NicolaasNieuws
Pasen 2014 Een nieuw hart Interview: Rafael de Ojeda De jonge Nicolaas
RK PAROCHIE H. NICOLAAS
Michelangelo: De profeet Ezechiël (1510), Sixtijnse kapel Illustrie omslag: Dieric Bouts, Opstanding (1455), Norton Simon Museum of Art, Pasadena, California, USA,
Van de redactie ‘De dood gaat voorbij’, aldus de titel van het openingsartikel van dit nummer. Aan de hand van de tekst van Ezechiël 36, waar het gaat om een nieuw hart en dus om nieuw leven, gaat kapelaan Schilder nader in op de betekenis van Pasen. In de bijdrage van René van Tol wordt het thema toegelicht met een aansprekend voorbeeld uit de literatuur. Liduine Reuser verrast ons met een verwijzing naar een werk van Jacob Cats, dat een visioen beschrijft van ‘een nieuw bewegen’ voor alle mensen aan het eind der tijden. In de serie gesprekken met Amsterdamse pastores verschijnt dit keer Rafael de Ojeda voor het voetlicht, de rector van de Onze Lieve Vrouwekerk. Verzuimt u niet het laatste bericht van de Mededelingen te lezen, dat handelt over een bedevaart en een pelgrimstocht, georganiseerd door respectievelijk de Nicolaasparochie en het bisdom Haarlem-Amsterdam.
Inhoud De dood gaat voorbij...................... 4 De kracht van de liefde................... 6 Loflied op God................................. 9 Een nieuw bewegen.......................10 Over de Paastijd.............................12 Interview: Rafael de Ojeda.........14 Uit de pastorie................................18 Waarom ik naar de kerk ga..........20 De jonge Nicolaas..........................22 Mededelingen.................................24 Praktisch..........................................28
De redactie wenst u een Zalig Pasen.
Pasen 2014
3
De dood gaat voorbij Door kapelaan Jim Schilder Volgens een van de lezingen van de Paaswake had de mens een hart van steen, en heeft God dat vervangen door een hart van vlees. Wat kan dat betekenen? Het thema van deze editie komt uit een van de lezingen van de Paaswake, die tezamen een beeld schetsen van de weg die God met zijn volk is gegaan. Het steeds opnieuw vertellen van die geschiedenis sluit aan bij de traditie van het joodse Paasfeest, dat zijn oorsprong heeft in de bevrijding van het joodse volk uit de Egyptische slavernij. Tijdens dat joodse paasfeest is er het moment waarop een van de kinderen vraagt wat er wordt gevierd, en dan vertelt het gezinshoofd hoe God zijn volk heeft bevrijd. In onze viering ontbreekt die vraag, maar het antwoord wordt wel gegeven in de negen lezingen, die beginnen met de schepping en eindigen met de verrijzenis van Christus. Daarin gaat het op verschillende
4
manieren over pasen, of pesach of pascha. Het woord “pasen” komen we in de Bijbel voor het eerst tegen in een tekst die níet tijdens de Paaswake wordt gelezen, namelijk in Exodus 12, waar de instelling van het joodse Paasfeest wordt beschreven. Dat gebeurt voorafgaand aan de komst van de engel die langs de huizen gaat om de eerstgeborenen van Egypte te doden. De joden moeten het bloed van een lam aanbrengen op de deurposten, zodat God weet dat hij aan dat huis voorbij moet gaan. Dat voorbijgaan is een van betekenissen die aan “pasen” wordt gegeven. Een andere betekenis is zoiets als “er boven hangend” en zo het huis beschermend tegen de passerende dood. In beide gevallen gaat het
nicolaasnieuws
om een God die zijn volk beschermt – niet alleen om het in leven te houden, maar ook om het een overgang te laten maken van de slavernij naar de vrijheid, van het oude naar het nieuwe, van de dood naar het leven. In de Paaswake van de Nicolaasbasiliek komen niet alle negen lezingen aan bod, onder meer omdat we ook een doopsel- en vormselplechtigheid hebben. Van de negen horen we er vijf, en de derde daarvan komt uit het boek Ezechiël. Ook hier gaat om een overgang, om een uittocht. Nu niet uit Egypte, maar uit Babylon, waar een deel van het joodse volk in ballingschap leefde. Nu gaat het niet alleen om een verandering van plaats, maar ook om een verandering van de mensen zelf, zo blijkt uit Ez 36, 26: “Ik zal het stenen hart uit uw lichaam verwijderen en u een hart van vlees geven.” Deze passage kan doen denken aan een fragment uit het boek Jeremia: “Ik schrijf mijn wet in hun binnenste, Ik grif die in hun hart” ( Jer 31, 33). Aanvankelijk had God de wet geschreven in steen, in de twee tafelen die Mozes meekreeg op de berg Sinaï. Bij Jeremia is de wet niet lan-
Pasen 2014
De dood trekt langs de huizen in Egypte
ger geschreven in steen, maar in het hart. Bij Ezechiël verandert het hart van steen in een hart van vlees. God wil de mens zodanig veranderen dat die leeft vanuit het hart. Het hart is een symbool van de liefde; als we iemand “harteloos” noemen, vinden we hem liefdeloos. Wie leeft in de liefde, leeft met aandacht voor de ander. Met een hart van steen kan dat niet. Dat is een massief blok, dat nergens op reageert, dat niet geraakt wordt door de omstandigheden, door het wel en wee van de mensen om ons heen, en dat ook niet openstaat voor de liefde van God. Daarom geeft God de mens een hart van vlees en bloed, een hart dat in staat is zowel God als de naaste te beminnen en te ontvangen.
