Literatuur
Ajzen, I., & Fishbein, M. (Eds.) (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Baarda, D.B., & Goede, M.P.M. de (1990). Basisboek methoden en technieken. Leiden: Stenfert Kroese. Bartelds, J.F., Jansen, E.P.W.A., & Joostens, Th.H. (1989). Enquêteren: het opstellen en gebruiken van vragenlijsten. Groningen: Wolters-Noordhoff. Bartelds, J.F., Kluiter, H., & Smeden, K.G. van (1978). Enquête-adviesboek. Groningen: WoltersNoordhoff. Batson, C.D. (1987). Prosocial motivation: Is it ever truly altruistic? In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol. 20, pp. 65-122). San Diego: Academic Press. Berger, J., Rosenholtz, S.J., & Zelditch, M. (1980). Status organizing processes. In R.H. Turner & J.F. Short jr. (Red.), Annual Review of Sociology (Vol. 6, pp. 479-508). Palo Alto: Annual Review Inc. Berkowitz, L. (1969). Resistance to improper dependency relationships. Journal of Experimental Social Psychology, 5, 283-294. Berscheid, E. (1985). Interpersonal attraction. In G. Lindzey & E. Aronson (Eds.), Handbook of social psychology (Vol. II pp. 413-484). New York: Random House. Blokker, J. (1974). Ben ik eigenlijk wel links genoeg? Amsterdam: De Harmonie. Boer, D.J. den, Kok, G.J., Knippenberg, A. van, & Peters, L. (1991). Attributie aan schuld en de houding tegenover AIDS-patiënten: Een vergelijking tussen AIDS en andere ziekten. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 46, 239-248. Bogaard, J. van den, & Wiegman, O. (1990). Voorlichting en verwerking van inbraak: een praktijkgericht veldexperiment. In A.P. Buunk, D. van Kreveld & R. van der Vlist (Red.), Sociale psychologie en stereotypen, organisaties, gezondheid (pp. 113-126). Den Haag: Vuga. Born, M. (1992). Sekse en personeelspsychologie. In T. Top & J. Heesink (Red.), Psychologie en sekse (pp. 120-137). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Brehm, S.S., & Brehm, J.W. (1981). Psychological reactance: a theory of freedom and control. New York: Academic Press. Buunk, A.P., & Meertens, R.W. (1992). Wat is sociale psychologie? In R.W. Meertens & J. von Grumbkow (Red.), Sociale psychologie (pp. 25-44). Groningen: Wolters-Noordhoff. Buunk, A.P., & Verhoeven, K. (1991). Companionship and support in organizations: A microanalysis of the stress-reducing features of social interaction. Basic and Applied Social Psychology, 12, 243258. Buunk, A.P., & Vries, N.K. de (1991). Sociale vergelijking en sociale cognitie. In N.K. de Vries & J. van der Pligt (Red.), Cognitieve sociale psychologie. Meppel: Boom.
Literatuur
133
Buunk, A.P., & Yperen, N.W. van (1994). Onbillijkheid in intieme relaties en gezondheidsklachten. Gedrag & Gezondheid, 22, 99-104. Byrne, D. (1971). The attraction paradigm. New York: Academic Press. Byrne, D., Ervin, C.R., & Lamberth, J. (1970). Continuity between the experimental study of attraction and ‘real life’ computer dating. Journal of Personality and Social Psychology, 16, 157-165. Carnevale, P.J.D., Pruitt, D.G., & Carrington, P.I. (1982). Effects of future dependence, liking, and repeated requests for help on helping behavior. Social Psychology Quarterly, 1, 9-14. Cialdini, R.B. (1984). Influence: The new psychology of modern persuasion. New York: Quill. Clark, M.S. (Ed.) (1991). Review of personality and social psychology. Vol. 12: Prosocial behavior. Newbury Park, CA: Sage. Converse, J.M., & Presser, S. (1986). Survey questions. Handcrafting the standarized questionnaire. Newbury Park, CA: Sage. Cook, T.D., & Campbell, D.T. (1979). Quasi-experimention: Design and analysis issues for field settings. Chigago: Rand McNally. Cooley, C. (1932). Human nature and the social order. New York: Scribner. Cooper, J., & Fazio, R. (1984). A new look at dissonance theory. Advances in Experimental Social Psychology, 17, 229-267. Coulthard, M., & Ashby, M. (1976). A linguistic description of doctor-patient interviews. In M. Wadsworth & D. Robinson (Eds.), Studies in everyday medical life (pp. 68-88). London: Martin Robinson. DeVellis, R.F. (1991). Scale development. Theory and applications. Newbury Park, CA: Sage. Dovidio, J.F., Pilavin, J.A., Gaertner, S.L., Schroeder, D.A., & Clark, R.D. III (1991). The arousal: Cost-reward model and the process of intervention: A review of the evidence. In M.S. Clark (Ed.), Review of personality and social psychology. Vol. 12: Prosocial behavior (pp. 86-118). Newbury Park, CA: Sage. Dutton, D.G., & Aron, A.P. (1974). Some evidence for heightened sexual attraction under conditions of high anxiety. Journal of Personality and Social Psychology, 4, 510-517. Duval, S., & Wicklund R.A. (1972). A theory of objective self-awareness. New York: Academic Press. Eagly, A.H., & Chaiken, S. (1993). The psychology of attitudes. Fort Worth: Harcourt, Brace & Jovanovich. Emans, B.E. (1990). Interviewen: theorie, techniek, training. Groningen: Wolters-Noordhoff. Emans, B.J.M., & Boer D.J. den, (1988). Integrerende verpleegkunde en de relatie tussen verpleegkundigen en leidinggevenden. Acta Hospitalia, 28, 5-15. Emans, B.J.M., & Radstaak, G.J., (1990). De rol van leidinggevenden bij verschillende niveaus van taakverruiming; onderzoek op een aantal verpleegafdelingen van een ziekenhuis. Gedrag & Organisatie, 3, 376-392. Etman, O. (1992). Informatieverzameling over criminaliteit in de lokale situatie. In O. Etman, M. Eysink Smeets, J. Huizing, R.M. Walop & M. Wijn (Red.), Preventie van criminaliteit. Mogelijkheden in gemeenten. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Etman, O., Eysink Smeets, M., Huizing, J., Walop, R.M., & Wijn, M. (1992). Preventie van criminaliteit. Mogelijkheden in gemeenten. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Euwema, M.C., & Vliert van de, E. (1990). Gedrag en escalatie bij hiërarchische conflicten. In A.P. Buunk, D. van Kreveld & R. van der Vlist (Red.), Sociale psychologie en stereotypen, organisaties, gezondheid (pp. 28-42). Den Haag: Vuga. Fiedler, F., & House, R.J. (1988). Leadership theory and research: A report of progress. In C.L. Cooper & I.T. Robertson (Eds.), International review of industrial and organizational psychology (pp. 73-92). Chichester: Wiley. Fielding, G., & Evered, C. (1980). The influence of patient’s speech upon doctors: The diagnostic interview. In R.N. St. Clair & H. Giles (Eds.), The social and psychological contexts of language (pp. 51-72). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
134
Literatuur
Fishbein, M., & Ajzen, L. (1975). Belief, attitude, intention and behavior: An introduction to theory and research. Reading, Mass.: Addison-Wesley. Fishbein, M., Ajzen, I., & McArdle, J. (1980). Changing the behavior of alcoholics: Effects of persuasive communication. In I. Ajzen & M. Fishbein (Eds.), Understanding attitudes and predicting social behavior (pp. 219-242). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. French, J.R.P. jr., & Raven, B. (1959). The bases of social power. In D. Cartwright (Ed.), Studies in social power, (pp. 150-167). Ann Arbor: Institute for Social Research. Friedrichs, J., & Lüdtke H. (1975). Participant observation. Weinheim: Beltz Verlag. Ganster, D.C., & Fusilier, M.R. (1989). Control in the workplace. In C.L. Cooper & I.T. Robertson (Eds.), International review of industrial and organizational psychology (pp. 235-280). Chichester: Wiley. Geurts, S.A.E, Buunk, A.P., & Schaufeli, W.B. (1991a). Ziekteverzuim vanuit een sociaal vergelijkingsperspectief. Gedrag & Organisatie, 4, 385-398. Geurts, S.E., Buunk, A.P., & Schaufeli, W.B. (1991b). Sociale vergelijking, attributies en ziekteverzuim. In R.W. Meertens, A.P. Buunk, & R. van der Vlist (Red.), Sociale psychologie & voorlichting en maatschappelijke problemen (pp. 106-119). Den Haag: Vuga. Geurts, S.E., Schaufeli, W.B., & Buunk, A.P. (1993). Social comparison, inequity and absenteeism among bus drivers. European Work and Organizational Psychologist, 3, 191-203. Gilder, D. de, & Wilke, H. A.M. (1990). De relatie tussen beïnvloed worden en invloed uitoefenen. In J. Extra, A. van Knippenberg, M.A. Poppe, & J. van der Pligt (Red.), Fundamentele sociale psychologie (Deel 4, pp. 86-104). Tilburg: Tilburg University Press. Gilder, D. de, & Wilke, H.A.M. (1994). Expectation states theory and the motivational determinants of social influence. In W. Stroebe & M. Hewstone (Eds.), European review of social psychology (Vol. 5, pp. 243-270). Chichester: Wiley. Goffman, E. (1959). The presentation of self in everyday life. Garden City: Doubleday/Anchor. Gordon, C., & Gordon, P. (1982). Changing roles, goals, and self-perceptions: process and results in a program for women’s employment. In W. Ickes & E.S. Knowles (Eds.), Personality, roles, and social behavior (pp. 243-283). New York: Springer-Verlag. Griffit, W. (1970). Environmental effects on interpersonal affective behavior: Ambient temperature and attraction. Journal of Personality and Social Psychology, 15, 240-244. Groenestijn, E., Buunk, A.P., & Schaufeli, W.B. (1992). Het besmettingsgevaar bij burnout: De rol van sociale vergelijkingsprocessen. In R.W. Meertens, A.P. Buunk, P.A.M. van Lange & B. Verplanken (Red.), Sociale psychologie en beïnvloeding van intermenselijke en gezondheidsproblemen (pp. 88-103). Den Haag: Vuga. Hall, J.A., Roter, D.L., & Katz, N.R. (1988). Meta-analysis of correlates of provider behavior inmedical encounters. Medical Care, 26, 657-675. Hansson, R.O., Jones, W.H., & Carpenter, B.N. (1984). Relational competence and social support. Review of Personality and Social Psychology, 5, 265-284. Harrigan, J.A., & Rosenthal, R. (1983). Physician’s head and body position as determinants of perceived rapport. Journal of Applied Social Psychology, 13, 496-509. Heesink, J.A.M. (1993). De negatieve invloed van het verlies van een baan en de mogelijke effecten van outplacement. In B. Verplanken, P.A.M. van Lange, R.W. Meertens & F.W. Siero (Red.), Sociale psychologie en haar toepassingen (pp. 166-181). Delft: Eburon. Henderson, A.H. (1981). Social power. New York: Praeger. Herbert, T.B., & Dunkel-Schetter, C. (1992). Negative social reactions to victims: An overview of responses and their determinants. In L. Montada, S-H. Filipp & M.J. Lerner (Eds.), Life crises and experiences of loss in adulthood (pp. 497-518). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Herrema, T., Stevens, T.Th.M., Neetson, J.G., & Eweg, C. (Red.) (1972). Werkoverleg. Rapport van de studiegroep werkoverleg. Publikatienummer, 534. Den Haag: NIVE. Hilliard, R.D. (1980). Dicussing emotional etiology for illness with medical patients. In M. Jospe, J.
