LEZINGEN OVER WETENSCHAPSGESCHIEDENIS

LE Z IN G EN OV ER WET EN SC H APSG ES CHIEDENIS

S A LO N L E Z I N G E N E N OV E R I G E E V E N E M E NT E N 19/09

op de snijtafel: Macht

20/09

The night of the ig’s

06/10

weekend v/d wetenschap Goochelen met getallen

07/10

weekend v/d wetenschap Ontmoeting André Kuipers

17/10

Een ketterse arts voor de heksen

LEZING VERA HOORENS

26/10

kunst- & wetenschapsfestival Science & Cinema

25/10

kunst- & wetenschapsfestival Meeuwen van Tinbergen

14/11

Wetenschap in de koloniën

12/12

Vrijbuiters van de heelkunde

LEZING ANDREAS WEBER LEZING STEPHEN SNELDERS

LEZINGEN BOERHAAVE

Salon Boerhaave Museum Boerhaave presenteert Salon Boerhaave; een lezingenreeks met wetenschappelijke thema’s. Daarnaast worden er ook een aantal verschillende activiteiten voor oud én jong georganiseerd rondom de tentoonstellingen. De lezingen worden gehouden in Museum Boerhaave en zijn gratis bij te wonen op vertoon van een geldig entreebewijs.

www.museumboerhaave.nl Lange Sint Agnietenstraat 10 2312wc Leiden (071) 521 4224 [email protected]

Kijk voor de meest actuele informatie op museumboerhaave.nl/actueel/agenda.

>>>>>>> Annelore zou op deze pagina een algemeen stukje over de lezingenreeks kunnen (zoals vorige edities) en misschien aanvullen met kort intro over de 2 nieuwe tentoonstellingen? (‘uitgebreide intro Leydse Weelde staat al aan de Leydse Weelde kant’)

SALON BOERHAAVE

VERA HOORENS

ketterse arts voor de heksen

een

WO E N S DAG 1 7 O K TO B E R , 1 6 . 3 0 U U R Gratis bij te wonen op vertoon van een geldig entreebewijs.

De Nederlandse arts Jan Wier is een bijzondere zestiende-eeuwer. Als tegenstander van de heksenvervolging en pleitbezorger van de rechten van gevangenen geldt hij als een vroege activist voor de mensenrechten. Bovendien publiceerde hij uit eigen ervaring over zeldzame ziektes, bezeten vrouwenkloosters, seksueel misbruik, Faust en de rattenvanger van Hamelen. Tegen de achtergrond van godsdiensttwisten, oorlogen, nieuwe ziektes, wetenschappelijke conflicten en heksenprocessen, schetst Vera Hoorens Wiers kleurrijke leven. Hoorens’ mee-

slepende zoektocht naar dit uitzonderlijke individu leidt haar uiteindelijk naar Wiers graf in een Duitse kerk. In haar verhaal belicht Vera Hoorens vooral de rol die Jan Wier al dan niet zou hebben gespeeld in de geschiedenis van de psychiatrie.

Prof. Dr. Vera Hoorens is hoogleraar sociale psychologie aan de Katholieke Universiteit Leuven. Zij schreef ‘Een ketterse arts voor de heksen. Jan Wier (1515-1588)’ (B. Bakker, 2012).

SALON BOERHAAVE

ANDREAS WEBER

Wetenschap A koloniënB i n de

WOENSDAG 14 NOVEMBER, 16. 30 UUR Gratis bij te wonen op vertoon van een geldig entreebewijs.

Koning Willem I zond in de eerste helft van de negentiende eeuw Nederlandse en Duitse reizigers op onderzoek uit naar de Maleise Archipel. De Nederlandse koloniën aldaar vormden immers een nog grotendeels ongerept terrein. Onderzoekers brachten zowel planten, dieren en mineralen als de weinig bekende gebiedsdelen in kaart. De scheikundige en plantkundige Caspar Reinwardt onderzocht zes jaar de natuur en de samenleving op Java en de Molukken. Andreas Weber ver-

telt over Reinwardts avonturen tegen de achtergrond van het Nederlands kolonialisme.

