Namwendwa in Uganda, juni 2015. dagboekflarden. " A candle loses nothing by lighting another candle" (Afrikaans spreekwoord) Voor Jos, voor altijd bij ons. Zaterdag 30 mei 2015. Zaventem. Gate B 14 .Koffers met knuffels van de kleinkinderen, plannen voor Kidiki-on-line, voetballen en volleyballen van Machelen-Diegem, een cadeau voor de leden van de vrouwengroep, foto’s en veel, veel groeten van U, onze raadgevers en sponsors. ‘We’, Jos en ik, zijn samen onderweg om te leren, om te luisteren om de stilte te horen, om een tijd zomaar te dwarrelen en te dwalen, om te genieten van de traagheid (woorden van Meander). ‘We’. Dat het vreemd blijft. Dat weet U ook. ‘We’.
Zondag 31 mei 2015. Michael (directeur van de secundaire school Kidiki) en Fr. John Bosco (mijn eerste gastheer ) en Kirunda (onze ‘probleemoplosser’) staan me op te wachten in Entebbe. “Welcome to Uganda" klinkt het en de typisch Afrikaanse handdruk bezegelt hun woorden. Het voelt goed, dit is ‘thuiskomen’. Kirunda heeft mijn kamer in heerlijk blauwgroen en roze geschilderd. Fr. John Bosco schenkt lekkere Afrikaanse thee en herinnert me: “Think in events my friend and not in time”. Het is een zachte avond. Mijn gedachten gaan naar de kinderen en kleinkinderen in België. Maandag 1 juni 2015. Eerste ‘event’ van de dag: meeting met Michael. We bespreken het project ‘Kidiki on line’. De computerklas, gestart in 2014, is in volle ontwikkeling. Tijdens dit verblijf willen we tafels en stoelen tevoorschijn toveren… Tweede ‘event’. Paul Tenywa, de nieuwe hoofverantwoordelijke van de Namwendwa Dairy Farmers’ Coöperation, ontvangt de laptop gedoneerd door de sponsors in België. Deze laptop brengt de wereld korterbij. Deze laptop brengt ‘ons’ korterbij. Zelden zag ik iemand zo gelukkig. Ik wou dat ik dit moment met jullie kon delen.
2
Derde ‘event’. Mary het dochtertje van Kirunda heeft malaria. Het gezondheidscentrum heeft op dit ogenblik geen medicamenten in stock… Ik adopteer haar als nieuwe kleindochter, vertel verhaaltjes, schenk warme thee, geef koortsremmers en leg haar te slapen in mijn bed.
Dinsdag 2 juni 2015. Mary is beter. De koorts is geweken. In het kleurboekje kleurt de zon mooi rood. Namiddag: op bezoek in het Vocational Training Centre (VTC) van de Namwendwa Dairy Farmers’ Coöperation. Stephen, de coördinator van ons project in Uganda, Paul, Anette en Fr. James zijn hier de drijvende krachten. Dit centrum toont dat het kan. Kansarmen zijn bron van kennis. Je gaat bij hen te rade. Het Centrum bouwt met hen aan een toekomst en toont dat goed gerichte hulp, essentiële informatie en kleine duwtjes soms verrassend grote resultaten kunnen hebben. Ik ben onder de indruk van wat hier gebeurt. Alleen… het sanitair baart me zorgen... Dit moet beter. Fr. James brengt me in het donker naar ‘huis’. Steeds spannend een rit met Fr. James: start de auto of start hij niet? Komen we thuis of komen we niet thuis? Deze avond loopt alles vlot. ‘Thuis’ nog een lange babbel met Kirunda en Fr. John over de moeilijkheden om een job te vinden, over corruptie altijd en overal aanwezig. ‘Traffic jam in my brain…’
Woensdag 3 juni 2015. 9 uur. Naar Kidiki Secundary School. Hier is opnieuw zoveel gebeurd! Het meisjesinternaat is bijna afgewerkt. Het computerlokaal heeft een nieuwe verflaag. In de bibliotheek staan nieuwe boekenkasten. Overal ijverige studenten. Een school, het is en blijft mijn biotoop. Met Michael evalueer ik het voorbije jaar. Hij praat over successen ( steeds groeiend leerlingenaantal) en uitdagingen ( goede basisvaardigheden geven aan alle leerlingen en daarnaast talent niet onderkennen). Ik vertel hem dat deze uitdagingen analoog zijn aan de onze in België. Hij knipoogt. Het is laat in de namiddag. Nog even tot bij Phoebe, de vrouw van Stephen. Het is een warm weerzien bij een overheerlijke kop ‘African tea’. Momenten om te koesteren. Iedereen is druk aan het werk: dochter Esther en hun twee zoontjes Luke en Gonza maar ook Rihannah (dochtertje van haar zus) en Winnie, Ben en Owen (kinderen van haar broer en zijn vrouw, beiden overleden). Phoebe geeft hen allen een warme thuis. Een vrolijk, goed draaiend, hard werkend team.
Donderdag 4 juni 2015 Papieren ordenen, centen tellen, 1 euro = 3300 Ugandese Shilling (USH), en dan op stap. In het dorp zijn mijn vrienden overgelukkig met de foto’s die ik vorig jaar van hen maakte.
3
Emmanuel, mijn overbuur, helpt me bij het opladen van ‘airtime’ voor mijn telefoon. “ Jouw telefoon is van de vorig eeuw” is zijn commentaar. Ik heb een telefoon-vriend. Tijd voor een bezoek aan een Moslimschooltje. Plots pletsende regen! Ik schuil in een klein huisje in de buurt. ‘Huisje’ betekent stapelplaats voor houtskool in slaapkamer/living. Ik ontmoet er Hope. Ze is een alleenstaande moeder met drie kinderen. We praten heel lang. ‘Thinking in events and not in time.’ Hope doet me denken aan Amartya Sen, econoomfilosoof en Nobelprijswinnaar die zegt dat armoede niet alleen geldgebrek is, maar ook het ontbreken van de mogelijkheid om je als mens volledig te kunnen ontplooien. Het is donker als ik thuiskom. Ook nu is het onderwerp van gesprek: de èchte betekenis van armoede. 23 u. Help! Nieuwe kamergenoten, vlooien.
