MBO. Verbonden. met ICT: verankering projecten en expertnetwerksessie. Vijf inititatieven met digitaal leermateriaal

inDruk MBO voorjaar 2009

Vijf inititatieven met digitaal leermateriaal

Gratis materiaal op de marktplaats

Verbonden met ICT: verankering projecten en expertnetwerksessie

inhoud voorjaar 2009 van de redactie relatiemanagers digitaal leermateriaal expertnetwerk weblog

2 3 4 6 7

verbonden met ict column twitter marktplaatsmbo.nl nieuws

8 9 10 11 12

van de redactie Na zes jaar met veel plezier als sectormanager mbo gewerkt te hebben, stap ik binnen Kennisnet over naar een andere functie. Een mooi moment om even terug te blikken. Na de fusie met BVEnet richtte Kennisnet zich niet meer uitsluitend op het primair en voortgezet onderwijs, maar kwam ook het mbo nadrukkelijk in beeld. Omdat deze sector een heel eigen gezicht heeft, werd direct besloten om het producten- en dienstenportfolio samen met de gebruikers vorm te geven, waarbij specifieke portals voor docenten en studenten werden ingericht. Inmiddels heeft het mbo-dienstenaanbod een meer integraal karakter. Niet zozeer de individuele docent of student, maar de volledige instelling wordt samenhangend gefaciliteerd. Zowel de ambassadeurs als de relatiemanagers – zij stellen zich in deze uitgave persoonlijk aan u voor – werken vanuit de visie dat de behoeften van de instelling centraal moeten staan. Die gedachte is onder andere vertaald naar een breed aanbod van praktijkgerichte workshops voor managers en docententeams. Toch hebben de portals ook nu nog een belangrijke functie. Niet alleen als een laagdrempelige bron van ‘kant en klaar’ lesmateriaal, maar vooral als podia voor het uitwisselen van zelf ontwikkelde leermiddelen. Dankzij de diverse tools is het anno 2009 een stuk eenvoudiger om bruikbare leermiddelen te maken, te arrangeren en uit te wisselen met collega’s – een ontwikkeling die de komende periode ongetwijfeld zal worden voortgezet. Waar ik ook trots op ben, is dat de zes jaar geleden opgestarte communities – digitale platformen voor informatie-uitwisseling – nog steeds groeien; hét bewijs dat het thema ict leeft en dat steeds meer docenten hun ict-oplossingen willen delen. Belangrijk, want het uitwisselen van ervaringen en informatie voorkomt dat instellingen steeds opnieuw het wiel proberen uit te vinden. Graag wil ik jullie bedanken voor de prettige en constructieve samenwerking. Ik heb er het volste vertrouwen in dat mijn opvolger, Jan-Kees Meindersma, deze prettige samenwerking zal weten voort te zetten!

Magda Bruin

Wilt u meer informatie, meedoen met Kennisnet of heeft u vragen? Mail de redactie: [email protected]

2

Kennisnet • inDruk MBO • voorjaar 2009

Op het moment dat u deze inDruk leest, ben ik ongeveer een maand als sectormanager mbo actief. De kans dat u mij in die hoedanigheid kent, is dan ook niet zo groot. Toch is het heel goed mogelijk dat u mij al eens heeft ontmoet, want ik werk nu vijf jaar bij Kennisnet, waar ik diverse functies vervulde. In 2003 ben ik gestart met het ontsluiten van leermateriaal via Davindi en – in een later stadium – Edurep. Naast het opzetten van Grassroots, was ik verantwoordelijk voor het verder ontwikkelen van standaarden en het afgelopen jaar stimuleerde ik als innovatiemanager onderwijsvernieuwing met behulp van nieuwe technologieën. De mbo-sector is vanuit al deze activiteiten voor mij geen onbekende. Het is een spannende sector, waarin ongelofelijk veel gebeurt en nog moet gebeuren. Ik ben er, mede gezien de enorme bevlogenheid van de mensen, van overtuigd dat het noodzakelijke vernieuwingsproces een succes zal worden. Ict speelt daar een belangrijke rol in, want flexibilisering van onderwijs, competentiegericht opleiden, werkplekleren en nieuwe vormen van toetsen en leermateriaal kunnen niet meer zonder ict. Als mbo-team zullen wij u ook dit jaar actief ondersteunen door de inzet van diensten, door het delen van ervaringen en expertise en door, met behulp van technologie, de onderwijsinnovatie te bevorderen. Ik zie in ieder geval naar de samenwerking uit! Jan-Kees Meindersma sectormanager mbo