Andreas Weber is postdoc aan de Universiteit Twente (Science, Technology, and Policy Studies). Hij promoveerde in Leiden met het proefschrift ‘Hybrid Ambitions: Science, Governance, and Empire in the Career of Caspar G.C. Reinwardt (1773-1854)’ (Leiden University Press, 2012).

SALON BOERHAAVE

STEPHEN SNELDERS

VRIJBUITERS VAN DE HEELKUNDE WOENSDAG 12 DECEMBER, 16. 30 UUR Gratis bij te wonen op vertoon van een geldig entreebewijs.

Ondanks de gevaren van wormen, dysenterie, geslachtsziekten en koortsen wisten kooplieden, kapers, scheepslui en soldaten zich in de zeventiende eeuw toch in leven te houden in de tropen. Ze vestigden een handelsrijk dat zich in ‘de West’ uitstrekte van West-Afrika tot Zuid-Amerika. Zoals boekaniers en zeerovers uit die tijd op jacht waren naar goud en zilver, zo wilden sommige avonturiers alles weten over ziekte en behandeling. Onder hen waren chirurgijns en artsen, maar ook huursoldaten en handelaren. Stephen Snelders verhaalt hoe deze mannen

hun medische kennis vergaarden onder de inheemse bevolking, van slaven, in oorlogsomstandigheden en tussen kannibalen.

Stephen Snelders is als medisch-historicus verbonden aan het Descartes Centre voor Wetenschapsgeschiedenis en Wetenschapsfilosofie van de Universiteit Utrecht. Daarnaast is hij redacteur van Studium, tijdschrift voor wetenschaps- en universiteitsgeschiedenis. Zijn laatste boek is ‘Vrijbuiters van de heelkunde’ (Atlas, 2012).

ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN

Activiteiten en evenementen L i v e v a n u i t M u s e u m B o e r h a a v e > R A D I O D E B AT O V E R ‘ M A C H T ’ D AT U M : Woensdag 19 september, 20.00–21.00 uur (inloop vanaf 19.30 uur) K O S T E N : gratis, reserveren niet nodig

Het politieke toneel in Nederland kent, een dag na de Tweede Kamerverkiezingen, veel verliezers en twee opmerkelijke winnaars. De hoogste tijd dus voor Museum Boerhaave om, samen met de wetenschapsredactie van NTR Hoe? Zo! Radio nader in te gaan op het fenomeen ‘macht. Op 19 september discussiëren sociaal psycholoog Gerben van Kleef, gedragsbioloog Liesbeth Sterck en rechtsfilosoof Paul Nieuwenburg vanuit het Anatomisch

Theater in Museum Boerhaave over dit fenomeen. Het debat wordt live uitgezonden in het NTRwetenschapsprogramma Hoe?Zo! op Radio 5. Onder leiding van wetenschapsjournalist Jeroen Dirks verkennen de specialisten ‘prangende vragen als ‘Corrumpeert macht?’ ‘Wat typeert een machtige leider?’ Of: ‘Verandert macht je persoonlijkheid?’ En natuurlijk blikken ze terug op de machtsontwikkelingen die de Tweede Kamerverkiezing kenmerkten.

ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN

THE NIGHT OF THE IG’S D AT U M : Donderdag 20 september , 23.00–03.30 uur (inloop vanaf 22.00 uur) P R I J S : € 17,50, CJP en studenten € 10,00 K A A R T V E R K O O P E N M E E R I N F O : www.ignobelnight.nl

De Ig Nobelprijzen worden jaarlijks op Harvard Universiteit uitgereikt aan tien wetenschappers die met hun onderzoek ‘eerst mensen aan het lachen maken en daarna aan het denken zetten’. Deze 22ste ceremonie is in de Leidse Stadsgehoorzaal real

time te zien op een groot scherm. Daaromheen vindt een gevarieerd programma plaats voor mensen die zich graag laten trakteren op een nacht vol hoogstaand wetenschappelijk en cultureel vertier. Museum Boerhaave, partner van dit evenement, herhaalt het befaamde ‘buttered toast experiment’.

