Het grootste middeleeuwse festival van Nederland!
www.gebroedersvanlimburgfestival.nl Organisatie: Stichting Gebroeders van Limburg/Stichting Nijmeegse Torendag
Talis bedankt de gebroeders Van Limburg voor het tot stand komen van de straatnamen op De Hessenberg. Lang
straa
t
e He
traa
dd
Groo
Herto v g Berryan plein
ons
Do
raat
t Bet
Geb Limbr. Van u pleinrg-
Kro
Talis heeft nieuwe huurwoningen aan: s Groot Bethlehem s Hertog van Berryplein s Op het Spinhuis s Gebr. Van Limburgplein
zelst
hleh em
nberg
Hesse
Pijke
2
t
Op h
Ben je benie uwd of er nog h uurappartemen ten op De Hessenb erg vrij zijn ? Bel dan Talis via (024) 35 23 911.
et Sp
inhuis
end
aal +OOP (UUR "ESTAANDE BEBOUWING
Foto: William Moore
www.dehessenberg.nl
N
3
Geachte bezoeker van het Gebroeders Van Limburg Festival Uit eigen ervaring kan ik u zeggen dat een bezoek aan het grootste middeleeuwse festival van Nederland, in de oudste stad van het land, een bijzondere ervaring is. Sinds de eerste editie heb ik genoten van de bijzondere sfeer die over Nijmegen neerdaalt in het laatste weekend van augustus. Dit is een festival dat niet te vergelijken is met de andere grote publieksevenementen in de binnenstad. Er heerst een kabbelende, zomerse rust. Je hoort en ziet de duizenden bezoekers overal in de stad, maar de rust blijft. Dit festival is in korte tijd uitgegroeid tot een evenement waar Nijmegen buitengewoon trots op is. Met dit festival accentueert de stad zijn eeuwenoude geschiedenis. In het bijzonder komen de late middeleeuwen tot leven. Het festival geeft de stad een enorme impuls, en niet alleen in dit weekend. De Stichting Gebroeders van Limburg is er in geslaagd honderden
Colofon Organisatie: Stichting Gebroeders van Limburg i.s.m. Stichting Nijmeegse Torendag. Vormgeving: Walter van Rooij, Villa 33. Fotografie: Stef Verstraaten, Gérard Schoth, Ben Goossens, Bob Walker. Redactie: André Stufkens, Clemens Verhoeven, Eric Brouwer, Sigrid Noordam. Druk: Fortrass.nl, Boxmeer. Oplage: 10.000 exemplaren
Nijmegenaren uit alle delen van de stad en uit alle lagen van de bevolking bij onze rijke geschiedenis te betrekken. Van de jongeren van de scouting, tot de Blauwe Steendragers en van middelbare scholieren tot sportverenigingen. Allemaal zijn ze gegrepen door de geschiedenis en de sfeer van de middeleeuwen. Gedurende het jaar worden lezingen, workshops en bijeenkomsten gehouden ter voorbereiding op het weekend. Als wethouder van cultuur en onderwijs ben ik trots op het onderwijsproject dat door de gemeeente samen met de Stichting Gebroeders van Limburg en Museum Het Valkhof op diverse scholen wordt uitgevoerd. Het enthousiasme van de leerlingen vormt een goede basis voor een gezonde toekomst voor dit festival. Het Gebroeders van Limburg Festival is een festival van en voor de stad. Geniet met volle teugen van de middeleeuwen die voor een weekend terugkeren in de binnenstad van Nijmegen. Henk Beerten wethouder van cultuur, Nijmegen
Adres Stichting Gebroeders Van Limburg Glashuis 13, 6511 CR Nijmegen tel. 024 - 3602414 info@gebroedersvanlimburgfestival www.gebroedersvanlimburg.nl www.gebroedersvanlimburgfestival.nl
4
Festival 2010
In het laatste weekend van augustus keert de binnenstad van Nijmegen terug naar de late middeleeuwen.
‘Meteen raak!’ ‘Vorig jaar zag ik het festival voor het eerst. Ik ben een echte Nijmegenaar, en heb al heel wat gezien, maar dit had ik nooit verwacht in mijn eigen stad. Al die echte middeleeuwers, het greep me aan, het enthousiasme waarmee inwoners van onze stad en provincie zich inleefden in hun personages…Ik dacht meteen, hier wil ik zelf ook aan meedoen’. Het is slechts een van de vele reacties van de 60.000 bezoekers in 2009. Uit onderzoek blijkt dat de toeschouwers het festival beoordelen met een ruime 8, dat men na afloop een positiever beeld heeft van Nijmegen en dat een grote meerderheid van plan is terug te komen. Degenen die terugkomen zullen vaststellen dat het festival steeds uitgebreider en aantrekkelijker wordt. Gebleven zijn onderdelen als de kampementen, de ambachtelijke markten, het locatietheater van Mariken van Nieumeghen, de Nijmeegse Torendag, de Blijde Incomste en de Middeleeuwse Soirée.