Vrijdag 5 juni 2015. Regen! Veel regen! De weg naar Kamuli is veranderd in een modderstroom. We moeten onze afspraak in Kamuli omtrent de computerklas in Kidiki Secundary School verplaatsen. Rond 14 uur zoekt onze boda-boda (=fietstaxi) een veilig spoor in de modder en brengt Michael en mij naar de technische school van Don Bosco in Kamuli. Vorig jaar ontmoette ik hier Peter een ICT-deskundige en ik wist toen: Michael en ik moeten met deze man komen praten. Peter is onder de indruk van onze plannen en belooft het project ‘Kidiki online’ met raad en daad te steunen. We bezoeken zijn computerklas. Michael begint te dromen (zie foto). Maar we zijn hier niet om te dromen. Het wordt zwaar onderhandelen. Met dank aan de sponsors in België bestellen we in deze technische school de tafels en stoelen voor de computerklas. Opnieuw een belangrijke stap voor Kidiki. Het regent nog steeds. We eten rijst in het lokale restaurant en nemen de bus (de boda-boda is nu te gevaarlijk) naar ‘Namwendwa City’. Terug ‘thuis’ lees ik de krant. De ambassadeur van Groot- Brittannië zegt dat de studenten van Uganda internationaal moeten gaan. Natuurlijk. Maar hoe vertel ik dat aan Hope en haar drie zonen? Welk antwoord heeft deze ambassadeur op de vraag waarom Hope het zo moeilijk heeft om haar zoontjes gewoon naar de lagere school te laten gaan?
Zaterdag 6 juni 2015. Vlooien! Groot offensief: alle lakens in de was, grote schoonmaak en spuitbus! Ik weet.
4
Ecologisch onverantwoord. Maar mijn gemoeds/ nachtsrust? Dilemma. Feest op Kidiki Secundary School. Groot feest, alle leerlingen van het laatste jaar kondigen aan dat ze in augustus willen afstuderen! Op deze dag beloven leraars en leerlingen aan mekaar om alles in te zetten op goede resultaten, voor ieder. Mooi toch. Dit geef ik door aan mijn collega’s in België = samenwerkingsontwikkeling.
Zondag 7 juni 2015. Zomaar ontmoetingen. Zoveel gesprekken. Zomaar zoveel zondagse babbels. Vandaag maar één echt ‘event’: de plannen voor verder Kidiki bespreken. Op de agenda: • •
•
de dringende nood aan een grotere slaapplaats voor de jongens de leraars zoeken een nieuw onderkomen als later de computerklas (nu leraarskamer) in gebruik wordt genomen, een gevarieerder en gezonder schoolmenu, ’Traffic jam in my brain’.
Paul belt me op en vraagt om een tweede event. Ik sprak hem een paar dagen geleden over het sanitair in het VTC (zie di 2 juni). We zijn het eens, hier moet dringend iets gebeuren. Renoveren of nieuwbouw? Maar ook de practical units moeten nog verder afgewerkt en ook de leslokalen. We beslissen: gezondheidszorg is onze eerste prioriteit, we maken een werkplan. Volgende week hopen we Stephen te ontmoeten ( nu in het buitenland) en hem het plan voor te leggen. Paul vertelt over zijn merkwaardige schoolloopbaan. Hij stond net voor zijn afstuderen op de lagere school, helaas niet de nodige centen. De directeur weigerde zijn betaalplan. Een toekomst leek abrupt afgebroken. Maar het woord ‘opgeven’ stond niet in zijn woordenboek. Hij werkte een jaar, maakte zijn lagere studies af, werkte nog een jaar en volgde een hogere opleiding. Nu is hij LC1 , Local Counselor voor het dorp en hoofd van het VTC! Etenstijd, rijst en mango. Nergens smaakt de mango zo lekker als in Namwendwa. Met een zak vol bonen brengt de boda-boda me in het donker naar ‘huis’. Ik betaal 3000 Ush (2000 Ush + 1000 Ush omdat het donker is). Deze boda-boda-man, John, huurt zijn fietstaxi en moet de helft van zijn inkomen afstaan aan de eigenaar. Hij weet nooit of hij de volgende dag de fietstaxi kan gebruiken. Hij droomt van een eigen fietstaxi en wil zijn leven en dat van zijn gezin in eigen handen nemen. John, de volgende dagen en weken mijn vaste boda-boda-man.
Maandag 8 juni 2015. Stephen is thuis en belooft langs te komen. Hij is de coördinator van ons project in Uganda en
5
soul-mate van Jos. Zijn stem klinkt vertrouwd en helpt me om de ‘traffic jam in my brain’ tot rust te laten komen. Deze dag wordt ‘office-day’: verslagen maken, de plannen van Michael samenvatten, het werkplan van Paul verder uitschrijven, het gesprek met Stephen voorbereiden. Mary, Phiona en Regina zorgen goed voor me. In de keuken gaat het gesprek over gezonde voeding, niet enkel over matoke maar ook over het belang van groenten en fruit. Regina heeft het goed begrepen en verdwijnt naar de tuin voor wat extra dodo (soort spinazie) en ananas. Stephen komt lachend binnen: “ Welcome home”. Het voelt goed om alle vragen en bedenkingen te kunnen formuleren. “Vergeet niet, ogenschijnlijk kleine ingrepen kunnen een groot impact hebben” fluistert hij. We drinken een lekkere Nile en een toosten, zoals altijd in Namwendwa, op Jos.
Dinsdag 9 juni 2015. 9uur. Voorbereidend gesprek met Mebra van de vrouwengroep. Ze praat over de grote droogte van de voorbije maanden en de regen die nu alle zandgrond wegspoelt. “We eten mango’s, veel mango’s”, zegt ze “zo voelen we de honger niet”. Vandaag is het National Heroes’Day. Een dag voor alle helden uit het verleden. We besluiten er een dag van te maken voor alle Afrikaanse vrouwen, de heldinnen van het heden. Nog even op bezoek bij haar zieke ‘echtgenoot’. Hij woont bij vrouw twee. Mebra is vrouw één. Vrouw één en vrouw twee verzorgen samen hun zieke man. 14 uur. Ik wandel naar het VTC. Handjes schudden, zwaaien. Jambo muzungu (gegroet vreemdeling)! De kinderen eten mango’s… In het VTC is de meeting al begonnen. Mannen, vrouwen, jong en oud delen hun ervaringen. Fr. James en Paul en Anette leiden de werkgroepen. Alles gebeurt in de lokale taal. “We bespreken het belang van goede voeding voor mens en dier” zal Paul me later vertalen. “We benadrukken dat een koe die extra voeding krijgt ook meer melk geeft. Meer melk betekent meer inkomen. Meer inkomen betekent meer schoolgeld voor de kinderen.” De woorden van Stephen “kleine ingrepen, groot impact” krijgen een concrete betekenis. ‘Thuis’ laat ik Nons(iata), keukenmeisje voor een dag, huiswerk maken in mijn kamer. Ze is 15 en zit in het tweede jaar secundair. Vorige week kon ze niet naar school (geen schoolgeld), deze week wil ze alle achterstand goed maken.
