Nieuwsbrief. Voorwoord

Jaargang 3, nummer 7 Januari 2015

www.biofeedbackvereniging.nl [email protected]

Nieuwsbrief

BIOFEEDBACK VERENIGING NEDERLAND

Voorwoord

Een nieuw jaar met nieuwe mogelijkheden. Onze aandacht zal de komende tijd uitgaan naar het verbeteren van de website en we zullen een start gaan maken met systematisering van behandelmethode. Afstemming en contact met de leden is daarbij erg belangrijk. Om met dat laatste te beginnen. In deze nieuwsbrief staat een visie op het ontstaan van overbelastingsklachten met als uitgangspunt deregulering van het zenuwstelsel en het hormoonsysteem. Graag vernemen we jullie reactie hierop. Alles is welkom. Op 21 maart hebben we ons jaarlijkse symposium en de week daaropvolgend heeft de biofeedback foundation of Europe (BFE) haar congres in Rome (www.bfe.com). Om in eigen land te blijven. Het programma ziet er aantrekkelijk uit. Naast het basisthema

‘hoofdpijn’ wordt aandacht geschonken aan de fysiologie van de ademhaling bij de ‘ Iceman’ door de wetenschapper Matthijs Kox van de Radboud universiteit. Tot hun eigen verrassing ontdekte ze dat het immuunsysteem niet een statisch gegeven is maar beïnvloedbaar is door ademen. Ik citeer: ‘De laatste jaren is het steeds duidelijker ge-

worden dat het brein via het autonome zenuwstelsel grote invloed kan uitoefenen op het immuunsysteem. Zowel de parasympathische (nervus vagus) als de sympathische tak van het autonome zenuwstelsel blijken een regulerende functie te hebben in ontstekingsreacties. Deze mechanismen worden tot op heden niet benut om ziektebeelden geassocieerd met overmatige inflammatie te behandelen, maar bieden daar wel mogelijkheden toe. De parasympathische tak kan bijvoorbeeld geactiveerd worden door elektrische stimulatie van de nervus vagus. Het sympathisch zenuwstelsel, zoals is gebleken uit recent onderzoek, kan geactiveerd worden door uitoefening van technieken ontwikkeld door “Iceman” Wim Hof, en dit blijkt zeer grote effecten te hebben op het immuunsysteem’. Het autonoom ze-

nuwstelsel is dus niet zo autonoom als velen dachten maar juist beïnvloedbaar. In de bio- en neurofeedback gaan we al langer uit van deze hypothese, maar het is fijn om te merken dat deze as-

sumptie steeds beter onderbouwd wordt. We moeten oog blijven houden voor de invloed van emoties en gedrag, maar oefenmethoden ‘waarbij een biologisch principe wordt gehanteerd hoort ook bij de mens’ is maar weer eens aangetoond. En het is fijn als we deze biologische principes zichtbaar kunnen maken met b.v. ….bio-of neurofeedback. Pieter Holtland

In dit nummer:

Voorwoord Herstel en Balans

1 2, 3, 4

Neurofeedback and cognitive attention training for children with ADHD

5

Effect verlies tweelinghelft voor de geboorte op psycho-fysiologische reacties

6, 7

Hoofdpijn en Bio (Neuro) feedback En Onderzoek Methodiek Wim Hof— The Iceman

7, 8

8 Beha tegen emotionele eetbuien en stress Verenigingsnieuws

10

Pagina 2

NIEUWSBRIEF

Herstel en Balans Pieter Holtland

Een visie over de processen die bij overbelasting in ons lichaam plaatsvinden

Inleiding

“Minister Asscher wil ervan af dat ‘druk werk’ statusverhogend is. Hij vindt dat er een radicale cultuurverandering moet komen in bedrijven”

