KLEINSCHALIG
GROEPSWONEN IN
WIJCHEN FACTSHEET
voor Provincie Gelderland auteur Henk Nouws en Claasje Reijers Ruimte voor zorg bv Research en advies in wonen en zorg Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT tel 033 - 465 54 51 fax 033 - 465 34 81 www.ruimtevoorzorg.nl
Mei 2011
INHOUD 1 Inleiding.............................................................................................1 2 Bevolking ..........................................................................................2 2.1 Gemeentegrootte in Gelderland.............................................................2 2.2 Ouderen in Gelderland.........................................................................2 2.3 Wijchen.............................................................................................6 3 Dementie ...........................................................................................8 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
Prevalentie van dementie.....................................................................8 Zorg voor mensen met dementie...........................................................8 Definitie van kleinschalig wonen..........................................................10 Gemeentelijk beleid: stappenplan kleinschalige groepswonen ..................11 Kleine kernen en de lange termijn behoefte ..........................................12 Methode van onderzoek......................................................................14
4 Wijchen en dementie........................................................................16 4.1 4.2 4.3 4.4
Dementie index ................................................................................16 Vraag versus aanbod gemeente...........................................................16 Vraag versus aanbod kernen...............................................................17 Advies.............................................................................................18
5 Mensen met een beperking en GGZ ..................................................19 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
Veelzijdige vraag...............................................................................19 Definitie “wonen met zorg”.................................................................19 Behoefte en aanbod...........................................................................20 Gemeentelijk beleid...........................................................................21 Methode van onderzoek......................................................................22
6 Wijchen en mensen met een beperking / GGZ ..................................24 7 Bijlage: overzicht projecten .............................................................26
1
INLEIDING
Dit is een factsheet voor de gemeente Wijchen. Dit factsheet geeft inzicht in de vraag en het aanbod van groepswonen voor zowel mensen met dementie, mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking, en mensen met een psychiatrische beperking. Doel van de factsheet is de gemeente en de aanbieders van wonen en zorg te informeren over de stand van zaken en daarmee te helpen met het bepalen van hun beleidskeuzes. Cijfers hebben hun nut, maar zeker ook hun beperkingen. Het is belangrijk om daar direct op te wijzen. Achter de cijfers zit altijd een verhaal, en dat is genuanceerd. Daarom is het zeer belangrijk dat deze factsheet vooral een basis vormt voor dialoog tussen de verschillende organisaties en initiatiefnemers die een rol hebben op het gebied van wonen met zorg. De gemeente kan de regie nemen in dit gesprek. In sommige gevallen zijn de vraagstukken eerder regionaal dan lokaal van karakter. Gemeenten kunnen de onderwerpen in dat geval agenderen in de regionale overleggen. Om dit gesprek enigszins voor te bereiden is dit factsheet voorzien van toelichtende tekst en hints om te komen tot beleidskeuzes. We hopen dat de factsheet alle betrokken helpt om een goed beleid te voeren voor mensen die wonen en zorg nodig hebben.
Provincie Gelderland
Ruimte voor zorg
1
2
BEVOLKING
De bevolkingsopbouw en –omvang is van grote invloed op de behoefte aan wonen met zorg in een gemeente.
Dementie Dementie komt vooral voor bij ouderen. Naarmate de leeftijd toeneemt, is de kans op dementie groter. Bij mannen is de kans op dementie kleiner dan bij vrouwen. Deze kans is uit onderzoek bekend.
Handicaps en GGZ Het voorkomen van handicaps of geestelijke stoornissen is níet duidelijk afhankelijk van leeftijd. In bepaalde leeftijdsgroepen is er wel sprake van een specifieke hulpvraag.
2.1
GEMEENTEGROOTTE
IN
GELDERLAND
De vraag naar zorg in een gemeente is in belangrijke mate afhankelijk van het aantal inwoners. De 56 gemeenten in Gelderland zijn verschillend qua bevolkingsomvang. Dementie komt vooral voor bij ouderen. Naarmate de leeftijd toeneemt, is de kans op dementie groter. Bij mannen is de kans op dementie kleiner dan bij vrouwen. De kans op het hebben van dementie (prevalentie) is per leeftijds-sexegroep bekend uit onderzoek. Het voorkomen van handicaps of geestelijke stoornissen is níet duidelijk afhankelijk van leeftijd. In bepaalde leeftijdsgroepen is er wel sprake van een specifieke hulpvraag; het gebruik van voorzieningen bij deze doelgroep is wel sterk leeftijdsafhankelijk, al kan daar niet een duidelijke lineaire functie aan worden gehecht.
2.2
OUDEREN
IN
GELDERLAND
De hoge leeftijden zijn van belang voor het voorspellen van het aantal mensen met dementie. Daarom volgen hier twee grafieken die deze variabele inzichtelijk maken. Om te beginnen het aandeel 75-plussers in een gemeente en op de tweede plaats de percentuele toename van het aantal 75-plussers de komende tien jaar. Opvallend is hoe sterk de cijfers uiteenlopen per gemeente. De ene gemeente is veel vergrijsder dan de andere, en de vooruitzichten voor de komende tien jaar verschillen aanzienlijk. Gemeenschappelijk is de te verwachten vergrijzing. In de provincie Gelderland als geheel neemt het aantal 75-plussers toe met 26% de komende tien jaar.
