Surft u eens naar
www.spottraining.nl via onze website krijgt u snel informatie over onze activiteiten
Light
9e jaargang nummer 1 - Februari 2009
Spotlight is een nieuwsbulletin voor de relaties van Stichting Spot
Geweld in de zorg:
niet normaal! De bond voor verpleegkundigen NU’91 is boos over een televisie spotje van de landmacht. Daarin is een verpleegkundige te zien met een blauw oog, die de kamer van een patiënt binnen stapt en vraagt of hij vandaag wel wil meewerken. De landmacht is op zoek naar stoere verpleegkundigen en deze mevrouw is volgens defensie geschikt bevonden. Maar volgens NU’91 geeft het spotje een heel verkeerd beeld, alsof het normaal zou zijn dat je als verpleegkundige geslagen wordt door patiënten. NU’91 vindt het spotje zeer ongepast, temeer daar minister Ter Horst van Binnenlandse zaken onlangs nog benadrukte dat geweld tegen hulpverleners niet getolereerd mag worden. Het landmachtspotje kwam op een ongelukkig moment. Want in die zelfde periode verscheen in diverse kranten het bericht dat ongeveer 87% van de medewerkers in de gehandicaptenzorg de afgelopen twee jaar te maken heeft gehad met agressie en geweld, uiteenlopend van uitgescholden worden tot fysiek geweld. Gelijkertijd werd in diverse actualiteitenrubrieken op tv aandacht besteed aan toenemende agressie in de ouderenzorg: verbale en fysieke agressie van ondermeer dementerende patiënten wordt steeds meer als een probleem ervaren binnen de zorg. De teneur bij al die berichtgeving was niet dat het er nu eenmaal bij hoort, maar dat het een onderschat probleem is dat aandacht behoeft. Niemand hoeft immers te accepteren dat hij of zij bespuugd, geschopt, uitgescholden of geslagen wordt. Ook stoere verpleegkundigen niet. Moeilijk verstaanbaar Het probleem is natuurlijk niet nieuw, dat weet iedereen die werkzaam is binnen de psychiatrie, de gehandicaptenzorg of de
ouderenzorg. Cliënten die soms volstrekt niet weten wat ze doen, zich niet kunnen bedwingen of geen andere uitweg hebben om hun ongenoegen te uiten zijn er altijd geweest. Geweld en agressie binnen de zorg is absoluut geen nieuw fenomeen. Wat wel bij de huidige tijd past is dat het niet meer als een vanzelfsprekendheid wordt gezien en dat er actief gezocht wordt naar manieren om adequaat om te gaan met dergelijk gedrag. In taalgebruik is zichtbaar dat de visie op ‘ongewenst gedrag’ behoorlijk is verschoven. Met name in de dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking is het gebruikelijk geworden om te spreken over ‘moeilijk verstaanbaar gedrag’. Daarmee wordt veel gezegd over de ondersteuningsattitude: gedrag wordt gezien als taal, ook met agressie drukt de cliënt iets uit en begeleiders moeten zich inspannen om de cliënt beter te begrijpen. Maar daarmee zijn we er natuurlijk nog niet. Om adequater met agressie van cliënten om te kunnen gaan zijn vier factoren van belang: 1. Erkenning dat het niet gewoon is dat je agressief behandeld wordt 2. Onderzoeken waar de agressie vandaan komt 3. Vroegtijdig signalen van zich ontwikkelende agressie herkennen
SpotLight 1
4. Adequaat handelen wanneer je met agressie wordt geconfronteerd. Het eerste punt heeft vooral te maken met beleid: wanneer organisaties vaststellen dat agressie niet iets vanzelfsprekends is, dan hebben ze ook de plicht beleid te ontwikkelen; niet alleen voor het registreren van geweldssituaties, maar ook medewerkers ondersteuning bieden, bijvoorbeeld door ze vaardiger te maken in het omgaan met agressie. Daarmee komen de overige punten ook in beeld: professionals die werken met cliënten die agressief gedrag kunnen vertonen moeten kennis en inzicht hebben, over de juiste begeleidingsattitude beschikken en bij fysieke agressie zowel de-escalerend als fysiek kunnen handelen.
