Nieuwsbrief november 2004
Inhoud: ·-
Programma voorjaar 2005 Studiereis 2005 Toekenning subsidie Prins Bernard Fonds
Programma voorjaar 2005 Wij hebben met de sprekers afgesproken dat zij hun onderwerp naar eigen inzicht mogen aanpassen. Dat betekent dat onderstaande beschrijvingen globaal zijn. Zaterdag 15 januari Plaats: Hernen Tijdstip: 14.00-17.00 uur Spreker: Piet Timmer Onderwerp: Van Schepping tot Eindtijdverwachting: verbeelding in de Oosters-orthodoxe kunst
Tussen Schepping (Genesis) en Eindtijdverwachtig (Paroussía) vliedt heel de mensheid voort. Zo ook rolt het leven van ieder mens, van alle tijden, tussen geboorte en dood en verwachting van eeuwigheid. Het behoort niet alleen tot het centrale thema van het christendom maar heeft in bijna alle culturen en religies een 'open eind'. Het oosters-orthodox-christelijke scheppings- en oordeelsbeeld bij het 'einde der tijden' heeft een gecompliceerde compositie, die de mens in de beeldende kunst tot uiting heeft gebracht. Aan de hand van prachtige dia's maken we deze levensreis mee.
Piet Timmer (1932) verzorgt cursussen Byzantijnse cultuurgeschiedenis voor o.a. de Volksuniversiteit Naarden. Hij heeft afgelopen jaar voor onze stichting een enthousiast verhaal gehouden over de verschillende wijzen van afbeelden door “Russen” en “Grieken”.
Zondag 13 februari Plaats: Hernen Tijdstip: 14.00-17.00 uur Spreker: Drs. Désirée Krikhaar Onderwerp: Monniken op iconen. Monniken (monachos - alleen) staan het dichtst bij God, omdat zij zich hebben afgekeerd van wereldse verleidingen. Bovendien oefenen zij zich om als engelgelijken door het aardse leven te gaan. Als deze boodschappers van God trekken zij zich terug in kluizen, in bomen of op zuilen of stichten gemeenschapkloosters. Op iconen worden de heilige kluizenaars en monniken veelvuldig afgebeeld, ook om als voorbeeld te dienen voor al diegenen, die door contemplatie eveneens bij God willen komen. Vooral de grote kloosterstichters van Rusland zijn bijzonder geliefde voorsprekers en hun ikonen zijn dan ook zowel in kloosters en kerken als in de Mooie Hoek volop aanwezig. Désirée Krikhaar is specialiste op het gebied van iconen en verzorgt over dit onderwerp vele voordrachten. Ze is een goede bekende van onze stichting.
1
Zondag 13 maart Plaats: Hernen Tijdstip: 14.00-17.00 uur Spreker: Dr.Kees Schuddeboom Onderwerp: De oorsprongen van de Byzantijnse iconografie: de Droom van Constantijn.
In 313 n. Chr. verleende keizer Constantijn de Grote aan de Christenen vrijheid van godsdienst. Niet alleen bevoorrechtte hij de Christelijke gemeenschap in Rome en elders, maar hij besloot ook om een nieuwe christelijke- hoofdstad van zijn rijk te stichten bij het Griekse Byzantium in Klein-Azie: Constantinopel, gedurende meer dan duizend jaar het brandpunt van de Byzantijnse kunst en cultuur. In de lezing zal worden ingegaan op de vroegste stadia van de Byzantijnse kunst, d.w.z. de kunst die vervaardigd werd voor het uitbreken van de grote beeldenstrijd, het “Iconoklasme”, in 726. Deze strijd is er de oorzaak van geweest dat vrijwel alle Byzantijnse kunst uit de periode voor 726 is vernietigd. Resten ons slechts de monumenten uit de periferie van het Rijk waar de macht van de Byzantijnse keizer zich niet meer kon doen gelden, of monumenten die door naar het Westen gevluchte Byzantijnse monniken zijn vervaardigd. De monumenten die aan de orde zullen komen zijn o.a.: de mozaïeken van de S. Maria Maggiore in Rome, de kerken van Ravenna, de iconen uit het Catharinaklooster in de Sinaï en de Maria-iconen in Rome.
Utrecht
Dr. Kees Schuddeboom is wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit
Zondag 17 April Plaats: Hernen Tijdstip: 14.00-17.00 uur Spreker: Drs. Heleen Pijl Aangenendt Onderwerp: De apocalypse van Johannes Tegen het einde van de eerste eeuw van onze jaartelling ontstonden er overal in het decadente Romeinse Rijk angstige voorgevoelens omtrent de naderende ondergang van de wereld. Geheel in stijlmet de toenmalige apocalyptische literatuur beschrijft de apostel Johannes- inmiddels verbannen naar Patmos- de te verwachten kosmische rampen/eschatologieën. Zo lezen wij over de Zon en Maan, die verduisteren en Ruiters te paard, die verderf zaaien. Over het boek met Zeven Zegels en de Vrouw bekleed met de Zon – achtervolgd door de Zevenkoppige Draak. Over de Hoer van Babylon en over de Antichrist, over op bazuinen blazende Engelen, het Laatste Oordeel en tenslotte over de triomferende wederkomst van Christus. Aan de hand van verschillende afbeeldingen wordt u vertrouwd gemaakt met deze begrippen uit de Apocalypse. Heleen Pijl is eveneens een goede bekende van ons, wij weten hoezeer zij zich in een onderwerp vastbijt om ons vervolgens even enthousiast te maken.