Ruimte voor zorg
2
Tabel 1
Bevolkingsontwikkeling Gelderland, naar gemeente (bron: CBS, provincie)
Aalten Apeldoorn Arnhem Barneveld Berkelland Beuningen Bronckhorst Brummen Buren Culemborg Doesburg Doetinchem Druten Duiven Ede Elburg Epe Ermelo Gelderland Geldermalsen Groesbeek Harderwijk Hattem Heerde Heumen Lingewaal Lingewaard Lochem Maasdriel Millingen aan de Rijn Montferland Neder-Betuwe Neerijnen Nijkerk Nijmegen Nunspeet Oldebroek Oost Gelre Oude IJsselstreek Overbetuwe Putten Renkum Rheden Rijnwaarden Rozendaal Scherpenzeel Tiel Ubbergen Voorst Wageningen West Maas en Waal Westervoort Wijchen Winterswijk Zaltbommel Zevenaar Zutphen
Ruimte voor zorg
bevolking 2009 Totaal 27.797 155.592 145.694 52.066 45.142 25.304 37.897 21.159 25.667 27.414 11.503 56.136 18.102 25.510 107.623 22.112 32.954 26.306 1.992.180 26.289 18.981 43.092 11.708 18.313 16.623 10.921 45.084 33.313 23.798 5.857 35.103 22.561 11.836 39.080 161.817 26.714 22.622 30.012 40.010 45.097 23.458 31.752 44.094 10.994 1.515 9.141 41.043 9.366 23.706 36.695 18.374 15.277 39.948 29.028 26.218 31.809 46.953
55-64 3.687 21.411 16.372 5.593 6.655 3.331 5.703 3.106 3.855 3.301 1.717 7.494 2.304 2.918 12.615 2.874 4.950 3.711 261.189 3.526 2.794 5.163 1.668 2.618 2.379 1.518 6.581 5.068 3.191 836 5.017 2.750 1.538 4.928 18.609 3.229 2.780 4.047 5.625 6.014 2.898 4.761 6.138 1.670 236 1.160 5.076 1.482 3.534 3.698 2.625 2.128 5.455 3.959 3.264 5.121 6.508
65-74 2.525 13.469 9.629 3.830 4.560 1.901 3.910 2.278 2.146 1.907 1.094 4.858 1.417 1.776 8.305 1.772 3.407 2.549 167.656 2.111 1.937 3.226 1.129 1.759 1.628 894 3.709 3.887 1.860 471 3.598 1.574 906 3.249 11.467 2.218 1.835 2.704 3.852 3.623 2.055 3.551 5.058 928 188 798 2.895 1.019 2.265 2.339 1.592 1.048 3.327 2.689 2.023 3.263 3.648
75+ 2.097 11.913 8.683 3.083 3.318 1.306 3.236 1.628 1.336 1.509 727 4.018 919 1.357 7.414 1.400 2.903 2.141 136.889 1.453 1.764 2.693 924 1.440 1.063 606 2.516 3.344 1.468 380 2.470 1.206 674 2.210 9.906 2.023 1.346 2.032 3.018 2.408 1.588 3.736 4.968 641 190 538 2.244 891 1.962 2.574 1.268 715 2.208 2.509 1.520 2.199 3.206
Bevolking 2009 (%) 55-64 65-74 13% 9% 14% 9% 11% 7% 11% 7% 15% 10% 13% 8% 15% 10% 15% 11% 15% 8% 12% 7% 15% 10% 13% 9% 13% 8% 11% 7% 12% 8% 13% 8% 15% 10% 14% 10% 13% 8% 13% 8% 15% 10% 12% 7% 14% 10% 14% 10% 14% 10% 14% 8% 15% 8% 15% 12% 13% 8% 14% 8% 14% 10% 12% 7% 13% 8% 13% 8% 12% 7% 12% 8% 12% 8% 13% 9% 14% 10% 13% 8% 12% 9% 15% 11% 14% 11% 15% 8% 16% 12% 13% 9% 12% 7% 16% 11% 15% 10% 10% 6% 14% 9% 14% 7% 14% 8% 14% 9% 12% 8% 16% 10% 14% 8%
75+ 8% 8% 6% 6% 7% 5% 9% 8% 5% 6% 6% 7% 5% 5% 7% 6% 9% 8% 7% 6% 9% 6% 8% 8% 6% 6% 6% 10% 6% 6% 7% 5% 6% 6% 6% 8% 6% 7% 8% 5% 7% 12% 11% 6% 13% 6% 5% 10% 8% 7% 7% 5% 6% 9% 6% 7% 7%
bevolking 2019 Totaal 28.680 154.803 157.275 55.163 42.850 24.987 35.017 19.963 25.736 28.542 10.874 57.430 18.912 24.601 117.772 22.467 32.972 26.564 2.032.143 26.177 18.425 48.186 11.581 18.161 15.940 10.618 46.024 33.135 23.376 5.694 33.247 22.091 12.243 41.974 174.516 27.474 23.367 29.583 37.611 46.366 24.332 31.633 42.292 10.878 1.479 9.732 43.049 9.136 22.851 37.852 17.598 14.808 39.867 28.972 26.703 30.838 49.726
55-64 4.172 22.415 17.497 6.596 6.849 4.241 6.216 3.244 3.916 4.035 1.697 7.857 2.971 4.160 15.040 2.817 4.868 3.806 284.874 3.612 2.924 6.432 1.675 2.679 2.885 1.477 7.118 5.334 3.479 977 5.675 2.888 1.506 5.353 20.301 3.469 3.437 4.426 6.037 6.848 3.141 5.041 6.298 1.618 226 1.062 5.684 1.474 3.880 3.962 2.618 2.806 6.447 4.258 3.612 4.815 7.003
65-74 3.464 19.077 13.971 5.144 6.163 2.902 5.277 2.805 3.396 3.041 1.493 7.122 2.112 2.574 11.648 2.652 4.525 3.422 236.376 3.146 2.517 4.804 1.542 2.475 2.267 1.323 5.976 4.833 2.702 797 4.468 2.558 1.272 4.636 16.439 2.961 2.720 3.791 4.938 5.523 2.686 4.288 5.685 1.455 203 1.039 4.559 1.418 3.100 3.135 2.244 1.931 5.117 3.517 3.072 4.566 5.885
75+ 2.704 13.752 9.417 4.296 4.376 1.881 4.035 2.141 1.755 1.969 1.002 5.556 1.338 1.791 9.074 1.926 3.529 2.787 171.899 2.053 2.091 3.599 1.135 1.849 1.696 784 3.404 4.021 1.849 439 3.675 1.565 798 3.293 11.670 2.318 1.752 2.869 3.633 3.325 2.010 3.744 6.116 842 190 798 2.893 1.062 2.325 3.005 1.538 1.059 3.529 2.645 2.011 3.085 3.900
Toename 2009 - 2019 55-64 65-74 13% 37% 5% 42% 7% 45% 18% 34% 3% 35% 27% 53% 9% 35% 4% 23% 2% 58% 22% 59% -1% 36% 5% 47% 29% 49% 43% 45% 19% 40% -2% 50% -2% 33% 3% 34% 9% 41% 2% 49% 5% 30% 25% 49% 0% 37% 2% 41% 21% 39% -3% 48% 8% 61% 5% 24% 9% 45% 17% 69% 13% 24% 5% 63% -2% 40% 9% 43% 9% 43% 7% 33% 24% 48% 9% 40% 7% 28% 14% 52% 8% 31% 6% 21% 3% 12% -3% 57% -4% 8% -8% 30% 12% 57% -1% 39% 10% 37% 7% 34% 0% 41% 32% 84% 18% 54% 8% 31% 11% 52% -6% 40% 8% 61%