5
De kracht van de liefde Door Rene van Tol De liefde rust niet voor het stenen hart vervangen wordt door een hart van vlees. De liefde blijft aandringen. Mijn oudste zoon heeft gestudeerd in Engeland. Hij woonde in een oud Victoriaans pand. Dit gebouw was een voormalig krankzinnigen-gesticht; wat we nu zouden noemen een psychiatrische inrichting. In het archief van het gebouw bevindt zich een lijst van namen van patiënten en de ziektes waaraan zij gestorven zijn. Opmerkelijk was dat achter vele namen stond als doodsoorzaak: ‘een gebroken hart’ of ‘liefdesverdriet’. Die simpele woorden zijn stille getuigen van drama’s die zich tientallen jaren geleden hebben afgepeeld. Mensen die gestorven zijn aan liefdesverdriet. De conclusie die je zou kunnen trekken uit deze woorden is dat liefhebben een gevaarlijke zaak is. De liefde kan je kwetsen en verwon-
6
den tot de dood erop volgt. De vraag is echter, is dit wat de liefde wil? In de romantische liefde wordt het verliefd worden verbeeld als een gewond raken door een pijl, afgeschoten door een geblindeerde cupido. Verliefd worden is dan gewond raken. De wond geneest weer als de geliefden verenigd zijn. De liefde maakt je kwetsbaar doordat het object van je liefde onbereikbaar is, beschadigd wordt of uit je leven verdwijnt. Dit geldt echter niet alleen voor de romantische liefde. Dit kan op elk niveau gebeuren. Er bestaat liefde voor eenvoudige voorwerpen, voor dieren, voor de natuur, voor familie, vrienden en je partner. Mensen die vaak gekwetst worden in de liefde kunnen verharden. Zij verharden om zo verdere kwetsuren te ver-
nicolaasnieuws
mijden. Het is deze hardheid die de weg naar de liefde blokkeert. Het is een begrijpelijke reactie. De achterliggende gedachte is: als ik niet liefheb kan ik ook niet gekwetst worden. Zonder liefde geen pijn. Zoals de tekst van Ezechiël (36, 26) laat zien neemt de liefde daar geen genoegen mee: “Ik zal het stenen hart uit uw lichaam verwijderen en u een hart van vlees geven”. Het verharde hart moet weer soepel worden. De liefde rust niet voor het stenen hart vervangen wordt door een hart van vlees. De liefde blijft aandringen. Dit komt omdat alleen
God wil het hart vervangen, maar de mens verzet zich. een stenen hart kan breken en dat is wat de liefde nou net niet wil. Het verharden verergert eerder de kwaal dan dat het de kwaal geneest. En zo ontstaat een gevecht tussen God en de mens. God wil het stenen hart vervangen door een hart van vlees. De mens verzet zich. Hoe zoiets in zijn werk kan gaan wordt mooi beschreven in de roman ‘De Geweldenaars’ van de katholieke schrijfster Flannery O’Connor.
Pasen 2014
In een passage beschrijft O’Connor hoe de liefde aandringt om een stenen hart te vervangen door een hart van vlees. Een van de hoofdpersonen uit het boek, de leraar Rayber leeft samen met zijn achterlijke zoontje Bishop waar hij alleen maar minachting voor heeft. Hij wil geen gevoelens van affectie hebben voor zijn zoontje. Dit omdat hij zijn zoontje ziet als een mislukt product van de natuur. Soms wordt hij toch tegen zijn zin geraakt. O’Connor schrijft: “Het grootste deel van de tijd leefde Rayber met Bishop samen zonder zich pijnlijk van zijn aanwezigheid bewust te zijn, maar toch waren er nog momenten waarop hij een onverklaarbaar deel van zichzelf een liefde voor het kind voelde opwellen die zo absurd was dat hij dagen later nog geschokt en gedeprimeerd was en voor zijn verstand vreesde. [–] De manier waarop hij Bishop gewoonlijk bekeek was als een x die stond voor de algehele gruwelijkheid van het noodlot. [–] Het jongetje was een lid van een eenvoudige vergelijking die geen verdere oplossing vereiste, behalve op momenten dat hij zich bijna onverhoeds overweldigd voelde door die ontstel-
7
lende liefde. Alles waarnaar hij te lang keek kon het op gang brengen. Bishop hoefde zelf niet eens in de buurt te zijn. Het kon een tak of een steen zijn, de omtrek van een schaduw, het absurde oude-mannenloopje van een spreeuw die het trottoir overstak. Als hij zich er zonder nadenken aan overgaf voelde hij plotseling een ziekelijke opwelling van die liefde die hem doodsbang maakte-hevig genoeg om hem ter aarde te werpen in een idioot gebaar van verheerlijking. Het was volstrekt irrationeel en abnormaal. Voor de liefde in het algemeen was hij niet bang.[–] De liefde die hem overweldigde was [echter] van een geheel andere orde. Het was niet het soort liefde dat enig nut had voor het kind of hemzelf. Het was een redeloze liefde, liefde voor iets dat geen toekomst had, liefde die alleen maar leek te bestaan om zichzelf, hooghartig en alles eisend, het soort liefde waardoor hij zich in een oogwenk belachelijk zou kunnen maken. En het begon alleen maar met Bishop. Het begon met Bishop en bedekte dan als een lawine alles dat zijn verstand verafschuwde.”
liefde zien. Rayber heeft besloten dat zijn gehandicapte zoon de liefde niet waard is. Dit uit redelijke overwegingen. God breekt echter door zijn verharde ziel heen. Dit overweldigt Rayber. Rayber kan deze liefde niet plaatsen en daardoor niet afwenden omdat deze liefde voor hem geheel onbekend en onbeheersbaar is. Deze liefde overstijgt hem geheel. Zij bestaat onafhankelijk van hem. ‘liefde die alleen maar leek te bestaan om zichzelf ’. Deze onafhankelijke liefde is pure genade. Een gave zonder verplichting. Het is deze vrije gave om niet, die van een stenen hart een hart van vlees maakt. En dat is nou net wat de ‘redelijke’ Rayber niet wil begrijpen.
