Nieuwsbrief Stichting Jeugdinterventies

Nieuwsbrief Stichting Jeugdinterventies November 2013

Nieuwsbrief november2013 Woelige tijden, schreven wij de vorige keer. Spannende tijden: één grote roep om innovatie. Daar geven wij graag gevolg aan. Ook deze Nieuwsbrief getuigt daarvan. Reacties zijn welkom!

Inhoud Jeugdzorg Rotterdam wil generalisten 1 Professionalisering gemeentelijke jeugdzorg: hoe nu verder? 3 Israel

4

Afscheid Henk Rigter

4

Varia

4

andere gemeenten en regio’s door nu al te stellen dat de komende wijkteamleden bijscholing nodig hebben. Rotterdam erkent de noodzaak van professionalisering niet alleen van gemeenteambtenaren, maar juist ook van de hulpverleners die het straks binnen de nieuwe kaders waar moeten Jeugdzorg: Rotterdam wil maken. De havenstad loopt hierin voorop. Staatssecretarissen van Rijn en generalisten Teeven blijven daarbij achter, zo lijkt het. Ook de VNG (Vereniging van Handen uit de mouwen Nederlandse Gemeenten) heeft het Zoals bekend wordt de jeugdzorg onderwerp ‘professionalisering van overgeheveld naar de gemeenten. Deze hulpverleners’ nog niet echt in het vizier. ‘transitie’ moet begin 2015 rond zijn. Professionalisering is een taak van de Gemeenten denken na hoe hun nieuwe beroepsgroepen en de zorginstellingen, rol in te vullen. Zeker is dat er vele zegt men. Zo makkelijk komt de verschillende bloempjes gaan bloeien in overheid hier niet van af. Het gaat om de nieuwe tuin van de jeugdzorg. Waar scholing in competenties die nodig is de tuinier? worden nu gemeenten de jeugdzorg Een van de koplopers in het bedenken anders willen inrichten. Rotterdam beseft dit en organiseert van ideeën is Rotterdam. Rotterdam mikt op wijken, 46 in getal. Die moeten daarom sinds verleden jaar een allemaal een jeugdwijkteam krijgen met Focusdag voor hulpverleners, met vele ongeveer 8 leden (hulpverleners). Een workshops over van alles en nog wat. van hen is de meewerkend voorman, of Kortgeleden, op 5 november, vond de meewerkend voorvrouw, of in MDFTtweede Focusdag plaats, met aanloop woorden: supervisor. van ongeveer 600 hulpverleners. Rekensom: 46 x 8 = 368 wijkteamleden. Stichting Jeugdinterventies/MDFT Academie was gevraagd twee Rotterdam noemt deze hulpverleners casusregisseurs, maar liefkozend vooral: workshops te houden. De titel was ‘Spin generalisten. In andere steden worden in het web. Leren te coachen’. De workshops waren binnen de kortste ze ook wel gezinsregisseur of keren volgeboekt. gezinscoach genoemd. Rotterdam onderscheidt zich van veel

Pagina 2 Geleerd in Rotterdam

Overgang van de jeugdzorg naar gemeenten: bijscholing hulpverleners in nieuwe rol nodig.

Stichting Jeugdinterventies hecht zwaar aan genoemde professionalisering. Wij pleiten er op dit moment niet voor om 368 Rotterdamse wijkteamleden in MDFT te trainen (zou te lang duren). Wel vinden wij dat die wijkteamleden een cursus van twee tot drie dagen (met enige nazorg) moeten krijgen om zich te bekwamen als casusregisseur. De bezoekers van onze workshops waren meest hulpverleners met HBO- of universitaire achtergrond die graag casusregisseur/generalist willen worden, maar voor die rol nog terugdeinzen. Iedereen besefte het belang van de functie; niemand pochte alles al te kunnen. Welke competenties moet een casusregisseur hebben, volgens Rotterdam en volgens ons? Openingsscène: het wijknetwerk richt de aandacht op een gezin met een jongere die overlast bezorgt, rondhangt, spijbelt. Het lijkt niet te gaan om een gezin dat toekan met lichte steun en enkele tips. Je klopt als hulpverlener op de deur. Het gezin sluit de rijen en zegt ‘Rot op ‘. Het gezin wantrouwt hulpverlening gezien eerdere ervaringen en de puber wil geen polonaise aan zijn lijf. 1. De eerste competentie voor de casusregisseur is om een voet tussen de deur te krijgen, een eerste bereidheid bij gezinsleden op te wekken om te praten, zo nodig met enige drang als maar duidelijk is dat de hulpverlener aan de kant van het gezin staat. 2. Het gezin moet écht gemotiveerd worden om behandeling/gesprekken te aanvaarden. Daarbij gaat het om ‘motiverende interventies’ die de casusregisseur moet kunnen toepassen, over het aangaan van zogenoemde therapeutische

