Het Regionaal Instituut voor Samenlevingsopbouw of Riso Vlaams-Brabant is een vzw die op verschillende plaatsen in de provincie opbouwwerk en buurtwerk organiseert. Riso werkt met groepen die zelf niet makkelijk opkomen voor hun rechten. Samen met hen worden problemen aangepakt die te maken hebben met huisvesting, samenleven, vereenzaming, onderwijs, werk,... Dat samen met hen maakt het werk uniek. Wie meer wil weten, kan terecht bij Riso Vlaams-Brabant of bij Michiel Hendrickx, opbouwwerker in de wijk, die van 1 februari tot 1 augustus 2006 Isolde Vandemoortele vervangt. Riso heeft ook een uitgebreide website: www.risovlb.be.
Riso Vlaams-Brabant Eénmeilaan 2 3010 Kessel-Lo tel. 016/44 15 90
[email protected]
2
Michiel Hendrickx Wijkcentrum Far-West Duchéhof 104 A 1800 Vilvoorde tel. 0479/922 811 of 02/253 93 30
[email protected]
“Je vroeg me foto’s van vroeger. Ik mis dat: vroeger... Eerst wou ik ze niet geven, mijn herinneringen. Herinneringen aan vroeger... De wijk gaat dood. De huizen waar de laatste mens sterft, worden niet meer bewoond. Ik bewonder het dat iemand hier in deze wijk iets komt doen, de wijk doet heropleven. Dat is prachtig. Ik heb je daarom toch iets willen geven, dus ben ik op zoek gegaan naar herinneringen, op zolder...”. [een bewoner van Far-West]
3
Far-West is niet dood... In de straten rond het Duchéhof wachten veel huizen op renovatie. Aanvankelijk dacht de maatschappij aan slopen en nieuwbouw, maar later werd er toch voor gekozen de bestaande woningen grondig aan te pakken. Zo’n project loopt vaak grote vertraging op. Sommige huizen zijn al vele jaren verlaten. De leegstand maakt er de omgeving niet gezelliger op. Bewoners maken zich zorgen om hun buurt. De wijk gaat dood, zeggen ze wel eens. En dat willen ze niet. Ze wonen graag in FarWest, soms al generaties lang. Opbouwwerkster Isolde Vandemoortele werkte in de wijk aan een project rond inspraak van bewoners in de sociale huisvestingsmaatschappij. Ook de begeleiding van bewoners tijdens de renovatie behoorde tot haar taak. Ze merkte snel dat er dringend nood was aan een positieve boodschap. Isolde, de wijkmanager en een aantal enthousiaste bewoners staken de koppen bij mekaar. Ze wilden graag bewijzen dat de wijk allesbehalve dood was. Het project Far-West leeft! was geboren.
... Far-West leeft!
Voor elk wat wils...
Far-West leeft! is de verzamelnaam van een bonte reeks activiteiten met, door en voor bewoners. Alle activiteiten hebben hetzelfde doel: kansen bieden om mekaar te ontmoeten, de buurt doen (her)leven, een positief beeld scheppen. Het project kreeg de steun van Inter-Vilvoordse en de stad. De Koning Boudewijnstichting koos het uit voor de 100 van SAM, een project van de Koning Boudewijnstichting in samenwerking met televisiezender één en Radio 2.
De grootste stukken van de projectpuzzel worden gevormd door een ‘openlucht’-kunstproject en een tentoonstelling over Far-West vroeger en nu. Maar tijdens een volksvergadering zagen nog tal van andere ideeën het licht. Zo stelden KAV en KWB Sint-Jozef een yogainitiatie en een kookavond voor, wilden een aantal bewoners en de muziekacademie graag muziekavonden organiseren, zag het wijkcomité in de barre wintermaanden een jeneveravond wel zitten. Het programma werd aangevuld met een debatavond, een buurtsportdag, een filmvertoning, … Ook rond het kunstproject en de tentoonstelling werden heel wat workshops en ateljees georganiseerd. Daar kon jong en oud zich leren uitleven met schilderen, graffiti, video- en animatiefilmpjes maken, elfjes dichten,... De kalender vulde zich snel. Niet elke activiteit of workshop kon rekenen op evenveel belangstelling, maar dat was niet zo belangrijk. Aan alle initiatieven samen werkten vele mensen mee.