O’Connor laat hier op indringende wijze de kracht van de goddelijke
8
nicolaasnieuws
Loflied op God Er welt een loflied in me op dat juichend in me zingen gaat. Dit lied, dat wordt mijn levenslied, omdat mijn Heer, die trouwe God, mijn harde hart heeft aangeraakt. God heeft van mij Zijn kind gemaakt. Nu mag ik aan Zijn Vaderhand voortaan…. door ’t leven gaan. Er welt in mij een loflied op dat juichend in mij zingen gaat. Een lied op God mijn toeverlaat! Ezechiel 36,/ 26 Jesaja 25,/ 1 en 9 Truus Bijzet-Pullen, 10 januari 2012
Pasen 2014
9
Een verse kracht, een nieuw bewegen Door Liduine Reuser In een visioen van Ezechiël laat de Heer beenderen tot leven komen. Jacob Cats schreef er over. In de inleiding op het boek Ezechiël staat in mijn uitgave van de Bijbel (Willibrordvertaling) dat het boek Ezechiël te vergelijken is met een kathedraal: “Wie er binnentreedt, wordt overweldigd.” Een indrukwekkend visioen (het voorportaal) gevolgd door donkere, sombere en dreigende taal over de nakende ondergang van Jeruzalem (het schip), spreuken tegen de vijanden van Juda (de kruisbeuk) en dan het licht: een bundel heilsorakels; we zijn dan in het koor van de kathedraal aangeland. De tijd waarin Ezechiël profeteerde, was dan ook vol van sombere gebeurtenissen: de val van Jeruzalem, de Babylonische ballingschap, de vernieling van de tempel. Maar de profeet biedt uiteindelijk
10
uitzicht op bevrijding, op verlossing, op het Licht. Het vers dat we voor dit nummer als thema hebben gekozen staat in dat laatste deel. Daarin profeteert Ezechiël dat Israël weer opgebouwd en bewoond zal worden door het volk Israël, maar niet dan nadat de Heer hen heeft gezuiverd. Tegen dat volk spreekt de Heer, bij monde van de profeet, de woorden: “Ik zal u een nieuw hart geven en een nieuwe geest in u uitstorten; ik zal het stenen hart uit uw lichaam verwijderen en u een hart van vlees geven” (Ez 36, 26). Het visioen vervolgt dan met een beschrijving van deze toekomstige paradijselijke samenleving: een tuin van Eden. Dan laat de Heer zelfs beenderen, die dor in een dal liggen, tot leven komen: “Ik leg pezen op u,
nicolaasnieuws
bekleed u met vlees en overtrek u met een huid; dan schenk ik u de levensgeest en u komt weer tot leven” (Ez 37, 6). Van deze passage, de opwekking van de dode beenderen, ziet u hier een prent. Het is een illustratie uit een werk van Jacob Cats, “Trou-ringh” (1637). Daarin beschrijft Cats de geschiedenis van de mensheid aan de hand van een reeks huwelijksverhalen. Het huwelijk tussen Adam en Eva is het “gront-houwelick’. Diverse andere bijbelse en klassiek historische huwelijken komen aan de orde. Maar het laatste deel is van een heel andere orde: dat gaat over het ‘gees-
telick houwelick’ en het goddelijke heilsplan voor de wereld. Cats stelt dat voor als een huwelijk waarbij Christus de bruidegom is en de gelovige christen de bruid. Aan het einde der tijden wordt deze verbintenis eeuwigdurend: Siet hier is nu het dal vervult met dorre beenen, Gansch eygen aen de doot, gelijck de spotters meenen; Maer neen, al schijntet stof, des efter niet-te-min Daer komt een versche kracht, een nieu bevvegen in (De hele Trou-ringh staat op dbnl.org)
De terugkeer van Christus (maker onbekend)
Pasen 2014
11
De Paastijd Door Evert de Jong De verrijzenis van Christus, die de Kerk elke week opnieuw herdenkt op de zondag of “de dag des Heren” (zoals deze dag terecht wordt genoemd) wordt eenmaal in het jaar – samen met zijn lijden – op feestelijke wijze gevierd op het paasfeest. Voor ons christenen is dit het grootste feest van het liturgisch jaar, waarvan het hart ligt in de Paaswake. In de viering van het paasmysterie gedenken wij hoe Christus het werk van de verlossing van ons mensen tot stand heeft gebracht en daarin tegelijkertijd God verheerlijkte. Met Pasen vieren wij het mysterie waarin Christus onze dood teniet heeft gedaan door zijn lijden en sterven aan het kruis en ons leven hersteld heeft door te verrijzen uit het dodenrijk en uit zijn graf op te staan. Christus heeft in het paasmysterie de schuld van ons mensen vereffend met God tot onze verzoening en ons de volheid van de eredienst aan God geschonken. De heilige nacht van de verrijzenis van onze Heer brengen wij wakend door. In de schriftlezingen horen wij de grote daden van God in het Eerste
12
Verbond: de schepping van de wereld en het leven op aarde; de bevrijding uit de slavernij van Egypte in de doortocht door de Rode Zee, voorafbeelding van het doopsel; het woord van God tot Ezechiël over een nieuwe geest, Gods Geest in de mens. Wakend zien wij uit naar Christus’ verrijzenis en vieren deze in de sacramenten van Pasen: doopsel, vormsel en eucharistie. Van oudsher worden in de paaswake de volwassenen gedoopt die zich hebben bekeerd tot het geloof in Christus. In het doopsel verrijzen zij met Christus, aldus de apostel Paulus. In het vormsel ontvangen zij het zegel van Gods Geest, de kracht van God om op een nieuwe manier te kunnen leven. Hun geloof inspireert ons die reeds eerder
nicolaasnieuws
gedoopt zijn, zodat ook wij met een vernieuwd elan als christen gaan leven. Daartoe hernieuwen wij onze doopbeloften. Met hen vieren wij – één van hart – de eucharistie. De veertigste dag na de verijzenis krijgt een bijzonder accent: wij gedenken dan de hemelvaart van Jezus. Aanvankelijk was dit feest niet van het paasmysterie onderscheiden en vierde men op paaszondag ook dat Jezus naar de hemel was opgestegen. Wij gedenken de hemelvaart van Jezus op een aparte dag omdat daarin een ander aspect van het geheim van Pasen en dus van onze verlossing naar voren komt. Wij overwegen hoe de grenzen van hemel en aarde zijn vervaagd. Daarna zien wij uit naar de komst van de heilige Geest.
de Handelingen van de Apostelen te lezen. Hierdoor wordt verduidelijkt dat het hele leven van de Kerk zijn oorsprong vindt in het paasmysterie. In de Paaswake worden immers van oudsher de gelovigen gedoopt waardoor de Kerk groeit. Het is de groei van de jonge Kerk die wij beluisteren in de Handelingen van de Apostelen. De paastijd is de tijd van de geboorte van de Kerk. Evenzo is de traditie gehandhaafd om te lezen uit het evangelie van Johannes, waarin hij de diepe zin beschrijft van de tekenen die Jezus verricht.