relatiemanagers

Twee relatiemanagers, één doel: instellingen helpen om ict effectief in te zetten Kennisnet heeft veel gezichten – bij de organisatie werken ruim 150 mensen – maar een helder doel: de mbo-sector helpen om ict zinvol in te zetten, zodat het een bijdrage levert aan competentiegericht onderwijs. Om instellingen vertrouwd te maken met het Kennisnet-aanbod, de diverse regelingen en de didactische kansen van ict, zijn relatiemanagers aangesteld. In dit artikel belichten de twee mbo-relatiemanagers interessante ontwikkelingen op het gebied van digitale leermiddelen, visievorming en ambitieplannen. Hoewel John Hanswijk en Sander Peters beiden relatiemanager zijn, hebben ze een specifiek werkgebied. “Dat moet ook wel, want er zijn enorm veel instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs”, zegt John. Sander: “Ik richt me vooral op ROC’s en vakscholen en John bedient het groene onderwijs: de AOC’s dus.” Beide mannen ervaren de contacten met het onderwijsveld als zeer positief. “We worden gezien als vraagbaak,” vertelt Sander, “en zijn voor instellingen de eerste ingang naar de expertise van Kennisnet.” Hoewel John het daar mee eens is (“er komen veel vragen op ons af, van harde uitdagingen op ict gebied tot verzoeken om te assisteren bij visievorming en implementatie”) wil hij ook de rol van de Kennisnet ambassadeurs graag belichten: “Dat zijn onze ‘enthousiaste buitenposten’; mensen uit het onderwijs die goed op de hoogte zijn van onze activiteiten en het gebruik van ict op hun school stimuleren.”

Professionalisering en visievorming Waar de ambassadeurs vaak vragen van individuele docenten beantwoorden, richten de relatiemanagers zich ook op het management. Sander: “We werken meestal op centraal stafniveau en helpen instellingen bijvoorbeeld om de professionalisering van docenten te stimuleren. Daar is momenteel veel vraag naar. Docenten willen leren werken met digitale leermiddelen, maar het is voor scholen lastig om daar invulling aan te geven. Daarom zijn vier laagdrempelige workshops ontwikkeld.” Kijk hiervoor op managermbo.kennisnet.nl/voorlichting. Een ander actueel onderwerp is visievorming. John: “Welke visie hebben we als onderwijsorganisatie? En hoe kunnen we die binnen de instelling verankeren? Ook bij die vraagstukken kan Kennisnet helpen.”

Sander Peters begon in de verpleging, maar raakte snel besmet met het onderwijsvirus (“ik merkte dat ik het leuk vond om collega’s hiermee verder te helpen”) en besloot een lerarenopleiding te volgen. Werkte o.a. als ict-manager op het ROC Albeda College en maakte uiteindelijk van zijn hobby – computers en ict – zijn beroep. “Dat ik scholen kan helpen om onderwijsuitdagingen te overwinnen, vind ik heel bijzonder.” John Hanswijk werkte als leerkracht in het basisonderwijs, werd vroeg ‘gegrepen’ door de computer en was één van de eerste ict-docenten (“eigenlijk waren we in die tijd veredelde hobbyisten”). Stapte over naar het ROC Albeda College en was daar onder andere actief als docent, ict-coördinator en teamleider. John is sinds 2008 relatiemanager bij Kennisnet: “Ik zit nu dicht op het innovatieve vuur en dat bevalt me prima.”

Samen ambities formuleren Sander en John hebben hoge verwachtingen voor 2009. Bijvoorbeeld van de ‘ambitieplannen’ die met een aantal instellingen worden opgesteld. Sander: “Daarin leggen we samen vast welke behoeften de school heeft én welke rol Kennisnet daarin kan spelen. Omdat dit in nauw overleg gebeurt, kan goed op de onderwijsorganisatie worden aangesloten, waarbij we concrete acties vastleggen. John: “Moeten er bijvoorbeeld workshops worden georganiseerd, dan plannen we die meteen in. Zo weten instellingen exact waar ze aan toe zijn. De reacties zijn heel enthousiast.” Sander: “De overgang naar competentiegericht leren zorgt ervoor dat scholen versneld met ict aan de slag gaan. Ik zie het als een enorme uitdagingen om hen daarbij te assisteren.” managermbo.kennisnet.nl ambassadeurs.kennisnet.nl/mbo Direct contact? Stuur een e-mail naar [email protected] of [email protected].


3

digitaal leermateriaal

Digitaal leermateriaal: vijf laagdrempelige én inspirerende Hoe kan digitaal leermateriaal worden ingezet om flexibele leertrajecten vorm te geven? In dit artikel worden een aantal initiatieven en praktijkvoorbeelden kort belicht. Ontdek bijvoorbeeld hoe ROC Westerschelde docenten stimuleert, maak kennis met de laagdrempelige (nieuwe!) Wizard die u helpt om aan de slag te gaan en lees over een belangrijke inventarisatie. De technische barrières zijn weggenomen. De content is er. Nu is het moment aangebroken om zelf materiaal te arrangeren én te delen! De Wizard – meteen aan de slag Via digitaalleermateriaalmbo.kennisnet.nl is een schat aan leermiddelen bereikbaar. Materiaal dat direct te downloaden is en met behulp van de online tools kan worden gearrangeerd. Maar kiest u voor arrangeerprogramma A, B, C of D? Om die keuze makkelijker te maken, is een Wizard geïntroduceerd. Voortaan doorloopt u de vijf stappen van de contentketen – ontwikkelen, beschikbaar stellen, zoeken en vinden, arrangeren en gebruiken – aan de hand van de Wizard. Wilt u arrangeren? Dan komt u direct bij een arrangeertool uit. U hoeft geen achtergrondinformatie door te worstelen, geen ingewikkelde keuzes te maken en kunt gewoon onmiddellijk aan het werk. Bovendien zijn de zoekschermen verbeterd en doorzoekt u nu met groot gemak een veelvoud aan interessante collecties. Handig voor drukbezette docenten, die wel willen profiteren van de kansen van digitaal leermateriaal, maar geen tijd hebben om zich urenlang in de materie te verdiepen.

