NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE VOLUME 23 NUMMER

NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE | VOLUME 23 | NUMMER 09 | oktober 2013

Ex-vivodermoscopie met ­dermdotting M. Haspeslagh1, N. Degryse2, I. De Wispelaere2

Dermatopatholoog, Dermpat, Ardooie, afdeling Dermatologie, UZ Gent 2. Laboratoriumtechnicus, Dermpat, Ardooie, afdeling Dermatologie, UZ Gent 1.

Correspondentieadres: Dr. M. Haspeslagh Dermpat Motestraat 35 8800 Ardooie België E-mail: [email protected] Figuur 2. Weefselblok met duidelijk zichtbare oranje, paarse en blauwe dot in aangesneden vlak. In de meeste laboratoria dermatopathologie worden de huidbiopten onderzocht zonder beschikbaarheid of gebruik van klinische of dermoscopische foto’s

Figuur 1a. Ex-vivofoto van vlak, onregelmatig lentigineus letsel met twee zones van hyperpigmentatie en een bovenaan nauwe overlangse laterale rand ter hoogte van bovenarm rechts bij een 23-jarige vrouw.

Figuur 1b. Zelfde letsel met snijlijnen en ‘dermdotting’ van de twee zones van hyperpigmentatie en de nauwe overlangse resectierand.

van de gereseceerde letsels. Het macroscopisch onderzoek bestaat meestal enkel uit een vluchtige macroscopische blik van het letsel. Zeker voor pigmentletsels is grondige macroscopie cruciaal om tot een correcte versnijding, technikering en diagnostische interpretatie te komen. Door het ontbreken van deze correlatie riskeert men niet-representatieve zones te onderzoeken en is er vaak behoefte aan veel bijkomende snedes teneinde tot een betrouwbare diagnose te komen. Als antwoord hierop ontwikkelden wij een nieuwe onderzoeksmethode waarbij van het reeds gefixeerde letsel bij aankomst in het laboratorium eerst een ­ex-vivodermoscopische opname gemaakt wordt. Van het gefixeerde biopt wordt dus routinematig met de dermoscoop met polarisatielicht (Dermlite3) een opname gemaakt (figuur 1a). Deze methode werd reeds met succes toegepast door Amin et al.1 en Scope et al.2 De foto wordt door de laboratoriumtechnicus bekeken en geanalyseerd. Op basis van zijn bevindingen worden de snij-as en het aantal snedes bepaald (figuur 1b). De laboratoriumtechnici hebben hiervoor een aanvullende opleiding in de dermoscopie gevolgd en vragen indien nodig het advies van de patholoog-anatoom Na overleg kan beslist worden om af te zien van de klassieke dwarse snijmethode. Wanneer bij deze ex-vivodermoscopische opname diagnostisch belangrijke focale letsels aanwezig zijn, worden deze specifiek gemarkeerd met een nagellakstip (figuur 1a,b). Deze dermdotting-techniek laat toe om de hotspotzone in het weefselblok op te sporen, aan te snijden en de correcte weefsellintjes op de coupe aan te brengen (­figuur 2). De nagellakprocedure blijkt resistent voor de verdere weefselverwer-

525

526

NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE | VOLUME 23 | NUMMER 09 | oktober 2013

king. De gemarkeerde zones zijn als korrelige bruingrijze zones goed zichtbaar onder de microscoop (­figuur 3,4). Ze interfereren niet met de onderliggende huidbiopsie. Dit in tegenstelling tot de vroeger gebruikte micropunchtechniek3 Bovendien kunnen verschillende kleuren nagellak worden gebruikt op hetzelfde specimen (­figuur 1b). Deze kleurvarianten blijven van elkaar onderscheidbaar in de definitieve coupe onder de microscoop (figuur 3a).

Naast opsporing van specifieke letsels kan dermdotting ook gebruikt worden voor snijrandevaluatie. Eventuele randinvasie kan zo met meer accuraatheid onderzocht worden. Verder gebruiken we routinematig een eenvoudige lineaire markering unilateraal ter oriëntatie van het fragment (figuur 1b). Deze methode kan ook gebruikt worden om bij kleine letsels in grotere resecties, gericht snel en vlot het centrum van het letsel in het weefselblok te traceren en aan te snijden. De ‘dermdotting’ van het letsel kan ook in vivo onmiddellijk door de dermatoloog gebeuren net voor de resectie van het letsel. De dermatoloog kan zo op een eenvoudige manier belangrijke informatie aan de dermatopatholoog doorgeven. Wij verkiezen om eventuele verdachte zones zelf in het laboratorium te markeren aangezien bij markering door de dermatoloog het ex-vivodermoscopiebeeld verstoord wordt. In een setting waar in het laboratorium geen ex-vivo­ dermoscopische opname gebeurt, is dermdotting door de dermatoloog zeer nuttig en eenvoudig imple­menteerbaar.