Kenmerkend voor de liturgische vieringen in de paastijd is dat op grond van de traditie gedurende die periode van het liturgische jaar er geen schriftlezingen genomen worden uit het Oude Testament. Vanwege de intrinsieke band van bepaalde bijbelboeken met de paastijd zijn die voorbehouden aan deze periode. Zo is de traditie zowel van het Westen als van het Oosten gehandhaafd om dan uit
Pasen 2014
13
Eenheid in verscheidenheid Door Ineke Raps en Wim Sosef Hij studeerde in Washington, was advocaat, werd priester en is nu rector van de Onze Lieve Vrouwekerk op de Keizersgracht. Deel drie in onze serie gesprekken met pastores in Amsterdam: Rafael de Ojeda. De O.L. Vrouwekerk heet ook de ‘Moeder Godskerk van de Syrisch-orthodoxen’. Hoe is dat zo gekomen? Begin jaren tachtig waren bisdom en pastoraat vastbesloten dat een aantal kerken in de Amsterdamse binnenstad moest verdwijnen, waaronder de O.L. Vrouwekerk. De kerk werd verkocht aan de Syrisch-orthodoxe gemeenschap in Amsterdam. Dankzij de inspanningen van de kerkbezoekers is de kerk ook voor de rooms-katholieke eredienst behouden. U bent rector; waarvan precies? Van de rooms-katholieke gemeenschap van de O.L. Vrouwekerk. Ik ben aangesteld voor ‘de rooms-katholieke bevolking van Amsterdam’, dus de katholieken van alle paro-
14
chies zijn hier welkom. Dit is ook helemaal in de traditie van de vroegere redemptoristenkerk. In het jaar 2000 was de reorganisatie van het City-pastoraat, waardoor de parochiestructuur hersteld is. Ik vind dat het zeer goed geregeld is. Eén parochie met autonomie van de diverse kerken en goed onderling overleg. Vroeger was er een gespannen sfeer tussen de verschillende kerken. Het omslagpunt was in 1995. De spil van de verandering was Joop Stam, toen deken van Amsterdam. Mgr. van Burgsteden, nu de administrator van de parochie, heeft ook de oude situatie meegemaakt en hij staat versteld over de goede sfeer nu. Sinds 1999 ben ik betrokken bij de kerk en in 2011 ben ik door deken Ambro Bakker als rector geïnstalleerd.
nicolaasnieuws
In de volksmond heet de O.L. Vrouwekerk ‘de kerk van het Opus Dei’. Wat is de rol van het Opus Dei? Het is niet ‘een kerk van het Opus Dei’, maar de pastorale zorg is toevertrouwd aan een priester van het Opus Dei, die wordt voorgedragen, maar uiteindelijk benoemd door de bisschop. Er wonen verscheidene priesters van het Opus Dei in Amsterdam, die door de week hier de mis komen opdragen. Wanneer bent u in Nederland gekomen? In 1987 ben ik in Nederland gekomen. Ik kende toen nog geen Nederlands. Ik was jong en hield van talen. Mijn eerste preek in het Nederlands heb ik gehouden toen ik twee weken in Nederland was. Na een tijd in Amsterdam ben ik in Delft en in Leiden studentenpastor geweest. Mijn ouders zijn Spaans, maar ik ben in Newcastle geboren, waar wij woonden vanwege het werk van mijn vader. Daarna verhuisden we naar Spanje en later naar de Verenigde Staten. Hoe is uw keuze voor het Opus Dei tot stand gekomen? Wij woonden toen in Washington
Pasen 2014
en tijdens mijn studie heb ik er kennis mee gemaakt. Ik studeerde eerst rechten. Na deze studie ben ik advocaat geworden. Ik was al lid van het Opus Dei. Het Opus Dei helpt mensen zo goed mogelijk christen te zijn in de gewone maatschappij. Toen vroeg men mij of ik niet in Rome wilde gaan studeren. Later heb ik ook in Spanje gestudeerd en ben toen priester gewijd. Mijn eerste benoeming was in Barcelona, maar vrij snel vroeg men mij of ik naar Nederland wilde gaan. Een verrassing. Nederland stond in Spanje bekend als land waar het nou niet zo goed ging met de Kerk. Ik kreeg van een Nederlandse priester de goede raad: ‘Je zult de Nederlanders pas echt een beetje begrijpen als je de taal twee jaar spreekt’. Ik vond dit merkwaardig, maar het heeft wel geholpen. Wat zijn uw ervaringen sinds u hier werkt? Een van de mooiste dingen van de katholieke kerk vind ik de verscheidenheid. Hoe anders we zijn, hoe beter. Als iedereen uniform is, krijg je een probleem. Als mensen komen met initiatieven die goed klinken, vind ik dat prima.De laatste vijftien jaar is de populatie veranderd. De mensen die
15
vroeger naar de kerk kwamen zie je nu niet meer, omdat zij vanwege hun leeftijd niet meer kunnen komen; ze woonden ook niet allemaal in de buurt. Nu komen er veel buitenlanders regelmatig naar de kerk. Jaren geleden zijn wij begonnen met een gezinsmis, maar daar kwamen weinig mensen. Een aantal moeders kwam ruim twee jaar geleden met het idee van een ‘internationale mis’, in het Engels, ’s zondags om 18.00 uur, iedere week. We zijn in de kapel begonnen, maar na vier maanden was die te klein. Toen zijn we verhuisd naar de kerk. Nu is het de drukste
‘De Engelse gezinsmis op zondagavond is nu de drukste mis die we hebben.’ mis die we hebben. Ook de aanbidding in de kapel is ontstaan op initiatief van een van de kerkgangers. Een dame uit Guatemala gaf de aanzet en werd door een groep mensen opgevolgd. Heeft u spreekuur op de pastorie? Ja, maar ook daarbuiten spreek ik veel mensen. Dat doe ik graag. Sinds tien jaar hebben we cursussen hu-
16
