Kiezen voor borstvoeding

patiënteninformatie

i

Kraamafdeling

Kiezen voor borstvoeding

GezondheidsZorg met een Ziel

Mevrouw Van harte gefeliciteerd met de geboorte van je baby! Je hebt gekozen voor borstvoeding, een gezonde start voor jouw baby. In deze brochure willen we enkele tips en adviezen geven om van jouw borstvoeding een geslaagde start te maken. Heb je na het lezen van deze brochure nog vragen? Aarzel dan niet en contacteer de vroedvrouwen van de Kraamafdeling. Ze zullen je graag te woord staan.

De pediaters, gynaecologen en het personeel van de Kraamafdeling campus Maria Middelares

3

Inhoud

4

1

Neem je tijd voor borstvoeding ..................................................... 5

2

Hoe leg je de baby aan? ................................................................ 5

3

Wanneer en hoelang aanleggen? .................................................. 8

4

Verschillende houdingen mogelijk ................................................ 9

5

Volgblad ...................................................................................... 11

6

Heeft je baby goed gedronken? .................................................. 15

7

Interessante weetjes ................................................................... 16

8

Extra vitamines bij borstvoeding ................................................. 17

9

Borst- en handhygiëne ................................................................ 17

10

Afkolven en bewaren van moedermelk ....................................... 18

11

Afkolfvolgblad ............................................................................. 22

12

Checklist...................................................................................... 26

13

Begeleiding thuis......................................................................... 27

14

Overschakelen naar kunstvoeding .............................................. 28

1 

De start van de borstvoeding vraagt tijd en geduld van jezelf, je baby en je omgeving. Zorg voor een rustige omgeving. Misschien voel jij je beter als je aan je bezoek vraagt de kamer te verlaten zodat je rustig kan voeden. Laat je helpen door het personeel van de Kraamafdeling. Borstvoeding geven is een proces, elke dag is anders in het begin. Daarom zullen de adviezen die je krijgt dag per dag variëren.

   

2 





Neem je tijd voor borstvoeding

Hoe leg je de baby aan? Draai de baby naar je toe, zodat zijn buikje naar die van jou gedraaid is. Zorg ervoor dat het hoofdje van de baby op een rechte lijn ligt met de rest van zijn romp.

De neus van de baby ligt tegenover de tepel.

5

 











 

6

Ondersteun het hoofdje, maar druk zeker niet tegen de borst. Laat het hoofdje lichtjes naar achteren kantelen. Nu kan je jouw borst met je vrije hand ondersteunen en je baby verleiden tot toehappen. Je kan met je tepel de bovenlip van je baby aanraken om de hapreflex uit te lokken. Eventueel kan je een druppeltje moedermelk uit je tepel drukken zodat hij de smaak te pakken krijgt. Pas wanneer de baby de mond zeer wijd opendoet, breng je de baby naar je borst toe. Het kinnetje en de onderkaak moeten als eerste de borst raken. Kijk na of het boven- en onderlipje goed naar buiten gekruld zijn. Corrigeer indien nodig. De kin van je baby drukt goed tegen je borst aan. Het hoofdje is achterover gekanteld zodat het neusje volledig vrij is. Dit kan je ook bekomen door de billetjes goed tegen je aan te duwen of met je hand tussen de schouders van je baby een lichte druk te geven. Enkel het eerste aanzuigen kan tijdens de eerste weken gevoelig zijn. Bij het verdere voeden mag het zuigen geen pijn meer doen. Tijdens het voeden zie je trage, diepe zuigbewegingen. De wangetjes zijn bol.

Zo moet het NIET:

Het mondje is onvoldoende geopend, de baby neemt zo enkel de tepel in de mond.

De kin van de baby drukt onvoldoende tegen de borst.

Het hoofdje is niet naar achter gekanteld zodat het neusje in de borst wordt gedrukt in plaats van de kin.