2
Grieks Macedonië en Albanië In het voorjaar organiseert de stichting een studiereis naar Grieks Macedonië en Albanië. Het wordt een afwisselende reis, met aandacht voor kerken, musea en vele iconen. We hopen op mooi voorjaarsweer. Afwisselende landschappen zijn het decor. We rijden langs de zee, door landbouwgebieden maar ook door verlaten bergstreken. We bezoeken plaatsen waar Alexander de Grote rondliep, we treden in de voetsporen van Paulus en trekken door het land van de Skipetaren. Geschiedenis: Macedonië staat voor 4000 jaar Griekse geschiedenis en beschaving. Al vroeg leert men het brons en het ijzer te gebruiken. De voorwerpen die gevonden zijn in Vergina maken heel duidelijk hoe hoog het beschavingsniveau van de mensen was in het tweede millennium voor Christus. Langzamerhand ontstond het Macedonische volk dat zijn banden met Griekenland ging versterken. Zo neemt koning Alexander voorvader van Alexander de Grote- deel aan de Olympische spelen waaraan in principe alleen Grieken mochten deelnemen. In het paleis van Vergina worden filosofen, dichters, schilders en musici verwelkomd. Aristotelis opent de weg tot de Europese manier van denken. Kunstvoorwerpen die beïnvloed zijn door de scheppingen van de Ioniers zullen een speciale vorm aannemen in de handen van de plaatselijke kunstenaars. Er worden steden gebouwd volgens volledig uitgewerkte ontwerpen. Schilders schenken ons hun geïnspireerde werken vervaardigd op de muren van de paleizen en op de koninklijke graven. Handwerkslieden bewerken op kunstzinnige wijze
goud. Deze kunst zal worden verbreid tot aan de verste hoeken van het Oosten. Koning Alexander zal voortleven in de mythen van het volk en daarna in de herinnering van de middeleeuwse mens die de geschiedenis overlevert aan het Europa van de Renaissance. Het christendom heeft Macedonië al vanaf de eerste jaren bereikt aangezien apostel Paulus hier heeft rondgereisd en het evangelie heeft verspreid. Thessaloniki wordt de tweede stad van het Byzantijnse keizerrijk. Grote en schitterende kloosters worden in Macedonië opgericht. In het begin in de oudchristelijke stijl, maar later zien we alle soorten kerkelijke bouwstijlen verschijnen. In Kastoria bevinden zich tientallen kerken waar we aartsengelen, heiligen en schenkers tegenkomen. In Verria staat de kerk van Christus met haar veelkleurige composities. Thessaloniki bezit zelf een grote rijkdom in haar 57 kerken. Overal zie je de getuigenis van de Byzantijnse bouw- en schilderkunst. In de 15de eeuw wordt Macedonië door de Turken bezet. Op sommige plaatsen is daar nog iets van te zien omdat (verlaten) moskeeën zijn gebleven.
Programma: Onderstaand programma is globaal gehouden, daarom worden bij elke dag de belangrijkste bijzonderheden genoemd. U moet er rekening mee houden dat in verband met de paastijd musea en opgravingsvelden op bepaalde tijden gesloten zijn. Dag 1: Donderdag 28 april Amsterdam-Thessaloniki, transfer naar Kavala (180 km) Bijzonderheden: reisdag. Dag 2: Vrijdag 29 april Kavala-Filippi-Amphipolis-Thessaloniki (200 km) Bijzonderheden: Opgravingsvelden, op zoek naar Paulus (Filippi). Dag 3: Zaterdag 30 april Thessaloniki , stadsbezoek 2 musea -Olynthos (70 km) Opgravingsveld, Poligiros (90 km) –Thessaloniki (160 km) Bijzonderheden: Archeologisch Museum, Byzantijns Museum; opgravingsveld uit Hellenistische tijd. Dag 4: Zondag. Wandeling door Thessaloniki. Bijzonderheden: Op paaszondag een wandeling langs de vele beroemde kerken van Thessaloniki, vooral aandacht voor mozaïeken en bouwkunst. Dag 5: Maandag 2 mei Thessaloniki -Pella (40) -Edessa (88 km)-Beroia (150 km) Bijzonderheden: Kennismaking met de wereld van Alexander de Grote; opgravingsvelden.