Stimuleringsregelingen – op weg naar universele toegankelijkheid Matthé Drost, projectbegeleider bij Kennisnet, is nauw betrokken bij de stimuleringsregelingen, die het gebruiken en delen van digitaal leermateriaal bevorderen. “Het gaat ons er vooral om dat materiaal gedeeld wordt. Maar we helpen docenten ook om bestaand leermateriaal zelf te arrangeren, zodat bruikbare pakketjes ontstaan. Dan kun je denken aan een mix van theorie, toetsen, video’s en/of interactieve onderdelen. Als zo’n pakketje goed wordt gemetadateerd – we hanteren 18 velden – kunnen andere instellingen het materiaal eenvoudig terugvinden, bijvoorbeeld door te zoeken op onderwerp en niveau. Om mensen die werkwijze eigen te maken, worden deelnemers aan de stimuleringsregelingen getraind en ontvangen ze financiële ondersteuning. Inmiddels zijn er al 22 projecten opgestart. Met mooie resultaten. Zo maakt het ROC Eindhoven bij Laboratoriumtechniek nu gebruik van Wimba Create: een programma dat automatisch vraagt om het invoeren van metadata. Is dat gebeurd, dan wordt de les via Edurep direct vindbaar gemaakt voor andere instellingen. Het is een enorm lange weg om al het materiaal te digitaliseren, maar ik ben ervan overtuigd dat die dag ooit aanbreekt!”

Zelf arrangeren – de praktijk ROC Westerschelde is het kleinste ROC in Nederland en misschien ook wel één van de meest innovatieve. Zo beschikt de instelling al zes jaar over een afdeling e-learning, waar Michael Jongkamp als adviseur werkt. “We zijn klein begonnen, maar inmiddels hebben we een team van zes vaste medewerkers, plus een groot aantal freelancers. Daar lopen we best in voorop, denk ik. Wij ontwikkelen digitaal leermateriaal, geven cursussen aan docenten – ook buiten de instelling – en zetten alles op alles om mensen bij het maken en delen van leermateriaal te ondersteunen. We merken dat het enthousiasme snel toeneemt als docenten de mogelijkheden eenmaal kennen. Een leuk voorbeeld is een docente scheikunde, die na een stimuleringsproject leermateriaal is gaan ontwikkelen. Je ziet haar echt steeds beter worden. Het inspirerende is dat zij dit nu al een aantal jaar doet en er niet mee ophoudt! Zij filmt bijvoorbeeld opstellingen in het proceslab en arrangeert film, theorie en weblinks tot lessen, waar de leerlingen heel blij mee zijn. Overigens zie je dat arrangeren en delen sinds de invoering van competentiegericht onderwijs een enorme vlucht neemt. Docenten die de opleidingsprogramma’s opnieuw vormgeven, grijpen steeds vaker naar digitale middelen.”

4


initiatieven De realistische blik van Bert van Daalen

Inventarisatie digitaal leermateriaal mbo

Bert van Daalen, Informatiemanager bij het Wellantcollege (15.000 deelnemers, 18 locaties) is niet alleen een pionier op het gebied van het ontsluiten van digitale leermiddelen, maar ook een realist. “Lang niet alle docenten nemen makkelijk afscheid van traditionele lesmethodes. Omdat ingesleten gewoonten ‘verslavend’ zijn, maar ook omdat er nog regelmatig technische knelpunten optreden. Als je leuke links naar Teleblik in je les hebt verwerkt en de internetverbinding valt net weg terwijl je voor de klas staat, dan is dat flink demotiverend. Hoewel ik een overtuigd voorstander van digitale leermiddelen ben, hebben we de ‘X-factor’ van het succesvol implementeren ervan nog niet ontdekt.” Voor één van de problemen – de vele keren dat docenten moeten inloggen om bij digitaal materiaal uit te komen – bestaat wel een oplossing. Hoewel? “Instellingen beschikken met Entree 2.0 inderdaad over een ‘single sign-in’. Maar er is nog een lange weg te gaan. Zo zijn commerciële uitgevers huiverig om zich bij het initiatief aan te sluiten, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn de controle op hun gebruikers te verliezen. Dat neemt niet weg dat we met het vernieuwde Entree een belangrijke stap hebben gezet op weg naar het verbeteren van de toegankelijkheid.”

Welk materiaal gebruikt uw instelling? Beperkt u zich tot de ‘bekende’ bronnen of heeft u inspirerende lessen op onverwachte plaatsen gevonden? En hoe staat het met het aanbod van de commerciële partijen? Dit voorjaar inventariseert Kennisnet welke leermaterialen het mbo kent én benut! Het doel: een sluitend overzicht van de vele bronnen. Maar de input wordt ook gebruikt om ‘verborgen’ lesmateriaal – bijvoorbeeld van musea of kenniscentra – straks beter toegankelijk te maken. Meewerken of meer weten? Op digitaalleermateriaal.kennisnet.nl vindt u actuele informatie over de inventarisatie!


5

expertnetwerk

Discussiëren aan de keukentafel tijdens speelse expertnetwerksessie Er was eens een instelling die heel veel applicaties binnen de organisatie inzette. Zo veel zelfs, dat onderwijskundig adviseur Hannie van der Heijden (ROC Aventus) het ict-landschap vergelijkt met een bos. “Roodkapje loopt daarin rond en plukt bloemetjes: de leuke gadgets. Maar tegelijkertijd is zij de weg naar oma – didactische inzet van alle tools en gadgets – een beetje kwijt, want de visie op ict is onvoldoende ontwikkeld. En alsof dat nog niet lastig genoeg is, wordt ze ook nog geconfronteerd met een boze wolf: de techniek.”