welijksvoorbereiding. Die worden gegeven door echtparen van diverse leeftijden. Soms komen meer mensen dan verwacht. Andere kerken sturen ze ook wel naar ons toe. Maar ze trouwen lang niet allemaal hier. Zijn er nog meer cursussen? Op woensdagmiddag is er catechese voor kinderen. Dat doen vrijwilligsters. De ouders wachten soms als de kinderen bezig zijn. Waarom ook niet iets voor de ouders organiseren? Ook als ze zelf niet katholiek zijn, willen ze toch graag meedoen. Kinderen zijn dan blij met de belangstelling van de ouders: ‘Mijn moeder is ook katholiek!’ Wat ik zeer waardeer: de inbreng van de gewone gelovige of van de ouders. Via hen komen mensen dan vanzelf naar mij toe. Zo hebben we zondags één uur voor de mis catechese voor Engelse of Spaanstalige kinderen, die door vrijwilligers gegeven wordt. Als die er niet zouden zijn, zou het me allemaal niet lukken. Ik kan nu meer tijd geven aan wat alleen de priester kan doen. Wat is de ‘Stichting De Oude Gracht’? Dat is de eigenaar van dit complex naast de kerk. Sinds een half jaar is
nicolaasnieuws
het Centrum hierboven gereed gekomen. Ik woon daar met Wim Veth als enige andere priester, en voor de rest zijn het leken-leden van het Opus Dei. We hebben ook nog de ‘Stichting Leesgoed’, dat is het boekenstalletje in de hal. Een initiatief van de mensen zelf. Een van de plannen die nog niet gelukt zijn is het openstellen van de kerk, maar dan moet er een coördinator zijn. Het is toch wel zo dat als de kerk open is, voorbijgangers er vaak even naar binnen gaan. Wat is uw toekomstvisie voor deze kerk en de binnenstadsparochie? Een van de drijvende krachten hier
Pasen 2014
zei: ‘Dit is een project voor driehonderd jaar. Wij zijn slechts een klein onderdeel van het geheel.‘ Een van de mooie dingen in de binnenstad is dat er een goede sfeer is en een goede samenwerking. Iedereen is anders. Respect voor verscheidenheid is belangrijk. De toekomst: die is er al. Die toekomst is voor een groot deel allochtoon. De gemiddelde leeftijd van de kerkgangers is van boven de zestig jaar grotendeels gedaald tot rond de veertig jaar. Ik denk dat de persoon van Jezus Christus altijd aantrekkelijk is: als het ons lukt Hem te presenteren zoals Hij werkelijk is, loopt het vanzelf. Er was een professor in Tilburg, godsdienstsocioloog en pastoraal werker, die uitgebreid onderzoek naar de Kerk in Nederland heeft gedaan. Zijn conclusie was: kerken waar liefde voor de eucharistie, eenheid met de paus en devotie tot Maria aanwezig zijn lopen goed en groeien. Anders is het aftellen begonnen. Dat is juist de kracht van Amsterdam: veel eucharistievieringen en kerken met aanbidding van het Allerheiligste. Ik ben dankbaar dat de O.L. Vrouwekerk ook de Kerk van de Moeder Gods is – vindt u dat niet mooi?
17
Uit de pastorie Door kapelaan Jim Schilder We hadden de jongeren voor de Stille Omgang. We vierden een jubileum. En we namen afscheid van een bijzondere vrouw. Op 22 maart was het een opgewekte boel in de pastorie en in de kerk, toen jongeren doende waren met de voorbereidingen van het avondprogramma van de Stille Omgang, die jaarlijks wordt gelopen wegens het Mirakel van Amsterdam uit 1345. Een enorme hoeveelheid apparatuur werd naar binnen gesjouwd voor decors, geluid en licht. De keuken was veel in gebruik, en op het kerksecretariaat oefenden de presentatoren hun teksten. Tegen 20.00 uur stroomde de kerk vol met jongeren en hun begeleiders. VPRO’s Michiel Schaap volgde enkele jongeren voor het tv-programma “De hokjesman”, die hij ook al had ontmoet tijdens een vormingsweekend in Heiloo. Schaap doet “veldonderzoek binnen de leefwereld van aansprekende Nederlandse subculturen”, aldus de website van het programma, en had de lens nu gericht op de subcultuur van katholieke jongeren. Tegen
18
23.30 uur, na de eucharistieviering met mgr. Punt als hoofdcelebrant, verlieten de jongeren het pand om de stille tocht door de binnenstad te lopen. De organisatoren van deze avond waren nog geruime tijd bezig met het opruimen van kerk en pastorie. Beide ruimten moesten de volgende ochtend immers weer geheel op orde zijn voor een bijzondere gelegenheid. Mgr. Jan van Burgsteden, onze administrator, was vijftig jaar priester en dat wilden we vieren, met de jubilaris als hoofdcelebrant (zie foto). De Stamzaal was gereedgemaakt voor de ontvangst van een zestal concelebranten: emeritus bisschop Ad van Luyn, hulpbisschop Jan Hendriks, bisschoppelijk vicaris Jan Vriend, “onze eigen” Joop Stam en Wim Beuken, en emeritus pastoor Jan Granneman. Aan het eind van de viering werd mgr. Van Burg-
nicolaasnieuws
steden toegesproken door de hulpbisschop, diaken Eugène Brussee en parochiebestuurslid Hans Mensink, die de jubilaris een gouden Nicolaasspeld overhandigde. Na afloop in de sacristie nam mgr. Van Burgsteden wat extra tijd om het koor te bedanken, en meteen daarna mocht hij weer de kerk in om talrijke felicitaties in ontvangst te nemen. Intussen waren op twee punten koffie, thee een kleine versnapering verkrijgbaar. Onze administrator was onder de indruk van de viering en van al het werk dat de vrijwilligers hadden verzet om dit mogelijk te maken.