3
Dag 6: Dinsdag 3 mei Beroia- Naoussa (20)-Vergina (55)-Beroia (70 km) Bijzonderheden: verdere kennismaking met de fantastische opgravingen uit de tijd van Alexander; iconenmuseum en kerken met schilderingen. Dag 7: Woensdag 4 mei Beroia-Kozani (60)-Siatista (88)-Kastoria (140) Bijzonderheden: reisdag door berggebieden van Noord Griekenland. Dag 8: Donderdag 5 mei Kastoria. Bijzonderheden: vele kleine kerken, iconenmuseum, fresco’s. Dag 9: Vrijdag 6 mei Kastoria-Kerken rond Prespameer (100)Voskopoja - Korce (200) Bijzonderheden: afgelegen, kleine dorpskerken; aankomst in Albanië. Dag 10: Zaterdag 7 Korce- Berat Bijzonderheden: rit door Albanië, Berat is als plaats een wereldmonument (Unesco) met diverse kerken en mooi iconenmuseum. Dag 11: Zondag 8 mei Berat-Tirana Bijzonderheden; kerkklooster van Apollonia, amphitheater met vroegchristelijk kerkje in Durres. Dag 12: Maandag 9 mei Tirana- Amsterdam Bijzonderheden: Tirana hoofdstad met fraai historisch museum; terugreis. Reisdata: Vertrek donderdag 28 april; retour maandag 9 mei. Reisduur 12 dagen. Vliegtijden (Malev): Amsterdam-Budapest 10.00-12.00 uur; Budapest-Thessaloniki 12.50-15.20 uur Tirana-Budapest 15.25-16.45 uur; Budapest-Amsterdam 17.35-19.45 uur. Organisatie: De inhoudelijke organisatie van de reis ligt in handen van onze stichting, de technische organisatie wordt verzorgd door Aktiva Tours (ANVR/SGR) te Valkenswaard. Op de reis zijn de ANVR Reisvoorwaarden van toepassing. Aantal deelnemers: Minimaal 20, maximaal 30. Zoals altijd het geval, geldt: wie het eerst komt... •
De reissom bedraagt € 1545,-
•
Toeslag eenpersoonskamer € 245,-- (beperkt aanwezig).
Inclusief in de reissom: # Amsterdam-Budapest-Thessaloniki // Tirana-Budapest-Amsterdam per Malev # luchthaventax (normaal EUR 94,-!) # 11 hotelovernachtingen in goede hotels (B-kl.) op basis van halfpension; in Berat is het hotel eenvoudiger. # busvervoer (airco) gedurende de hele reis inclusief luchthaventransfers # engels- of engels + duits-sprekende gids van dag 2 t/m dag 6 (max. 8 uur per dag) (niet op dag 4) Exclusief in de reissom: # lunches # fris- en alcoholische dranken tijdens de maaltijden # entrees van alle te bezoeken plaatsen # visumkosten (Albanië) # reis- en annuleringsverzekering # bijdrage Calamiteitenfonds EUR 3,40 per party # Aktiva/NS combikaart: Als u dit bij boeking opgeeft, kunt u voor Euro 10,-- reizen van elk NS station in Nederland naar Schiphol (NS 2e klas).
4
Verlenging Tirana: Mocht u de reis willen verlengen dan is dat in principe mogelijk. Voor kosten en mogelijkheden kunt u contact opnemen met Aktiva Tours. Mocht u vragen hebben, neem dan contact op met ondergetekende. Wilt u op deze reis inschrijven dan kunt u het bijgevoegde inschrijfformulier rechtstreeks naar Aktiva Tours, Antwoordnummer 10012, 5550 VB Valkenswaard sturen. Ook kunt u zich opgeven via
[email protected] , onder vermelding van uw naam, de reis en uw verdere wensen (eenpersoonskamer, Aktiva/NS combikaart, reis en annuleringsverzekering).
Toekenning subsidie Prins Bernard Cultuurfonds Ik ben verheugd u te kunnen meedelen dat de stichting over een beamer kan beschikken, mede dank zij een subsidie die door het Prins Bernard Cultuurfonds ter beschikking is gesteld. Wij zijn het Prins Bernard Cultuurfonds dankbaar voor de verlening. Het Prins Bernard Cultuurfond steunt ruim 3500 projecten op cultureel gebied. Daarvoor zijn dringend nieuwe donateurs nodig. Voor 25 euro bent u donateur. Met dat geld steunt u stichtingen als de onze en andere culturele doelen. Bovendien ontvangt u voor dat bedrag driemaal per jaar het blad “Cultuurbericht”, kortingen op culturele evenementen en een uitnodiging voor de jaarlijkse donateursdag. Tijdens de komende lezingen zullen wij inschrijfformulieren klaarleggen voor belangstellenden. Ik zou steun voor het Prins Bernard Cultuurfonds van harte waarderen. Bert Velthuis Namens het bestuur van de stichting groet ik u vriendelijk, Bert Velthuis, Oranjesingel 67, 6511NR Nijmegen tel.024-3240107;
[email protected]
5
6