Toch ziet Hannie, die dit voorbeeld op verzoek van veranderdeskundige Chris Sigaloff (Kennisland) letterlijk op de keukentafel uittekent, ook een uitweg: “Web 2.0 toepassingen bijvoorbeeld. Maar het belangrijkste is dat er een heldere visie wordt geformuleerd en dat alle bouwstenen – visie, deskundigheid, software en hardware – met elkaar in balans worden gebracht.”

De grote roerganger Ook de andere deelnemers aan de expertnetwerksessie op 30 januari in Meeting Plaza Utrecht, worden door Chris uitgedaagd om hun ervaringen met de inzet van ict aan de hand van voorbeelden en voorwerpen te illustreren. Met opvallende resultaten. Zo schetst docent en stafmedewerker Moniek Verhaaren (ROC Tilburg) het transitietraject als een roer met één hand. “Ik merk dat je altijd een beetje moet bijsturen, zowel bij docenten als bij studenten. In het begin lijkt alles op enthousiasme te lukken, maar na een tijdje ebt dat weg en is lichtjes bijsturen nodig”.

Handen en voeten Naast moeite met de visievorming, ervaren veel deelnemers weerstanden. Raymond Vermeulen, Kennisnet ambassadeur bij het ROC Aventus: “Die heb ik kunnen overwinnen door één op één met de docenten achter de pc te gaan zitten, waarna er gebruikersgroepjes zijn ontstaan die ervaringen uitwisselen.” Moniek: “Dat is binnen onze organisatie onhaalbaar.” Haar oplossing? “Ik heb de directie gevraagd meer directe uren te geven aan mensen in het primaire proces. Zij zijn degenen die ict beter kunnen verankeren in het onderwijs. Er is nu een enthousiast groepje vanuit verschillende scholen. Ik fungeer als verbindende schakel.”

Meer informatie over de diverse regelingen binnen het MBO actieplan ‘Verbonden met ICT’ vindt u op mboactieplan.kennisnet.nl. Zelf bij één van de vele trajecten betrokken geweest? U bent van harte welkom op de slotmanifestatie die op 13 mei wordt georganiseerd! Vier in Balans monitor: onderzoek.kennisnet.nl/vierinbalans

6


Kennisnet moet verleiden Alle aanwezigen onderschrijven dat er een kloof bestaat tussen doelen en praktijk, tussen ideeën en werkvloer. Een instrument als ‘Vier in Balans’, dat duidelijkheid verschaft over de randvoorwaarden, kan de omvang van die kloof in kaart brengen. Chris: “Zo’n tool levert zeker een bijdrage, maar ik denk dat het voor een organisatie als Kennisnet ook belangrijk is om minder uit te gaan van weerstanden en meer in te zetten op het verleiden van mensen. De verkiezing van Obama toont in ieder geval aan dat grootschalige veranderingen mogelijk zijn!”

weblog

Weblog van Marten van Harten Eindelijk is het zover: ik mag naar de NOT 2009! Een bijeenkomst van de Kennisnet-ambassadeurs samen met de community managers. Hoewel ik natuurlijk niet precies weet wat ik mag verwachten, staat één ding vast; het zal vandaag zeker gaan over ‘Leren en onderwijzen met ICT’. De dag begint vroeg met een treinrit naar Utrecht. Het station ligt naast het Jaarbeurscomplex, dus de auto blijft bij het station achter. Helaas zorgt een brand in de Schipholtunnel ervoor dat de reis met 45 minuten wordt verlengd en ik net te laat ben voor de koffie. In het duistere Mediaplaza licht Olav Masseling op dat moment de geschiedenis van de NOT toe. Na een aantal mededelingen van Sander Peters, neemt Serge de Beer het middagprogramma met ons – Kennisnet ambassadeurs – door. Om een impressie te geven van de NOT 2009 zullen we in zeven groepen op weg gaan om, gewapend met een videocamera, stuk voor stuk een specifiek aspect van de NOT vast te leggen. Iedere groep heeft een specifiek item/vraag bedacht en zal de antwoorden van de bezoekers filmen. De zeven verschillende invalshoeken zullen worden gemonteerd tot een compleet verslag, dat via ambassadeurs.kennisnet.nl/mbo/bijeenkomsten te bekijken is. Nadat ‘mijn’ groepje, waarin drie charmante collega’s uit ROC-land zitten, met de camera hebben geoefend en we een vraag (“Welke ICT –gerelateerde vragen krijgt u zoal?”) voor de standhouders hebben bedacht, gaan we op weg naar de ons toegewezen Hal 8. Het thema van deze hal is Management en organisatie. Helaas blijkt onze vraag voor de standhouders niet relevant te zijn. Men staat met open mond en al snel gaat het gesprek een andere kant op, evenals de camera trouwens. Uiteindelijk blijven we hangen bij een stand, waar het draait om de vertaling van het eigen onderwijs naar passende eigentijdse leermiddelen. Van het zelf selecteren, arrangeren en ontwikkelen van lesmateriaal tot het implementeren en borgen van de eigen arrangementen. Kijk; daar hebben we een speerpunt dat het verdient om op film vastgelegd te worden! Nadat we deze registratie hebben afgesloten, loop ik nog een tijd over de NOT en ontdek dat op deze beurs zeer uiteenlopende thema’s aan bod komen. Van schoolmeubels: Bouw, Facilitair en Inrichting Informatiestands over schooluitjes en reizen: Algemene leermiddelen, Dagtrips en reizen Bovendien zijn er veel stands waar het boek en andere leermiddelen centraal staan. Maar ook microscopen en andere tastbare zaken worden niet vergeten: Algemene leermiddelen, Materialen Eigenlijk is mijn blik weer eens verruimd van de focus op ICT in de les tot het brede scala van onderwerpen waar we in het onderwijs allemaal mee te maken hebben. Misschien is dat ook wel de grootste meerwaarde van een beurs als de NOT! MvH ambassadeurs.kennisnet.nl/mbo/bijeenkomsten www.clusius.web-log.nl