4
... in Kaffee Duché! Er was natuurlijk behoefte aan een hoofdkwartier om te vergaderen, te werken, te schilderen, te kletsen,... Riso Vlaams-Brabant huurde voor een paar maanden het leegstaande huis nr. 215 in de Groenstraat. Op 4 december werd het met de nodige belangstelling plechtig geopend en omgedoopt tot Kaffee Duché. Het bood een huiselijke ruimte voor bijeenkomsten, ateliers en workshops. De verdieping werd voorbehouden voor een belangrijk onderdeel van het project: een tentoonstelling over Far-West vroeger en nu.
Van schilderijen en elfjes... Stilaan rijpte ook een ‘artistiek’ idee. Er werd beslist om de houten panelen waarmee men de ramen en deuren van leegstaande huizen afsluit, te beschilderen. Dat zou de omgeving niet alleen opfleuren en interessant maken; het zou meteen ook een originele, artistieke bescherming bieden tegen vandalisme en inbraak. Buurtbewoners en allerlei organisaties werden uitgenodigd om hun artistieke inspiratie los te laten op de
5
houten panelen. Het thema was ruim: uitdrukken hoe ze Far-West en het wonen in de wijk beleefden. In een mum van tijd waren alle panelen ‘geadopteerd’. Bewoners, lokale verenigingen, werknemers van de beschuttende werkplaats Mivavil, scholen uit de omgeving en studenten van de Portaelschool waren graag bereid hun talent de vrije loop te laten. De bewoners werden uitgenodigd op ateliers in Kaffee Duché, waar ze begeleiding konden krijgen om hun paneel te bewerken. Op sommige panelen staan gedich– tjes. Dat is het resultaat van het elfjes-ateljee, waarin kleine en minder kleine kinderen ingeleid werden in de kunst van de poëzie. Ze leerden elfjes schrijven, een heel eenvoudige en leuke techniek om te leren dichten. Elf woorden slechts zijn nodig om een sfeer en een gevoel te scheppen.
6
... over duizenden krokussen, drollen en nestkastjes... De idee om de buurt op te fleuren werkte inspirerend. Landschapsarchitect Bjorn Gielen wilde de wijk ook letterlijk in de bloemetjes zetten. Op een ijskoude novemberdag plantte hij samen met moedige bewoners - en met de hulp van wat hartverwarmende jenever - niet minder dan 10.000 krokussen. Ze staan in de tuinen van de leegstaande huizen en in het park. Als de bladeren groeien en de bloemen ontluiken, zal in het Duchéhof een kleurige boodschap verschijnen: Far-West, warm nest. Die zin vertolkt het gevoel van de meeste bewoners. Ook aan de dieren in het Duchéhof werd gedacht. Heel mooi zijn de zesentwintig nestkastjes die, geschilderd in de kleuren van de krokussen, nieuw leven brengen in het park. Ze staan symbool voor de zesentwintig leegstaande woningen die binnenkort opgeknapt en weer bewoond zullen worden. Samen met de Lustige Vogelvrienden van Vilvoorde werd gezocht naar de meest geschikte plekjes om deze nestkastjes op te hangen. Onze gevederde vrienden zullen vogelvoer met een sportief tintje vinden in de voetbalnetten in het park. En zelfs de hondenweide kreeg met bloemkleurige ‘drollen’ een artistieke dimensie...