allianties, over gesprekstechnieken. Met die interventies heeft MDFT veel succes. 3. De casusregisseur moet het gezin bij de hand nemen, sessies houden in hoge frequentie met veel contact (social media en dergelijke) tussendoor. Hij/zij moet geregeld bij het gezin op bezoek gaan (sessies aan huis houden) en bij nood ook buiten kantooruren bereikbaar zijn. 4. De casusregisseur werkt methodisch. Sessies worden goed gepland, afspraken bewaakt. Vraaganalyse (in MDFT casusanalyse genoemd) en het opstellen van het behandelplan krijgen strikte aandacht. 5. In de meeste gezinnen als hier bedoeld is de communicatie tussen gezinsleden verstoord. De casusregisseur probeert dit te verhelpen en geeft de ouders bovendien opvoedtips.

Generalist of specialist Rotterdam noemt de casusregisseur ook wel ‘generalist’. Het lid van het wijkteam dat aan een gezin wordt toegewezen coördineert alle hulp voor dit gezin (spin in het web) en levert die hulp zoveel mogelijk zelf. Komt de casusregisseur er niet uit, dan kan hij of zij de jongere of het gezin voor bepaalde kwesties doorverwijzen naar ‘specialisten’. Dit laatste moet niet te vaak gebeuren, vinden wij. Als je een verslavingshulpverlener als behandelaar inschakelt als de jongere zich een stuk in de kraag drinkt, een psychiater als er ook tekenen zijn van depressie, een schoolmaatschappelijk werker bij fricties op school, enzovoort, dan is de casusregisseur binnen de korste keren

Pagina 3 louter een doorgeefluik. Dit is niet de bedoeling. Onze boodschap aan gemeenten en instellingen is: investeer in je generalisten. Laat ze specialistische kennis opzuigen. Geef ze het vertrouwen dat ze niet bij ieder wissewasje hoeven door te verwijzen.

Huisartsen als voorbeeld Is dit beeld van de generalist niet te romantisch? Kijk eens naar de geschiedenis van de huisarts. De huisartsgeneeskunde bungelde veertig jaar geleden onderaan in de academische, wetenschappelijke pikorde aan medische faculteiten. Huisartsen staan nu op een van de hoogste plaatsen. Ze hebben zich wetenschappelijk ontplooid. Ze hebben richtlijnen opgesteld (samen met de specialisten) voor goed medisch handelen: misschien wel het beste kwaliteitsprogramma dat de gezondheidszorg te bieden heeft. Ze hebben technieken uit de specialistische zorg geabsorbeerd: kleine chirurgie, insulinecontrole, het hartfilmpje; noem maar op. Zo moet het ook in de jeugdzorg. Voorwaarde is: een uitgekiend programma voor professionalisering. Bij de huisartsen wordt dit programma centraal, door de beroepsvereniging en aanhangende wetenschappelijke vereniging, gecoördineerd. In de zich heroriënterende jeugdzorg wil elke zorginstelling wel cursussen en opleidingen bieden, zo is de ervaring in Rotterdam. Dat leidt tot chaos, vrezen wij. Diverse deelnemers aan de workshops hoopten dat er één programma voor professionalisering komt.

Professionalisering gemeentelijke jeugdzorg: hoe nu verder? Adviseren Rotterdam gaat zijn plannen uitwerken. MDFT Academie/Stichting Jeugdinterventies zal ook andere gemeenten en regio’s adviseren als die daarom vragen (geef verzoeken door aan [email protected]). De eerstvolgende is Oegstgeest.

Cursus opzetten Die is voor een groot deel al klaar. Kan worden aangepast aan lokale wensen.

Cursus uitvoeren Dit is de lakmoesproef. Als een instelling met een opleidingspoot zegt een cursus als hier bedoeld wel even te zullen uitvoeren, is dat blufpoker. Althans, als je belooft dat je in een half jaar 368 Rotterdamse casusregisseurs opleidt, nog afgezien van wat je wil in andere gemeenten. Ook Stichting Jeugdinterventies heeft onvoldoende trainers paraat om zo snel zoveel mensen bij te scholen. Wij hebben tegen staatssecretarissen Van Rijn en Teeven (en de VNG) gezegd: daag de opleidingsinstituten in het veld uit om een coalitie te vormen om samen wél het benodigde aantal gekwalificeerde trainers te kunnen leveren. Stichting Jeugdinterventies wil best als trekker van dit proces dienen.

