sier Dos
register n e p e o r g l e Do
Kinderziektes of weeffout? Wil je in aanmerking komen voor een garantiebaan, dan moet je worden toegelaten tot het doelgroepenregister. Wie daar wel en niet toe behoort, is volop onderwerp van discussie. De recente ingreep van staatssecretaris Klijnsma in de werkprocessen lenigt de hoogste nood. Drie visies op wat nu nog nodig is. Wat voor de een valt onder de ‘kinderziektes’ bestempelt de ander als ‘weeffouten’.
Dos sier
Leida Rasing (gemeente ’s-Hertogenbosch):
‘Toelatingseisen zijn te streng’ Het UWV keurt te streng voor het doelgroepenregister. Dat stelt Leida Rasing, adjunct-directeur Weener XL, het werk-ontwikkelbedrijf van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Zij vindt dat Klijnsma het UWV opdracht moet geven de toelatingseisen te versoepelen.
U
constateert dat er problemen zijn met de uitvoeringspraktijk rondom het doelgroepenregister. Hoe zou u die problemen omschrijven? “De doelgroep voor de landelijke banenafspraak bestaat uit Wajongers met arbeidsvermogen, mensen met een WSW-indicatie, een ID-baan of WIW-dienstbetrekking, en mensen die vallen onder de Participatiewet, die ‘niet zelfstandig in staat zijn om het wettelijk minimumloon te verdienen’. De criteria die het UWV hanteert, blijken dermate streng en selectief dat de doelgroep nauwelijks toegang krijgt tot het register.” Wat bedoelt u met ‘streng’? “De gemeenten in onze arbeidsmarktregio ervaren dat nauwelijks kandidaten worden toegelaten tot het doelgroepenregister. Zo zijn vanuit de gemeente Oss de eerste 20 mensen aangemeld voor een indicatie. Niet één is geaccepteerd. Onze ervaring is dat vooral werkzoekenden met een medische beperking toegang krijgen tot het doelgroepenregister. Sociale kenmerken en vaardigheden worden nauwelijks meegewogen. Het gevolg is dat de vermogens, talenten en ambities van mensen die niet in staat zijn zelfstandig het wettelijk minimumloon te verdienen, onbenut blijven. Het risico is bovendien dat het doelgroepenregister daarmee het beoogde doel voorbij schiet, er onvoldoende te bemiddelen kandidaten voor een garantiebaan komen en de werkgevers kunnen wijzen naar de overheid, die niet in staat is om voldoende kandidaten voor de baangarantie-banen te leveren. Daarmee kan ook de quotumregeling worden afgewezen.” Wie moet er volgens u wat doen om daar iets aan te veranderen? “In de praktijk kijken werkgevers naar de capaciteiten van mensen. Werk dat in onze regio wordt aangeboden op minimumloonniveau is vooral schoonmaakwerk, inpakwerkzaamheden en werk in de voedingsmidde-
8 Werkt.
lenindustrie op het laagste niveau. Wanneer op dat lage functieniveau de loonwaarde van een potentiële werknemer wordt vastgesteld tussen 30 en 80 procent, kunnen wij aan een werkgever niet uitleggen dat de betrokken kandidaat niet in aanmerking komt voor de baanafspraak. Het UWV moet haar toelatingseisen voor het doelgroepregister minder streng maken, Klijnsma moet hen daarvoor opdracht geven, zodat ook mensen in aanmerking komen die in de bijstand zitten en niet het minimumloon kunnen verdienen, in de laagbetaalde banen die er beschikbaar zijn in de regio.” Wat zou dan volgens u de lijn voor toelating moeten zijn? “De lijn zou moeten zijn, dat, wanneer je in laaggewaardeerde functies, die op minimumloonniveau zitten (ook bestaande functies en niet alleen theoretische), je niet in staat bent om meer dan maximaal 80 procent van het minimumloon te verdienen, je voor het doelgroepregister in aanmerking zou moeten komen. Je zou bovendien psychosociale beperkingen, die leiden tot verminderde loonwaarde, mee moeten laten wegen in de indicatiestelling. Gelukkig gaat Klijnsma nu wel VSO en PrO jongeren toelaten, die de school verlaten.”
juni 2015
W ERK W ERK
W ERK D OE LG R O E P E N R E G IS T E R
GEM
EENT E
Het UWV toetst of mensen het minimumloon kunnen verdienen aan de hand van drempelfuncties. Niet aan hand van loonwaardemeting in de praktijk.