Als het hoofdje goed gepositioneerd is, dan is het niet nodig om met de vinger het neusje vrij te houden. Dit kan de melkdoorstroming belemmeren. 7

3 

 





  

8

Wanneer en hoe lang aanleggen? Het is best dat je je baby kort na de geboorte probeert aan te leggen. Als je baby niet meteen goed wil zuigen, is dat op dat moment geen probleem. Leg hem dan gewoon even tegen je borst. Huid op huidcontact is hierbij van belang. Je voedt je baby steeds op vraag. Hij hoeft daarom niet altijd te huilen. Let op: bij een slaperige baby zal jij het ritme moeten bepalen. Het is mogelijk dat je kind de eerste dagen 10 à 12 keer per 24 uur aanligt. Overdag is het best dat je niet langer dan 3 uren wacht om opnieuw aan te leggen. Het maximum interval dat je één keer per 24 uur mag tussenlaten is 6 uren. Je hoeft de duur van de borstvoeding niet te meten, ook niet de eerste dagen. Gemiddeld zuigt je baby 10 tot 15 minuten actief aan de borst. Let wel dat de baby de hele tijd correct aanligt. Vraag zonodig advies aan het personeel van de Kraamafdeling. Om de melkproductie goed op gang te brengen, leg je de eerste dagen aan beide kanten aan. Hiervoor moet je je kind niet onderbreken. Als je baby zelf stopt met zuigen, kan je hem van kant wisselen. Bepaalde baby’s drinken graag verschillende keren kort na elkaar en laten daarna een langere periode tussen. Vaak aanleggen heeft als voordeel dat je minder last hebt van harde en pijnlijke borsten. Tijdens het verdere verloop van de borstvoeding zal het aantal voedingen per dag meestal verminderen.

4 4.1

Verschillende houdingen mogelijk RECHTZITTENDE HOUDINGEN

In een rechtzittende houding houd je de knieën lichtjes hoger dan je bekken. Daarvoor is het vaak nodig je voeten een beetje hoger te zetten: bijvoorbeeld op een voetbankje, een doos, een telefoonboek… Kies een comfortabele houding.

Madonnahouding Om links te voeden leg je je baby horizontaal, met zijn buikje tegen je aan en zijn hoofdje gesteund door je linker arm. Het hoofdje ligt in één lijn met de rest van zijn romp. Het onderste armpje van jouw kindje kan je onder je arm, langs je zijde leggen.

9

Doorgeschoven bakerhouding Je baby ligt horizontaal, met zijn buikje tegen je aan. Om links te voeden schuif je je rechter arm over het rugje door naar het hoofdje dat je dan ondersteunt met je rechter hand. Zo is je arm rond je baby geslagen. Met je linkerhand kan je dan je borst ‘aangeven’.

Rugbyhouding Het hoofdje van de baby is naar de borst gericht met zijn lichaam onder je arm door langs je zij. Om rechts te voeden wordt zijn hoofdje ondersteund door je rechterhand. De billen van je baby rusten, eventueel gesteund door een kussen, ter hoogte van je elleboog. 4.2

LIGGENDE HOUDING

Je ligt op je zij met je kindje naast jou, buik tegen buik en je voedt met de onderste borst. Vraag gerust hulp als je tijdens je verblijf in de Kraamafdeling eens de verschillende houdingen wil uitproberen.

10

5

Volgblad

Via dit blad kunnen we zien hoe vaak uw baby drinkt, hoe vaak hij plast en stoelgang heeft. Zo zien we samen met u hoe het voeden verloopt. Omcirkel het uur dichtst bij de start van iedere voeding. Omcirkel de ‘N’ bij een natte luier. Omcirkel de ‘S’ stoelgang, alsook de kleur: zwart, groen, bruin, geel. Dag 0 Voeding: Natte luier: Stoelgang + kleur Afspraak: Vraag: Dag 1 Voeding: Natte luier: Stoelgang + kleur Afspraak: Vraag: Dag 2 Voeding: Natte luier: Stoelgang + kleur Afspraak: Vraag:

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

3 15

4 16 N S

Geboorteuur: Gewicht: 5 6 7 8 9 10 17 18 19 20 21 22 N N N S S S

N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

3 15

4 16

3 15

4 16

9 21

10 22

11 23 N S

11 23

N S

9 21

12 24 N S

10 22 N S

12 24

11 23

12 24 N S

11

Dag 3 Voeding: Natte luier: Stoelgang + kleur Afspraak: Vraag:


