[email protected]
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
Medisch+ Forensisch+ Psychosociaal Op “zelfde” moment & maximale afstemming
Betere kwaliteit zorg
Snellere & grotere kans op herstel
Minder kans op revictimisatie
Modellen: Op “zelfde” plaats (-> SARCs, one-stop-centres) versus basisaanbod elk gezondheidscentrum/ziekenhuis (WHO 2003, 2010; CDC 2015; Spec Issue 27 ObsGyn 2013)
[email protected]
1.
Registreren gevallen + onderzoek (art.11)
2.
Hulpverlening: verzekeren juridische (art.55-57), psychische, financiële bijstand alsook hulp in zoeken woonst, opleiding, training en werk (art.20)
3.
Gezondheidszorg: voldoende aangepaste en toegankelijke seksueel geweld referentiecentra (SARC) voor medisch & forensisch onderzoek & medische, trauma en psychische hulpverlening (art.25)
België geratificeerd, NAP 2016-2019: belangrijke focus op seksueel geweld
[email protected]
(WHO 2003)
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
11/14 ziekenhuizen Oost-Vlaanderen met spoed 6 cruciale diensten (gynaeco, spoed, psychosociale dienst, psychiatrie, pediatrie, urologie) Bij vermoeden SG-> ageren, maar slechts 50% schat prevalentie in Vlaanderen juist in, zeker SG op mannen
1/3 ziet minstens 1 patient met aanmelding SG per week -> Slechts 3 ziekenhuizen hebben SG protocol SAS in 2/3 aanwezig, helft evalueert gebruik als goed Allen bepleiten nood aan afstemming en zorgpad SG
[email protected]
Unanimiteit: sensibiliseringscampagne referentiecentra Geen schrik voor slechte naam 78% kan de nodige medische zorg bieden 35% kan de nodige forensische zorg bieden 54% kan de nodige psychosociale zorg bieden 61% vindt goed idee dat politie rechtstreeks verwijst, anderen: patiënt moet kunnen kiezen 82% vindt briefing vanuit referentiecentrum nodig 75% ook briefing van huisarts
[email protected]
Onderschatting van omvang seksueel geweld Bij vermoeden kaart men het wel steevast aan Ziekenhuizen in O-Vl vangen vrij veel slachtoffers op
Interne afstemming en duidelijk zorgpad ontbreekt nog Medische zorg kan overal 24/24 gegarandeerd worden Opvolging medische richtlijnen goed Huidig SAS-gebruik technisch vrij ok Psychosociale zorg doorgaans enkel overdag
[email protected]
Bij bevraging ziekenhuizen andere Belgische provincies in opleiding FOD: zeer diverse praktijk -> zowel in samenwerking met politie en parket
-> als in SAS-gebruik -> wie SAS uitvoert (gynaecoloog, gerechtsarts) -> waar dit gebeurt (spoed, materniteit, forensische praktijk) -> zelden psychosociale ondersteuning
-> zelden protocol
[email protected]
[email protected]
[email protected]
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
•
• •
• • •
• • – – –
• Bij een ambulante patiënt(e)/ minder dan 24u op de spoedgevallendienst verblijft -> vb coördinator: de behandelende arts van de (belangrijkste) pathologie. -> In geval van onduidelijkheid, twijfel of verschillende simultane aandoeningen is de coördinator een staflid van de spoedgevallendienst of urgentiearts in opleiding;
• Bij een gehospitaliseerde patiënt(e) behoort de medisch coördinator vb tot de dienst waar de patiënt(e) wordt opgenomen. Sociale dienst wordt case manager, bekijkt klacht neerlegging of niet, duidt, bewaakt procedure, psychosociaal welzijn, interne & externe doorverwijzing & follow-up
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
Cave: • Gedaald bewustzijn • Inwendige letsels
• Alcohol / drugs • Vaccinatiestatus • Co-morbiditeit
Meervoudige letsels in verschillende stadia van genezing Doelbewust verstopte letsels Letsels niet coherent met het verhaal
