Jan van de Ven LAATSTE SCHOOLDAG VRIJDAG 16 JULI 2010
Hij staat met zijn rug naar de afgrond. In de schilderkunst tot aan de Twintigste Eeuw zou dat een duidelijke symbolische betekenis hebben gehad. Is hij nog onwetend van wat er achter hem opdoemt? Of negeert hij met superieur zelfvertrouwen het gevaar? En aan welk verhaal moeten we denken? Staat hier Orpheus klaar om de onderwereld in te gaan? Maar waarmee begeleidt hij zichzelf dan? Er is op de foto geen sprake van een lier of een ander instrument, een fagot bijvoorbeeld. Maar misschien duiden we de voorstelling volledig verkeerd. Het is niet een afgrond die zich met al zijn verschrikkingen aan ons voordoet. De diepte is misschien juist het alledaagse niveau, waaraan de man zich ontworsteld heeft. Hier staat iemand die de top beklommen heeft, een overwinnaar, klaar om van zijn zege te genieten. Zijn tevreden blik wijst in die richting. En waar kijkt hij naar? Leest hij iets in de palm van zijn hand? Of bestudeert hij een tekst buiten beeld? De negentiende‐eeuwer zou hier misschien een Mozes in zien, die zojuist de Stenen Tafelen overhandigd heeft gekregen. Maar als op dat kleine beschreven oppervlakte alle wetten staan die God ons wil opleggen, belooft dat niet veel goeds voor het heil van de mensheid. Wellicht kijken we verkeerd. Misschien zoeken we teveel achter deze voorstelling en ontbreekt er een diepe betekenis. De man zou dan een vakantieganger kunnen zijn in een ver land; het landschap lijkt in ieder geval niet Europees. Gewoon een leraar Nederlands die een sms’je verstuurt, genietend van zijn vakantie? Wie de foto genomen heeft en van waaruit, dat weten we niet. Het gezicht van de man doet vermoeden dat hem iets plezierigs wacht? Zat de fotograaf wellicht op het terras van een uitspanning en lonkt buiten beeld een goed gekoeld glas bier? Hij vult een aanzienlijk deel van het fotografische vlak. Wie hem wegdenkt, verliest elk perspectief, het oog wordt de diepte ingetrokken. Alleen de leegte blijft over, de leegte van de afgrond. Als hij verdwenen is, heeft het landschap minder diepte, minder waarde ook. Als hij weg is, zal hij worden gemist. Lucien
BIJ DE FOTO VAN JAN IN DE GRAND CANYON ‐‐‐‐‐‐‐ ZOMER 2009 ‐‐‐‐‐‐‐‐ Als er één gebied op aarde is waar ik altijd van gedroomd heb in spannende verhalen onder grillige omstandigheden, dan is het wel de Grand Canyon in Arizona, V.S. . Het moet een magisch gebied zijn. Als ik er zou zijn, zou ik diep onder de indruk zijn, en alles wat er indrukwekkend zou kunnen zijn, zou me aanvliegen. Zo ondervond ik dat ook eenmaal bovenop de Prekestolen in Noorwegen. Jan is zo ie zien, bezig met totaal andere zaken dan met z’n omgeving. Zijn aandacht gaat uit naar z’n trekkingstokken, die het hem mogelijk hebben gemaakt de uitzichttop te bereiken. Het is op het heetst van de dag, de zon staat vrijwel loodrecht boven z’n hoofd en droogte en uitputting lijken toe te slaan. Het algemene advies is de Grand Canyon te bekijken bij zonsopkomst of –ondergang, met name vanwege de prachtige kleuren van de aardlagen, maar het lijkt of Jan zich nog maar eens moest bewijzen: ook op mijn leeftijd kan ik die helleberg bedwingen! De Mont Ventoux is er niks bij. Z’n bidon is al leeg en zelfs weggegooid ! Wat gaat er in Jan z’n hoofd om ? Liever deze barre natuur dan nog twee jaar Ursula ? Vindt ie de wijdte en de diepte van de Canyon symbolisch voor de jaren die achter hem liggen , en denkt ie na over de over de woeste verlatenheid om zich heen ? Durft hij het enige groen (metaforisch: een brugklas ?) zo dicht bij hem niet goed in zich op te nemen ? Heel contemplatief en dankbaar inspecteert ie z’n prachtige stutten: ze blijven nog lang goed, ze zijn in hoogte verstelbaar, ze zijn vederlicht en ze bieden z’n handen een veilige greep. Zijn rugzak is vrijwel leeg : een gsm, een paar sandwiches en nog één agenda…,maar hij hangt erbij als aan een vlaggenstok ter ere van wie Ursula verlaat … . Denkt ie aan Ed, die al beneden in de schaduw van het dal is ? En aan Onno en Aukje, die nog zonder stokken klimmen ? Hij denkt, en denkt, en kijkt niet op. En hij weet zich Truus nabij, die hem op dit bijzondere hoogtepunt –gelukkig‐ volledig doorziet en daarom dit beeld vastlegt. En die overkant ? Ach, die komt wel een keer .