Literatuur
135
Nieberding & B.D. Cohen (Eds.), Psychological factors in health care: A practitioner’s manual (pp. 79-83). Lexington, Mass.: Heath. Hogg, M.A. (1992). The social psychology of group cohesiveness. New York: Harvester Wheatseaf. Holmes, J.G., & Boon, S.D. (1990). Developments in the field of close relationships. Personality and Social Psychology Bulletin, 16, 23-41. Hoorens, V., & Buunk, A.P. (1992). Zelfdienende vertekeningen in sociale vergelijking: illusoire superioriteit en onrealistisch optimisme. Psychologica Belgica, 32, 169-194. Hopstaken, L., & Buunk, A.P. (1989). ‘Burn-out’ bij medewerkers personeelszaken: de betekenis van hanteringsgedrag, rolproblematiek en gebrek aan controle. Gedrag & Organisatie, 2(1), 1732. Ireton, H.R., & Cassata, D.M. (1980). Interviewing and psychological screening in medical practice: The psychological systems review. In M. Jospe, J. Nieberding & B.D. Cohen (Eds.), Psychological factors in health care: A practitioner’s manual (pp. 67-77). Lexington, Mass.: Heath. Johnson, D.W., & Johnson, F.P. (1991). Joining together. Group theory and group skills. Englewood, NJ: Prentice Hall. Jong-Gierveld, J. de (1984). Eenzaamheid. Deventer: Van Loghum Slaterus. Joppen, R., & Leeuwen, G. van (1990). Stress. Herkennen, hanteren en verwerken. Utrecht: Kosmos. Katteler, H., & Roosen, J. (1989). Vervangbaarheid van het autogebruik: een onderzoek naar gebondenheid aan de auto. Nijmegen: Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen. Kenrick, D.T., & Johnson, G.A. (1979). Interpersonal attraction in aversive environments: A problem for the classical conditioning paradigm? Journal of Personality and Social Psychology, 4, 572579. Kenrick, D.T., Reich, J.W., & Cialdini, R.B. (1976). Justification and compensation: Rosier skies for the devalued victim. Journal of Personality and Social Psychology, 34, 654-657. Kidd, R.F., & Amabile, T.M. (1981). Casual explanations in social interaction: Some dialogues on dialogue. In J.H. Harvey, W. Iekes & R.F. Kidd, New directions in attributions research (Vol. 3, pp. 307-328). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. Knippenberg, A.F.M. van, & Siero, F.W. (Red.) (1994). Multivariate technieken. Beknopte inleiding en toepassingen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Kok, G.J. (1985). Een model voor gedragsverandering via voorlichting. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 40, 71-76. Kok, G.J. (1992). Gezondheidsvoorlichting. Muiderberg: Coutinho. Kok, G.J., Lenderink, T., Meertens, R.M., & Schaalma, H. (1994). Sociale psychologie toegepast versus toegepaste sociale psychologie. In P.A.M. van Lange, F.W. Siero, B. Verplanken & E.C.M. van Schie (Red.), Sociale psychologie en haar toepassingen (pp. 1-15). Delft: Eburon. Kok, G.J., Vries, H. de, Boer, D.J. den, Dijkstra, M., Gerards, F.M., Hospers, H.J., & Mudde, A.N. (1990). De rol van eigen effectiviteit bij de beïnvloeding van gezondheidsklachten. In A.P. Buunk, D. van Kreveld & R. van der Vlist (Red.), Sociale psychologie en stereotypen, organisaties, gezondheid (pp. 140-157). Den Haag: Vuga. Koomen, W., & Vrugt, A. (1989). Kenmerken van zichzelf bevestigende voorspellingen in psychotherapie: stereotypen, nonverbaal gedrag en bevestigend vragen. In A.P. Buunk & A. Vrugt (Red.), Sociale psychologie en psychische problemen (pp. 203-213). Assen: Van Gorcum. Koopman, P.L., & Wierdsma, A.F.M. (1992). Participatief management. In P.J.D. Drenth, Hk. Thierry & Ch.J. de Wolff (Red.), Nieuw handboek arbeids- en organisatiepsychologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Kreveld, D. van, & Peeters, A. (1986). Evaluatieonderzoek: van waardebeoordeling naar wetenschappelijk onderzoek. In J. von Grumbkow, D. van Kreveld & P. Stringer (Red.), Toegepaste sociale psychologie (Deel 2, pp. 31-38). Lisse: Swets & Zeitlinger. Lange, P.A.M. van (1989). Resultaten van experimenteel sociaal dilemma onderzoek. In W.B.G.
