Public Private Partnership LESSONS LEARNED Ir Arch. Jan Bosschem CEO Grontmij Belgium President THV SAM Vice President EFCA
1
Inhoud Inleiding Waarom Public Private Partnership Risico s Do s & Don ts Plan van aanpak Knelpunten
2
Inleiding Public Private Partnership in een notedop Publieke en private partner(s) beslissen samen een project tot stand te brengen Populaire samenwerkingen: à Infrastructuur à Wijk ontwikkeling à Bouw van scholen, ziekenhuizen, sportvoorzieningen Elk doet waar hij best in is ESR neutraal ↔ Debudgettering à Vraagrisico à Financieringsrisico à Bouwrisico
3
Inleiding DBFMOT ↔ EBFMOT
D ‒ Design ↔ Engineering B ‒ Built à Aannemer F ‒ Finance à Bank, Fonds, Private Equity, Aannemer, …
M ‒ Maintain (5, 10, 25, … jaar) à Professionele onderhoudsfirma
O ‒ Operate (5, 10, 25, … jaar) à Concessionaris T ‒ Transfert
4
Waarom Public Private Partnership? Historische argumenten
Argumenten voor Overheid à Lagere cash behoefte à Efficiëntie over life cycle cost à Gedeeltelijk overdragen van risico s
Argumenten voor Private Sector à Stabiele en lange termijn inkomsten à Meer investeringen en werk
Argumenten voor de gebruiker à Output sneller beschikbaar à Verbeterd onderhoud
5
Waarom Public Private Partnership? Belang
Over de voorbije jaren meer dan 80 miljard EUR aan investeringen Top: UK (ongeveer 50%), gevolgd door Spanje, Duitsland en Italië Ontwikkeling van private kennis in EU, met betrekking tot: à Life Cycle Cost à Totaal oplossingen à Project/ Proces management
Blijven investeren ondanks begrotingstekorten, mits haalbaar
6
Waarom Public Private Partnership? Cliché ‒ voor- en nadelen
Voordeel à à à à
Lagere Life Cycle Cost Sneller Onderhoudsniveau gegarandeerd Voorspelbare begrotingskost
Nadeel à Hoge studie- en financiële kosten à Complex aanbestedingsproces à Minder concurrentie in kleine markten
7
Risico s Allocatie Publiek
Privaat
Publiek
Projectdefinitie
Projectdefinitie
Ontwerp
Ontwerp
Vergunning
Vergunning
Management
Management PPP
Klassiek
Privaat
Financiering
Financiering
Bouwen Verzekering Vraag & Markt M&O
Bouwen Verzekering Vraag & Markt M&O
8
Risico s Projectdefinitie
Publiek
Privaat
Projectdefinitie
Duidelijke publieke doelstellingen Duidelijke randvoorwaarden voor private partners Duidelijk omschreven vrijheden in het gunningproces Transparante criteria bij selectie & gunning Vergunbaar ondersteunend referentieontwerp, masterplan, RUP, planMER Duidelijke beschrijving van ruimte voor variatie
9
Risico s
Publiek Ontwerp
Vergunningsrisico
Ontwerp en gunning Hoog vergunningsrisico à Gedetailleerde projectscoop à Vergunbaar referentieontwerp = Design door publieke sector à Engineering-BFM Laag vergunningsrisico à Gedetailleerde projectscoop à Referentieontwerp op masterplan niveau door publieke sector à Design-BFM
Privaat
EBFM
DBFM Vrijheidgraad in het ontwerp
10
Risico s Vergunning
Publiek
Privaat
Vergunning
Vergunningsrisico is bepalend voor detaillering van de projectdefinitie Vb. Ontwikkeling van huisvesting in een daartoe goedgekeurd RUP → risico is laag Vb. Voetbalstadium in daartoe te bestemmen gebied → risico is hoog (MoBER, PlanMER, acceptatie door omgeveing, …) Vb. Tramlijn door stedelijk gebied → risico is hoog (acceptatie omgeving en stakeholders) Conclusie: vergunningsrisico bijna altijd bij de overheid
11
Risico s
Publiek
Gunning - langdurig proces
Gunning
Scoop & Selection
2 months
1 months
Prequal.