paul van dooren 04072010
Deze wandelaar kijkt nog eens naar zijn nordicwalking‐stokken. Aan de verbaasde uitdrukking te zien, kan hij zelf niet geloven dat hij met die dingen de top heeft bereikt. Je vraagt je af, of ze wel een dienst hebben kunnen bewijzen. De rotsformatie leent zich immers niet voor het gebruik van wandelstokken en er is ook geen spoor van vermoeidheid te bekennen bij de man op de foto. Als je nog eens een keer goed kijkt, zie je ook dat de wandelschoenen nog puntgaaf zijn. Je zou verwachten dat de schoenen al hier en daar enige slijtplekken vertonen. Wat twijfels over het‐op‐eigen‐kracht‐ bereiken ‐van de top nog vergroot. Tel daar het ontbreken van een borstuitrusting en een kabel bij op en we moeten concluderen dat er waarschijnlijk iets anders aan de hand is. Het is namelijk zo, er is geen sprake van een bergbeklimming. Het dal op de achtergrond is gewoon een sfeerplaatje, geschoten door een gelukkige echtgenote. Na een lange wandeling met haar man, ziet ze opeens het dal en wilt dit vastleggen op de gevoelige plaat. “Zullen we daar even stoppen”; zal ze waarschijnlijk geroepen hebben. De echtgenoot heeft het echter niet goed verstaan en meent te horen: “Kijk eens naar je stokken”. De foto is gemaakt, het zit er op. Scarlet
De top Laat mij je de weg wijzen Laat mij voorop lopen Laat mij de wereld verkennen Laat mij vertrekken Laat mij mezelf zijn Laat mij Groetjes, Bonnie
Daar sta je dan Jan. Op die foto. Weer een collega van wie ik afscheid moet nemen, weer een collega met wie ik heel wat tijd geconsumeerd heb, een culinair voor‐, tussen‐, hoofd‐, of nagerecht, al naargelang het tijdstip van de dag. Het ruige landschap past bij de avonturier in jou. De Grand Canyon! De zoveelste uitdaging die je niet kon laten voorbijgaan. Je genoot altijd van zaken waarvoor ik niet in de wieg gelegd ben. Wat was ik vaak jaloers op je durf, op je uithoudingsvermogen en op je conditie. Op je fiets door Italië en dan georganiseerd genieten zonder angst voor de afloop. Mijn blik valt weer op de foto. Zó herkenbaar. Toch zegt deze foto lang niet alles over jou. Je gezicht is niet goed te zien en juist dat is zo karakteristiek en vertelt me erg veel over een persoon. Ik hou van gezichten, ik hou van het observeren van gezichten. Ook dat van jou heb ik vaak aandachtig bekeken. Vooral je ogen vallen op. Er zijn lichtjes in te vinden, kleine lichtjes die duidelijk maken dat je geniet van het leven. De lachrimpeltjes rondom je ogen versterken dat effect nog. Honderden rimpeltjes lijken het wel. Ze maken je niet ouder; ze maken duidelijk dat de jongen in jou, de jongen die lang geleden het leven vol zelfvertrouwen tegemoet trad, nooit verdwenen is. De leerlingen kunnen zich jou herinneren als een leraar die met hen mee lachte, die hun al lachend een standje gaf. Steeds weer die lach! Zo zal een ieder van ons zich jou herinneren. Je bent de collega die zich door geen enkele tegenslag lang uit het veld liet slaan. De dobbelstenen die je gebruikte bij het uitdelen van straffen, zijn illustrerend voor de manier waarop jij naar het leven kijkt, de dobbelstenen van het leven: het komt zoals het komt. Geniet van elk mooi moment. Terug naar de foto. Verstild sta je geconcentreerd naar je stokken te kijken. Verstild! Een woord dat niet bij jouw levensstijl hoort, niet bij die watervlugge beweeglijkheid van jouw persoontje en toch… het woord verstild raakt me op dit moment wel. Verstild, symbolisch voor het feit dat je ons gaat verlaten. Verstild, want mijn pen moet ik neerleggen, ook al zou ik nog meer willen vertellen. Verstild hier op school, maar niet in jouw leven. Jan, avonturier en levensgenieter, het ga je goed. May