136
Literatuur
Liebrand & P.A.M. van Lange (Red.), Als het mij maar niets kost! De psychologie van sociale dilemma’s. Amsterdam: Swets & Zeitlinger. Latané, B., & Darley, J.M. (1970). The unresponsive bystander: Why doesn’t he help? New York: Appleton Century Crofts. Leary, M. (1982). Social anxiety. Review of Personality and Social Psychology, 2, 97-120. Lerner, M.J. (1980). The belief in a just world. New York: Plenum. Lerner, M.J., Miller, D.T., & Homes, J.G. (1976). Deserving and the emergence of forms of justice. In L. Berkowitz & E. Walster (Eds.), Advances in experimental social psychology (Vol. 9, pp. 133-161, Equity theory). New York: Academic Press. Leventhal, G.S. (1976). The distribution of rewards and resources in groups and organizations. In L. Berkowitz & E. Walster (Eds.), Advances in experimental social psychology (Vol. 9, pp. 91-131, Equity theory). New York: Academic Press. McCall, G.J., & Simmons, J.L. (Eds.) (1969). Issues in participant observation. Reading, Mass.: Addison-Wesley. McClintock, C.G., Kramer, R.M., & Keil, L.J. (1984). Equity and social exchange in human relationships. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology (Vol. 17, pp. 183228). New York: Academic Press. Mead, G.H. (1934). Mind, self and society. Chicago: University of Chicago Press. Meertens, R.W., & Grumbkow, J. von (Red.) (1992). Sociale psychologie (2e druk). Groningen: Wolters-Noordhoff. Meeuwesen, L. (1989). Sekseverschillen in de cliënt-helper interactie. In A.P. Buunk & A. Vrugt (Red.), Sociale psychologie en psychische problemen (pp. 188-202). Assen: Van Gorcum. Meyer, J. (1992). Sekse en organisatiepsychologie: de wankele flirt van ‘marginal woman’ met ‘superman’. In T. Top & J. Heesink (Red.), Psychologie en sekse (pp. 138-157). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Miller, D.T., & McFarland, C. (1991). When social comparison goes awry: The case of pluralistic ignorance. In J. Suls & T.A. Wills (Eds.), Social comparison. Contemporary theory and research (pp. 287-316). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Molen, H.T. van der (1984). Aan verlegenheid valt iets te doen: een gestructureerd cursusprogramma voor verlegen mensen. Deventer: van Loghum Slaterus. Molleman, E. (1992). Decentralisatie en participatie in een ziekenhuis. Gedrag & Organisatie, 6, 79-93. Montada, L. (1992). Attribution of responsibility for losses and perceived injustice. In L. Montada, S.H. Filipp & M. Lerner (Eds.), Life crises and experiences of loss in adulthood (pp. 133-162). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Moscovici, S. (1976). Social influence and social change. London: Academic Press. Nederlands Instituut voor Psychologen (1992). Documentatie van tests en testresearch in Nederland. Assen: Van Gorcum. O’Keefe, D.J. (1990). Persuasion. Theory and research. Newbury Park, CA: Sage. Oudenhoven, J.P. (1991). Sociale vaardigheden voor leidinggevenden. Groningen: Wolters-Noordhoff. Pennebaker, J.W. (1982). The psychology of physical symptoms. New York: Springer-Verlag. Pligt, J. van der (1991). Risicoperceptie, onrealistisch optimisme en AIDS-preventief gedrag. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 46, 228-237. Poppe, M.A. (1992). Altruïsme en rechtvaardigheid. In R.W. Meertens & J. von Grumbkow (Red.), Sociale psychologie (pp. 247-262). Groningen: Wolters-Noordhoff. Richard, R., Pligt, J. van der, & Vries, N.K. de (1993). Geanticipeerde gevoelens en gedragsverandering. In W. van der Kloot, A.P. Buunk, N. Ellemers & J. van der Pligt (Red.), Fundamentele sociale psychologie (pp. 41-56). Tilburg: Tilburg University Press. Robinson, J.P., Shaver, P.R., & Wrightsman, L.S. (1991). Measures of personality and social psychological attitudes. San Diego: Academic Press.
