Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA Werking en toepassingen Wat doet dit medicijn en waarbij wordt het gebruikt? De werkzame stof in Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA is dexamethason. Dexamethason behoort tot de groep geneesmiddelen die bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd worden genoemd. Natuurlijke bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties en zijn nodig voor het vrijmaken en opslaan van energie, mineralen en zouten. Dexamethason wordt toegepast bij zeer veel aandoeningen, waarbij ontstekingsverschijnselen een rol spelen, zoals astma, COPD, reuma, multiple sclerose (MS), lupus erythematodes (LE), bepaalde bloedziekten, de darmziekten colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, allergische reacties, ernstige misselijkheid door chemotherapie, bepaalde vormen van kanker, ter voorkoming van afstotingsreacties na orgaantransplantaties, bij de ziekte van Addison en de ziekte van Cushing. De werking van dexamethason als onderdeel van behandeling tegen kanker is divers. Het verbetert de eetlust, vermindert vermoeidheid en zorgt er vaak voor dat u zich beter voelt. Verder gaat dexamethason de zwelling van tumoren tegen en kan daarom bij tumoren die tegen zenuwen aandrukken de pijn verminderen. Bij de ziekte van Kahler verlaagt dexamethason de hoeveelheid calcium in het bloed wat bij deze ziekte is verhoogd. Veel medicijnen tegen kanker veroorzaken ernstige misselijkheid. Dexamethason kan deze vorm van misselijkheid verminderen. Vaak wordt het in combinatie met een ander middel tegen misselijkheid gebruikt (zoals metoclopramide, domperidon, ondansetron (Zofran) of granisetron (Kytril)). Artsen schrijven Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA meestal voor als stootkuur (behandeling 1-2 dagen tot 2 weken), als langdurige behandeling, als onderdeel van een behandeling tegen kanker en als substitutietherapie. Een stootkuur is een behandeling van enkele dagen tot twee weken met een hoge dosering dexamethason. Meestal merkt u de werking binnen enkele uren. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen tot u de werking merkt van een ander middel, waarvan het effect langzamer intreedt. Een langdurige behandeling duurt enkele maanden of langer en bestaat uit een normale dosering dexamethason. Een langdurige behandeling wordt toegepast bij ernstige ziekten waarbij ontstekingsverschijnselen een rol spelen, waarbij andere geneesmiddelen niet of onvoldoende werken. Bij deze aandoeningen kan het enkele weken duren voor u het effect van dexamethason merkt. Dexamethason wordt tevens toegepast als subsitutietherapie. Dat betekent dat men een tekort aan een lichaamseigen stof aanvult met een medicijn. In dit geval is dat bij een tekort aan het lichaamseigen bijnierschorshormoon dexamethason, zoals bij de ziekte van Addison, of de ziekte van Cushing. Bijwerkingen Op welke bijwerkingen moet ik letten? Behalve het gewenste effect kan dit middel bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van uw eigen gevoeligheid voor deze bijwerkingen, de hoeveelheid dexamethason die u gebruikt en de lengte van de behandeling. Vraag uw arts welke bijwerkingen u kunt verwachten. In het algemeen geldt het volgende. Bij substitutietherapie heeft u weinig kans op bijwerkingen.
1
Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA
Bij een stootkuur gebruikt u gedurende enkele dagen tot weken een hoge dosering van 3 mg tot 8 mg dexamethason. De bijwerkingen die u daarbij ervaart, zijn in het algemeen niet gevaarlijk of schadelijk, soms wel lastig of vervelend. Bij langdurig gebruik gaan de meeste bijwerkingen na enkele dagen tot weken over, als u aan het middel gewend bent geraakt. Na enkele weken gebruik heeft u wel kans op bijwerkingen, die optreden bij langdurig gebruik. Dit is ook het geval bij kortdurende behandelingen met doseringen vanaf 3 mg die vaak herhaald worden. Bijvoorbeeld vaker dan vier keer per jaar een stootkuur.