Bijna iedereen is bekend met het bekende rijtje ‘ gezond leven’. Zo weten we dat we meer moeten bewegen, dat groenten en fruit beter is dan een snack, dat we een goede nachtrust moeten hebben en vooral voldoende moeten slapen, op moeten passen met genotmiddelen, dat overgewicht risico’s met zich mee brengt etc. etc. Geleerd wordt ons om overbelasting te vermijden en tegelijk worden we gestimuleerd ons optimaal in te zetten. Voorwaar niet eenvoudig allemaal. Werkstress is daarbij eveneens een belangrijke factor die maakt dat we overbelast worden. Het is voor velen een bekend gegeven en tegelijk is het een taboe om het erover te hebben. Dat laatste stelde minister Asscher op een recent congres van CSR centra. Hij stelde: ‘’Het is heel statusverhogend om over ‘druk werk’ te praten, maar de tegenhanger ‘werk druk’ beschouwen de meeste mensen als een afgang. Vooral als werkdruk leidt tot werkstress. Op beroepsrisico no. 1 rust een taboe”. Hij wil daar ‘zo snel mogelijk’ vanaf en vindt dat er een radicale cultuurverandering moet komen in bedrijven, zodat werkstress bespreekbaar wordt”.

Voor het herkennen van overbelasting is het lichaam een zeer goede methode. Het lichaam ‘ liegt niet’. Veelal worden juist deze signalen ‘ weggedrukt’ . Na het herkennen en vooral erkennen van overbelastingssymptomen volgt het maken van keuzen en eventueel het zoeken van steun.

le drijfveer in de menselijke natuur de hunkering naar waardering. Mensen zijn vaak bezig met te voldoen aan verwachtingen van anderen. Zo kunnen ze zich forceren hun werk tijdig af te hebben of overdrijven in de uitvoering van projecten. Een kleine tegenslag kan dan voldoende zijn om uit balans te geraken.

Over vitaliteit:

Gevolgen

In een Amerikaans model worden grofweg drie clusters van factoren aangegeven voor het ontstaan van overbelasting (J. Sarno):

Door deze langdurige verstoringen in de emotionele en evt. lichamelijke belasting kan een staat van permanente lichte angst of gejaagdheid ontstaan. Verstoringen kunnen dan optreden in de beide stresssystemen: het zenuwstelsel en het hormoonsysteem. De meest voorkomende lichamelijke gevolgen zijn:

1 Allereerst ‘ ballast uit het verleden’ : onverwerkte emoties uit het heden hebben sterke invloed op het functioneren in het heden 2 ‘ Overload’ in het heden: het gewoon veel te druk hebben op werk en/of privé. Overload wordt meestal als probleem manifest als zich negatieve situaties voordoen. B.v. een conflictsituatie op het werk. 3 Onvoldoende ‘ gezien’ worden. Volgens de vooraanstaande psycholoog William Jones is de meest fundamente-

1 Een onnodig hoge spierspanning met een gespannen voorovergebogen werkhouding. Hierdoor ontstaat een hogere kans op klachten van het bewegingsapparaat 2 Verstoord adempatroon: een negatieve invloed op het cardio-vasculaire systeem en het immuunsysteem 3 Een onnauwkeurige moto-

Maar wat gebeurt er nu precies in het lichaam als het werk of ons leven ons teveel wordt? Daarover gaat het in deze notitie. Inzicht in deze processen en tijdige herkenning van lichamelijke en evt. geestelijke overbelastingssymptomen zijn cruciaal. Figuur 1

Jaargang 3, nummer 7

Pagina 3

riek met o.a. snellere bewegingen. Hierdoor ontstaat een grotere kans op ongevallen en/of sportblessures. 4 Verstoringen op orgaanniveau door veranderingen in het hormoonsysteem

Het werkingsmechanisme is als volgt:

“Een stressreactie is bedoeld om snel te reageren in een gevaarlijke situatie. Daarna moet herstel naar

