Leermiddelenmonitor. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

SLO is het nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling. Al 30 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek tussen overheid, wetenschap en onderwijspraktijk. Wij leveren gewaardeerde expertise op het terrein van doelen, inhouden en organisatie van leren. Zowel in Nederland als daarbuiten.

Leermiddelenmonitor

Door die jarenlange expertise weten wij wat er speelt en zijn wij als geen ander in staat trends, ontwikkelingen en maatschappelijke vraagstukken te duiden en in een breder onderwijskader te plaatsen. Dat doen we op een open, innovatieve en professionele wijze samen met beleidsmakers, scholen, universiteiten en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven.

2007 SLO Piet Heinstraat 12 7511 JE Enschede Postbus 2041 7500 CA Enschede T 053 484 08 40 F 053 430 76 92 E [email protected] www.slo.nl

SLO • nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

SLO Leermiddelenmonitor 2007 De Leermiddelenmonitor van SLO is een jaarlijks onderzoek naar het selectieproces en gebruik van leermiddelen door leraren in het basis- en voortgezet onderwijs. Er is op het gebied van leermiddelen veel gaande, denk bijvoorbeeld aan de invoer van elektronische leeromgevingen, het grotere aanbod van digitale leermiddelen en nieuwe aanbieders van leermiddelen, onder andere via internet. Dit onderzoek draagt bij aan een beter inzicht in deze ontwikkelingen. De vragen die centraal staan in deze rapportage zijn onder meer: welke leermiddelen gebruiken leraren, waar zoeken en vinden ze die? Welke informatie over leermiddelen is daarbij van belang, en hoe liggen de verhoudingen tussen digitale en papieren leermiddelen? Hoeveel tijd besteden leraren aan methoden en niet-methodegebonden leermiddelen?

Voor dit onderzoek is een digitale vragenlijst gemaakt. Deze lijst is in november en december 2007 uitgezet. Aan het onderzoek hebben meer dan 800 onderwijsmensen uit het primair en voortgezet onderwijs deelgenomen, waaronder meer dan 75% leraren. Andere deelnemers waren intern begeleider, ict-coördinator, sectieleider of anderszins leidinggevend of ondersteunend. De verdeling tussen primair en voortgezet onderwijs is respectievelijk 30 en 70 procent, de verhouding vrouw en man 35 en 65 procent en de gemiddelde leservaring 22 jaar.

Leermiddelen monitor

Dit rapport is als volgt opgebouwd. Na de definiëring van methodegebonden en niet-methodegebonden leermiddelen en van papieren en digitale leermiddelen volgt een samenvatting met de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek. Daarna wordt er dieper ingegaan op de uitkomsten, waarbij de volgende indeling wordt aangehouden: • Methodekeuze • Gebruik van niet-methodegebonden leermiddelen • Gebruik van methoden en niet-methodegebonden leermiddelen of een combinatie • Gebruik van papieren en digitale leermiddelen of een combinatie.

Onder methodegebonden leermiddelen wordt verstaan: een samenhangend arrangement van leermiddelen voor leerlingen en leraren, dat betrekking heeft op een vak of vakgebied en afgestemd is op de verschillende niveaus (bijvoorbeeld primair onderwijs, vmbo of vwo). Een voorbeeld is de methode “Nieuw Nederlands” voor de onderbouw VO of “Pluspunt” voor PO. Methoden worden in de regel uitgegeven door educatieve uitgeverijen. Niet-methodegebonden leermiddelen kunnen naast of in plaats van de methode gebruikt worden. De niet- methodegebonden leermiddelen kunnen gemaakt zijn door een leraar, groepen leraren (georganiseerd binnen de school), uitgevers en andere partijen. Niet-methodegebonden leermiddelen bestaan zowel op papier als in digitale vorm. Een voorbeeld van een nietmethodegebonden leermiddel is een (digitale) lesbrief van Milieudefensie over regenwouden.

Papieren leermiddelen kunnen methodegebonden en niet-methodegebonden leermiddelen zijn. De verschijningsvorm is folio, ofwel druk. Digitale leermiddelen kunnen eveneens methodegebonden en niet-methodegebonden leermiddelen zijn. De verschijningsvorm is zodanig dat er een computer nodig is om de leermiddelen te gebruiken. Te denken valt aan CD-roms, DVD’s, educatieve software en webpagina’s.

