deze gemeente werkzame sportverenigingen, zij geeft voorlichting over alles wat de lichamelijke opvoeding kan bevorderen en zij stimuleert de opleiding van sport- en jeugdleiders. Zij houdt zich bezig met : voetbal, handbal, hockey, honkbal en korfbal, gymnastiek en atletiek, tennis, tafeltennis en badminton, zwemmen en watersport, volleybal en basketbal, judo, boksen en schermen en alle overige takken van sport. D e bemoeienis met de lichamelijke opvoeding is de laatste jaren een steeds belangrijker taak van de overheid geworden. De Sportstichting assisteert daarbij als de overkoepelende organisatie voor de plaatselijke sportverenigingen. Zij is een adviesinstituut voor Burgemeest~r en Wethouders. Zij werkt met een totale personeelsbezetting van twintig man, waarvan er drie permanent de kantoren in de Rechtstraat bezet houden. Dat de Sportstichting geen winstgevende instelling is, laat zich gemakkelijk begrijpen. D e zich steeds uitbreidende stad vraagt altijd meer om sportterreinen en sportgebouwen, iedere nieuwe woonwijk vraagt voor de sport haar accommodatie. Het is daarom heel begrijpelijk, dat de begroting voor 1968 van de Gemeentelijke Sportstichting een tekort vertoont van f 760.000,-, waartegenover van al de verenigingen gezamenlijk slechts een bedrag van f 62.000,- staat, zijnde de huurpenningen van terreinen enz. die door de Sportstichting moeten worden onderhouden. In het jaar 1967 is de gemeente in vergelijking met voorafgaande jaren aanmerkelijk meer gaan doen voor de zaalsporten, al blijven er nog vele wensen over. Voor de veldsporten is het aantal terreinen de laatste tien jaren uitgegroeid tot negenentwintig voetbalvelden, waarvan er negentien in gemeentelijk beheer zijn. Er is, zo vernemen we, nog een groot tekort. In l 97 r zullen er 72 ha. nodig zijn waarvan op dit ogenblik 4 5, 5 ha. aanwezig zijn. Nog 25 ha. moeten worden gereed gemaakt.
30
Momenteel is het nog zo, dat men voor verschillende zaalsporten uitwijkmogelijkheden moet zoeken in Heerlen, Brunssum, Sittard, Mechelen aan de Maas en Geleen. Vooral het aantal gymnastiekzalen moet worden uitgebreid. Er zijn er nu twee in aanbouw. De gemeenteraad besloot bovendien er nog drie te bouwen in systeembouw. Ook de sporthal bij het nieuwe gemeentelyceum in West is in aanbouw. Is ook die gereed, dan beschikt men in Maastricht over een redelijke accommodatie 20
mei
Opheffing van de sluis op St. Pieter, die in verband met de sluiting en drooglegging van het kanaal overbodig is geworden. 24 mei
Congres van de Ex-politieke gevangenen te Maastricht met als bijzonderheid een spreekbeurt van de bekende Oostenrijker ir. S. Wiesenthal. 26 n'ei
Fimda-uitreiking aan 32 afgestudeerden van de Hogere Hotelschool.
De Amerikaanse ambassadeur mr. William Tyler brengt ter gelegenheid van Memorial day op Margraten een bezoek aan Maastricht in gezelschap van enige Amerikaanse generaals.
voor de zaalsporten. Zo bemoedigend als het was, dat de Raad op voorstel van Burgemeester en Wethouders besloot, de gemeentelijke subsidie voor de jeugdsport met 3 5°/o te verhogen, zo teleurstellend is het ook, dat de vereiste goedkeuring hiervoor van Gedeputeerde Staten nog niet is verkregen. Een hoogtepunt op sportgebied was, dat dit jaar het grenslandtoemooi tussen de steden Aken, Luik en Maastricht in Maastricht gehouden werd. Maastricht werd wel duidelijk geklopt, maar men werkt er serieus aan om in 1968 revanche te nemen. Over de sport sprekende komt men in Maastricht vanzelf bij M .V.V. terecht en dan komt er een bezorgde trek op de gezichten van de mensen van de sportstichting. M.V.V. heeft de geestdriftige belangstelling nodig van alle stadgenoten. Als men spreekt over fuseren van het betaalde voetbal
In het Groothandelsgebouw te Rotterdam hadden op 2 apri l j.I. de Nationale Kampioenschappen van de Koninklijke Nederlandse Kcgclbond voor Bondsvijftallen dames plaats. De nationale titel werd behaald door het Bondsvijftal van de Mastrecchter Keigelboond.
Op de receptie gehouden ter gelegenheid van dit kampioenschap bood namens het Gemeentebestuur loco-burge meester Gijbels zijn gelukwensen Foto: v.l.n.r. staande Mevr. R. Gilissen, L. Pluymaekers, P. Bennebroek; zittend: Mevr. J. v. d. Burgt, C. Wijnen.
27 mei
Onthulling van het gedenkteken van jhr. mr. Ch. Rttys de Beerenbrouck door loco-burgemeester G. Gijbels. Het borstbeeld kreeg een plaats voor de bejaardenflat van de Verlengde Calvariestraat. 30 mei
31
7 juni
Architect ]os Muré overleden, bestuurslid van de gemeentespaarbank en sinds het begin van dit jaar voorzitter van deze instelling. 9 juni
De bekende Maastrichtse zustertjes
juni
Het gouden bestaansfeest van het Natuur-historisch museum. 16 juni
De af deling Limburg van de vereniging van Nederlandse gemeenten vergadert te Maastricht om afscheid te nemen van haar voorzitter, de burgemeester van Maastricht. Hem wordt als afscheidsgeschenk een nieuwe fiets aangeboden. 18 juni
Afscheid van Ds. van Oyen. 19 juni
Mr. P. G. Meyer Viol wordt benoemd tot voorzitter van de Kamer van Koophandel.
in Limburg, verwijst men U bij de Sportstichting naar steden als Utrecht, Rotterdam en Amsterdam, waar voor wat het betaalde voetbal betreft verschillende clubs dichter bij elkaar zitten dan hier in Limburg. In het noorden en westen van het land heerst echter een andere clubgeest. Daar heerst enthousiasme, dat niet onmiddellijk gedoofd wordt als het de lievelingsclub van gisteren vandaag wat minder voor de wind gaat. Als het M.V.V. goed gaat, slaat iedere Maastrichtenaar zich op de borst. Het komt er echter op aan, ook op andere ogenblikken een goede supporter te zijn. M.V.V. heeft daar iets op gevonden. Iedere zondag tussen half twaalf en twaalf uur is er een uitzending over M.V.V. via radio Luxemburg. In die uitzendingen tracht men het publiek te animeren 's middags naar de wedstrijden te gaan. Men heeft in deze uitzendingen nog wel niet de goede toon gevonden - er kon wat meer
32
Sociale Zaken De gemeentelijke sociale instellingen ondergingen een geleidelijke reorganisatie die eind 1964 werd ingezet. Deze reorganisatie werd op 1 januari 1967 afgesloten met de instelling van een Gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken, waarvan de heer M. Jammers door de gemeenteraad tot directeur werd benoemd. Op r januari van dit jaar werd de Algemene Bijstandswet ingevoerd, die al heel spoedig grote bekendheid kreeg. Het aantal aanvragen om uitkering nam sterk toe, mede door de teruglo-
Doorkijk in een gedeelte van de nieuwbouw van het Ziekenhuis St. Annadal.
33
22
juni
De Grote Staat in feesttooi. Vroom en Dreesmann viert zijn 60-jarig bestaan. 23
juni
Première van de Pierre Kempfilm ten stadhuize. (Filmische impressies op gedichten van Pierre Kemp.) 24
JUnl
Een populaire figuur uit de stad, vooral in het stadskwartier 'Petit Paris', dhr. G. (De Piele) Hameleers overleden. 27 juni
De Scheepsband van de U .S.S. Essex marcheert door Maastricht ter gelegenheid van het bezoek aan de stad van de hoofdluchtmachtaalmoezeniers van de NATO, die ten stadhuize worden ontvangen. 1
pende conjunctuur, die oorzaak was van het toenemend aantal werklozen. De pendel naar Duitsland verminderde, en de werkgevers gingen om voor de hand liggende redenen de personeelsbezetting op de diverse bouwwerken kritischer bekijken. Ook dit werkte de toeneming van het aantal werklozen in de hand. Om dit tegen te gaan werden bij het Rijk de nodige besteksklare plannen ingediend. Op het einde van het jaar echter was de invloed hiervan om te komen tot uitbreiding van de werkgelegenheid nog niet goed merkbaar. De toestemmingen om tot uitvoering van deze plannen over te gaan, komen vertraagd binnen. De organisatievorm voor de werkvoorziening voor mindervaliden kreeg een veel duidelijker beeld door de totstandkoming van één Stichting voor Sociale Werkvoorziening Maastricht en Omstreken. Hierdoor was de versnippering van vóór die tijd van de baan. Ruim 4 50 werknemers, die ten gevolge van hun handicap moeilijk of in het geheel niet meer plaatsbaar zijn in het vrije bedrijf, worden op deze wijze in staat gesteld nog aan het arbeidsproces deel te nemen. De Stichtingen Bijzondere Sociale Zorg en Centrale Caritas kwamen tot een afspraak, die zodanig functioneerde, dat met name in de westelijke stadswijken tot een gezamenlijke prestatie van hun diensten kon worden overgegaan. Een zeer nuttig instituut zal straks blijken te zijn het 'Maatschappelijk Overlegorgaan Maastricht'. De voorbereidende besprekingen hiertoe zijn vrijwel afgerond. In dit orgaan zullen de gemeentelijke organen en de particuliere organisatie elkaar als gelijkwaardige partners ontmoeten om tot een gezamenlijke beleidsadvisering te komen. Hierin nemen straks deel organisaties op het gebied van Maatschappelijk Werk, Jeugdzorg, Bejaardenzorg, Gezondheidszorg en Stedebouw.
juli
Viering van het 50-jarig bestaan van de woningbouwvereniging 'St. Mathias'. 2
juli
Jeugdleidsters en -leiders uit Aken bezoeken Maastricht.
34
Financiën Het tekort van de begroting 1967 beliep rond f 3.800.000,ondanks het feit, dat een aantal gemeentelijke belastingen en heffingen met ingang van '67 in belangrijke mate waren verhoogd. De financiële zorgen blijven dus groot voor Maastricht. Deze zorgen zullen het vooruitstreven van de gemeente van nature wel bij voortduring blijven afremmen. Overal nodig geachte voorzieningen zullen blijven uitgaan boven de reële financiële mogelijkheden. Binnen het kader van de geldende voorschriften dreigen alle activiteiten die niet direct rendabel zijn, te worden verstikt. Dekking van het begrotingstekort door verdere verhoging van de wettelijke en praktisch beperkte gemeentelijke belastingen en heffingen is niet mogelijk. Sanering van de begrotingspositie is alleen dán mogelijk, wanneer er extra-hulp komt van het Rijk in de vorm van aanvullende bijdragen uit het Gemeentefonds op basis van toepassing van artikel 12 van de Wet financiële verhouding tussen het Rijk en de Gemeenten. Zo'n aanvullende uitkering werd reeds in 1964 door de gemeente aangevraagd, doch een definitieve uitspraak in deze laat nog altijd op zich wachten. Dat de betrokken Ministeries de noodsituaties van Maastricht toch hebben onderkend, blijkt intussen uit de uitkering aan de gemeente van een voorlopige bijdrage van f 920.000,- voor 1967. Zelfs al zou door een aanvullende bijdrage het gehele begrotingstekort worden gedekt, dan is de verhoging van het gemeentelijk verzorgingspeil niet gewaarborgd, gezien de zeer stringente voorwaarden, die aan het verlenen van een aanvullende bijdrage worden gesteld. Naast de gewone dienst leverde ook de financiering van de gemeentelijke kapitaalsuitgaven in 1967 moeilijkheden op. De centrale financiering van deze uitgaven werd in r 967 onverkort gehandhaafd. Hierdoor werd uiteraard landelijk een evenwicht bereikt tussen de voor de gemeenten beschikbare vaste middelen en de totale investeringen van de gemeenten. Aangezien de aanleg van de John Kennedybrug c.a. behoorde tot de evenbedoelde 'werken waar men reeds mee bezig was', kreeg de gemeen te Maastricht een relatief groot aandeel in de beschikbare vaste middelen, doch dit was tevens de oorzaak van afremming van andere voorzieningen. Een verhoging van het gemeentelijke investeringsniveau op korte termijn mag niet worden verwacht.
35
Bevolking Om een goed beeld van de bevolking van de verschillende stadsgedeelten van Maastricht te krijgen leek het ons dienstig erop te wijzen, dat de totale bevolkingsaanwas maar matig verloopt. Er is nauwelijks van aanwas sprake. In 1963 had Maastricht 94.216 inwoners; in 1964: 94.939; in 1965: 94.992; in 1966: 95.393. In de totale binnenstad woonden in 1946: 22 .312 personen. In l 9 66 nog maar 11.0 3 5. In de oude city bedroeg het inwonertal in 1946: 6.214; in 1966: 2729. In de buitenwijken west, uitgezonderd zuid-west en noord-west, is het inwoneraantal in die tijd enorm toegenomen: 12.995 in 1946 tegen 34.164 in 1966. In de binnenstad aan de oostelijke Maasoever liep het inwonertal terug van 8.567 tot 5.324. In nieuw-oost daarentegen klom het inwonertal van 14.330 tot 26.852.