Stichting SPOT kan ondersteuning bieden bij alle facetten van het omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Op dit moment ondersteunen we organisaties door: • Advies en ondersteuning op organisatie- en managementniveau • Ondersteuning van medewerkers in de praktijk d.m.v. casemanagement of jobcoaching • Scholingstrajecten in het omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag en agressie • Train- de- trainer trajecten • Advies trajecten bij het invoeren van veiligheidsbeleid.
Op pagina 6 staat meer informatie over dit thema.
Andere handen aan het bed Stichting SPOT werkt mee aan het project “slimmer werken in zorg en welzijn”. Dit project is een initiatief van CNV Publieke Zaak en wordt ondersteund door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Slimmer werken 2005 - 2007 Doel van het project is om samen met medewerkers de innovatie in zorg en welzijn te bevorderen. Immers, zij bepalen in grote mate op welke wijze de organisatie wordt ingericht. Slimmer werken kan soms ontstaan door simpele aanpassingen in roosters, betere communicatie, werkoverleg en een andere inzet van vrijwilligers. Hierdoor gaat de arbeidsproductiviteit omhoog en wordt het plezier in het werk vergroot. In totaal hebben vijftien netwerkgroepen in diverse instellingen in verschillende sectoren in zorg en welzijn meegedaan en zij hebben allemaal volgens de “slimmer werken” methodiek gewerkt. De doelstelling was een bijdrage te leveren aan het vergroten van de arbeidsproductiviteit in de zorg. De resultaten zijn onder 4 thema’s te benoemen: personeelsbeleid, bedrijfsvoering, zorgprocessen en cliëntperspectief en tot slot betrokkenheid. Alle netwerkgroepen zijn in staat geweest om meerdere thema’s en vraagstukken te benoemen waarmee de arbeidsproductiviteit en het werkplezier verbeterd kan worden. Dit varieerde van planning, flexibele werktijden, taakverdeling, interne opleidingen, kleinschalig wonen, meetbaar maken van teamprestaties, klantgerichte communicatie tot voorkomen van ziekteverzuim, anders omgaan met werkdruk en efficiënter inrichten van de organisatie. De doelstellingen efficiency en vergroting van het werkplezier zijn overtuigend gehaald. Nog slimmer werken: 2008 – 2010 Inhoudelijke en financieel-technische ontwikkelingen in de zorgsector vragen om nieuwe vormen van organiseren en om mede-
werkers met competenties op het vlak van zelfstandigheid en ondernemerschap. De komst van ZZP’s speelt daarbij een cruciale rol. Deze ontwikkelingen vragen om nieuwe denkwijzen en instrumenten, waarmee zowel financiële als zorginhoudelijke processen aangestuurd kunnen worden. Het veranderingsproces, waaraan dit project ondersteuning geeft, biedt niet meer handen aan het bed maar leidt tot andere handen aan het bed: medewerkers die adequaat functioneren binnen de nieuwe werkelijkheid van hedendaagse zorgorganisaties. Om de discussie en beeldvorming rondom de nieuwe denkwijze te stimuleren en te kunnen begeleiden is het programma “Andere handen” ontwikkeld, met als belangrijke onderdelen de zogeheten “overhead monitor” en de “tevredenheidmatrix”. Stichting SPOT heeft hierin een belangrijke bijdrage geleverd. Deze twee instrumenten helpen de organisaties bij de inventarisatie en analyse van essentiële gegevens en geven handvatten voor beïnvloeding van overhead en productiviteit. Het programma legt verbinding tussen zorginhoudelijke ontwikkeling (regie over eigen leven) en de zelfsturing van medewerkers. Ook legt het verbinding tussen zorg en bedrijfseconomische aspecten zoals directe kosten zorgpersoneel, materiële kosten en overhead. Management, OR en (vertegenwoordigers van) de werkvloer doorlopen in het programma een bewustwordingsproces waarmee inzicht in de effecten van de nieuwe financiering wordt verkregen. Het programma geeft een heldere analyse, inclusief keuzemogelijkheden voor maatwerkscenario’s. Deelname aan dit programma kost slechts € 5000,-.
Voor verdere informatie en/of deelname aan het programma “Andere handen” kunt u contact opnemen met Stichting SPOT, tel.nr. 0485 – 54 09 31.