De belangrijkste uitkomsten... Alle leraren maken ten minste 2/3 van de lestijd gebruik van methoden. De doorlooptijd van methoden in het PO is veel groter dan in het VO: 8,9 tegen 5,6 jaar. Scholen vervangen methoden als ze inhoudelijk en/of didactisch verouderd zijn. Leraren kiezen of er een nieuwe methode komt en welke methode dat wordt. In het keuzeproces speelt internet een belangrijke rol, zo ook ervaringen met het werken met de methode. Kosten wegen niet het zwaarst, positieve ervaringen zijn meer bepalend voor de keuze. De kosten van methoden spelen in VO een grotere rol dan in PO. Voor onderwijs waarbij actief leren centraal staat, is het aandeel niet-methodegebonden leermiddelen groter dan bij meer traditionele vormen van onderwijs. Ook de tijd die met digitale leermiddelen gewerkt wordt, is dan groter. Gemiddeld werkt de leraar meer dan 70% van de lestijd met papieren leermiddelen. Meer aandacht voor vakkenintegratie in het VO betekent meer gebruik van digitale leermiddelen. Voor het werken met digitale leermiddelen gebruikt in het VO bijna de helft van de leraren een elektronische leeromgeving. Leraren die een ELO hebben, geven aan dat bijna een kwart van de leermiddelen daarmee aangeboden wordt. Mannen zijn meer “methodegebonden” dan vrouwen, evenals als leraren die langer lesgeven. In het PO wordt in de onderbouw het minst met methoden gewerkt. In het VO wordt er bij M&M, de exacte vakken en bij de talen het meest gebruik gemaakt van methoden. Deze vakken gebruiken ook nog het vaakst papier, in tegenstelling tot de kunstvakken en de meer beroepsgerichte vakken in het vmbo, waarbij digitale leermiddelen vaker ingezet worden. Andere leermiddelen dan de methode sluiten beter aan bij de leeromgeving van leerlingen en zijn leuker. Leraren in het VO geven aan niet genoeg te hebben aan de methode. PO leraren gebruiken met name spullen die anderen gemaakt hebben, VO leraren maken die zelf. De niet-methodegebonden leermiddelen zijn verrijkend en verdiepend en worden gebruikt in projecten. Niet-methode-gebonden leermiddelen zijn vaak digitale leermiddelen en worden dan ook met name gevonden op internet, waarbij aanpasbaarheid en beschikbaarheid erg belangrijk zijn. Dat zoeken op internet kost relatief veel tijd en gebeurt nog betrekkelijk weinig. De meeste leraren zoeken maar enkele keren per maand.


Methodekeuze

Alle leraren maken gebruik van methoden

Percentage lestijd besteed aan verschillende leermiddelen

De resultaten van het onderzoek laten zien dat alle leraren gebruik maken van methoden. Gemiddeld maken zij 66% van de lestijd gebruik van methoden, ongeveer 34% van de lestijd worden niet-methodegebonden leermiddelen gebruikt, al dan niet in combinatie met methoden.

Alleen methodegebonden leermiddelen

21%

Combinatie

Alleen niet-methodegebonden leermiddelen


20%

12%

20%

15%

67%

65% Primair Onderwijs

66%

Voortgezet Onderwijs

Leraren bepalen “of” er een nieuwe methode moet komen en “welke” methode gekozen wordt

14%

Primair en Voortgezet Onderwijs

Wie beslist of er / welke nieuwe methode aangeschaft wordt

Leraren bepalen nog steeds vooral samen welke methode gekozen wordt, maar schoolleiders hebben wel meer invloed op de vraag of er een nieuwe methode mag komen (in PO meer dan in VO).