Telefoon In de uitbreiding van de stad, vooral wat de industriële groei betreft, hebben de verschillende diensten, die de onderlinge communicatie verzorgen, maar te volgen. Zo ook de telefoon. Het Telefoondistrict Maastricht heeft op l december een uitbreiding ondergaan met achthonderd nieuwe aansluitingen. Daarmee werd de totale capaciteit van de drie centrales van het district gebracht op 18.500 aansluitingen. Er behoeven voorlopig geen aanvragers voor een telefoonaansluiting meer op de wachtlijst te worden geplaatst wegens gebrek aan nummers.
37
Industrie Al kan men over het algemeen zeggen, dat het jaar 1967 voor de industriële sector een bijzonder aarzelend jaar moet worden genoemd, voor Maastricht gelden niet zulke grote problemen als voor de rest van het industriële Limburg. De Maastrichtse industrieën zijn niet meer zo eenzijdig als in het verleden, toen vierduizend gezinnen ongeveer hun bestaan vonden in de keramische industrie. Dat laatste heeft conjunctureel natuurlijk nogal iets kwetsbaars. De Maastrichtse industrie van thans kan worden getypeerd door haar grote elasticiteit, haar veelzijdigheid en haar internationale verwevenheid. Als men hierover spreekt met de voorzitter van de Kamer van Koophandel, mr. P. G. Meyer Viol, directielid van de Koninklijke Nederlandsche Papierfabriek te Maastricht, zegt hij: Wanneer men eind 1967 de situatie van de Maastrichtse industrie in haar totaliteit vergelijkt met de gang van zaken elders in het land, dan ziet men, dat de Maastrichtse industrie tegen de conjuncturele neergang krachtig weerstand heeft geboden, zoals ze dat ook deed tegen de gevolgen van de structurele aanpassing in de rest van Zuid-Limburg. De voornaamste pijlers van de economische bedrijvigheid in Maastricht zijn de keramische-, de cement-, de papier- en de chemische industrie. In deze bedrijven werkten eind 1967 ongeveer 8000 personen, tegenover 8100 in 1962. De meeste van deze bedrijven kunnen gerekend worden tot de procesindustrie. De produktie is met ongeveer dezelfde personeelsbezetting niet onaanzienlijk gestegen, in procenten uitgedrukt met 60 à 700/o. Om deze kernindustrie zijn een aantal bedrijven gegroepeerd, die behoren tot de metaal-, hout-, rubber- en textielverwerkende sector. In totaal werkten in l 962 in deze industrie 1 5.200 personen, eind 1966 was dit aantal 15.500. Ook de werkgelegenheid in de industriële bouwondernemingen is niet onbelangrijk : eind 1967 ongeveer duizend personen. Al deze industrieën tezamen geven aan de bedrijvigheid een structurele variatie die belangrijk is, weliswaar nog niet uitgebouwd tot een voldoende breed patroon, doch krachtig genoeg om een al te grote afhankelijkheid van de Maastrichtse bevolking binnen de perken te houden. Een veelzijdig gevarieerd industriepatroon zal namelijk in een neergaande conjunctuur
39
veel beter weerstand kunnen bieden dan indien de bedrijvigheid zich concentreert in gespecialiseerde bedrijfstakken. Naast de veelzijdigheid kenmerkt de industriële bedrijvigheid in Maastricht zich door haar internationale verwevenheid en haar bereidheid tot samenwerking in groter verband. Voorbeelden zijn de nederzetting der keramische industrie in Griekenland en de papierindustrie in België en Spanje en haar samenwerking met een Canadese onderneming, van de chemische industrie in Duitsland, Italië en Frankrijk, van de meubelindustrie in Duitsland enz. Op de exportmarkt verschijnt een ruim assortiment van produkten van aardewerk, metaalprodukten en machines, rubberartikelen, papier, houtwaren, meubelen tot onbreekbare horlogeglazen toe. Van de keramische produkten weet de doorsnee-Maastrichtenaar het wel, maar dat bijvoorbeeld de 'Artifort'-meubelen een wereldnaam genieten, en dat de Spijker- en Draadnagelfabriek exporteert naar 54 landen, de in Maastricht vervaardigde rubberbanden hun weg vinden over heel de wereld, dat zal minder bekend zijn. De voortgezette mechanisatie en automatisering in de bedrijven maakte het mogelijk meer te fabriceren met minder mankracht, en zo ontstond er dus in Maastricht een arbeidsreserve. Eind oktober 1967 was het aantal mannelijke werkzoekenden in Maastricht ongeveer 1400, dat is ongeveer 6°/o van de afhankelijke mannelijke beroepsbevolking. Het is te hopen dat in de nabije toekomst het bouwrijpe industrieterrein aan de Beatrixhaven met de stimulering van de financiële faciliteiten der Overheid, nieuwe initiatieven tot ontplooiing brengen tot opvang van de arbeidsreserve en verbreding van het industrieëel patroon. Het Maastrichtse industriële klimaat is, al met al, niet ongezond. Zag men enige teruggang in de aardewerksector, - er vloeide hier een aantal arbeidskrachten geleidelijk af, - elders constateerde men een vooruitgang. De Maastrichtse arbeider toont zich gewillig, en men constateerde in het afgelopen jaar aanmerkelijk minder ziekteverzuim. Men zal er goed aan doen, bij de vestiging van nieuwe industrieën, bedrijven aan te trekken met hooggekwalificeerde arbeid. Constateerde men in verschillende bedrijven een vooruitgang, het meest spectaculair was dit toch wel het geval bij de Koninklijke Nederlandse Papierfabriek, die op de bekende terreinen langs de Maas uitbreiding
Mr. P. G. Meyer Viol, directeur van de Kon. Ned. Papierfabriek, voorzitter van de Kamer van Koophandel en Fabrieken.
onderging, maar die in snel tempo een geheel nieuw fabriekscomplex liet bouwen even over de grens in het Belgische Lanaken. Wat in Lanaken tot stand komt, zal, wanneer het complex geheel gereed zal zijn, twaalf miljoen gulden kosten. Het wegennet, dat ervoor nodig is kwam in november van dit jaar gereed. De hele nieuwbouw in Lanaken verloopt volgens plan. Als zich geen stagnaties voordoen, zal men begin 1 968 met de produktie kunnen beginnen. In het eerste jaar hoopt men een
produktie te halen (in Lanaken), van 40.000 ton papier. D e topproduktie bedraagt er 60.000 ton, deze geteld bij de produktie, die Maastricht in 1966 haalde, zal straks r 80.000 ton papier belopen. Door de voortschrijdende mechanisering zal de personeelsbezetting van Lanaken slechts circa 400 bedragen, tegen 2400 in Maastricht, waarbij men er dan wel rekening mee moet houden, dat eveneens een aantal mensen nodig is voor alle andere takken van het bedrijf op het 'hoofdkwartier'.
Luchtfoto van de jongste uitbreiding van de Kon. Ned. Papierfabriek in Lanaken, waar het bedrijf (400 employés) voorjaar 1968 in gebruik zal worden genomen.
Nieuwe synagoge Maastricht bezit, dat hebben recente onderzoekingen uitgewezen, de oudste Nederlandse Synagoge. De Joodse gemeente van Maastricht beleefde op 24 september een hoogtepunt in haar geschiedenis, toen de gerestaureerde hoofdsynagoge aan de Capucijnengang tijdens een luisterrijke plechtigheid opnieuw kon worden ingewijd. Het oude gebouw, dat aanvankelijk niet zou worden hersteld, is door de restauratie omgetoverd in een pronkjuweel onder de godshuizen. Wie bij de plechtige ingebruikneming aanwezig was, zal zich verbaasd hebben over de stijlvolle wijze, waarop het eertijds zo vervallen interieur kostbaar maar stemmig was gerestaureerd. Dank zij de financiële steun van rijk, provincie en gemeente, aangevuld met enkele Joods-Amerikaanse fondsen, kon de verbouwing na het verval en de vernieling van in en na de oorlog tot stand komen. D e Maastrichtse Hoofdsynagoge is thans in oude luister hersteld. Op 24 september vond de herinwijdingsplechtigheid plaats, die geleid werd door Opperrabbijn E. Berlinger uit Amsterdam. De plechtigheid begon met het overbrengen van de Torarollen, de gebedsrollen, welke werden geplaatst in de heilige Arke. Nadat opperrabbijn Berlinger deze plechtigheid verricht had, ontstak hij de eeuwige lamp. Na een ontroerende inwijdingsrede, waarin hij zijn grote vreugde uitte over het behoud van deze uit 1840 daterende synagoge voor de Nederlandse Hoofdsynagoge van Maastricht, - waaronder o.a. ressorteren de ringen van Sittard, Heerlen, Meerssen en Eysden, - werden gebeden en teksten gezongen of voorgedragen door opperrabbijn Berlinger, prof. dr. H. Bloemendal uit Nijmegen en voorganger]. van Gelder van de Maastrichtse gemeente. Joodse deputaties uit binnen- en buitenland waren aanwezig op een drukke receptie, die na de inwijding in 'Dominicain' werd gehouden, waar velen het bestuur onder voorzitterschap van de heer I. Olman kwamen gelukwensen. De Maastrichtse stedelijke gemeenschap was onder meer vertegenwoordigd door Deken mgr. K. Roncken, dominee Postma en loco-burgemeester de heer G. Gijbels, naast deputaties uit burgerlijke zowel als militaire kringen.
43
Een afscheid en een welkom
Het laatste college van B. en W" onder voorzitterschap van mr. W. Baron Michiels van Kessenich.
45
IJ juli
Uitvoering in de zaal van het conservatorium door het koor en orkest van de Technische H ochschule van Aken.
15 juli
Opening van de 'Wieker Broonk' door de burgemeester.
18 juli
Werkbezoek van Prins Claus.
21
juli
Pierre Kemp overleden, Maastrichts meest bekende dichter uit de laatste tientallen jaren.
22
juli
Opening van 'Petit Paris' op het Amorsplein, in de Platielstraat en Achter 't Vleesh1.ûs.
24 juli
Kindervakantiewerken 'Stap In' in de Dominicanerkerk geopend.
In een belangrijk opzicht wijkt dit jaaroverzicht af van zijn vele voorgangers. Want in het overzicht over 1967 komt een afscheid en een welkom aan de orde. Een afscheid van de Burgemeester, die ruim dertig jaar de stad heeft bestuurd en een welkom aan zijn opvolger, mr. A.M.I.H. Baeten. Mr. W. Baron Michiels van Kessenich ging op l november heen. Een merkwaardig afscheid. Onvergetelijk om de sfeer, waarin dit plaats vond. Typerend voor Maastricht, dat in zijn beoordeling zich in de loop der jaren vaak al te spontaan, soms zelfs wat onbesuisd, heeft getoond. Burgemeester Michiels van Kessenich heeft in de loop der jaren - hij kwam op l 5 mei 1937 van Beek naar Maastricht - heel wat kritiek te incasseren ge' kregen. Voor zover deze niet tot hem doordrong, hetgeen nauwelijks aanneembaar is te achten, want hij had daarvoor wel zijn relaties en hij kende bovendien ook zichzelf zeer wel, wrong deze kritiek zich toch door zijn stad. Maar hij heeft die stad in de loop der jaren zo lief gekregen, dat hij de kritiek gaarne op de koop toe nam. Het mag nu, ook op deze plaats wel eens gezegd worden: hij kon heel wat hebben. En hij is ondanks alles zichzelf gebleven. De aristocratische burgemeester, die begrepen heeft, dat besturen in belangrijke mate een kwestie is van geduld en vertrouwen. Hij heeft geweten, dat hij het anders kon doen dan een ander dit zou hebben gedaan. Hij heeft zijn colleges, zijn gemeenteraad en zelfs de burgerij volledig de gelegenheid gegeven, hem te leren kennen. En ook zijn vrouw. Hij werd, toen hij in Maastricht aankwam, aarzelend benaderd door allen, die met hem in aanraking kwamen. Nu is het voor een Maastrichtenaar wellicht ook wel wat vreemd, een Burgemeester binnen de muren te moeten halen, die als fervent geheelonthouder bekend was. Maar de nieuwe burgervader heeft het altijd zo gespeeld, dat men daar spoedig aan wende en niemand heeft aan hem ooit bespeurd dat hij de vreugdevolle dingen van het leven uit de weg ging, omdat daar in Maastricht nog wel eens een goed glas aan te pas bleek te komen. Integendeel. Hij deed mee op zo een speelse wijze, dat men bij sommige gelegenheden wel eens dacht, dat het ook wel een tikkeltje minder kon. Maar ook daarin bleef hij zichzelf. Hij droeg het kostuum van Geheim Kamerheer van de Paus met evenveel gemak als zijn zomerse caravanuitrusting.
Hij kon zich vanzelfsprekend in de hofauto van het Vaticaan naar de St.-Pieter laten rijden, maar met evenveel begrip voor de situatie aardappelen zitten schillen op de Parijse Seinekade, voor de ingang van zijn eigen rijdend hotelletje. Op de dag van zijn officiële afscheid, toen hij het genoegen smaken mocht t6ch nog even over de nog niet helemaal af gewerkte zuiderbrug te rijden, deed hij dit, omdat het niet anders kon, op de nieuwe fiets, die hij van de Vereniging van Nederlandse Ge31 juli
Het contract wordt getekend met de Cleveland Twist-Drill-Company, waarmee de vestiging van de eerste Amerikaanse industrie aan de Beatrixhaven te Maastricht is verzekerd. 2
augustus
De oudste inwoner van Maastricht, de heer Chr. Th. van Doorn, wordt 104 7aar. 3 augustus
De Gemeentespaarbank opent twee nieuwe bijkantoren, aan de Meerssenerweg en aan de Gewantmakersdreef. 4 augustus
~ ..~". ~' ~·" ., ~-1 ~ /. .· .:~
Start te Maastricht van de 'Pax Christi' -voettocht na een Latijnse H. Mis in de O.L. Vrouwebasiliek.