Pasen 2014
Eind maart waren we in de Augustinuskerk in Buitenveldert voor de uitvaart van Mien van Hoorn (95). In de jaren zeventig en tachtig speelde zij een wezenlijke rol bij het openhouden en revitaliseren van de Nicolaas. In haar laatste jaren woonde ze echter in een zorgcentrum in Buitenveldert, vlak bij de Augustinuskerk. Vorig jaar liet ze weten dat ze “de nieuwe kapelaan” van de Nicolaas weleens wilde ontmoeten. Sindsdien ging ik regelmatig bij haar langs en bracht de communie mee. Ze vertelde dan over de periode waarin de Nicolaaskerk met sluiting werd bedreigd en hoe dat was voorkomen. Ze vertelde over het belang van de Open Kerk, die mede dankzij haar tot stand is gekomen. Over de opvang van Tamil-vluchtelingen. Over de diverse pastoors die ze had meegemaakt. Ook vertelde Mien van Hoorn over haar reizen naar verre oorden in tijden dat zulks allerminst gebruikelijk was. En over actuele kwesties die ze op de tv had zien langskomen of waarover ze gelezen had. Ze sprak niet over haar liefde voor Christus, maar die was zichtbaar in haar ogen als ze de communie ontving. We gedenken haar in dankbaarheid.
19
Hoe God ons leidt Door Juanita Nahar Door een droom werd Juanita Nahar over de drempel van de kerk getild. Ze ontving het vormsel en werd een actief lid van onze geloofsgemeenschap. In deze bijdrage legt Juanita uit waarom ze naar de kerk gaat. Sinds januari 2012 ben ik een trouwe bezoeker van de St. Nicolaasbasiliek. Ik ben in Suriname geboren en vanwege mijn rooms-katholieke ouders ook rooms-katholiek gedoopt. Daar heb ik ook mijn Eerste Heilige Communie gedaan. Wegens het vertrek uit Suriname naar Nederland en door andere omstandigheden is het ontvangen van het Heilig Vormsel niet meer ter sprake gekomen. Het geloof is altijd een leidraad in mijn leven geweest, maar er waren ook periodes waarin ik mij er minder intensief mee bezig hield. De wens om het vormsel te mogen ontvangen, is altijd in mijn gedachten gebleven. Enige tijd geleden werkte ik voor een bedrijf dat gehuisvest was aan de IJ-oever in Amsterdam. Ik kwam toen dagelijks langs de Nicolaas. Ik werd zeer geïnspireerd door deze
20
kerk, met name door de prachtige architectuur. Ook was er een aantrekkingskracht om er een keer naar binnen te gaan. Ondanks die kracht kwam het er maar niet van. Op een dag kreeg ik een droom waarin mijn overleden moeder tot mij sprak: “Juanita, ik zie je in een kerk (in mijn droom zag ik dat het om de St. Nicolaasbasiliek ging), je was aan het bidden. Ik geloof dat je er de rust zult vinden waar je zo naar verlangt. Doe mij een genoegen en ga daar alsjeblieft een keer naar binnen. Het zal je goed doen.” Destijds had ik vanwege een grote werkdruk veel last van een te hoge bloeddruk. Deze was ondanks mijn medicatie niet stabiel te krijgen. Uiteindelijk moest ik van mijn huisarts een 24-uurs bloeddrukmeter omdoen, om de oorzaak te kunnen vin-
nicolaasnieuws
den. Voordat de meter de volgende dag zou worden uitgelezen, besloot ik de mis van 12.30 uur in de basiliek bij te wonen. Bij binnenkomst voelde ik een enorme rust over mij heen komen. Hierna ging ik naar de huisarts. Bij het uitlezen van de bloeddrukmeter constateerde de huisarts dat gedurende een bepaalde periode mijn bloeddruk laag en stabel was geweest, in tegenstelling tot andere momenten waarop er enorm hoge pieken waren. De huisarts vroeg: “Wat heeft u in de periode tussen twaalf en een gedaan?” Ik antwoordde dat ik een mis in de kerk had bijgewoond. Op dat moment wist ik wat de betekenis van de ‘droom’ was. Telkens op de zondagen dat ik de eucharistieviering bijwoonde, voelde ik
‘Op een dag kreeg ik een droom waarin mijn overleden moeder tot mij sprak: Juanita, ik zie je in een kerk.’ een onbeschrijfelijke rust. Hierdoor kon ik al mijn stress van de hele week loslaten. Mijn besluit stond toen vast: ik wil in de basiliek het Heilig Vormsel ontvangen. Ik stuurde een e-mail naar kapelaan Jim Schilder
Pasen 2014
en ben toen lessen gaan volgen. Op 9 juni 2013 heb ik mijn Heilig Vormsel mogen ontvangen. Het was een van de mooiste dagen in mijn leven! Sindsdien probeer ik elke zondag naar de kerk te gaan. Ook begeleid ik met veel plezier de eerste-communicantjes.
21
De jonge Nicolaas Door Dalilah Ogenio en Renée Kreiken Op deze pagina’s twee bijdragen over de kinderen in de Nicolaas. Dalilah Ogenio bericht over de tieners, die regelmatig op de zolder van de pastorie bijeenkomen om zich te verdiepen in het geloof. Daarna deelt Renée Kreiken een gedachte over kinderen, de taal van de kerk en de toekomst. Afgelopen zomer zijn de jongeren opgetrommeld voor de tienergroep en is er een nieuw jaarprogramma voor hen opgesteld. De groep loopt goed en de tieners zijn enthousiast. Gemiddeld zijn er zes à zeven tieners aanwezig (de hele groep is groter). Ze zijn tussen de 13 en 17 jaar. Per keer komt er een ander geloofsthema aan bod. We hebben hierover gesprekjes, spelen spelletjes, kijken naar twee dvd’s over het desbetreffende onderwerp en drinken wat bij de chips. We zijn dan zo’n anderhalf tot twee uur bij elkaar. Doorgaans heeft de tienerbijeenkomst eens per maand plaats, maar in bepaalde perioden, zoals rond Kerst of in maart (Stille Omgang), komen we een tweede keer samen in verband met extra activiteiten. In december hebben we meegedaan
22
aan DiaconAction. Samen met vrijwilligers van Sant’Egidio zijn we ’s middags bij de Albert Heijn op het Museumplein geweest. Bij de ingang hebben de tieners de klanten aangesproken en gevraagd of ze boodschappen of een cadeau voor de daklozen over hadden. In korte tijd is er veel ingezameld. De tieners vonden het heel leuk en aan het eind van de dag hebben we gezellig op het Centraal Station chocolademelk gedronken. De ingezamelde spullen zijn door Sant’Egidio aan de daklozen aangeboden tijdens een speciaal georganiseerd diner op kerstavond. De daklozen waren blij met de cadeaus! Ook zijn sommige tieners actief betrokken geweest bij de Kinderkerstviering op kerstavond. Ze hadden een rol bij onder andere het kerstspel, in het koor en bij de voorbeden.
