Kennismaken met Windows Vista Nog nooit deed Microsoft zo lang over het maken van een nieuwe versie van Windows. Tussen de verschijning van Windows XP eind 2001 en het langverwachte Windows Vista ligt meer dan vijf jaar. Is dit lange wachten de moeite waard? Is Windows Vista inderdaad ‘de belangrijkste introductie van Windows sinds Windows 95’, zoals Microsoft beweert? In dit boek leest u alles over de nieuwe kenmerken van Windows Vista en kunt u zelf beoordelen of een overstap van een eerdere versie van Windows de moeite waard is. En laten we maar direct een misverstand uit de wereld helpen: Windows Vista is heel wat meer dan alleen een ‘grafische update voor Windows XP’, zoals sommigen enigszins honend beweren. Het werken met de vernieuwde Windows Verkenner en de krachtige mogelijkheden voor het zoeken van bestanden en omgaan met nieuwe media, vereisen wel degelijk een andere manier van denken en werken. Dit boek leert u hiermee omgaan. Lees snel verder!
U leert in dit hoofdstuk: Voor wie dit boek is geschreven. Welke versies van Windows Vista bestaan en waarom dit zo is. Hoe dit boek is ingedeeld en waar u het best kunt beginnen met lezen. In vogelvlucht wat de belangrijkste vernieuwingen zijn in Windows Vista.
Windows Vista
Voor wie is dit boek bedoeld? Verschillende onderzoeken laten zien dat bijna iedereen in Nederland en België tegenwoordig over een computer beschikt. Ruim 85 procent van de huishoudens heeft zelf een computer en als er schoolgaande kinderen zijn, is dit zelfs bijna 99 procent. Vrijwel al deze computers gebruiken Windows. In veel gevallen is dit Windows XP, maar ook oudere versies van Windows, zoals Windows 2000 en zelfs Windows 98, worden nog gebruikt.
Macintosh en Linux Natuurlijk maakt niet iedereen gebruik van Windows. Er zijn ook huishoudens met een iMac of Mac Mini. Hierop wordt het besturingssysteem Mac OS X gebruikt. Bij de harde kern van computerhobbyisten is het besturingssysteem Linux populair. Voor hen is dit boek niet geschreven. Maar omdat ook zij op school, op het werk of bij vrienden hoogstwaarschijnlijk toch in aanraking zullen komen met Windows Vista, is het ook voor hen leuk om te zien wat Windows Vista in petto heeft (‘Dit kan mijn Mac al jaren!’). Lees dus vooral verder, welk besturingssysteem u ook gebruikt. Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat de meeste mensen vroeg of laat met Windows Vista in aanraking komen. Hetzij omdat ze zelf besluiten hun computer op te waarderen met deze nieuwe versie van Windows, hetzij omdat ze een nieuwe computer kopen waarop Windows Vista al is geïnstalleerd. Dit boek is geschreven met hen voor ogen.
8 U bent een ‘computerconsument’ en gebruikt de pc voor dagelijkse handelingen zoals internetten, e-mailen, games en tekstverwerken.
8 U gebruikt de computer daarnaast om digitale media mee op te slaan of te verwerken. Denk bijvoorbeeld aan digitale video’s en foto’s, mp3-bestanden en mogelijk ook nieuwere toepassingen, zoals tv kijken via de computer. 8 U bent al enigszins bekend met het werken met Windows (muis, vensters, menu’s), maar bent vooral nieuwsgierig naar de veranderingen en nieuwe mogelijkheden in Windows Vista. Dit boek is daarmee niet primair geschreven voor de IT-professional, niet voor de gespecialiseerde helpdeskmedewerker en niet voor de Nederlands kampioen World of Warcraft (hoewel voor hen allemaal geldt dat ze met dit boek wél een goede indruk kunnen krijgen van Windows Vista). We gaan er daarbij van uit dat u ook gewoon nieuwsgierig bent naar de nieuwe Vista-functies en graag wilt weten hoe u het maximale rendement haalt uit uw duurbetaalde computer. Het zou immers jammer zijn om een deel van de huidige rekenkracht van moderne pc’s onbenut te laten.