..
7 augustus
T.V.-opnamen door de KRO van de krotopruiming en sanering. 10
augustus
Inspectie van de groenvoorziening in Maastricht door de wethouder van Openbare Werken, de heer R . de Vries en de besturen van de bouwverenigingen.
. " 1
;
t
...
•
..1
~ •r
Een van de velen op de laatste receptie, ir. J. H. Reintjens die inmiddels zelf ook afscheid nam als directeur van 'Radium-Rubber'-Vredestein. Afscheid van de Politie. Commissaris mr. P. J. Arends presenteerde voor het laatst zijn corps.
47
meenten Afd. Limburg had cadeau gekregen en hij deed het in een potsierlijke uitrusting, een gele helm op en een vooroorlogse golfbroek aan, en hij knoopte er meteen maar een rondje aan vast door de stad, naar de 'Momus', terwijl hij op de middag van diezelfde dag, 28 oktober, in galakostuum en tnet al zijn decoraties gesierd, officiëel afscheid ging nemen van zijn gemeenteraad. Dat kon allemaal. Hij kon zijn gemeenteraad op gezette tijden tot het uiterste brengen, om dan met een van zijn 14 augustus
'De mei' op de nieuwbouw van het kantoor voor Keuringsdienst van Waren in Maastricht-west.
r 5 augustus
Na een kort ziekbed overlijdt dhr. F. Smeets, jarenlang direkteur van de CJemeente-H.B.S. Wethouder R. de Vries heit de eerste paal voor de nieuwbouw van de Bouwmaatschappij P. Knols aan de Beatrixhaven. 18 augustus
Een Bretonse Volksdansgroep bezoekt Maastricht en w ordt ten stadhuize ontvangen.
19 augustus
De jeugd houdt een eerste 'Love-in' op het Vrijthof onder auspiciën van de Vara, welk gebeuren in een stromende regen op een mislukking uitloopt.
20
augustus
Het St. Caecilia-koor van St. Pieter op de Berg viert zijn 12 5-jarig bestaan.
Drie oud-medewerksters met hun vroegere 'baas'. Ook mgr. P. Moors, bisschop van Roermond, verscheen ter receptie.
26 augustus
Afscheid v an de Paters ]esuïeten van Maastricht, met een academische zitting en een luisterrijke feestavond in de 'Staar'-zaal.
27 augustus
Veertigjarig jubileum v an de harmonie 'St. Caecilia' in Maastricht-oost. De v ereniging geeft een uniek gedenkboek uit.
31 augustus
Openbare Werken herdenken het 1 21/i-jarig jubileum.
1
september
Feestelijke herdenking van het hond erdjarig bestaan van het Roode Kruis in Limburg te Maastricht.
7 september
De fractiev oorzitters van de R aad van Maastricht in conferentie bij de gouverneur inzake de benoeming van een nieuwe burgemeester.
duizend geestige vondsten of met een eloquent slotbetoog t6ch weer zijn zin te krijgen, maar hij kon ook in de herfst door de regen lopen aan het hoofd van de Bidweg naar de 'Sterre der Zee'. Hij was een burgemeester van verrassingen. Als men in de gemeenteraad dacht te weten, welke kant hij bij het behandelen van een of andere belangrijke zaak zou uitgaan, kon hij op het laatste moment zo bekwaam 'bijsturen', dat hij heel de raad tot zijn verrassing plotseling met lege handen kon laten staan. Dat heeft wel eens ergernis gewekt, vooral wanneer hij de besprekingen zo lang kon laten doorzeulen, dat men de uitputting nabij was, maar hij kon, soms na een kwade uitval, toch weer in alle gemoedelijkheid een sigaar opsteken in de zekerheid van zijn overwinning. Daarbij verloor deze burgemeester nooit het respect, althans niet zichtbaar, voor zijn gemeenteraad. Drs. Banens die hem bij zijn afscheid mocht toespreken namens de raadsleden, noemde hem een man van paradoxen. En dat was hij ook. En hij demonstreerde die veelal op de meest onverwachte momenten. Hij had ook zijn stokpaardjes. Hij is de uitvinder geweest van de verkeersbrigadiertjes in Nederland, die hij kon toespreken alsof hij zijn eigen groot gezin om zich heen had staan. Het voorbeeld van Maastrichts burgemeester, waarmee hij de schooljeugd en talloze ouders een enorme dienst heeft bewezen, is later door vele burgemeesters nagevolgd. Hij creëerde ook de Burgerdag, waarop elk jaar een van de beste burgers van Maastricht werd geëerd met de ere-medaille van de stad, maar waarbij hij meteen de gelegenheid kreeg de jonge, kiesgerechtigde burgers toe te spreken en aan te sporen, op hun manier deel te gaan hebben aan het besturen van hun stad. 'Ten overstaan van u allen afscheid te moeten nemen' zo zei hij in zijn rede in de laatste officiële raadsvergadering, 'is een harde zaak. D e onvergetelijke Gouverneur van Sonsbeeck had de moed in onze jeugd te geloven, de regering de wijsheid, niet beter te willen weten, en Hare Majesteit Koningin Wilhelmina de bereidheid, zoveel eensgezindheid met hoogstderzelver handtekening te bekrachtigen'. Hij herinnerde aan de eerste jaren van zijn verblijf in Maastricht, toen Maastricht - op 1 januari '38 - 4.240 werklozen
49
had. Enkele jaren daarvoor leefden niet minder dan 4000 gezinnen in een- of tweekamerwoningen. Hij schetste de geschiedenis van 'zijn' Maastricht gedurende de laatste dertig jaren, waarin de verschrikkingen van de oorlog een tragisch hoofdstuk vormden, maar hij kon gelukkig zeggen zeer hoopvol gestemd te zijn door het bericht, dat deskundigen zich beraden over 'optimale structuurverbetering in het Land zonder Grens'. Dat land zonder grens, ook weer een daad van een bur-
Laatste hamerslag in de laatste raadsvergadering.
50
gemeester, die geleerd had verder te zien dan de grenzen van zijn gemeente, en die het initiatief nam, samen met zijn collega's van Aken en Luik een boek uit te geven, dat van de belangen en de samenwerkingsmogelijkheden van de drie steden getuigde. In deze schets betrok de scheidende burgemeester ook de Wethouder van Sociale Zaken, de heer G. Gijbels, die hij openlijk dankte voor de wijze waarop hij, van na de oorlog tot op heden, hem had bijgestaan, hem bad vervangen, geholpen, ge-
adviseerd en toegefluisterd in de raad, wanneer hij dacht dat het scheef zou gaan door de burgemeesterlijke impulsiviteit, maar vooral de inspirerende vindingrijkheid, waarmee de heer Gijbels het sociaal beleid van deze stad voor Burgemeester en Wethouders vorm had gegeven. En natuurlijk, hoe kon het anders, sprak de burgemeester bij zijn afscheid over de komst van een universiteit te Maastricht. 'Hoe Nederland zich ook wendt', zei hij 'de vele honderden
Een goede vriend van Maastricht, mr. L. Roppe, gouverneur van Belgisch Limburg.
9 september
Burgerdag. De Maastrichtse chemicus en uitvinder Edm. H ustinx ontvangt de Ere-medaille van de stad in tegenwoordigheid van de Maastrichtse jeugd. Er worden bij deze gelegenheid 4 nieuwe leden van de Jongerencommissie gekozen, waarin zitting hebben de jeugdigen onder het kantoorpersoneel, het industriepersoneel, uit het vrije beroep en uit de studerende jeugd. 13 september
Bij de ENCI worden nieuwe cementtankers gedoopt. Bevrijdingsherdenking op het Koningsplein.
miljoenen voor Hoger Onderwijs zullen er komen. Wee de Regering, die zich hierbij laat dringen in zuinig lapwerk. Het vaderlands territoir roept om het maximum aan nut, niet om een minimum aan kosten. Naast Groningen Maastricht. Niet straks of wel eens ooit, maar nu!' De burgemeester gaf graag toe, hoe hij in de loop der jaren onder invloed van zijn Wethouders had gestaan en 'hoe duidelijk het was geweest, dat tenslotte de leiding vanuit het College het tempo bepaalt. Het is daarom, dat ik vreugde heb in het feit, door mijn heengaan ruimte te kunnen maken voor een jongere kracht. Over mijn opvolger maak ik mij geen zorgen; zoals u mijn vrouw en mij hebt gemáákt, zo zult u, heren Wethouders, samen met de Gemeente-Secretaris, hem en de zijne maken.' Tegen het einde van zijn afscheidsrede kreeg hij het ook over zijn tekorten. 'Wie lief heeft, denkt trouwens altijd zelf tekort te zijn geschoten. Zo heb ik soms te snel geschoten met de speelse munitie van mijn tong. Mag ik proberen het goed te maken?' En toen schonk de burgemeester zijn zilveren ambtsketen, cadeau van de Raad, gekregen bij zijn 2 5-jarig ambtsjubileum, terug aan de Raad, om hem de opvolger aan te bieden. 'Deze stad' zo besloot hij, 'dat zijn de mensen. Voor óns blijven de mensen de stad. De talloze met hun gezellige courtoisie, hun ongeremde vriendschap en hun speelse geest, zij zijn voor ons de stad, die we niet kunnen verlaten.' De Burgemeester en mevrouw Michiels van Kessenich werden bij gelegenheid van hun afscheid verrast met verschillende geschenken. Gouverneur dr. mr. Ch. van Rooy schonk hun samen de eremedaille van de provincie Limburg, de Burgemeester van Aken, H. Heusch, deelde mede, dat na al de vriendschap die zijn stad van Burgemeester Michiels van Kessenich had mogen ondervinden sinds de oorlog, de gemeenteraad van de Keizerstad unaniem had besloten, hem tot ereburger te benoemen, de eerste niet-Duitser die deze eer te beurt valt. De Gemeenteraad schonk de Burgemeester voor de rusttijd, die nu komen gaat, een bijzonder fraai tuinameublement en de burgerij, bij monde van de heer Jacques Chappin, bood aan mevrouw Michiels een bijzonder fraaie en kostbare broche aan, een mooi staal van Maastrichtse edelsmeedkunst en aan het echtpaar Michiels een wereldreis, waardoor zij in de gelegenheid worden gesteld hun
14 september
Bevrijdingsconcert door de 'Camera Musica Mosana' in de O.L. Vrouwebasiliek. Opening van de tentoonstelling 'Honderd jaar Roode Kruis' in de Dominicanenkerk.
15
september
Ontvangst ten stadhuize van de deelnemers aan de eerste in Maastricht gespeelde internationale tenniswedstrijd Nederland-Duitsland.
16 september
Opening van het theaterseizoen met 'een glas water' door het GrootLimburgs Toneel, waarbij H. Exc. minister M. Klompé aanwezig was.
24 september
Opening en herinwijding van de Maastrichtse hoofdsynagoge aan de Capucijnengang.
kinderen, links en rechts in de wereld verspreid, tot in Nationalistisch China toe, te gaan bezoeken. Wethouder Gijbels, die als eerste een afscheidsrede sprak, herinnerde eraan, hoe Burgemeester Michiels van Kessenich naar Maastricht was gekomen in een tijd, toen de stad relatief het grootst aantal werklozen had: 'Het was een stad met een voor een groot deel verpauperde bevolking; met een verarmde industrie; met een groot aantal monumenten en een groot aantal krotten. Nieuwe arbeidsplaatsen kwamen er praktisch niet bij en de plannen, die dit wèl mogelijk maakten lagen te liggen in een of ander regeringsbureau. Gij kreeg een stad met grote achterstand, o.a. in openbare voorzieningen, van gezondheidszorg, van recreatie en onderwijs. En u begon en u toog naar Den Haag, u vroeg en dreigde en men - in Den Haag - sprak zelfs van chanteren. Maar gij liet niet los en het eerste behoorlijk succes - de aanleg van een haven - zou bereikt zijn, als toen niet de oorlog was uitgebroken.' En verder: 'Nu, in de maand oktober 1967 zijn wij hier bijeen om afscheid te nemen van u als burgemeester van deze stad, een stad waarvan gij de geest z6 aanvoelde en zo waardeerde, dat gij zelfs voor de ondeugden van haar burgers nog waardering wist op te brengen.' Hij somde op, wat onder leiding van deze burgemeester was tot stand gekomen : het herstel van drie bruggen; de aanleg van de tunnel en de Kennedy-brug; de aanleg van de Beatrixhaven, die eindelijk met name genoemd wordt in de S.I.O.L.-regeling; de Toneelacademie. de Jan van Eyck-academie, de Hogere Hotelschool, het Conservatorium; de Stadsacademie voor Toegepaste Kunsten, die nu een modern onderkomen krijgt; de brandweerkazerne; het nieuwe Stadskantoor; de nieuwbouw Gemeentebedrijven en het complex Openbare Werken in Limmel met de rioolwaterzuiveringsinstallatie; het Ziekenhuis St.Annadal; de psychiatrische kliniek; de Sportcomplexen Jekerdal en Geusselt; de oprichting van de Stichting Bijzondere Sociale Zorg en de realisering van de eerste woonschool; de eerste Mater Amabilisschool en de eerste Pater Fortisschool in Nederland. Andere evenementen tijdens de ambtsperiode van Burgemeester Michiels van Kessenich waren: het internationaal Maria-congres; het bezoek van H.M. Koningin Wilhelmina onmiddellijk
53
na de bevrijding; het bezoek van Koningin en Prins in 1950, waarbij voor de eerste maal het door de Burgemeester ingestelde ereboek van de stad: 'Hospiti' werd aangeboden; het bezoek van Koningin Juliana en Koning Boudewijn van België, samen met Prins Bernhard, aan Maastricht in 1959; het congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, waaraan men thans nog met groot genoegen terugdenkt. Telde Maastricht in 1937 66.430 inwoners, wonende in 1r.750 J okwber
Laatste raadsvergadering onder voorzitterschap van burgemeester mr. W. Baron Michiels van Kessenich, waarin het principebesluit valt tot de bouw van een ondergrondse parkeergarage op het Vrij thof en mededeling wordt gedaan van de vestiging van de Cleveland Twist-Drill-Nederland N.V. aan de Beatrixhaven. Opening van de Vrijmetselaarsloge aan de Heggenstraat. Optreden van het Wiener Burgtheater in de Stadsschouwburg.