Kijk voor meer en actuele informatie op www.gebroedersvanlimburgfestival.nl
Nieuw dit jaar zijn: - de bestorming van de Middeleeuwse muren van het Kronenburgerpark; - een geheel vernieuwd en uitgebreid programma ‘De Valkhofburcht herleeft’ waar het hofleven te beleven valt. Zaterdagavond zorgen musici en ridders rondom het kampvuur voor een intieme en sprookjesachtige sfeer; - nieuwe kinder- en gezinsactiviteiten verspreid over diverse locaties, o.a. De Lindenberg en Het Valkhof; - nieuwe wagens in de stoet van de Blijde Incomste, zoals het Rad van Fortuin en de Oogstwagen; - de pestlijders en flagellanten, die authentieke geselrituelen opvoeren; - meer muziekensembles, re-enactors en deelnemers;
Geniet van het grootste middeleeuwse festival van Nederland, geef uw mening, lanceer nieuwe ideeën en bovenal: doe zelf mee! Trek de stoute middeleeuwse schoenen aan… Het bestuur van de Stichting Gebroeders van Limburg: André Stufkens, Cok Buijs, Stephan Beekhuijsen, Clemens Verhoeven, Wim Hompe en Uta Meier
Een wereldtour van wereldkunst Tijdens het festival komen de miniaturen van de gebroeders Van Limburg met hun ongelooflijke verfijning en wonderbaarlijke kleurenpracht tot leven. ij werden geboren aan de Burchtstraat, onder de rook van de Valkhofburcht waar hun vader en oom werkten in opdracht van de hertog van Gelre. In Frankrijk verwierven zij faam in dienst van de hertog van Berry. Hun miniaturen waren in 2005 in Museum Het Valkhof te zien als onderdeel van een tour over de wereld: in 2009 in Los Angeles in het Paul J. Gettymuseum, dit jaar in de Metropolitan Museum in New York en volgend jaar in het Louvre in Parijs. Dertig middeleeuwse figuranten van de stichting trokken in maart bij de opening in New York veel aandacht. Op de Hessenberg zijn in juni nieuwe pleinen en straten naar hen vernoemd. Op het stadhuis wordt de Gebroeders van Limburgzaal geopend met vergrotingen van hun kunst. De komende jaren zal hun kunst nog meer zichtbaar worden gemaakt in hun geboortestad, zodat Nijmegen wereldwijd bekend zal staan als dé gebroeders Van Limburgstad. In 2016 gedenken we hier ‘600 jaar gebroeders Van Limburg’
De Stichting Gebroeders Van Limburg bedankt: Alle vrijwilligers en deelnemers, haar subsidiënten, sponsoren en ondersteuners: Provincie Gelderland, Gemeente Nijmegen, Taskforce Ondernemerfonds, NVOB Cultuurfonds Rutten Hoogteservice BV Wijchen, DAR, RABO Bank, John Kuster Schilderwerken Nijmegen BV, Evenementenbureau Henk van der Zand, Sander Ederveen Evenementen, Marieke Smeding Evenementen, Heijmans Bouwbedrijf, Hessenberg Ontwikkelbedrijf, Talis Woondiensten, Vluchtelingen en Nieuwkomers Gelderland-Zuid, Ron Vervuurt, Hotel Courage.
5
6
Het Valkhof
De Valkhofburcht herleeft! Op het Valkhof met zijn magistrale panorama verrees in de middeleeuwen de grootste burcht van de Lage Landen. Na de befaamde keizer Karel de Grote, keizerin Theophano en keizer Federico I Barbarossa bewoonden de hertogen van Gelre dit kasteel. De grote uitkijktoren, de Donjon, zal als alles meezit, de komende jaren worden herbouwd. Er is geen mooiere plek denkbaar om het hofleven zichtbaar te maken voor jong en oud. Met riddertoernooien, roofvogelshows, bouwtechnieken, veel muziek, dans, verhalen, kinderspelen, schapen en een proeverij. U koopt 1 kaartje voor een dag (waarmee u in en uit kunt lopen) en kiest zelf wat u aantrekkelijk vindt om mee te maken.