Bijscholing bieden: niemand kan het alleen.

Pagina 4

Kandidaten voor proefdraaien cursus?

Oppassend baasje

Wij zouden graag op een of twee plaatsen in Nederland met de bedoelde cursus willen proefdraaien. Een pilot, denkelijk op twee plekken. Wil uw gemeente aan een dergelijk experiment meedoen? Meld het ons ([email protected]).

Ook in Nederland zie je al voortekenen van dit streven, zoals bij onze schoolpartner ROC Horizon College. Een logische ontwikkeling. Wij dragen er graag aan bij. Het ministerie van Onderwijs in Israel denkt na over de volgende stappen; misschien worden wij daarbij betrokken.

Israel

Afscheid Henk Rigter

Israel lokte: wilde ook wel eens bijgepraat worden over MDFT. Angela Pasma en Sylvia Cool maakten de overtocht, onder meer om een workshop te geven.

Henk Rigter ging op 1 oktober van dit jaar met pensioen. Voor de derde keer in zijn leven trouwens, na zijn pensionering als directeur van het Trimbos-instituut en als hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Het huidige pensioen betreft zijn functie als hoofd van de Raad van Bestuur van Stichting Jeugdinterventies/MDFT Academie, twee organisaties die door hem en Pieter Wetser werden opgericht.

Die workshop vond plaats op het Haruvinstituut. Zo’n 35 hulpverleners uit diverse hoek gaven acte de présence. De interesse was groot. Maar zoals het gaat bij dit soort gelegenheden, de boter komt pas echt bij de vis als je op werkbezoek gaat bij zorginstellingen. Angela en Sylvia bezochten Maane, een rijkgeschakeerde organisatie voor jeugdzorg. Die zou wel eens op MDFT kunnen intekenen. Toen werden onze ambassadrices ontvangen hoog op het ministerie van Onderwijs. Daar werd andere koek geserveerd. Het ministerie vindt MDFT prima, maar zou vooral een cursus willen zien gezamenlijk voor gemeenteambtenaren, hulpverleners in dienst van de gemeente en schoolkrachten (docenten, psychologen). Hoe samen te functioneren in een team, hoe een gezin te overtuigen om hulp te aanvaarden, hoe samen een ondersteuningsplan voor jongere en gezin op te stellen? Enzovoort. Israel wil de ‘transitie’ en ‘passend onderwijs’ vangen in een en dezelfde aanpak. Stimulerend.

Hij is 67 nu, voldoet dus aan de nieuwe overheidsnormen om het bijltje erbij neer te leggen. Gelukkig kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Hij blijft voor ons werken aan projecten, ruim twee dagen per week. Hij blijft zorgen voor MDFT en de Stichting Jeugdinterventies, zoals hij onlangs als dierenoppasser zorgde voor bedreigde knuffelbeesten in Artis – ons afscheidscadeau. Zie de foto (het bijna uitgestorven dier: Vari uit Madagascar).

Varia Scholen Zie vorige Nieuwsbrief. Onze Zwitserse partner Phénix heeft een subsidie gekregen om onze cursus voor schoolkrachten te beproeven op vier internationale scholen rond het meer van

Pagina 5

Genève. Ze zijn net begonnen, begeleid door een evaluatieonderzoek onder leiding van Henk Rigter. De tevredenheid van de cursisten (schoolkrachten) met de cursus wordt geregistreerd, de veranderingen in hun werkwijze worden genoteerd. Van de scholen krijgen wij gegevens over vermindering of vermeerdering van incidenten als schorsingen of wegsturen van leerlingen. De Zwitserse cursisten krijgen een certificaat van Stichting Jeugdinterventies. Het is nog vroeg dag, maar Zwitserse cursisten (docenten) sturen mails als deze: “I would like to thank my superiors for giving me this opportunity to participate at this so essential training program. You both (MDFT trainers) give such a ginormous mind boggling course with so much information but in a way that I come away with energies to follow our students using the extraordinary resources you have transferred to me (and us all!)!”

Parlo italiano We dromen er al lang van om MDFT naar Italië te brengen. Geen kans tot nu toe: gelden voor zorgvernieuwing in Italië worden bureaucratisch verdeeld en zijn praktisch opgedroogd. Toch gaat er in MDFT een mondje Italiaans gesproken worden. Jeugdzorginstellingen in Ticino – het Italiaanse deel van Zwitserland – willen graag voorgelicht worden over MDFT. MDFT-supervisor Robert Booy, van Timon, gaat dit binnenkort voor ons doen. Robert is opgegroeid in Italië, dus is van de juiste tongriem gesneden.