Literatuur
137
Rook, K. (1988). Towards a more differentiated view of loneliness. In S.W. Duck (Ed.), Handbook of Personal Relationships (pp. 571-590). Chichester: Wiley. Rossi, P.H., & Freeman, H.E. (1993). Evaluation. A systematic approach. Newbury Park, CA: Sage. Rubin, L.B. (1976). Pijn en moeite. Hoe arbeidersgezinnen leven. Baarn: Ambo. Rushton, J.P., & Sorrentino, R.M. (Eds.) (1981). Altruism and helping behavior. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum. Salovey, P., Mayer, J.D., & Rosenhan, D.L. (1991). Mood and helping: Mood as a motivator of helping and helping as a regulator of mood. In M.S. Clark (Ed.), Review of personality and social psychology. Vol. 12: Prosocial behavior (pp. 215-237). Newbury Park, CA: Sage. Sande, J.P. van de (1984). Gedragsobservatie. Een inleiding tot systematisch observeren. Groningen: Wolters-Noordhoff. Schaufeli, W.B. (1990). Burnout: Een overzicht van de resultaten van empirisch onderzoek. Gedrag & Organisatie, 3, 3-31. Schein, E.H. (1988). Process consultation. Vol. 1. Its role in organization development. Reading, MA: Addison Wesley. Schelling, T.C. (1978). Micromotives and macrobehavior. New York: Norton. Schie, E. van, & Willemsen, T. (1988). Sexe en sancties: verschillen in straftoemeting bij ongewenst gedrag, de invloed van sexe-stereotypen en de rol van de opvoeder. In J. von Grumbkow, D. van Kreveld & R. van der Vlist (Red.), Toegepaste sociale psychologie (Deel 3, pp. 123-134). Lisse: Swets & Zeitlinger. Schwartz, S. (1977). Normative influences on altruism. Advances in Experimental Social Psychology, 10, 221-279. Sheppard, B.L., Hartwick, J., & Warshaw, P.R. (1988). The theory of reasoned action: A meta-analysis of past research with recommendations for modifications and future research. Journal of Consumer Research, 15, 325-343. Siegman, A.W. (1980). Interpersonal attraction and verbal behavior in the initial interview. In R.N. St. Clair & H. Giles (Eds.), The social and psychological context of language (pp. 73-99). Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum. Siero, S., Hagedoorn, M., Leutscher, T.E.B., Nijdam, H., & Wisse, B.M. (1992). Doelen stellen en prestatieverbetering: Een experiment bij een Buro voor Rechtshulp. In R.W. Meertens, A.P. Buunk, P.A.M. van Lange & B. Verplanken (Red.), Sociale psychologie en beïnvloeding van intermenselijke en gezondheidsproblemen (pp. 14-22). Den Haag: Vuga. Silver, R.C., Wortman, C.B., & Crofton, C. (1990). The role of coping in support provision: The self-presentational dilemma of victims of life crises. In B.R. Sarason, I.G. Sarason & G.R. Pierce (Eds.), Social support: An interactional view (pp. 397-426). New York: Wiley. Snyder, M. (1984). When belief creates reality. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol. 18, pp. 248-306). Orlando: Academic Press. Steenland, E., Meertens, R.W., & Spears, R. (1993). De invloed van stereotype-inconsistente informatie op verandering van het stereotype beeld van scheikundigen. In B. Verplanken, P.A.M. van Lange, R.W. Meertens & F.W. Siero (Red.), Sociale psychologie en haar toepassingen. Delft: Eburon. Stokes, J.P. (1983). Toward an understanding of cohesion in personal change groups. International Journal of Group Psychotherapy, 33, 449-467. Suls, J., & Wills, T.A. (Eds.) (1991). Social comparison. Contemporary theory and research. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Taal, E., Seydel, E.R., Riemsma, R.P., Brus, H.L.M., Rasker, J.J., & Wiegman, O. (1992). Effecten van groepsvoorlichting aan patiënten met reumatoide artritis. In R.W. Meertens, A.P. Buunk, P.A.M. van Lange, B. Verplanken (Red.), Sociale psychologie en beïnvloeding van intermenselijke en gezondheidsproblemen (pp. 144-157). Den Haag: Vuga.
138
Literatuur
Tedeschi, J.T. (Ed.) (1981), Impression management theory and social psychological research. New York: Academic Press. Tedeschi, J.T., & Riess, M. (1981). Identities, the phenomenal self, and laboratory research. In J. Tedeschi (Ed.), Impression management theory and psychological research (pp. 3-22). New York: Academic Press. Tilburg, T. van (1988). Verkregen en gewenste ondersteuning in het licht van eenzaamheidservaringen. Utrecht: Elinkwijk. Veen, P., Alblas, G., & Geersing, J. (1991). Mensen in organisaties. Deventer: Van Loghum Slaterus. Veen, P., & Wilke, H.A.M. (1984). De kern van de sociale psychologie. Deventer: Van Loghum Slaterus. Veld, J. in’t (1975). Analyse van organisatieproblemen. Amsterdam: Agon/Elsevier. Vliert, E. van de (1988). Conflict en conflicthantering. In P.J.D. Drenth, Hk. Thierry & Ch. J. de Wolff (Red.), Nieuw handboek arbeids- en organisatiepsychologie. Deventer: Van Loghum Slaterus. Volder, A.M. de, & Windley, D. (1984). De opvatting van verpleegkundigen en studenten over de toepassing van integrerende verpleegkunde. In Studiedag: Evaluatie van integrerende verpleging. Leuven: KU Leuven, Centrum voor Ziekenhuiswetenschap. Vries, H. de (1992). Theorieën over voorlichting en gedragsverandering. In R.W. Meertens & J. von Grumbkow (Red.), Sociale psychologie (pp. 135-146). Groningen: Wolters-Noordhoff. Vries, N.K. de (1992). De theorie van beredeneerd gedrag. In R.W. Meertens & J. von Grumbkow (Red.), Sociale psychologie (pp. 135-146). Groningen: Wolters-Noordhoff. Vugt, M. van, Meertens, R.M., & Lange, P.A.M. van (1993). De keuze voor de auto of het openbaar vervoer? Een interdependentietheoretische benadering. In B. Verplanken, P.A.M. van Lange, R.W. Meertens & F.W. Siero (Red.), Sociale psychologie en haar toepassingen. Delft: Eburon. Walster, E., Berscheid, E., & Walster, G.W. (1978). New directions in equity research. In L. Berkowitz & E. Walster (Eds.), Advances in experimental social psychology. (Vol. 9, pp. 1-42). New York: Academic Press. Weary, G., Stanley, M.A., & Harvey, J.H. (1989). Attribution. New York: Springer. Weeda, I. (1983). Voor en na de echtscheiding. Utrecht: Het Spectrum. Weeda, I. (1984). Huwelijksleven, ideaal en praktijk. Utrecht: Het Spectrum. Weiner, B. (1986). An attributional theory of motivation and emotion. New York: Springer. Wheeler, L. (1966). Motivation as a determinant of upward comparison. Journal of Experimental Social Psychology (Suppl. 1), 27-31. Wiegman, O., & Wilke, H.A.M. (Red.) (1987). Macht en beïnvloeding. Deventer: Van Loghum Slaterus. Willemsen, T.M. (1990). Misdadige jongens en ontspoorde meisjes: een sociaal psychologische benadering van sekseverschillen in jeugddelinquentie. In A.P. Buunk, D. van Kreveld & R. van der Vlist (Red.), Sociale psychologie en stereotypen, organisaties, gezondheid (pp. 86-98). Den Haag: Vuga. Winkel, F.W., & Koppelaar, L. (1988). Politiële hulp aan slachtoffers van delicten: onderzoek en training rond het hercontact-model. In J. von Grumbkow, D. van Kreveld & R. van der Vlist (Red.), Toegepaste sociale psychologie (Deel 3, pp. 135-148). Lisse: Swets & Zeitlinger. Wit, J.B.F. de, Kok, G.J., Timmermans, C.A.M., & Wijnsma, P. (1990). Determinanten van veilig vrijen en condoomgebruik bij jongeren. Gedrag & Gezondheid, 18, 121-133. Yperen, N.W. van, & Buunk, A.P. (1990). A longitudinal study of equity in intimate relationships. European Journal of Social Psychology, 20, 287-309. Yperen, N.W. van, & Seelen, D. (1992). Sekseverschillen in verloopintentie. In R.W. Meertens, A.P. Buunk, P.A.M. van Lange & B. Verplanken (Red.), Sociale psychologie en beïnvloeding van intermenselijke en gezondheidsproblemen (pp. 75-87). Den Haag: Vuga. Zander, A. (1977). Groups at work. San Francisco: Jossey Bass. Zimbardo, P.G., Ebbesen, E.B., & Maslach, C. (1977). Influencing attitudes and changing behavior, 2nd ed. Reading, Mass.: Addison-Wesley.
Zakenregister
achtergrondinformatie 47, 48 affectieve reactie 22, 34, 40, 41, 57, 58, 62, 89, 92, 100, 108, 120 afweegtabel 112 AIDS 13, 25 AIDS-slachtoffer 13, 15, 17, 18 –, angst voor 22 allochtonen 45 altruïsme 23 altruïstisch 13, 14 analyseren van gegevens 99 angst voor AIDS-patiënten 22 anti-AIDS-voorlichting 31 associatie, verklaringen via 60 attitude 22, 23, 26, 38, 57, 74, 99, 105, 111 attitudeverandering 78, 124 attitudeveranderingsprogramma 29 attractie 26 attributie 77, 98 attributietheorie 16, 71, 73 begripsassociatie, directe 60, 114 begripsmatige benadering 67, 74, 104, 118 beïnvloeden –, niet direct 90 –, via 90 benadering –, begripsmatige 74, 104, 118 –, deductieve 67, 74, 118 –, onderwerpgebonden 67, 68, 70, 104 –, theoretische 104 bereidheid zich in te zetten voor groepsprodukt 90, 100
betrouwbaarheid 49 billijkheidstheorie 23, 71 burnout 34, 104 campagne 13, 17, 19, 21, 23, 25 –, opzetten van 15 causaal effect 99 cognitieve dissonantietheorie 78 cognitieve herstructurering 16 cohesie 90 communicatie 90 conflict 71, 103 –, escalatie van 103 conformeren 14 consequentie 75 construeren van schalen 99 continue variabele 59, 89 convergente fase 24, 76, 113, 119 coöperatief gedrag 71 criminaliteit 48 deductieve benadering 67, 74, 118 deskundigheid 72 deskundigheidsmacht 77 devaluatie 16 –, van slachtoffer 19 dichotome variabele 59 direct effect 94, 95, 97 directe begripsassociatie 114 directe interventiebenadering 117 dispositionele verlegenheid 108 dissatisfactie in huwelijk 71 divergente fase 23, 59, 113 doorstroming van vrouwen in organisaties 128