Zaterdag Open van 12.00 tot 18.00 uur en van 20.00 tot 23.00 uur
Locaties op Het Valkhof: T Toernooiveld: joust, voettoernooi, roofvogelshow, kiddy battle Z Zandbak: kinderactiviteiten B Barbarossaruïne: muziek en dans N Sint Nicolaaskapel: muziek, steeds een kwartier • Bouwplaats [demonstraties historische bouw-en smeedtechnieken [doorlopend] • Proeverij [middeleeuwse recepten, [doorlopend] • Kampementen [doorlopend] • Schaapsscheerder [doorlopend] • Muziek Krebbel, [doorlopend] / optreden Het Woud der Verwachting [doorlopend]. 12:00 Openingceremonie [T]; Trio Les Clochards [N] 12:30 Jachtshow Langenort [T]; Doreen van den Bosch en Jan Niessen [N] 13.00 Aankleden van de ridder [Z]; Capella Vacalis [N] 13:30 Joust Stichting HEI [T]; Spelletjes [Z]; Dansgroep STOUD; Verhalenvertelster Wilma Makkink [N] 14:00 Roofvogelshow Valkerij Schaap [T]; Boogschieten [B]; Trio Les Clochards [N] 14:30 Kiddybattle Langenort [T]; Doreen van den Bosch en Jan Niessen [N] 15:00 Joust Stichting HEI [T]; Workshop zwaardvechten [Z]; Capella Vacalis [N] 15.30 Spelletjes [Z]; Lezing over middeleeuwse
keuken, Janneke Donders [N] 16:00 Voettoernooi St. Langenort [T]; Dansgroep [B]; Trio Les Clochards [N] 16:30 Melee Hei [T]; Spelletjes [Z]; Doreen van den Bosch en Jan Niessen [N] 17.00 Spelletjes [Z]; Capella Vacalis [N] 18.00 Het Valkhof gesloten tot 20.00 uur 20:00 Workshop zwaardvechten [Z] 20:30 Spelletjes [Z] 21:00 Voettoernooi St. Langenort [T]; Dansgroep [B] 21:30 Joust St. Langenort [T]; Capella Vacalis [N] 22:00 Doreen van den Bosch en Jan Niessen [N] 22.30 Trio Les Clochards [N] 23.00 Sluiting Het Valkhof
KAARTEN DE VALKHOFBURCHT HERLEEFT
Aan kassa: Kinderen € 6,-; volwassenen € 9, gezinskaart (2 volw. en 2 kind.) € 24,-. Bestel online: € 1,- korting per kaart, € 4,- op de gezinskaart.
N
Zondagmiddag Open van 12.00 tot 17.00 uur 12:00 Jachtshow St. Langenort [T]; Het Stratemakerskoor ‘I Bianchi’ [N] 12:30 Roofvogelshow Valkerij Schaap [T]; Aankleden van de ridder [Z]; Dansgroep STOUD [B]; Wronghel en Wei [B]; Ensemble La Lauzeta [N] 13:00 Joust Stichting HEI [T]; Spelletjes [Z]; Verhalenvertelster W. Makkink [N] 13:30 Kiddybattle St. Langenort [T]; Boogschieten en spelletjes [Z]; Trio Les Clochards [N] 14:00 Joust Stichting HEI [T]; Workshop zwaardvechten [Z]; Stratemakerskoor “I Bianchi” [N] 14:30 Voettoernooi St. Langenort [T]; Ensemble La Lauzeta [N] 15.00 Lezing over de middeleeuwse keuken: Janneke Donders [N] 16.30 Op het toernooiveld kunt u de Blijde Incomste zien met finale muziekensembles Presentatie Ron Vervuurt
T
B Z
Deelnemers: Het Woud der Verwachting; Stichting Schalmei, Krebbel; Stichting Langenort; Stichting HEI; Valkerij Schaap; STOUD Triomphe et Enchantement; Ron Vervuurt; Marianne Duinkerken; Jaap Hoogendoorn, Klaas Kloosterhuis. Organisatie: Désirée van Thiel, Sander Ederveen; Werkgroep: Jacobus Trijsburg, Alex Brown, Wilma Makkink, Rob van Hulst, Guus Vennik, Hanna Duinkerken, Pieke Schoonbrood, Frits de Bruin, Max Knegjens, Manfred Vennik. Met dank aan de Valkhof Vereniging.
7
8
In de Sint Nicolaaskapel treden op: Trio Les Clochards combineert verhaal en muziek. Een traditioneel portatief begeleidt liederen van o.a. Guillaume Du Fai en Gilles Binshois. Er klinken verhalen die gaan over grote thema’s waar de gebroeders van Limburg ongetwijfeld over gemijmerd hebben. Doreen van den Bosch en Jan Niessen zingen a capella middeleeuwse liederen uit de tijd van de gebroeders van Limburg. Het Egidiuslied zal zeker niet ontbreken. Janneke Donders van ‘Cultureel Kabinet’ neemt u mee in een reis door de Nederlandse voedselgeschiedenis. De nadruk zal vanzelfsprekend liggen op de middeleeuwen. Welke producten werden er toen gebruikt? Hoe waren de tafelmanieren? Ook de verschillen tussen arm en rijk zullen ter sprake komen. Capella Vacalis bestaat uit vier heren die a capella gregoriaans en meerstemmig gezang ten gehore zullen brengen. Hun repertoire bestaat uit middeleeuwse religieuze liederen. Verhalenvertelster, Wilma Makkink, zal speciaal voor de kinderen, maar ook leuk voor volwassenen, een middeleeuws verhaal vertellen. Het Stratemakerskoor I Bianchi brengt zelden te horen meerstemmige a cappella koormuziek uit de periode 1350-1450. Wereldlijke liefdes- en drinkliederen en geestelijke werken, die meer met elkaar gemeen hebben dan je zou verwachten, wisselen elkaar af. Ensemble La Lauzeta bestaat uit 4 vrouwen en 1 man. Onder begeleiding van authentieke middeleeuwse instrumenten, zoals vedel, blokfluit, luit en draailier brengen zij u middeleeuwse vagantenliederen uit de Carmina Burana.