Dag 5 Voeding: Natte luier: Stoelgang + kleur Afspraak: Vraag: 12

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

3 15

4 16 N S

3 15

4 16 N S

3 15

5 17

6 18 N S

4 16 N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

Gewicht: 7 8 19 20 N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

9 21

10 22

11 23

N S

9 21

N S

10 22

11 23

N S

9 21

12 24 N S

10 22 N S

12 24

11 23

12 24 N S




Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

3 15

4 16 N S

5 17

6 18 N S


N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

3 15

4 16

3 15

4 16

9 21

10 22

11 23

N S

9 21

N S

10 22

11 23

N S

9 21

12 24 N S

10 22 N S

12 24

11 23

12 24 N S

13



Dag 11 Voeding: Natte luier: Stoelgang + kleur Afspraak: Vraag: 14

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

Datum: 1 2 13 14 N S

3 15

4 16 N S

3 15

4 16 N S

3 15

5 17

6 18 N S

4 16 N S

Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S


Gewicht: 5 6 7 8 17 18 19 20 N N S S

9 21

10 22

11 23

N S

9 21

N S

10 22

11 23

N S

9 21

12 24 N S

10 22 N S

12 24

11 23

12 24 N S

7 





Heeft je baby goed gedronken? Eens de melkproductie op gang is, zie je na een aantal dagen een overgang in de stoelgang van donkere, kleverige meconium naar bruine stoelgang om dan over te gaan naar vloeibare, gele, soms spuitende borstvoedingsstoelgang. Je baby kan de eerste dagen na de geboorte tot ongeveer 10% van zijn geboortegewicht verliezen. Wegen voor en na de borstvoeding is niet zinvol gezien de productie sterk wisselt in de loop van de dag en hierdoor geen verandering in het beleid komt. Op de leeftijd van 2 à 3 weken heeft hij minimum zijn geboortegewicht terug bereikt. In de eerste maanden na de geboorte is de minimum gewichtstoename 120 gram per week. Bij onvoldoende toename overleg je met de behandelende arts.

15

8  



 

 

16

Interessante weetjes De eerste melk noemt men “colostrum” en is zeer energierijk. Kleine hoeveelheden volstaan om aan de behoefte van je baby te voldoen. Tijdens het verdere verloop van de borstvoeding vormt er zich voor- en achtermelk. De achtermelk is vetrijker, wat voor een betere verzadiging zorgt bij de baby. Het is daarom belangrijk om de borsten goed leeg te laten drinken. Sommige baby’s worden niet vanzelf wakker om te drinken en worden, overdag, best om de 3 uren wakker gemaakt (dekentje openleggen, luier verversen, kruippakje uitdoen, … kunnen helpen). Blijvende pijn tijdens de borstvoeding wordt meestal veroorzaakt door het foutief aanleggen. Vraag hierbij hulp. Tepelverzorging gebeurt door na het voeden een druppel moedermelk in te masseren. Wanneer de tepels pijnlijk zijn of bij tepelkloven kan een passend product op de Kraamafdeling worden aanbevolen. Zorg dat je zelf gezond en gevarieerd eet met voldoende vochtinname. In principe mag je alles eten. Het gebruik van een fopspeen wordt afgeraden tot de borstvoeding goed op gang is, om geen voedingsmoment uit te stellen. Als de baby na enkele dagen goed aan de borst drinkt, maar hij heeft ná de voeding nog zuigbehoefte, kan de fopspeen troost bieden.

9

Extra vitamines bij borstvoeding

Zowel bij borstvoeding als bij flesvoeding krijgt je baby een vitamine D-supplement, nl. D-Cure 6 druppels per dag, gedurende de eerste zes levensjaren. Bij de geboorte kreeg je baby een eenmalig vitamine K-supplement die voldoende bescherming biedt.

10

Borst- en handhygiëne

Was je handen vóór het aanleggen. Zo voorkom je infecties. Een goede borsthygiëne is belangrijk. De borsten dagelijks wassen zonder zeep en nadien goed afdrogen is aanbevolen. Een goedzittende katoenen beha is aangenaam. Bij spontaan melkverlies kunnen borstkompressen gebruikt worden.

17

11

Afkolven en bewaren van moedermelk

Soms moet je melk afkolven, bijvoorbeeld als je kindje op Neonatologie ligt en niet rechtstreeks aan de borst kan drinken, als je baby te veel gewicht verliest, ... Het personeel van de Kraamafdeling zal je hierover graag informeren en helpen. Ook in de folder “Borstvoeding de ideale start” van Kind & Gezin vind je informatie over de verschillende afkolfmogelijkheden en het bewaren van moedermelk. Wanneer afkolven? • • •

Als jullie kindje op de couveuseafdeling ligt: liefst binnen de 6u na de geboorte. Als de melkproductie trager op gang komt: telkens na het aanleggen, om na het aanleggen in een spuitje of flesje bij te geven. Bij erge stuwing: max. 2 x op 24 uur.