Wat een uitzicht Dat was effe een stevige klim. Mijn God, ik dacht dat ik de top nooit zou bereiken. En… waar is de rest. Ik als eerste boven, niet te geloven. Wat een gevoel, ja Janne je kunt het nog. Een gevoel alsof ik op de top van de wereld sta, wat een uitzicht, ik word er helemaal stil van. Dit zou ook iets voor Peet zijn, die is ook zo gek om zo iets te doen. Als je naar Rome kunt fietsen, dan ben je ook in staat om zo’n berg te bedwingen. Ja, het had niet veel gescheeld of… we waren familie geworden. Onno en Debby, het moet in 1997 geweest zijn. Een leuke meid trouwens, zij heeft nu al een dochtertje, Tess. Ja, Peet is sinds hij opa is veel veranderd. Ik ken dat gevoel nu ook, zo’n wondertje, zo’n ogen, vanavond Aukje bellen en vragen hoe het is. In Horn moesten ze me hier zien staan, die zijn nu bezig met de … hoe laat is het? Met de 5de les en dan is pauze. Wie zou er op mijn plaats zitten? Zouden ze nog eens over mij hebben of zijn ze me al vergeten? Zal ik een sms’je sturen met een foto van dit uitzicht, ja dat doe ik, kunnen ze nog eens lachen. Wie zou mijn klassen hebben, Lucien, Scarlet of misschien Bert. Toch een leuke tijd op Ursula, alleen… misschien net een jaartje te lang. Jan, niet zeuren, niet meer aan denken, kijk hoe je hier staat. Geniet nu van dit prachtige uitzicht. Toch handig, deze stokken, had ik niet kunnen missen. Ja net geluk gehad daarnet. Zou er niet aan moeten denken dat ik uitgegleden was. Nee, die stokken hebben nu al hun dienst bewezen. Waar blijft Truus nu, die is normaal gesproken toch sneller en als eerste boven. Eens kijken, niks te zien of toch ginds misschien. Ja dat is ze, maar nee toch, zij loopt in de verkeerde richting, kijk toch beter op j e kaart, verkeerd. Zal ik roepen, nee dat heeft geen zin, dat hoort ze niet. Hé, is dat niet Henk en … Suzanne. Lopen allemaal verkeerd, nee toch. Nee, Henk toch niet, die loopt normaal gesproken elke route blindelings, hij is een lopende Tom – Tom. Het zal toch niet… Waar is mijn kaart. O hier, eens kijken. Hoe is het mogelijk, verd….. ik heb me (weer) verlopen, had dat andere pad moeten volgen. Wat nu? Wat zal Truus weer zeggen? Hoe lul ik me hier weer uit. En Henk, die vertelt dat natuurlijk weer aan Peet en die …. Ja volgende week weet heel Ursula het weer. Och, wat kan mij dat ook verrekken, kunnen ze weer eens lachen aan tafel in plaats over proefwerken en dat over grammatica zitten te ouweh…. Kom Jan geniet nog even van deze rust en dit prachtige uitzicht en dan terug naar Truus. We zien wel. Groetjes, Peet
Jan, Nooit meer tas inpakken, nooit meer boterhammen smeren (alleen nog voor Truus), nooit meer surveilleren, nooit meer corrigeren, nooit meer sectievergadering, nooit meer sectiehoofd, nooit meer dyslexieonderzoeken, nooit meer wachtwoord Janne, nooit meer pauzetoezicht, nooit meer kerstviering, nooit meer sintviering, nooit meer diploma‐uitreiking, nooit meer verkort lesrooster, nooit meer in het SH‐lokaal, nooit meer lesverdeling, nooit meer een verkeerd t‐shirt onder een blouse, nooit meer met een dik hoofd op dinsdag aan de koffie, nooit meer de caravan poetsen op het brugklaskamp, nooit meer rapportvergadering,nooit meer B1c, nooit meer ’t kofschip, nooit meer…. Alleen nog maar vrij, uitslapen, fietsen, wandelen, opa spelen, wasmachines installeren, op vakantie gaan, met weemoed denken aan de collega’s, klussen in Oisterwijk, Straffe Hendriks drinken, lezen, laat naar bed gaan, caravan poetsen, uitgebreid de krant lezen, alleen nog maar…. Ik ga je heel erg missen! Geniet van je rust en van deze nieuwe fase in je leven! Judith