4 okt0ber
Bezoek van Japanse keramische specialisten aan Maastricht.
6 oktober
In de afscheidsmaand van de burgemeester: garnizoensborrel op het stadhuis in aanwezigheid van 1 50 officieren en opperofficieren, Nederlandse zowel als van de Afcent.
Een staatsieportret bij het afscheid, geschilderd door Harry Kooien.
54
7 oktober
Onthulling van het Jac. P. Thijssemonument op de binnenplaats van het Rijksarchief. Het monument is een creatie van de beeldhouwer Van Noorden uit Maastricht en stelt een voedertafel voor. 'De Ster der Toekomst', een van de populaire muziekverenigingen van Maastricht, bestaat 60 jaar. De 'Gezellen van St. Amor' komen bijeen. Tot nieuwe gezellen worden benoemd de uit Maastricht vertrokken ds. van Oyen en de Belgische minister Bertrand (Verkeerswezen) . 8 oktober
De kunstschilder Justin van de Port overleden. 12
oktober
De burgemeester neemt afscheid van de Maastrichtse Jongerencommissie. Voorzitter J. Hoen spreekt een afscheidsrede uit. 14 oktober
'Club des T oussaints' wordt opgericht. De club streeft naar het behoud van de traditionele viering van grote kerkelijke feestdagen, die nauw verband houden met het familieleven in de stad.
woningen, in 1967 bedroeg dit aantal inwoners 95.221 en het aantal woningen 2 5. 544. Aan het slot onthulde Wethouder Gijbels een door de Limburgse schilder Harry Koolen vervaardigd portret, dat in de portrettengalerij van burgemeesters in de raadzaal zal worden opgehangen, en hij betuigde namens de stad nogmaals de grote dank voor alles, wat Burgemeester Michiels voor Maastricht had gedaan en voor de wijze, waarop hij het had gedaan, daarbij gesteund door zijn vrouw, die hij ''nen ingel vaan 'n vrouw' noemde. Dit was dan het officiële afscheid. Maar daar bleef het niet bij, het burgemeesterlijke echtpaar, bijna altijd samen, nam afscheid van vele verenigingen, waarmee het contact had gehad. Van het Roode Kruis, van de B.B., van de Mastreechter Staar, en bij al deze gelegenheden bleek telkens weer, hoe het altijd de Burgemeester en mevrouw beiden waren, die in de loop der jaren met de organisaties in het openbare leven contact hebben gehad. 'Toen het met mijn gezondheid slecht ging, is het de bloedtransfusiedienst geweest, die mij gered heeft. En zo kan ik op dit ogenblik zeggen, dat ik nog altijd, en gelukkig, Maastrichts bloed in de aderen heb' zei mevrouw Michiels toen zij de Gemeenteraad en de gasten toesprak. Op 27 oktober nam de burgemeester afscheid van zijn ambtenaren, die daartoe in het 'Staargebouw' waren bijeengekomen. D e burgemeester werd hier toegesproken door de gemeentesecretaris mr. A. Minis, die in een stijlvolle toespraak de scheidende burgemeester dankte. 'Slechts aan weinig burgemeesters is het gegeven', aldus mr. Minis, 'in een periode van zo lange duur leiding te geven aan het bestuur van een stad met al haar gecompliceerde facetten. Hoezeer heeft de stad in de loop van ruim dertig jaar de ups and downs van het leven aan den lijve ondervonden: massale werkloosheid, oorlogsdreiging, vijandelijke invasie, bezetting, verdrukking, bombardementen, leed en ontbering waren haar deel, - maar ook herlevend vertrouwen, onderlinge hulpvaardigheid, verzet tegen onrecht en geweld, herwinning der vrijheid, wederopbouw, sociale en economische vooruitgang.' Dit alles vorderde een volledige belangstelling, die met name werd gevorderd van hem, die de leiding had, de burgemeester.
55
De secretaris ging tot in bijzonderheden na, wat er tijdens het bestuur van burgemeester Michiels was tot stand gekomen in Maastricht, en hij herinnerde eraan, hoe hij de Maastrichtenaren karakteriseerde op een wijze, die blijk gaf van een originele psychologische visie. Namens de ambtenaren bood hij een prachtig tapijt aan. Namens het onderwijzend personeel, werkers in de verschillende bedrijven en instellingen van de stad sprak dhr. A. ]. J. Schef-
fers, directeur van de stadsacademie een afscheidswoord. Hij huldigde de burgemeester vooral om zijn dynamiek, enthousiasme en optimisme. Op de zaterdagavond nam de burgerij op haar manier afscheid. Met muziek en met groots vertoon. Het weer was, zoals het was op de dag, toen hij vanuit Beek voor het eerst naar Maastricht kwam : abominabel! Maar de Maastrichtse verenigingen
De 'Mestreechter Geis' ontbrak ook niet op de afscheidsreceptie.
lieten er zich niet door weerhouden. Zij kwamen van alle kanten naar de markt gestroomd. En toen het weer werkelijk niet meer te dragen was, kon jammer genoeg de taptoe, die was aangekondigd, niet doorgaan, maar binnen, in de hal van het stadhuis, kwamen de raadsleden met hun dames en de deputaties van vele verenigingen bijeen: een kleurige, bonte massa, die er een daverend feest van maakte. 'De Mestreechter Geis' was er weer, die een geestig afscheids-
Zondag 29 oktober vond een plechtige H oogmis plaats in de St. Servaas.
Na de Hoogmis het ontbijt in de Sphinx-zaal. Staande werd het Maastrichts Volkslied aanhoord.
57
vers voordroeg, de sportvererugingen, onder wie A.V.' 34, de dragers van de Bevrijdingsfakkel en vele vele anderen. Op zondag 29 oktober kwam Maastricht opnieuw bijeen. Ditmaal in de Sint-Servaas. Voor een Hoogmis ten afscheid, opgedragen door de Deken van de stad Mgr. Karel Roncken ('lk hoop altijd, dat hij, om helemaal Maastrichtenaar te worden, zich eindelijk nog eens een keer Charel zal laten noemen,' had de Burgemeester aan de vooravond nog gezegd.) Aan de plech-
tige Hoogmis namen als concelebranten verschillende vooraanstaande geestelijken van de stad deel, onder wie Mgr. D ellepoort, de president van het Europaseminarie. En na deze luisterrijke plechtigheid waren er honderden Maastrichtenaren, afgevaardigden van verenigingen van allerlei aard, in de 'Sphinxzaal' bij elkaar, om met het scheidende burgemeesterspaar aan het ontbijt aan te zitten. En dit werd een nieuw hoogtepunt in de reeks van afscheidsfeesten. Het was bijna een familiefeest,
De Gemeentepolitie Maastricht staar voor het stadhuis aangetreden.
58
waarbij vooral de bejaarden zich van hun beste kant lieten zien en horen. 'Heer is noe eine vaan us', zei men. De lustige 'Avantikapel' zorgde ervoor, dat ook deze plechtigheid weer iets bijzonder feestelijks kreeg. Eenieder die erbij tegenwoordig mocht zijn, zal aan dit gebeuren de beste herinneringen bewaren. Maandag 30 oktober was er het afscheid van de politie. Ook alweer een demonstratie van hartelijkheid, die door toespraken over en weer - en door het aanbieden van een gouden horloge als geschenk - getuigde van de voortreffelijke verstandhouding.
En toen kwam er, op 3 r oktober, het afscheid van de Maastrichtse burgerij. Een receptie met veel feestelijks en met veel weemoedigs tevens. Ineens leek Maastricht het begrepen te hebben: wat men in de Baron bezeten had, en wat men nu ging missen. Het was een trieste najaarsdag. Met veel wind en met vlagen van regen. Echt geen dag voor Maastricht, om 'en masse' op te trekken naar het stadhuis, om afscheid te gaan nemen van zijn burgemeester. Maar Maastricht wàs er. Een simpel dagbladbericht was voldoende geweest om hen allen op te roepen. En Maastricht niet alleen. Van de stad waren er deputaties van alle verenigingen, maar ook van elders uit de provincie. De bisschop van Roermond en zijn co-adjutor, Mgr. P. Moors en Mgr. L. Beel, de bisschop van Luik, Mgr. Van Zuylen, verschillende gouverneurs onder wie mr. L. Roppe, gouverneur van Belgisch Limburg, en vele, vele burgemeesters uit de provincie en van elders in den lande, onder wie mr. Ch. Hustinx, burgemeester van Nijmegen en Chr. Matser, burgemeester van Arnhem. Het werd een receptie van veel cadeaus en nog veel meer goede wensen. Wensen van fabrikanten en arbeiders, van leidende figuren uit de geestelijke stand en van zo maar mensen van de straat. De vrouwelijke politieagenten, die de onmetelijke stoet van receptiegangers afsloten, waren er, maar ook de autowachter Pieke van het O.L.-Vrouweplein, de notabelen van de magistratuur en de belangrijkste figuren van de fiscus, de ijverige werkers uit het verenigingsleven en de caféhouders, de zusters en de broeders als afgevaardigden van de verschillende kloostergemeenschappen, figuren uit de jeugd-beweging en die van
59
de carnavalsverenigingen. Ze waren er allemaal. De receptie zou duren van vijf tot half acht, maar na half negen stonden er nog velen in de rij, om afscheid te nemen van de Burgemeester en Mevrouw Michiels van Kessenich. En eindelijk, eindelijk was het gedaan. Een feest van dankbaarheid maar ook een feest met een weemoedige inslag. Een afscheid met muziek, dat door de A vantikapel werd besloten met het Maastrichtse Volkslied: 'Jao Diech höbs us aon 't hart
De allerlaatste handtekening onder het allerlaat· sce officiële stuk.
60
gelege, Mestreech, door alle ieuwen heer .. .' En misschien heeft dit lied, na zoveel dagen van afscheid, nooit zoveel diepe zin gehad als op het ogenblik, toen Burgemeester Michiels van Kessenich, nu aan de zijde van zijn vrouw, met de rood-witbloemen in haar schoot, nog eens rondkeek door de oude vertrouwde stadhuishal, nog alleen maar omringd door hun kinderen. Aan het eind van alle feestgedruis staan zij, die er het middelpunt van waren, tenslotte toch weer alleen. Maastricht heeft het goed gedaan ditmaal. Het was een mooi, voor de Burgemeester en zijn vrouw vermoeiend, maar voor allen, die erbij hadden mogen zijn een ontroerend gebeuren. Men had afscheid genomen van een figuur, die in de loop van dertig jaren in de stad, die hij liefhad aan veel kritiek heeft blootgestaan, maar die, in de overtuiging, het goed te doen, zijn Maastricht is blijven dienen op zijn manier. Hij heeft, meer dan wie ook van zijn voorgangers, de stad, vooral internationaal, op een voetstuk geplaatst. Hij heeft begrepen wat het zeggen wilde, centrale figuur te zijn in het land zonder grens. Hij heeft dat vanzelfsprekend gevonden, zoals hij het ook v anzelfsprekend heeft gevonden te ijveren voor een universiteit. Dat hij als eerste buitenlander ereburger van de stad Aken werd, moet hij de grootste erkenning gevonden hebben voor zijn werken op internationaal niveau. Maar deze eervolle benceming was ook een bijzondere onderscheiding voor de stad Maastricht, die daarmede de verplichting op zich heeft genomen, met de opvolger van Baron Michiels op dezelfde voet aan goede internationale verbintenissen verder te blijven werken. Vermeld dient bij deze nabeschouwing over de afscheidsreceptie van de Burgemeester te worden, dat onder de vele gelukwensen en telegrammen die waren binnengekomen, er een was van H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Bernhard, waarin de erkentelijkheid werd uitgesproken voor het vele, dat Baron Michiels van Kessenich in de loop van zijn ambtsperiode in het belang van de Gemeente Maastricht had verricht.
61
Welkom
21
oktober
Opening van de Anne Frankschool in Heugem.
22
oktober
De burgemeester neemt afscheid van de 'Kon. Zangvereniging Mastreechter Staar' en wordt benoemd tot 'Vrund vaan de Staar'.
24 oktober
Aanbieding van het boek 'Meneer de Burgemeester' aan de scheidende burgemeester. Het boek, uitgegeven door de fa. Leiter-Nypels en in de Minckelersstraat gedrukt, werd samengesteld door mr. drs. H. Wouters, stadsarchivaris en de schrijvers Frans Brunklaus en Stef Kleijn met foto's van Frans Lahaye. Het kwam tot stand met medewerking van de Maastrichtse Clichéfabriek en de Kon. Ned. Papierfabriek. Een door Pie Schmitz in leer gebonden exemplaar wordt de Burgemeester aangeboden. Uitreiking van de onderscheidingen aan de bloed-donors op het stadhuis.