Voortdurend scannen we met onze zintuigen en m.n. de ogen onze omgeving af op onveiligheid (Porges S.) Bij gevaar gaat er direct een signaal naar de 112 alarmcentrale van onze hersenen, i.c. de Amygdala. Vervolgens wordt een stressreactie in gang gezet op 2 manieren: De snelle reactie via 

de rustbalans weer optreden”



het autonoom zenuwstelsel (figuur 1) waarmee meteen actie wordt ondernomen. Dit heet de Fight, flight, freeze reflex (FFF). de langzamere reactie via het hormoonsysteem (HPA-as)

Mogelijke gevolgen: 1 De stressreactie duurt te lang: een stressreactie is bedoeld om snel te reageren in een gevaarlijke situatie. Daarna moet herstel naar de rustbalans weer optreden. Zo kan een zebra na het overleven van een aanval van een leeuw enkele

uren later weer rustig staan te grazen. Het is een variabel systeem. De mens is minder flexibel. M.n. het ‘ stapelingseffect’ leidt tot verstoring (figuur 2) . Een stressreactie kan lang bestaan en dan ontstaan structurele veranderingen in het zenuwstelsel en het hormoonsysteem waardoor de kans op ziekte enorm toeneemt en de vitaliteit afneemt.

Figuur 2 2 Er ontstaan stressreacties op, normaal gesproken, niet stressvolle situaties. Is het normaal om gestrest te reageren op een ratelslang; als het zenuwstelsel overgevoelig is geworden dan reageren de hersenen al met stress op een ‘ tuinslang’ bij wijze van spreken. Een relatief onschuldige email kan al een bedreigd gevoel opleveren (figuur 3).

Uiteindelijk ontstaat een forse afname van de vitaliteit. Er is een verminderd vermogen om lichamelijk of geestelijk actief te zijn. Maar ook ontspannen lukt niet meer (figuur 4). Als je wilt

Figuur 4

ontspannen blijft er een innerlijke onrust ontstaan.

Ontregelingen in het zenuwstelsel komen vooral voor bij mensen waarbij de stresshormonen ontstaan als gevolg op mentaal belastende situaties, die niet fysiek worden verbruikt. Het stresssysteem is primair gemaakt om bij gevaar te kunnen vluchten of vechten. Beide fysieke activiteiten. Bij mentale stress wordt het stresssysteem geactiveerd zonder dat deze veranderingen gebruikt worden voor lichaamsactiviteit. Hierdoor kan bij een langdurige verhoogde stressreactie een

Figuur 3 verstoring ontstaan in het zenuwstelsel of in hormoonconcentraties. Burnout komt b.v. nauwelijks voor bij mensen die lichamelijk zwaar werk verrichten. Wat kunnen we hiermee? Het is van het grootste belang om te herstellen binnen een dag, een dagdeel en zeker binnen dagen. Heb je duidelijke overbelastingssignalen waargenomen, neem maatregelen, en zoek hulp als je er zelf niet uitkomt. Binnen een werkdag zul je voortdurend moeten varieren tussen belasting en goede rust. Wacht je de overbelastingsverschijnselen af dan ben je te laat en

Pagina 4

“Indien we een cliënt met overbelastingsklachten ontvangen is een goed startpunt het maken van een basismeting“

NIEUWSBRIEF

moet je herstellen. Minimaal moet voor herstel aandacht worden geschonken aan de volgende aspecten: 1 Adaptatie: d.w.z. leren ontspannen in de inspanning. De activiteiten dienen minder energie te vergen. In de sport is bekend dat diegene die kan ontspannen in de inspanning de meeste kans maakt op de overwinning. Er wordt geen nodeloze energie verbruikt. 2 Compensatie: d.i. een mooi woord voor pauzes/ onderbrekingen. Of het nu een werkpauze is of een weekend om te herstellen, of een vakantie of zelfs een sabatical. De stroom activiteiten wordt onderbroken. Onder dit kopje valt b.v. ook het ‘slapen’. Aangetoond is dat mensen steeds minder slapen door de aantrekkingskracht van beeldschermen. Daarnaast heeft het blauwe licht van de tv een negatief effect op de nachtrust. 3 Cognitie: wat zijn de emotionele en mentale energie-vreters en energie-gevers en wat ging er mis in de periode voorafgaand