7

verbonden met ict

Actieplan ’Verbonden met ICT’: Zijn de nieuwe inzichten voldoende Het blijkt keer op keer lastig om verandertrajecten binnen organisaties in te bedden. Dat geldt zeker voor ict-projecten. Of, zoals Henk Burg van Helicon Opleidingen het formuleert: “Uiteindelijk mislukken erg veel van de landelijke ict-projecten. Omdat ze de finish niet halen of omdat ze na afloop verwateren”. Om dat probleem te ondervangen, is als onderdeel van het MBO Actieplan ‘Verbonden met ICT’, waaruit innovatieve streaming media, gaming, repository en Web 2.0. projecten zijn voortgekomen, onderzocht hoe inzichten ‘verankerd’ kunnen worden. Volgens Gerard Dekker, procesbegeleider van de ankerprojecten, is dit een noodzakelijk proces. “Als school wil je weten wat jouw investering in ict heeft bijgedragen aan beter onderwijs én hoe je die verbeteringen kunt waarborgen. Uiteindelijk is niet zozeer de ict-toepassing belangrijk, maar gaat het erom hoe ict de gewenste gedragsveranderingen kan ondersteunen.” Daar komt veel bij kijken. “Neem onderwijsprocessen. Als je ict inzet, krijg je te maken met integratievraagstukken en didactische uitdagingen. Daarbij is het delen van kennis belangrijk. Momenteel wordt er ‘geworsteld’ met de rol van docenten. Sommigen vinden dat zij weer op het podium moeten gaan staan, anderen willen dat docenten zich tot coach van het leerproces ontwikkelen. Welke keuze ook gemaakt wordt: ict kan daar een rol in spelen door kennis ‘uitwisselbaar’ te maken. Maar: ”Veel ict-projecten verworden tot ‘eenmansinitiatieven’. Vertrekt de initiator, dan verdampt de kennis waar je bij staat. De vraag is dus hoe je dat kunt voorkomen.”

Toepassingen die deelnemers verder helpen Eén van de instellingen die dit hebben onderzocht, is Helicon, een opleidingsinstituut voor groen (v)mbo onderwijs met diverse vestigingen en ruim 6.000 deelnemers. Als Senior Beleidsmedewerker Onderwijsinnovatie, leidt Henk Burg innovatietrajecten in goede banen. “De ict-infrastructuur is bij ons prima verzorgd. Wat wij nu vooral willen, zijn toepassingen die deelnemers verder helpen. In het kader van het actieplan hebben wij aan diverse projecten deelgenomen. Zo zijn onze vestigingen in Nijmegen en Deurne met streaming media aan de slag gegaan. Het ankerproject hangt daar als een paraplu boven.”

8


Op een andere manier kijken Al vanaf de start is ingezet op ‘verduurzaming’ van de inzichten. “Er zitten een aantal kenmerken in, waardoor de slagingskans groter is”, zegt Henk. “We kiezen voor meerjarigheid, ondernemen vestigingsbrede activiteiten en huren externen in. Experts op videogebied bijvoorbeeld, zodat deelnemers meteen goed leren filmen. Maar we leiden de leerlingen ook op, zodat ze het volgende jaar een mentorrol vervullen.” De aanpak is concreet. “In Nijmegen hebben leerlingen bijvoorbeeld in kaart gebracht hoe de toegankelijkheid van een dierenpark verbeterd kan worden. Scheve stoeptegels lijken niet ernstig, maar kunnen voor mensen met een lichamelijke beperking lastig zijn. Dat is op video vastgelegd. Deze aanpak heeft een duidelijke meerwaarde, want deelnemers leren op een andere manier te kijken. En het jaar daarop worden de filmpjes natuurlijk weer ingezet.”