nicolaasnieuws
In de Kleine Nicolaas kunnen we proberen aan kinderen de kern van ons geloof door te geven en als het ware ‘vertalen’ wat er in de (grote) Nicolaas gebeurt. De taal van de kerk is vaak moeilijk te begrijpen voor de jongste generatie. We merken dat als sommige – zelfs oudere – kinderen niet meer weten wat een herder is, laat staan dat ze overweg kunnen met begrippen als genade, vergeving of verzoening. Soms, als ik de Kleine Nicolaas of de Eerste Communiegroep bege-
leid, vraag ik me af: hoe zal de kerk er over 25 jaar uitzien? Deels zijn deze kinderen de toekomst van de kerk. Deels, want één ding is zo goed als zeker: een gedeelte van onze kinderen zal in de puberteit afhaken, en een deel blijft komen. We hopen maar dat ze zich later op z’n minst de sfeer van eerbied kunnen herinneren voor God, of voor “het Hogere”. En dat dat bij hen blijft, óf als een warme en waardevolle herinnering óf als een zaadje in hun hart, dat ontkiemt en verder groeit.
Tieners en begeleiders in de Albert Heijn op het Museumplein
Pasen 2014
23
Mededelingen Basiliek van de H. Nicolaas Vieringen
Paasvieringen
Zondag 10.30 u Eucharistieviering (Nederlandstalig). 13.00 u Eucharistieviering (Spaanstalig). 17.00 u Gregoriaanse vespers. Maandag t/m zaterdag 12.30 u H. Mis (op dinsdag Engelstalig, op vrijdag Spaanstalig) Woensdag: na de viering is er een kwartier eucharistische aanbidding. Donderdag: na de viering wordt het Rozenhoedje gebeden. Elke tweede vrijdag van de maand, 16.00-17.00 u: eucharistische aanbidding. Donderdag 18.00 u Vespers en eucharistieviering. Van 17.40 tot 18.00 u is er gelegenheid tot stil gebed. De kerkdeuren gaan open om 17.55 u, maar voor het gebed kunt u via de pastorie de kerk in. Aanbellen op nr. 73, rechts naast de kerk. Bel “Pastorie”. Zaterdag 17.00 u Choral Evensong.
Zondag 13 april, 10.30 u: Palmpasen, met processie in de kerk. Witte Donderdag 17 april, 19.30 u: Viering instelling eucharistie; aansluitend tot 21.30 u aanbidding bij het rustaltaar. Goede Vrijdag 18 april, 15.00 u: Kruiswegstaties. 19.30 u: Goede Vrijdag-liturgie, met kruisprocessie in de kerk en passieverhaal. Zaterdag 19 april, 21.00 u: Paaswake, met doopsel en vormsel volwassenen; gelegenheid tot hernieuwing van de doopgelofte Zondag 20 april, 10.30 u: Hoogfeest van Pasen. Maandag 21 april, 10.30 u: Eucharistieviering. Bijzonderheden Vrijdag 11 april, 18.30 u: Avond van de Martelaren.
24
Boete en verzoening Op dinsdag, woensdag en donderdag is er in de basiliek biechtgele-
nicolaasnieuws
genheid van 12.00 tot 12.20 uur. Dagelijks ook ná de mis, of op afspraak: kapelaan Jim Schilder, 020 320 43 41,
[email protected]. Open basiliek De kerk is zo mogelijk geopend op maandag en zaterdag van 12.00 tot 15.00 uur, en op dinsdag t/m vrijdag van 11.00 tot 16.00 uur. Op 18, 19 en 20 april is de kerk uitsluitend geopend voor de vieringen en de rest van de dag gesloten. Op 26 april (Koningsdag) is de kerk de hele dag dicht; er is dan geen H. Mis. Choral Evensong Van oktober tot de kerst en van medio januari t/m juli is er elke zaterdag om 17.00 uur een Choral Evensong, door de Cappella Nicolai of de St. Nicholas Chorale, o.l.v. Michael Hedley. Deze evensong is een combinatie van vespers en completen volgens anglicaanse traditie. Toegang gratis. Gregoriaanse vespers Van september t/m juni zingt de Schola Cantorum Amsterdam op zondag om 17.00 uur gregoriaanse vespers. De ene week zingen de
Pasen 2014
mannen, de andere week de vrouwen. Toegang gratis.
Personalia
Op 20 maart 2014 is overleden Wilhelmina Louisa Johanna (Mien) van Hoorn (1918), Collecte-opbrengsten 16 februari € 764,19 23 februari € 840,23 2 maart € 674,96 9 maart € 719,24 16 maart € 729,24 23 maart € 1019,15 Vrienden van de Nicolaas Als u zich betrokken voelt bij de toekomst van dit kerkgebouw, dan kunt u daar uiting aan geven door lid te worden van de Stichting Vriendenkring van de Nicolaas. Deze stichting zet zich in voor het onderhoud van de kerk, van zowel de binnen- als de buitenkant. Meer informatie vindt u op de website: www.nicolaas-parochie.nl/nicolaasvrienden.html Eten voor het goede doel Op Witte Donderdag 17 april is er van 17.30 tot 19.15 uur een maaltijd (met een glaasje wijn) in de pastorie
25
van de Nicolaasbasiliek, Prins Hendrikkade 73. De richtbijdrage hiervoor bedraagt 20 euro. De opbrengst van de maaltijd zal ten goede komen aan het project van de Vastenactie van dit jaar: het kinderproject van Provida in Noord-Brazilië (meer informatie op www.nicolaas-parochie. nl). Opgave/info bij Eugène Brussee:
[email protected], Tel. 020 320 69 24. Het kruis op de koepel Jarenlang was het verlichte kruis op de koepel van de Nicolaas een gezichtsbepalend element in het stadsbeeld. De verlichting was echter niet bestand tegen de elementen, en het kruis is al geruime tijd donker. Nu is er een plan voor nieuwe, (on)weersbestendige verlichting van het kruis. Dat kost wel veel geld, en daarom zoeken we sponsoren. Alle bedragen zijn welkom. Vanaf € 5,- krijgt u een speciaal voor deze actie ontworpen balpen met een brandend kruisje cadeau. De pen is verkrijgbaar bij de desk achter in de basiliek als u daar uw bijdrage afgeeft. Als u deze actie met een groter bedrag wilt steunen, kunt u contact opnemen met Hans Mensink (06 54 96 85 55) of met Hennie Alberts (06 55 34 10 52).