Organisatie Gebroeders Van Limburg Festival Projectbureau: Henk van der Zand, Sander Ederveen, Edith Jansen, Naomi van IJzendoorn, Esther van Swelm, Marc Beumer. Bestuursbureau: Eric Brouwer, Sigrid Noordam, Robert Bos, Marian van Schie, Elvira van Loon (kledingbeheer). Werkgroep Festival: Marja Sterenborg, Matty Tabink, Margereta Garé, Peter van der Heijden, Melchior de Grood, Désirée van Thiel, Meeuwes Pool.
Kronenburgerpark
9
Bestorming van de middeleeuwse torens en muur In 1388, toen de gebroeders Van Limburg nog heel jong waren, reden 500 moedige ruiters van hertog Willem van Gulik door de Nijmeegse poorten 10.000 Brabantse soldaten tegemoet in de weilanden bij Niftrik. Binnen 2 uur waren de Brabanders verslagen, ze sloegen op de vlucht, sprongen de Maas in of werden gevangen genomen. Zegevierend met de vlaggen van 17 Brabantse steden keerden de Gelderse ruiters terug de stad in. In het Kronenburgerpark vindt een bestorming van de Kruittoren en middeleeuwse muur plaats met behulp van de trebuchet, enkele kanonnen, kruisbogen, hellebaardiers, lansendragers, soldaten en voetvolk.
Trebuchet geschutsklaar. Gebouwd door BORN foto rechts: Froissart, Slag bij Niftrik 1388 (linksboven: de stadsmuren van Nijmegen)
Zaterdag Open van 12.00 tot 17.00 uur 13.00 uur bestorming
Kampement Compagnie van Cranenborgh, Gelres Overkwartier met smidse, Amahran, Scoutinggroep Karel de Stoute, De Blijde Vrienden (trebuchet) en de Ghele Couseband. Permanente demonstraties, 13.00 uur Bestorming. Zondag Open van 12.00 tot 17.00 uur 13.00 uur bestorming
Kampement Compagnie van Cranenborgh, Gelres Overkwartier met smidse, Amahran, Scoutinggroep Karel de Stoute, De Blijde Vrienden (trebuchet) en de Ghele Couseband. Permanente demonstraties, 13.00 uur Bestorming.
10
Stevenskerk
Zaterdagavond 20.00 - 21.30 uur
In 1273 wijdde de Keulse bisschop Albertus Magnus de Sint Stevenskerk in. Ruim een eeuw later gingen de drie broertjes Van Limburg er ter kerke en een van hun ooms was er pater, met zijn eigen kapel die hij verzorgde. In de middeleeuwen was een kerk meer dan alleen een ruimte voor de eredienst, het was ook de belangrijkste plaats voor sociale en culturele bijeenkomsten. Met een uitgebreid programma vol muziek, dans, theater, kunst, kalligrafie en heraldiek komt die middeleeuwse sfeer weer tot leven. Doorlopend: grafisch ontwerpster Marga van de Heuvel exposeert bladen voor een prentenboek, getiteld M, met een spannend beeldverhaal over Mariken van Nieumeghen. Zaterdagmiddag Open van 13.00 - 17.00 uur 14.00 - 17.00 uur Kalligrafie door Trudie Demoed 14.00 - 17.00 uur Heraldiek door Anke Wuite Muziekoptredens 14.00 - 15.00 uur Uitvoering Trigon in Noorderkapel 15.00 - 16.00 uur Uitvoering I Bianchi in Noorderkapel 16.00 - 17.00 uur Uitvoering Trigon in Noorderkapel Bij de uitvoering Trigon wordt entree gevraagd € 5
Trigon heeft een programma samengesteld, speciaal rond Les Très Riches Heures du Duc de Berry, het beroemde getijdenboek van de gebroeders Van Limburg. Niet alleen qua tijd en plaats, maar ook qua thema past de muziek helemaal. Ervaar de miniaturen met oren en ogen !!
Middeleeuwse Soirée met Vijfde Gebroeders Van Limburglezing door Pieter Roelofs Dit jaar gaan we op reis. Drs. Pieter Roelofs, nu conservator 17e eeuwse kunst van het Rijksmuseum Amsterdam, en in 2005 conservator van de expositie over de Gebroeders Van Limburg in Museum Het Valkhof, spreekt de Vijfde Gebroeders Van Limburglezing uit. Hij zal o.a. ingaan op de kwaliteiten van het landschap en de topografie in de miniaturen van de drie broers. Het ensemble Trigon en Het Stratenmakerskoor I Bianchi, verzorgen een passende muzikale entourage bij deze reis langs het werk en door de tijd van de Gebroeders van Limburg. Na afloop kunt u tot 22.30 uur genieten van middeleeuwse hapjes en een goed glas Duc de Berrywijn onder muzikale begeleiding van Marjolein Pieks uit de Mariken van Nieumeghen. Organisatie: Eric Brouwer, Marian van Schie KAARTEN SOIRÉE
Aan kassa: € 10,-; Online: € 1,- korting Foto rechts: Het koor I Bianchi is vernoemd naar een van de meest opmerkelijke massabewegingen van de late middeleeuwen. De ‘Bianchi’, mannen, vrouwen en kinderen, gehuld in witte pijen, liepen in de zomer van 1399 negen dagen lang in een plechtige processie al zingend rond. Een pestuitbraak is de eerste aanleiding geweest en waarschijnlijk hoopte men zo de pest tegen te houden en af te wenden. Bijzonder is dat de ‘Bianchi’ ook op een van de miniaturen van de Gebroeders van Limburg staan.