75+ 29% 15% 8% 39% 32% 44% 25% 32% 31% 30% 38% 38% 46% 32% 22% 38% 22% 30% 26% 41% 19% 34% 23% 28% 60% 29% 35% 20% 26% 16% 49% 30% 18% 49% 18% 15% 30% 41% 20% 38% 27% 0% 23% 31% 0% 48% 29% 19% 19% 17% 21% 48% 60% 5% 32% 40% 22%
3
Figuur 1
Aandeel 75-plussers 2009 (bron, CBS) % 75-plus s e rs 2009
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
Ruimte voor zorg
4
Ruimte voor zorg
0% Wijche n
He umen
Nijkerk
Montferland
Scherpe nze el
We stervo ort
Dru te n
Beu ninge n
Ge ld ermalsen
O ost Gelre
Zeven aar
Barne ve ld
Do etinch em
Ove rb etuwe
Doe sb urg
Elbu rg
L inge waard
Harde rwijk
Za ltb omme l
Du iven
Berke lla nd
Brumme n
Bu re n
Rijn waarde n
Culemborg
Ermelo
O ld ebroe k
Nede r-Be tu we
Ling ewaa l
Aa lte n
Tiel
Hee rd e
Pu tten
Maasdriel
Gelde rlan d
Bronckh orst
Rh ede n
Hatte m
Ede
Zu tp hen
E pe
West Maa s en Wa al
Oud e IJsselstree k
L och em
Ubbe rg en
Groesbe ek
Vo orst
Neerijnen
Nijmege n
Wag enin gen
Millinge n aan d e Rijn
Apeld oorn
Nun sp eet
Arnh em
Win te rswijk
Ren kum
Ro zen daa l
Figuur 2 Toename aantal 75-plussers 2009 – 2019 (bron: CBS, provincie Gelderland)
70% Toe nam e aantal 75+ 2009 - 2019
60%
50%
40%
30%
20%
10%
5
2.3
WIJCHEN
De vergrijzing in Wijchen ligt lager dan het Gelders gemiddelde: in 2009 was 6% van de gemeente 75 jaar of ouder (Gelderland 7%). Het aantal 75-plussers neemt de komende tien jaar sterk toe met 59% (Gelderland 26%). De kern Alverna is relatief het sterkst vergrijsd op dit moment (18%). In de andere kernen schommelt het percentage 75-plussers tussen 5% en 7%. De komende tien jaar blijven de verschillen in de toename van het aantal 75-plussers bestaan: van een daling van 14% in Alverna tot een stijging van 102% in Bergharen. Figuur 3
Bevolkingsontwikkeling 2009 – 2019 (Bron: CBS, provincie Gelderland) Wijchen
Batenburg
Bergharen
Alverna
bevolking 2009 55-64 65-74 75+
39.948 5.455 3.327 2.208
706 96 57 37
2.813 411 269 136
1.647 202 195 293
aandeel 55-64 aandeel 65-74 aandeel 75+
14% 8% 6%
14% 8% 5%
15% 10% 5%
12% 12% 18%
bevolking 2019 55-64 65-74 75+
6.447 5.117 3.520
123 90 63
428 385 275
236 190 252
18% 54% 59%
28% 57% 69%
4% 43% 102%
17% -3% -14%
Wijchen
Balgoy
Wijchen kern
Gelderland
bevolking 2009 55-64 65-74 75+
39.948 5.455 3.327 2.208
489 74 34 31
34.293 4.672 2.772 1.711
1.991.062 261.191 167.657 136.889
aandeel 55-64 aandeel 65-74 aandeel 75+
14% 8% 6%
15% 7% 6%
14% 8% 5%
13% 8% 7%
bevolking 2019 55-64 65-74 75+
6.447 5.117 3.520
97 70 39
5.563 4.383 2.890
284.874 236.376 171.899
18% 54% 59%
30% 105% 27%
19% 58% 69%
9% 41% 26%
toename 55-64 toename 65-74 toename 75+
toename 55-64 toename 65-74 toename 75+
Ruimte voor zorg
6
Ruimte voor zorg
7
3
DEMENTIE
3.1
PREVALENTIE
VAN DEMENTIE
Uit onderzoek is bekend welk percentage van de bevolking een vorm van dementie heeft. Dit percentage is hoger bij vrouwen dan bij mannen, en neemt sterk toe na het 75-ste levensjaar. Onderstaande grafiek geeft de prevalentie aan: Figuur 4
Prevalentie van dementie (bron: ERGO onderzoek 1990 – 1993) Kans op dementie
40,0% 35,0% 30,0% 25,0% Man
20,0%
Vrouw
15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 55-59
3.2
ZORG
60-64
65-69
70-74
75-79
80-84
85+
VOOR MENSEN MET DEMENTIE
Niet alle mensen die lijden aan dementie wonen in een verpleeghuis of een kleinschalige groepswoning. In feite geldt dit maar voor een minderheid. Uit een onderzoek in 2003 door de Stichting Wonen met Dementie bleek dat het aantal mensen dat opgenomen was in een verpleeghuis of kleinschalig project 18,5% bedroeg van het aantal mensen met dementie. Maar er was in 2003 ook sprake van een grote wachtlijst. Als deze wachtlijst weggewerkt zou worden, zou het aantal opnamen 24,5% van het aantal mensen met dementie bedragen. Voor de provincie Gelderland betekende dit een feitelijke capaciteit in 2003 van 3.635 plaatsen en een prognose voor 2010 van 5.501 plaatsen. In dit onderzoek is uitgegaan van deze ervaringsgegevens. Het kerngetal dat in dit onderzoek is gehanteerd, is 22%. Van het aantal mensen met dementie heeft 22% behoefte aan opname in een verpleeghuis of kleinschalig project. Doorgerekend betekent dit voor het jaar 2009 een behoefte aan 5.750 plaatsen. Uit dit onderzoek, dat alle capaciteit in de provincie heeft geïnventariseerd, blijkt dat het aantal plaatsen aanvang 2010 5.947 bedroeg, iets hoger dus dan de prognose. Dementie index Trekken we de prognose door naar de toekomst, dan heeft Gelderland als geheel behoefte aan 7.365 plaatsen in 2019, een toename in tien jaar van 28%. De dementie index van Gelderland is 1,28.