Maastricht heeft met veel zwier, - want dát kan het, zelfs tot buiten de redelijke proporties, - burgemeester mr. W. Baron Michiels van Kessenich uitgeluid. En toen viel er ineens een stilte, die een beetje beklemmend werd na al die bazuinstoten van hulde. Men kan van Maastricht veel vertellen, echter niet, dat het een gelijkmatige stad is. Het juicht en springt achter de muziek, om zich, dikwijls zonder enige overgang, om te draaien, om met de tranen in de ogen tegen een teleurstelling op te zien. Die wordt dan later wel weer weggelachen maar lijkt op het eerste moment niet te verteren. In zijn emoties is Maastricht een stad van uitersten, kortom een zuidelijke stad, zij het een Nederlandse, maar, op de breedtegraad van Cape Gris Nez gelegen, helemaal geen Hollandse, want zuidelijker dan Brussel. Vandaar dat er, - wat al te spontaan, - de reacties loskwamen, toen mr. Alfons Baeten benoemd werd tot opvolger van de man, die Maastricht met zoveel grandezza had bestuurd, dertig jaar lang, 'Eindelijk weer ins 'nen echte Mestreechteneer', zeiden de burgers, die het nieuws vernamen, en die met glundere koppen naar bloemisten en naar het telegraafkantoor snelden, om toch maar vooral door een spontaan gebaar te laten blijken, hoezeer ze met de benoeming waren ingenomen. Op de avond van zijn benoeming, toen in zijn huis in de Cortenstraat, midden in de oude stad gelegen, de eerste champagneglazen werden geheven op de nieuwe burgemeester, werden bloemstukken aangedragen, tientallen, honderdtallen. De P.T.T. moet die avond, en ook de volgende dagen nog, met extrabezetting hebben gewerkt. Het 'Maastrichts Mannenkoor' kwam - waar haalden ze al die zangers zo gauw vandaan?- een serenade brengen, als eerste, gevolgd door andere muziek- en zanggezelschappen de volgende dagen, 'De Staar', de 'Keuninklijke Harmonie', de 'Fanfaar St. Joezep', en de Cortenstraat heeft gedaverd van het muzikaal geschal. En welsprekende speeches in het Maastrichts, in dezelfde moedertaal door de nieuwe burgemeester beantwoord. Het leek een wedloop tussen de burgerij en de man in de straat enerzijds, die na een paar dagen, toen de bloemenstroom nog altijd niet was opgehouden, door de burgerij duidelijk was gewonnen. Toen hij onmiddellijk na zijn benoeming een telefoongesprek had met zijn voorganger, zei mr. Baeten: 'Ik zal mijn
25 oktober
De Gouverneur, mr. dr. Van Rooy reikt de M atthias K empprijs uit aan dr. ]. ]. H. L. Goossens uit Genk (B.).
28 oktober
O fficieel afscheid van burgemeester mr. W . Baron Michiels v an Kessenich van de Gemeenteraad v an Maastricht in een plechtige raadszitting. Vrijdag tevoren nam de burgemeester afscheid van de gemeenteambtenaren in de c Staar'- zaal. Van de politie nam de burgemeester afscheid met een inspectie van heel het corps op de Markt.
3r oktober
Afscheidsreceptie van de burgemeester ten stadhuize. O fficiële personen, burgerlijke, geestelijke en militaire autoriteiten kwamen de burgemeester voor het laatst de hand drukken. Installatie van de O ecumenische Raad voor Maastricht in de St. Serv aaskerk. Plaatsing van de eerste wijnstokken op Slavante door Jean Bellefroid uit Borgloon.
best doen een waardig opvolger te zijn zonder jou in alles na te volgen.' En over zijn nieuwe functie:
men over hem zo impulsief oordeelde, de kans moeten geven aan te tonen, dat hij in het jongste verleden contact heeft gehad met moeilijkheden, die groeiende industriegemeenten, en dus ook Maastricht, op hun weg vinden. En zover is Maastricht nu wel, nu de eerste reactie en de emoties wat zijn afgezwakt. De burgerij van de oudste stad van Nederland heeft in alle geval de Maastrichtenaar Baeten geestdriftig als zijn burgemeester verwelkomd. 1
november
Dichtersavond in de Redoute. Onder de titel 'Rim-R am' kwamen jonge schrijvers en dichters onder grote belangstelling van jongeren lezen uit eigen werk. Congres van het Technische Wegenbouw centrum te Maastricht.
4 november
Belangrijk L.S.0.-concert ter bevordering van de contacten NederlandBelgië in de 'Staar' -zaal. Britse en Nederlandse kinderen van Afcent vieren Guy Fawkes-day in Maastricht. Ingebruikneming van de nieuwe vleugel van het z iekenhuis St. Annadal.
6 november
De Genie stort de noordelijke ingang van de St. Pietersberg dicht.
7 november
Tweedaags directiefeest van de M.M.S. 'Stella Maris' in de Stadsschouwburg.
Wederom stroomde de Maastrichtse raadszaal vol met een gr<:>ot aantal genodigden, die samen met de gemeenteraadsleden van de stad getuigen wilden zijn van de plechtige installatie van burgemeester mr. Alphons M. 1. H. Baeten. Het waren o.a. drs. van Son, staatssecretaris van Economische Zaken, en de voorzitter van de Tweede Kamer, mr. F. van Thiel. Verder een aantal vrienden van de nieuwe burgemeester met hun dames, zijn moeder mevr. A. Baeten-Slijpen, zijn vier kinderen, en de dames van de gemeenteraadsleden, zodat de zaal eigenlijk meer dan gevuld was. De directeuren van de verschillende gemeentelijke diensten en instellingen hadden plaats genomen op de publieke tribune. Eerst deed de gemeentesecretaris mr. A. Minis voorlezing van de officiële benoeming, waarop wethouder G. Gijbels, locoburgemeester, de nieuwe burgemeester verwelkomde. 'Nu de gemeentesecretaris het Koninklijk besluit van uw benoeming tot burgemeester van deze stad heeft voorgelezen, zij het mij vergund als eerste u in deze raad te mogen toespreken.' Hij verwelkomde mr. Baeten, diens echtgenote en kinderen, zijn moeder en de vele genodigden en hij felici teerde hem van harte met deze hoge uitverkiezing, 'waarover gij u, en ongetwijfeld velen met u, zich oprecht zullen verheugen. Gij kent het werk van de Raad, gij kent het werk van het college van burgemeester en wethouders. Gij weet ongetwijfeld van de vele vraagstukken die er zijn en gij kent de verlangens op velerlei gebied, die onze stad heeft. Het zou een miskennen van uw kennis zijn, als ik hier breedvoerig zou opsommen datgene, wat ons nu en wat ons voor de toekomst bezig houdt.' Over het werk in het college sprekende zei wethouder Gijbels: 'Samen moeten wij, juist daar waar tegengestelde belangen op
66
het spel staan, proberen er het beste van te maken en samen onze voorstellen aan de gemeenteraad voorleggen en verdedigen. Dat dit veel van uw leiderskwaliteiten zal vragen spreekt voor zichzelf. Maar gij weet ook uit ervaring, dat het samenspel met de vier solisten voortreffelijk zal zijn, omdat in het college de vaan van de vriendschap hoog wordt gehouden. Het voorzitterschap van de raad stelt aan de burgemeester de hoogste eisen van tact, kennis, inzicht, vastberadenheid en onpartij11
november
Opening van het nieuwe gemeenschapshuis in Heugem. Mr. Alfons M. I . H. Baeten bij K oninklijk Besluit ingaande 16 december a.s. benoemd tot burgemeester van Maastricht. 13
november
Ingebruikneming van de nieuwe John Kennedyschool op Belfort. r5 november
Blijde inkomst van Sint-N icolaas in Maastricht, met de traditionele ontvangst ten stadhuize door w ethouder mr. W. Kom . .i4 november
Uitvoering van Bach's 'Hohe Messe door het Akense koor ' A cquensis' met solisten en het L.S.0. in de Staar-zaal. 30 november
Opening van het 'jeugd-Festival v an het Limburgse Land' in de Staar-zaal, met deelneming uit Limburg en de rest van Nederland en uit Belgisch Limburg, in totaal 400 jongeren.
Mr. A. Baeten spreekt voor teraad toe.
't
ee rst de Gemeen-
Afscheid van ir. ]. Reintjens van de combinatie' Radium-Rubber-Vredestein' .
digheid. Het vraagt van hem geduld en blijmoedigheid en zonder humor is hij terecht een beklagenswaardig man. Het is ook uw taak, steeds voor de rechten van de gemeenteraad op te komen als deze rechten door ambtelijk enthousiasme soms dreigen in het gedrang te komen. De Maastrichtse burgerij ziet u ook als eerste burger bij vele gelegenheden. Bij vreugdevolle maar ook bij droeve gebeurtenissen, en het zullen vooral deze laatste zijn, waar gij meer als burgervader dan als burgemeester zult moeten optreden. Dan zal de vrouw of de man ervaren het warme meeleven, het troostend begrijpen van iemand, die niet boven het volk maar midden tussen het volk staat. Dan zal hij of zij moeten ervaren, dat de eerste burger er is om te dienen en niet om gediend te worden. Vele taken moeten in een stad vervuld worden, taken die slechts vervuld kunnen worden wanneer men over goede ambtelijke medewerkers kan beschikken. Het is geen nieuws voor u, als gesteld wordt, dat gij over de kwaliteiten van die medewerkers tevreden kunt zijn. Voor het welzijn van de stad zal het op sommige momenten noodzakelijk zijn, dat er door de burgemeester hoogstpersoonlijk in Den Haag op regeringsdeuren wordt geklopt, ja zelfs gebonsd. Gij weet waar Den Haag ligt, gij kent er de weg en gij weet er de deur. Gij weet ook wie het zijn, die nog niet goed blijken te weten dat Maastricht een Nederlandse stad is, die veel te bieden heeft. Wethouder Gijbels sprak voorts over de goede verstandhouding tussen het provinciaal bestuur en het stadsbestuur. Hij vertrouwde dat de burgemeester aan de Bouillonstraat steeds een graag geziene en welkome burgemeester zal kunnen zijn. Hij sprak ook over 'de buren', zowel binnen als buiten de rijksgrenzen. Hij zeide, dat de goede verstandhouding met deze buren eigenlijk een vanzelfsprekendheid dient te zijn en hij hoopte, dat de nieuwe burgemeester innige contacten zou blijven onderhouden met de Duitse en Belgische zustersteden. 'Onder uw stimulerende belangstelling en daadkracht moet deze drie-landen-streek in de toekomst steeds meer worden een landzonder-grens. Een zware last wordt u thans op de schouders gelegd, gesymbolyseerd in de ambtsketen, door uw dankbare voorganger Baron Michiels aan de stad geschonken. Deze last zal licht zijn als u met groot enthousiasme deze taak aanpakt en als gij enthousiast blijft, omdat Maastricht het waard is
De stichter en directeur van de 'Radium-Vredesir. J. Reintjens nam afscheid van zijn bedrijf. Dir. E. Jongen spreekt zijn scheidende collega coe.
68
r december
L.S.0.-concert in het kader van het jeugdfestival.
tein'~rubberfabriek,
2
december
Ned. Katholieke Mijnwerkersbond afdeling Maastricht herdenkt het 50-jarig bestaan. 8 december
Forumavond van Openbare Werken in het H eugemerveld. Opening van de tweedaagse feesten van het Nederland-Amerika-Instituut in het Bonne/anten-museum. ro december
Oecumenische kerkdienst in de St. Janskerk. r r december
Oprichting van de Unie van beambten en hoger personeel in 'De Gouwe Poort'. 12
december
De paters Franciscanen willen hun kerk, klooster en tuin, gelegen tussen de Tongerse straat en Abtstraat verkopen. Het klooster, door veertig paters en broeders bemand, moet hoognodig worden gemoderniseerd. Het kerkbezoek loopt terug. Het complex wordt aangeboden voor drie miljoen gulden. De paters willen in enkele kleinere huizen gaan wonen, zoals de ]esuïeten. Het gebouwencomplex 'kleine Comedie' valt buiten de verkoop.