Jantje zag eens ….vrije dagen hangen…. Goedemorgen meneer van de Ven. Uitgeslapen? Zo te zien wel. Dan zijn we er klaar voor of klaar mee? De grote reis kan in ieder geval beginnen. De vraag is alleen waar naartoe? Misschien maakt het reisdoel iets uit, misschien ook niet. Aan de rugzak te zien, kan het nooit een verre reis betreffen. Aan de stokken te zien, is meneer gewapend tegen potentiële boeven òf leerlingen. Dat laten we graag aan de lezer over… Maar wat steekt er uit de tas op zijn rug. Ook een wapen? Heel intrigerend, we blijven ’t antwoord schuldig. Terug naar het plaatje, meneer staat stil en controleert. Wat? De stokken, de tas òf de datum van vertrek? Of misschien denkt hij na? Echter, waarover dan wel? Over eventuele, begane zonden? Nee, dat lijkt ons niet. Over de voorbije jaren? En hoe straks een leven zonder regelmaat eruit zal zien? We weten het niet. Wat we wel weten, is dat meneer nog een jaar krijgt om thuis te wennen aan een leven zonder school, wel nog met een zekere regelmaat, want eegalief werkt nog een jaartje door en dat nu laat de foto ons ook zien…. Ter verduidelijking: meneer staat alléén met zijn kloffie op de berg. Het weer werkt mee, géén tegenwind, wel zon! En daar meneer van de Ven willen we mee eindigen: altijd goede zin, altijd een helpende hand, altijd een lach en een praatje. Soms een grapje, zoals dat flesje water dat geschud werd, voordat we het in de gaten kregen… te laat… nat, maar gelukkig de dader in de gedaante van meneer zelf… hoe raadt u het zo….ook nat. Jan, dank voor alles wat je voor ons betekend hebt. Ik wens je (even persoonlijk) nog heel veel gezonde jaren toe samen met Truus, kinderen en kleinkind. Het ga je goed! Carien
Janne van de Ven Ja, …………………..die Jan van Truus en van Onno en Aukje die ik, bijna dertig jaar geleden, leerde kennen op de Sant Ansfried Mavo te Thorn die kon ,en nog steeds kan, bordschrijven als geen ander die toen al sprak over “noodzakelijke verrijkingsstof”; kasten gevuld met ………….stripboeken. Ja, die Jan van wie ik heel veel leerde die Jan van :”Doe rustig aan ! Wat vandaag niet komt, komt morgen ( wellicht ook niet)”. Die Jan van al die (school) feestjes die om een uur of twee kon zeggen : ”Nog eentje ? en dan gaan we kijken of we onze jassen nog kunnen vinden”. Dat was meestal geen probleem, het waren de laatste twee die er nog hingen. Die Jan,de rust zelve,maar ook iemand met een tomeloze energie : docent,muzikant,witgoedspecialist
reisorganisator en, niet te vergeten, fietsfanaat Die Jan was/is in stilte toch een heel druk baasje ! Ja, die Jan zegt het onderwijs nu vaarwel die Jan mag gaan genieten van een welverdiend pensioen leuk voor Aukje en Onno, die houden pa voorlopig nog wel bezig, maar denk je ook nog aan je Truus? Jan, ik zal je nog gaan missen. Janne bedankt voor al die jaren dat wij collega’s waren. Bert Suntjens juli 2010