Sporen van geweld (wurgsporen hals, petechieën oogleden) ‘Gedragsverandering’ bij diepere vraagstelling
Privacy: “Lounge”-ruimte beschikbaar? Streven naar tijdsverblijf op spoed zo kort mogelijk te houden en transporten in het ziekenhuis te beperken -> zo snel als mogelijk naar juiste dienst, zo weinig mogelijk compromitterende handelingen stellen (ifv forensisch onderzoek)
Medicamenteus beleid: bewaak veranderingen!!!! Wondzorg -> na SAS indien mogelijk Onmiddellijk eerste psychosociale opvang …
Objectieve vaststellingen d.m.v.: 1.een grondig lichamelijk onderzoek (indien SAS-> in samenspraak met coördinator) 2.goede rapportage 3.eventueel foto’s als bewijs – – – – – –
Morfologie van de wonden Afmetingen van de wonden Lokalisatie van de wonden + repèrepunt Stadium van verwondingen - Vaccinatiestatus Specifieke karakteristieken Infectieus bilan (genitale wissers, serologie, “sneltest dader”, opvolging!!!) -> voor medisch coördinator
Geen water aanbieden, niet handen laten wassen: uitleggen waarom! Ingangswonde NIET ontsmetten Nagelvuil, bijtwonde, … NIET “manipuleren” Date rape drugs: alcohol, benzodiazepines, GHB
Staalafnames ter objectivatie (indien geen opvordering door het parket)
Mondeling
Dossier en inzagerecht van de patiënt: • Patient heeft recht op inzage dossier • Steeds reden van inzage navragen – cave “druk van derden” • Arts kan weigeren om een afschrift mee te geven bij “druk van derden” • Zie template van medisch attest in de checklist! • Een post hoc opgesteld attest is te verkiezen boven een kopij v/h dossier (i.v.m. leesbaarheid, volledigheid of niet tactvolle notities) • Cave: inhoud attest bespreken met patiënt of vertegenwoordiger – “schadelijk” voor belangen patiënt (?!)
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
• • •
• • • • • • •
Sporen van speeksel Sporen van sperma Sporen van gedroogd bloed Lichaams-en hoofdharen Vreemde stoffen Referentiestalen Bloed voor DNA onderzoek en toxicologisch onderzoek
Urinestaal ( 20 cc ) Echantillon d’urine ( 20 cc )
• • • •
• • •
Chlamydia Trachomatis Neisseria Gonorrheae Trichomonas vaginalis Herpes genitalis
Profylaxe tegen SOA – Ceftriaxone 250 mg IM + Azithromycine 1 g + overweeg Metronidazole 2 g PO (veel bijwerkingen) – Hepatitis B vaccinatie (0-1-6) (indien status pleger onbekend of patiënt niet gevaccineerd is)
Profylaxe tegen ongewenste zwangerschap – Norlevo 2x 0,75 mg – IUD
Profylaxe tegen HIV
– Dan afspraak Aids Referentiecentrum
Tetanusvaccinatie Vervolgafspraak op gynaeco, infectiologie, psychosociale dienst, externe opvolging
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
• • •
• • •
Psychosociale hulp: stap 1: psycho-educatie 1.
Luister actief naar het verhaal van het slachtoffer/dader/familielid. Geef ruimte voor gevoelens en ervaringen.
2.
Geef erkenning voor het onrecht dat men heeft ondergaan en voor de zorg ( bv. zorg voor veiligheid ) die men reeds biedt aan zichzelf, de kinderen,…
Psychosociale hulp: stap 1: psycho-educatie
3.
Duid naar het slachtoffer/dader/familielid dat de gevoelens die men ervaart deel zijn van een normaal verwerkingsproces. Het betreft gevoelens als angst, machteloosheid, kwaadheid, schuldgevoel, schaamte, verdriet, verdoving, andere kijk op het leven, concentratieproblemen, spanning, hartkloppingen, duizeligheid, zweten, maagpijn, migraine, herbeleven van het gebeurde,…
Geef aan dat dit nog een tijd kan aanwezig zijn. Indien dit langdurig aanwezig blijft, contacteert men best een arts.