SpotLight 2
Zorgzwaartepakketten; een dreiging of een kans? Vanaf 1 januari 2009 werkt de AWBZ zorg met ZZP’s. Wat veelal gezien wordt als een financieel instrument gaat een grote invloed hebben op de zorg, een nieuwe manier van kijken die de verhoudingen tussen cliënten en hun dienstverleners wel degelijk gaat beïnvloeden. Organisaties, begeleiders en ook behandelaars moeten gaan verantwoorden hoeveel tijd ze met hun activiteiten kwijt zijn. En, misschien wel de grootste verandering, ze moeten gaan verantwoorden aan de klant. Dat zal even wennen worden.
Wat is eigenlijk een ZZP? Een ZZP is een zorgzwaartepakket. Het deelt cliënten in op grond van hun beperkingen. Zo ontstaan groepen of categorieën. Elke categorie cliënten heeft recht op een zorgzwaartepakket. In totaal zijn er voor de gehele AWBZ 54 ZZP’s. Zo’n pakket bestaat uit een bepaald aantal uren ondersteuning, onderverdeeld in bijvoorbeeld woonzorg en behandeling. Het Centraal Indicatieorgaan Zorg bepaalt in welke categorie een cliënt valt. Het CIZ is als het ware de poort van de AWBZ. Die beslissing verwoordt het CIZ in een indicatiebesluit. Een indicatiebesluit wordt uitgedrukt in een ZZP, als de cliënt niet meer thuis of zelfstandig kan wonen. Met deze ZZP kan de cliënt een zorgaanbieder kiezen en daarmee in gesprek gaan. De cliënt wordt in één klap inkoper en klant, die op de stoep staat met een vastgestelde hoeveelheid uren, een zak met geld en een uitnodiging aan de zorgaanbieder om te vertellen wat deze voor hem of haar kan betekenen. Gaat er uiteindelijk wel iets veranderen? Deze positieverandering zal niet van de ene dag op de andere gaan, maar het zet wel een leerproces in gang, waarin zowel de klant als de aanbieder moet gaan werken aan een andere houding, een andere attitude. Het ZZP-systeem tilt ons uit het groepsdenken waarin we vaak nog gevangen zitten. En het dwingt de zorgaanbieders helder te maken wat cliënten voor hun geld krijgen als zij met hen in zee gaan. Het ZZP grijpt op verschillende niveaus van de organisatie in. Zorgplanbesprekingen zullen niet alleen over de zorginhoud gaan maar ook over het ZZP, de uren en het geld. Is het nog passend en kan de klant zijn vraag hiermee beantwoord krijgen? De één zal het verzakelijking van de zorg noemen, de ander een geweldige stap in het klantvolgend denken. Is dit het enige doel? Het ZZP is een middel om de prestatiefinanciering vorm te geven. Je krijgt betaald voor wat je doet. Doe je niets dan krijg je ook niets. Dat is even wennen. Daarnaast is het ZZP
van de klant en niet van de zorgaanbieder. De zorgaanbieder kan alleen de klant adviseren en ondersteunen om de best passende ZZP aan te vragen en daar zorg mee in te kopen. Lukt dit niet dan werkt het ZZP begrenzend voor klant en aanbieder. Aanbieders zullen ook vaker ‘nee’ zeggen op een vraag van de klant die buiten zijn ZZP valt. Heeft de klant er iets aan? Zoals gezegd; de ZZP’s gaan een forse invloed krijgen op de kerntaken van zorgaanbieders. De samenleving geeft door middel van de ZZP’s de kaders aan, het recht op een hoeveelheid aan zorg dat de verzekerde heeft. De klant wordt werkelijk klant en inkoper van zorg en de aanbieder wordt echt aanbieder van zorg. Deze rolverschuiving gaat de komende jaren iets moois met zich mee brengen, want willen we al niet heel lang de klant centraal stellen? De ZZP’s geven de zorg een hefboom om echt werk van dit proces te maken. Wat kunnen wij voor u doen? Stichting SPOT kan u op alle gebieden adviseren en ondersteunen om de hefboom op een voor u passende wijze in te zetten. Dit gebeurt door middel van het verzorgen van op maat leertrajecten voor klanten (cliënten en hun vertegenwoordigers), begeleiders, managers, financieel adviseurs en bestuurders.
Omarm de kans!!
Op dit moment ondersteunen we in dit kader organisaties door: • Ontwikkelen van interne allocatietrajecten (intern toewijzen van middelen) • Opzetten veranderprogramma op basis van het interne allocatietraject • Advisering in capaciteitsmanagement • Trainingen middenkader • Trainingen financieel adviseurs • Trainingen medewerkers directe zorg • Ontwikkelen training cliënten en vertegenwoordigers.