Ruimte voor zorg
8
Tabel 2
Dementie en behoefte aan verpleeghuisplaatsen in Gelderland, volgens onderzoek Wonen met Dementie (2003) en volgens huidig onderzoek (2010)
Onderzoek Prognose Wonen met Dementie Feitelijk aantal plaatsen 2003 (2003) Prognose behoefte aantal plaatsen 2010 Huidig onderzoek (2010)
Aantal plaatsen 3.635 5.501
Aantal mensen met dementie 2009 Schatting behoefte aantal plaatsen 2009 (22%) Feitelijk aantal plaatsen 2010
26.135 5.750 5.947
Aantal mensen met dementie 2019 Prognose behoefte aantal plaatsen 2019 (22%)
33.476 7.365
Hoe zeker is deze prognose? Een belangrijke vraag is hoe zeker deze prognose van de behoefte van het aantal plaatsen wonen met zorg voor mensen met dementie is. Het antwoord moet luiden, dat deze prognose voorzichtig moet worden geïnterpreteerd. Weliswaar blijkt de prognose van 2003 door de stichting Wonen met Dementie iets aan de voorzichtige kant te zijn geweest, en ook de huidige prognose zou iets aan de veilige kant kunnen zijn, maar er zijn tal van factoren die bepalen in hoeverre het voorkomen van dementie daadwerkelijk leidt tot de behoefte aan wonen met zorg voor deze doelgroep. Bij het interpreteren van de cijfers moet rekening worden gehouden met allerlei factoren. We noemen hier de belangrijkste variabelen: 1. Herkenning en erkenning van dementie In welke mate leeft er bij de personen met dementie en de mensen in hun omgeving het besef dat er sprake is van dementie? In hoeverre komt men daar voor uit of probeert men het juist te ontkennen en weg te stoppen? De herkenning en erkenning van dementie is een belangrijke factor in de vraag of mensen de stap nemen naar hulpverlening en daarmee in de vraag naar wonen met zorg. 2. Zorg en situatie thuis Als mensen thuis de zorg kunnen organiseren, zullen zij opname uitstellen. Dit leidt overigens zelden tot afstel. Als mogelijkheden om de zorg thuis te verbeteren kunnen gelden: hulpmiddelen die de dementerende helpen bij het dagelijkse leven, ondersteuning door familieleden dus de nabijheid van kinderen en andere familieleden, dagopvang, respijtzorg zoals tijdelijke opname zodat de verzorgende mantelzorger kan bijkomen, enzovoorts. 3. Verzorgingshuizen Verzorgingshuizen nemen in toenemende mate ook mensen met dementie op en zijn in staat ook de zorg te verlenen die vroeger uitsluitend door verpleeghuizen werd geleverd. Deze ontwikkeling is bevorderd doordat verzorgings- en verpleeghuizen zijn gefuseerd tot grotere organisaties met expertise op meerdere gebieden. En tevens is deze ontwikkeling in een stroomversnelling geraakt door de ZZP-bekostiging,
Ruimte voor zorg
9
waardoor het eenvoudiger is om mensen met een zwaardere ZZP ook in het verzorgingshuis adequate zorg te geven. 4. Regionaal Van origine is de opvangtaak voor mensen met dementie regionaal georganiseerd. Per regio werd bekeken wat de behoefte was en de benodigde verblijfscapaciteit werd meestal in het grootste regionale centrum gerealiseerd. Mensen uit de gemeenten en dorpen in de omgeving moesten verhuizen naar dit regionale verpleeghuis. Tegenwoordig is het dankzij kleinschalig wonen mogelijk om ook in kleinere plaatsen kleinschalige capaciteit te realiseren. Daarom deconcentreren veel zorgorganisaties hun capaciteit vanuit het traditionele verpleeghuis naar kleinere bevolkingscentra. Dit heeft geleid tot meer spreiding, maar regionaal is nog steeds sprake van een onevenwichtige verdeling waarbij de grotere plaatsen relatief veel capaciteit hebben, en de kleinere plaatsen relatief weinig. 5. Regelgeving De wet- en regelgeving bepaalt in belangrijke mate de mogelijkheid om capaciteit te realiseren in kleinere plaatsen. Door de huidige bekostigingsstructuur en normen voor verantwoorde zorg is het niet mogelijk om in kleinere plaatsen financieel gezonde kleinschalige projecten te realiseren. De regels veranderen echter vaak, en deze situatie kan in de toekomst dus veranderen. Een andere onzekere factor is het gegeven dat er verschuivingen plaatsvinden in de indicatie criteria. Daardoor kan bijvoorbeeld het aantal mensen met een ZZP7 afnemen, doordat de indicatiecriteria zijn verscherpt. Op de derde plaats bepaalt de overheid ook of een bepaalde indicatie in aanmerking komt voor zorg met verblijf.
Voor iedere gemeente die gebruik maakt van deze prognosecijfers is het van belang om zelf een afweging te maken: zet de cijfermatige prognose naast de kwalitatieve inschatting. De conclusie kan leiden dat de prognose van de capaciteit te voorzichtig is, of juist te riant.
3.3
DEFINITIE
VAN KLEINSCHALIG WONEN
Er is geen eenduidige definitie van kleinschaligheid. Kleinschaligheid kan op vele manieren worden omschreven. We geven hieronder enkele voorbeelden:
Naar doel Doel van kleinschalig wonen voor mensen met dementie is hoge kwaliteit van leven na te streven door aandacht voor het welzijn van de bewoner. In deze definitie is de lichamelijke zorg en behandeling niet meer het primaire doel maar de individuele begeleiding
Naar middel Medewerkers zo goed mogelijk uitrusten om daadwerkelijk individuele zorg te geven aan de cliënt, in een voor de cliënt herkenbare, veilige en prettige omgeving.
Naar vorm Eeen woongroep van maximaal 6 tot 8 personen, waar de cliënt een zelfstandige woonruimte heeft en gebruik kan maken van de gezamenlijke woonkamer. In dit huis
Ruimte voor zorg
10
wordt zo goed mogelijk een normaal huishouden nagebootst dat overeenkomst met het referentiekader van de cliënten. Er zijn meer definities mogelijk. Omdat er geen eensgezindheid is over de definitie, ontstaan in de praktijk allerlei vormen van kleinschalig wonen. Het gevolg is dat de cliënt en de familie een ruimere keuze hebben aan vormen van wonen met zorg, en iets kunnen kiezen dat bij hen past. Op het moment is dit nog grotendeels theorie, want de vraag is groter dan het aanbod, en de familie neemt meestal niet de tijd om te kiezen omdat er te vaak sprake is van een crisissituatie.
3.4
GEMEENTELIJK
BELEID: STAPPENPLAN KLEINSCHALIGE GROEPSWONEN
Om gemeenten, zorgaanbieders en woningcorporaties te helpen met het gezamenlijk bepalen van het beleid voor de middellange termijn, wordt hieronder een stappenplan beschreven. De gemeente kan vanuit zijn regiseursrol het initiatief nemen, maar ook andere partijen kunnen het initiatief nemen. 1. Nodig alle betrokken partijen in een gemeente aan tafel. Hiertoe behoren alle zorgaanbieders die iets doen of van plan zijn te doen met kleinschalig wonen voor mensen met dementie, en de woningcorporaties die actief zijn in de gemeente met de exploitatie en ontwikkeling van het zorgvastgoed; 2. Neem als uitgangspunt de behoefte en het aanbod zoals vastgesteld in deze studie; dit is zowel de traditionele als de kleinschalige capaciteit. Ook is geinventariseerd welke plannen op stapel staan; 3. Inventariseer met elkaar in hoeverre de cijfers over het huidige en geplande aanbod kloppen met de laatste gegevens. De behoefteprognose is een vast gegeven. Maak zelf de som vraag minus aanbod, op de wijze zoals hij in dit onderzoek is gemaakt. Met de gegevens die in dit onderzoek zijn verstrekt is het mogelijk om zelf de berekening opnieuw te maken; 4. Bediscussieer met elkaar de kwalitatieve factoren zoals hierboven omschreven: herkkenning / erkenning van dementie bij de doelgroep, zorg en situatie bij mensen met dementie thuis, het aantal verzorgingshuizen en de opvang van mensen met dementie in verzorgingshuizen, de stand van zaken rondom de deconcentratie van regionale verpleeghuiscapaciteit, de inschatting van de regelgeving. Voor ieder van deze variabele kan bepaald worden of deze in de plus of min afwijkt van wat men als gemiddelde situatie ervaart voor Gelderland. De uitkomst kan er bijvoorbeeld als volgt uit zien: Variabele
Afwijking t.o.v. een
Gevolg voor beleid
gemiddelde situatie Herkenning / erkenning
Traditionele cultuur
Behoefte wordt minder manifest waardoor er minder vraag naar capaciteit is
Zorg thuis
Sterk ontgroend
Er is weinig mantelzorg beschikbaar waardoor er meer vraag naar capaciteit
Ruimte voor zorg
11
is Verzorgingshuizen
Geen verzorgingshuis
Er is geen opvang mogelijk in verzorgingshuizen
Regionale situatie Regelgeving
Verpleeghuis in
De locale vraag wordt
nabijgelegen stad
regionaal opgelost
Aanscherpen
Lastiger om kleinschalig
veiligheidsnormen
project te bekostigen
5. Inventariseer met elkaar de signalen uit de gemeenschap. Vaak zijn er hulpverleners vanuit de thuiszorg of het maatschappelijk werk die in verschillende dorpen en gemeenten werkzaam zijn en weten wat er lokaal speelt. Deze kennis helpt mee om het beleid te bepalen. 6. Bepaal aan de hand van de verzamelde data welke inspanning de komende jaren wenselijk is.