UWV Gemeenten melden kandidaten voor het doelgroepregister aan bij het UWV. UWV wijst deel van de aanvragen van gemeenten af
Leerlingen van VSO en PRO-onderwijs kunnen zichzelf nu aanmelden bij het UWV.
Voor een compleet overzicht van de recente aanpassingen door staatssecretaris Klijnsma zie pagina 4.
juni 2015
Werkt. 9
Dos sier
Talitha van den Elst (UW Reintegratie):
‘Werkgevers niet teleurstellen’ Selecteer minder streng en maak het toelatingsproces transparanter. Dat bepleit Talitha van den Elst, directeur van UW.
V
an den Elst is blij dat de instroom van kandidaten voor het doelgroepenregister na de jongste ingrepen van Jetta Klijnsma nu eindelijk op gang kan komen. “Er is een sluitende aanpak voor leerlingen van het speciaal onderwijs, en dat helpt.” Maar tegelijkertijd maakt zij zich ernstig zorgen over de plaatsbaarheid van de kandidaten die toegelaten worden. Neem de banen in het verpakkingswerk. Van den Elst: “De praktijk leert dat er twee tot drie SW’ers nodig zijn om de productiviteit van een fitte Pool te kunnen halen. Alleen als je heel erg kwiek bent en in een enorm tempo kan werken, dan kan je die concurrentie aan. Maar daar is vervolgens dan weer zelden het wettelijk minimumloon mee te verdienen.”
Onvervulde vacatures Of anders gezegd: de criteria die het UWV nu hanteert om iemand toe te laten tot het doelgroepenregister zijn te streng, vindt zij. “Hoe realistisch zijn de drempelfuncties die nu gehanteerd worden? Het lijkt een theoretische benadering die ver afstaat van de praktijk. Mijn indruk is dat veel van de toegelaten kandidaten daardoor eigenlijk het niveau van beschut werk hebben. Het zal voor de banenafspraak echt nog een hele klus worden om hen bij werkgevers geplaatst te krijgen.” En dat terwijl zij al drie jaar lang met allerlei onvervulbare vacatures zit. “Dat betreft functies in het groen, de schoonmaakbranche, als postbezorger, voor montagewerk en ga zo maar door. Er zijn eenvoudigweg geen kandidaten voor.” Ook ziet zij dat bij de gemeente onduidelijk is wie er nu wel en niet onder de doelgroep valt. “En werkgevers weten het al helemaal niet. Als een werkgever mij vraagt of iemand wel of niet onder de banenafspraak valt, dan wil ik 100 procent zekerheid kunnen geven. Die transparantie is nu onvoldoende ingericht. Hoe zorgen we ervoor dat we werkgevers niet teleurstellen? Daar gaat het om, willen we van de Banenafspraak een succes maken.” 10 Werkt.
“Nu wacht iedereen op iedereen”
Wat haar betreft moeten de kaarten nu snel op tafel. “Stel de criteria bij en maak het proces zo transparant mogelijk. Dan kunnen we de verwachtingen op elkaar afstemmen. Want nu wacht iedereen op iedereen.”
juni 2015
Fred Paling (UWV):
‘Ik trek nog geen conclusies’ Pas aan het einde van dit jaar hebben we een representatief beeld: wie is er tot het doelgroepenregister toegelaten en wie niet? Dat verwacht Fred Paling van het UWV. “Evalueren doen we op basis van enig volume.”