SpotLight 3
Tips voor trainers Train de trainer Steeds vaker kiezen organisaties er voor om eigen medewerkers in te zetten bij interne trainingen en workshops. Daarmee maakt de organisatie zich onafhankelijker van externe ondersteuning en biedt medewerkers de gelegenheid zich verder te ontwikkelen. De train-de-trainer trajecten van Stichting SPOT zijn daar duidelijke voorbeelden van. Wij dragen daarin niet alleen vakinhoudelijke inzichten en vaardigheden over. Ook de didactische kanten komen ruimschoots aan de orde. Ter ondersteuning daarvan heeft SPOT adviseur John Sijnke, samen met Marijke de Blaauw, een handig boekje geschreven: Tips voor trainers. Tijdens trainingen, train-de-trainer trajecten en het coachen van beginnende trainers deden zij een heleboel ervaring op die zij nu in boekvorm via uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum beschikbaar stellen. Geen uitvoerige theoretische verhandelingen over leerprocessen, wel veel praktische handvatten. Voorbereiden, uitvoeren, implementeren Tips voor trainers is opgedeeld in de drie hoofdfasen van trainen: voorbereiden, uitvoeren en implementeren. Elke pagina bevat aan de voorkant basisinformatie over een thema (waarom is het thema belangrijk, wat komt er bij kijken en hoe pas je het toe) met aan de achterzijde praktische tips. Het is geen traditioneel boek. Door gebruik te maken van een ringband kunnen de pagina’s eenvoudig omgedraaid worden zodat de bijbehorende tips in beeld komen. De verschillende fasen hebben elk een eigen kleur en voorin staat een overzicht van alle behandelde thema’s. Daarmee hoeft de gebruiker niet alles door te nemen maar kan het gewenste thema heel snel opzoeken. De auteurs behandelen 26 verschillende thema’s zoals doelen, programma, reader, kennismaken, opdrachten, evalueren en continuïteit & borging. Een heel handig en praktisch hulpmiddel voor wie af en toe een training, workshop of presentatie verzorgt. Maar zeker ook geschikt als praktijkgericht naslagwerk voor wie vaker trainingen verzorgt.
Stichting SPOT voert bij haar klanten regelmatig train-de-trainer trajecten uit. Onze trainers dragen hun deskundigheid over aan interne functionarissen. Organisaties halen daarmee extra deskundigheid in huis, kunnen die flexibel inzetten en worden onafhankelijker van externe aanbieders.
Tips voor trainers Marijke de Blaauw en John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum ISBN 978 90 313 6011 6 Verkrijgbaar via de boekhandel
Vooraankondiging: Wie heeft de regie? Dit voorjaar verschijnt de nieuwe uitgave van SPOT adviseur John Sijnke, Wie heeft de regie? Dit praktijkgerichte boekje wordt uitgegeven door Bohn Stafleu van Loghum en zal via de boekhandel verkrijgbaar zijn. Over de inhoud: Organisaties voor zorg- en dienstverlening hebben kwaliteit hoog in het vaandel staan. De dienstverlening is er op gericht de kwaliteit van leven te waarborgen. En daarbij wordt meestal ook gesproken over ‘regie over het eigen leven’. De hier bedoelde kwaliteit is pas acceptabel als voor mensen die ondersteuning krijgen dezelfde normen gelden als voor mensen die geen ondersteuning nodig hebben. Er is de laatste jaren veel gebeurt en veel ten goede veranderd. Toch is er nog een lange weg te gaan, waarin veel te ontdekken en te ontwikkelen valt. “Wie heeft de regie” biedt praktische handvatten en stof tot nadenken. DOEN en REFLECTEREN staan centraal in deze praktijkgerichte uitgave. De gebruikte voorbeelden komen voornamelijk uit de dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking, maar zijn gemakkelijk te vertalen naar andere werkvelden.