IN HET TEKEN VAN AFSCHEID Deze wandelaar heeft, duidelijk zichtbaar, de top bereikt. Het eindpunt was al even eerder bereikt, maar met enige inspanning nam hij nog een laatste definitieve stap en stond toen boven op een grote kei. “Nu ben ik er echt,” schijnt hij te denken, “verder ga ik niet, wil ik niet!” Het landschap op de achtergrond boeit hem op dit moment niet. Het is wel aanwezig met zijn hoge vlakten, mooie dalen en soms een diep ravijn. De wandelaar bestudeert aandachtig de stokken in zijn hand. Hebben deze stokken hem naar boven gebracht? Het lijkt er meer op dat deze stokken, net als de blauwe rugzak en de zwarte pet, iemand anders toebehoren. Iemand die de hele weg naast hem gewandeld heeft: zijn metgezel, zijn steun en toeverlaat. Iemand die hem op dit belangrijke moment van de wandeling vereeuwigt: ‘Hou even vast, dan maak ik een foto van je!” Nu zijn de ogen van de wandelaar nog naar beneden gericht, verborgen in de schaduw van zijn pet. Zo meteen, als hij zijn eigen bagage heeft afgelegd en als de fotograaf zijn lens heeft gericht op het prachtige, indrukwekkende landschap, zal hij beide armen in de lucht steken, zijn hoofd in de nek gooien en roepen: “Yes, ik bén er! De klus is geklaard!” hij zal plaatsnemen op de dikke kei en het landschap in zich opnemen. Hij zal nog eens achterom kijken naar de lange weg die hij heeft afgelegd, terugdenkend aan de obstakels die hij op zijn pad tegenkwam, aan de mensen die hij onderweg ontmoet heeft: jonge mensen, die veel van hem geleerd hebben, oudere mensen die goede raad en gouden tips kregen van hem. Afscheid nemen van al deze dingen zal deze wandelaar niet zwaar vallen. Vóór hem ligt een groots en weids landschap. Dáár zal hij nu zijn blik op focussen. Dáár wachten nieuwe reizen, nieuwe uitdagingen, nieuwe taken: de kleine Meya, de grote Hendrik, een lieve Truus, Aukje en Onno! Als toeschouwer ben ik getuige van een mooi moment: DE TOCHT IS VOLBRACHT! HET GROTE GENIETEN KAN BEGINNEN!!!!!!!!!!! Jan , het ga je goed!
Anna
Wat opvalt als we naar deze foto kijken is niet het fascinerende landschap op de achtergrond, waar Jan zich trouwens nauwelijks van bewust schijnt te zijn, maar de enigszins verstarde en bestuderende blik naar de moderne wandelstokken in zijn handen. Eveneens valt die ene in elkaar geschoven stok op die horizontaal en nagenoeg halverwege zijn rugzak is vastgebonden. Vreemd is dat wel die ene stok, Hollandse zuinigheid of zoiets als het derde wiel, gewoon een reserve stok voor het geval er een in het ravijn zou verdwijnen? Maar voor wie of van wie is dan die reserve stok? Is het wel een reservestok? Of zou er meer aan de hand zijn. Jans geconcentreerde blik naar die 2 stokken in zijn handen doet in ieder geval vermoeden dat ze niet van hemzelf zijn. Controleert hij de kwaliteit ervan op het moment dat de fotografe hem die gegeven heeft om dit tafereel vast te leggen? Of vraagt hij zich af hoe het mogelijk is dat deze stokken haar zo ver gebracht hebben. Als je goed kijkt dan zie je dat deze stokken even lang zijn en bijgevolg aan een en dezelfde persoon toebehoren. Dat idee wordt nog versterkt als je de tweede rugzak erbij betrekt. De conclusie kan dan alleen maar zijn dat deze moedige wandelaar het zonder hulmiddelen heeft gedaan. Hij heeft niets nodig, hij doet het wel zonder. Opmerkelijk is dat Jan er en profil opstaat. Hij kijkt niet recht in de camera, alsof hij zeggen wil, ik wil niet gezien worden, ik verschuil me onder mijn pet. Ik denk dat het ’t beeld is van een man die geweldig presteert en daar niet op aangekeken wil worden, die niet het middelpunt hoeft te zijn, maar zich toch wil laten voorstaan op wat hij gepresteerd heeft niet alleen daar ver weg in het land van de onbegrensde mogelijkheden maar ook thuis en op school. Een symbolische foto dus van onze Janne. Theo, juli 2010