Woensdag 10 juni 2015.
6
Kwart voor zes. Telefoon van Paul. Er is iets mis met het wachtwoord van de nieuwe laptop. Of ik de winkel in België kan bellen… Dat zal iets later moeten, vrees ik. Op bezoek bij BRAC. Deze organisatie geeft microkredieten aan vrouwen en een aantal leden van onze vrouwengroep zijn lid. We beslissen in de toekomst samen te werken. Even naar Paul. Wachtwoordprobleem van de laptop opgelost. Belgisch- Ugandese verwarring in het schrijven van de cijfers 1 en 7. Oef! Nu naar Kidiki Parents’Primary. Directeur Kitonto/Godfried dankt voor het didactisch materiaal uit België. “Jullie brengen echt kleur in onze school” klinkt het bij het openen van de dozen kleurkrijt. Straks kleurt de zee op het schoolbord blauw. Maar het allergrootste succes: voetballen uit Diegem! Meester William en de jongens nemen me daarna mee naar de slaapzaal. 20 oude stapelbedden naast mekaar in een piepkleine kamer. Geen ruimte tussen de bedden. De kinderen kruipen over elkaars bed om hun plekje te zoeken. ‘Traffic jam in my brain’. Avond. De dag dwaalt door mijn hoofd: de werking van BRAC, het internaat voor de jongens, de vrouwengroep. Ik zoek rust. Kirunda en Fr. John merken het en vragen of ik een thee met hen wil delen. Mijn antwoord?
Donderdag 11 juni 2015. Lang ontbijt met Fr. John. We praten over cultuurverschillen, over hoe mensen tot beslissingen komen, over onwetendheid, over geloven in het groot impact van kleine dingen. Regina, ons keukenmeisje, komt even groeten. Vandaag kan ze naar school! Ze heeft het schoolgeld voor deze week bijeen gespaard en is overgelukkig. Helaas. Twee uur later zal ze met bedroefde blik terugkeren: het ontbreekt haar aan de nodige 5 kg bonen… Ik beloof samen met haar een spaarplan uit te tekenen. Met een grote doos kleurkrijt stap ik naar het VTC voor een les wiskunde! Ik kijk er echt naar uit. In de pas geverfde leslokalen zitten studenten in spanning te wachten. Ik gebruik het verhaal van Regina. Het wordt een les over spaarplannen. Het kleurkrijt doet wonderen. Tweede ‘event’: afspraak met Veria en Mebra en Robinah van de vrouwengroep. Er zijn problemen met de stortingen uit België. De bank heeft een groot bedrag afgehouden bij de laatste transactie. We kijken alles heel nauwkeurig na en vermoeden onregelmatigheden. Ik maak een afspraak met de bank.
7
Maar we praten ook over familieplanning, over de grote invloeden van buitenaf. Het onderhevig zijn aan sterke sociale en religieuze normen. Het item wordt opnieuw op de agenda gezet voor de volgende workshop met de vrouwen. Eén van de leden van de groep wil samen met haar man ‘getuigen’ over het waarom van hun keuze voor minder kinderen. Heel moedig in deze Afrikaanse samenleving. Opnieuw naar huis met een grote tas vol bonen. Regina, we komen eraan! Bij het licht van mijn zaklamp nog even mijn ‘studiereis’ met Kidiki voorbereiden.
Vrijdag 12 juni 2015. 7 uur Kidiki Secundary School: studiereis. De laatstejaars zijn al op van 4 uur! Ze kookten een lekkere lunch voor de ganse groep. Mooi op tijd vertrekken we richting Kassaku. 20 km verder stopt plots een van de bussen. De chauffeur vraagt meer geld dan afgesproken…corruptie is nooit ver weg. Het wordt lang onderhandelen maar de leraars blijven bij hun standpunt. De aanwezigheid van de ‘muzungu’ (witte mevrouw) heeft een positieve invloed. Oef! Het wordt een drukke dag: bezoek aan de theeplantage in Kassaku. We hebben onze bedenkingen bij de arbeidsomstandigheden van de theeplukkers. Er volgt een lange discussie over grootschalige bedrijven. Lunchpauze. Het eten smaakt overheerlijk. De ‘SezibwaWaterfalls’ vormen een perfect kader. Mr. Filip, leraar aardrijkskunde, boeit met zijn deskundige uitleg. Ieder is vol aandacht. Een bus vol zingende leerlingen brengt me ‘thuis’. Op ‘schoolreis’. Lang geleden. Een unieke dag met unieke momenten en unieke babbels met de leerlingen! Ronald, de man van Lucy is langs geweest. Hij en Lucy zijn zo dankbaar voor de ondersteuning bij de bouw van hun huis (zie zaterdag 20 juni). Ronald is verlamd aan beide benen en zijn vrouw Lucy bouwt zelf hun huis met hulp van alle Belgische leden van de vrouwengroep. Eitjes, mango’s, avocado’s, bonen. Weigeren is geen optie.