De belangrijkste bijwerkingen die kunnen voorkomen zijn de volgende. Meteen vanaf het begin van de behandeling Soms: maag- of darmklachten. Door het middel vlak voor of tijdens de maaltijd in te nemen kunt u deze klachten voorkomen. De maag- en darmwand kunnen gevoeliger zijn, waardoor eerder maag- en darmzweren ontstaan. Overleg voor gebruik met uw arts als u recent een maag- of darmzweer heeft gehad of die nu nog heeft. Eventueel kan uw arts een maagzuurbeschermend middel voorschrijven. Tijdelijke veranderingen in gevoel en stemming, die per persoon kunnen verschillen. Men kan energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of vermoeid. Overleg voor gebruik met uw arts als u depressief bent of hiervoor wordt behandeld. Mocht u veel last hebben van stemmingsveranderingen, vraag dan uw arts om advies. Mogelijk kan de dosering enigszins worden verlaagd. Bij slaapproblemen door rusteloosheid kan het helpen het middel in één keer vroeg op de dag in te nemen. Omdat bijnierschorshormonen de aanmaak en afbraak van koolhydraten beïnvloeden, kunnen bij mensen die daarvoor gevoelig zijn, verschijnselen van diabetes (suikerziekte) ontstaan. Zij merken dit doordat zij veel dorst krijgen en veel moeten plassen. Dit kan vooral optreden bij mensen boven de 75 jaar. Mensen met diabetes kunnen tijdens de behandeling meer insuline of bloedsuikerverlagende tabletten nodig hebben. Meet extra vaak uw bloedglucosegehalte. Slecht genezende wonden en meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels. Start de behandeling niet, als het enigszins kan, als u last heeft van aandoeningen die zijn veroorzaakt door infecties van bacteriën, schimmels of virussen. Als de infectie uit de hand loopt, heeft u dat niet in de gaten, omdat bijnierschorshormonen ontstekingsverschijnselen, zoals roodheid en zwelling, tegengaan. Mocht zich een infectie tijdens het gebruik voordoen, bespreek dan met de arts wat u moet doen. Neem in elk geval contact op bij plotseling opkomende ontstekingen, bij ontstekingen in of rond het oog en bij een ontsteking waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus is veroorzaakt. Overleg met uw arts als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting. Raadpleeg uw arts als u een wond heeft die slecht geneest. Een verhoogde oogboldruk kan ontstaan bij personen die daarvoor gevoelig zijn. Overleg voor gebruik met uw arts als u een verhoogde oogboldruk (glaucoom) heeft, terwijl deze niet wordt behandeld door de oogarts. Bij sommige vrouwen blijft de menstruatie uit tijdens de behandeling. U kunt last krijgen van spierzwakte en vermoeidheid. Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen extra last van hun aandoening krijgen. Overleg hierover met uw arts. Stoornissen in het hartritme. U kunt een licht verhoogd risico op hartritmestoornissen hebben. 2
Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA Alleen als u extra gevoelig bent voor één van de bijwerkingen of als u vaker in korte tijd stootkuren gebruikt, kunt u de bijwerkingen ervaren, die we hieronder noemen. Deze bijwerkingen treden meestal niet op bij hoeveelheden van minder dan 1 mg dexamethason per dag. Na gebruik van meer dan drie weken Sommige mensen worden dikker door de veranderde opbouw en afbraak van vet, door een toename van de eetlust en door het vasthouden van vocht. Het is vaak nodig de eetgewoontes aan te passen om het gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen. Vraag uw huisarts om een verwijzing. Regelmatig krijgen mensen een opgezwollen gezicht. Dit is voor velen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het is niet altijd mooi en terwijl het niet goed met hen gaat, zien zij er voor hun omgeving juist 'welvarend' uit. Dunne huid, waardoor het de onderliggende weefsels minder goed beschermt. Hierdoor kunt u eerder last krijgen van blauwe plekken en streepvormige littekens (striae). Enige maanden na het stoppen met de behandeling moet de huid weer zijn normale dikte terug hebben. De littekens verdwijnen niet meer. Andere effecten op de huid zijn dat wonden minder goed en minder snel genezen en dat er een verhoogde kans is op acne (jeugdpuistjes) en overmatige haargroei, vooral in het gezicht. Vermindering van de werking van de bijnierschors. Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van, maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan een half jaar duren. Moet u tijdens of binnen een halfjaar na beëindiging van de behandeling een medische ingreep ondergaan? Vertel dan altijd dat u een bijnierschorshormoon gebruikt, of gebruikt heeft. Na operaties heeft uw lichaam extra bijnierschorshormoon nodig. Omdat uw bijnierschors deze op dit moment zelf niet kan aanmaken moet de dosering vaak worden aangepast. Na enkele maanden gebruik Dit is een gebruik van enkele maanden of verschillende kortdurende kuren met een hoge dosering achter elkaar. Bijvoorbeeld meer dan vier per jaar. De bijwerkingen kunnen na enkele maanden optreden, of pas na het stoppen met een langdurige behandeling. Ze komen meestal alleen voor als u meer dan 1 mg dexamethason per dag gebruikt.