Voorbereiding • • • • •

Voldoende privacy Rustige omgeving Comfortabele houding Handen wassen Goede lichaamshygiëne

Hoe afkolven? • •

18

Liefst dubbelzijdig: minder tijdrovend en betere stimulatie 7 min, 1 min pauze, 5 min, 1 min pauze, 3 min. Enkelzijdig: 5 min links, 5 min rechts, 5 min links, 5 min rechts.

Bewaren van moedermelk • • •

Bij voorkeur de meest recente moedermelk geven, zo vers mogelijk. Bewaar de melk in recipiënten van kunststof met naam en voornaam van jullie baby en de datum en uur van afkolven. Thuis de moedermelk na het kolven zo snel mogelijk achteraan in de koelkast plaatsen. Koelkast

Diepvries* Diepvries** Diepvries

0 - 4° C Bewaartijd thuis

72 uur

Bewaartijd ziekenhuis

24 uur

Opmerkingen

tot - 18° C 2 weken

3 weken

3-6 maanden 6 maanden

24 uur indien de melk nadien ingevroren wordt

Ontdooien van moedermelk Liefst traag: in de koelkast, onder stromend water of in de flessenverwarmer. Verwarmen van moedermelk Au bain Marie of in de flessenverwarmer, liefst NIET in de microgolfoven omwille van verlies van voedingsbestanddelen. Transporteren van moedermelk In het ziekenhuis de moedermelk zo snel mogelijk in de afdelingskoelkast laten plaatsen. Thuis de moedermelk zo snel mogelijk invriezen en in een koelbox naar het ziekenhuis brengen.

19

Afkolfmethoden Manueel afkolven Om jullie baby de eerste 24 uur de nodige voeding te geven als hij nog niet aan de borst kan of mag. Plaats je duim boven je tepel en je wijs- en middelvinger onder de tepel, achter het tepelhof. Druk je vingers naar de borstkas toe, maar spreid ze niet. Maak een zacht rollende beweging met je vingers naar de tepel toe zonder je vingers te verplaatsen. Laat de druk los. Kolven met afkolfapparaat • Bij voorkeur elektrisch. • Instelbaar qua zuigkracht en qua zuigritme. • Tijdens jullie verblijf is het gebruik van het afkolftoestel gratis, nadien te huren bij de mutualiteit, via het ziekenhuis of soms bij de apotheek. • Afkolfsetje wordt aangerekend. • Wegwerpflesjes van 60 ml kunnen aangesloten worden op het kolfje. Techniek •

•

20

Setje(s) aansluiten op het afkolftoestel. Kolfje op de borst plaatsen. Zorg dat je tepel mooi centraal zit. Het is de bedoeling om het drinkgedrag van jullie baby na te bootsen (eerst een aantal keren sneller drinken, daarna wat langzamer). Dus zet je het afkolftoestel eerst op snellere cyclus en minder krachtig om nadien te vertragen en de zuigkracht te verhogen.

•

Bij een goede melkproductie kolf je tot de melkstroom stopt.

Gebruik de juiste maat borstschelp De maat van de borstschelp is goed als • er geen of weinig weefsel van het tepelhof in de tunnel van de borstschelp komt. • de tepel zich vrij in de tunnel van de borstschelp kan bewegen. • het geen pijn doet of vervelend aanvoelt. • de melk stroomt en de borst na het kolven zacht aanvoelt.

21

6

Afkolfvolgblad

Datum: 1

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8

Tijdstip kolven: Hoeveelheid afgekolfde melk: Totale hoeveelheid afgekolfde melk:

Datum: 1 Tijdstip kolven: Hoeveelheid afgekolfde melk: Totale hoeveelheid afgekolfde melk:


22

Datum: 1

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8




23

Datum: 1

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8




24

Datum: 1

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8

2

3

4

5

6

7

8




25

12

Checklist

Beschikt u over alle informatie? U zal tijdens uw verblijf op de kraamafdeling heel wat informatie over borstvoeding krijgen. Om zeker te zijn dat u goed geïnformeerd naar huis vertrekt, stellen wij u deze checklist voor. U kan op deze manier zelf bijhouden wat u al weet en waarover u graag nog wat uitleg had gewenst.               