3.5
KLEINE
KERNEN EN DE LANGE TERMIJN BEHOEFTE
Het komende decennium zal vooral in vele Gelderse landelijke kernen sprake zijn van een forse vergrijzing waardoor de behoefte aan opvang voor mensen met dementie daar toe zal nemen. Kleinschalig wonen is een goede oplossing voor deze vraag. Veel van deze kernen zijn namelijk voldoende groot voor een kleinschalig project. Bij de realisatie van kleinschalige capaciteit voor mensen met dementie is het verstandig om een lange termijnvisie te hanteren. Vastgoed moet langere tijd renderen om terugverdiend te worden. Is er ook zo lang behoefte aan de bestemming groepswonen? Met andere woorden: gaan deze groepswoningen voldoende lang mee om de investering in vastgoed te rechtvaardigen? Het antwoord luidt bevestigend, maar daar moet wel gelijk bij worden gezegd dat er voorzichtig moet worden omgegaan met heel specifieke bouw, dat wil zeggen bouw die alleen maar geschikt is voor dat ene doel, groepswonen voor mensen met dementie. De behoefte aan wonen met zorg voor mensen met dementie zal in de komende 30 jaar onverminderd blijven stijgen. Onderstaande grafiek brengt deze ontwikkeling in beeld. Regionaal en lokaal kunnen er grote verschillen ontstaan.
Ruimte voor zorg
12
Figuur 5
Ontwikkeling van het aantal mensen met dementie in provincie Gelderland, 2010 – 2040 (CBS) Aantal mensen met dementie provincie Gelderland
70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 2010
2020
2030
2040
De nog langere termijn is onzeker. Het CBS publiceert een lange termijn bevolkingsprognose tot en met 2060, en deze laat zien dat na 2040. Deze laat na 2040 een geringe afname zien van het aantal mensen boven de 65. Binnen deze leeftijdscategorie kan het aantal hoogbejaarden nog steeds stijgen, en dat is tussen 2040 en 2050 ook aannemelijk, wat betekent dat het aantal mensen met dementie onverminderd door blijft stijgen. Figuur 6
Ontwikkeling van de Nederlandse bevolking, 2010 – 2060 (CBS) Bevolkingsontwikkeling Nederland
12.000.000
10.000.000
8.000.000 0 tot 20 jaar 6.000.000
20 tot 65 jaar 65 jaar en ouder
4.000.000
2.000.000
2010
2020
2030
2040
2050
2060
De conclusie uit bovenstaande cijfers is dat het aantal mensen met dementie nog decennialang zal stijgen en in ieder geval op een hoog niveau zal blijven. Lokaal kunnen de ontwikkelingen verschillen. Grotere nieuwbouwwijken vergrijzen en masse; 50 jaar na de geboortegolf is er de Alzheimergolf. Oude kernen waar weinig uitbreiding heeft plaatsgevonden en waar jongeren uit zijn weggetrokken zullen juist minder behoefte aan opvang krijgen op de lange termijn.
Ruimte voor zorg
13
Wil men echter zeker weten dat het zorgvastgoed dat men realiseert deze lange periode voor deze functie zal renderen, dan speelt er behalve de kwantitatieve ontwikkeling ook een kwalitatieve ontwikkeling een rol: wat zal de zorgconsument van de toekomst wensen aan woonkwaliteit? Natuurlijk kan niets met zekerheid worden voorspeld. Maar terugkijkend op de afgelopen decennia zien we een stijgende lijn:
1970: verpleegafdelingen van 30
1980: vierpersoonskamers
1990: tweepersoonskamers
2000: eenpersoonskamers met gedeeld sanitair
2010: eenpersoonskamers met eigen sanitair
2020?
De kans is groot dat in 2020 er behoefte is aan meer woonkwaliteit. Hier en daar zien we dit al ontstaan: in plaats van een kleine kamer heeft een bewoner een klein appartement met eigen sanitair, een kookhoek, en soms zelfs apart ruimten voor slapen en wonen. Wat betekent dit alles voor de beleidskeuzes van de toekomst? Een gebouw moet lang renderen. De vraag lijkt wel aanwezig te zijn gedurende vele decennia. De kwalitatieve vraag is zich echter aan het ontwikkelen. Gemeenten, zorgaanbieders en woningcorporaties moeten zelf een scenario bepalen. Elementen kunnen zijn: 1. Woonkwaliteit, maar betaalbaar Mikken op hoge maar betaalbare woonkwaliteit. 2. Specifiek bouwen voorkomen Zo min mogelijk functiespecifiek bouwen, maar rekening houden met functiewijzingen op middellange termijn (20 jaar bijvoorbeeld); 3. Gebruik maken van bestaand vastgoed In kleine centra die ontgroenen kan gebruik worden gemaakt van bestaand vastgoed. Op dit moment is de betaalbaarheid van deze kleinschalige projecten nog een probleem. Als dat probleem wordt opgelost, kan in veel kernen worden volstaan met een klein project van één, twee of drie groepen, en in deze omvang is het relatief makkelijk gebruik te maken van bestaande gebouwen die minder courant worden door de ontgroening.
3.6
METHODE
VAN ONDERZOEK
Dit deel van het onderzoek had tot doel alle verblijfscapaciteit voor mensen met dementie te inventariseren. De stappen waren:
Uit verschillende databronnen is een lijst samengesteld met alle aanbieders en alle projecten en verblijfsvoorzieningen (verblijf zwaar) voor mensen met dementie in de provincie Gelderland.
De organisaties zijn via e-mail benaderd met een vragenlijst. Gevraagd is:
Klopt het overzicht van de projecten en voorzieningen? Zo nee, vul aan;
Wat zijn de plannen voor de komende jaren?
Ruimte voor zorg
14
In een tweede ronde zijn de organisaties benaderd met een vragenlijst om extra gegevens te verstrekken over de kleinschalige projecten.