%

0/ 6/ 0/6/

welke OF of welke of OF welke ofOFwelke of welke WELKE OF WELKEof welke OF ofWELKE WELKE WELKE OF

WELKE

De $EINDIVIDUELELERAAR individuele leraar Team van leraren De schoolleider $ESCHOOLLEIDER 4EAMVANLERAREN

Scholen vervangen methoden als ze inhoudelijk en/of didactisch verouderd zijn

Redenen om een nieuwe methode aan te schaffen

Redenen om een nieuwe methode aan te schaffen hebben te maken met de inhoud of verouderde didactiek. Ook het aansluiten op belevingswereld en niveau van de kinderen is een belangrijke reden. Interessant is dat het aflopen van contracten niet als belangrijke reden wordt aangegeven.

%

0/

6/ 0/6/

De doorlooptijd in het PO is veel groter

De doorlooptijd voor methoden is in het PO veel groter dan in het VO: respectievelijk bijna 9 tegenover 5,6 jaar. In het PO worden leermiddelen al langer via de lumpsum bekostigd. Het is interessant om te kijken of de doorlooptijd van methoden in het VO na de invoering van de nieuwe bekostigingstructuur voor leermiddelen ook zal stijgen.

3LUITNIET Sluit niet GOEDAAN goed aan bij het BIJHETNI niveau VEAUVAN van de DELEER leerlingen LINGEN

)S inhou- )SDIDAC Is Is didacINHOUDE TISCHVER delijk tisch ververouderd ouderd LIJKVER OUDERD

6/ 0/6/

3LUITNIET Sluit niet GOEDAAN goed aan bij de beBIJDEBE hoefte HOEFTE aan geAANGE ïntegreertNTE de leerGREERDE gebieden LEER GEBIEDEN

3LUITNIET Sluit niet GOEDAAN goed aan bij de ELO BIJDE (Elektroni%,/%LEK sche Leer TRONISCHE Omge,EER/M ving) GEVING

Gemiddelde doorlooptijd van methoden (in jaren)

0/

OUDERD

3LUITNIET Sluit niet goed aan GOEDAAN bij de beBIJDEBE levingsLEVINGS wereld WERELD van leerVANLEER lingen LINGEN

0/ 6/

Sluit niet 3LUITNIET goed aan GOEDAAN bij het BIJHET leerlingLEERLING volgsysVOLGSYS teem TEEM

7ORDT Wordt vervangen VERVANGEN omdat het OMDATHET contract met CONTACT de boekMETDE handel/eigen BOEK boekenfonds HANDEL afloopt EIGEN BOEKEN FONDS AFLOOPT Leermiddelen

monitor

In het keuzeproces speelt internet een belangrijke rol

Wat speelt een rol in het methodeselectieproces

Internet is een belangrijke bron voor het verzamelen van gegevens over methoden. De meeste informatie wordt bij uitgevers gevonden, er is behoefte aan een compleet overzicht. Bij het kiezen van de methode zijn positieve ervaringen van anderen (PO/VO) en ervaringen in proeflessen (PO) van belang. Het PO maakt, als er experts geconsulteerd worden, vaak gebruik van de onderwijsbegeleidingsdiensten (42%). In het VO wordt er veel minder van experts gebruik gemaakt. Als dat wel gebeurt, worden uitgeverijen/ methodeontwikkelaars geconsulteerd (56%).

%

0/ 6/ 0/6/


Kosten zijn niet het belangrijkst, positieve ervaringen zijn meer bepalend voor de 0/ keuze Positieve ervaringen van anderen en met proeflessen zijn binnen het methodekeuzeproces van groot belang. Ook het aansluiten bij beleid is met name voor het PO van belang. Interessant is dat de kosten niet het belangrijkst zijn, al spelen die binnen het VO wel een

Verzamelen 6ERZAMELENVAN van beschikBESCHIKBARE bare inforINFORMATIE matie (o.a. via OAVIAUIT uitgevers/ GEVERSINTERNET internet

Verzamelen Consulteren 6ERZAMELENVANUitproberen 5ITPROBERENVAN #ONSULTERENVAN vanERVARINGENVAN van methoMETHODEN van expertsEXPERTS ervaringen den ANDEREN van anderen

Bepalend voor de uiteindelijke keuze bij het selecteren van een methode

%

0/ 6/ 0/6/

Positie0OSITIEVE ve ervaERVARING ringen ENVAN van anANDEREN deren

AansluiAANSLUI ting bij TINGBIJ speerSPEER punt PUNT binnen BINNEN het beHETBE leid LEID