140 eenzaamheid 69, 87, 92, 93, 94, 100 –, procesmodel voor 91 eenzaamheidsschaal 101 effect –, causaal 99 –, direct 94, 95, 97 –, indirect 95 –, van film 117 –, versterkend 93-95, 97 –, verzwakkend 96 egoïstisch 13 eindvariabele 23, 25, 57, 58, 77, 80, 88, 90, 113, 126 –, continue 59 –, dichotome 59 –, specifiek en concreet 59 empathie 23 empirisch gefundeerde inzichten 70 empirische geldigheid 104 empirische houdbaarheid 103 empirische kennis 11 empirische onderbouwing op basis van literatuur 99, 111 empirische onderbouwing op basis van eigen onderzoek 99 escalatie van conflict 103 evaluatie 75 –, van interventie 126 evaluatie-onderzoek 69 evaluatieprocedure 127 experiment 27 factoren –, beïnvloedbare 110, 112, 116 –, belang van 112 –, met grootste effect 111 fase –, convergente 24, 76, 113, 119 –, divergente 23, 59, 113 feedback op klantvriendelijkheid 117
Zakenregister
geldigheid van theorie 78 geloof in een rechtvaardige wereld 16, 19 groepscohesie 101 groepsgerichtheid 87, 88 groepsvoorlichting aan reumapatiënten 117 haalbaarheid 46 haalbaarheidsanalyse –, kosten 125 –, reacties van betrokkenen 124 –, vermogen tot realisatie interventie 125 helpen 17 heuristisch gebruik van theorieën 67 hoe-interview 116 huisartsenpraktijk 48 hulp geven 23 hulpvaardig gedrag 14 huwelijkssatisfactie 71 implicaties van interventie 122 indirect effect 95 indirect verband 90 indirecte verklaring 77 individualiteit 14 individueel psychologisch 44, 45 informatie 111 integrerende verpleegkunde 68, 77 intentie 105 –, tot groepsgericht gedrag 105 interventie 21, 24, 26, 28, 34, 47, 50, 107, 110, 113, 117, 119 –, evaluatie van 126 –, implicaties van 122 interventiebenadering, directe 117 interventieprogramma 12, 20, 24, 25, 70, 119 interview 49, 50, 61, 62, 87, 100, 116 invloed van minderheden 27 jongerencentrum 41, 43
gedachtenexperimenten 81, 82 gedrag 22, 38, 57 –, coöperatief 71 –, hulpvaardig 14 –, prosociaal 14, 23 –, sociaal 12 gedragsintentie 99 gedragstraining 126 gedragstrainingen en begeleiding 119
kennis –, empirische 11 –, theoretisch gefundeerde 12 kennisexplosie 11 klantvriendelijkheid 118 laboratoriumexperiment 26, 99 leiderschapstheorie 74
Zakenregister
leiding geven 77 literatuur –, Advances of Experimental Social Psychology 71 –, European Review of Social Psychology 71 –, Gedrag & Gezondheid 69 –, Gedrag & Organisatie 69, 104 –, Psychological Abstracts 69, 71 –, Psychological Bulletin 71 –, Review of Personality and Social Psychology 71 –, Toegepaste Sociale Psychologie 69 maatregelen en voorschriften 120 macht 72, 76 marktonderzoek 123 meetinstrument, sociaal-psychologisch 100 methoden –, experimentele 12 –, voor bestrijding stress 117 milieubewust 40 minderheden, invloed van 27 misdaadpreventieprogramma 127 motivatie 42, 73, 108 Nederlands Instituut voor Psychologen 100 nieuwe problemen 126 non-verbale signalen 48 norm 105 objectief zelfbewustzijn 108 objectiviteit 49 observatie 33, 49, 50, 61, 64 –, participerende 51 –, zelf- 66 observatieschema 41, 65 omgaan met problemen 105 omstandereffect 27 onderwerpgebonden benadering 67, 68, 70, 104 onrealistisch optimisme 80 opstellen van enquêtes 99 opvatting 23 outplacement 100, 102 overtuiging 111 paradigma 78 participatief management 69
141 participatieve besluitvorming 73, 77 participerende observatie 51 personeelsfunctionaris 104 persoonlijkheid 110 perspectiefwisseling 61, 114 plausibiliteit 59, 81 –, van verklaringen 76 pluralistische ontwetendheid 118 prestatie 73 preventie van relatieproblemen 84 probleem, kern van 58 probleemstelling 12, 14, 21, 29, 33, 35, 36, 38, 39, 45, 46, 50, 53, 62, 68 –, achtergronden 39 –, oorzaken 39 –, voorbeelden 51 procesmodel 17, 18, 24, 26, 29, 44, 87, 88, 105, 110 –, voor bereidheid AIDS-slachtoffers te helpen 18 –, voor bereidheid zich in te zetten voor groepsprodukt 91 –, voor eenzaamheid 91, 95, 96 –, voor psychische klachten bij verlies van een baan 103 –, voor verlegenheid 109 prosociaal gedrag 14, 23 psychische klacht 100, 102, 115 psychosomatische klacht 43, 45, 48 rangorde-paradigma 79 reductie –, door toetsing geldigheid theorie 77 –, door vaststellen plausibiliteit 80 –, door verwijdering irrelevantie 76 –, door verwijdering overlap 76 relatieproblemen, preventie van 84 ruiltransactie 20 samenhang 99 schaal voor bereidheid zich in te zetten voor groepsprodukt 101 schalen 101 Schwartz, model van 14, 18 situationele verlegenheid 108 slachtoffer 16, 21, 123 –, devaluatie van 19 –, van misdrijf 34 sleutelfiguur 49 sociaal gedrag 12, 45, 81