Respons De respons was zeer hoog:
Eerste ronde A B C D
Tweede ronde
Wil niet meewerken Nog niets ingevuld Ingevuld Nog niet ingevuld Ingevuld
4 1 89
Totaal
94
De vijf organisaties die niet hebben meegewerkt waren kleine organisaties. Hun capaciteit is voorzover bekend uit de databestanden gewoon meegenomen in de inventarisatie. Er is echter geen informatie over plannen. Kleinschalig en traditioneel In dit onderzoek is kleinschaligheid gedefinieerd als “verblijf waarbij bewoners een gezamenlijke huishouding voeren in een gezamenlijke woning”. Het overige aanbod is gekwalificeerd als traditioneel. Hard en zacht De organisaties is gevraagd naar hun plannen voor de toekomst. Daarbij is gevraagd naar de realisatiestatus: Hard: voorbereiding bouw | bouw gaande Zacht: idee | plan Peildatum Peildatum is ultimo 2010.
Ruimte voor zorg
15
4
WIJCHEN
EN DEMENTIE
In het vorige hoofdstuk is een algemene introductie gegeven over dementie en kleinschalig wonen. In dit hoofdstuk volgen de cijfers die van belang zijn voor gemeente Wijchen.
4.1
DEMENTIE
INDEX
Wijchen: 1,54 (Gelderland: 1,28) De dementie index geeft aan hoe sterk het aantal mensen met dementie toeneemt tussen 2009 en 2019 (1 = blijft gelijk, 2 = verdubbelt). De dementie index van Wijchen ligt met 1,54 fors boven die van de provincie Gelderland als geheel (1,28).
4.2
VRAAG
VERSUS AANBOD GEMEENTE
In Wijchen zal de komende jaren mogelijk capaciteit voor mensen met dementie gebouwd worden waardoor het aantal plaatsen toeneemt tot 144. Onderstaande grafiek laat zien
de behoefte aan verblijfsplaatsen zwaar voor mensen met dementie
2009: 95
2019: 146
de capaciteit (zowel traditioneel als kleinschalig) nu en de komende jaren
Huidig: 120
Bestaand + harde1 plannen: 120
Bestaand + harde + zachte plannen: 144
het tekort of overschot van capaciteit
Huidig overschot: 25
Toekomstig tekort, als de plannen worden gerealiseerd: 2
Zie tevens het overzicht van projecten in de bijlage.
1
Hard: voorbereiding bouw / bouw gaande. Zacht: idee / plan.
Ruimte voor zorg
16
Figuur 7
Tekort / overschot verblijfsplaatsen dementie
Wijchen (dementie index 1,54) 146
144
140
120
120
95 Aantal plaatsen
90
25
40
-10
Vraag 2009
Vraag 2019
Aanbod 2009
Aanbod Aanbod 2019 2019 bestaand bestaand + hard + hard + zacht
Saldo Saldo 2019 2019 bestaand bestaand + hard + hard + zacht
-26
-60
4.3
Saldo 2009
VRAAG
-2
VERSUS AANBOD KERNEN
De opvang van mensen met dementie vindt bij voorkeur plaats binnen de eigen gemeenschap. Hieronder is weergegeven hoe groot de behoefte is aan verblijfsplaatsen per kern, en hoe groot het feitelijke aanbod is. Hieruit kan worden afgeleid welke inspanning nodig is voor de toekomst. Figuur 8
Behoefte verblijfsplaatsen dementie (PG) per kern
140 119
120 100
2009, plaatsen PG 80
73
2019, plaatsen PG
60 40 20 1
3
5
11
14
12 1
2
0 Batenburg
Ruimte voor zorg
Bergharen
Alverna
Balgoy
Wijchen kern
17
Vraag
2009 2019
Dementie-index Aanbod
2009 2019 hard 2019 hard+zacht
Tekort/overschot
2009 2019 hard 2019 hard+zacht
Wijchen
Balgoy
Alverna
Bergharen
Vraag, tekort / overschot verblijfsplaatsen dementie per kern Batenburg
Figuur 9
1 3
5 11
14 12
1 2
73 119
2,23
2,00
0,87
1,64
1,62
-
-1 -3 -3
-5 -11 -11
12 12 12
-
-2 0 0
108 108 132 -1 -2 -2
35 -11 13
Binnen de gemeente Wijchen heeft de kern Batenburg de hoogste dementie index: 2,23. Ook de dementie index van Wijchen zelf is hoog: 1,62. In de gemeente Wijchen is in twee kernen aanbod aanwezig: Alverna en Wijchen. In de kern Bergharen is in 2019 een tekort van 11 plaatsen; de andere kernen hebben een kleiner tekort. Wanneer het geplande kleinschalige project Elsthof in Wijchen doorgaat, zal er in de kern Wijchen een klein overschot ontstaan van 13 plaatsen.
4.4
ADVIES
Wijchen:
Zet het plan voor Elsthof, 24 plaatsen, door.
Bergharen
Kijk of er kansen zijn voor een klein project van twee woongroepen van zes
bewoners (12 plaatsen). De exploitatie van een dergelijke klein project is echter lastig.
Ruimte voor zorg
18
5
MENSEN
MET EEN BEPERKING EN
GGZ
De vorige twee hoofdstukken van deze factsheet hadden tot onderwerp kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie. We stappen nu over op een andere doelgroep: mensen met een beperking. Behalve vraag en aanbod naar kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie, is in het onderzoek ook getracht een overzicht te krijgen van vraag en aanbod naar groepswonen met zorg voor mensen met een verstandelijke of psychiatrische beperking.
5.1
VEELZIJDIGE
VRAAG
Het landschap van wonen en zorg voor deze mensen is zeer divers en veelzijdig. In tegenstelling tot het ziektebeeld dementie, is het bij beperkingen van verstandelijke en psychiatrische aard veel lastiger een scherp beeld te krijgen van de aard en omvang van de vraag naar wonen met zorg. De prevalentie is minder scherp af te bakenen, maar vooral de maatschappelijke vertaling van beperkingen naar oplossingen is sterk afhankelijk van talloze sociale factoren die wisselen naar plaats en tijd. Goede informatie over ziektebeelden en de relatie met beleid op het gebied van wonen en zorg is te vinden in de Nationale Atlas Volksgezondheid 2 en het Nationaal Kompas Volksgezondheid3. Het is altijd nuttig voor beleidsmakers om zich eigen te maken met deze basisinformatie.
5.2
DEFINITIE “WONEN
MET ZORG”
In dit onderzoek is een werkdefinitie gehanteerd van “wonen met zorg” en “zorg met verblijf”: Wonen met zorg is het gecombineerde aanbod van een woning met zorg. Zorg met verblijf is het zelfde, met als enige verschil dat de woning betaald wordt uit de AWBZ in plaats van door de cliënt zelf.