Zaterdag 13 juni 2015. Ik keer terug naar Kidiki Secundary. Op deze zaterdag zijn de leerlingen druk bezig: extra les scheikunde, extra studie, schooluniform wassen en strijken, … “En op een dag in de week?” is mijn vraag. 4 uur: opstaan. 4u45: ochtendstudie, 6u30: pauze. 7u: ontbijt. 8u-13u:les. 13u-14u: lunch. 14u-16u: les. 16u-17u: taken op de school. 18u: avondeten. 19u21u: avondstudie. 21u30: slapen. Ik denk aan het dagschema van veel leerlingen in België…
8
De leraars zijn intussen aan het verbeteren, houden toezicht, geven extra les aan de leerlingen die achterop zijn geraakt. Zij groeten U (foto). Hoe anders dan een zaterdagmorgen op een Belgische school. De leraars wonen in kleine huisjes in de buurt van de school. ‘Huis’ betekent één kamer, bed verstopt achter het gordijn, kleding netjes geordend aan haken aan de muur, een tafel, een stoel. Het ganse semester is dit hun thuis. Nu naar het meisjesinternaat. Groot moment! De nieuwe stapelbedden staan netjes geordend! Elke leerling heeft haar eigen bed met muskietennet! En, er brandt ’s avonds licht! Een grote dankuwel aan alle sponsors in België! Heel fier tonen ze hun schoolresultaten. Dit internaat betekent voor hen een grote ommekeer! Veiligheid op school, tijd om te studeren, vriendschap. Ik denk aan de woorden van Stephen omtrent kleine veranderingen met een groot impact. Ons project: “Wij zijn stapel op Uw bed”, een groot succes! Een moment om te koesteren. Ik deel het met U allen. Namiddag. Regen, veel regen. Naar de groep van Phoebe. Ook Kitonto (directeur Kidiki Primary) en Willy (leraar Kidiki Primary) zijn lid. Het wordt een vergadering met een overvolle agenda. De leden van deze groep komen elke maand samen, maken een ’pot’ (zij die te laat komen betalen extra 1000 Ush), ze overleggen en delen ervaringen uit. Ze leren het belang van elke week een klein beetje sparen. Sparen in deze hongermaand juni…De gastvrouw van vandaag krijgt 5 plastiek stoelen, een kip en zaden, de rest van de centen gaat naar een spaarrekening. Ze sparen voor de aankoop van twee grote kookpotten en een tent. De verhuur van dit materiaal zal voor bijkomende inkomsten zorgen. Het gesprek gaat verder over ‘familieplanning’. Niet iedereen deelt hetzelfde standpunt. Kinderen zijn belangrijk: ze helpen op het land en op de boerderij, ze halen water, ze zorgen voor de ouders zorgen wanneer deze ziek of hulpbehoevend zijn…. Ik vraag wat de kinderen hierop zeggen. Geen antwoord. Ik bedenk dat deze mensen teveel verantwoordelijkheid moeten dragen voor teveel aspecten van hun leven. Hier geen sociale opvangnetten, geen mutualiteit, geen … Met Phoebe stel ik een spaarplan op voor de aankoop van de kookpotten en de tent. Het lukt ons aardig. Beste sponsors in België, is het okee als wij ook dit spaarplan steunen? De kinderen onderbreken ons. “Kom” zeggen ze “we hebben een grote verrassing!” Phoebe en Stephen hebben een heel mooie kamer voor me klaar! Vanaf morgen wordt dit mijn nieuwe verblijfplaats in Namwendwa! Jos, dit wordt vanaf nu ‘onze’ kamer! Dit huis onze nieuwe ‘thuis’.
Zondag 14 juni 2015. Stephen helpt me met een eerste evaluatie. De ‘traffic jam’ in mijn hoofd (= plannen voor Kidiki + plannen voor het VTC + plannen voor de vrouwengroepen) klaart wat op.
9
‘Samenwerkingsontwikkeling’, ik ervaar opnieuw de ware betekenis van dit woord. Deze middag geen lunch…Ik beloof voor mijn gasten te koken. Regina en ik gaan naar de markt. We zoeken een paar tomaten en avocado’s in de tuin. Kirunda vindt een paar eitjes, ik maak mayonaise, … 14 uur: food is ready! Ciabatti’s. Na 15’ is alles op! Volgende keer beter rekenen. Richting Mebra. Het wandelen brengt me tot rust, helpt me te genieten van het nu, een nu met stilte, rode aarde, geborgenheid. Samen met Veria en Robinah en Tamali (de boodschapper van de groep) bespreken we het vrouwenproject en de moeilijke communicatie met België. Er is toch de laptop, denk ik. Helaas, de laptop heeft een nieuwe modem nodig en daar zijn nu geen centen voor... Opnieuw moet ik mijn denken bijstellen. Wat voor ons zo vanzelfsprekend lijkt verwordt hier tot onoverkomelijk. Maar trots tonen ze me de besteding van de centen uit België: alle leden kregen in maart extra zaden en de oogst ervan maakte de honger minder scherp. Bijna alle leden hebben nu een varken of een big en de nodige medicatie (zie biggenproject in de dagboekflarden van 2014). Alle leden sturen zonen èn dochters naar school. Er zijn workshops georganiseerd omtrent gezondheidszorg en hygiëne. Met Kerstmis kregen alle leden een extra cadeau: kip op het kerstmenu! Maandag 15 juli 2015. 7uur. Ik fiets richting Kidiki Primary School. Alle kinderen, ook Rihannah, Winnie, John, Gonza en Luke, staan netjes in de rij voor een nieuwe schooldag. Ik mis de kinderen van Hope… De kinderen die het schoolgeld niet bij zich hebben worden terug naar huis gestuurd. 6 250 Ush per week.( 3 300 Ush = €1); een te hoog bedrag voor velen. In de klassen is sterke interactie tussen kinderen en leraars. Na elk goed antwoord volgt een daverend applaus en de groep scandeert het antwoord meerdere keren na. Herhaling is het codewoord. De kinderen noteren ijverig wat op het bord komt. Hier geen handboeken of invulboeken en als de punt van het potlood het begeeft is er altijd een scheermesje. Middag. Mama Joy kookt elke dag voor alle kinderen (280) en leraars (18) posho en bonen. Vijfde leerjaar. Meester William! Hij doet me vergeten dat ik in een klas zit waar alle didactisch materiaal ontbreekt. “See what is, not what is not!” Deze man doet wonderen. Hij lukt erin om alle kinderen te boeien en dat terwijl het scanderen van de kinderen in de klas ernaast door de houten klasafscheiding dringt. Tweede leerjaar. Geen juf. Ze geeft een kleine zieke jongen nog wat water en begeleidt hem richting thuis. Hij zal 5 km stappen. De kinderen in de klas werken alleen. Geen tumult, geen chaos, stilte. “I need some thinking”.
