Henk Helmantel, De kooromgang van Le Thoronet, 2001. Copyright Henk Helmantel
Licht bij Johannes en Helmantel Martinikerk, zondagmorgen 7 juli 2013
Voorganger: ds. J.A. van den Berg Organist: dhr. Wim van Beek Medewerking van de Groninger kunstschilder Henk Helmantel Welkom en mededelingen Gezang 289 (staande) 1 Morgenglans der eeuwigheid, licht aan 't eeuwig Licht onttogen, stel ons deze ochtendtijd uwe heerlijkheid voor ogen, en verdrijf door uwe macht onze nacht! 5 Overstroom ons met uw licht, klare Zon van trouw en goedheid. Treed niet met ons in 't gericht, maar verblijd ons met de zoetheid van des hemels zaligheid voor altijd. Stil gebed, votum en groet (staande) Psalm 36 3 Bij U, HEER, is de levensbron, Gij doet ons klaarder dan de zon het licht der wereld schouwen. Schenk toch uw heil dat leven doet en wees voor wie U kennen goed, bevestig ons vertrouwen. Geef dat ik niet door 't ruw geweld der goddelozen word geveld, beschaam hun trotse zielen. Maar zie, daar storten zij al neer, men stoot ze om, zij zijn niet meer: zij liggen, waar zij vielen.
2 Laat als milde morgendauw uw genade tot ons komen en de dorstige landouw van ons leven overstromen, ja, verkwik ons door uw troost onverpoosd.
Gebod van God, daarna Psalm 19 2 God heeft de tent gemaakt, waarin de zon ontwaakt fier als een bruidegom, die blinkend van gewaad het bruidsvertrek verlaat en licht verspreidt alom. Zo, vrolijk als een held die tot de zege snelt, roept hij de nieuwe morgen; hij trekt zijn glanzend spoor de ganse hemel door: zijn gloed laat niets verborgen.
3 Volmaakt is 's Heren wet, die ons verkwikt en redt, waarbij de ziel herleeft. Getrouw en gans gewis is Gods getuigenis, dat dwazen wijsheid geeft. Des Heren woord is goed, wie zijn bevelen doet, zijn hart wordt opgetogen. Recht is het woord van God en louter zijn gebod, een licht voor onze ogen.
Gebed Kinderlied ELB 458 Onder het naspel kunnen de kinderen van groep 1-4 naar de kindernevendienst. Zij gaan het hebben over de uitzending van zeventig leerlingen. (Lukas 10)
Schriftlezingen uit Johannes 1 1 In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. 2 Het was in het begin bij God. 3 Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat. 4 In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen. 5 Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. 6 Er kwam iemand die door God was gezonden; hij heette Johannes. 7 Hij kwam als getuige, om van het licht te getuigen, opdat iedereen door hem zou geloven. 8 Hij was niet zelf het licht, maar hij was er om te getuigen van het licht: 9 het ware licht, dat ieder mens verlicht en naar de wereld kwam. 10 Het Woord was in de wereld, de wereld is door hem ontstaan en toch kende de wereld hem niet. 11 Hij kwam naar wat van hem was, maar wie van hem waren hebben hem niet ontvangen.12 Wie hem wel ontvingen en in zijn naam geloven, heeft hij het voorrecht gegeven om kinderen van God te worden. 13 Zij zijn niet op natuurlijke wijze geboren, niet uit lichamelijk verlangen of uit de wil van een man, maar uit God.
3 14 De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft, 15 opdat iedereen die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. 16 Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. 17 God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door hem te redden. 18 Over wie in hem gelooft wordt geen oordeel uitgesproken, maar wie niet in hem gelooft is al veroordeeld, omdat hij niet wilde geloven in de naam van Gods enige Zoon. 19 Dit is het oordeel: het licht kwam in de wereld en de mensen hielden meer van de duisternis dan van het licht, want hun daden waren slecht. 20 Wie kwaad doet, haat het licht; hij schuwt het licht omdat anders zijn daden bekend worden. 21 Maar wie oprecht handelt zoekt het licht op, zodat zichtbaar wordt dat God werkzaam is in alles wat hij doet.’
8 12 Jezus nam opnieuw het woord. Hij zei: ‘Ik ben het licht voor de wereld. Wie mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft licht dat leven geeft.’