In het vervolg wordt gesproken over wonen met zorg, waarbij ook zorg met verblijf bedoeld wordt. Belangrijk is te beseffen dat er geen scherpe afbakeningen zijn tussen allerlei vormen van wonen met zorg. Ook de traditionele verblijfsvormen als GVT, RIBW, PAAZ, instellingen, zijn langzamerhand een kleinschaliger aanbod gaan creëren. Het is niet meer vanzelfsprekend dat een intramurale plaats (een verblijfsplaats conform de WTZi, Wet Toelating Zorginstellingen) altijd in een grote instelling ligt. En omgekeerd, ook scheiden van wonen en zorg kan deel uitmaken van een grootschalig project. Gegeven de onduidelijke begrenzing van woonvormen, is er in dit onderzoek voor gekozen alle vormen van wonen met zorg te inventariseren, ongeacht de omvang van het project en ongeacht het bekostigingsregime. Daar waar een organisatie woningen in 2
http://www.zorgatlas.nl/
3
http://www.nationaalkompas.nl/
Ruimte voor zorg
19
combinatie met zorg aanbiedt, al dan niet geclusterd, is dit meegeteld in de inventarisatie. Alleen het puur individuele aanbod - daar waar sprake is van puur individueel wonen met ambulante zorg aan huis – is niet meegeteld in de inventarisatie. Onderstaand is samengevat welke voorzieningen wel zijn meegeteld in de inventarisatie, en welke niet. Wel
Niet
Langdurig verblijf in een instelling
Verblijf in een RIBW (Regionale
ambulant aangeboden in de eigen
instellingen voor begeleid wonen
woning
GVT’s (Gezinsvervangende tehuizen)
Groepswoning met gedeelde
Begeleid zelfstandig wonen,
Kortdurend verblijf (met behandeling)
huiskamer
Werk
Zelfstandig appartement, geclusterd
Onderwijs
bij een gezamenlijke huiskamer
Zelfstandig appartement, nabij een gezamenlijke huiskamer
Gedeelde woning
Er is een relatie tussen de woonvorm en aard en mate van de beperking. Rechtevenredig is deze relatie echter niet. Om een en ander aanschouwelijk te maken, volgen hier enkele voorbeelden van wonen en zorg die zijn meegenomen in de inventarisatie: Instellingsverblijf: cliënten die verblijven in een traditioneel paviljoen (die er natuurlijk steeds minder zijn), daar een eigen kamer hebben en verder gebruik maken van gezamenlijk sanitair en woonruimte Wonen op een instellingsterrein: cliënten die op een instellingsterrein wonen in een modernere voorziening, bijvoorbeeld een groepswoning waarbij zij een zelfstandig klein appartement hebben met eigen sanitair, maar waar zij ook veelal gezamenlijk eten in een gezamenlijke woonkamer. Overdag werken zij elders, of doen zij activiteiten elders. Groepswoning: een kleinschalig project in de wijk waarbij de cliënten in een groepswoning wonen. Zij hebben hun eigen kamer, vaak met sanitair maar niet altijd, en zij delen een gezamenlijke woonkamer. Losjes gegroepeerde appartementen: steeds vaker komt het voor dat cliënten een eigen appartement(je) hebben, en in of nabij het woongebouw gebruik maken van een gezamenlijke ruimte. Gestippeld wonen: binnen een woongebouw wonen cliënten op verschillende adressen tussen andere bewoners. Een woning delen: enkele cliënten delen een reguliere woning.
5.3
BEHOEFTE
EN AANBOD
De behoefte aan wonen / verblijf met zorg voor mensen met een verstandelijke / meervoudige beperking of cliënten van de GGZ is niet absoluut aan te geven. Dit heeft
Ruimte voor zorg
20
vele oorzaken. In de kern komt het er op neer dat de behoefte aan verblijf een resultante is van allerlei plaats- en tijdgebonden factoren. Wat in dit onderzoek daarom wordt gedaan, is de feitelijke situatie vergelijken met wat gemiddeld gebruikelijk is. Hierbij worden twee referentiecijfers gehanteerd: 1. het gemiddelde aanbod aan intramurale en semimurale plaatsen in heel Nederland (bron VGN en GGNet) 2. het gemiddelde aanbod aan intramurale en semimurale plaatsen in Gelderland. Dit is het totaal aan geïnventariseerde plaatsen in dit onderzoek. Dit laatste cijfer ligt hoger dan de hierboven genoemde cijfers omdat, in tegenstelling tot de cijfers van VGN en GGNet, álle aanbieders in dit onderzoek zijn meegenomen, niet alleen de leden van VGN en GGNET, ook alle niet aangesloten organisaties en kleinere extramurale projecten zijn meegeteld, zolang het groepswonen betreft.
5.4
GEMEENTELIJK
BELEID
Wat is de relevantie van deze cijfers voor het gemeentelijk beleid?
Een gemeente kan zien in hoeverre de capaciteit voor wonen met zorg afwijkt van de regionale of landelijke vraag;
Een gemeente kan de cijfers gebruiken om samen met de aanbieders en andere ondersteuners beleid te maken voor wonen met zorg voor deze doelgroepen;
Een gemeente kan burgerwoonzorginitiatieven helpen met het opzetten van een project, en de cijfers kunnen zicht geven op de marktkansen;
Een gemeente kan samen met buurgemeenten optrekken om een oplossing te vinden voor een heel specifieke doelgroep;
Een gemeente kan zich bewust worden van het economisch belang van wonen met zorg.
Net als bij de doelgroep mensen met dementie, is het van belang om de cijfers voorzichtig te hanteren:
Het is niet zo dat alle gemeenten in dezelfde mate wonen met zorg zouden moeten hebben voor deze doelgroepen. De doelgroep is namelijk mobiel, en kiest zelf een woonplaats;
Er zijn veel specifieke zorgvragen waarvoor specifieke oplossingen nodig zijn. Niet iedere gemeente hoeft alle oplossingen in huis te hebben.
De crux is hier, net als bij het kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie, dat de gemeente vooral een overleg onderhoudt met alle betrokken aanbieders. Hier komt alle kennis en informatie bij elkaar. Dat zijn de beste randvoorwaarden om met elkaar te komen tot een goed beleid. Overlegtafels Als een gemeente de behoefte heeft om pro-actief te handelen op het terrein van wonen met zorg voor mensen met een beperking, is het wellicht handig om de volgende suggesties mee te nemen:
Ruimte voor zorg
21
1. Nodig alle betrokken organisaties uit: aanbieders van wonen, zorg en welzijnsdiensten. Deze factsheet bevat een zo compleet mogelijke lijst van organisaties die werkzaam zijn in uw gemeente op het gebied van wonen met zorg; 2. Tracht te achterhalen welke particuliere initiatieven er in de gemeente zijn, en nodig hen ook uit; 3. Doel van het overleg is om naar de huidige situatie in de gemeente te kijken, en die met elkaar te delen. 4. Inventariseer knelpunten die als gezamenlijke knelpunt worden ervaren. 5. Benoem wat alle partijen gezamenlijk voor elkaar kunnen betekenen.