10
Met Joseph, hoofd van de raad van bestuur van Kidiki, met directeur Kitonto en meester William bespreek ik nog het probleem van het jongensinternaat (zie woensdag 10 juni). Joseph belooft een vergadering te beleggen. We moeten samen zoeken naar oplossingen en naar de nodige centen. Dinsdag 16 juli 2015. Te gast in Kidiki Mixte, een officiële school. Directeur William, vriend van Fr. John Bosco, nodigt me uit voor een bezoek. “Waarom falen onze scholen zo vaak voor zovele kinderen” is zijn vraag. Hij formuleert zelf een mogelijk antwoord: “ We hebben veel, teveel kinderen in één klas (70 to 100 lln). De leraars focussen op de best presterenden zodat deze slagen in het officieel examen. Dat de meeste kinderen niet mee kunnen is jammer. De motivatie van de ouders is heel laag, hun kinderen zullen het toch nooit halen. Hoe keren we deze spiraal?” Intussen zingen en dansen de kinderen op het schoolplein op de muziek van Kirunda. 15 uur. Meester William nodigt me uit voor een bezoek bij hem thuis. Trots toon hij kleine zoon Reagan (6m) maar in zijn ogen merk ik het verdriet over het verlies van de kleine Mary (2j). “Malaria. The big killer”. Naast leraar is hij eigenaar van twee kleine winkeltjes, heeft drie fietstaxi’s en bewerkt hij een stuk land. “Ooit ontsnap ik aan de spiraal van armoede” zegt hij beslist. Het lukt hem, ik weet het. Met een grote ananas en een fles water brengt hij me ‘thuis’. Wat is gelukkig zijn? Achter op een boda-boda door de dorpen van Uganda rijden. 18 uur. Paul komt nog even langs mèt laptop. Fier toont hij zijn eerste mail, een mail richting België! Het toerismeproject op het VTC vraagt om aandacht. De eerste toeristen zullen in juli aankomen. Het programma is klaar maar het terrein heeft een opknapbeurt nodig en de bouw van het nieuw sanitair is nog steeds niet gestart… ‘Thuis’. Phoebe serveert Afrikaanse thee. Ze merkt mijn verwarring omtrent alle impressies van vandaag en beslist dat ‘a mountain of food’ datgene is wat ik nodig heb…
Woensdag 17 juli 2015. De kinderen zijn naar school. Phoebe leert me aandacht te hebben voor kleine dingen: de groet van Charles die elke morgen de melk komt ophalen (foto), de glimlach van Ronald die het huis herstelt, de flikkering in de ogen van Emmanuel telkens hij mijn GSM oplaadt, de boda-boda-man John die me veilig naar huis brengt. Ik ben niet langer ‘visitor’. Ze leert me het woord ‘mukwano’ wat betekent vriend. Samen met Robinah van de vrouwengroep naar de bank (zie dond 11 juni). Ze laten ons lang wachten. Je voelt aan alles : dit klopt niet. Mijn rekensom (omzetten van Euro’s naar Ugandese shilling) ontmoedigt de beambte. Waar zijn de ‘verdwenen’ 74 euro? Niemand die het weet. Volgende week mogen we terugkomen. Ik beslis de transacties met deze bank stop te zetten.
11
In de regen naar ‘Namwendwa City’. De rode aarde is opnieuw rode modder maar John weet hoe het moet. ‘Thuis’. Ik ben alleen met de kinderen. Luke en Gonza maken eten, Owen en Ben hakken hout, Rihannah en Winnie en ik doen een immens grote afwas. Phoebe is nog aan het werk bij de buurvrouw, een weduwe met zes kinderen. Solidariteit is hier geen loos begrip.
Donderdag 18 juli. 7 uur. Phoebe denkt dat ik ziek ben: “Zo laat uit bed!” De kinderen startten al om vijf uur. Ze serveert ‘African tea’ en mango’s. ‘Office-moment’. Alle documenten ordenen en laten drogen in de zon. De muggen zijn deze ochtend heel agressief. Eerste ‘event’: naar de school van Regina. De school ligt heel ver uit het centrum, ver van Kidiki maar iets minder duur. Waarom wordt ze telkens van school gestuurd? Ze heeft heel goede resultaten en vroeg om uitstel van betaling in deze hongermaand. Helaas, het antwoord was neen. Regina heeft intussen mijn hart veroverd, ik moet een oplossing vinden voor de financiering van haar schoolgeld voor dit semester. Wat is nodig? 15 kg mais, 5 kg bonen en 45 000 Ush (3 300 Ush = €1). ‘I need some thinking’. Een boda-boda-taxi brengt ons in de striemende regen naar haar mama. Ze woont met drie kinderen in een kleine lemen constructie bedekt met golfplaten. Ze werkt voor de buren op het land en verdient 1 000 Ush/ m2. Regina helpt af en toe als keukenhulp in de parochie. We zoeken hoe er extra inkomen kan gegenereerd worden. Een project analoog aan het biggenproject van de vrouwengroep? Ik beloof haar om te overleggen met Veria en Robinah en Phoebe en te zoeken naar een oplossing. Het regent nog altijd heel hard. Te voet naar ‘huis’. De weg is glad. Regina reikt me haar hand. Tweede ‘event’: bespreking van het toerismeproject met Paul en Tamali. Hoe is de financiële balans? Hoe verloopt de samenwerking met de touroperator? Wat zijn de grote uitdagingen? De laptop blijkt opnieuw een handig instrument, alles wordt in een schema gestopt en een mail vertrekt naar de touroperator. Terug ‘thuis’. Met Phoebe bespreek ik de situatie van Regina en van de zovelen die het deze dagen zo moeilijk hebben. Werken, werken, werken is haar antwoord. Het grote probleem is echter dat de grote honger de families letterlijk en figuurlijk verlamt.
Vrijdag 19 juli 2015. Het is zeven uur in de morgen en ik heb al een halve werkdag achter de rug: lang overleg met Stephen over het VTC, samen met Ronald de prijzen van cement en baksteen en ander bouwmateriaal bespreken voor de bouw van de sanitaire blok.
12
Intussen leert hij me alles over ‘hoe bouw ik een varkenshok’. Vandaag is het een zonnige dag De vrouwen op het land, de kinderen op weg naar school, John de boda-boda-man, de schoenmaker, de telefoonman, ze zwaaien me een mooie dag toe. Dit dorp schenkt zoveel vriendschap. Eerste ‘event’: speeches schrijven ( het lukt steeds beter) en de meeting met Veria, Mebra en Robinah voorbereiden. Deze namiddag gaan we op ‘kookpottenjacht’. Regina is naar school! Met bonen! De bonen die ik de voorbije dagen opspaarde zitten in haar boekentas. We hebben intussen een ‘betaalplan’ opgesteld. Zij klust wat bij in de keuken van de parochie. Ik vind een sponsor voor de aankoop van een klein varkentje. De mama en Kirunda en ik bouwen het varkenshok. Fr. John belooft de centen te beheren. Anton, een leraar van de school, volgt haar op met de studie. 14 uur. Tweede ‘event’. Tijd voor de jacht op 32 kookpotten. Groot probleem: we willen 35 kookpotten van dezelfde grootte maar men wil de ‘muzungu’ enkel sets verkopen. 16 uur. De ‘muzungu’ besluit op de achtergrond te verdwijnen. Veria en Robinah en Mebra nemen elk een andere hoek van de markt. 18 uur. 32 kookpotten liggen netjes gepakt achter op de boda-boda (foto)! Dankuwel sponsors in België.