... tot schatten, al of niet op zolder! Tijdens de afgelopen maanden werd er natuurlijk heel veel gepraat over hoe het er vroeger in de wijk aan toeging, wat er veranderde, wie er geboren werd, wie er doodging, wie er nog woont. Zo ontstond het plan om een tentoonstelling te maken over de wijk en haar bewoners vroeger en nu. Vele bewoners doken in oude fotoalbums en gingen snuffelen op zolder. Ze kwamen naar Kaffee Duché met boeiende vergeelde foto’s, documenten en voorwerpen. Via interviews kwam een schat aan leuke anekdotes en weetjes naar boven. De verhalen zijn op de tentoonstelling te beluisteren. En onbetwistbaar ‘van nu’ zijn de videofilmpjes en zelfs een animatiefilmpje, door jongeren uit de buurt gemaakt. De tentoonstelling werd ondergebracht op de eerste verdieping van Kaffee Duché. De drie kamers kregen elk een eigen thema. In de historische kamer vindt de bezoeker oude foto’s, verhalen, voorwerpen,... van de Far-West. In de belevingskamer vertellen bewoners met woord en beeld over hun Far-West ‘toen en nu’. In de projectkamer tenslotte wordt een verslag gebracht van het verhaal van het project zelf. Het materiaal groeide steeds aan. De tentoonstelling barstte uit haar voegen en kreeg een verlengstuk in het dienstencentrum van FarWest.
Alles zien? Doe de kunstwandeling! De panelen aan de huizen, de tentoonstelling in Kaffee Duché en het Wijkcentrum, de mooie en symbolische krokusbeplanting, de plezierige elementen in het park: samen bieden ze genoeg boeiende stof om een paar uur door te brengen in de wijk. Om de bezoeker te helpen werden ze gebundeld in een kunstwandeling. Wie de wandeling doet, zal ervaren dat de bewoners hun wijk een warm hart toedragen en dat aan anderen willen vertellen. De tentoonstelling is te bezoeken op zaterdag (14u en 17u) tussen 12 februari en 12 maart 2006. De beschilderde panelen blijven zolang de renovatie duurt. Daarna zullen ze verhuizen naar andere wijken.
Met dank aan... Wat hier te zien en te beleven is, is het resultaat van twee intensieve wintermaanden in de wijk Far-West. Grote dank gaat naar alle medewerkers en vrijwilligers van het project en naar alle buurtbewoners, vooral deze rond het Duchépark en de omliggende straten. Zij maakten het mogelijk de kunstwandeling te laten doorgaan. Maar er zou geen kunst zijn zonder de vele grote en kleine kunstenaars, en geen tentoonstelling zonder de vele mensen die bereid waren in hun herinneringen te snuffelen of hun kijk op de wijk te vertellen. Dit initiatief kon ook rekenen op de steun van de stad, die zorgde dat de nestkastjes en de voederbollekes hun plaats kregen, dat deze brochure tot stand kwam,... En Inter-Vilvoordse hielp door het verhuren van een van hun woningen, het ophangen van de panelen,… Speciale dank gaat naar het Centrum voor Deeltijds Onderwijs in de Groenstraat. Wij mochten er een lokaal gebruiken voor het beschilderen van de panelen. Leerlingen van de school hielpen ook mee bij het planten van de bloembollen en het verven van de grondlaag op de panelen.
7
Catalogus
Groenstraat 229-235 De woningen van Far-West werden gebouwd tijdens het interbellum. Daarna werden er nooit meer grote werken aan uitgevoerd. Ondanks de ingrepen van sommige bewoners beantwoordden ze niet meer aan de eisen van het hedendaags comfort. Ze waren dus dringend aan een grondige aanpak toe. In een eerste fase worden zes modelwoonsten gerenoveerd. Gas- en elektriciteitsleidingen worden om veiligheidsredenen volledig vernieuwd. Een volledig nieuwe keuken en badkamer zorgen voor flink wat meer comfort. Het buitenschrijnwerk wordt vervangen door duurzaam aluminium met isolerend dubbel glas. Ook dak en vloer worden volledig geïsoleerd. Verwarmen gebeurt via een energiezuinige stookinstallatie met radiatoren. Het pleisterwerk en de vloeren worden volledig vernieuwd. De buitengevel wordt behandeld en geschilderd. Zo krijgt de woning een waterdichte laag, maar blijft de typische structuur van de steen behouden Na de renovatie heeft de woning binnenin het uitzicht van een nieuwbouw met al het hedendaags comfort. De buitenkant echter zorgt ervoor dat het typische karakter van de wijk behouden blijft.