Privaat
Full Scoop Awarding
3 months
First Bid
Negociation
4 months
Negociation
Contract Close
2 months
Minimal 18 months
6 months
Preferred Bidder
Financial Close
12
Publiek
Risico s Management:
Privaat Management
Projectstructuur PPP KLASSIEK
Public Sector
Public Sector
Lender
SPC
Advisors
Shareholder Project Manager
Technical Advisor Designer Engineer
Contractor
Contractor
Maintain & Operate
Designer Engineer
13
Risico s Management
Publiek
Privaat Management
Good governance SPC → Privaat Interne kwaliteitscontrole → Privaat Risico controle → Privaat Planning → Privaat Projectmanagement → Privaat Contractmanagement → Privaat & Publiek Claim management → Publiek Controle op output specificaties → Publiek Vergunningmanagement → Publiek
14
Publiek
Risico s
Privaat Financiering
Financieel: Financiële stromen + € Concession - Availability Risk
Public Sector
+ (Shadow) Tol - Demand Risk
Lender 1
EPC
€ €
SPC
€
FA
M&O
Lender 2
Lender … Shareh. 1
Shareh. …
Debt 75 ‒ 90%
Equity 10 ‒ 25% 15
Risico s Financiering
Publiek
Privaat Financiering
Rente schommelingen → Privaat (duur beperkt) Cash flow → Privaat Uitstel operaties → Privaat & Publiek Vraagrisico → Privaat OF Publiek? BTW aftrekbaarheid → Privaat & Publiek
16
Financiering Financiering ‒ Cash Flow
Publiek
Privaat Financiering
K€ 2.211
17
Risico s
Publiek
Financiering ‒ Cash Flow DELAY + HIGHER COST
Privaat Financiering
K€ 1.662 K€ + 150 (15%) → Delay + 1,5y
→
∆ benefit k€ - 550 (-33%)
18
Risico s Bouwen
Publiek
Privaat Bouwen
Financiering → Privaat Bouwtermijn → Privaat Bouwkwaliteit → Privaat Onderaannemers → Privaat Externe controle → Privaat Oplevering → Privaat
19
Risico s Verzekering
Publiek
Privaat Verzekering
Niet verzekerbare risico s → Publiek Verzekerbare risico s → Privaat (begrensd) Risicopremie → Privaat Schade → Privaat
20
Risico s Vraag en Markt
Publiek
Privaat
Vraag & Markt
Beschikbaarheid → Privaat Private concurrentie → Privaat Publieke concurrentie → Publiek Politiek → Publiek Wetgevend kader → Publiek Gebiedsontwikkeling omgeving → Publiek Randvoorwaarden mobiliteit → Publiek
21
Risico s
Publiek
Onderhoud en exploitatie
Privaat M&O
Prijsschommelingen → Privaat Stakingen → Privaat Onderaannemers → Privaat Beschikbaarheid → Privaat Kwaliteit onderhoud → Privaat Overdracht einde contract → Privaat Gebruiksschade en vandalisme → Privaat Vraag → Privaat OF Publiek
22
Plan van aanpak Projectscoop Publieke afspraken (Pre)design Onderhandelingsprocedure en competitieve dialoog à Selectiecriteria → Kandidaat à Gunningscriteria → Preferred bidder à BAFO → Contract Close à Financial Close Uitvoering (prijs, termijn, kwaliteit) Onderhoud (prijs, kwaliteit, overdracht) Exploitatie (prijs, beschikbaarheid, commercieel)
23
Do s & Don ts Do s à Projectscoop en doelstellingen helder formuleren à Focus offertevraag en gunningcriteria op hoofd KPI s à Duidelijke beschrijving van de prestatie eisen en van allocatie van risico s à Proces van Publiek ‒ Publieke afspraken in kaart brengen en transparante communicatie hierover naar private partijen à Snelle keuze tussen D,d of E(BFM) à Vergunningsrisico dominant bij overheid à Controleer tijdens bouw en exploitatie de prestatie eisen
24
Do s & Don ts
Don ts à Niet verzekerbare grote risico s bij de private partij neerleggen à Te gedetailleerde uitwerking offertes à Wijzigen van processen tijdens biedingfase à Gebrek aan aandacht in bestek voor prestaties financiers à Gebrek aan aandacht in het bestek voor prestaties onderhoud en exploitatie à Grote rigiditeit in bestek en contractvoorwaarden
25
Knelpunten Publiek à Procedures van MER, RUP en PAC zijn niet aangepast aan het proces van Public Private Partnership à Publiek ‒ Publieke afspraken: sporen niet altijd met behoefte aan economische logica in de private sector à Wispelturige politieke besluitvorming Privaat à Billijke winstverwachting en aandacht voor het algemeen belang à Gedetailleerde offerte output en zware gunningprocedure à Samenwerkingscultuur DBFM 26
