!!!!!!!!! AANMELDEN EXCURSIE NAAR ZEELAND !!!!!!!!!! (vóór 20 september bij Corry Lunenburg tel. 0413-36 71 45) 1. Info van bestuur en werkgroepen
MEDEDELINGENBLAD Heemkundekring “Vehchele” is aangesloten bij de “Stichting Brabants Heem” en opgericht op 28 april 1981. Secretariaat: Heemkamer: Bankrelatie: Redactie:
Bouwmeesterstraat 3, 5462 CP Veghel Mevr. Corry Lunenburg, tel. (0413) 36 71 45 In “Het Raadhuis”, Markt 1 te Veghel, tel. 06-27343727 (tijdens openingsuren) gewijzigd!!!! Rabobank Uden Veghel, rekeningnr. 15.33.93.173 t.n.v. Heemkundekring “Vehchele” Henk van der Voort, Esdoornstraat 7, 5461 CH Veghel. Tel. (0413) 36 36 51
2012-05
sept 2012
Heemkamer De heemkamer in “Het Raadhuis” is elke maandagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur geopend, behalve met carnaval, juli en augustus. U bent altijd welkom om materiaal af te geven, zoals bidprentjes, oude foto’s om te scannen of spulletjes van vroeger, waarvan u weet dat uw kinderen er niets meer mee zullen doen. Voor ons (en ons nageslacht) kan dit materiaal soms waardevol zijn. Ook kunt u eens oude foto’s bekijken en uw commentaar geven of gewoon even een praatje komen maken onder het genot van een kopje koffie. Tijdens openingsuren is de heemkamer bereikbaar onder het gewijzigde telefoonnummer 06-27343727. Kroniek “Van Vehchele tot Veghel” Voor kleine artikeltjes in onze kroniek zijn wij nog steeds op zoek naar mensen, die een dierbaar voorwerp uit het verleden bezitten en daar een leuk verhaal over kunnen vertellen. Dat kan een gebruiksvoorwerp zijn of iets religieus, maar ook als u een interessant verhaal kunt vertellen over oude gebruiken in gezin, kerk, op school of ergens anders kunt u contact opnemen met dhr. Nico Vreeswijk. Telefoon 0413-340954.
Inhoud: 2. Terugblik op Slokdarmfestival van 29 en 30 juni, 1 juli 2012. 1. 2. 3. 4. 5.
Info van bestuur en werkgroepen. Terugblik op het Slokdarmfestival. Terugblik Open Monumenten Dagen. Excursie 27 september naar heemhuis in Zeeland. Lezing 2 oktober door dhr. Gerard van Asperen onder meer over het H. Hartensemble. 6. Verder geplande lezingen. 7. Nieuwe leden. 8. Ontvangen materiaal/documentatie. 1
Slokdarmfestival 2012 is zeer goed verlopen, mede dank zij het mooie weer. Er waren ontzettend veel activiteiten op diverse plaatsen. De lampen in Hoofdstraat en Hoogstraat waren versierd met van plastic zakken gebreide lampenkappen, een fraai gezicht. Het Julianapark, het voormalige CHV-terrein en de Markt bruisten van muziek en andere activiteiten. Er waren optredens van diverse koren en artiesten. Op vrijdag was er een optreden van René Froger, op zaterdag trad Karin Bloemen op. Op zondagmorgen konden genodigden genieten van een ontbijt in het Julianapark en daarna van 2