W e e k e n d v a n d e W e t e n s c h a p > 6 & 7 O K TO B E R

Voor het eerst tijdens Oktober Kennismaand staat een weekend geheel in het teken van wetenschap en technologie. Het Weekend van de Wetenschap, op zaterdag 6 en zondag 7 oktober, is het ‘kloppend hart’ van Oktober Kennismaand.

ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN

ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN Met Ionica Smeets, de Nederlandse Wiskunde Olympiade deelnemers, Steven Wepster en Jasper van der Schors!

W e e k e n d v a n d e W e t e n s c h a p > G O O C H E L E N M E T G E TA L L E N D AT U M : 6 oktober, van 11.00 -17.00 uur K O S T E N : gratis op vertoon van een geldig entreebewijs

Oktober Kennismaand is het jaarlijkse, landelijke wetenschapsfestival voor alle leeftijden. In deze maand kun je in meer dan 150 organisaties door het hele land boeiende en leerzame ervaringen opdoen. Zaterdag staat Museum Boerhaave in het teken van de wiskunde. Er is dan een vrolijk programma dat voor iedereen aangenaam begrijpelijk is, ook voor wie nog nooit van pi of de stelling van Pythagoras gehoord heeft. Wetenschapper en wiskundemeisje Dr. Ir. Ionica Smeets laat in twee lezingen zien hoe leuk en handig wiskunde in het dagelijks leven kan zijn. Zonder formules, maar met een heleboel herkenbare voorbeelden. Met van 11.00 tot 11.45

uur alles over gevoel voor getallen en logica. Je leert schatten hoeveel pianostemmers er in New York zijn, hoort waarom ijsjes gevaarlijk zijn en ziet hoe groot een triljoen is. Van 12.00 tot 12.45 gaat het over grote en kleine kansen. Wat is de kans dat je de lotto wint? En hoe vaak gebeurt er een wonder? De Wiskunde Olympiade deelnemers blikken terug op de wedstrijd, die twee gouden medailles en drie bronzen plakken opleverde. Natuurlijk is er ruimte voor het stellen van vragen. Hoogtepunt is een wedstrijd met alle aanwezigen. Dr. Steven Wepster (Universiteit Utrecht) sluit om 15.00 uur af met een lezing over Simon Stevin (1548-1620), toegepast wiskundige, natuurkundige en ingenieur (zeilwagen)

Bezoekers kunnen ook de nieuwe Wiskunderoute doen, een handenuit-de-mouwen-rondgang door het

museum met anekdotes en historische weetjes over wiskundige voorwerpen.

Weekend van de Wetenschap > KINDERCOLLEGE D AT U M : Zondag 7 oktober, 10.30 -11.30 uur K O S T E N : gratis, op vertoon van een geldig entreebewijs

“Je gaat op ontdekkingsreis, en je neemt mee...?” Prof. dr. Jos van den Broek (Universiteit Leiden) start zondag om 10.30 uur met een kindercollege over

door Prof. dr . Jos van den Broek

de spannende ontdekkingsreizen van zijn onverschrokken helden Charles Darwin (1809-1882) en Maria Sibylla Merian (1647-1717). Met veel bloed, zweet, tranen en een flesje rum.

ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN

Weekend van de Wetenschap > ONTMOET ANDRÉ KUIPERS D AT U M : Zondag 7 oktober, 15.00 uur K O S T E N : gratis, reserveren noodzakelijk

Zondagmiddag om 15.00 uur geeft André Kuipers in Museum Boerhaave een lezing over zijn ervaringen tijdens de missie naar ruimtestation ISS. Kuipers vertelt aan de hand van prachtige beelden over de raketvlucht en het leven en werk aan boord. Met 193 dagen heeft hij de langste ruimtemissie op zijn naam staan

van alle Europese ruimtevaarders. Natuurlijk gaat hij in op de wetenschappelijke experimenten die hij tijdens zijn ruimtereis heeft uitgevoerd. De bezoekers kunnen na afloop van Kuipers’ verhaal de sterrenkundige collectie van Museum Boerhaave bewonderen, waaronder maansteentjes van de Apollo 11 en 17.