Figuur 3a. ‘Dermdotting’ met twee verschillende deels overlappende nagellakken, makkelijk traceerbaar en zichtbaar onder de microscoop (detail). De laterale rand is letselvrij. De oranje gemarkeerde hyperpigmentatiezone toont een duidelijke onregelmatige toename aan voornamelijk lentigineus en beperkt nestvormig georganiseerde melanocyten.

Figuur 4. De blauw gemarkeerde tweede zone van hyperpigmentatie toont eveneens een onregelmatige ­atypische lentigineuze melanocytaire proliferatie met wat opwaartse migratie, waardoor het beeld ook verdacht is voor beginnend melanoma.

Figuur 3b,c. De oranje gemarkeerde donkere zone van hyperpigmentatie komt overeen met een gebied van drukker atypische lentigineuze en nestvormige groei met in detail belangrijke opwaartse migratie, passend bij een in-situmelanoom.

Figuur 5. De niet gemarkeerde tussenliggende pigmentzone toont discrete tot matige niet verder te klasseren lentigineuze melanocytaire proliferatie, niet als melanoma herkenbaar.

NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE | VOLUME 23 | NUMMER 09 | oktober 2013

De nieuwe onderzoeksmethode van gecombineerde ex-vivodermoscopie en dermdotting werd recent gepubliceerd.4 Wij zijn ervan overtuigd dat de routine implementatie hiervan een meer accurate, snellere en gerichtere diagnostiek toelaat die zich bovendien wegens de minder frequente noodzaak aan diepere snedes ook economisch verantwoordt. Deze methode laat niet alleen een betere diagnostiek toe maar laat ook toe om het letsel pathogenetisch beter te begrijpen en ook sneller en op een gecontroleerde manier de morfologische verklaring te vinden waarom de dermatoloog het nodig vond dit bepaalde letsel te verwijderen. De implementatie van ex-vivodermoscopie met dermdotting vereist een reorganisatie van het inbedproces met bijkomende dermoscopische opleiding van het technisch personeel en dagelijks overleg tussen laboratoriumtechnicus en patholoog. Het werk wordt voor de laboratoriumtechnicus echter professioneel interessanter aangezien hij actief deel wordt van het diagnostisch

proces. Ten slotte is deze methode een bron van wetenschappelijke informatie en een brug tussen kliniek en morfologie, waardoor het onderzoek van ieder individueel huidletsel een uniek fascinerend diagnostisch proces wordt. Literatuur 1. Amin K, Fraga GR. Ex vivo dermoscopy of cutaneous ­biopsies for melanocytic neoplasms: a retrospective review of 517 cases with histopathologic correlation. Am J Dermatopathol 2012;34:710-5. 2. Scope A, Busam KJ, Malvehy J, et al. Ex vivo dermoscopy of melanocytic tumors. Arch Dermatol 2007;143:1548-1552. 3. Braun RP, Kaya G, Masouyé I, et al. Histopathologic correlation in dermoscopy. Arch dermtol 20013;193:349-351. 4. Haspeslagh M, Degryse N, De Wispelaere I. Routine use of ex vivo dermoscopy with “Derm dotting” in dermatopathology. Am J Dermatopathol. Ahead of print. Jan 22, 2013.

Samenvatting Ex-vivodermoscopie met dermdotting is een nieuwe methode om huidtumoren en in het bijzonder pigmentletsels histologisch te onderzoeken. Deze methode laat een meer accurate, snellere en gerichte diagnostiek toe. De methode is ook economisch verantwoord en betrekt de laboratoriumtechnicus actiever bij het diagnostisch proces.

Summary Ex vivo dermoscopy with ‘dermdotting’ is a new method for examination of skin tumors, especially pigment ­lesions. This method permits a more accurate, fast, and economical examination of skin tumours. It upgrades the education and work of the technicians who become an essential part of the diagnostic process.

Trefwoorden dermoscopie – technikering – melanoma

Keywords dermoscopy – processing – melanoma

Beeldvorming in de ­oncodermatologie M.J.P. Gerritsen1, M. Peppelman1, L. Hoogedoorn1, T. Smits2, M.M. Kleinpenning1, E.A.W. Wolberink1, P.E.J. van Erp1

Afdeling Dermatologie, UMC St Radboud, Nijmegen Afdeling Dermatologie, Maxima Medisch Centrum, Eindhoven

1.

2.

Correspondentieadres: Dr. M.J.P. Gerritsen, dermatoloog UMC St Radboud Nijmegen Afdeling Dermatologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen E-mail: [email protected]

De diagnose van veel huidziekten wordt doorgaans ondersteund door pathologisch onderzoek van een biopt, op dit moment de gouden standaard voor aanvullende diagnostiek. In de praktijk heeft pathologisch onderzoek ook nadelen. Het is invasief en belastend voor de patiënt, er bestaat een kans op een sampling error, het is duur en de uitslag kan niet direct worden gegeven. In de afgelopen jaren zijn nieuwe diagnostische technieken onderzocht zoals fluorescentiediagnostiek (FDAP), Raman en near-infrared spectroscopie, optische coherentietomografie, en in vivo reflectie confocale microscopie (RCM).

527