MEMO Van Aan Datum Kenmerk Betreft
Rick Naaktgeboren, Gea Davids en Aliën van der Haar MT SO, Stichting Dordrecht Nederland - Dordrecht Zuid-Afrika 5 juni 2013 Reisverslag
Zuid Afrika Maandag 20 mei Ontbijt 08.00 uur, wandeling door Dordrecht1. Bezoek aan Anderson Gedenk Museum met vooral informatie over de blanke voorouders. Eén – te donkere – kamer gevuld met rotstekeningen. Ook info over Dordrecht, Nederland! Eerste, maar eigenlijk elke, meeting start met gebed. Veel drukte, iedereen opgetrommeld. Municipal manager, councillors, ward councillors, hoofden van dienst en medewerkers. Discussie over het te volgen programma van de week, er volgen ‘enige’ aanpassingen.2
Dordrecht Valentine’s
Gesprek met Pindy (ass. Local Economic Development (LED) manager), zij is betrokken bij het project ‘hawker stalls’ (hokjes voor straatverkopers) afgekeken uit Stutterheim en bij het stimuleren van toerisme o.a. door alle stakeholders bij elkaar te zetten en met elkaar te overleggen over bijvoorbeeld een gezamenlijke brochure. Vervolgens bezoek aan diverse projecten Bezoek internet café van jonge ondernemers. Ook foto afdruk, kopieën, Hulp van nationale overheid social department. Prijs van provincie gehaald i.k.v. succesvolle ontwikkeling. Ondernemers zijn ideëel, ze willen jongeren uit township helpen maar vergeten eigen business case en verdien model. 20 bezoekers per dag. Economisch project met sociale trekjes. Bezoek Good Samaritan home care vanuit RK kerk. Helpen met HIV/Aids bestrijding, opvang wezen enz. Waterput gerealiseerd met hulp van RK kerk in Dordrecht. Sociaal project met economische trekjes.
Rotstekening
Museum
1
Dordrecht is onderdeel van Emalehleni, in het district Chris Hani en van de provincie Oost Kaap. Dordrecht vormt samen met Indwe en Lady Frere Emalahleni. Het laatste dorp is het grootste en heeft de meeste economische activiteit, daar zitten ook de ambtenaren van de Emalehleni Local Municipality ((ELM). Elitheni Mining ontwikkelt in Indwe een mijn, waaruit veel directe en indirecte werkgelegenheid zal voortkomen. Dordrecht blijft wat achter, en heeft dat gevoel ook. Wilden zich eigenlijk aansluiten bij een andere gemeente. Dordrecht ligt op 1.500 meter, de bergachtige streek heeft iets desolaats beetje vergelijkbaar met het hooggebergte van Schotland. De stad telt zo’n 5.000 inwoners in de kern en ca. 15.000 in het nabijgelegen Township Sinako. 2 Organisatie van ELM: Portfolio heads (wethouder) voor infrastructure, corporate services, IPED (Integrated Planning and Economic Development), finance en community services (o.a. sociaal). Wethouders sturen afdelingen aan.