K u n s t - e n w e t e n s c h a p s f e s t i v a l > D E M E E U W E N VA N T I N B E R G E N D ATA : 25 t/m 28 oktober K O S T E N : € 8,-

De meeuwen van Tinbergen is een interdisciplinair kunstproject over het leven en gedachtegoed van Niko Tinbergen (1907 – 1988) en vormt een eerbetoon aan deze Nederlandse gedragsbioloog, vogelaar, schrijver, tekenaar, filmer en Nobelprijswinnaar. ‘Over de functie van de rode vlek op de snavel van de zilvermeeuw’. Onder deze noemer deed Niko Tinbergen rond de oorlogsjaren een baanbrekend experiment op de Terschellingse Boschplaat. Door

meeuwenkuikens te foppen ontdekte hij de zogenaamde ‘supernormale prikkel’: een kunstmatige prikkel die een instinctieve reactie oproept die sterker is dan de reactie op een natuurlijke variant. Het project De meeuwen van Tinbergen bestaat uit een theatervoorstelling, een tentoonstelling en een excursie. Met medewerking van theatergroep cowboy bij nacht, Studium Generale (Leiden) en Museum Boerhaave.

Kunst- en wetenschapsfestival > SCIENCE & CINEMA D ATA : 25 t/m 28 oktober K O S T E N : Entreekaartje € 8,M E E R I N F O : Check vanaf 26 september www.leidsfilmfestival.nl

In samenwerking met het Leids Film Festival en NWT vertoond Museum Boerhaave zeven wetenschappelijk verantwoorde films. Welke films houden zich aan de feiten en welke nemen het mooiste loopje met de wetenschap? Alle films worden ingeleid door wetenschappers die zich over deze vraag zullen buigen.

VRIJDAG 26 OKTOBER Troll Hunter (2010) met een inleiding door wetenschapsjournalist Maarten Keulemans (de Volkskrant) over de bizarre wereld van de cryptozoölogie, Minority Report (2002).

Programmering: DONDERDAG 25 OKTOBER Contact (1997) met toelichting door sterrenkundige Ignas Snellen (Universiteit Leiden), Invasion of the Body Snatchers (1956) met inleiding door gelegenheids-’Hollywoodbioloog’ en wetenschapsjournalist George van Hal (NWT Magazine).

ZONDAG 28 OKTOBER (één voorstelling) You don’t know Jack (2010) met een inleiding op de wetenschappelijke en morele kanten van euthanasie in Nederland.

ZATERDAG 27 OKTOBER Moneyball (2011) en Recount (2008).

N I E U W E T E N TO O N S T E L L I N G

G E L E T T E R D & G E K E E R D. BRILL: 330 JAAR TYPOGRAFIE VOOR DE WETENSCHAP

Museum Boerhaave organiseert van 10 november 2012 t/m 19 mei 2013 de tentoonstelling Geletterd & Geleerd. Brill: 330 jaar typografie voor de wetenschap.

In 2013 viert wetenschappelijke uitgeverij Brill – sinds 1683 gevestigd in Leiden – haar 330 jarige bestaan. Sinds haar ontstaan in 1683 heeft de uitgeverij Brill een grote reputatie opgebouwd als uitgever van wetenschap, maar ook als specialist in het drukken in uiteenlopende, complexe schriften – van Arabisch tot lokale talen tot Aramees, Chinees en andere Aziatische talen. Geletterd & Geleerd. Brill: 330 jaar typografie voor de wetenschap brengt aan beide kwaliteiten een historisch maar ook actueel georiënteerde hommage, culminerend in de presentatie van een nieuwe letter ‘the Brill’, ontworpen om de druktechnische complicaties die vreemde schrifttekens tot nu toe met zich meebrachten te elimineren.