SpotLight 4
Being There In de film ‘ Being There’ speelt Peter Sellers de tuinman Chance Gardiner, een ongeletterde tuinman die bij toeval uitgroeit tot adviseur van de president van de Verenigde Staten. Hij doet dat door steeds, vanuit de seizoenen, over de tuin die hij verzorgde te spreken. Zijn woorden worden opgevat als metaforen voor economische groei, neergang, stabiliteit en instabiliteit. Het is hilarisch te zien hoe een eenvoudige man grote invloed krijgt op de Amerikaanse politiek zonder dat iemand door de woorden van de man heen prikt. Ik heb de laatste maanden regelmatig aan deze film gedacht. De economische crisis tekent zich duidelijk af, was het een aantal jaren geleden de internetzeepbel die klapte, nu zijn het de banken die met o.a. slechte leningen de aanjager van de neergang zijn. Eigenlijk zijn we allemaal een beetje om de tuin
geleid door mooie woorden en bomen die zogenaamd de hemel in konden groeien. Chance Gardiner heeft ons zand in de ogen gestrooid en wij zijn zo naïef geweest daar niet door heen te prikken. Ook in opleidings- en adviesland strooien we regelmatig met zand. Nog steeds worden er opleidingen en trainingen verkocht, die geen of weinig relatie hebben met de werkpraktijk van de deelnemers en wordt de opleider/trainer ver van die werkpraktijk gehouden. Terwijl we inmiddels voldoende weten dat mensen het meest leren in situaties die praktijkeigen zijn of in de werksituatie zelf. Ook SPOT doet daar nog steeds (teveel) aan mee. Het vervelende is dat als we dat anders willen we twee fenomenen moeten bestrijden:
✓
Communiceren is leuk!!!
Leren lukt beter wanneer je het leuk vindt. Met communiceren is dat net zo. Stichting SPOT maakt niet alleen leren maar ook communiceren leuk! Invalshoeken genoeg:
• • • • • • • • • • •
Coachen – als basishouding in leiden en begeleiden Collegiale consultatie – collectief en individueel Intervisie – volgens de casuïstiekmethode Persoonlijke effectiviteit – inzicht in (leer/communicatie) stijlen en kwaliteiten Onderhandelingsvaardigheden – in samenwerking- en ondersteuningsrelaties Feedbackvaardigheden – als basis voor een transparant communicatieklimaat Non-verbale communicatie – verborgen boodschappen bewust maken Vraagstellingvaardigheden – de kunst van het vragen stellen als basishouding Teamontwikkeling – de kracht van een essentieel samenwerkingsverband Conflicthantering – spanningsvolle situaties omzetten in effectieve leermomenten Vergadervaardigheden – effectiviteit voor gespreksleiders en deelnemers
Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met Stichting SPOT, tel.nr. 0485 – 540931, of kijk op www.spottraining.nl
✓
Onze eigen professionele vorming, die ons geleerd heeft dat het klas- of trainingslokaal toch de beste leercontext is, en De opleidingscultuur in veel organisaties, die erop gericht is mensen uit hun werksituatie te halen als er getraind of opgeleid wordt.
Ik pleit er voor dat vanaf dit jaar maar eens anders te doen. De kredietcrisis zal ongetwijfeld ook gevolgen hebben voor de mate waarin er geld vrijgemaakt wordt voor opleiden in organisaties. En als we het dan met wat minder moeten doen, dan zou het voor de hand liggen om opleiden en trainen effectiever te maken. Daarmee wordt de ‘return on investment’ groter en volgens mij levert dat ook voor het moment dat het ons economisch weer beter gaat grote voordelen op. Voor mij betekent het dat we als SPOT u nog meer dan voorheen gaan adviseren trainingen dichtbij of op de werkplek te organiseren, en dat we onze eigen historische valkuil gaan aanpakken. Daar hebben we u voor nodig: u kunt ons de kans geven te bewijzen dat een dergelijke manier van werken tot een hoger rendement leidt en u kunt ons wijzen op onze valkuil als we weer teveel het klas- of trainingslokaal willen opzoeken. In uw eigen organisatie kunt u ook iets doen: opleiden en trainen is niet meer een dagje uit, maar een daadwerkelijke hulp om het morgen in de werkpraktijk beter te doen. Om onze valkuilen te ontwijken, en nu bedoel ik zowel die van SPOT als die van uw organisatie, is het wellicht goed vooraf gezamenlijk de film “Being There” (nog eens) te zien. Zo’n blik in de spiegel zal ons hopelijk behoeden voor het afglijden in een nog diepere crisis.