een muzikaal optreden van Jan Rot en van Micheline van Hautum, een Belgische zangeres. Op het plein voor de Lambertuskerk maakte Vic van Heeswijk een krijttekening van de plattegrond van Veghel, naar Hendrik Verhees. Een poging om het wereldrecord krijttekenen te halen en dat is ook gelukt. Op zondag was de heemkamer open en die werd druk bezocht. 235 bezoekers kwamen een kijkje nemen in onze heemkamer. Daar was een kleine expositie ingericht. Het was de bedoeling om vergeten groenten, o.a. pastinaak, aardperen, schorseneren, rammenas, venkel, te laten zien. Helaas kon dat niet doorgaan omdat de vergeten groenten er nog niet waren, pas in september. In plaats daarvan werden foto’s getoond van een aantal vergeten groenten. Op de tafel lagen recepten met deze groenten en een aantal oude kookboeken. Via Nelly Vissers konden we een snijbonensnijder, een aardappelschiller en een worstmachine laten zien. Ook was er een petroleumstel te zien. Er werd druk gepraat over de vergeten groenten. Enkele bezoekers hadden weer een groentetuin met deze gewassen en vertelden over hun ervaringen. Veel mensen bekeken onze vitrines en er werden vragen gesteld over de voorwerpen en over de historie van Veghel. Het was voor enkele bestuursleden een drukke, maar zeer geslaagde dag. 3. Terugblik op de Open Monumenten Dagen Landelijke opening Bij de landelijke opening van de Open Monumenten Dagen 2012 op 6 september in en om kasteel Vaeshartelt (Maastricht) en Chateau St. Gerlach (Valkenburg a/d Geul) waren ook twee vertegenwoordigers van onze vereniging aanwezig. Na ontvangst met lunch, rondleidingen over het landgoed van kasteel Vaeshartelt en lezingen in Chateau St. Gerlach verrichtte Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven de officiële opening op zijn kenmerkende ludieke wijze. Mr. van Vollenhoven is zeer begaan met de monumenten in Nederland en riep op om ook natuurmonumenten te integreren in de monumentenzorg om zo alle kennis te bundelen. Na de gebruikelijke borrel zijn we weer richting Veghel vertrokken. 3
Al met al een interessante middag waar je altijd ideeën opdoet en contacten legt.
Wist u overigens dat bovenstaand prachtige Chateau St. Gerlach midden jaren negentig door het Veghelse Bouwbedrijf van de Ven volledig is gerestaureerd en omgebouwd naar hotelaccommodatie? Open Monumenten Dagen Veghel Het landelijk thema van deze dagen was “Groen van Toen” en door heemkundekring Vehchele is daarvoor in samenwerking met IVN en Fotoclub Veghel een fraai fotoboek “Groen van toen” uitgegeven met een wandeling door het centrum, langs monumentaal groen. Op beide dagen kon deze wandeling worden gelopen met een IVNgids en op zaterdag waren er twee begeleide fietstochten door Veghels Buiten. De werkgroep had bovendien een expositie ingericht met prachtige foto’s van de fotoclub, een tafel vol “Groenten van toen” en een aantal receptenboeken met deze groenten. Daarbij kreeg men hulp van de Volkstuinvereniging Veghel en de Heemkundekring uit Zeeland (met eigen heemtuin). Receptenboek “De Historische Groentehof” (als PDF) op http://www.vehchele.nl/agenda.php Het fraaie fotoboek met centrumwandeling is te koop voor het luttele bedrag van € 2,00 in de heemkamer en bij het UITPUNT 4
de officiële opening van de Open Monumenten Dagen. Dit pakte echter iets anders uit dan gebruikelijk. Amateurarcheologe Sjaan van Dijk (de “gravin” van Veghel) en een stomverbaasde Henk van der Voort werden toegesproken door de burgemeester en benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. De integrale toespraken van voorzitter Jan van Boxmeer:
Wandelroute langs monumentaal groen. Voor toelichting en mooie foto’s zie het boekje “Groen van toen”.