Zaterdag 20 juni 2015. Regen, regen, regen en toch wil ik naar Lucy (zie vrijdag 12 juni). Boda-boda-John belooft voorzichtig te zijn. De grote glimlach van Lucy en de kinderen is de allermooiste verwelkoming die men kan bedenken. Haar huis staat nu helemaal onder dak, er zijn ramen en deuren, tapijtjes sieren de grond. De volgende stappen: glas in de ramen, pleisteren van vloer en wanden. Ook voor Lucy is het hongermaand en toch serveert ze bananen en mag ik de eitjes niet weigeren. Veria en ik keren terug naar het dorp, naar David. Hij is een oud-leerling van Veria en heeft nu een kleine winkel in het dorp. Hij zal het materiaal leveren voor het pleisterwerk bij Lucy. Ik wandel naar ‘huis’. Ik wil dit dorp en zijn bewoners in me opnemen. De mama van Deo verkoopt me 9 passievruchten voor 1 000 Ush. Ze plukte ze net van de boom. In het winkeltje koop ik 2 kg suiker en 10 theezakjes. Morgen wil ik de vrouwen van de vrouwengroep vergasten op lekkere ‘African tea’. Nog één punt op de agenda: 10 l melk vinden!
13
Met 8 kinderen om me heen orden ik de nota’s van deze dag. De kinderen schrijven brieven en tonen fier hun rekentaken. Rihannah glundert en brengt me passievruchten. Ook op de twintigste dag van een maand kan het leven mooi zijn.
Zondag 21 juni 2015. Regina en Kirunda en John vragen me mee naar de misviering. “We willen zingen en dansen en danken voor alle vrienden”, zeggen ze. De djembé van John, de piano van Kirunda en het zingen van Regina ontroeren me op deze zondagochtend. In zijn nawoord spreekt Fr. John over ‘family planning’, heel gedurfd in een kerk in Uganda. 14 uur. Kyebajja Tobona Womens' Group. Help, ik ben nog steeds op zoek naar 10 l melk. Deze namiddag wil ik absoluut zoete Afrikaanse thee schenken. De vrouwen staan me zingend en dansend op te wachten. Vandaag geen rijst of somusa of dodo zoals in juli vorig jaar. Honger? Neen. Nergens smaakt de mango zo zoet als in Namwendwa. Vorig jaar startten we het biggenproject. Vandaag krijgen de laatste vijf leden een big. Veria en andere vrouwen van de groep hebben hen voorbereid over hoe van een klein big een gezond varken te maken. Wij, leden uit België, helpen met voeding en medicijnen. Vorig jaar schreven we: “Deze vijf biggen zijn de start van een nieuw project: volgend jaar zal elke vrouw van de groep eigenaar zijn van een big!” Nu schrijven we: ” Ons project is geslaagd! Elke vrouw heeft een eigen varken!” Nooit gedacht dat het zien van vijf kleine biggen me ooit zou ontroeren. Ik ontsnap niet aan de obligate toespraak. Maar al deze vrouwen zijn intussen vriendinnen en het lukt me steeds beter. Ik kan ook, met steun en uit naam van jullie allen, aan elk lid een kookpot mèt klein rekentoestel geven. Een klein rekentoestel dat deze vrouwen een grotere status geeft tijdens het onderhandelingen. De volgende dag staat een workshop ’gebruik van een rekentoestel’ op het programma. En dan komt het grote nieuws: alle vrouwen kunnen met jullie steun naar de Agricultur Show in Jinja. Vervoer, toegangsticket, eten voor de dag, alles is inbegrepen. Jullie, leden van de Belgische tak krijgen een joelend applaus en ik, ik krijg bonen en een mooie armband. En dan … is er ‘African tea’ met extra veel suiker! De 10 l melk heb ik niet gevonden, wel 7l melk en 3l water. Thee en feest. Feest in 'gomez'! Deze jurk is niet zomaar een jurk, het dragen van deze jurk betekende het voorbije jaar: aanzien, respect, groei. Dankuwel sponsors uit België. Het gezang van de vrouwen zwaait me een mooie nacht in. En zoals we vroeger ook al schreven: de vrouwengroep; een succesverhaal.
14
‘Thuis’ serveert Phoebe (ingefluisterd door Stephen) een lekkere Nile. “Een speciale dag verdient een speciaal afsluitmoment”, zegt ze. De muziek van deze ochtend in de kerk en het zingen van de vrouwen deze avond zoemen nog lang na.
Maandag 22 juni 2015 5 uur. Stipt op tijd wakker. Ik help Phoebe in de keuken. De kinderen zijn druk bezig met hun respectievelijke taken. 7.30 uur. Iedereen is naar school. Phoebe neemt wat tijd. Ik stel o.m. vragen over ‘kind-offers’ naar aanleiding van een TV-reportage in België. Het gebeurt inderdaad nog altijd in een paar afgelegen dorpen in de streek van Mukono… 9uur. Kirunda, Fr. John en ik gaan in Jinja onderhandelen over het rijbewijs van Kirunda. Het bezitten van rijbewijs is voor hem en voor de school en voor het dorp van heel groot belang. Hij slaagde in elke proef, heeft alle nodige documenten, betaalde centen en toch geen rijbewijs! Zonder toegevingen aan corruptie wordt het zwaar onderhandelen. We slagen! Binnen twee weken mag hij het bewijs komen ophalen. 14 uur. Ik zit in het lokale internetcafé. Pogingen om berichtjes naar huis te sturen mislukken. Geen verbinding…wat voor ons zo vanzelfsprekend is verwordt opnieuw tot onmogelijk. Met pen en papier en een echte koffie schrijf ik aan deze dagboekflarden. Op zoek naar muntjes en cacao voor de kinderen van Kidiki Primary en de kinderen van Phoebe. Ik wil hen verrassen met een lekkere kop warme chocomelk. 17 uur. Afspraak met Fr. Joseph. Hij is een vriend van vroeger, soul mate van Jos en Stephen. Zoveel uren hebben we samen (toen hij nog in Namwendwa actief was) gepraat en het woord ‘samenwerkingsontwikkeling’ invulling gegeven. Ontmoetingen met mensen uit het verleden maken me rustig en geven me vertrouwen. 21 uur. We eten een maiskolf en het donker brengt ons ‘thuis’. Esther, de oudste dochter van Phoebe, is ziek. Het wordt een lange nacht.