Verlies van botweefsel (osteoporose). De botten worden dan brozer, waardoor deze eerder breken. Vooral op oudere leeftijd zal het gebruik van bijnierschorshormonen het natuurlijke afbraakproces van de botten versterken. Maar ook wanneer u de bijnierschorshormonen op jonge of middelbare leeftijd gebruikt, heeft u op latere leeftijd meer kans op botontkalking. Het is daarom belangrijk tijdens het gebruik van de bijnierschorshormonen veel kalk te gebruiken (in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten). Ook lichaamsbeweging zorgt voor een actieve opbouw van de botten. Een blijvende vertroebeling van de ooglens (cataract) kan ontstaan. Neem contact op met uw arts als u veranderingen in uw gezichtsvermogen opmerkt. Bij ouderen en mensen met diabetes kan ouderdomsstaar wat eerder ontstaan dan normaal zou gebeuren. Ouderdomsstaar is een blijvende vertroebeling van de ooglens. Neem contact op met een oogarts als u wazig gaat zien en vermeld dan dat u een bijnierschorshormoon gebruikt. Het
3
Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA
gezichtsvermogen kan met een bril vaak nog goed worden gecorrigeerd. Mocht na verloop van tijd het gezichtsvermogen te slecht zijn, dan is een lensoperatie nodig. Kinderen kunnen door het gebruik soms minder hard groeien. Het is daarom belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht controleert. Als blijkt dat inderdaad groeivertraging optreedt, dan kan tijdig worden overwogen de behandeling te stoppen.
Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen, of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt. Hoe, wanneer en hoe lang? Hoe moet ik dit medicijn gebruiken? Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek. Vraag ook uw arts om een duidelijke instructie op papier. De doseringsschema's bij dit middel zijn vaak ingewikkeld, omdat u op en af moet bouwen. Hoe?
Neem dit middel vlak voor of tijdens een maaltijd in. U heeft dan minder kans op maagklachten.
Wanneer? Zodra u het middel in huis heeft, kunt u het het beste meteen innemen. Soms moet u dit middel in het begin twee tot vier keer per dag innemen, om er zo aan te wennen. Zodra u minder last heeft van de bijwerkingen, zoals misselijkheid, kunt u proberen de hoeveelheid voor één dag in één keer in te nemen. U voorkomt hiermee bijwerkingen op de lange termijn. Als u het één keer per dag inneemt, doe dat dan vroeg in de ochtend. Bijvoorbeeld bij het ontbijt. U beperkt hierdoor het remmende effect op de eigen bijnierschors. Hoe lang? Een stootkuur duurt meestal tussen de vijf en tien dagen. Soms moet u de dosis aan het einde van de kuur langzaam afbouwen, bijvoorbeeld door elke dag één dosis minder in te nemen. Dosis vergeten? Wat moet ik doen als ik een dosis ben vergeten? De vergeten dosis moet u alsnog zo snel mogelijk innemen. Gebruikt u dexamethason echter één keer per dag 's ochtends en is het al later dan drie uur in de middag? Sla de vergeten dosis dan over. Maak wel de volledige kuur af, dus verleng de kuur met de dag dat u een dosis heeft overgeslagen. Wanneer u te veel heeft ingenomen, neem dan contact op met uw apotheker of behandelend arts. Autorijden, alcohol, voeding Als ik dit medicijn gebruik, mag ik dan... autorijden, alcohol drinken en alles eten? Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.