”Veel ict-projecten verworden tot ‘eenmansinitiatieven’. Vertrekt de initiator, dan verdampt de kennis waar je bij staat.”

column

verankerd? Virtual Riding In Deurne is het streaming media project anders opgezet. “Binnen Virtual Riding zijn ruiter en paard tijdens rijtechnische oefeningen gefilmd. Het gaat om afgebakende oefeningen die aansluiten op het didactische concept. We wezen leerlingen aan de hand van video al op een verkeerde rijhouding, maar dat betrof één op één communicatie. Nu kunnen we veelvoorkomende fouten in groepen herhaalbaar laten zien. De video’s zijn dus gepromoveerd tot instructiemateriaal.” Om de projecten te laten ‘landen’ is aangehaakt bij de ankerprojecten. “We willen mensen bewust maken van het feit dat je moet blijven investeren. Maar het is ook een middel om ervaringen naar boven te krijgen. Ankerprojecten maken duidelijk wat de succesfactoren zijn, zodat je beter op verankering kunt sturen. Belangrijk, want het is zonde als initiatieven die leerlingen enorm motiveren zomaar wegebben.“ mboactieplan.kennisnet.nl

Worden we gelukkig van democratisering van de technologie? Henry Ford zei ooit: “Any customer can have a car painted any colour that he wants as long as it is black.” In die tijd werd dat geaccepteerd. Je had als klant weinig keuzemogelijkheden en dus accepteerde je de zwarte T-Ford, voor zover je überhaupt een koets zonder paarden kon betalen. Moet je vandaag eens proberen. Je kunt nu zelfs via internet je eigen ideale auto samenstellen. Dit creëert een gevoel van ‘eigenaarschap’, wat bevorderend is voor het gebruik. Dit gaat ook spelen op het gebied van ICT en onderwijs. Je kunt bijvoorbeeld applicaties, zoals Skype, uitsluitend via een usb-stick gebruiken. Ook komen steeds meer applicaties via internet beschikbaar. Een bekend voorbeeld is Google Apps: een compleet Office-pakket, waarbij je bestanden ook nog eens kunt delen met anderen. Met meer schijfruimte dan de eigen school biedt. Google noemt dit ‘democratisering van de technologie’: de eindgebruiker staat centraal. Dit democratiseringsproces leidt wel tot nieuwe vraagstukken zoals beveiliging en standaardisering (toch héél belangrijk). Maar wat ik me vooral ook afvraag: staat het gros van de docenten en Wilfred Rubens leerlingen te wachten op houdt zich sinds eind 1995 deze keuzemogelijkheden? bezig met het gebruik van Of is sprake van de internettechnologie binnen ‘paradox of choice’: hoe leersituaties. Hij is werkzaam als meer keuzevrijheid, des senior beleidsmedewerker bij Gilde te ongelukkiger we ons Opleidingen, adviseur, redactielid voelen? e-learning.nl en ‘edublogger’ (www.wilfredrubens.com).

Bronnen: http://nl.wikipedia.org/wiki/Henry_Ford http://www.ted.com/index.php/talks/ barry_schwartz_on_the_paradox_of_choice.html


9

twitter

Twitter: bijblijven én erbij zijn in maximaal 140 tekens Wat hebben de razendknappe noodlanding op de Hudson en EduExchange 2008 met elkaar gemeen? In beide gevallen konden de gebeurtenissen vrijwel live gevolgd worden via Twitter – een internetdienst waar gebruikers korte berichtjes (de maximale lengte is 140 tekens) uitwisselen. “Je kunt Twitter zien als een mix van webloggen en een chatprogramma,” zegt innovatieadviseur Willem Karssenberg. “De snelheid is ongeëvenaard. Je kunt eigenlijk altijd en overal berichtjes de wereld insturen, die direct op het scherm van jouw ‘volgers’ verschijnen.”

Volgers? “Je kunt mensen die je interessant vindt, zoals collega’s, vrienden of experts, volgen. Je ontvangt dan een melding zodra ze een nieuw bericht hebben verstuurd. En andersom. Die berichten kun je direct lezen of op een tijdstip dat jou dat uitkomt. Bovendien kunt je er op reageren.” Ook Karin Winters, ex Kennisnet ambassadeur bij het ROC Midden Nederland en nu werkzaam bij een educatieve softwareontwikkelaar is een fanatiek Twitteraar. “Neem evenementen als EduExchange of de NOT. Lang niet alle docenten zijn in de gelegenheid om die fysiek bij te wonen. Maar als je een Twitter-account hebt, dan kun je op het beeldscherm ‘meekijken’ met de bezoekers.”

Fontein van berichten Om dat mogelijk te maken, moeten gebruikers een ‘tag‘ (een herkenbare code, zoals #edux08) afspreken en al hun berichten van die tag voorzien. Vervolgens wordt een zogenaamde ‘Twitter fountain’ gecreëerd; alle berichten die op het evenement betrekking hebben, worden dan als een soort film afgespeeld. Karin: “Bovendien lees je niet alleen hoe bezoekers de bijeenkomst ervaren, want het is ook mogelijk om links, bijvoorbeeld naar presentaties of video’s, te twitteren en foto’s te versturen.” Willem Karssenberg stipt nog een andere interessante optie aan: “Je kunt Twitter als ‘backchannel’ tijdens congressen zélf inzetten. Als iemand een presentatie geeft, kun je de Twitter berichten op een scherm projecteren. Bezoekers in de zaal, maar ook mensen die niet fysiek aanwezig zijn, kunnen dan bijvoorbeeld feedback geven of vragen stellen – zelfs via een internetmobieltje of PDA. Zo wordt iedere presentatie interactief.”