142 sociaal-psychologisch meetinstrument 100 sociaal-psychologische theorie 23, 26, 28, 71 sociaal vergelijkingsproces 34 sociale beïnvloeding 22, 45, 71 sociale norm 74, 99, 105 sociale perceptie 14, 23 sociale psychologie 11, 14, 27, 45, 71, 117, 118 sociale uitwisselingstheorie 75, 77 sociale vaardigheden 92, 93, 95, 112, 117, 119 sociale verantwoordelijkheid 23 sociale vergelijkingstheorie 35, 79, 118 sociologisch 44, 45 status 77 statuskarakteristiek 72 –, diffuse 73 –, specifieke 72 statuskenmerk 72 statusverwachtingstheorie 72, 77 steekproeftrekking 99 stemming 15 stress 34 –, bij verpleegkundigen, case 55 stressgevoelens 100, 102 succesverwachting 98 sympathiek 26 theoretisch gefundeerde kennis 12 theoretisch gefundeerde verklaringen 21, 29 theoretische benadering 104 theorie 11 – ,, geldigheid van 78 –, van beredeneerd gedrag 74, 77, 80 toegepast probleem 38 vaardigheden 111 –, sociale 92 –, verdiepende 92 –, vormende 92
Zakenregister
vandalisme 47 veldexperiment 123 veldonderzoek 26, 99 verdiepende vaardigheden 92 Vereniging Milieudefensie 46, 50 verergeren factor 115 verkennend onderzoek 46 verklaringen 22 –, directe 61 –, indirecte 77 –, plausibiliteit van 76 –, theoretisch gefundeerde 21, 29 –, via theorieën 67 verlegenheid 107, 111, 118, 119 –, dispositionele 108 –, situationele 108 verloop van vrouwen in organisaties 69 vermageringsprogramma 98 versterkend effect 93, 94, 95, 97 verzwakkend effect 96 voorlichting 120, 125 voorlichtingscampagne 20 vormende vaardigheden 92 vragenlijst 41 vuistregels 96 waarom-interview 62, 87, 116 werkoverleg 69, 73 wetenschappelijke houdbaarheid 59 wetenschappelijke literatuur 48 wetenschappelijke onderbouwing 123 woon-werkverkeer 46 zelfbeeld, negatief 92 zelfbewustzijn 108 –, objectief 108 zelfobservatie 66 zelfpresentatie 108 zelfpresentatietheorie voor verlegenheid 109 zelfvertrouwen 108 ziekteverzuim 99
Over de auteurs
Prof. dr. A.P. Buunk was van 1975 tot 1990 verbonden aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, en is sinds 1990 hoogleraar sociale psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij eerder ook in de sociale psychologie afstudeerde. Hij combineert fundamenteel en toegepast onderzoek op tal van gebieden. De laatste jaren deed en begeleidde hij vooral onderzoek vanuit de sociale vergelijkingstheorie naar huwelijkssatisfactie, loopbaanproblemen, AIDS-preventie, kanker, arbeidsongeschiktheid, motivatie in het onderwijs, etnische minderheden, gezondheidsrisico's en burnout op het werk. Hij heeft op deze terreinen tal van wetenschappelijke publikaties op zijn naam staan. Ook publiceerde hij veel over jaloezie in intieme relaties, uitwisseling en communicatie in relaties, en stress en sociale steun. Hij is auteur of redacteur van elf boeken, waaronder Sociale psychologie en psychische problemen (samen met dr. A. Vrugt (1989)) en Variant lifestyles and relationships (samen met B. van Driel (1989)). Hij was lid van de redactie van de bundels Toegepaste sociale psychologie en Fundamentele sociale psychologie. Ook is hij lid van de hoofdredactie van Gedrag en Gezondheid, en van de redactieraad van het Journal of Social and Personal Relationships en het European Journal of Social Psychology. Tevens is hij voorzitter van de onder de NWO ressorterende Stichting voor de Gedragswetenschappen (SGW). Dr. P. Veen studeerde (experimentele) social psychologie in Utrecht bij professor Mauk Mulder. Hij deed zijn doctoraalexamen in 1966. In 1970 promoveerde hij op een proefschrift getiteld: Meebeslissen: een veldexperiment in een hockeyclub. Van 1969-1975 was hij werkzaam als organisatie-adviseur bij het Raadgevend Bureau Berenschot, met name op de terreinen van werkoverleg, samenwerkingsen beslissingsstructuren. In 1975 werd hij tot lector benoemd in de sociale psychologie aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. In 1977 volgde de benoeming tot gewoon hoogleraar aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Thans is de auteur werkzaam in het bedrijfsleven. Van zijn hand verschenen tevens: Mensen in organisaties; De kern van de sociale psychologie (samen met H.A.M. Wilke). Daarnaast redigeerde hij onder meer Zicht op macht (samen met H.A.M. Wilke) en Ruimte voor vrouwen.