16

17

ARRANGEMENTEN

ARRANGEMENTEN

ARRANGEMENT 2 > BOEKENWEELDE Graag ontvangen wij u met een kopje koffie/thee en een ‘appelgebak met slagroom’ in onze foyer en vertellen we u kort over de ontstaansgeschiedenis van het museum. Hierna concentreren we ons op de bibliotheek van Museum Boerhaave die zo’n 25.000 boeken telt. Oud-bibliothecaris Harry Leechburch Auwers toont de meest bijzondere schatten uit die collectie, waaronder werken uit de 16de en 17de eeuw. U krijgt de unieke kans om het boek Horologium van Christiaan Huygens (1658) van dichtbij te bestuderen. Daarin beschrijft Nederlands grootste geleerde ooit zijn revolutionaire slingeruurwerk. Ook de zogeheten Send-Brieven (1684-1718) van Antonie van Leeuwenhoek worden

gepresenteerd. Hierin beschrijft Van Leeuwenhoek zijn ontdekkingen met zijn zelf gefabriceerde microscoop, waaronder de zaadcel van de man. Harry Leechburch Auwers toont eveneens boeken in het verlengde van de voorwerpen van Museum Boerhaave zoals een beschrijving van de elektriseermachine door Martinus van Marum en De Beginsels der Natuurkunde van Petrus van Musschenbroek (1739), met daarin platen van het vermaarde Leidsch Fysisch Kabinet. Met de beroemde atlas Tabulae sceleti et musculorum corporis humani van Bernhard Albinus (1747) bieden we u een juweel uit de anatomische collectie.

Boek (titel, jaar etc nakijken iin bidboekje)

uw reservering aan op welke dag en tijdstip u wilt komen. De kosten van dit arrangement bedragen € 20,- per persoon (minimaal 6 maximaal 20 personen). Geïnteresseerd? Neem contact op met Museum Boerhaave: fparmentier@ museumboerhaave.nl of bel: 071-5214224.

Let op! Let op! Senior inwoners van de gemeenten Alphen aan den Rijn, Hillegom, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout en Zoeterwoude kunnen gratis van dit arrangement gebruikmaken vanwege een provinciale en gemeentelijke subsidie . Deze reserveringen lopen via de Museumgroep Leiden: [email protected]. Vervoer is niet inbegrepen in het arrangement.

T I J D E N, K O S T E N E N R E S E R V E R I N G : Het programma wordt gedurende de tentoonstelling aangeboden vanaf 11 oktober tot en met 5 mei 2013 op dinsdag t/m zondag van 14.00 - 16.00 uur en duurt 120 minuten. Geef bij

ACTIVITEITEN RONDOM

V a k a n t i e p r o g r a m m a ’s i n M u s e u m B o e r h a a v e > L E Y D S E W E E L D E

D AT U M : Herfstvakantie, 13 t/m 21 oktober | Kerstvakantie, 22 december t/m 6 januari

In de vakanties is er in Museum Boerhaave altijd voldoende te beleven. Dit keer staat alles in het kader van de nieuwe tentoonstelling Leydse Weelde. Voor kinderen zijn er leuke workshops en speurtochten. Maak bijvoorbeeld je eigen mini-terrarium, of leer meer over 17e en 18e-eeuwse

botanie. Voor volwassenen bieden we rondleidingen en speciale activiteiten aan. Kijk voor een gedetailleerd programma op de website; museumboerhaave.nl

SENIORENAANBOD

LEYDSE WEELDE & BOEKENWEELDE op aanvraag

Meer informatie: www.museumboerhaave.nl

ARRANGEMENTEN

ARRANGEMENTEN

ARRANGEMENT 1 > LEYDSE WEELDE Graag ontvangen wij u met een kopje koffie/thee en een ‘appelgebak met slagroom’ in onze foyer en vertellen we u kort over de ontstaansgeschiedenis van het museum. In vogelvlucht leiden we u langs het gebruik van dit voormalige klooster met later gebruik als pesthuis, dolhuys en ziekenhuis. Herman Boerhaave, de naamgever van ons museum, heeft er in hoogst eigen persoon aan het ziekbed van de patiënten gewerkt. Na deze introductie richten we ons op de tentoonstelling Leydse Weelde. Groene ontdekkingen in de Gouden Eeuw. In de tentoonstelling vertellen we het verhaal van de opkomst en bloei van de plantkunde en over de bijzondere rol die Leiden in deze ontwikkeling heeft gespeeld. De wetenschappelijke bloei van de zeventiende eeuw wordt vaak geassocieerd met de ontdekkingen op het gebied van astronomie en natuurkunde. Maar de werkelijke ‘big science’ van deze