ervoor te werken. Bij uw arbeid kunt gij rekenen op ons aller vertrouwen en onze steun. \Vij treden u met grote openheid en vriendschap tegemoet. Uw zorgen zullen ook onze zorgen zijn en onze vreugde zal groot zijn bij uw succes. Mijnheer de burgemeester: uw voorganger heeft eens gezegd: 'Een stad is dat, wat haar burgers ervan maken'. Welaan: laat mij zeggen: 'Maastricht zal zijn, wat zijn eerste burger mèt zijn burgers ervan maken'. Wij hebben vertrouwen in u om te geloven in een schone toekomst.' Daarna hing de loco-burgemeester onder luid applaus van de aanwezigen mr. Baeten zijn ambtsketen om en overhandigde hem de voorzittershamer van de Raad. Namens de fracties van KVP, PvdA, VVD en PSP wenste drs. ]. H. M. Banens de nieuwe burgemeester geluk met zijn benoeming. 'Ik hoop, dat uw burgemeesterschap voor deze stad een zegen zal zijn,' aldus drs. Banens, 'en dat de daaraan verbonden werkzaamheden u veel persoonlijk geluk zullen schenken.' Hij herinnerde aan de voorgeschiedenis van deze benoeming. 'In de raadsvergadering van 4 juli '67 diende ik mede nemens alle fractievoorzitters een motie in, waarin werd geconstateerd, dat er een discussie gaande is, die zich met diverse aspecten bezig houdt die aan de benoeming van een burgemeester zijn verbonden, en waarin tevens als het oordeel van de raad werd uitgesproken, dat het op democratische gronden gewenst is, dat de wethouders en de fractievoorzitters inspraak zouden hebben alvorens tot een benoeming zou worden overgegaan. Deze motie werd door de toenmalige voorzitter ter kennis gebracht van de regering, als uitvloeisel waarvan de fractievoorzitters een uitnodiging mochten ontvangen van de heer gouverneur voor een bespreking, waarvan de datum op 7 september werd vastgesteld. Nu wil het mij voor komen, dat er toch wel enig misverstand is gerezen rond datgene, wat door de fractievoorzitters in genoemde bespreking is gesteld. Zo kon men herhaaldelijk lezen, dat aangedrongen zou zijn op de benoeming van een econoom. Nochtans is deze bewering onjuist. Nog veel onjuister is de bewering, als zouden de fractievoorzitters zich unaniem verenigd hebben op een bepaald economisch deskundige van grote bekwaamheid. Gesteld werd echter dat de nieuwe burgemeester over goede bestuurskwaliteiten zou moeten beschikken, maar wiens accent, wat kennis en belangstelling
12
december
De Amerikaanse professor David ]okinen heeft drie steden plannen voorgelegd voor sanering en verkeer: Amsterdam, Deventer en Maastricht. Hij wilde met de drie steden hierover discussieren. O.a. vanuit Maastricht vond een TV-discussie plaats tussen hem, drs. ]. ]. ]. v . d . Venne, directeur van Openbare Werken, de historicus dr. Ch. Thewissen en ir. ]. Dijk. Wethouder De Vries en een groot aantal raadsleden waren bij de discussie aanwezig, evenals bestuursleden van de Middenstand, de Commissaris van Politie en de hoofdinspecteur voor het Verkeer, het Dagelijks bestuur van de Maatschappij voor Nijverheid en Handel, en functionarissen van Openbare Werken . 'Begin morgen met de Noorderbrug,' zei ]okinen. De professor heeft het niet over de middelen gehad.
betreft, in de economische sfeer ligt.' 'Wij verheugen ons erover,' aldus drs. Banens, 'dat u over zo'n ruime bestuurservaring beschikt, o.a. als lid van deze raad, als wethouder en als lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal. Wanneer meerderen van ons na het bekend worden van de benoeming en geluid van teleurstelling hebben laten horen, dan heeft dat vooral betrekking op het feit, dat wij in uw voorafgaande carrière het economisch accent niet of niet voldoende uit de verf hebben zien komen. Het heeft echter geen enkele zin door te borduren over de vraag wie nu het gelijk aan zijn kant heeft. Vanaf vandaag geldt als enige plicht en opdracht, dat op volkomen loyale wijze wordt samengewerkt, en op dit punt ben ik optimistisch. Uw hartelijk, open, en tot volledige samenwerking bereid zijnd karakter garandeert in deze het beste voor de toekomst. Spreker sloot met de beste wensen voor een gelukkige toekomst. Namens de fractie van de Boerenpartij voerde dhr. J. H. Machiels het woord. In welgekozen bewoordingen uitte hij de vreugde om de benoeming van een echt Maastrichtse burgemeester en hij sprak woorden van oprechte gelukwens. Ing. F. J. H. Huntjens sprak namens de fractie der Katholiek Democraten, zei o.m. dat de tijd, waarin Maastricht een stad was met een duidelijk besloten leefklimaat waarin de Maastrichtenaar de opgave meende te hebben zichzelf te blijven, voorbij was. 'Van een soort stadsstaat, die, omdat het nu eenmaal niet anders k6n, zijn nationale ondergeschiktheid aanvaardde als een soort noodlot is Maastricht stilaan geworden een vanzelfsprekend bestanddeel van het Nederlandse economische en cultuurbeeld. Maastricht, dat nog niet zo lang geleden het liefst aan zichzelf dacht, is een stad geworden die, wil zij stand houden en tot gave ontwikkeling komen, er niet aan ontkomt in belangrijke mate aan anderen te denken. De waarde van haar inhoud en van haar vermogen wordt immers grotendeels bepaald door wat de wereld, Europa, Nederland en de regio van haar verwacht. Maastricht zal zich duidelijker dan tot dusverre moeten gaan bezinnen op de vraag, hoe zij een goed functionerend deel zal kunnen uitmaken van die grotere gehelen, waarbinnen de welvaart- en welzijnsprogramma's worden opgesteld en als politieke doeleinden worden na gestreefd. D e technische en ideologische ontwikkeling van de afgelopen tijd confronteerde ons met het verschijnsel van de schaalver-
groting. Wijzigingen en verschuivingen in de economische sector hebben er ons reeds toe gebracht de plaatselijke economie te situeren op een nationaal-regionaal niveau. Onze belangstelling en onze studie zullen zich verder moeten uitstrekken naar de Belgische en de Duitse grensgebieden. De Europese roeping van Maastricht mag geen roeping op papier blijven en waar zij werkelijkheid wil worden, dient zij zich allereerst te richten op datgene wat internationaal het meest nabij en het meest 'grijp-
baar' is. Meer dan voorheen zal Maastricht erop uit moeten zijn bijstand te vragen en bijstand te verlenen in gemeenten, waarmee déze gemeente door gelijksoortige problemen is verbonden. In dit opzicht wordt van Maastricht eerder initiatief dan medewerking op verzoek verwacht. Bezorgdheid met zichzelf en met het lot van naburen verplicht de gemeente reeds nu tot een gewetensvolle bestudering van de problemen, die de verhoopte annexatie met zich zal brengen. Mèt u heeft ook de raad het
Loco-burgemeester G. Gijbcls installeert de nieuwe burgemeester .
71
gevoel te staan op de drempel van een nieuwe periode in de Maastrichtse geschiedenis, een periode, die niet, zoals bij de komst van uw voorganger de vraag doet stellen: 'hoe bieden wij het hoofd aan een algemene crisis, die de mens dreigt te verstikken,' maar die de vraag doet stellen: 'hoe zullen wij het best de mogelijkheden hanteren, die ons kunnen brengen tot meer algemene welvaart en meer algemeen welzijn? 'Bij het zoeken van een antwoord op déze vraag kunt u rekenen op de loyale
medewerking van de katholiek-democratische fractie.' 'God zij dank!' zei de nieuwe burgemeester, nadat de verschillende fractievoorzitters hem hadden gelukgewenst.' Nu ik voor het eerst als burgemeester in uw midden sta en als uw voorzitter het woord mag voeren, gebruik ik deze woorden zonder schroom, met volle overtuiging en in hun diepste betekenis. God zij dank voor dit heerlijke leven, voor de goedheid, waartoe hij mensen in staat stelt, voor het bestaan van dit prachtige, oude,
De Gemeenteraad luistert aandachtig.
72
maar altijd vitale Maastricht, voor het geluk in deze stad geboren te zijn en hier te mogen leven en werken, en voor de grandioze taak mijn verdere leven geheel te mogen wijden aan het welzijn van een leefgemeenschap, die mij lief is. Mr. Baeten gaf uiting aan zijn gevoel van dankbaarheid, allereerst jegens Hare Majesteit de Koningin, die hem tot burgemeester heeft willen benoemen, dankbaarheid ook jegens de loco-burgemeester, de raad en jegens de burgerij, die hem met zoveel warmte en overstelpende bewijzen van vertrouwen en genegenheid is tegemoet getreden. Hij zinspeelde voorts op de grote rol, die de vrouw van een burgemeester speelt in de stedelijke leefgemeenschap. 'Zij draagt mee de lasten van het burgemeestersambt en helpt die verlichten.' Mr. Baeten herinnerde vervolgens aan het afscheid van zijn voorganger en diens echtgenote, waarvan hij getuige was. Hij deelde actief in de waardering, de dank en de genegenheid, die tegenover hen beiden zo briljant werden vertolkt. Hij huldigde zijn voorganger baron Michiels van Kessenich, die hij in een twintigjarig raadslidmaatschap heeft meegemaakt waardoor juist hij weet hoe moeilijk het is hem op te volgen. Terwijl hij nog leefde in een grote innerlijke spanning, werd het hem bij dit afscheid duidelijk, wat het zeggen wilde, de raadgevingen te aanhoren die hij zijn opvolger mee gaf. 'Het was, alsof hij zijn opvolger daarbij voor zich zag zitten,' aldus burgemeester Baeten, 'zo hartelijk, zo intiem van mens tot mens klonken zijn woorden toen in de volle zaal. En t6ch kon hij toen niet vermoeden en kon 1k slechts hopen dat wij elkaar als ambtsvoorganger en ambtsopvolger zo nabij zouden komen. Verwachting hoop en twijfel zijn nu zekerheid geworden. Bij de aanvaarding van het ambt, dat hij zo lang met ere vervulde, wil ik op de plaats, die hij zo lang met ere bezette, met dankbaarheid voor wat hij naliet, uitspreken dat ik er mijn best voor zal doen hem waardig op te volgen. Eén ding staat voor mij vast: ik wil ook mezelf blijven: ''nen echte Mestreechteneer!' Mijn benoeming heeft in en buiten de raad enige beroering gewekt. Ik constateer dit nuchter en zonder rancune. Voor de teleurstelling van sommigen heb ik begrip. Het is niet aan mij een oordeel uit te spreken over de oorzaken van deze teleurstelling. Ik respecteer ieders eerlijke mening.'
73
16 december
Mr. A . M. 1. H. Baeten wordt officiëel geïnstalleerd als burgemeester van Maastricht. Loco-burgemeester wethouder G. Gijbels hangt hem de ambtsketen om. Alle raadsfracties zeggen volledige medewerking toe. De nieuwe burgemeester wordt gehuldigd door de burgerij. 's Avonds trekken een vijftiental muziekcorpsen door de stad, die mr. Baeten en zijn familie een spontane serenade komen brengen voor het stadhuis.
17 december
Plechtige hoogmis opgedragen door mgr. K . Roncken, deken van Maastricht, in de Sint Servaas ter gelegenheid van de installatie van de nieuwe burgemeester. In het middaguur verschijnen rond 1 500 burgers op de receptie van burgemeester mr. Baeten.
En verder: 'Ik ben ervan overtuigd, dat het beleid van het gemeentebestuur van Maastricht in de komende periode een duidelijk accent behoort te krijgen in de economische sfeer. Ik was er voor mezelf van overtuigd, dat ik in goede samenwerking met ambtelijke en politieke medewerkers, waarover Maastricht kan beschikken en in efficiënt samenspel met personen en instellingen, die de economische problematiek van stad en streek ter harte gaat, in staat zou zijn leiding te geven aan een gemeentelijk bestuursbeleid, gericht op het bewaren en waar nodig verbeteren van een vruchtbaar klimaat voor het ondernemen in de ruimste zin. Ik beschouw het als een voorrecht mijn vaderstad, die mij lief is als geen andere plaats ter wereld, met alles wat in mij is te mogen dienen tot het administratief bepaalde einde van mijn vitaliteit. Ik wil vóór alles een goed bestuurder zijn, géén sp,ecialist op een of meer nauwkeurig af gebakende terreinen van bestuursbeleid, maar manager van de grote, rijk geschakeerde onderneming, die de gemeente, hoezeer zij ook van de gewone onderneming verschilt, tenslotte toch is. Sprekend over de taak van de wethouders zei de burgemeester: 'De wijsheid, het inzicht en de ervaring van ieder lid staan alle andere leden ten dienste bij het nemen van beslissingen. Een collegevergadering is geen ontmoetingsveld van tegenstrevende krachten. Machtsverhoudingen spelen er nauwelijks een rol. Eerlijke toetsing van elkaars mening leidt veelal tot gemeenschappelijk gedeelde inzichten. Ik verheug mij erop juist met df t College in zijn huidige samenstelling mijn loopbaan als burgemeester te mogen beginnen. Als ik, 'es God beleef', over zeventien en een half jaar het ambt, dat ik vandaag aanvaard, neerleg, zal de jeugd van nu de draagster zijn van de stedelijke gemeenschap van dán. Zij zal dan geen reden mogen hebben het gemeentebestuur van thans te verwijten, dat het iets nagelaten heeft haar in staat te stellen zich te vormen, zich te ontplooien en zich voor te bereiden op het dragen van verantwoordelijkheid. Ik ben er als Maastrichtenaar trots op, dat in Maastricht op menig terrein van jeugdzorg in de ruimste zin baanbrekend werk is verricht. We moeten op deze terreinen blijven pionieren.' En sprekend over werkgelegenheid en industrievestiging: 'Wil men een land of een streek of een stad op een hoger niveau van
74
ontwikkeling en van welvaart brengen, dan zorgt men allereerst, dat de geschikte mensen er zijn, - knappe koppen en handige banden dus, - om uitvoering te geven aan impulsen van bedrijvigheid. Het mooist gelegen en het best aangelegd industrieterrein zal geen ondernemer tot vestiging van een bedrijf verleiden als hij niet zeker weet, dat hij daar beter dan elders de gekwalificeerde mensen kan vinden, om het werk, dat nodig is, te verrichten. Het is daarom, dat het peil van
onderwijs en vorming van de jeugd zo hoog mogelijk moet worden opgevoerd. Dit brengt mij als vanzelf op één van mijn grootste wensen voor mijn komende bestuursperiode. Moge het mij gegeven zijn, spoedig de grondvesting van een universiteit in zuid-Limburg te beleven. Het terrein ligt klaar. Als het mag, kunnen we morgen beginnen. Er is in deze raad al vaak en al veel over een universiteit gesproken, ook door mij. Wij zullen erover blijven spre-
De trotse moeder ...