W
ie in aanmerking wil komen voor een garantiebaan, moet worden toegelaten tot het doelgroepenregister. Dat kan als iemand onder de Participatiewet valt en niet in staat is om door ziekte of handicap 100 procent van het wettelijk minimumloon te verdienen. Maar het aantal indiceringen daarvoor blijft vooralsnog ver achter bij de verwachtingen. Met als risico dat dit de realisatie van de banenafspraak in gevaar brengt. Paling erkent dat er ‘behoorlijke aanloopproblemen’ zijn. “De aantallen die we gewend waren en de aantallen die zich melden staan niet in verhouding tot elkaar.” Maar dat gaat nu veranderen, stelt hij. “Ik verwacht dat we eind dit jaar statistische gegevens hebben waar we echt iets mee kunnen. Dan kunnen we evalueren op basis van enig volume. Dan praat ik niet over de 200 aanvragen van nu, maar zullen we er – zo schat ik - ettelijke duizenden hebben.”
Onderweg mensen verliezen Volgens Paling maakt het recent aangekondigde pakket aan ingrepen van Jetta Klijnsma het mogelijk om meters te gaan maken met de vulling van het doelgroepenregister. “Leerlingen van het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs kunnen zich nu voortaan rechtsreeks melden bij het UWV en dus niet meer alleen bij gemeenten. Dat voorkomt dat we leerlingen kwijt raken. Nu de financiering van de beoordelingen bovendien vanuit SZW komt, en dus is weggehaald bij de gemeenten, is het bovendien mogelijk dat wij integrale afwegingen gaan maken. We kunnen dan in een keer beoordelen of iemand tot de Wajong behoort of tot de doelgroep voor de banenafspraak. Kandidaten hoeven dan niet meer twee keer langs te komen. Dat gaat snel
juni 2015
ler. Ook dat voorkomt dat we onderweg mensen verliezen. Bovendien zorgt dat ervoor dat gemeenten niet meer wachten met het aanmelden van kandidaten tot er een match is, maar al eerder kandidaten naar ons doorsturen. Ook dat zal ervoor zorgen dat het register nu sneller gevuld wordt.”
Andere discussie Neemt niet weg dat de discussie over de afbakening van de doelgroep voor het Doelgroepenregister nog altijd niet beslecht is. Zo zou de beoordeling van het UWV te theoretisch en te streng zijn. Paling daarover: “Iedereen is het erover eens dat het er om gaat of iemand in de praktijk het wettelijk minimumloon (WML) kan verdienen. Waar het om gaat is dat je dat zo toetst dat dit niet alleen geldt voor een enkele werkplek, maar dat je kunt vaststellen dat er geen enkele werkplek is waar een kandidaat dat WML kan halen. Daar toetsen wij nu op.” Meer wil hij er eigenlijk niet over zeggen. “Ik hou me op dit moment even verre van die discussie over wie er tot de doelgroep behoort en wie niet. Die discussie is eerder en op een ander moment al gevoerd. Waar het nu om gaat is dat de stroom op gang komt, en dat er mensen in het register komen die niet in staat zijn het WML te verdienen. Dat gebeurt nu. Of de doelgroep-afbakening anders moet, is een andere discussie. Die zou ik los willen koppelen van de praktische uitvoering. Laten we eerst maar eens kijken waar we eind dit jaar staan. Dan kunnen we op basis van die statistisch representatieve cijfers verantwoord conclusies trekken.” Stel nu dat tegen die tijd bijvoorbeeld blijkt dat alle leerlingen van het VSO door de beoordeling van het UWV heen komen en toegelaten worden tot het register, dan heeft de toetsing door het UWV weinig toegevoegde waarde en zou je hen rechtstreeks in het register kunnen plaatsen, blikt Paling vast op de mogelijke uitkomsten vooruit. “En zo zijn er tegen die tijd vast meer conclusies te trekken. Maar laten we nu eerst zorgen dat we meters gaan maken.” n Werkt. 11