Psychosociale hulp: stap 1: psycho-educatie 4. Vraag naar de context: • zijn er kinderen betrokken?, • wie was getuige van het geweld? Het geweld heeft ook impact op de omgeving. • Wat zijn de toekomstperspectieven? • welke stappen nam men al in het verleden? • wat was helpend? • wat wenst men nu te doen? • welke vragen heeft men?...
Psychosociale hulp: stap 2: informeren
•
Overleg met de coördinerende arts.
•
De sociaal werker kan het slachtoffer/de familie/ dader informeren over het medisch verloop: onderzoeken, medicatie, planning, opvolging,… ( houdt rekening met beroepsgeheim indien u beide ( slachtoffer en dader ) zou begeleiden )
•
Nagaan of afspraak gynaecologie en ARC voorzien werd ter opvolging
Psychosociale hulp: Stap 2: informeren
• Informeer het slachtoffer/dader over klachtindiening via politie. De klachtindiening kan eventueel ter plaatse op spoed gebeuren, hou steeds rekening met het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt. ( voor verdere informatie klachtindiening: zie procedure geweld ) • Geef uitleg betreffende de rechten van het slachtoffer/dader: juridische bijstand, rechtsbijstand, zijn er verzekeringen die kunnen worden aangesproken?, benadeelde persoon, burgerlijke partijstelling, schadevergoeding,…
• Duid de functie van slachtofferbejegening (slachtoffer ), slachtofferonthaal (slachtoffer), justitiehuis,… Vul aan met schriftelijke informatiebrochures.
Psychosociale hulp: stap 3: verwijzing •
•
•
Psychosociale hulpverlening: Slachtofferbejegening, C.A.W. slachtofferhulp, C. A.W. cel partnergeweld, Kind en Gezin, Sugnomé slachtofferdaderbemiddeling,tele-onthaal, slachtofferchat, relatietherapie, ouderschapsbemiddeling, CGGZ,… Medische hulpverlening: huisarts, gynaecoloog, vroedvrouw, ARC … Residentiële opvang: vluchthuis, opvangcentra,CIG,…
Pyschosociale hulp: stap 3: verwijzing •
Sociaal/Financieel-administratieve hulpverlening: OCMW, werk, mutualiteit, verzekeringen,…
•
Materiële hulpverlening: verschillende zaken via eigen sociale dienst(bv. Kledij) , Kind en Gezin, doorverwijzing naar sociale restaurants, welzijnscentra voor bvb. Voedselpakketten
•
Juridische hulpverlening: politie, slachtofferonthaal, justitiehuis, tele-alarm ( enkel voor inwoners van Gent), wetswinkel, vredegerecht,…
Psychosociale hulp: stap 4: follow-up •
Plan nog 1 of 2 opvolggesprekken. Zo kan men indien gewenst nog bijkomende adviezen vragen en heb je zicht op het verloop van de hulpverlening en de doorverwijzing.
•
Verwijs gericht door naar externe diensten voor langdurige of specifiekere opvolging.
•
De sociaal werker kan een aanspreekpunt zijn voor het slachtoffer/ de dader en/of de externe dienst na de spoedepisode.
1. Holistische aanpak van seksueel geweld (SG) 2. Huidige praktijk in België 3. Richtlijnen optimale opvang: 1)Algemeen 2)Medisch 3)Forensisch 4)Psychosociaal
4. Haalbaarheidsstudie centra SG in België
[email protected]
Haalbaarheidsstudie België: Opdracht Staatssecretaris Sleurs
- Mapping huidige aanpak versus richtlijnen & goede praktijken bij zorgverleners, slachtoffers, politie & parket - SWOT-analyse - Kostenraming - Modelontwikkeling - Validatie verschillende stakeholders 6 oktober - Rapportering eind oktober 2016 - Pilotering midden 2017-2019 - Nationale uitrol vanaf eind 2019-2020
[email protected]
[email protected]