Hans van Oosten
SpotLight 5
Geen crisis maar vertrouwen Henny Nijveld, trainer en adviseur bij Stichting SPOT, is al jaren gespecialiseerd in omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Zij geeft trainingen aan teams in de zorgsector en het onderwijs en leidde in de loop der jaren een flink aantal medewerkers binnen organisaties op als weerbaarheidtrainer. “Bij regelmatig voorkomende agressie van cliënten is het trainen van medewerkers een belangrijk onderdeel van het organisatiebeleid” zegt Henny. “De training ‘Geen crisis maar vertrouwen’ blijkt succesvol omdat begeleiders niet alleen leren adequaat om te gaan met moeilijke situaties, maar zich
Van Inzicht naar Uitzicht Bij de training “Geen crisis maar vertrouwen” wordt gebruik gemaakt van het door Stichting SPOT uitgegeven boek “Van Inzicht naar Uitzicht”. Naast het thema agressie komt ook het omgaan met crisissituaties aan orde. Het is een praktisch boek, dat een stappenplan en een persoonlijk actieplan bevat, hulpmiddelen om binnen crisissituaties en bij (naderende) agressie adequaat te handelen. De auteur, Sacha Trimbos, maakt in haar benadering gebruik van inzichten uit de NLP (Neuro Linguïstisch Programmeren). En dat doet ze op een heel praktische wijze, waardoor het boek absoluut geen theoretisch boek is maar vooral een praktijkboek dat ook zonder de bijbehorende training veel inzicht geeft in de behandelde thema’s. Belangstelling voor het boek ‘Van inzicht naar uitzicht’ ? Op www.spottraining.nl vind je bij de rubriek ‘Publicaties’ meer informatie. Het boek is voor € 25,(excl. verzendkosten) te bestellen via
[email protected] / 0485 – 54 09 31.
ook verdiepen in hun eigen spanningen. In het eerste deel van de training staat dat centraal: hoe merk je dat je gespannen bent, hoe uit zich dat, op welke manier ga je er mee om en hoe zou je er mee om kunnen gaan? Je eigen spanning heeft natuurlijk veel invloed op je houding in crisissituaties. Cliënten voelen die spanning vaak aan en dat heeft een zichtbaar effect op de ontwikkeling van de agressie. Wanneer je beter met je eigen spanning om weet te gaan, heeft dat ook een gunstig effect op de cliënt”. Maar daar blijft het natuurlijk niet bij. Want naast spanning en houding speelt communicatie een essentiële rol bij het omgaan met agressie. Henny: “Daarom staat in het tweede deel van de training communicatie met de cliënt centraal: hoe communiceer je met de ander in moeilijke situaties? Met zijn of haar gedrag stelt de cliënt als het ware een vraag aan jou als begeleider. Het is de kunst die vraag goed te interpreteren en daar, in de vorm van jouw begeleiding, een passend antwoord op te geven. Veel begeleiders in onze trainingen zeggen dat de cliënt met z’n agressie om aandacht vraagt. Maar wat is aandacht? Wat voor betekenis heeft aandacht voor de cliënt en waarom kiest hij ervoor om op deze manier om aandacht vragen?” ‘Geen crisis maar vertrouwen’ is volgens Henny geen training waarin je trucjes leert. “Het is vooral een training die je inzicht geeft in je eigen handelen, een training waarbij je aan de slag kunt gaan met die inzichten. Wanneer de training in teamverband gevolgd wordt heeft hij ook een sterk verbindend karakter. Je leert je collega’s beter kennen, door ervaringen uit te wisselen, en gevoelens te delen. Wanneer je ziet dat het doorwerkt in het contact met de cliënt voel je je als begeleider en als team sterker”. Een gewijzigde versie van dit artikel verscheen eerder (nov. ’08) in AS, Maandblad voor de activiteitensector
Met train-de-trainer trajecten halen organisaties deskundigheid in huis. Dat blijkt zeer bevorderlijk voor implementatie en continuïteit. Veel klanten van Stichting SPOT hebben ervaring opgedaan met train-de-trainer modulen van ‘Geen crisis maar vertrouwen” en ‘Onder controle’ (de-escalerende technieken bij agressie). Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met Stichting SPOT, tel.nr. 0485 – 540931, of kijk op www.spottraining.nl
SPOTlight is een uitgave van Stichting SPOT opleiding, training & advies. Redactie: Stichting SPOT, Postbus 172, 6590 AD Gennep. Telefoon 0485 – 540931, e-mail
[email protected]. Opmaak: WAT Ontwerpers De Bilt, Rick van Westerop. Druk: Drukkerij Den Dunnen B.V. Leerdam.
SpotLight 6