Olmstraat 313 De werken hier zijn van de hand van de familie Jacobs-Simoens. Arno (10) wou een echte Far-West-man schilderen en maakte het schilderij Cowboy in ton. Loike (9) houdt van de kleuren in zee, vooral van blauw; ze schilderde dan ook de vissen en slangen. The Thomas is van Thomas (8), hij is gek op treinen en ook in Far-West loopt er een treinspoor. De dansende aap is van Thijs (6), die graag gek doet en van dieren houdt. Tine (6) schilderde het gouden har– tje (dat ze zelf is), ze houdt van mensen, dieren, bloemen maar vooral van K3. Het verdroogde-verfborstel-schilderij is van de ‘opruimende’ ouders Jo en Anneliese.
8
Olmstraat 313 achterkant Elfjes zijn eenvoudige gedichten. Deze gedichten werden gemaakt door kinderen en door bezoekers van Kaffee Duché. De meeste gedichten gaan over ‘wonen’ in de brede zin van het woord of over Far-West. Ze hangen verspreid langsheen de ganse kunstwandeling. Aan dit huis hangt het eerste elfje. Het gaat over Jules Hageman, de accordeonist van Far-West.
Olmstraat 309, 307 en 301, achterkant Deze panelen werden gemaakt tijdens de jeneveravond. Zorgde het hartverwarmend drankje voor meer inspiratie?
9
Olmstraat 291 en 289 Deze woningen zijn behangen met kunstwerken van Freddy Goosens, Patrick de Backer, Franco Molinari, Willy de Troch en Monique Ledaine. Deze kunstenaars werken of hebben gewerkt in de beschutte werkplaats Mivavil (aan de overkant van de straat). De techniek van het graffiti-spuiten werd hen bijgebracht door Jurgen Gielen.
Homevil vzw Woon- en dagcentrum Kursaalstraat 10 1800 Vilvoorde
10
Mivavil vzw Werkhuis voor Minder-validen Olmstraat 348 1800 Vilvoorde
Olmstraat 287 en 285 Ook Chiro Far-West heeft zich uitgeleefd op panelen. Zowel de Sloebers en kindjes van de Speelclub als de tieners van Rakwi en Tito hielpen mee. Chiro Far-West komt elke zondag samen om leuke activiteiten te doen. Ze starten om 14u30 en spelen tot 17u30. Het lokaal bevindt zich achter de kerk van Far-West.
11
Olmstraat 367 Wat hier hangt, is het resultaat van een workshop Graffiti.
Olmstraat 365 Wim Buellens maakte deze schilderijen aan de hand van oude foto’s van zijn moeder Els Deckers. Els bracht haar kinderjaren door in één van de huisjes aan de overkant van de straat.
Olmstraat 288 Nog enkele elfjes, ook echte deze keer.
12
Olmstraat 231 In het Centrum voor Deeltijds Onderwijs in de Groenstraat kunnen jongeren terecht voor onderwijs dat bestaat uit deeltijds werken en deeltijds opleiding. Zo halen ze een diploma heftruckbestuurder, winkelbediende, onderhoudswerker, bedrijfsbeheer voor kermiswerker,... Het zijn inderdaad kinderen van foorkramers die in de stille winterperiode hun bedrijfsbeheer komen behalen in het ‘centrum’. Zeg: “Far-West” tegen de forains, zoals de kermisgasten zichzelf graag noemen, en ze denken aan cowboys en Indianen, Lucky Luke, goudzoekers, woestijn met cactussen en “van die speciale rotsen”, westernstadjes, revolvers en geweren, boog en pijlen,... Zeg: “Far-West in Vilvoorde” en er komt heel wat anders: het café van Jef om pinten te pakken, het fritkot van Alice, die twee grote schouwen die altijd staan te roken en de “stoemme school”. Vandaar de tekeningen met Lucky Luke aan de saloon, de woestijn met cactussen en tafelbergen (waar Indianen rooksignalen schilderen zonder rook...), het westerndorp met koeltorens (een moderne versie van de rooksignalen) en ten slotte het logo van “die stoemme school”. De werken zijn van de hand van leerlingen van kermis 2, 3 en 4, met behulp van hun leraar ‘Air Brush’. Centrum voor Deeltijds Onderwijs, Groenstraat 260, 1800 Vilvoorde.