0/ 6/ 0/6/

PositieKosten 0OSITIEVE +OSTEN ve ervaERVARING ringen ENMET met PROEF proefLESSEN lessen

Gebruik 'EBRUIK van de VANDE methoMETHODE de in INANDERE andere KLASSEN klassen

Advies !DVIES van VANEX experts PERTS

Aanslui!ANSLUI ting bij TINGBIJ het HETGE gebruik BRUIK van de VANDE ELO %,/

Extraatjes %XTRAATJES van VANUIT uitgevers GEVERS

Gebruik van niet-methodegebonden leermiddelen Andere leermiddelen dan de methode sluiten beter aan bij leerlingen

Redenen om niet-methodegebonden leermiddelen te gebruiken

Redenen om niet-methodegebonden leermiddelen te gebruiken, hebben te maken met het aanbieden van extra stof en het aansluiten bij de omgeving van leerlingen. Ook spelen verschillen tussen leerlingen een rol. In het VO geven leraren aan dat de methode onvoldoende biedt. Het werken met andere leermiddelen dan de methode wordt ook leuk gevonden.

%

0/ 6/ 0/6/

PO leraren zijn gebruikers, VO leraren makers

In het PO wordt vaker gebruik gemaakt van materialen van anderen (47%). In het VO maken leraren de leermiddelen met name zelf (44%) of samen met collega’s (36%). Zij gebruiken dus veel minder vaak leermiddelen die door anderen gemaakt zijn (20%).

!ANSLUI AansluiTINGBIJ ting bij DEEIGEN de OMGE eigen VINGVAN omgeDELEER LINGEN ving van de leerlingen

.IET Niet GENOEG genoeg AANDE aan de METHODE methode

(ETIS Het LEUKis leuk

$EME $EBE De me- De THODE HOEFTE thode KOMTON behoefVANDE komt on- te van VOLDOEN LEER voldoenDETEGE de LINGEN de tege- leerlinMOETAAN ISVER VERSCHIL ANDERD moet aan gen is LENTUS veranverschilSENLEER len tus- derd LINGEN sen leerlingen

$EIN De HOUDVAN inhoud HETVAK van het ISVERAN vak DERDis veranderd

5WILT $EME $EVISIE URECHT wilt De visie THODEIS De VANDE recht methode DOEN VEROUDERDvan SCHOOL doen school AANDE de is ISVER aan de verouisANDERD verIDENTI identianderd TEITVAN derd DESCHOOL teit van de school

Leraren werken met met name met niet-methodegebonden leermiddelen die...

%

0/ 6/ 0/6/

:ELFGEMAAKTZIJN ZelfgeIn )NSAMENWERKING Door $OORANDEREN METNAASTECOL maakt samenanderenGEMAAKTZIJN LEGA´SGEMAAKTZIJN zijn werking gemaakt met zijn naaste collega’s 0/ gemaakt zijn 6/


Niet-methodegebonden leermiddelen zijn verrijkend/verdiepend en worden gebruikt in projecten

Soorten leermiddelen die leraren zoeken

Leraren zoeken naar leermiddelen die verrijkend/verdiepend zijn, gebruikt kunnen worden binnen projecten en de actualiteit in de klas halen. Voor het PO speelt ook de aandacht voor leerlingen met specifieke leerbehoeften en voor remediërende leermiddelen een rol.

%

0/ 6/ 0/6/


Aanpasbaarheid en beschikbaarheid geven de doorslag

Niet-methodegebonden leermiddelen zijn vaak digitaal en worden met name gezocht en gevonden via het internet. Vakbladen en collega’s spelen in mindere mate een rol. Leraren geven aan dat bij het uiteindelijk selecteren van een leermiddel aanpasbaarheid en directe beschikbaarheid belangrijker zijn, dan kosten en vormgeving.