aan het ontstaan van de overbelastingsklachten. Ook is het van belang om zowel activatie (lichamelijke beweging en werktechniek) aan te pakken als het weer leren ontspannen (afgestemd op de persoon en zijn interesses). Het tijdig inschakelen van sociale steun (werk en prive) en eventueel professionele hulp spreekt voor zich. Wat kunnen we hiermee als Biofeedback of Neurofeedback therapeut Indien we een cliënt met overbelastingsklachten ontvangen is een goed startpunt het maken van een basismeting. Een basismeting in de vorm van een psychofysiologisch profiel (biofeedback) of een basisscreening met neurofeedback is een manier om aan elkaar te wennen en om inzicht te krijgen in het persoonlijkspecifieke stressprofiel. Dat biedt meteen een goed startpunt voor het maken van een begeleidingsplan dat kan bestaan uit een

combinatie van ontspannings- of juist activatie oefeningen, het beheersen en beinvloeden van fysiologische eigenschappen met biofeedback of neurofeedback en inzicht in en het beinvloeden van persoonlijke risicopatronen. Verschillende assessment modellen zijn te vinden in het clinical handbook of biofeedback van I. Khazan.

Jaargang 3, nummer 7

Pagina 5

Neurofeedback and cognitive attention training for children with attention-deficit hyperactivity Steve Baskin disorder in schools Here is the review in Journal Watch Psychiatry a New England Journal of Medicine publication. It was featured in the February 3rd edition. Although a cautious review, it is great to see this study featured. Steiner NJ et al. Neurofeedback and cognitive attention training for children with attention-deficit hyperactivity disorder in schools. J Dev Behav Pediatr 2014 Jan; 35:18. (http:// dx.doi.org/10.1097/ DBP.0000000000000009) Neurofeedback was associated with greater improvements than cognitive training or a control condition.

“ Children with ADHD who received neurofeedback showed significant improvements on standardized parent, teacher and observer behavior scales in attention, executive function and motor/ verbal off-task behavior”

Research is limited on nonpharmacologic treatments for children with attentiondeficit/hyperactivity disorder (ADHD). Neurofeedback and cognitive training are two forms of computer -based attention training based on brain plasticity and operant conditioning. Researchers in Boston randomly assigned 104 children in second and fourth grade, who had been diagnosed with ADHD by a pediatrician or psychologist based on DSM-4 criteria, to receive neurofeedback, cognitive training, or a control condition. Neurofeedback trains patients with electroencephalographic sensors embedded in a bicycle helmet to increase their beta waves (an attentive state) and suppress theta waves (a drowsy state) when viewing their brain waves on a computer screen. Patients

learn to alter their brain waves to reinforce a state of attention. Cognitive training involves cognitive exercises that focus on attention and working memory with computer feedback to reinforce correct responses. Both neurofeedback and cognitive training groups received three 45-minute intervention sessions per week in the classroom (total, 40 sessions) under the supervision of a research assistant. Children with ADHD who received neurofeedback showed significant improvements on standardized parent, teacher, and observer behavior scales in attention, executive function, and motor/verbal offtask behavior, compared with both the control group and the cognitive training group. Children in the cognitive training group showed no improvement compared with the control group. Among the 50% of children who received stimulant medication, the cognitive training and controls groups, but not the neurofeedback group, had sig-

nificant increases in methylphenidate equivalent doses (mean increase, 8.54, 7.05, and 0.29 mg, respectively) during the study.