26

Ik weet hoe ik comfortabel en correct borstvoeding kan geven. Ik ken verschillende voedingshoudingen. Ik weet hoelang ik borstvoeding kan geven. Ik weet hoe frequent ik mijn baby kan aanleggen. Ik weet wat te doen bij tepelproblemen. Ik weet wat ik kan doen bij stuwing. Ik weet hoe ik met de hand een beetje melk kan afkolven. Ik ken het begrip groeispurt. Ik weet hoe vaak mijn baby moet plassen en stoelgang maken. Ik weet wanneer mijn baby zijn geboortegewicht terug moet hebben. Ik ken het begrip borstontsteking. Ik ben op de hoogte van welke vitaminen ik aan mijn baby moet geven en hoelang. Ik heb informatie gekregen over waar ik thuis met mijn vragen terecht kan. Ik weet waar ik informatie kan vinden over afkolven en over borstvoeding en werken. Ik heb nog de volgende vragen:

13

Begeleiding thuis

Hieronder vind je nog enkele nuttige adressen voor de verdere opvolging van je borstvoeding : www.vlov.be www.borstvoeding.com www.vbbb.be www.tiendemaand.be www.kindengezin.be www.vzwborstvoeding.be www.lalecheleague.be

27

14

Overschakelen naar kunstvoeding

De overschakeling van borstvoeding naar kunstvoeding gebeurt best geleidelijk zodat de melkvorming zonder al te veel last stopt. De melkvorming vermindert immers naarmate je de baby minder aanlegt. Indien je te snel afbouwt, kan dit leiden tot een borstontsteking. Voor je begint met afbouwen, maak je een afspraak met je arts. De arts zal je advies geven zodat je weet door welke kunstvoeding je de borstvoeding kan vervangen. Zo krijgt elke baby de voeding die best past. Haal deze startvoeding (1) bij de apotheek. Maak alvast een lijstje met de tijdstippen waarop je meestal borstvoeding geeft. De ochtendborstvoeding bouw je best als laatste af. Vervang bij voorkeur ook geen twee borstvoedingen na elkaar door een kunstvoeding. Geef je lichaam minstens twee tot drie dagen de kans om zich aan te passen voor je een volgende voeding afbouwt. Als je borsten op welk moment ook vol aanvoelen, laat je de baby voor een korte tijd drinken zodat je borsten terug comfortabel aanvoelen. Een voorbeeld van een afbouwschema: Borstvoeding om 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24 uur (BV) Stap 1: 6, 9, 12, 15 uur BV, 18 uur of 21 uur KV, 24 uur BV Stap 2: 6, 9, 12 uur BV, 15 uur KV, 18 uur BV, 21 uur KV, 24 uur BV Stap 3: 6 uur BV, 9 uur KV, 12 uur BV, 15 uur KV, 18 uur BV, 21 uur KV, 24 uur BV Stap 4: 6 uur BV, 9 uur KV, 12 uur BV, 15 uur KV, 18 uur KV, 21 uur KV, 24 uur BV Stap 5: 6 uur BV, 9 uur KV, 12 uur KV, 15 uur KV, 18 uur KV, 21 uur KV, 24 uur BV Stap 6: 6 uur BV, 9 uur KV, 12 uur KV, 15 uur KV, 18 uur KV, 21 uur KV, 24 uur KV Stap 7: 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24 uur kunstvoeding (KV)

Als je dit schema volgt, duurt het gewoonlijk twee tot drie weken om het borstvoeden volledig af te bouwen. Dat vraagt van jezelf wat tijd. 28

Op het moment dat je nog één of twee keer per dag voedt, kun je - als er geen reden is om volledig te stoppen - deze borstvoedingsmomenten voortzetten zolang je wenst. Zolang je baby blijft drinken, zullen je borsten voldoende melk blijven produceren. Indien je informatie wenst over de borstvoedingspauzes op het werk, kan je die terugvinden in de brochure van Kind en Gezin over borstvoeding. Voor begeleiding bij het afbouwen van de borstvoeding kan je altijd beroep doen op een zelfstandige vroedvrouw bij jou in de buurt.

29

30

April 2014 - 232

AZ Maria Middelares vzw en haar artsen hebben deze informatiefolder met de grootste zorg opgemaakt. De inhoud ervan is echter algemeen en indicatief. Mocht deze folder vergissingen, tekortkomingen of onvolledigheden bevatten dan zijn AZ Maria Middelares, haar personeel en haar artsen hiervoor niet aansprakelijk.

Tel. 09 260 60 60 - www.azmmsj.be - [email protected] campus Maria Middelares: Kortrijksesteenweg 1026 - 9000 Gent campus Sint-Jozef: Kliniekstraat 27 - 9050 Gentbrugge

Kiezen voor borstvoeding

Recommend Documents