Zondag
Stevenskerkhof
Open van 12.00 tot 17.00 uur 12.00 - 15.30 uur De Speellieden van Gelre speelt korte concerten in de Zuiderkapel. Zij spelen zowel wereldlijke als geestelijke muziek uit de 15e eeuw. 12.00 - 15.30 uur Kalligrafie: Trudie Demoed laat zien hoe er aan een handgeschreven perkamenten boek gewerkt wordt. 12.00 - 15.30 uur Heraldiek: Anke Wuite zal op de manier van de herauten één of meer wapens uitvoeren op perkament. 12.00 - 15.00 uur Start Kinderpelgrimage (activiteit voor het hele gezin), zie ‘kinderactiviteiten’.
Traditiegetrouw staan onderaan de trans van de Stevenskerk, op het Stevenskerkhof de kampementen van buitenlandse re-enactmentgroepen. Dit jaar zijn dat Albrechts Boosser uit Zweden, More Majorum uit Duitsland, aangevuld met de (Nijmeegse) middeleeuwse Boekbinderij De Papieren Eenhoorn, leden van Die Landen van Herwaerts Over en HOME (Historisch Openluchtmuseum Eindhoven). Op zondag stallen leden van ‘t Scapreel hun waren uit en demonstreren hun ambachten op een authentieke 15e eeuwse markt.
Jubileumboek
Edelman bedelman van Stef Verstraaten Gebonden uitgave, 240 pagina’s, formaat 38 x 29 cm Met 200 foto’s op groot formaat! Bestellen voor € 39,90 via
[email protected]
11
12
Binnenstad / Kinderactiviteiten Het Gebroeders Van Limburg festival is bij uitstek een familiefestival. De middeleeuwen hebben een grote aantrekkingskracht op kinderen. Wat is er mooier dan ‘levende geschiedenis’, kijken naar historische figuren in levende lijve, naar vernuftige technieken en vaardigheden die we al lang verleerd zijn. Meestal milieuvriendelijk en in harmonie met de natuur. Dit jaar is het aantal kinderactiviteiten sterk uitgebreid en over diverse locaties verspreid. 1. Gebroeders van Limburg JUNIOR Dit jaar is de Stichting Gebroeders Van Limburg samen met Museum Het Valkhof een educatief traject gestart waaraan alle basisscholen mee kunnen doen. Zie daarvoor de website www. gvljr.nl waar scholen zich ook kunnen opgeven. Enkele tientallen enthousiaste leerlingen kunt u als ambassadeurs actief zien deelnemen aan het festival.
Organisatie: Peter van der Heijden, Clemens Verhoeven, Marcella Conceicao Lima.
2. Kinderpelgrimage Zondag van 12.30 tot 14.30 uur
Ook kinderen gingen in de middeleeuwen op pelgrimstocht naar heilige plaatsen. Zo konden zij een straf inlossen, bijvoorbeeld omdat ze iets gestolen hadden. Ze moesten wel herkenbare kledij dragen: mantel, staf, bedelnap en hoed. Ze droegen ook een schriftelijk bewijs van de rechter bij zich dat ze een strafexpeditie moesten lopen. Van hun reisdoel moesten ze een bewijs meenemen waarmee ze konden aantonen dat ze inderdaad in het bedevaartoord waren aangeland. Vanuit Nijmegen startten, en starten nog steeds, bedevaartochten naar Santiago de Compostella. De Sint Jacobskapel is daarvoor de logische startplaats. Als symbool namen de pelgrims de Jacobsschelp
mee die in Spanje te vinden was. De kinderpelgrimage is voor kinderen van 7 tot 11 jaar, die met hun ouders een route door het centrum aflopen met speelse, spannende en educatieve activiteiten. Je komt o.a. langs een folterkamer in het stadhuis, een pestdokter, een strontschepper, een marktkoopman, maakt snorrebotjes… Als de bedevaarttocht met succes is afgelegd krijgt de pelgrim een herinnering. Start in Stevenskerk, op zondag vanaf 12.30 uur, en daarna steeds om het half uur, waar men zich ook kan opgeven. De laatste groep vertrekt om 14.30 u. Organisatie: Naomi van IJzendoorn en Esther van Swelm, naar een idee van Robert Bos
3. Het Valkhof Zaterdag en Zondag
Zie programma De Valkhofburcht herleeft! (p.8-9). Er is een speciale hoek voor kinderactiviteiten
van Stichting Langenort. Kinderen kunnen er een Kiddy Battle uitvechten met ridders, een kussengevecht op een houten bok houden, middeleeuwse spellen spelen…
13
Organisatie: Stichting Langenort. Bij de entree van Het Valkhof staat Gaukler Spiel, een kleine middeleeuwse kermis voor kinderen.