COMMENT The American Academy of Pediatrics evidencebased clinical guideline on ADHD does not recommend neurofeedback because of methodological problems in prior studies. However, this schoolbased study combined with more recent studies suggest that neurofeedback shows promise as an effective and practical therapy for children with ADHD, and should encourage further research in neurofeedback as a nonpharmacologic treatment in children with ADHD. It is prudent to wait for more studies to support the use of neurofeedback in children with ADHD. Bron: AAPB

Pagina 6

NIEUWSBRIEF

Effect verlies tweelinghelft voor de geboorte op psycho-fysiologische reacties Aranka Reeuwijk-Willems

Het boek ‘Ik wou dat ik TWEE hondjes was’ bevat de levensverhalen van negen mensen die aan de basis van hun leven hetzelfde trauma hebben meegemaakt; ze hebben hun tweelinghelft nog voor dat ze geboren werden verloren. Ieder heeft op zijn of haar eigen wijze een zoektocht afgelegd naar iets waarvan ze niet wisten dat ze het ooit verloren hadden. Een zoektocht naar de verklaring van diverse klachten en gevoelens.

“ Daarom ben ik gestart om deze mensen te onderzoeken met biofeedback om te zien of er een vergelijkbaar beeld naar voren komt”

Eén op de tien mensen begint als twee- of meerling. Veel meer mensen zijn samen met een broer of zus aan de reis van hun leven begonnen, maar hebben deze spijtig genoeg alleen moeten afmaken. Dit brengt veel verwarring met zich mee. Ben je je niet bewust van dit verlies, dan zul je blijven zoeken naar antwoorden op allerlei vragen die je hebt en die ironisch genoeg nooit vinden op de plekken waar je ze zoekt. Het boek is bedoeld om de lezer bewust te maken van het bestaan van dit fenomeen. Het bestaat uit twee delen, waarbij ik hoop dat ik de lezer in het eerste deel van het boek kan boeien met mijn persoonlijke verhaal. Daarnaast heb ik acht andere mensen bereid gevonden hun bijzondere verhaal te delen. Na deze persoonlijke levensverhalen volgt in deel twee meer achtergrondinformatie met opdrachten en oefeningen. Niet bedoeld als vervanging van therapie, maar om

jezelf beter te leren kennen. En te snappen waarom je altijd de dingen hebt gedaan zoals je ze hebt gedaan. Als je daar inzicht in krijgt, heb je de keus ze voortaan anders te gaan doen. Zoals jij het wilt! En hopelijk kun je dan de rust vinden waar je onbewust naarstig naar op zoek bent.

leven dan een ‘normaal’ persoon.

Vrijwel allemaal noemden ze in de stress te schieten als iets niet gaat zoals ze vooraf bedacht hadden en die stressreactie was niet in proporties behorend bij het gebeuren. Tegelijk was er het gevoel van niet adeIn dit boek wordt een lans quaat te kunnen reageren, gebroken, om het diagnoseen gevoel van bevriezen. tisch en therapeutisch palet uit Daarnaast gaven meerdere te breiden met kennis en casu- mensen aan altijd een beïstiek over deze specifieke paalde spanning in hun problematiek. Het is voor lichaam te voelen die nog professionals van belang dat eens toenam onder stress. zij de wezenlijke plaats van het specifieke verlies leidend tot een ‘alleengeboren tweeling’ van binnenuit begrijpen en dat zij kunnen werken met de helende condities om het verlorene een plek te geven. Dit boek levert daar een bijdrage aan. Onderzoek Tijdens het schrijven kwam ik er in gesprekken steeds meer achter dat een alleengeboren tweeling anders reageert op moeilijke situaties. Sterker nog, ze staan standaard al anders in het

Jaargang 3, nummer 7

Pagina 7

Als laatste overeenkomst was er heel vaak sprake van onrust in het hoofd.