Diverse “groenten van toen” in de Trouwzaal
Opening Werkgroepvoorzitter Henk van Wanrooij heette de aanwezigen welkom en bedankte iedereen die aan de voorbereidingen had meegewerkt. Daarna gaf hij het woord aan burgemeester Adema voor 5
Mevrouw van Dijk- Slaats, Op de eerste plaats van harte gefeliciteerd met deze Koninklijke onderscheiding namens Heemkundekring Vehchele. Sjaan, het zal je maar overkomen dat je in een week twee nieuwe titels erbij krijgt. Overgrootmoeder van je eerste kleinkind Teun van Gerwen en vandaag lid in de Orde van Oranje Nassau. Overgrootmoeder worden is geweldig, dat overkomt je. Maar Lid in de Orde van Oranje Nassau heb je echt zelf in je eentje verdiend. Naast al je zorgen als moeder en oma deed je veel vrijwilligerswerk voor de kerk en collectes voor Hartstichting, Kankerbestrijding, Nierstichting, Prins Bernhard Fonds en de Vrouwenbond en ga je al veel jaren naar Joachim en Anna om je daar nuttig te maken voor mensen die meestal jonger zijn dan je zelf bent. Dat is een onderscheiding waard. Sjaan, al voor de Heemkundekring werd opgericht was je geïnteresseerd in de bodem van Veghel en heb je heel veel eeuwenoude scherven en andere voorwerpen gevonden. Je vindt ze niet alleen, maar je weet ook wát je vindt omdat je al jaren alles leest over archeologie. Je maakte je man Martien ook zo enthousiast dat hij je hielp om alles op te tekenen en te determineren, waar hij heel precies en goed in was, en maakte veel foto’s en filmpjes. Hij had veel humor. Toen je met enkele mensen van de werkgroep hier op de plaats waar nu de Bieb is aan Martien vroeg of hij de graven mee bloot wilde maken zei hij: “Ik weet wel wat ik liever bloot maak”. Jullie waren een geweldig koppel met dezelfde interesses. Je bent soms wel gefrustreerd geraakt doordat er zoveel vondsten niet konden worden opgetekend en vernield werden omdat je moest vluchten voor de graafmachines, zoals op De Scheifelaar waar o.a. 6
urnen en sporen in de grond zaten die wezen op bebouwing. En op de plaats van voormalig Kasteel Frisselstein, waar heel belangrijke “zaken” in de modder verdwenen. Samen met Martien en anderen hebben jullie wat archeologie betreft Veghel op de kaart gezet. Zonder jou, Sjaan, zou Veghel niet vernoemd zijn in de archeologische geschiedenis van Brabant (zie internet) Het liefste ga je nog elke dag even het Ham en Havelt op, hopelijk kun je dat nog heel lang doen. Blijf vandaag even thuis om te genieten van de eer die je toekomt. Sjaan, namens alle leden wil ik je feliciteren en een kleine blijk van waardering aanbieden. Jan v. Boxmeer Voorzitter Heemkundekring Vehchele
De gedecoreerden Henk van der Voort en Sjaan van Dijk, met in hun midden Burgemeester Ina Adema (foto Henk van Dijk)
7
Geachte gedecoreerde, Henk Lid in de Orde van Oranje Nassau. Henk, van harte gefeliciteerd met deze Koninklijke Onderscheiding. Henk, jij hebt je vrijwillig heel veel uren, dagen, jaren lang ingezet voor diverse verenigingen zoals de burgemeester in haar toespraak memoreerde, niet alleen voor Heemkundekring Vehchele. Voor onze vereniging ben je iedere dag bezig. Ik denk soms dat wat jij doet niet in een tijdsbestek van acht uur per dag mogelijk is. Toen onze vereniging even dreigde op te houden in 2005, heb jij spontaan aangegeven om in het bestuur zitting te willen nemen als de leden daarom zouden vragen. Zij hadden geen betere kandidaat kunnen kiezen, je bent alom bekend in het Veghelse verenigingsleven, al ben je eigenlijk Schijndelaar. Jij hebt samen met Wim Verkuijlen een website opgezet die veel voordeliger werkt dan die waaraan we aanvankelijk dachten, en