1
Lunch in stadsaal Bezoek ACVV (afrikaner christelijke vrouwen vereniging). Moestuin project helpen 500 families met eigen moestuin. Voor verse groenten en zelfhulp. Ook naaiproject. Nelly van Rooyen – social worker – schrok van zoveel aandacht. Rep up – samenvatting van de dag, wat hebben we ervan geleerd. Volgens gemeente secretaris was geen van de projecten LED waardig want te weinig georiënteerd op creëren van banen. Meer focus nodig. Ook burgemeester aanwezig. Dinsdag 21 mei Diverse presentaties Presentatie Masterplan – visie tot 2030 in aanwezigheid van o.a. Burgemeester, wethouders, raadsleden en ambtenaren. Laatste presentatie van het masterplan voor de gemeente door externe consultant. Presentatie door Simo Consulting Services met hulp van powerpoint presentatie. Las elke slide letterlijk vòòr, geen plaatjes en foto’s. Masterplan of niet? Het rapport is een vreselijk dik boekwerk geworden waarin de juiste paragrafen – de synergie – nog ontbreken. Het plan omvat 6 hoofdstukken, waaronder het integrated waste management, transport, housing, tourism en agricultural plan, ELM moet, volgens het ‘Masterplan’, een attractieve, concurrerende en efficiënte bestemming zijn om in te investeren door te profiteren van de investering van komst van de nieuwe kolenmijn. Er is veel input en analyse en veel plannen, maar nog geen heldere doelen en vertaling. Vervolg zweeft tussen strategie en uitvoering. Concreet masterplan voor Indwe met veel ambitie en veel korte termijn acties, maar zijn deze haalbaar. Meeste discussie ging over een plaatje met de ontwikkeling van Indwe. Erg politieke reacties van councillors. De opdracht naar consultant was niet duidelijk of veranderde steeds. Dat zie je dan ook in het eindresultaat. Het Masterplan was eigenlijk meer een studie naar de effecten van de Elitheni kolenmijn in Indwe, waarbij opviel dat de ambities (te) hoog waren en het niet altijd even realistisch was. Consultant heeft te veel zijn eigen gang kunnen gaan, met helaas te weinig input van de betrokken ambtenaren. De bijlagen waren alle huidige plannen met een nietje er door heen. Tijd tussen concept en deze bespreking duurde veel te lang – bijna twee jaar (!), zodat veel info niet up to date was. Townplanner kreeg onder uit de zak, was onvoldoende aan gehaakt.
Sinako internet café
Waterput
De weg door Dordrecht
Waste management
Tijdens lunch gesproken met assistent townplanner. Net afgestudeerd aan universiteit. Heeft weinig geloof in ambities, verwacht dat in 2030 ELM er nog hetzelfde uit ziet. Basis is nog niet op orde, geen water geen elektriciteit slechte wegen veel armoede. Gaat in september master PM doen en wil dan baan zoeken in andere stad. Vindt het moeilijk om aan te geven wat er zou moeten gebeuren om haar vast te houden of terug te laten keren.
Presentatie over Sinako Zwelethemba project - housing
2
project waarbij 289 huizen die last hadden van grondwater worden gebouwd door de mensen zelf, waarbij ieder persoonlijk subsidie kan krijgen. Habitat for Humanity helpt bewoners met o.a. subsidieformulier in te vullen en aan te vragen. Ook bepalen zij de trainingsbehoefte van de bewoners en zullen doelgericht trainingen organiseren. Huizen worden gebouwd met stenen van de lokale ‘brickmakers’ Presentatie Integrated Development Plan (IDP) – soort begroting met allerlei projecten voor komend jaar. Het IDP is een wensenlijst vanuit alle wards.
Daarna naar sportveld waar Field Band aan het oefenen was met materiaal van Jubal. Tijdens braai gesproken met building inspector. Jonge kerel van 28 woont in Queenstown, afgestudeerd architect. Werkt vanaf 2010 bij ELM. Is enthousiast binnen gekomen maar raakt gefrustreerd, slechts beperkt deel van zijn capaciteit wordt benut, zoals bij nieuwbouw bibliotheek en bij Sinako project. Heeft besloten na enige teleurstellende ervaringen om alleen zijn werk te doen. Is ook teleurgesteld in ANC, verkeerd beleid bijvoorbeeld bij housing geven huize nu aan armen, mensen met klein salaris hebben zoiets niet. RDP huizen zijn gratis, ze hoeven geen huur te betalen o.i.d.. Dat geeft geen prikkel om goed te onderhouden.