“ Mensen met een WTS reageren heftiger op een stressvolle situatie dan mensen die dit niet hebben meegemaakt”

Doel onderzoek:

Verschil significant zichtbaar maken in reactie op Ik bedacht mij dat ik dit na- stress bij mensen met tuurlijk voor een deel met WTS (Womb Twin Survibiofeedback kan vastleggen vor) en mensen zonder dan wel meten. Daarom ben WTS. ik gestart om deze mensen te onderzoeken om te zien Probleemstelling of er een vergelijkbaar beeld naar voren komt.  Ze lopen in het dagelijks leven tegen onTot nu toe zie ik bij vrijwel verklaarbare gevoeallemaal een te lage reactie in lens aan. de huidgeleiding (komen  Ze worden vaak van niet boven de 3 microsiehet kastje naar de mens uit), uitademing is niet muur gestuurd met optimaal en afgevlakt en de hun klachten. spierspanning in de nek is  Ze krijgen een etiket verhoogd. opgeplakt dat niet bij ze hoort. (bipolaire Mensen die in hun leven al stoornis, schizofreen, met ademhaling gewerkt depressief, angsthebben op wat voor manier stoornis..) dan ook, vertonen hier een  Ze hebben mogelijk ander beeld maar de huidgeeen chronisch verleiding blijft bij allen laag hoogde spierspanterwijl ze wel stress ervaren. ning, meer dan geHet beeld dat ik zie zou ook middeld gezien wordt. passen bij een burn-out/  En ze reageren mogechronische stress en dat is lijk anders op een op zich niet vreemd omdat stressor dan een gehet verliezen van je tweezond persoon. linghelft vlak voor je neus een traumatisch gebeuren is waarbij je geen mogelijkheid had om weg te vluchten.

Vraagstelling  Kun je m.b.v. biofeedback uitsluiten of iemand WTS heeft of niet?  Kun je m.b.v. biofeedback iemand inzicht verschaffen betreffende WTS waar hij in de ADL mee uit de voeten kan?  Kun je mensen hierdoor een andere diagnose geven buiten psychiatrische beelden? Hypothesen  Mensen met een WTS reageren heftiger op een stressvolle situatie dan mensen die dit niet meegemaakt hebben.  Mensen met WTS hebben een verhoogde basis spierspanning.  Veel mensen die volgens de dsmIV een stoornis hebben zouden ondergebracht kunnen worden onder WTS.  Mensen met WTS bouwen spanning op en hebben moeite dit weer los te laten.

Voor meer informatie en/ of aankoop van het boek, kun je Aranka mailen: [email protected]

Pagina 8

NIEUWSBRIEF

Hoofdpijn en Bio (Neuro)feedback en Onderzoek methodiek ‘Wim Hof –The Iceman’ In het ochtendprogramma is hoofdpijn het centrale thema. Hierbij gaan we uit van casuistiek en ervaringen met biofeedback en neurofeedback betreffende het onderwerp hoofdpijn. Binnen de vereniging is momenteel een commissie bezig een onderzoeks- en behandelprotocol op te stellen. We hebben mevrouw Christina Rompa bereid gevonden om haar ervaringen met neurofeedback bij hoofdpijn met ons te delen. Zij gebruikt een special vorm van Neurofeedback en zal ons hierover uitleg geven in haar lazing.

Symposium 21 maart 2015

BIOFEEDBACK VERENIGING NEDERLAND

In de middag staat Matthijs Kox van het Radboudumc op het programma. In zijn presentatie staan Wim Hof, de “Iceman”, en diens methodiek en daarnaast de Nervus Vagus, de belangrijkste parasympatische zenuwbundel, centraal. Onderzoek en theorievorming worden gepresenteerd. Daarnaast wordt gestreefd naar een interactief karakter. In dit kader heft Matthijs Kox ons een aantal artikelen doen toekomen en stelt hij vragen, zo mogelijk van tevoren aangeleverd, op prijs.