Dinsdag 23 juni 2015. Striemende regen. We moeten onze tocht naar Kamuli uitstellen. Ook voor boda-boda-John is de weg te gevaarlijk. Ik help Phoebe in de keuken. Het was een zware nacht. Esther is nog steeds niet beter. Namiddag: de zon droogde de rode modder en we wagen het erop. John helpt me in Kamuli onderhandelen over 10 papiermandjes voor in de klassen van Kidiki. Rommel opruimen staat ook voor deze leerlingen niet altijd hoog op hun agenda. Ik ga proberen een deal te sluiten.
15
Een jongensinternaat in ruil voor orde op school. Volgend schooljaar zal hun school ook op dit vlak een voorbeeld zijn. Snel naar Phoebe. Esther is 17j. maar denkt en voelt als een 10 jarige. Ze moet naar het ziekenhuis. Phoebe zal bij haar blijven. In Afrika betekent een ziekenhuisopname een zware belasting voor de familie. Dokters en verplegend personeel denken alleen aan het medisch aspect, zorg en voeding zijn voor de familie. Ik beloof Phoebe om haar taken over te nemen en mijn programma om te gooien. Wat beloof ik …?
Woensdag 24 juni 2015. 4uur. Phoebe en Esther zijn net vertrokken met de bus. Esther heeft hoge koorts maar stuurt me nog een warme glimlach. Phoebe weet niet wat gaat komen. Stephen belt heel bezorgd maar hij is ver weg. Opdracht in Maleisië. Ook hem beloof ik voor de kinderen te zorgen. 5uur. Naar de keuken, vuur maken…veel rook, geen vuur, geen matoke... de kinderen gieren van het lachen om zoveel onkunde. Ik heb 3 eitjes en 2 tomaten en moet voor 8 personen ontbijt improviseren. Het worden een soort van ‘wentelteefjes’ met tomatensaus. 7.30 uur. Luke en Gonza en Rihannah en Winnie en Ben zijn net op tijd klaar voor school. Met netjes gepoetste schoenen stappen ze richting school. Owen blijft thuis. Hij moet voor de dieren zorgen. Ik beloofde Phoebe om haar taken over te nemen maar het melken van een koe, het hakken van hout, het maken van matoke, het … Owen weet: de muzungu kan best wat hulp gebruiken. Deze avond zal ik hem helpen met zijn achterstallige schooltaken. 9 uur. Naar het dorp. Emmanuel helpt me met ‘airtime’. Regina is naar school, Mary niet. Waarom? Ze betaalde voor een volledige term maar bonen en mais ontbreken. Met twee achter op een boda-boda rijden we naar school met een zak vol bonen. Okee, klus geklaard. Ze krijgt uitstel voor de mais en mag naar school. 11 uur. Met Kirunda naar de school Kidiki Mixte. Een aantal leerlingen van de zesde klas weigeren met de ‘R’ van ‘resistance’ om Engels te leren. “Waarom Engels, wij wonen in Namwendwa en we spreken Lusoga ” is hun vraag. Directeur William vroeg me om met hen te komen praten. Maar een muzungu moet dit niet uitleggen, dacht ik. Kirunda, zelf kind van arme ouders, knokte zich door zijn schoolloopbaan. Hij bouwt nu scholen, helpt het dorp met elektriciteit, lukt in zijn rijexamens en is een voorbeeld voor velen in het dorp. Zijn woorden zinderen door het leslokaal. Hij doet het fantastisch als leraar. 14.30 uur. Snel terug naar het huis van Phoebe. Met Owen overleg ik wat nu moet gebeuren. De kinderen zullen na de school de dieren verzorgen (oef), het hout is gehakt (oef), Owen en ik maken het vuur voor het avondeten (oef). 17 uur. Ik ga de kinderen op school afhalen. Wat ik thuis drie keer per week doe is hier heel vreemd! Alle kinderen, of je nu 4j bent of 8j of 10j, stappen de weg naar huis alleen of in groep.
16
Sommigen meer dan 5 km. Luke en Gonza en Winnie en Ben en Rihannah en ik genieten van het taterend naar huis wandelen. Huiswerk maken is voor later, eerst wassen, dieren verzorgen, koken…De keuken is bijna rookvrij en de matoke met stukjes kip (gekregen van de buurvrouw) lukt aardig. Voor Owen orden ik alle schoolpapieren. Hij zal tot laat in de avond studeren. 23 uur. Alles is opgeruimd, het hout voor morgen ligt klaar en de kippen zitten in hun hok. Geen nieuws van Esther
Donderdag 25 juni 2015. Help! De kippen zijn deze nacht ontsnapt en zitten in de keuken. Geen kip die naar me luistert! Gelukkig zijn er Rihannah(5j) en Winnie(8j). We krijgen het voor elkaar. Deze morgen geen tijd voor gedoe met rook en vuur. Ik verras de kinderen met boterhammen, choco en warme chocolademelk. ‘Wie niet sterk is moet slim zijn’. Vandaag naar de mama van Regina. We vinden haar in het veld. Ze werkt als dagloner voor de buren. Heel veel vrouwen die in loondienst werken zijn dagloners. Ze weten nooit of er morgen ook nog werk zal zijn. Het biggenproject krijgt vorm. Het hout voor het varkenshok ligt al klaar. Samenwerkingsontwikkeling betekent vandaag dat Regina en ik op zoek gaan naar de golfplaten voor het dak. Wordt vervolgd. Tweede ‘event’: samen met Mr. Mbarak wiskundeles geven in het VTC. De studenten zijn bewonderingswaardig! Hard werken op het land, vee verzorgen èn dan nog tijd vinden voor huistaken. Zoals altijd, tussen studenten en wiskunde voel ik me groeien. Eind van de namiddag: stevige regenbui. Het wordt wachten. Wachten? De studenten vragen ons om verder te werken. Een doordenker voor mijn collega’s en studenten in België! ‘Thuis’ heeft de regen ook voor de nodige verwarring gezorgd: alles zit onder de modder. De kinderen en ik beslissen: eerst de smeerboel weg, dan aan eten te denken èn we beslissen, vandaag maken we geen huiswerk. 21 uur. Owen zorgt voor vuur zonder rook. We eten lekkere rijst met bonen, nergens smaken bonen zo lekker als in … Ze vragen me “Wat doen de kinderen van onze leeftijd in België zoal na de school?” Ik durf nauwelijks te antwoorden.