Slechte wegen
Field Band
Na eten met veel vlees en 'champagne' koffie gedronken bij Charlotte van den Berg, verpleegster in kliniek. Man was net overleden. Schetste somber beeld over HIV en tuberculose, over Afrikaanse mannen en over toenemende onveiligheid. Bevlogen en bewogen. Woensdag 22 mei Bezoek aan diverse projecten met groot gezelschap waaronder de burgemeester van het district Chris Hani en burgemeester ELM. Bezoeken met dubbele agenda. Kennisuitwisseling en hoe kan regio bijdragen aan projecten? De Kloof - verrassende wandeling, groen veel bomen stroompje, langs dam die in 2011 doorgebroken is, eindigt bij 3 bungalows, zijn te huur, capaciteit 3/4 personen, door dam matige bezetting, 1 x per 5 mnd. wel schoon gehouden! Matige entree, geen info bord bij begin, geen bewegwijzering vanaf de weg en op route. Collegae uit Zuid Afrika liepen te zuchten en te steunen, vinden wandelen maar helemaal niets. Ze gaan liever met de auto. Wandelen is voor arme mensen! Munnik farm – voormalig eigendom van rechter, groot en ruim, veel kamers. Potentie maar veel achterstallig onderhoud. Verbinding met kloof? Wild farm, hotel, gaming. Hoge investeringen en hoge onderhoudskosten. Buitenhuis – was ook eigendom van Munnik familie. Kleiner lieflijker. Mooie details, grote keuken. Meer potentie bijv als training centrum of theehuis, restaurant. Markt doelgroep ? Allebei iets te ver van dorp? De gemeente Emalahleni heeft beide locaties aangekocht maar doet nu niets met de farms. Koffie fontein - coöperatie met koeien, scharrelende plofkippen, verbouwing gewassen ed. Veel ouderen, weinig jongeren. Is niet interessant te hard werken. Landbouw hip maken voor jeugd. 23 koeien geven ca 15
De Kloof
Doorgebroken dam
3
liter melk per koe per dag. (in Nederland is dit gemiddeld 25 liter ) Moet hoger, 18 mensen werken in coöp. Regio burgemeester doet toezegging om bij kippen te helpen en droeg burgemeester ELM op om te helpen om de productiviteit van de koeien te verbeteren. Verse kip als snack rondom grote tafel. Councillor helpt met roeren en bedienen! Youth centre - vm school gebruikt voor sport en oefen ruimte field band. Internet café in container maar zonder internet en stroom: wie verantwoordelijk? Dit lijkt een concurrent van het Youth Centre Sinakho, op nog geen 200 meter afstand van elkaar. Wie coördineert dit? Suggestie gegeven om deze container om te bouwen tot een mobiele internetcabine voor het township en villages? Kaasfabriek - wacht op heringebruikneming. Alle apparatuur staat er nog. Ingewikkelde constructie: wie is er van? Hebben 10.000 liter melk per dag nodig om rendabel te zijn. Oorspronkelijke melkleveranciers waren o.a. koffiefontein en een andere dairyfarm in Dordrecht. Dat zijn veel boeren! Eastern Cape Development Corporation (ECDC) is betrokken evenals district Chris Hani en gemeente. Wie heeft de lead in herontwikkeling? Grond is van gemeente, gebouw is van district. District heeft lening van ECDC en van bank overgenomen en zoekt nu investeerders. Stichting heeft toezegging gedaan aan burg ELM om private partner te zoeken.
Terug in stadsaal lunch en evaluatie (rep up) om burgemeester district input te geven voor vervolg. Concreet om subsidie aanvraag voor Kloof snel in te dienen, o.a. voor signs. Wel beperkingen aangegeven van ontwikkeling Kloof als toeristische trekker. Is leuk voor de bezoekers die al in Dordrecht zijn, maar hiervoor komen de toeristen niet speciaal naar Dordrecht. Munnik farm diverse voorstellen geen overeenstemming, naar ministerie landbouw voor ideeën goede graslanden maar risico overbegrazing en overname inheems gras door geen gebruik. Munnik was rechter en heeft zwarten veroordeeld. Dus cultureel heritage?
Munnik Farm
Munnik Farm – buitenhuis
Koffie Fontein – Plofkippen
Internet café – Youth Centre
Daarna voorbereiding programma volgende dag. Geheel programma opgesteld door afwezigheid medewerker CMRA3. Diner met discussie collega’s ELM over ritueel begraven, rol man en vrouw, xhosa tradities, besnijdenis, homohuwelijk ed. Donderdag 23 mei Introductie Rick namens trojka. Good news (break) en bad news (mobiel uit! en voorkomen binnen- en buiten lopen. Interactieve workshop dus input van alle deelnemers en verwachtingen van de dag. wanneer zijn we aan het einde van de dag tevreden? Verhaal Gea – apenkooi en banaan. Ofwel blijf betrokken als ambtenaar, blijf je verbazen en blijf je eigen ideeën ventileren Aliën – wat verwacht je van LED? Daaruit kwamen de
Kaasfabriek
3
The Centre for Municipal Research and Advice (CMRA) is een dochter van VNG International en SALGA (de Zuid Afrikaanse VNG) en heeft tot doel lokale overheden te ondersteunen.