4
Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA Wisselwerking Heeft dit medicijn een wisselwerking met andere medicijnen? Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'. De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende. Pas op met het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, carbasalaatcalcium, diclofenac, ibuprofen en naproxen. Ontstekingsremmende pijnstillers hebben als bijwerking maag- en darmzweren. Dexamethason kan de kans op deze bijwerking verhogen. De pijnstiller paracetamol heeft deze bijwerking niet. Deze kunt u wel veilig gebruiken. De middelen tegen hiv-infectie atazanavir, darunavir, efavirenz, fosamprenavir, indinavir, lopinavir/ritonavir, maraviroc, nevirapine, nelfinavir, ritonavir, saquinavir en tipranavir. De hoeveelheid van deze middelen in het bloed kan te laag worden. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen. Bepaalde vaccins, zoals het BMR-vaccin, het gelekoortsvaccin en de capsules met buiktyfusvaccin. Dexamethason vermindert de werking van deze vaccins. Het BMR-vaccin en het gelekoortsvaccin mag u niet gebruiken als u meer dan twee weken dexmethason gebruikt. Het buiktyfusvaccin dat u via de mond kunt innemen, mag u ook niet gebruiken. Het is wel mogelijk het buiktyfusvaccin via een injectie te krijgen. Neem hierover contact op met uw arts. Middelen onder andere gebruikt bij epilepsie die een van de volgende bestanddelen bevatten: carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne of primidon en het middel tegen tuberculose rifampicine. Deze middelen kunnen de hoeveelheid dexamethason in het bloed verlagen. Bij stoppen verhogen ze juist de hoeveelheid dexamethason. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Dus ook als u met een van deze middelen gaat stoppen. De middelen tegen kanker, dasatinib, erlotinib, imatinib, irinotecan, sorafenib en sunitinib. De hoeveelheid van deze middelen in het bloed kan te laag worden. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen. Het afweeronderdrukkende middel temsirolimus. De hoeveelheid hiervan in uw bloed kan afnemen door dexamethason. Overleg hierover met uw arts. Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts. Zwangerschap en borstvoeding Kan ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef? Zwangerschap Een korte stootkuur kunt u soms volgen tijdens zwangerschap of als u zwanger wilt worden. Overleg hierover met uw arts. Over een behandeling van meerdere weken of langer zult u samen met uw arts een afweging moeten maken tussen de voordelen van de behandeling en de risico's voor het kind. De effecten op het ongeboren kind zijn nog niet allemaal bekend, maar duidelijk is dat het kind minder goed kan groeien.
5
Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA Borstvoeding Tijdens een stootkuur gedurende tien dagen met een lage dosering kunt u borstvoeding geven. Het geeft dan weinig risico voor de baby. Tijdens een behandeling van meerdere weken of langer kunt u beter geen borstvoeding geven. Wanneer niet gebruiken? Wanneer mag ik dit medicijn niet gebruiken? U mag dit middel niet gebruiken Wanneer u eerder overgevoelig heeft gereageerd op dexamethason of middelen die hierop lijken (corticosteroiden). Wanneer u een infectie heeft veroorzaakt door bacteriën, virussen (bijvoorbeeld waterpokken), schimmels of een tropische worminfectie. Wanneer u slecht genezende wonden heeft. Zie voor meer informatie ook de rubrieken ‘Bijwerkingen’ en ‘Zwangerschap en borstvoeding’. Stoppen Kan ik zomaar met dit medicijn stoppen? Gebruikt u dit middel enkele dagen? Dan kunt u in één keer stoppen zonder dat er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Gebruikt u dit middel korter dan drie weken achter elkaar? Meestal kunt u in één keer stoppen, zonder dat er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Soms heeft de arts voor u wel een afbouwschema voorgesteld. Vaak is dat om een terugkeer van de aandoening te voorkomen. Bij astma stapt u soms over op inhalaties met een bijnierschorshormoon. Gebruikt u dit middel langer dan drie weken achter elkaar? Bouw dan langzaam af in overleg met uw arts. Bij plotseling stoppen kunt u last krijgen van ernstige ziekteverschijnselen, zoals diarree, misselijkheid, zwakte en vermoeidheid. Die ziekteverschijnselen ontstaan doordat uw eigen bijnierschors tijdens het gebruik minder hormonen aanmaakt. Er is immers al voldoende bijnierschorshormoon in het lichaam aanwezig. Bij plotseling stoppen kan de bijnierschors de hormonen niet ineens weer aanmaken. Het duurt enige weken tot soms meer dan een jaar voor de bijnierschors weer helemaal op gang is. Bij ziektes waarbij het lichaam zelf geen of onvoldoende bijnierschorshormonen aanmaakt, zal de bijnierschors niet of nauwelijks meer op gang komen. U moet dit middel daarom levenslang gebruiken. Samenstelling Wat zit er in dit medicijn? Dexamethasondrank bevat per ml 1 mg dexamethason en als conserveermiddel methylparahydroxybenzoaat. Verder bevat de drank natriumedetaat, natriumfosfaten, bananenessence en sorbitol. Bewaren Hoe moet ik dit medicijn bewaren? Bewaar de drank bij kamertemperatuur. De dexamethasondrank is dan houdbaar tot de uiterste gebruiksdatum die op de verpakking staat. Na openen is de drank nog maximaal zes maanden houdbaar.
6
Dexamethasondrank 1 mg/ml LNA Deze Patient Informatie Folder (P.I.F.) geeft (beperkte) algemene informatie over het product. De afleverende apotheek kan niet juridisch aansprakelijk gesteld worden voor de informatie van dit document. Ceban, februari 2013
7