10


Open vragen “Of neem een organisatie als Kennisnet: als zij een Twitter account openen, dan kunnen daar op een heel laagdrempelige manier vragen vanuit het onderwijsveld worden beantwoord. Ik weet dat Sander Peters (zie het interview op pagina 3) in ieder geval ‘om’ is, want we hebben laatst samen getwitterd. Wat mij persoonlijk aanspreekt, is dat je snel – vaak uit onverwachte hoek – bruikbare antwoorden krijgt. Zo ben ik nu onderweg naar een Kennisnet workshop, waar onder andere wordt ingegaan op het stellen van open vragen op beurzen. Binnen mijn Twitter netwerk heb ik de vraag uitgezet wat ‘de beste’ open vragen zijn. De antwoorden stromen live binnen, dus ik ben straks perfect voorbereid!” Voor Twitter: www.twitter.com Voor EduExchange: www.eduexchange.nl

“Je kunt Twitter zien als een mix van webloggen en een chatprogramma.”

marktplaatsmbo.nl Van digitale leermiddelen tot achtergrondinformatie over HRM-beleid en educatieve video’s: op marktplaatsmbo.nl is een schat aan materiaal te up- én te downloaden. Gratis, en specifiek toegespitst op de uitdagingen waar onderwijsinstellingen nu mee worden geconfronteerd. “Sinds de lancering in november zijn al ruim 1.250 ‘bronnen’ door onze bezoekers toegevoegd,” zegt websitebeheerder Maurits Ouweneel, “maar wat mij betreft is dat slechts het begin.”

Marktplaatsmbo.nl – de enige markt waar letterlijk alles gratis is Als beheerder valt het Maurits op dat een klein deel van de bezoekers relatief veel materiaal toevoegt. “Andere instellingen halen vooral informatie. Begrijpelijk, want de werkdruk is hoog en het uploaden van materiaal kost tijd. Daarom willen we de ‘plaatsingsdrempel’ zo laag mogelijk maken, want hoe meer bronnen worden toegevoegd, hoe aantrekkelijker de marktplaats wordt. Uiteindelijk is het doel natuurlijk om kennis breed te delen, zodat inzichten binnen alle instellingen verankerd kunnen worden.”

“Het materiaal heeft ook een belangrijke, inspirerende functie.”

Het materiaal bestaat!

‘Even op marktplaatsmbo.nl kijken’

Om mensen te stimuleren om materiaal te delen, zijn ‘moderators’ aangesteld. Maurits: “Inhoudelijke specialisten die een netwerkfunctie binnen het onderwijsveld hebben en instellingen proactief benaderen.” Eén van die moderators én fanatieke uploaders is Joris Peeters, in het dagelijks leven stafmedewerker Onderwijs & Innovatie aan het ROC West-Brabant. “Ik ben vanaf de eerste brainstormsessie bij het project betrokken en ben blij dat er nu een centrale omgeving is gerealiseerd.” Ook Joris roept instellingen op om materiaal te uploaden: “Er staan goede producten op, maar het moet zeker mogelijk zijn om tot bijvoorbeeld 100.000 bronnen te komen. Ik weet namelijk zeker dat het materiaal bestaat!”

De recente lancering en relatieve onbekendheid zijn volgens Joris redenen waarom het delen nog wat achterblijft. “Maar ik heb ook het gevoel dat mensen te bescheiden zijn over wat ze gemaakt hebben; dat ze denken dat materiaal 100 % perfect moet zijn voordat je het kunt uploaden. Dat is niet het geval, want het materiaal heeft ook een belangrijke, inspirerende functie.” Om mensen te stimuleren hun materiaal inderdaad te delen, lobbyt Joris flink. Met resultaat. “Zo was ik op een congres waar ROC Nijmegen een taalstrategie presenteerde die breed inzetbaar is, maar niet op de marktplaats was aangeboden. Omdat ik de ontwikkelaars toevallig tegenkwam, is dit nu wél op de website terug te vinden.” Joris hoopt dat de marktplaats snel ingeburgerd raakt. “Als instellingen met een vraag zitten, zou de eerste gedachte ‘even op marktplaatsmbo.nl kijken’ moeten zijn. Zodra we dat doel bereiken, zijn we in onze opzet geslaagd.” www.marktplaatsmbo.nl

Webwandeling over de Marktplaats Weten wat u op marktplaatsmbo.nl kunt vinden én doen? De nieuwe interactieve rondleiding maakt u snel bekend met de rijkdom aan informatie – inclusief heldere uitleg over het zelf delen van materiaal. De ‘webwandeling’ bestaat uit 15 stappen die ingaan op aspecten als de verschillende categorieën, het zoeken met behulp van zoekwoorden, downloaden en het toevoegen van bronmateriaal. De perfecte eerste kennismaking dus!


11

Word online jurylid! Minister Plasterk lanceert Leraar24! De champagne staat klaar en de klok telt langzaam af naar het moment dat minister Plasterk het officiële startschot mag verzorgen. Om 13.30 uur is het zover en worden de vele belangstellenden getrakteerd op een inspirerend instructiefilmpje dat de kansen van het platform – boordevol video’s en verdiepende informatie over het docentenvak – belicht. “Leraar24 is, in goed Nederlands, een mooie toolbox met, weer in goed Nederlands, heel veel content,” aldus Plasterk, die meteen zijn waardering uitspreekt voor de massaal opgekomen beursbezoekers. Ook de frisse stand van Leraar24 zelf, een initiatief van Kennisnet, Ruud de Moor Centrum, SBL en Teleac/NOT, wordt goed bezocht. Door Jean Pierre de Bont (Mill-Hill College) bijvoorbeeld, VO Leraar van het Jaar en nauw betrokken bij het initiatief. “Ik denk dat Leraar24 een hoge herkenningsfactor heeft en dat het heel handig is om te ontdekken hoe collega’s zaken aanpakken.” Ook Annet Kil, voorzitter SBL, is enthousiast. “Dat leraren antwoorden kunnen vinden op hun vragen is winst. Bovendien hoop ik dat er communities ontstaan, waarbij docenten van verschillende scholen contact leggen en een netwerk vormen. Ik wil dan ook iedere docent uitnodigen om het platform te gaan gebruiken. Zelf vind ik het in ieder geval heel verslavend!”