4
volgende antwoorden: o Boost voor de lokale economie o Werkgelegenheid o Scheppen van banen o Sociaal-economische groei o Verbeteren van kwaliteit van leven o Verminderen van armoede o Faciliteren van ondernemers o De gemeenschap te helpen in haar ontwikkeling o De gemeente te helpen de inkomsten te verhogen Binnenkomst Shannon van CMRA, overleg over verdere programma. Wat is LED en wat is LED strategie?. Wat is LED en wat is het zeker niet: o Road map o Een plan voor lokale economische ontwikkeling o LED geeft een strategische richting o LED is een proces o LED gaat niet in detail o LED omvat geen (concrete) projecten o LED maakt gebruik van de beleidscirkel: willen (draagvlak creëren), weten (uitgangssituatie in beeld), wegen (prioriteiten bepalen), werken (beleid uitwerken en verankeren) en waken (evalueren en bijstellen). Stakeholderanalyse via mindmappen. Afspraak dat ELM namen, mailadressen en prioriteit aan geeft over wie uit te nodigen voor volgende workshop om situatie analyse te bespreken en te presenteren aan belangrijkste stakeholders. Gevolgd door presentatie Shannon over proces en inhoud LED strategie. Maak eerst een analyse van huidige situatie op basis van beschikbare statistieken, gegevens en feiten. Bepaal waar de kansrijke markten liggen en vergelijk het met de steen in de vijver: begin met de lokale markt en focus niet gelijk op de internationale markt. Ken je beperkingen. Betrek zowel de formele als informele (zoals de kappers en kleermakers aan huis, de stenenmakers) economie. Afspraken over vervolg met van onze kant enige twijfel over proces en inzet van ELM. Wie is verantwoordelijk en aanspreekpunt? Wie gaat werken aan situatie analyse en het in beeld brengen van de uitgangssituatie en wanneer is het klaar? Ambitieuze doelstelling om eind augustus definitief eindrapport te presenteren. Nkululo en Bathwanda waren druk met andere dingen evenals departmenthead corporate services (de zebra) (regelen van farewell party). Overall was men zeer tevreden over de dag. Met Shannon passie voor toerisme besproken. Ze was bang dat de focus erg op de ontwikkeling van toerisme zou liggen, maar dat hadden we de vorige dag al gedresseerd. Er ontbreekt een competitieve voordeel (advantage) op het gebied van toerisme. De Kloof is leuk voor erbij, voor als er al toeristen in Dordrecht zijn, maar is geen zelfstandige trekker. De basis ontbreekt. Op de website staan geen toeristische foto's en geen info over de B&B's. Daarom heeft Shannon in Queenstown overnacht.
Hoerskool
Ervaar Dordrecht Gastvrijheid
Groepsfoto
Stakeholders
5
Om 17.00 uur opgehaald door Nkululu voor farewell party in een mooie B&B. Alle deelnemers waren er!
Farewell Party
Algemeen De focus en aanleiding van het bezoek lag op de LED strategie. Zoals al werd voorspeld door Gea werd het programma totaal anders was dan wat we er van te voren hadden verwacht. In plaats van 4 dagen samen met een adviseur van CMRA trainingen te geven en te krijgen voor ambtenaren, werd het een geheel andere opzet. Het gehele programma stond wel in het teken van LED, maar was veel breder zowel qua doelstelling, als qua inhoud als qua deelnemers. Dat was even de knop omdraaien en schakelen, maar prima voor het proces. De plannen en projecten zijn niet altijd even realistisch. Daarnaast wordt de voortgang soms belemmerd door zaken uit het verleden. Wat zal er gebeuren als zwart en blank zonder vooroordelen en zonder terug te kijken naar het verleden de handen in elkaar zouden slaan en gezamenlijk ELM verder zouden helpen?
6