Gouden Eeuw was de natuurhistorie. De botanie in het bijzonder floreerde! Mensen spendeerden enorm veel tijd en geld aan het verzamelen, bestuderen en vastleggen van planten. Er verrezen tuinen bij universiteiten en buitenplaatsen, liefhebbers correspondeerden over hun waarnemingen en ervaringen, kunstenaars specialiseerden zich in het afbeelden van planten en er verschenen prachtig geïllustreerde boeken op groot formaat. De aandacht richtte zich daarbij vooral op de nieuwe gewassen die de Hollandse steden bereikten via de opkomende wereldhandel: de tulp uit Turkije, de aardappel uit Zuid-Amerika, gember uit Azië en aloë vera uit Afrika. Het aantal bekende soorten steeg snel van ongeveer 500 in 1550 tot meer dan 7.000 rond 1700. De tentoonstelling Leydse Weelde toont topstukken uit de 17de en 18de eeuw, waaronder nooit eerder

vertoonde zeventiende-eeuwse botanische aquarellen. Deze komen in een speciaal voor deze tentoonstelling ingerichte schatkamer. De hedendaagse waardering voor de botanische prent wordt zichtbaar

gemaakt met een selectie uit het werk van een van de bekendste Nederlandse botanische aquarellisten, Janneke Brinkman-Salentijn.

T I J D E N, K O S T E N E N R E S E R V E R I N G : Het programma wordt gedurende de tentoonstelling aangeboden vanaf 11 oktober tot en met 5 mei 2013 op dinsdag t/m zondag van 10.30 – 12.30 uur en 14.00 - 16.00 uur en duurt 120 minuten. Geef bij uw reservering aan op welke dag en tijdstip u wilt komen. De kosten van dit arrangement bedragen € 20,- per persoon (minimaal 6 maximaal 20 personen). Geïnteresseerd? Neem contact op met Museum Boerhaave: [email protected] of bel: 071-5214224. Let op! Senior inwoners van de gemeenten Alphen aan den Rijn, Hillegom, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout en Zoeterwoude kunnen gratis van dit arrangement gebruikmaken vanwege een provinciale en gemeentelijke subsidie. Deze reserveringen lopen via de Museumgroep Leiden: [email protected]. Vervoer is niet inbegrepen in het arrangement.

L ESALON ZINGEN BOERHAAVE

ALETTE FLEISCHER

PASSIE VOOR PLANTEN Het botanische netwerk van Hieronymus van Beverningh en Jacob Breyne ZONDAG 2 DECEMBER, 14.00 UUR Gratis bij te wonen op vertoon van een geldig entreebewijs.

In de Gouden Eeuw was het bon ton voor de elite om op hun buitenplaatsen tuinen, kabinetten en bibliotheken aan te leggen. Deze particuliere collecties waren van groot belang voor het verspreiden van botanische kennis en materiaal. Alette Fleischer vertelt over zo’n verzamelaar: de oud-staatsman Hieronymus van Beverningh. Van Beverningh had in zijn kasteel in Warmond een indrukwekkende verzameling opgebouwd van planten, herbaria, boeken en tekeningen. Hij stelde zijn landgoed open voor liefhebbers en hoogleraren, maar ook tuinlieden waren welkom. De staatsman deelde zijn passie voor planten onder andere met de in Danzig

wonende handelaar in verfstoffen en droge kruiden Jacob Breyne. Onderling wisselden zij heel veel materiaal en ervaringen uit met betrekking tot planten uit alle delen van de wereld. Veel hiervan kwam in de publicaties van Breyne terecht. Ook de Leidse Hortus Botanicus plukte de vruchten van dit botanische netwerk. Alette Fleischer is kunst- en wetenschapshistoricus en parttime educator bij de Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam. In 2010 promoveerde zij aan de Universiteit Twente op het proefschrift ‘Rooted in fertile soil: Seventeenth-century Dutch gardens and the hybrid history of material and knowledge production’.