75
22
december
Ing. J. G. Smeets, tot dusver onderdirecteur van de N .V. Bataafse Rubberindustrie 'Radium' wordt benoemd tot technische directeur van 'Radium'. De Directie zal dan bestaan uit de heren E. Jongen en ing. Smeets. Directeur Jongen deelt mee, dat het jaar 1967 een minder gunstig eindresultaat oplevert in verband met de algemene teruggang in de conjunctuur en de noodzakelijke investeringen. Deze investeringen zullen in 1968 worden voortgezet. Gunstig teken: de concernleiding van 'Vredestein' heeft besloten de polyesterschuimproductie naar Maastricht te verplaatsen. Dit is betekent nieuwbouw. Radium-Latex zal worden uitgebreid naar de overzijde van de Fort Willemweg. De personeelsbezetting zal door de nieuwbouw en uitbreiding met circa honderd man kunnen worden uitgebreid tot ongeveer lJOO man.
ken, dat beloof ik u, totdat zij er staat. Laten zij, die tot het nemen van beslissingen geroepen zijn, toch beseffen, dat de vestiging van een instelling voor wetenschappelijk onderwijs in zuid-Limburg geen chauvinistisch getinte hobby is van een stelletje zwevende idealisten, maar een keihard Nederlands belang, cultureel en economisch. Als Nederland gelooft in de Nederlandstalige cultuur in Europa, dan dient het deze cultuur evenwaardig present te stellen juist dáár waar zij twee andere cultuurgebieden onmiddellijk raakt. Als Nederland de herstructurering van Limburg ter harte gaat, en dat doet zij, dan is er geen efficiëntere impuls te geven tot diep in het maatschappelijk leven, - óók het economische leven, - ingrijpende verbetering van de infrastructuur dan de vestiging van een universiteit. Uw raad moge ervan overtuigd zijn, dat ik met alle kracht zal blijven ijveren, tezamen met onze gouverneur, die ook geen gelegenheid ongebruikt laat om deze goede zaak te bepleiten, voor de vestiging van een universiteit in Maastricht. Ik weet mij daarbij gesteund door de gehele bevolking van Maastricht.' En verder: 'Ik ben een fervent Beneluxiaan, lid van de interparlementaire Benelux-raad. Ik vertrouw als burgemeester van Maastricht, Benelux-stad van nature nog vóór de term Benelux was uitgevonden, veel voor de realisering van de Benelux-idealen te kunnen doen. Het is voor Maastricht van wezenlijke betekenis, dat de stad, al te lang door een kunstmatige grens van het ommeland afgesneden, haar natuurlijke centrumfunctie cultureel maar ook economisch weer kan gaan vervullen. In het centrum van een der actiefste en bedrijvigste bevolkingsagglomeraties van Europa kunnen wij het ons eenvoudig niet permitteren door God gegeven natuurlijke structuren door grenzen te laten frustreren.' Aandacht besteedde de burgemeester nog aan de problemen, die de laatste jaren zijn gerezen wat betreft de bereikbaarheid van de binnenstad. Met grote belangstelling heeft hij gevolgd hoe bekwame eigen diensten, verstandige adviseurs en spectaculair opererende buitenstaanders aan een oplossing van dit probleem werken. Het zal zaak zijn de centrale overheid ervan te overtuigen, dat de kosten van verstandige oplossingen de draagkracht van een gemeente ver te boven gaat. 'Maastrichtenaren en Limburgers,' aldus besloot de burgemeester zijn eerste toespraak, 'moeten kunnen leven, wonen, werken en gelukkig zijn. Het sociaal-economisch en het cultureel beleid
van het gemeentebestuur moet in een breed spectrum van voorzieningen daarop zijn gericht. De afremming van de economische g.roei en de gelijktijdig noodzakelijke heroriëntering van de industriële bedrijvigheid in zuid-Limburg door het wegvallen van de mijnbouw deden het spookbeeld van de werkloosheid dreigend oprijzen. De stedelijke overheid zal geen middel onbeproefd laten om de werkloosheid te keren en nieuwe werkgelegenheid te helpen scheppen. Haar specifieke mogelijkheden
zijn helaas betrekkelijk gering. Zij liggen voor een groot deel in het scheppen van een groeizaam ondernemersklimaat. Ik acht het van grote betekenis, dat het industrieterrein Beatrixhaven optimaal zal worden benut. Maastricht wil de mijnstreek geen kansen ontnemen, maar wil wél de eigen aanwezige accommodaties beschouwd zien als een geïntegreerd deel van de in zuidLimburg in totaal voorhanden zijnde vestigingsmogelijkheden. Als de tekenen niet bedriegen, staat voor Maastricht gebieds-
Het oudste raadslid d11r. Krans (namens de Bejaarden) feliciteert de nieuwe burgemeester.
77
uitbreiding voor de deur. Ik zal het mij, als het zover is, 'aldus de burgemeester,' tot een eer rekenen ervoor zorgen, dat de nieuwe burgers, die nó nog onze buren zijn, zich ook bij ons gelukkig voelen. En hij beëindigde zijn eerste toespraak tot de raad aldus: 'De zwaarte van de taak, die mij wacht, heb ik niet onderschat. Toch had ik, toen zij mij daarnet formeel op de schouders werd gelegd, niet de neiging mij te bukken en haar met gebogen rug als een last voort te zeulen. Ik voelde inregen-
Groot moment, ook voor mevrouw Bacten.
deel het intense verlangen om haar, hoog geheven boven de kleine beslommeringen van elke dag, met een duidelijk doel voor ogen te volbrengen. Dit duidelijk doel is: de mensen, die het voorrecht hebben te leven in de heerlijke stad, door hun vaderen gemaakt tot wat zij is, door henzelf te vervolmaken tot wat zij worden zal, gelukkig te laten zijn. In hartelijke samenwerking met het College en de Raad, met een goed bemand ambtelijk bestuursapparaat en met de rijk geschakeerde burgerij der stad hoop ik een goed burgemeester van Maastricht te zijn. Moge God mijn werk zegenen.' Namens het ambtenarencorps sprak nog mr. A. Minis, Gemeentesecretaris. Hij hield een geestige toespraak, waarin hij uit de historie der Maastrichtse burgemeestersbenoemingen de meest schilderachtige voorbeelden naar voren haalde tot grote hilariteit van alle toehoorders. Namens de ambtenaren deed hij beloften van enthousiaste toewijding. Mgr. K. Roncken, deken van de stad, voerde het woord namens de verschillende kerkgenootschappen. Hij somde op, welke kwaliteiten een burgemeester nodig heeft en welke hulpmiddelen hem in het ambtelijk apparaat ten dienste staan. Het belangrijkste is het voor een goede burgemeester, dat hij met zijn hart bij de mensen is. 'De mens in de functionaris is het voornaamste' aldus mgr. Roncken. Hij zeide, dat het goed was te bedenken, dat de toekomst van Maastricht onze toekomst is en wanneer men daaraan werken wil, moet men zijn kracht vinden in het geloof, in de overtuiging. Dat schept geestdrift tot werken. Namens de buurgemeenten sprak mr. M.H.]. M. Corten, burgemeester van Heer, die zijn collega feliciteerde met zijn benoeming en hem van harte verwelkomde in de kring van burgemeesters. Na de officiële raadszitting volgde een receptie voor de aanwezige gasten, tijdens welke de politieharmonie een serenade kwam brengen. In de loop van zaterdagavond was burgemeester Baeten met zijn familie opnieuw ten stadhuize, toen uit alle hoeken van de stad de muziekverenigingen aangemarcheerd kwamen, om de nieuwe burgervader een muzikale hulde te brengen. De burgemeester nam dit defilé af op de trappen van het stadhuis. Zondagmorgen r 7 december was de Sint Servaas geheel gevuld, toen door deken K. Roncken de plechtige hoogmis werd opge-
79
dragen ter gelegenheid van de installatie. Het zangkoor voerde op waarlijk luisterrijke wijze onder leiding van Peter Serpenti de 'missa brevis' van W.A. Mozart uit. Na de hoogmis volgde een jubelend 'Te Deum', een compositie van de Maastrichtenaar Jean Franssen, welk werk ook was uitgevoerd bij gelegenheid van het zilveren burgemeestersjubileum van mr. W. Baron Michiels van Kessenich. Rond het middaguur was er receptie ten stadhuize voor de bur-
De tamboer-maître van de politie-muziekkapel breidt de collectie handtekeningen op zijn manchet uit.
80
gerij, waar een ieder de nieuwe burgemeester kon komen begroeten en feliciteren met zijn benoeming. Rond 15-honderd maakten hiervan gebruik, en de receptie duurde heel wat langer dan in het programma officiëel stond vermeld. Het was alsof de burgerij van de stad duidelijk door massale tegenwoordigheid wilde demonstreren, hoezeer men ermee instemde, dat een rasechte Maastrichtenaar burgemeester van zijn eigen stad was geworden.
81
Slotbeschouwing Dit jaaroverzicht moge er dan blijk van geven, dat Maastricht evenals andere gemeenten van gelijke grootte, geplaagd door conjuncturele, op sociaal en financiëel terrein gelegen moeilijkheden, niet tot die ontplooiing in staat was, die uit vele initiatieven naar voren kwamen. De stad is zich toch blijven ontwikkelen tot een stad met een aangenaam woonklimaat, een stad, die stelselmatig werkt aan haar planning. Terwijl moderne buitenwijken verrijzen, terwijl er duizend nieuwe woningen zijn gereedgekomen aan de rand van de stad, blijkt uit de altijd doorgaande vernieuwingen in de oude binnenstad, dat Maastricht zich steeds vernieuwt en verjongt. De city is in de plaatselijke pers wel eens 'de stad van de schuttingen' genoemd, maar deze schuttingen, wanneer zij eenmaal alle zijn verdwenen, onthullen een verjonging, waarbij men met ontroerende eerbied het monumentale ongeschonden heeft gelaten. Het Stokstraatkwartier is er het grote voorbeeld van, maar ook de Grote Staat, waar de panden van C. en A. als monumentale pronkstukken achter de schuttingen en steigers te voorschijn zijn gekomen. Links en rechts, in Wijk zowel als aan de andere zijde van de bruggen, zijn nieuwe panden verrezen, die wijzen op een welstand in het zakenleven. Industrieel kwamen er vernieuwingen tot stand. De ENCI breidde zich uit, o.a. door de aanleg van de nieuwe loskaden, de KNP onderging, terwijl er in Lanaken een fors fabriekscomplex verrees, ook in Maastricht een uitbreiding. Aan de andere zijde van de Maas opende de PLEM een imposant kantoorgebouw, dat de rechter Maasoever beheerst, Maastricht werd in 1967, meer nog dan in de vorige jaren het geval was, een belangrijk aantrekkingspunt voor de Belgen en de D uitsers uit het grensgebied, die, week in, week uit, naar hier komen om er hun inkopen te deen. Wie de parkeerplaatsen in Maastricht bekijkt, zal er welhaast dagelijks evenveel Belgische en Duitse als Nederlandse auto's aantreffen, waaruit men zou kunnen afleiden, dat Maastricht in het land zonder grens een steeds opvallender rol gaat spelen. Men vernieuwde aan Nederlandse kant de Bosscherweg, en aan de Belgische zijde kwam bij Veldwezelt de nieuwe brug over het Albertkanaal tot stand, nadat de oude noodbrug, 'de dodenburg', die langer dan twintig jaar een gevaarlijke oversteekplaats tussen de beide Limburgen was geweest, werd opgeruimd. De beeldende kunsten breken uit de Jan van Eyck-
82
Academie en de Stadsacademie voor toegepaste Kunsten in vele tentoonstellingen, waarvoor men nog wel geen voldoende onderdak gevonden heeft, maar die bijvoorbeeld in het atelier met tentoonstellingsruimte aan de ingang van het stadskantoor op de Markt, zich toch levendig aan den volke vertoont. Vermelding verdient in dit overzicht nog het boek 'Meneer de Burgemeester', dat aan mr. W. Baron Michiels van Kessenich bij zijn afscheid werd aangeboden door de samenstellers: Dick van Oort, uitgever, Leiter-Nypels, de drukker, de KNP, de clichéfabriek 'Maastricht' en de schrijvers Frans Brunklaus, Stef Kleijn, en mr. drs. F. Wouters, de stadsarchivaris, die een beeld geven van de scheidende burgemeester en, voor wat drs. Wouters betreft, een historisch overzicht van wat er in de loop van dertig jaar in Maastricht gebeurde. Een genoeglijk, en tegelijk een ernstig boek, dat men met veel plezier zal lezen. Twee gebeurtenissen, die aan het stadsbeeld enige wijziging hebben gegeven, zij het dan ieder op een geheel ander terrein, waren het afscheid van de paters Jesuïeten-en van de soldaten van het Garnizoen. De paters verhuisden voor het grootste deel naar elders, de beroemde bibliotheek van het Canisianum jammer genoeg met zich meevoerend, en het garnizoen stond zijn plaats af aan de Afcent, die sinds januari in de Tapijnkazerne intrek nam. Gelukkig zijn er nog enkele paters Jesuïeten in Maastricht gebleven, om zich hoofdzakelijk bezig te houden met het jeugdwerk, dat, voor zover het zich afspeelt in de Berchmans-sociëteit, een landelijk voorbeeld mag heten van hoe het moderne jeugdwerk moet worden aangepakt. De nieuwbouw van het ziekenhuis kwam tot stand en met het nieuwe gebouw van de Keuringsdienst van Waren werd een aanvang gemaakt, omdat het bestaande gebouw aan de Ingelse Hoof moet plaats maken voor de oprit van de zuiderbrug. En Maastricht heeft, bij alle ernst, waarmee het zijn gemeentelijk huishouden voert, dat zoveel zorgen vraagt, ook de vrolijkheid niet vergeten. De Carnavalsvereniging 'De Tempeleers' jubileerde en heeft dit gevierd op een manier, zoals men dat van dit gezelschap slechts verwachten mag: met veel muziek en vooral, met veel redevoeringen. 'De Tempeleers' bestonden tweemaal elf jaar, en dat is voor dit kolderieke gezelschap een gedenkwaardig 'zjubeley'. De Raad van Elf is in de loop van de jaren dan wel een raad van drie en dertig geworden, als we
ons niet hebben verteld, maar er wordt dan ook zoveel meer werk verzet dan in de eerste jaren van zijn bestaan, toen de 'Tempeleers' in het leven werden geroepen, om het Maastricht van na de oorlog met de carnavalsdagen niet uit de band te laten lopen. Dat hebben ze goed, zij het zo nu en dan misschien wel een beetje te plechtig gedaan, en dat het Maastrichtse Carnaval de laatste twee en twintig jaar verliep op een wijze, dat er volgens een politierapport van een aantal jaren geleden niet meer onvertogens op straat gebeurde dan na een normaal communiefeest, is voor een belangrijk deel aan 'De Tempeleers' te danken. Op de 'elfde vaan d'n ellefde', kwamen de 'Keemeleers', de carnavalsvereniging van Maastricht Oost, hun confraters in de vrolijkheid huldigen met een bijzonder geschenk, een prachtige bok als mascotte, die voortaan bij alle Tempeleers-activiteiten met het Kachelpiepersregiment zal meemarcheren. Een gevormd Jubileumcomité '2 x II Tempeleers' bood bij monde van haar voorzitter mr. J. V. M. Hellegers namens de burgerij, industrie en middenstand een bedrag aan voor vernieuwing van uniformen en instrumenten van het Garderegiment 'de Kachelpiepers'. 'Wij beginnen een bestuurlijk zwaar geladen jaar' zei burgemeester Michiels van Kessenich, toen hij in I967 zijn nieuwjaarsrede hield. Dat is het wel geweest. Maar de Maastrichtenaar is optimistisch genoeg, om de schone en opgewekte kanten van zijn stad ook te zien. Hij laat die graag prevaleren boven de zorg. Is dat een goede karaktertrek of een slechte? Wie zal het zeggen? In alle geval is het zo, dat het wel de liefde tot zijn stad zal zijn, die de Maastrichtenaar vele betreurenswaardige en zorgelijke zaken doet vergeten. En die Maastricht maakt tot een stad, waarin het plezierig wonen is, en die nog altijd graag en steeds meer door de buren van over de grens en de toeristen die van verre komen, wordt bezocht. Dit alles moge de nieuwe burgemeester, mr. Alfons B,teten, de moed geven, met opgewektheid het bestuur over de stad van zijn voorganger over te nemen.