Congressen Het aantal verzoeken om over MDFT te komen praten in het hoofdprogramma en in speciale workshops van nationale en internationale congressen neemt snel toe.

Henk Rigter was eind oktober een van de sprekers in workshops op het EFTAcongres (European Family Treatment Association) in Istanbul. Dat MDFT effectief is, gelooft inmiddels iedereen. En dit was nog maar het begin. Wij Dat systeemtherapieën, zoals MDFT, bij verwachten dat onze Nederlandse adolescenten met probleemgedrag cursisten nuchterder zullen reageren. gemiddeld genomen beter werken dan Ook in Nederland staat het licht voor bijvoorbeeld cognitieve-gedragstherapie, proefdraaien met de cursus op groen. lijdt ook weinig twijfel meer. Het ging in Wij gaan begin 2014 aan de slag bij Istanbul om de werkzame ingrediënten Horizon College: HBO voor heel Noord- in MDFT: wat doet er echt toe? Dat zijn Holland boven Amsterdam. Bekeken toch vooral de motiverende interventies wordt nog of wij in dit project kunnen (in behandeling betrekken en houden). aansluiten bij de transitieplannen van de Als MDFT volgens Europees onderzoek gemeenten in dit gebied. bij 90 procent van de gezinnen voldoende behandelmotviatie weet op te wekken en cognitieve-gedragstherapie Finland bij slechts een kwart, dan spreekt dit boekdelen. Van belang ook is de attitude We hebben vier Finse teams in van de therapeut, de therapeutische opleiding. Finland wil méér. In september zijn nog eens vier Finse teams in training gegaan.

Pagina 6

allianties die hij of zij weet te sluiten, en de oprechte betrokkenheid van de behandelaar bij het gezin als spin in het web.

‘Godfathers’ van MDFT

Inmiddels heeft ook het congres ‘Back to the future. De toekomst van de cognitieve gedragstherapie’ (VGCt najaarscongres 13 – 15 november, Veldhoven) plaatsgevonden, met een workshop over de symbiose tussen systeemtherapie en cognitieve-gedragstherapie. Die workshop werd verzorgd door Kees Mos, Brenda Cooiman (Reinaerde) en Henk Rigter. Bij de praktijkverhalen van Kees en Brenda (MDFT bij jongeren met een lichte verstandelijke beperking) zaten de aanwezige therapeuten op het puntje van hun stoel. Er vloeide zelfs een traantje. Verder op de agenda: een studiedag in het Vlaams parlement (eind november) en een conferentie in Heidelberg (maart 2014; [email protected]).

om behandeling te accepteren en af te maken. In de wereld van het beleid (implementatie) motiveert MDFT Academie teams en instellingen om MDFT te blijven toepassen. De implementatieliteratuur leert dat teams zijn als mensen (cases): drop-out – stoppen, uitsterven, opgedoekt worden – ligt constant op de loer. Wij doen er veel aan om dit bij onze teams te voorkomen, met succes tot dusver op een paar uitzonderingen na. In de VS is een groot implementatieproject gestart, een onderzoek. Gayle Dakof vertelde daar dat 85 procent van de MDFT-teams wereldwijd in stand blijft en bedreigingen overleeft. Vertegenwoordigers van andere systeemtherapieën vielen bij het horen van dit cijfer bijna van hun stoel. Hun ‘implementatiesuccesscore’ ligt flink lager. Interessant. We gaan dit uitzoeken. Wordt een publicatie in 2014.

Systeemtherapie Hans Vullings en Henk Rigter hebben een manuscript voor een artikel voor het tijdschrift Syteemtherapie ingediend, dat is aanvaard om gepubliceerd te worden. Er zijn contacten gelegd met de NVRG, de Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie. Doel: erkenning van MDFT als systeemtherapie, zodat systeemtherapeuten in opleiding MDFT mogen aanroepen als ter zake doend. Wij komen hierop terug zodra we meer nieuws hebben.

MDFT doet het goed in implementatie Bij MDFT motiveert de therapeut het gezin

De ‘godfathers’ van MDFT Voor historisch besef. Op de foto maatjes Salvadore Minuchin (links) en Howard Liddle (rechts), belangrijke pioniers in systeemtherapie en bedenkers van theorieën en methoden waaruit MDFT is voortgekomen. MDFT in Europa stamt af van deze twee heren; zij groeten u.