Verrij6ERRIJKEN kende/ DEVER verdieDIEPENDE LEERMID pende DELEN leermiddelen

Leermid,EERMID delen DELENTEN ten BEHOEVE VAN behoeve PROJECTEN van projecten

LeermidLEERMID delen DELENDIE die de DEACTUALI TEITINDE actualiKLASHALEN teit in de klas halen

LeermidLEERMID delen DELENVOOR voor leerLEERLINGEN METSPECI lingen FIEKELEER met speBEHOEFTEN cifieke leerbehoeften

Lesbrie,ESBRIEVEN ven of OFLEERMID leermidDELENOVER MAAT delen SCHAPPE over LIJKE maatTHEMA´S schappelijke thema’s

RemeToetsen 2EMEDIpR 4OETSEN diërende ENDELEER leermidMIDDELEN delen

Uiteindelijk van belang bij het kiezen van een leermiddel (niet-methodegebonden)

%

0/ 6/ 0/6/

!ANPASBAARHEID Directe +OSTEN $IRECTEBESCHIK Kosten AanpasbaarBAARHEID heid beschikbaarheid

6ORMGEVING Vormgeving

Zoeken kost relatief veel tijd en gebeurt betrekkelijk weinig

Hoe vaak zoeken leraren

Een derde van de leraren zoekt wekelijks, de helft maandelijks. Dat is betrekkelijk weinig. Het komt wellicht doordat het zoeken gemiddeld al snel een kwartier kost. Interessant is dat ondanks de vele leermiddelensites het zoeken meestal start met Google. Daarnaast worden ook de digischool en communities veel gebruikt, en binnen het PO vaak de “juffen en meester” websites.

%

0/ 6/

Dagelijks $AGELIJKS

Wekelijks 7EKELIJKS

Maandelijks -AANDELIJKS

Bijna nooit "IJNANOOIT

Nooit .OOIT

0/6/

Hoe lang zoeken leraren gemiddeld

%

0/ 6/ 0/6/

< 5 minuten MINUTEN

5 - 15 minuten 15 - 30 minuten > 30 minuten MINUTEN MINUTEN MINUTEN


Gebruik van methoden en niet-methode-gebonden leermiddelen of een combinatie Meer actief leren betekent minder lestijd voor het werken met methoden

Naarmate het onderwijs zich meer richt op keuzemogelijkheden en eigen verantwoordelijkheid voor leerlingen, werken leraren minder met methoden en dus meer tijd met nietmethodegebonden leermiddelen of een combinatie.

Percentage lestijd verschillende soorten leermiddelen in relatie met mate van actief leren

%

-ETHODEGEBONDEN LEERMIDDELEN

#OMBINATIE .IET METHODEGEBONDEN LEERMIDDELEN

Mannen zijn meer “methodegebonden” dan vrouwen


10

Het verschil is niet groot, maar vrouwen gebruiken 61% van de tijd alleen de methoden, waar mannen 68% van de tijd de methode gebruiken. Vrouwen gebruiken dus meer nietmethodegebonden leermiddelen, los of in combinatie met de methode.

Leerlingen Leerlingen Leerlingen Leerlingen ,EERLINGENWERKEN ,EERLINGENLERENkiezen ,EERLINGENKIEZEN werken leren leerzijn verant-,EERLINGENZIJN ZELFSTANDIGAAN ZELFSTANDIGAANactiviteiten LEERACTIVITEITEN zelfstandig zelfstandig woordelijkVERANTWOORDELIJK OPDRACHTEN OPDRACHTENMET ENLEERINHOUDEN aan opdrachaan opdrachen leervoor het VOORHETEIGEN OPENLEERUIT UITEENARRANGE ten ten met open inhouden uit eigen leer-LEERPROCESEN KOMSTEN MENT leeruitkomeen arrangeproces en BEPALENZELF LEERINHOUD sten ment bepalen zelf leerinhoud

Percentage lestijd verschillende soorten leermiddelen per sekse

%


Vrouw 6ROUW

Man

-AN

Gemiddeld


-ETHODEGEBONDENLEERMIDDELEN #OMBINATIE .IETMETHODEGEBONDENLEERMIDDELEN

'EMIDDELD

Leraren die langer lesgeven gebruiken de methode meer dan leraren met minder leservaring

Ook leraren die al langer voor de klas staan, maken meer gebruik van methoden dan leraren met minder ervaring. Zo gebruiken leraren met 26-30 jaar ervaring gemiddeld 69% van de tijd alleen de methoden, leraren met meer dan 35 jaar ervaring meer dan 77%. Leraren tot 25 jaar ervaring gebruiken rond de 60% van de tijd alleen de methoden.