L ESALON ZINGEN BOERHAAVE

TINDE VAN ANDEL

HET VERGETEN HERMANN HERBARIUM EN ANDER ONDERZOEK NAAR HET SURINAAMSE PLANTENRIJK ZONDAG 4 NOVEMBER, 14.00 UUR Gratis bij te wonen op vertoon van een geldig entreebewijs.

Met het bereizen en onderzoeken van verre oorden, werd ook de belangstelling voor lokale natuurkennis geboren. Wat had je in Nederland immers aan een pit, stekje of bol, als je niet wist wat er uit kwam, en of het eetbaar, geneeskrachtig of juist giftig was? Tinde van Andel vertelt over het onderzoek naar het Surinaamse plantenrijk door de eeuwen heen. Onder andere komt het ‘vergeten Hermann Herbarium’ aan bod. Dit boek met 49 plantencollecties, verzameld rond 1687 door een inwoner van Suriname en gebundeld door de bekende Leidse botanicus Paul Hermann in 1689, was eigenlijk nooit goed onderzocht. Nu blijkt dat de medicinale planten en voedselgewassen in dit boek, de oudste bewaard gebleven collecties uit

Suriname zijn. Opvallend is dat er een paar Afrikaanse planten tussen zitten, die als zaad waren meegesmokkeld en door slaven werden verbouwd. Ook besteedt Tinde van Andel aandacht aan het verblijf van de Duits-Nederlandse kunstenaar-naturalist Maria Sybilla Merian in Suriname en aan actueel etnobotanisch onderzoek.

Tinde van Andel is etnobotanicus en verbonden aan het Naturalis Biodiversity Center. In haar NWO-Vidi onderzoeksproject ‘Plant Use of the Motherland: Linking West African and Afro-Caribbean Ethnobotany’ maakt ze een vergelijking tussen medicinaal plantgebruik door AfroSurinamers en gerelateerde bevolkingsgroepen in West Afrika.

T E N TO O N S T E L L I N G

Museum Boerhaave presenteert van 11 oktober 2012 t/m 5 mei 2013 de tentoonstelling Leydse Weelde. Groene ontdekkingen in de Gouden Eeuw. De hedendaagse passie voor planten staat centraal in Leydse Weelde met Janneke Brinkman. De bioloog Janneke Brinkman is één van de bekendste botanische aquarellisten van Nederland. In de zeventiende eeuw was de botanie ‘Big Science’ in de Republiek. Leydse Weelde richt zich in eerste instantie op Leiden, woonplaats van beroemde plantkundigen, uitgevers, tuineigenaren en kunstenaars en stad van de eerste Nederlandse Hortus botanicus, van waaruit de Turkse tulp ons land veroverde. De populariteit van exotische planten verspreidde zich snel over de hele Republiek. De hedendaagse plantkunde is onderwerp van de tentoonstelling met het werk van Janneke Brinkman. Haar aquarellen onderscheiden zich - net als die van haar voorgangers - door een scherpe observatie en een verfijnd gevoel voor toon en compositie. De artistieke precisie, de verbazing over de schoonheid en de rijkdom aan kleur en vorm in de florale wereld – dat alles maakt de botanische prenten van Janneke Brinkman uniek.

N I E U W E T E N TO O N S T E L L I N G

Vormgeving Studio BrandendZant Druk Drukkerij RAD, Dordrecht

Met prenten van botanisch tekenaar JANNEKE BRINKMAN

S A LO N L E Z I N G E N E N OV E R I G E E V E N E M E NTE N I N H E T K A D E R VA N ‘ L E Y DS E W E E L D E ’ tentoonstelling Leydse Weelde Hermann herbarium en onderzoek naar het Surinaamse plantenrijk

TINDE VAN ANDEL

herfst- en kerstvakantieprogramma’s Museum Boerhaave Passie voor planten

ALETTE FLEISCHER

seniorenaanbod Leydse Weelde en Boekenweelde