26
Ook kunt u uw bijdrage storten op rekeningnummer NL 78 INGB 0002 1083 66 t.n.v. Parochie H. Nicolaas, o.v.v. “Verlichting kruis”.
Petrus en Pauluskerk Vieringen
Zondag 10.30 u Eucharistieviering (Latijn). 12.15 u Eucharistieviering (Latijn). Maandag t/m zaterdag 10.30 u Stille Mis Elke eerste vrijdag is de mis in het Latijn, en gezongen.
Paasvieringen Zondag 13 april, 10.30 en 12.15 u: Palmpasen, intocht met palmtakjes en het lijdensverhaal. Donderdag 17 april, 19.00 u: Witte Donderdag, instelling van de Eucharistie. Vrijdag 18 april, 15.00 u: Goede Vrijdag, overweging van het lijden van de Heer. Zaterdag 19 april, 20.00 u: Paaswake, vigilie rond het Paasvuur en Doopbelijdenis Zondag 20 april,
nicolaasnieuws
10.30 en 12.15 u: Paasdag, verrijzenis van de Heer
Personalia
Vrijdag 21 maart 2014 was in de Petrus en Pauluskerk de uitvaart van Mw. Francisca Williams-Puinbroek (1924). De begrafenis was op St. Barbara. Open kerk Van maandag t/m zaterdag, 10.00 tot 16.00 uur. Boete en verzoening Er is dagelijks rond de vieringen en elke zaterdagmiddag biechtgelegenheid. Ook op wo 16, do 17 en vr 18 april van 15 tot 16 uur. Aanbidding Aanbidding bij de uitstelling van het Allerheiligste is er de eerste vrijdag, en elke zaterdagmorgen na de eucharistieviering, van 11.00 tot 11.30 uur. Feesticonen Tot 27 april zijn in de catechesekamer bij de doopkapel “feesticonen” te zien. Het gaat om voorstellingen van alle gebeurtenissen uit het kerkelijk jaar.
Pasen 2014
Met de parochie op bedevaart In 2012 ging de Nicolaas-gemeenschap in het kader van 125 jaar St. Nicolaaskerk op bedevaart naar Dokkum, ‘Bonifatius achterna’. Daarna zijn stemmen opgegaan om vaker met elkaar te pelgrimeren. Dat heeft geresulteerd in een concreet plan: op zaterdag 12 juli 2014 reizen wij per touringcar naar het heiligdom van de HH. Martelaren te Brielle. Alle benodigde informatie vindt u op het inlegvel bij deze uitgave van het NicolaasNieuws. Los daarvan gaan in de meivakantie van 2015 de parochies van het bisdom Haarlem-Amsterdam op pelgrimstocht naar Rome. Er is een keuzemogelijkheid om per bus of per vliegtuig te reizen. Datum busreis: 30 april – 9 mei 2015. Datum vliegreis: 2 mei – 7 mei 2015. Nadere informatie volgt later dit jaar. Wij hopen dat velen gehoor zullen geven aan de oproep en dat de reizen een positieve bijdrage leveren aan een levende en betrokken kerkgemeenschap. - Eugène Brussee, Aad van Ruiten en Jim Schilder -
27
Praktisch RK Parochie van de H. Nicolaas. Administrator: mgr. J. van Burgsteden sss Prins Hendrikkade 73, 1012 AD Amsterdam / 020 624 87 49 / www.nicolaas-parochie.nl
[email protected] Kerksecretariaat Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag, van 10.00-12.00 uur. Telefoon 020 624 87 49. Op zaterdag is het kantoor gesloten, maar wel telefonisch bereikbaar van 10.00-12.00 uur. (Uitzonderingen tijdens vakantieperioden.)
[email protected]
Basiliek van de H. Nicolaas
HH. Petrus en Pauluskerk
Prins Hendrikkade 73, 1012 AD Amsterdam (tegenover CS). Bank: NL 78 INGB 0002 1083 66 t.n.v. Parochie H. Nicolaas
(De Papegaai) Kalverstraat 58, 1012 PG Amsterdam Pastorie: Nieuwezijds Voorburgwal 293, 1012 RL Amsterdam / 020 623 18 89 Bank: NL 10 INGB 0000 3123 74 t.n.v. RK Kerkbestuur parochie HH. Petrus en Paulus
Pastoraat Kapelaan Jim Schilder: 020 320 43 41 of 06 30 85 25 90 (dinsdag t/m vrijdag)
[email protected] Diaken Eugène Brussee: 020 320 69 24 (woensdag t/m vrijdag)
[email protected]
Pastoraat Parochie-vicaris pater Aad van Ruiten sss: 020 623 18 89, b.g.g. 06 42 16 15 83
[email protected]
NicolaasNieuws is het parochieblad van de Basiliek van de H. Nicolaas en de HH. Petrus en Pauluskerk. Het blad verschijnt zes keer per jaar.
[email protected] Redactie: Bert van den Bosch, Eugène Brussee, André Oostenbrink, Ineke Raps, Liduine Reuser, Jim Schilder, Wim Sosef. Basisvormgeving: Impulsar. Vormgeving: Diana Janssen. Druk: Felix Print. ©2014
Het volgende nummer verschijnt op 29 mei.