Percentage lestijd verschillende soorten leermiddelen per leeftijd

%


Tot 5 jaar 4OTJAAR

#OMBINATIE

6 - 10 11 - 15 JAAR JAAR jaar jaar

16 - 20 21 - 25 26 - 30 Meer JAAR JAAR JAAR -EERDAN jaar jaar jaar dan 35 JAAR jaar

-ETHODEGEBONDENLEERMIDDELEN

.IET METHODEGEBONDEN LEERMIDDELEN

#OMBINATIE .IETMETHODEGEBONDENLEERMIDDELEN

In het PO wordt in de onderbouw het minst met methoden gewerkt

In het PO wordt in de bovenbouw de methode meer (72% van de tijd) gebruikt dan in de middenbouw (64%) en helemaal vergeleken met de onderbouw (46%). In de onderbouw wordt ook het meest gebruik gemaakt van niet-methodegebonden leermiddelen (25% van de tijd).

Percentage lestijd verschillende soorten leermiddelen in PO

%


Bovenbouw "OVENBOUW

Middenbouw Onderbouw -IDDENBOUW



/NDERBOUW

11


M&M, exacte vakken en talen maken het meest gebruik van methoden

Als het gaat om het gebruik van de soorten leermiddelen worden in het VO geen relevante verschillen gevonden tussen de onderbouw en bovenbouw van havo/vwo en vmbo, maar er zijn wel grote verschillen tussen de verschillende vakgebieden. De meer beroepsgerichte vakken en met name de kunstzinnige vakken maken veel minder gebruik van methoden en dus meer van niet-methodegebonden leermiddelen of een combinatie.

Percentage lestijd verschillende soorten leermiddelen per vakgebied

%



Mens & Exact Maatschappij %XACT -ENS -AATSCHAPPIJ

Talen 4ALEN



12

BeroepsKunst & gerichte "EROEPSGE Bewegen +UNST vakken RICHTEVAKKEN "EWEGEN

Gebruik van papieren en digitale leermiddelen of een combinatie Leraren werken de meeste tijd met papieren leermiddelen

Iets meer dan 70% van de tijd wordt er met papieren leermiddelen gewerkt, 9% met alleen digitale leermiddelen. Voor de rest is er sprake van een combinatie. Er zijn geen relevante verschillen tussen PO en VO en ook niet tussen de verschillende sectoren binnen het VO.

Percentage lestijd besteed aan verschillende verschijningsvormen van leermiddelen 21%

9% 70% Primair Onderwijs

Alleen papieren leermiddelen

20%

Combinatie Alleen digitale leermiddelen

9% 71% Voortgezet Onderwijs

20%

9% 71% Primair en Voortgezet Onderwijs

13


Digitale leermiddelen worden ingezet bij actief leren

Naarmate er meer aandacht is voor keuzemogelijkheden en eigen verantwoordelijkheid voor leerlingen, en dus meer werkvormen voor actief leren, neemt het percentage lestijd dat met digitale leermiddelen gewerkt wordt toe. Digitale leermiddelen lijken beter geschikt voor actief leren dan papieren leermiddelen.

Percentage lestijd verschillende verschijningsvormen leermiddelen in relatie met mate van actief leren

%

Papier 0APIER

Leerlingen Leerlingen Leerlingen ,EERLINGENWERKEN Leerlingen ,EERLINGENLEREN ,EERLINGENKIEZEN werken zelflerenZELFSTANDIGAAN zelfkiezen leerzijn verantZELFSTANDIGAAN LEERACTIVITEITENEN standig aan standig aan activiteiten woordelijk OPDRACHTEN OPDRACHTENMET LEERINHOUDENUIT opdrachten opdrachten en leerin-EENARRANGEMENT voor het OPENLEER met UITKOMSTEN open houden uit eigen leerleeruitkomeen arrangeproces en sten ment bepalen zelf 0APIER leerinhoud