13
Olmstraat 229 Anders kijken, scherper kijken, bewuster kijken, en de waarneming, dat wat je ziet, de wereld die ons omringt en waarin we leven, op een persoonlijke, creatieve, expressieve, eigenzinnige, kritische, artistieke manier vastleggen in eigen kunstzinnige beelden, getekend of geschilderd, gebeeldhouwd of geëtst, gefotografeerd en zelfs digitaal bewerkt op computer. Een hele mond vol... Al deze dingen kan je leren in de Portaelschool voor Beeldende Kunsten in Vilvoorde voor jonge artistieke mensen van zes tot zesentachtig jaar. De Portaelschool is een academie voor beeldende kunsten die behoort tot het deeltijds kunstonderwijs, met verschillende afdelingen waaronder de lagere graad (jeugdatelier), de middelbare graad (jongeren van 12 tot 18 jaar), de hogere graad (volwassenen). De panelen werden uitgevoerd door het 5de en het 6de leerjaar middelbare graad o.l.v. Gijs Albregts. Het thema is speelgoed of herinneringen uit de kindertijd. Ze geven een positieve uitstraling aan de Far-West. De werken werden schetsmatig uitgevoerd in complementaire kleuren. Meer werk van de Portaelschool vind je in het Duchéhof. Portaelschool voor Beeldende Kunsten vzw Spiegelstraat 62 1800 Vilvoorde
14
Olmstraat 227 en 225 Deze werken zijn geïnspireerd door de henna-kunst. De Henna-Tattoo’s werden gemaakt tijdens een workshop in Kaffee Duché.
15
Duchéhof 26 Het schilderij met de feesttent werd gemaakt door het Wijkcomité van Far-West, met een knipoog naar hun wijkkermis. De feesttent wordt geflankeerd door park-elfjes. Jaarlijks beleven de Far-Westenaars in juni dolle dagen. Het park wordt dan omgetoverd tot een kermispark met attracties, optredens, tekenwedstrijden, verkiezingen van de mooiste hond en nog veel meer. Het wijkcomité nodigt iedereen die de Far-West aangenaam en gezellig wil maken, uit om het team te versterken. Jo Jacobs (0475 36 07 90) of Els Vandendriessche (0497 605 741)
16
Duchéhof 15 Aan deze woning vind je kunstwerken van Jurgen Gielen en co. Ze verwerkten een aantal elementen van het project FarWest leeft!: de krokussen, de nestkastjes en de vogels van het Duchépark.
Duchéhof 25 Ook aan deze woning hangen elfjes.
17
Het park ‘Duchéhof’ Far-West, warm nest, schrijven de krokussen in het park. Er is nog meer te zien: de kunstige hondenweide, het vogelvoer in het voetbalnet, de 26 vogelnestkastjes die symbool staan voor de 26 leegstaande huizen. Kandidaten die wachten op een nieuwe woonst zijn huismussen, pimpelmezen, kuifmezen, moerasmezen en zwarte mezen, veldmussen, koolmezen, bonte en withalsvliegenvangers, gekraagde roodstaartjes, boomklevers, kwikstaartjes en grauwe vliegenvangers. Van een bonte mix gesproken... De aankleding van het park kwam tot stand door de samenwerking van kinderen en volwassenen uit de buurt, leerlingen van het Centrum voor Deeltijds Onderwijs, mensen van de groendienst van stad Vilvoorde, een landschapsarchitect, vrijwilligers van de Lustige Vogelvrienden van Vilvoorde en heel wat sympathisanten aan de zijlijn.
18
Het Dienstencentrum Hier staat het tweede deel van de tentoonstelling, met foto’s uit de oude doos én een video over het Far-West van nú, door buurtbewoners gemaakt.
19
Duchéhof 35 Laura (6) en Jannick (4) Gielen beschilderden de kleine panelen. Ze hopen dat de auto’s minder snel door Far-West gaan rijden! Sally (10) en Robin (12) Mannaerts maakten het slangenkunstwerk.