"'
"
_..., ..
1
In memoriam In het jaaroverzicht worden steeds de dagen gememoreerd, waarop Maastricht werd opgeschrikt door het overlijden van bekende stadgenoten. Ook dit jaar moest de stad, soms geheel onverwachts, afscheid nemen van enkele van haar burgers, die uit het stadsbeeld niet weg te denken waren, of in de verschillende bedrijven of verenigingen plaatsen innamen, waardoor zij telkens of soms ononderbroken met velen uit de burgerij in contact kwamen. Een heel bijzondere en wel zeer schilderachtige figuur was dhr. Guill. (De Piele) Hameleers, die Maastricht tientallen jaren heeft gekend als de opgewekte centrale figuur van de wijk, die men enkele weken van het jaar 'Petit Paris' noemde. Als 'Petit Paris' in de zomermaanden zijn straten, de Platielstraat, het Amorsplein, en 'Achter 't Vleeshuis', ging versieren, werd het winkeltje van de Piele, een bedrijfje in stempels en naamplaatjes, tot politiebureau omgetoverd, een schertsbureau, waarin hij dan de populaire Commissaris was, die in zijn kleine rijkje de stemming erin hield. Hij heeft zijn leven lang meegedaan in het muzikale verenigingsleven, met carnaval was hij steeds een der eersten, werd uitgeroepen tot Carnavalsgek nummer Eén, en men kon hem altijd in vrolijk gezelschap vinden op een van de kleurigste carnavalswagens. Hij overleed op 24 juni, en 'Petit Paris' heeft hem een soort staatsbegrafenis bezorgd. Op 15 augustus overleed na een kort ziekbed dhr. F. Smeets, die jaren lang directeur was van de Gemeente-H.B.S. Duizenden Maastrichtenaren danken aan hem hun middelbaar onderwijs en zij zullen zich hem herinneren als een kundig leraar, die een hoge opvatting had van zijn belangrijke taak. Enkele jaren was hij voorzitter van de 'Stichting Beeldende Kunsttentoonstellingen', en in die functie heeft hij de stad, die hij liefhad, grote diensten bewezen. Hij was een geestig spreker en een altijd beminnelijk man, in zijn onderwijsperiode zowel als daarna in de organisaties die hij diende. Architect J. P. E. Muré overleed na een werkzaam leven. Hij was een bescheiden man, die met veel smaak verschillende bouwwerken creëerde. Het laatste jaar van zijn leven werd hij benoemd tot voorzitter van de Gemeente Spaarbank, die onder leiding van de directeur dhr. L. Reinards zo'n grote vlucht nam. In het uitbreidingswerk van deze spaarbank was architect Muré een leidende rol toebedacht, die hij, zo verwachtte
86
men, nog jarenlang met veel vruchtbaar succes zou vervullen. Het heeft niet zo mogen zijn. Op 7 juni overleed hij, middenin zijn werk, na sinds r januari het voorzitterschap te hebben vervuld. Op 20 oktober werd de P.L.E.M. door een harde slag getroffen. Dhrn. L. Harpman, hoofd van de afdeling Verbruiksontwikkeling en Publiciteit der PLEM, en dhr. ]. G. H. Creemers, administrateur van hetzelfde bedrijf, verongelukten tijdens de terugkeer van een huldiging van een van de P LEM-beambten. Dhr. Creemers overleed onmiddellijk, dhr. Harpman bezweek op 2 5 oktober aan de bekomen verwondingen. Dhr. Creemers werd door dr. Beuken, directeur van de PLEM, in diens grafrede geroemd als een ijverig lid van de PLEM-gemeenschap, die veertig jaar lang voorbeeldig zijn werk had gedaan. Dhr. Harpman werd door de directeur herdacht als een intelligent, werkzaam en hulpvaardig man, die ongeveer een halve eeuw lang bewijzen van trouw had geleverd, trouw aan zijn bedrijf, aan zijn vrienden, aan zijn gezin en aan zijn werk, dat hij steeds met zoveel vreugde verrichtte. Op 16 augustus, de dag na haar ror-ste verjaardag, overleed mevr. M. de Macker-Janssen, met wie Maastricht het vorig jaar r.og met zoveel v reugde haar eeuwfeest vierde. In de nacht van roop 11 november overleed de bekende architect H. Pluymen, nadat hij enkele weken tevoren in Nijmegen een zware operatie had ondergaan aan zijn ogen, die voor de rest van zijn leven waarschijnlijk algehele blindheid ten gevolge zou hebben gehad. Architect Pluymen verrijkte vooral de oude binnenstad van Maastricht met nieuwe gevels. Hij was bezeten van een grote liefde voor het karakter van de oude city, had bij zijn werk altijd eerbied voor het monumentale en beschikte over een feilloos stijlgevoel. De Maastrichtenaren zijn hem, die zo bijzonder ijverde voor het behoud van het oude stedeschoon, waarbij hij steeds zoveel verfijnd gevoel voor het moderne harmonisch wist samen te brengen, veel dank verschuldigd. De uit vele publikaties en andere activiteiten bekende oudRijksarchivaris, de heer Care! Bloemen, overleed op 9 april. Maastricht herinnert zich hem als een historicus van grote deskundigheid, die vele bijdragen leverde over de historie van Limburg. Van zijn hand verscheen o.a. het bij Leiter-Nypels uitgegeven boekwerk: 'Drie eeuwen Maastrichts Theater'.
27 december
De Stichting Wetenschappelijk Onderwijs Limburg (SWOL) wordt bij notariële acte eigenaresse van de gronden, bestemd voor de vestiging van een Limburgse universiteit. De koopacte passeerde ten overstaan van notaris ]. H. L. Kerckhoffs te Maastricht in aanwezigheid van gouverneur mr. dr. Ch. van Rooy en drs. W. Toonen secretaris van de SWOL, die de acte mede ondertekenden. De totale prijs van de terreinen, die tot dusver Belgisch eigendom waren, bedraagt f 1.500.100,-. Met de bijkomende kosten zal de verwerving van de gronden in totaal een bedrag van ongeveer twee millioen gulden vergen. De terreinen liggen op het grondgebied van de gemeente Amby, die, naar men verwacht, eerlang door de gemeente Maastricht zal worden geannexeerd. De gemeente Maastricht heeft zich bij raadsbesluit verplicht de universiteitsgronden binnen zes jaar van de SWOL over te nemen, indien onverhoopt de plannen voor de vestiging van een Limburgse universiteit geen kans tot slagen zouden hebben.
Op r 5 april verongelukte, toen hij op reis was in Belgisch Limburg, de heer Chr. Huygen. Hij schreef in de Limburgse bladen en tijdschriften talloze studies en artikelen over de schoonheid van Limburg, waarover hij, ofschoon van origine geen Limburger zijnde, uitermate enthousiast schrijven kon. Het behoud van de monumentaliteit ging hem bijzonder ter harte. Hij schreef een 'Gids voor de stad Maastricht', die, nadat bij de eerste oplaag bleek, met hoeveel geestdrift die werd ontvangen, in het Duits en Engels werd vertaald. Op 21 juli ontviel Maastricht de bekende dichter Pierre Kemp, die na een langdurig ziekbed in het ziekenhuis St.-Annadal overleed. Hoe hij hield van zijn stad en van het Limburgse land, dat hij bezong vanuit de trein, als hij heen en weer reed vanaf zijn werkkring in Eygelshoven naar Maastricht, bleek uit een reeks fijngevoelige verzenbundels, waarin hij speels en raak de schoonheid van zijn stad en de natuur eromheen kon bezingen op een wijze, zoals dat door geen andere Maastrichtse dichter in de laatste halve eeuw werd benaderd. Hij had een geheel eigen kijk op mensen en dingen en wist op dichterlijke wijze de karakteristiek te treffen van alles, wat hij rondom zich waarnam. Vooral de laatste jaren van zijn leven bracht hij, geheel los van de beslommeringen buiten zijn werkkamer, teruggetrokken door. Een fijnzinnig architect, een kunstenaar, die talloze schone gebouwen in verschillende steden en dorpen in een wijde straal rcnd Maastricht tot stand bracht, was de architect Eugene Hoen, die op 9 augustus, jong nog, overleed. Hij toonde in al zijn werken een grote gevoeligheid voor het landschappelijke. Dat bespeurde men aan zijn gemeentehuizen en aan de vele schilderachtige landhuizen, die altijd de plaats kregen, waar zij harmonisch in het landschap pasten. Gemeenten, die hem als planoloog aantrokken, staken eerlijk en gunstig af bij andere, die met minder fijngevoeligheid te werk gingen, dan Hoen dat placht te doen. Hij heeft Maastricht en het Limburgse land met vele fraaie bouwwerken versierd, die nog tientallen jaren briljant zullen getuigen van de toewijding van een bijzonder fijn mens. Hij heeft zijn vroegtijdige dood voorvoeld gedurende zijn slepende ziekte. Gewetensvol als in heel zijn levenswerk schreef hij ook zijn eigen doodsprentje, waarin hij zeide: 'Ik vraag vergiffenis voor alles wat ik tekort gekomen ben tegenover
88
God en alle mensen. Ik dank God voor alles, wat ik aan goeds heb ontvangen, bijzonder van mijn lieve vrouw en kinderen.' Een schilder, die zijn kunst naast zijn meer zakelijke bezigheden met grote toewijding diende, was J ustin van de Port, die op 8 oktober te Maastricht overleed. Oudere Maastrichtenaren, die zich 'De Kunstkring' uit de bloeiperiode rond de jaren dertig herinneren, zullen hem vooral hebben leren kennen als een landschapschilder, die de schoonheid van zijn stad en streek op vaak treffende wijze heeft vastgehouden. Temidden van zijn kunstbroeders was hij een opgewekt doch ernstig ijveraar voor de belangen van de kunstenaars, met wie hij tientallen jaren in alle vriendschap is opgetrokken.
De tekst voor dit jaaroverzicht 'Maastricht in 1967' werd in opdracht van het Stadsbestuur geschreven door Stef Kleijn.
De tussen de tekst geplaatste foto's zijn van: Luchtfoto nv Aero Limburg: pagina 41 Foto Artica: pagina 3 l Harry Disch: pagina 29, 47, 48, p , 56, 57, 58, 60, 67, 71, 72, 75, 77 en 78 Frans Grummer: pagina 44 en 62 Frans Lahaye: omslagfoto's, pagina 6, 15, 20, 33, 38, 42, 45, 50, 52, 54 en 63
Fotodienst 'De Nieuwe Limburger' Anton Werker: pagina 27 en 66 Harry Tilly: pagina 40 facques Voets: pagina 2,
l l,
12, 19, 24, 36 en 85
Frits Widdershoven: pagina 80
Typografische vormgeving: Lex van Soest Druk: nv Leiter-Nypels Clichés: nv Clichéfabriek 'Maastricht'