Gezang 75 7 U kennen, uit en tot U leven, Verborgene die bij ons zijt, zolang ons 't aanzijn is gegeven, de aarde en de aardse tijd, o Christus, die voor ons begin en einde zijt, der wereld zin! 8 Gij zijt het licht van God gegeven, een zon die nog haar stralen spreidt, wanneer het nacht wordt in ons leven, wanneer het nacht wordt in de tijd. O licht der wereld, zie er is voor wie U kent geen duisternis. 9 O Christus, ons van God gegeven, Gij tot in alle eeuwigheid de weg, de waarheid en het leven, Gij zijt de zin van alle tijd. Vervul van dit geheimenis uw kerk die in de wereld is. Henk Helmantel vertelt over de betekenis van licht in zijn werk Orgelmuziek koraalbewerking van Matthias Weckmann over het ‘Magnificat’ Preek Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Licht is enorm belangrijk voor ons. Voor een schilder uiteraard. Anders kon hij niets maken. Maar voor ons allemaal. Licht maakt het mogelijk dat je kunt kijken. Licht geeft kleur aan ons bestaan, letterlijk en figuurlijk. Licht is leven.
Heel basaal: wat groeit en leeft heeft licht nodig. We voelen dat vandaag ook: we leven op nu het echt zomer is, zoals vandaag. Wanneer het daglicht vrolijk en prachtig in ons leven schijnt. We hebben het licht nodig om op te staan en te leven. Tegelijkertijd kan licht ook erg confronterend zijn. Als na een lange tijd de zon op je ramen schijnt, zie je de sporen van de regen op het raam. Het schemer maskeert veel gebreken. In het donker kun je je verbergen. Scherp licht aan je ogen, doet zeer. Te veel licht kunnen onze ogen niet verdragen, zonder te worden verblind. We hebben vanmorgen gelezen over Licht in het Johannesevangelie. Over Jezus wordt ons vertelt dat Hij het licht is. Het zichtbare licht, waardoor we leven en opleven in ons aardse lichamelijke bestaan, verwijst naar onzichtbaar licht. Eigenlijk de basis van het zichtbare licht dat in onze ogen valt. Het gaat om het eeuwige licht dat in je geest binnen wil komen, zoals zonlicht door je ogen wordt opgevangen. Licht dat je geest doet leven, zoals zonlicht je lichaam. Jezus is het licht. Hij schijnt in ons bestaan. Johannes 1 vertelt over het komen van dit licht in de wereld. Hij was al in de wereld. Hij verlicht ieder mens. Maar werd niet erkend of gekend. Daarom is Hij naar de aarde gekomen. Om leven te geven. Het leven dat we missen wanneer we geestelijk in duisternis leven. Doordat Hij komt en gaat schijnen, moet de duisternis wijken. Hij bestraalt met zijn pure goedheid eerlijk, vol inzicht in ons hart. Je kunt het vergelijken met het schilderij hier meteen om de hoek in de kooromgang. Daar hangt een groot werk waarop een crypte staat afgebeeld. Die ruimte is tamelijk donker. De kleurennuances zijn normaal niet goed zichtbaar. Henk Helmantel heeft het zo geschilderd alsof er licht de ruimte binnenvalt. Het oog van de kunstenaar laat er licht op vallen en toont ons als bekijkers van het doek, wat er in het donker verborgen zit.
Die werking heeft Jezus ook in ons leven. Hij kijkt verder in ons leven dan we zelf kunnen en geeft ons inzicht in wat er leeft in onze geest. De eerste reactie kan die van schrik zijn. Alle nuanceringen in ons bestaan komen aan het licht. In de kelder van ons bestaan zitter er dingen die kloppen. Je geheimpjes, de scheuren die door je fundamenten van je leven lopen, …. Johannes 3 iets merken van de schrik die dat kan opleveren. Als het licht aangaat, moet je kiezen of je je ogen weer dicht doet, of dat je het onder ogen ziet. Dat is overigens echt eeuwig zonde. Het bijzondere is namelijk dat God het licht niet heeft laten schijnen in ons hart als een alles verblindend licht. Zo kan licht ook werken. Dat het je verblindt en alles platslaat. Helmantel zei net: ik houd van licht dat mild en vriendelijk is. Precies zo is het licht onder ons komen wonen. Het is naar ons toegekomen, met een vriendelijke toegankelijkheid, die ons de ruimte geeft om langzaam te wennen aan dat licht. Het eeuwige licht, waaruit alles leeft, heeft zich klein gemaakt en is voorzichtig beginnen te stralen. Wel duidelijk en echt, maar voorzichtig en vriendelijk. Zo dichtbij, zo tastbaar, zo mild … Dat is de liefde van God. God is niet een zoeklicht dat je wil vangen omdat je verkeerd bent, zodat Hij je kan afschieten. Hij wil ons uit de duisternis brengen, om ons de vreugde, de vreugde van het licht te laten geven. Vriendelijk, zacht, om leven te geven! Niet om te veroordelen, maar om te bevrijden.