4. Trebuchet in het Kronenburgerpark Zaterdag en Zondag
Demonstraties van trebuchet schieten door De Blijde Vrienden, waarbij kinderen kunnen assisteren bij het aanspannen. Doorlopend appels poffen en brood bakken boven een kampvuur in het kampement van scoutinggroep Karel de Stoute. Organisatie: De Blijde Vrienden, Bouw: BORN (Bouwopleiding Regio Nijmegen; Jan van Zoest), Rutten Hoogservice BV, NVOB Cultuurfonds.
5. De Lindenberg, workshops en demonstraties Broertjes en Zusjes van Limburgmiddag zaterdag 13.00 - 16.30 uur Lindenberg Centrum Heraldiek Ieder half uur Hoofdtooien en tasjes maken Ieder half uur Munten slaan Doorlopend Maak muziek met het volk uit de Middeleeuwen (minimaal 5, maximaal 12 deelnemers) 13.00/14.00/15.00/16.00 u Lijsten beschilderen Ieder half uur Dansen met een Middeleeuws tintje 13.00/13.30/14.00/15.00/15.30/16.00 u Demonstratie Miniatuurschilderen Doorlopend Middeleeuwse kunst kijken 13.30, 14.30, 15.30 uur Middeleeuwse verhalenverteller 14.00, 15.00, 16.00 uur Middeleeuwse verkleedhoek Vanaf 16.00 uur Eindpresentatie Vanaf 16.30 uur Organisatie: De Lindenberg, Nijmeegse Cotardie
€ 4,- € 4,- gratis
Binnenplein Binnenplein Binnenplein
€ 4,- Binnenplein € 4,- Lokaal 7 € 4,- Mariekenzaal gratis Binnenplein gratis ExpoPodium gratis Foyerpodium gratis ExpoPodium gratis ExpoPodium en binnenplein
14
Binnenstad / Nijmeegse Torendag Zondag van 12.00 tot 17.00 uur
Torens bepalen het beeld van een stad. Wie Nijmegen vanaf de ‘andere kant’ van de Waal of vanuit de Ooijpolder ziet liggen ziet dat in één oogopslag. De Nijmeegse torens vertellen de roerige geschiedenis van de oudste stad van ons land. De negende Nijmeegse Torendag - zondag 29 augustus van 13.00 tot 17.00 uur - staat ook dit jaar in het teken van het Gebroeders van Limburg Festival. Dat betekent dat niet alleen de historische stadstorens die dag gratis toegankelijk zijn, maar dat de activiteiten rond de torens in middeleeuwse sfeer zijn gehouden. Rondleiders en artiesten zijn in middeleeuwse kledij gestoken. De Nijmeegse Torendag sluit zo naadloos aan bij het middeleeuwse festival. De Stevenstoren is zondag te beklimmen van 12.00 tot 15.45 uur. Aangezien maar een beperkt aantal mensen tegelijk in de toren kunnen, worden er gratis toegangskaartjes verstrekt bij de toren. In de torenhal zal vanaf 11.30 tot 15.30 uur een voordracht van de torenwachter zelf te beluisteren zijn met als titel ‘Dat ons dat toch moet overkomen’. Duur: plm. 15 minuten. Museum de Stratemakerstoren aan de Waalkade is gratis toegankelijk van 13.00 tot 17.00 uur. Op de binnenplaats wordt om 13.00 en 15.00 uur een show gegeven met roofvogels, aantrekkelijk voor iedereen. Middeleeuwse troubadours zorgen bovendien voor een muzikale omlijsting. De Stadhuistoren (Burchtstraat) is geopend
voor bezichtiging tussen 13.00 en 17.00 uur. Er kan ieder half uur evenwel slechts een beperkt aantal mensen onder begeleiding van een gids naar boven. Dit jaar is ook de Belvédère in het Valkhofpark weer betrokken bij de Torendag. Van 13.00 tot 17.00 uur is de toren te beklimmen met een gids. Op het terras treden middeleeuwse troubadours op. Ook de torens in het Kronenburgerpark zijn op de negende Torendag gratis te bezichtigen. De Kruittoren is de hele dag open voor bezichtiging, behalve tijdens de bestorming (13.00 tot 14.30 uur). Ook de Sint Jacobstoren is gratis toegankelijk. Bovendien worden daar vertellingen in middeleeuwse sfeer gebracht. In de Roomse Voet worden verhalen verteld en ook deze toren is gratis te bezichtigen. Organisatie: Stichting Nijmeegse Torendag
Mariken van Nieumeghen stort van de Stevenstoren Zondag van 12.30 tot 14.30 uur
Wie in Nijmegen of omgeving opgroeit, kent Mariken, vaak zonder te weten wie zij was of waar zij vandaan komt: het beeldje op de markt, de verwijzing naar haar naam in Marikenstraat of Marikenloop. Dat daar een middeleeuws verhaal aan ten grondslag ligt, is vaak minder bekend. Eigenlijk zou iedere Nijmegenaar dit mirakelspel moeten zien. De strijd tussen goed en kwaad Mariken wordt door haar oom Gijsbrecht naar de markt in Nijmegen gestuurd. Als Mariken eindelijk haar inkopen heeft gedaan is het te laat om nog naar huis te kunnen en klopt zij aan bij haar Petemoei. Die heeft echter een slechte dag en stuurt Mariken weg. In haar wanhoop vraagt Mariken hulp, van god of de duivel, het maakt haar niet uit. De duivel, in de gedaante van Moenen met het ene oog ziet zijn kans schoon en verleidt haar met beloften. Zeven jaar lang leidt Mariken een zondig bestaan dat haar van Nijmegen naar Antwerpen voert. Als ze heimwee krijgt en terugkeert in haar stad Nijmegen ziet zij een wagenspel waarin het goede overwint. Gesterkt door dit voorbeeld wil ook Mariken proberen vergeving voor haar zonden te krijgen. Het thema van dit oude middeleeuwse verhaal, de strijd tussen goed en kwaad, is een thema van alle tijden. Spectaculaire onderdelen van het Marikenspel zijn de val van de St. Stevenstoren, het wagenspel Masscheroen en de vele gevaren die Mariken bedreigen.