Honderden scholieren en studenten hebben dit schooljaar een interessante website, boeiende film of spannende game gemaakt voor één van de Wedstrijden. In totaal doen dit jaar maar liefst 700 teams mee aan de Wedstrijden van Kennisnet! Het is altijd weer geweldig om te zien hoe creatief de deelnemers zijn. Wilt u de inzendingen ‘als eerste’ bekijken én meebepalen wie straks met de prijzen aan de haal gaat? Word dan online jurylid. Binnenkort gaan de online juryrondes van start. Kennisnet nodigt u uit om u hiervoor op te geven. U beoordeelt de inzendingen vanachter uw pc aan de hand van vastgestelde criteria. U hoeft dus zeker geen professional te zijn om te kunnen jureren! Hoeveel inzendingen u wilt beoordelen en hoeveel tijd u in het jureren wilt steken, bepaalt u zelf. De inzendingen die door de online jury het meest positief worden beoordeeld, gaan door naar een vakjury die de uiteindelijke winnaars bepaalt. Kijk snel op wedstrijden.kennisnet.nl/jury en geef u op! Als dank voor het jureren ontvangt u een leuke gadget.

www.leraar24.nl

[email protected]

Web 2.0 als leermiddel

Door de snelle opmars van het competentiegericht beroepsonderwijs vragen steeds meer instellingen zich af of (en hoe!) ict kan worden ingezet om studenten te helpen om de competenties te ontwikkelen die ze beroepsmatig nodig hebben. In ‘[email protected]’, alweer de tiende publicatie in de Kennisnet Onderzoeksreeks, wordt een onderzoek naar het gebruik van de digitale leeromgeving Schonenvaart binnen het ROC Nijmegen beschreven. Schonenvaart is een competentiegerichte, digitale leeromgeving, waarin de student beroepsgerichte opdrachten doet alsof hij werkzaam is in de praktijk.

De laatste jaren heeft internet steeds meer het karakter gekregen van een platform waar mensen informatie zoeken en uitwisselen, samen kennis opbouwen, content creëren en zichzelf ontplooien. Dit is mogelijk door het grootschalig gebruik van diverse interactieve toepassingen en communities, zoals YouTube, Hyves, Twitter en Habbo Hotel, die bekend zijn onder de verzamelnaam ‘Web 2.0-toepassingen’. Maar hoe gebruiken jongeren deze toepassingen? De veronderstellingen over Web 2.0-gebruik door jongeren en de verwachte meerwaarde voor het onderwijs, waren aanleiding om BMC en de Hogeschool Utrecht onderzoek uit te laten voeren. De elfde publicatie in de Kennisnet Onderzoeksreeks, ‘Web 2.0 als leermiddel’, doet dan ook verslag van het Web 2.0 gebruik door vo- en mbo-leerlingen. Voor meer informatie: onderzoek.kennisnet.nl

colofon > Kennisnet inDruk MBO PO is is een een gratis gratis blad blad voor voor leerdocenten krachten werkzaam werkzaam in het middelbaar in het basisonderwijs. beroepsonderwijs. In het In blad hetstaat bladde staat de praktische gebruikswaarde van Kennisnet centraal. Kennisnet inDruk inDruk is een uitgave is een uitgave van Stichting van stichting Kennisnet Kennisnet en verschijnt en verschijnt vier keer vier per jaar. keerde Van perKennisnet jaar. Van inDruk de Kennisnet bestaatinDruk ook een bestaat aparteook uiteen gaveaparte voor het uitgave voor heten basisonderwijs voortgezet het voortgezet onderwijs onderwijs. en het beroepsonderwijs Het blad is ook digitaal en volwasseneducatie. (pdf-file) beschikbaar op Het indruk.kennisnet.nl blad is ook digitaal (PDF-file) beschikbaar op indruk.kennisnet.nl

Hoofdredactie: Sylvia Hoyinck > Eindredactie en coördinatie: Sylvia Hoyinck > Tekstbijdragen: GOfor Productions, Daphne van der Borgt, Magda Bruin, Marten van Harten, Patricia van der Linden-Peet, Bram Litjens, Jan-Kees Meindersma, Wilfred Rubens > Fotografie: GOfor Photos, Kennisnet > Vormgeving: GOfor Design > Druk: Koninklijke De Swart, Den Haag > Issn: 1571-2427 Reacties en suggesties: [email protected] Overname van teksten is toegestaan met bronvermelding. Op reportages en interviews, foto’s en illustraties berusten auteursrechten.

MBO. Verbonden. met ICT: verankering projecten en expertnetwerksessie. Vijf inititatieven met digitaal leermateriaal

Recommend Documents