20
Duchéhof 43 Dit is werk van Jeugdhuis Far. Gezelligheid troef daar! Je kan er rustig iets drinken en samen met vrienden ontspannen. Poolen, tafeltennissen, kickeren, darts, een gezellige babbel,…: het is allemaal mogelijk. Elke maand is er wel iets bijzonder: het cactusfeest, een Halloweenfuif, karaoke, filmavonden, waterworld,… En dan zijn er nog de hoogtepunten: de jaarlijkse verjaardagsbarbecue, de Hoge Venentochten en natuurlijk de buitenlandse reis. Jeugdhuis Far is elke woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag open vanaf 20u. Jeugdhuis Far Gevaertstraat 22 1800 Vilvoorde
21
Duchéhof 43 KWB Sint-Jozef is dit jaar in feeststemming, want de vereniging bestaat 50 jaar! Ze organiseerde een fototentoonstelling over een halve eeuw afdelingsleven in Far-West. De vereniging, die aanleunt bij de Christelijke Arbeidersbeweging, houdt zich bezig met volwassenenvorming. Ze organiseert zowel ludieke als vormende activiteiten, die openstaan voor mannen, vrouwen en gezinnen. Vandaag telt ze zo’n 45 leden. Op dit paneel toont de KWB foto’s van de belangrijkste activiteiten: daguitstappen, het wandelweekend aan zee of in de Ardennen, de ledenbijeenkomsten, de jaarlijkse reis met bezoek aan een stad en museum of fabriek, de barbecue in de tuin van de pastorie, info- en vormingsavonden, kookavonden, de deelname aan de jaarlijkse kerstmarkt... Op het jaarprogramma is alles terug te vinden. Meer info bij de voorzitter: 02/2519887.
22
Duchéhof 47 Deze panelen werden uitgevoerd door het 1ste en 2de leerjaar lagere graad van de Portaelschool o.l.v. Katy Malschaert. Uitgangspunt waren foto’s met macro-opnamen van planten, met aandacht voor verschillende tonaliteiten groen op voor- en achtergrond.
23
Groenstraat 173- 177 De werken hier zijn het resultaat van een workshop Graffiti.
24
Groenstraat 159 Alweer enkele elfjes.
Groenstraat 161 De kinderen van de Sint Jozefschool kunnen zich bij Far-West leeft! wel wat voorstellen. Ze zien cowboys en Indianen voor zich, totems, huifkarren, een wigwam,... Vijf klassen zorgden voor de afwerking van vier panelen! De jongste kleuters schilderden de grondlaag. Daarna gingen de kinderen graad per graad aan de slag. De wigwam werd kleurrijk versierd door de kinderen van de derde kleuterklas en het eerste en tweede leerjaar. Het derde en vierde leerjaar waagden zich aan het maken van een levensgrote en levensechte totempaal. Voor het vijfde leerjaar was het maken van de huifkar een peulenschil. En de slogan ‘Een school met een hart’ mocht zeker niet ontbreken op het laatste paneel! Sint-Jozefsschool Groenstraat 244 1800 Vilvoorde
25
Groenstraat 163 De Boogschuttersclub Willem Tell - of voluit Koninklijke doelschuttersmaatschappij Willem Tell Vilvoorde vzw - heeft een méér dan respectabele leeftijd. Ze werd opgericht in 1858 en is daarmee een van de oudste boogschuttersclubs in Vlaanderen. Trainingen gaan door op woensdagen van 19.30 tot 22.30 uur en vrijdag (na afspraak) van 19.30 tot 22.30 uur. Willem Tell Vilvoorde vzw Olmstraat 83 1800 Vilvoorde
26
Groenstraat 171 Deze prachtige bloemenpanelen werden gemaakt door enthousiaste kinderen van basisschool ‘t Groentje. Stedelijke basisschool ‘t Groentje Groenstraat 21 1800 Vilvoorde
Groenstraat 173 Nog een lichtvoetig elfje.
Groenstraat 175 Het is niet moeilijk te raden dat Sophie, Wouter en zelfs papa Wim Van Grunderbeeck gek zijn op Winnie the Pooh, Knorretje en Winx...
27
[Olmstraat 313] Lay-out: REIN- ART. B E
Met steun van de Koning Boudewijnstichting De 100 van SAM