Vrijdag 26 juni 2015.
17
Phoebe is nog steeds bij Esther in Kampala. We kunnen haar niet bereiken. De onrust groeit. 6 uur. Het ochtendritueel lukt ons steeds beter. Rihannah en Winnie doen de grote afwas en dan help ik ze onder de douche. Luke maakt het vuur, Gonza en Owen melken de koeien en zetten de melk klaar voor Charles (zie woensdag 14 juli) .
7.30 uur. Alle kinderen zijn op tijd naar school. 8 uur. Regen, regen, regen. We moeten op zoek naar een auto want we hebben een belangrijke afspraak in Kamuli. Vandaag zullen we de eerste tafel en de eerste stoel bewonderen voor ons computerlokaal. Eén wagen voor twee personen? Ondenkbaar in Namwendwa. We starten met twee passagiers in de laadbak en we eindigen met tien. En dan. De eerst tafel, de eerste stoel. Dankuwel sponsors. ‘Kidiki on line’, een droom wordt een stukje meer realiteit. Michael is heel trots. Ik ook.
Zaterdag 27 juni 2015. Verlossende telefoon van Phoebe: Esther is beter! We zullen mekaar morgen zien in Kampala. Buren nemen nu de zorg voor de kinderen en dieren over. Een laatste boterham met choco en ananas, een laatste groepsknuffel. Ik zal ze missen: Rihannah, Winnie, Luke, Gonza, Owen en Esther. Boda-boda-John brengt me voor een laatste keer naar Kidiki. In de leraarskamer praten bevlogen leraars over de rijke kunst van de Renaissance, de schoonheid van de Afrikaanse kunst en het belang van beiden voor de huidige generatie studenten. “Jammer dat we alleen zwart-wit reproducties kunnen tonen.” Dit leraarslokaal wordt weldra een computerlokaal en dan zijn er reproducties in kleur! Nu wordt het afscheid nemen van directeur Michael, zijn leerlingen en leraars. Ik beloof te blijven knokken voor de verdere uitbouw van deze school,’ onze’ school. ‘My second homeschool’. In mijn toespraak gebruik ik de woorden van Stephen: “ If someone asks to walk one mile, you walk two. If you wait for future, future will wait”. Naar Paul voor een eindbespreking omtrent de werking van het VTC. Er komt nieuw sanitair, de lessen worden verder uitgebouwd. We moeten samen op zoek naar de broodnodige sponsors. ‘Traffic jam in my brain’. 20.30 uur. John speelt muziek, Regina staat in de keuken, Michael en Paul zijn druk aan het praten, telefoon van Stephen, Veria, Robinah en Mebra bakken een lekkere bananencake, fr. John is een perfecte gastheer. Het wordt een mooie avond vol muziek en dans. We praten nog lang na onder een prachtige sterrenhemel. ‘Omugenzi’ zegt Stephen tegen Jos, ‘wijze man’. Jos, Stephen en ik verdwijnen samen in de plooien van de tijd.
18
Zondag 28 juni 2015. Lange rit naar Entebbe. Ik geniet na van het warme afscheid van deze morgen, geniet na van de ritten achter op de boda-boda-taxi, geniet na van de tijd die ik kreeg om te dwarrelen en te dwalen, geniet na van de kinderen, geniet na van het vele werk, geniet na van alle ‘events’. 16 uur. Grote verrassing! Phoebe wacht ons op in Kampala. “Ik wil bij je zijn en je begeleiden richting thuis, mukwano (vriendin). Zo doen wij dat in onze cultuur” fluistert ze. De magie van Namwendwa. Niet een soort hocus pocus. De magie van Namwendwa. De magie van verbondenheid. En opnieuw gebruik ik de woorden die Jos en ik neerschreven in een vorig verslag: De voorbije weken genoten we van de verhalen van mensen, leerden we van hun ervaring, begrepen we het belang van water en elektriciteit en weten we nu dat, om goed te smaken, het sap van de mango over je kin moet lopen. De voorbije weken werden we overdonderd door mensen met een visie, door de gedrevenheid en door het vakmanschap van vele vrouwen en mannen. Sommige beelden raakten ons heel diep, in ons hoofd is nu stilte nodig.
Beste sponsor, Een Afrikaans spreekwoord zegt : ”It is only when the teeth come together that they will crash the bone”. Het VTC, Kidiki School en Kyebajja Tobona kunnen nu méér dan ooit plannen en dromen en hun toekomst waar maken. Dynamiek ondersteunen werkt.
Voor alles, hun en onze grote dank. frieda en jos voor altijd bij ons.
Aanvulling na mijn vertrek: alle tafels en stoelen voor de computerklas staan nu in Kidiki. De kinderen van Paul leren hun papa hoe het moet met de laptop.
19
en de vrouwen van de vrouwengroep genoten van hun uitstap naar de Agriculture Show. Ze verbouwen nu o.m. ook nieuwe gewassen: wortelen, spinazie,...
Onze plannen voor de komende jaren kan je lezen in het activiteitenrapport (zie bijlage in de mail).
Wil je met ons meedenken/meewerken bel, schrijf, mail:
Frieda De Lannoy :
[email protected] +32 2 305 83 56 Melsbroeksestraat 30 1830 Machelen
of
0484 721 853
Wil je financieel steunen: 1.
Met fiscaal attest (vanaf €40), dan kan je storten op
rekeningnummer: BE84 435-8034101-59 BIC KREDBEBB van: VIA DON BOSCO, Guldendallaan 90, 1150 St. Pieters- Woluwe. met de vermelding: B644 Namwendwa Uganda school---fiscaal attest 2. Wil je lid worden van de Kyebajja Tobona Women’s Group: Stort €2 per maand op rekening nummer BE22 979-4256790-47 (BIC: ARSPBE22) van F. De Lannoy met de vermelding “Kyebajja Tobona Women’s Group” en stuur ons een mailtje met de bevestiging van je instap.
[email protected] Onze website: http://users.telenet.be/okwagaanana Dankbare groet aan U allen.
20