toegankelijker voor ons amateurs. Jij bent iedere dag bezig om gegevens vast te leggen die inwoners komen brengen, en op de maandag middagen krijg je eigenlijk geen kans om daaraan te werken, want het is steeds van: Henk wat is dit, Henk ik heb een probleem met mijn computer thuis, Henk waar moeten deze boeken-films-prentjes-gebruiksvoorwerpen in het archief worden geplaatst. Afgelopen jaar heb je voor je gezondheid even moeten dimmen, maar toen de vakantieperiode aanbrak was jij het die voorstelde om ook in de vakantie op de maandag en donderdag te blijven werken in de Heemkamer. Je zei: “Er is nog zoveel te doen”. Vele uren heb je doorgebracht in de Lambertuskerk en in het klooster van onze zusters om elk detail van de glas-in-lood ramen te fotograferen. Samen met de gebruikers van dit gebouw heb jij bij de restauratie en herinrichting geadviseerd. Ook zit je in de redactieraad van ons periodiek blad KRONIEK. Je verzorgt het mededelingenblad dat vijf of zes keer per jaar uitkomt en daarbij gaat het niet alleen om de artikelen die geplaatst worden maar ook heb jij door goede vrienden de mogelijkheid om het “goedkoop” te drukken. Daarbij doe jij samen met je vrouw Mies ook 8
de adresstickers er op en zorgt dat het via enkele leden thuisbezorgd wordt. Henk, diverse titels zijn je toegedicht in het verleden van: Adjudant lid van de Raad van elf - auteur - Opa club - (wedstrijd)secretaris Assistent Dekenschrijver - lid van verdienste - Gildebroeder en Meester-Burger. Dit alles heeft er toe geleid dat Hare Majesteit op de hoogte is gebracht van je doen en laten en dat zij heeft besloten je te benoemen tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Wij, leden en bestuur van Heemkundekring Vehchele zijn blij voor jou en je hele familie met deze hoge onderscheiding en hopen dat je er heel veel jaren van mag genieten. Het is je gegund. Henk, namens al onze leden wil ik jou feliciteren en je een klein blijk van waardering aanbieden. Jan v. Boxmeer . Voorzitter Heemkundekring Vehchele 4. Fietstocht/excursie naar heemhuis “De Hooge Raam” in Zeeland op 27 september 2012 Donderdagmiddag 27 september 2012 brengen we een bezoek aan het prachtige heemhuis en heemtuin "De Hooge Raam" in Zeeland. De heemkundekring aldaar teelt ook “vergeten groenten” die onderwerp waren van de afgelopen Open Monumenten Dagen. We worden om 14.00 u verwacht en er zijn mensen aanwezig om uitleg te geven. Als het goed weer is willen we met de fiets gaan, het is zo’n 16 km ver. Adres Kleine Graspeel 3b, 5411 LA Zeeland. Vertrek vanaf Het Raadhuis – Veghel om 12.45 u Leden, die niet kunnen/willen fietsen kunnen natuurlijk met de auto gaan. Iedereen moet zich wel vóór 20 september opgeven als deelnemer, om de koffie te regelen. Willen leden, die met de auto gaan dan ook aangeven of ze passagiers mee willen nemen. Als slecht weer wordt verwacht, zal Corry proberen om onderling vervoer met auto's te regelen. Aanmelden en informatie Corry Lunenburg tel. 0413-36 71 45. 9
5. Lezing op 2 oktober 2012 door dhr. Gerard van Asperen bij de voorgenomen herplaatsing van het Heilig Hartensemble te Veghel. Het Heilig Hartbeeld is in 1924 geplaatst op het toenmalige Havenplein, daarvoor ‘t Hoogeind geheten. Het is geplaatst ter gelegenheid van het 25-jarige priesterjubileum van deken Franssen. Het bronzen beeld is ontworpen door August Falise, een gerenommeerd beeldend kunstenaar, die ook beelden van architect Pierre Cuypers, mgr. Zwijsen, kardinaal van Rossum, mgr. Schaepman en Jeroen Bosch op zijn naam heeft staan. De sokkel van het beeld is ontworpen door architect Joseph Cuypers, de