Combinatie #OMBINATIE Digitaal $IGITAAL

,EERLINGENZIJN VERANTWOORDE LIJKVOORHET EIGENLEERPROCES ENBEPALENZELF LEERINHOUD

#OMBINATIE


14

Meer vakkenintegratie in VO betekent minder papieren leermiddelen

VO-scholen, waarbij vakkenintegratie centraal staat, gebruiken een kleiner deel van de lestijd papieren leermiddelen en een groter deel van de lestijd digitale leermiddelen of een combinatie. Het percentage lestijd waarbij een combinatie gebruikt wordt, is veel groter bij een curriculum met leergebieden in plaats van afzonderlijke vakken. Interessant is dat meer vakkenintegratie geen invloed heeft op de verhouding van de lestijd die aan methoden of niet-methodegebonden leermiddelen wordt besteed. Er blijkt overigens een relatie tussen de mate van vakkenintegratie en de mate van actief leren, waarbij scholen die meer doen aan vakkenintegratie ook meer aandacht besteden aan de keuzemogelijkheden en eigen verantwoordelijkheid voor leerlingen.

$IGITAAL

Percentage lestijd verschillende verschijningsvormen leermiddelen in relatie tot mate van vakkenintegratie

%

Papier 0APIER Combinatie #OMBINATIE $IGITAAL Digitaal

Enkel als Afzonderlijke Geen apparte -ATTEVAKKENINTEGRATIE afzonderlijke vakken, met!FZONDERLIJKEVAKKEN vakken maar vakken vakoverstij-METVAKOVERSTIJGENDE leergebieden PROJECTEN gende projecten 0APIER #OMBINATIE $IGITAAL

'EENAPPARTEVAKKEN MAARLEERGEBIEDEN

Kunst en bewegen maakt veel meer gebruik van digitale leermiddelen dan de talen

Er zijn grote verschillen tussen de verschillende vakgebieden als het gaat om het gebruik van digitale leermiddelen. De meer beroepsgerichte vakken en ook de kunstzinnige vakken maken veel minder gebruik van papieren leermiddelen, en dus meer van digitale leermiddelen of een combinatie, dan M&M, exacte vakken of de talen.

Percentage lestijd verschillende verschijningsvormen leermiddelen per vakgebied

%

0APIER Papier #OMBINATIE Combinatie

Mens & -ENS Maatschappij -AATSCHAPPIJ

Exact %XACT

Talen 4ALEN

BeroepsgeKunst & +UNST richte"EROEPSGE vakken Bewegen RICHTEVAKKEN "EWEGEN

$IGITAAL Digitaal 0APIER

De elektronische leeromgeving speelt een rol, het aandeel leermiddelen is nog beperkt

#OMBINATIE $IGITAAL

In het VO werkt bijna de helft van leraren (44%) met een elektronische leeromgeving (ELO). De meest genoemde ELO’s zijn TeleTOP, It’s Learning en daarna Moodle en N@tschool. 22% van de leermiddelen wordt door leraren in het VO die ELO’s gebruiken via de ELO aangeboden.

15


Ontwerp: Axis media-ontwerpers, Foto’s: Human Touch Photography

Kijk op WWW.LEERMIDDELENMONITOR.NL voor actuele informatie.

SLO is het nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling. Al 30 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek tussen overheid, wetenschap en onderwijspraktijk. Wij leveren gewaardeerde expertise op het terrein van doelen, inhouden en organisatie van leren. Zowel in Nederland als daarbuiten.

Leermiddelenmonitor

Door die jarenlange expertise weten wij wat er speelt en zijn wij als geen ander in staat trends, ontwikkelingen en maatschappelijke vraagstukken te duiden en in een breder onderwijskader te plaatsen. Dat doen we op een open, innovatieve en professionele wijze samen met beleidsmakers, scholen, universiteiten en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven.

2007 SLO Piet Heinstraat 12 7511 JE Enschede Postbus 2041 7500 CA Enschede T 053 484 08 40 F 053 430 76 92 E [email protected] www.slo.nl

SLO • nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Leermiddelenmonitor. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Recommend Documents