Als je het licht zijn gang laat gaan. Wanneer je went aan dat licht, merk je wat Jezus zegt: wie mij volgt zal niet in de duisternis wandelen, maar het licht van het leven hebben. Dat merk je meteen. Niet meer in de duisternis: niet meer in de angst van de duisternis; niet meer in de duisternis van leugens, die je leven lam legt. Het licht bevrijdt! Bevrijdt uit de kluisters van onwaarachtigheid die verstikkend werkt. Licht van het leven: zoals de zon alles laat bloeien, zo werkt het licht ook. De duisternis geeft schimmels de kans van bestaan. Licht laat groen en bloemen bloeien in mijn leven. Vruchten! Leven: licht dat inzicht geeft. Ik kan er enorm van genieten wanneer ik een inzicht ontvang. Daar leef ik van op. Hij geeft mij zicht op de bron van het
leven. De diepste inzichten en vergezichten ontvouwen zich vanuit Gods werkelijkheid. Het licht van het leven laat me die werkelijkheid zien, en geeft zin en doel en samenhang. En dat alles is nog maar een voorproefje. Niet voor niets spreekt Jezus over volgen. Hem volgen is Hem volgen naar heerlijkheid. Naar de vreugde van het licht waaruit alles is ontstaan. Naar de zuivere goedheid van het begin, waarin ons voltooiing ligt. Volgen is uit deze wereld van de duisternis trekken. Je moet daarvoor weerstand over winnen. Weerstand in jezelf dus, maar ook in je omgeving. Jezus volgen heeft een prijs. Jezus zegt dat ook tegen zijn leerlingen aan het slot van evangelie: volg jij mij! Daarom is het een uitdaging. Niet luisteren naar de leugens van deze tijd. Je niet laten weerhouden door mensen die de duisternis liever hebben dan het licht. Jezus roept ons op en lokt ons om Hem te volgen naar het land van louter licht, waar heil’gen heersers zijn, waar de zon nooit meer ondergaat. Zoals de goede Herder met zijn stem de schapen roept. De schapen horen mijn stem, zegt Hij. En ik geef ze leven in overvloed. Mijn mijn licht geleidt Ik hen. Laat je dan vernieuwen door Zijn eeuwige liefde. Amen
Gezang 437 1 Vernieuw Gij mij, o eeuwig Licht! God, laat mij voor uw aangezicht, geheel van U vervuld en rein, naar lijf en ziel herboren zijn. 3 Wees Gij de zon van mijn bestaan, dan kan ik veilig verder gaan, tot ik U zie, o eeuwig Licht, van aangezicht tot aangezicht.
2 Schep, God, een nieuwe geest in mij, een geest van licht, zo klaar als Gij; dan doe ik vrolijk wat Gij vraagt en ga de weg die U behaagt.
(de kinderen komen terug uit de kindernevendienst) Dankzegging en voorbede Collecte van de diaconie Psalm 97 (staande) 6 Gods heil, Gods glorie staat licht als de dageraad reeds voor het oog te gloren van wie Hem toebehoren. Een vreugde van de HEER stroomt in hun harten neer. Gij die rechtvaardig zijt, weest in de HEER verblijd. Zijn naam zij lof en eer! Zegen (met gezongen ‘amen’, staande) De collecte bij de uitgang is bestemd voor de jongerenorganisatie van de Protestantse Kerk: JOP. De zendingsbussen staan er voor de Sport- en evangelisatieweek in Korrewegwijk die in de zomervakantie gehouden wordt. Na de dienst is er gelegenheid om koffie te drinken. Ter hoogte van de deur naar de koor omgang treft u een collecteschaal aan waarin u een gift voor de Stichting Martinikerk kunt doen. Dit in verband met de expositie van Henk Helmantel in hoogkoor en de kooromgang.
Volgende diensten 19.00 uur 14-07 9.30 uur 19.00 uur 21-07 9.30 uur 19.00 uur
ds. P. Baas (Zalk) Evangelist Jan Waanders; dienst met de Tehuisgemeente, start SCETweek kand. H.-J. van der Wal ds. G. de Fijter (Kampen) kand. J. Bassie
Contact Hebt u vragen, of wilt u een persoonlijk gesprek, neem dan gerust contact op met de predikant, of spreek iemand na de dienst aan. Predikant: Ds. J.A. van den Berg, 050-5418205;
[email protected] twitter @dsJAvandenBerg www.javandenberg.nl Evangelist: Jan Waanders; 5777711, twitter @janvanhetpand
[email protected] Scriba: Dhr. S.J. Doornenbal, Jaltadaheerd 70 9737 HC Groningen, 050-5424160
[email protected] Website: www.wijkgemeente-martinikerk.nl