Programma 9.30 uur 10.00 uur 10.05 uur

10.30 uur 11.30 uur 11.45 uur 12.45 uur 13.45 uur

16.15 uur 16.25 uur

Ontvangst Opening door Pieter Holtland, voorzitter Biofeedback Vereniging Nederland Hoofdpijn, cijfers en wetenswaardigheden, icm persoonlijke ervaringen Marina Boeijen-van Huizen Casus Hoofdpijn, Biofeedbackinterventies Pieter Holtland Koffiepauze Hoofdpijn, Neurofeedbackinterventies Christina Rompa Lunch De Wim Hof-methode, onderzoek en theorie / onderzoek en theorie Nervus Vagus Matthijs Kox Afsluiting door Pieter Holtland Borrel (voor de liefhebber in de bar)

Jaargang 3, nummer 7

Pagina 9

Praktische informatie Datum: Locatie: Kosten:

21 maart 2015 DE OBSERVANT, Stadhuisplein 7, 3811 LM Amersfoort 033-4451654 Voor leden BVN € 60,- en niet leden € 110,Dit is inclusief lunch en koffie/thee tijdens de pauzes Let op: Er is een beperkte deelname en leden krijgen voorrang ! Vanaf 15 januari is de inschrijving voor iedereen open. Aanmelding Bij het secretariaat: [email protected] onder vermelding van naam, adres, telefoonnummer U kunt zich inschrijven tot 1 maart 2015 Bij afmelding na 1 maart is men het gehele bedrag verschuldigd. Plaatsing Op volgorde van betaling op rek.nr.NL59ABNA0523427115 t.n.v. Penningmeester Biofeedback Vereniging Nederland te Vianen. Registratie BCIA registratie: worden aangevraagd. Registratiepunten voor BVN worden toegekend Onderzocht wordt of punten verkregen kunnen worden voor het KNGF (psychosomatisch fysiotherapeut) “ Bij aanmelding voor het symposium ontvangt u een

Beha tegen emotionele eetbuien en stress

aantal artikelen om alvast vragen te kunnen voorbereiden”

Vrouwen kunnen in de toekomst mogelijk wel op een hele aparte manier van stress en emotionele eetbuien verlost worden. Namelijk door het dragen van een speciaal hiervoor ontworpen beha. Deze door Microsoft ontwikkelde 'smart bra' is in staat om stress op te sporen en om vrouwen te waarschuwen wanneer ze mogelijk op het punt staan om toe te geven aan een emotionele eetbui. De slimme beha bevat afneembare sensoren die de hartslag en huidactiviteit registreren, en zo de gemoedstoestand in kaart kunnen

brengen. De verzamelde informatie wordt vervolgens doorgestuurd naar een mobiele app. Vrouwen kunnen dan hierop zien wanneer het risico op een emotionele eetbui het grootst is. Doordat vrouwen hierdoor bewust wording van hun 'craving', is er nog ruimte om voor een gezond alternatief te kiezen.

Hartritme in kaart gebracht De onderzoekers zijn van mening dat de ontwikkelde beha het ideale meetinstru-

ment is, omdat het hartritme op subtiele wijze heel gedetailleerd in kaart kan worden gebracht. De beha zit op dit moment nog in de testfase en is nog aan verbetering onderhevig. Zo zou er een andere batterij in moeten. Het onderzoek wordt gedaan in samenwerking met de universiteiten van Rochester en Southampton. Zij gaan het product eerst gezamenlijk verder ontwikkelen voordat het daadwerkelijk op de markt gebracht zou kunnen worden.

Bron: Gezondheidsplein.nl/AD.nl d.d. 6-12-2013

V oo r z itte r : P ie te r Ho ltlan d P e nn in gm e es te r : S e c r e tar is : A n ita Z ijd e r ve ld B e s tu u rs lid : Jo rn H o ge w e g B e s tu u rs lid : M ar in a Bo e ije n B e s tu u rs lid : J an in e v an K amp e n

S e c r e tar iaat: A m alias te in 8 4 4 13 3 HD V ian en K am e r v an Ko oph and e l: 4 75 224 8 E - m ail: in f o @b io f e ed b ac kv e r en igin g.n l

Wilt u ook lid worden van Biofeedback Vereniging Nederland? Meldt u dan aan als lid via de website Alvast bedankt! Pieter, Anita, Jorn, Marina en Janine

Verenigingsnieuws Het programma voor het symposium van 21 maart 2015 staat. Je kunt je nu opgeven! Op de vorige 2 pagina’s vind je alle informatie!