zoon van Pierre Cuypers. Het Heilig Hartbeeld is na omzwervingen, van het plein naar de kop van de haven, via de voorzijde van de gesloopte Heilig Hartkerk in 2001, op de huidige plaats in de Vondelstraat terechtgekomen. Hier staat het nog steeds maar dan zonder het overgrote deel van de sokkel, die in feite “onlosmakelijk” bij het beeld hoort. Deze sokkel ligt thans, samen met bijbehorend hekje, opgeslagen bij bouwbedrijf Van de Ven. Het hekje heeft vanaf 1955 nog, tot voor kort, voor villa “Klondike” in de Hoogstraat gestaan. We hebben nu een unieke mogelijkheid om een en ander weer samen te voegen. In zijn lezing zal dhr. van Asperen dieper ingaan op de diverse aspecten van het ensemble en de maatschappelijke context. De broeders van Maastricht hadden zich na het overlijden van Henriëtte Smits al aan de haven gevestigd. Zij was de dochter van bierbrouwer Jan Smits en Joanna Godschalk. Het pand in de Hoogstraat is door haar erfgenamen aan de broeders verkocht. Naast de officiële intronisatie en alle voorgaande aspecten zullen tevens de verering van het Heilig Hart, met de daarbij behorende processies, aan bod komen. Ook de bouw van de Heilig Hartkerk zal worden gememoreerd. Het is toe te juichen dat na het verdwijnen van al deze relicten uit de tijd van het Rijke Roomse leven aan de Haven, Veghel West, het Heilig Hartensemble weer terug kan komen. Hiermee kunnen we,
10
gelukkig voor onze kinderen, nog een stukje van onze rijke cultuurhistorie levend houden.
5. Ontvangen materiaal/documentatie Van mevr. Mary-An van Os ontvingen we een aantal genealogische tijdschriften.
Verder geplande lezingen: 6-11-2012 Wim Boeijen: Het leven anno 1930-1945. Mobilisatie en oorlog 11-12-2012 Ad Rooms: Miswijn plus proeverij 15-1-2013 André Velthausz: De kleine en grote kerk van Veghel Maart 2013 Rien vd Heijden De geschiedenis van het St. Joseph Ziekenhuis Ben Hartman: De geschiedenis van de tandheelkunde 5. Nieuwe leden. In de afgelopen periode hebben we de volgende nieuwe leden mogen inschrijven: Mevr. D. van Stiphout, Kruigenstraat 2, Veghel Dhr. T. Stoffelen, Dommelplantsoen 11, Veghel
Via dhr. Jan van Oers ontvingen we een omvangrijke verzameling oorlogsdocumentatie afkomstig van oud-buschauffeur dhr. Harrie Verhoeven. Hierbij een vrijwel compleet overzicht van neergestorte vliegtuigen met datum, plaats, bemanning etc. Van de fam Hendriks uit Gemert ontvingen we een aantal bidprentjes. Ook van heemkundekring “De Oude Vrijheid” uit St. Oedenrode ontvingen we een aantal bidprentjes. Van dhr. J. Schoots uit Weert ontvingen we plakboeken uit de periode dat hij werkzaam was bij de gemeente Veghel (1956-1966). Van dhr. A. van der Steen ontvingen we onderwijsmateriaal, waaronder mappen met grote aardrijkskundekaarten en wandkaarten op rol. Van dhr. Martien Bongers mochten we een interessante foto uit 1932 scannen van de zijingang van Het Raadhuis (Aa-zijde), waarop personen kennelijk eieren inpakten voor de Coöperatieve Roermondse Eiermijn.
Wij heten hen van harte welkom binnen onze vereniging.
Van dhr. de Wilt ontvingen we een aantal boekjes over Veghelse instellingen en scholen.
Misschien kunt u ook iemand uit uw familie- of kennissenkring warm maken voor een lidmaatschap van onze heemkundekring. Voor het geld hoeft men het niet te laten en met meer leden staan we sterker
Van mevr. v.d. Crommert ontvingen we een oud buisje Jodiumtinctuur in metalen kokertje, van voormalige Drogisterij G. van Hout. Alle schenkers worden hartelijk bedankt voor hun giften. Wij zullen er goed voor zorgen.
Dit mededelingenblad is ook te downloaden vanaf www.vehchele.nl 11
12