Maak mee hoe het was en sluit u aan bij één van de groepen. De rondleiding voert u langs verborgen Nijmeegse plekjes en brengt u waar u mogelijk nooit eerder kwam. Sinds 2009 wordt het mirakelspel Mariken van Nieumeghen weer uitgevoerd, als onderdeel van het Gebroeders van Limburgfestival. Dit gebeurt in de vorm van middeleeuws locatietheater. De tien scènes van Mariken spelen zich af in de Oude Stad van Nijmegen, met pareltjes van middeleeuwse locaties. De toeschouwers kunnen een kaartje kopen en worden door vertellers langs de verschillende locaties gevoerd waar zij stukjes toneel, tableaus vivants, liederen en andere kunstvormen krijgen voorgeschoteld. Uitvoering uitsluitend op zondag 29 augustus. KAARTEN MARIKEN VAN NIEUMEGHEN
Aan kassa: Kinderen € 6.-, volwassen € 10.Bestel online: € 1,- korting per kaart. Resterende kaarten worden aan de kassa in het Kronenburgerpark verkocht. Alleen met kaartje is het toegestaan het spel (een route van ruim een uur) op de locaties te volgen. Start eerste groep om 12.30 uur, daarna elk kwartier een nieuwe groep tot de laatste groep om 14.30 uur vertrekt. Uitvoering: Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen (SSgN), Stichting Poëtisch, Acrobatiekgroep Noël Spauwen, Circusschool en diverse theatermakers, i.s.m. de Stichting Gebroeders van Limburg. Met dank aan: Atelier Marieken, Nijmeegse Cotardie. Organisatie: Marieke Smeding Evenementen, Heyta Melssen, Gé Creemers. Regie: Marjolein Pieks, Vincent Cantrijn.
15
16
Burchtstraat / Markt Zondag van 13.00 tot 17.00 uur
De verkoopmarkt met zo’n 50 kramen in de Burchtstraat trekt altijd veel bekijks en kopers. Ambachtelijke en eerlijke producten worden er verkocht uit eigen streek, zoals brood, wijn, fruit, honing, mede, brezels, sappen, vis, snoep of bier. Natuurlijk producten worden getoond en gemaakt, zoals vilt, tegels, vlechtwerk, edelstenen, huiden of wol. Historische hapjes worden gekookt en middeleeuwse recepten uitgelegd. Educatieve kramen geven informatie over cultuurhistorie, onderwijs, archeologie, kastelen en de Middeleeuwen. Marktmeester: Melchior de Grood
Binnenstad / Blijde Incomste Zondag van 16.00 tot 17.00 uur
De Blijde Incomste is het hoogtepunt van het festival. Een dergelijke stoet past in een traditie van historische optochten, zoals die eeuwenlang in Nijmegen hebben plaats gevonden. Vorsten
bezochten de stad en de inwoners spanden zich in om het beste beentje voor te zetten. De stoet van honderden figuranten is ingedeeld in groepen: na de stadsomroeper en een groep weeskinderen komt eerst de militaire afdeling, dan de hertogelijke stoet, daarna de religieuze groep en tenslotte de burgers, boeren en buitenlui, van rijk tot arm. Een aantal ensembles is rechtstreeks nagebootst van miniaturen van de Gebroeders van Limburg, u herkent bijvoorbeeld figuren uit het januari-, het april-, het mei- en augustusblad uit de Très Riches Heures du duc de Berry. Ook de Gregoriusoptocht, de hellemond, de schaapherders, de flagellanten, de Wijzen uit het Oosten of het witte koor zijn afgeleid van bladen van de hand van de drie broers. Uitleg over de stoet, ‘wie stelt wie voor?’, ‘welke miniaturen zijn afgebeeld?’, vindt u op een apart blad, dat uitgedeeld wordt tijdens de optocht. De stoet volgt een nieuw route, vanaf de Hezelpoort naar de Grote Markt en Het Valkhof. Er zijn ook vele nieuwe onderdelen: 1. Flagellanten en pestlijders De pest - ook wel zwarte dood - trok een spoor van dood en verderf door Europa: 25 miljoen mensen stierven er in de 14e eeuw aan, eenderde van de bevolking. Flagellanten voerden geselrituelen uit om boete te doen voor de zonden van de mensheid en om erger te voorkomen. De indringende gezangen en vormen van zelfkastijding worden naar authentiek middeleeuws voorbeeld een paar maal tijdens het festival opgevoerd. Uitvoering en onderzoek: Männer von Werth, EHBO LOTUS
2. Rad van fortuin Niemand was zeker van zijn lot en bestaan, Vrouwe Fortuna was stekeblind en kon met haar grilligheid elk moment toeslaan. Het Rad van Fortuin is een belangrijk middeleeuws beeld, waarin alles op zijn kop kan staan. Bovenaan zit nog de keizer, die zegt: ‘ik zal regeren, ik regeer, ik heb geregeerd…ik ben zonder koninkrijk’, want Vrouwe Fortuna zorgt ervoor dat hij van zijn troon valt. Naast de keizer spelen een koopman, bedelman en monnik een rol.