In bovenstaande opsomming is de gezamenlijkheid onderstreept. Een dergelijke overlegtafel is in verschillende gemeenten al gangbaar. Een deel van het vraagstuk is meer regionaal dan lokaal van aard. Een regionale overlegtafel kan daarom zinvol zijn.
5.5
METHODE
VAN ONDERZOEK
Tot slot een toelichting op de werkwijze die gevolgd is in dit onderzoek. Het geïnventariseerde aanbod wonen en zorg is bedoeld voor de volgende doelgroepen:
Mensen met een verstandelijke en meervoudige beperking;
Mensen met een beperking op het gebied van de GGZ.
Tussen deze twee doelgroepen, die zeer divers zijn qua problematiek, is een zekere overlap. In sommige gevallen is een keuze gemaakt voor de ene danwel de andere categorie. Niet meegenomen in de inventarisatie zijn de volgende doelgroepen:
Mensen met een lichamelijke beperking (wel meervoudige beperking);
Mensen met een zintuigelijke beperking;
Maatschappelijke opvang.
De maatschappelijke opvang is weer een categorie die kan overlappen met de GGZ en ook wel de gehandicaptensector. In een aantal gevallen is in dit onderzoek een keuze gemaakt om een project wel of niet onder te brengen bij een categorie die mee is genomen in de inventarisatie. Wij beperken ons in dit onderzoek tot woonvormen. Natuurlijk is er veel meer nodig om mensen met een beperking in staat te stellen te participeren in de samenleving: onderwijs, werk, recreatie, etc. Dit aanbod bestaat in velerlei schakeringen. Daarover gaat dit onderzoek niet. Het inventariserend onderzoek is als volgt uitgevoerd.
Ruimte voor zorg
22
1. Inventariseren alle aanbieders: de mogelijke aanbieders van kleinschalig wonen voor de doelgroep mensen met een beperking en GGZ zijn bepaald door meerdere bestanden te koppelen4; 2. Inmiddels zijn vrijwel alle aanbieders goed te vinden op internet en publiceren zij voor hun doelgroep ook hun woonmogelijkheden. Het is daardoor mogelijk het overgrote deel van de informatie te halen van internet. Ook kleine particuliere initiatieven zijn vrijwel altijd te vinden op een eigen website, danwel in een van de databestanden hierboven; 3. In een aantal situaties – grote organisaties, RIBW’s – is contact gelegd met de organisatie om een adressenlijst van locaties te verkrijgen.
De dekkingsgraad van dit onderzoek kan niet exact bepaald worden, maar ligt naar schatting tussen de 95% en 100%. Alle bekende projecten zijn meegenomen in de inventarisatie.
4
Landelijk overzicht wooninitiatieven van het Landelijk Steunpunt Wonen, Landelijk Kenniscentrum LVG, Landelijk KennisNetwerk Gehandicaptenzorg van Vilans, VGN Kennisportal, GGZ Nederland, Kiesbeter, Mee Gelderse Poort, Mee Doetinchem, Mee Apeldoorn, VWS Jaarverslagen Zorg, CIBG Toegelaten Instellingen WTZi.
Ruimte voor zorg
23
6
WIJCHEN
EN MENSEN MET EEN BEPERKING
/ GGZ
Na de algemene inleiding in het vorige hoofdstuk, volgen nu de cijfers van de gemeente Wijchen. Figuur 10
Behoefte en feitelijk aanbod van plaatsen VG-MG / GGZ, 2010 Behoefte Wijchen Volgens landelijk gemiddelde
Verstandelijk en meervoudig gehandicapten GGZ
Aanbod Wijchen
Volgens Gelders gemiddelde
Feitelijk 2010
+/- t.o.v. landelijk gemiddelde
+/- t.o.v. Gelders gemiddelde
170
221
58
-66%
-74%
82
100
4
-95%
-96%
Mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking Het aantal plaatsen voor mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking in gemeente Wijchen bedraagt 58. Dit ligt aanzienlijk onder het landelijk en provinciaals gemiddelde. Volgens het landelijk gemiddelde zou Wijchen 170 plaatsen aanbieden. Volgens het Gelders gemiddelde zou dit aantal 221 zijn. Figuur 11
Behoefte versus feitelijk aanbod van plaatsen voor mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking, 2010
250 221 Behoefte Wijchen Volgens landelijk gemiddelde
200
Behoefte Wijchen Volgens Gelders gemiddelde
170
Aanbod Wijchen Feitelijk 2010
150
100 58
Wijchen
50
Verstandelijk en meervoudig gehandicapten
Ruimte voor zorg
24
Mensen met een psychiatrische beperking Het aantal plaatsen voor mensen met een psychiatrische beperking in gemeente Wijchen bedraagt slechts 4, volgens de inventarisatie. Volgens het landelijk gemiddelde zou Wijchen 82 plaatsen aanbieden. Volgens het Gelders gemiddelde zou dit aantal 100 zijn. Figuur 12
Behoefte versus feitelijk aanbod van plaatsen GGZ, 2010
120 Behoefte Wijchen Volgens landelijk gemiddelde
100
100
Behoefte Wijchen Volgens Gelders gemiddelde
82 80
Aanbod Wijchen Feitelijk 2010
60
40
Wijchen
20 4 GGZ
Ruimte voor zorg
25
7
BIJLAGE:
OVERZICHT PROJECTEN
Gemeente Wijchen
Toekomstige capaciteit kleinschalig
Realisatiejaar van het kleinschalige project
Stadium realisatie van het kleinschalige project
0 0
12 18
0 0
12 18
nvt nvt
draait draait
De Weegbree
0
72
0
72
nvt
draait
Zorggroep ZuidGelderland
Elsthof
0
0
0
24
2013
plan
Stichting LuciVer
La Verna
0
18
0
18
nvt
draait
organisatie Stichting LuciVer Zorggroep ZuidGelderland
projectnaam Portiuncula De Hagert
Wijchen
Zorggroep ZuidGelderland
Wijchen Wijchen
Tabel 4 Gemeente Wijchen Wijchen Wijchen Wijchen Wijchen
Ruimte voor zorg
wijk
Toekomstige capaciteit traditioneel
plaats Alverna Wijchen
Huidige capaciteit kleinschalig
gemeente Wijchen
Huidig en gepland aanbod wonen en zorg voor mensen met dementie
Huidige capaciteit traditioneel
Tabel 3
Huidig aanbod wonen en zorg voor mensen met een beperking Plaats Wijchen Wijchen Wijchen Wijchen Wijchen
Aantal plaatsen 12 24 22 28 4
Locatietype woonvorm woonvorm woonvorm woonvorm RIBW
Primaire doelgroep verstandelijke beperkingen verstandelijke beperkingen verstandelijke beperkingen lichamelijke beperkingen GGZ
26
Aanbieder De Hagert De Spetter Driestroom Pluryn Werkenrode RIBW Nijmegen en Rivierenland