5. De Nijmeegse Rijnsgulden Ook worden er 15.000 chocolademunten verspreid, met aan de ene kant een afbeelding van de unieke Nijmeegse Rijnsgulden uit ca. 1390, waarvan er slechts één exemplaar in een museum in Duitsland wordt bewaard. Deze munt is dan ook 7.000 euro waard. De munten staan voor het losgeld dat de Brabanders betaalden aan de ridders van het hertogdom Gelre in Nijmegen, die hen verpletterend hadden verslagen bij de Slag van Niftrik in 1388.
Uitvoering: Plubo (theatergroep Groesbeekse Tehuizen) O.l.v. Jos van de Heuvel. Organisatie: Robert Bos Met dank aan: Bouw-en cultuurhistorisch Museum ‘Het Verzonken Verleden’, onder auspiciën van Stichting Oude Stad, dat Het Rad van Fortuin (een tredmolen) ter beschikking heeft gesteld.
Met dank aan: RABO bank Nijmegen e.o. Organisatie: Désirée van Thiel.
3. Hertogelijke stoet Bazuinblazers, wimpeldragers, hellebaardiers, herauten, erfmaarschalken, bannerheren van Gelderse adellijke families en de burggraaf van Nijmegen gaan de hertog vooraf. Een bont spektakel trekt voorbij, samengesteld uit figuren van de lenterit en valkenjacht uit de miniaturen van de gebroeders. Valkeniers, hondenmeesters en strontscheppers sluiten de stoet van 50 man af.
Regie Blijde Incomste: Bart Vaessen. Werkgroep: André Stufkens, Clemens Verhoeven, Henk van der Zand, Naomi van IJzendoorn, Esther van Swelm. Presentatie Grote Markt: Pieter Roelofs, Jan Roelofs. Presentatie Het Valkhof: Ron Vervuurt
Uitvoering en onderzoek: Het Woud der Verwachting.
4. Oogstwagen De Betuwe speelde van oudsher een belangrijk rol voor de aanvoer van groente en fruit in Nijmegen. De boer met zijn authentieke oogstwagen maakt het publiek deelgenoot van de rijke oogst. Uitvoering: Erik van Bronswijk
Geselscap Word voor € 25,- per jaar lid van Het Geselscap, de Vrienden van de Stichting Gebroeders van Limburg. U steunt de organisatie van het Festival en gaat gratis naar de Soirée en de jaarlijkse Apprôche (een sfeervolle avond in januari). Lid worden kan eenvoudig via onze website www.gebroedersvanlimburgfestival.nl
17
18
BEZOEK HET MODELAPPARTEMENT (KROONSTRAAT 160) EN ONTVANG VRIJKAARTEN VOOR DE SOIRÉE OF HET VALKHOF HERLEEFT (OP=OP) TIJDENS HET GEBROEDERS VAN LIMBURG FESTIVAL EIND AUGUSTUS!
46 appartementen in het centrum van Nijmegen
19
APPARTEMENTEN INCL. PRIVÉ PARKEERPLAATS IN PARKEERKELDER, AL VANAF € 195.000,-
A
C B
Festivalterrein binnenstad Nijmegen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Valkhofpark St Nicolaaskapel Belvédère Stratemakerstoren Burchtstraat Stadhuis Grote markt Stevenskerk
9. Stevenskerkhof 10. St. Jacobskapel 11. Lange Hezelstraat 12. Kronenburgerpark 13. Roomse Voet 14. Kruittoren 15. Kelfskensbos
A. B. C.
Kassa Kronenburgerpark (Mariken) Kassa Het Valkhof Informatiekraam Stevenskerk