2
De eerste blik
De indeling van dit boek Windows Vista is erg uitgebreid. Voor de techneuten: belangrijke onderdelen van het besturingssysteem (kernel) zijn volledig opnieuw geprogrammeerd, net zoals de netwerkmogelijkheden (IP-stack) en de manier waarop stuurprogramma’s voor randapparaten werken (drivers). Niet alles is voor iedereen even interessant. Om het geheel zo overzichtelijk mogelijk te houden, is er voor gekozen dit boek in twee delen te splitsen:
8 De hoofdstukken 1 tot en met 6 bespreken de belangrijkste vernieuwingen van de basistaken van een besturingssysteem waar iedereen mee te maken krijgt zoals de installatie, het bureaublad, het menu Start en het Configuratiescherm. 8 De hoofdstukken 7 tot en met 9 gaan dieper in op de nieuwe (of vernieuwde) programma’s die met Vista worden meegeleverd. Hieronder vallen onder meer Internet Explorer 7, Windows Mail en toepassingen voor digitale media, zoals Windows Photo Gallery en Windows DVD Maker.
Hoe kunt u dit boek het beste lezen? U hoeft dit boek niet in één ruk van pagina 1 tot het einde te lezen. Het is geen kaft-tot-kaftboek; elk hoofdstuk is een op zichzelf staand onderdeel. De hoofdstukken kunnen los van elkaar gelezen worden. Kijk dus goed in de inhoudsopgave om te zien welk hoofdstuk u het meest aanspreekt. Komt u er nog niet helemaal uit, gebruik dan de tabel om te zien waar u het beste ‘in kunt springen’. Ik wil:
Lees dan:
Meer weten over de installatie van Windows Vista en of mijn computer wel overweg kan met Windows Vista.
Hoofdstuk 2 – Windows Vista installeren.
Zien welke vernieuwingen Windows Vista heeft te bieden met betrekking tot het beeldscherm, het bureaublad en de manieren om programma’s te starten. Leren welke mogelijkheden Windows Vista biedt om gegevens op mijn computer en de toegang tot mijn computer te beveiligen.
Hoofdstuk 3 – Het Vista-bureaublad instellen. Hoofdstuk 4 – Het menu Start en de nieuwe Verkenners. Hoofdstuk 5 – Het Configuratiescherm. Hoofdstuk 6 – Windows Vista, het netwerk en de beveiliging.
Meer weten over de nieuwe internetprogramma’s van Windows Vista, zoals Internet Explorer 7 en Windows Mail. Zien hoe Windows Vista omgaat met mijn digitale media, zoals foto- en videobestanden en dvd’s.
Hoofdstuk 7 – Internet Explorer 7. Hoofdstuk 9 – Overige nieuwe toepassingen. Hoofdstuk 8 – Windows Vista mediaervaringen.
3
Windows Vista
Nieuw in Windows Vista De lijst met vernieuwingen in Windows Vista is erg lang. Allerlei onderdelen zijn grondig herzien ten opzichte van Windows XP. Van de kernbestanden tot de grafische schil, van netwerk tot audio. Het is onmogelijk (en ook erg saai) een compleet overzicht van alle verbeteringen te geven. We beperken ons hier daarom tot de meest in het oog springende opties, de kenmerken en programma’s waar elke Windows-gebruiker vroeg of laat wel mee te maken krijgt. De hier genoemde onderdelen worden in de volgende hoofdstukken meer in detail besproken.
Nieuwe gebruikersinterface Er is op hardwaregebied natuurlijk veel gebeurd sinds de introductie van Windows XP in 2001. Grafische chips zijn enorm veel krachtiger geworden, zelfs goedkope computers beschikken al over meer power dan Windows XP nodig heeft. Windows Vista profiteert volop van deze hardwareontwikkelingen. De gebruikersinterface (oftewel: het bureaublad en alle knoppen, vensters enzovoort) is volledig opnieuw geschreven om te profiteren van verbeteringen in grafische 3D-chips. Windows Vista maakt gebruik van een interface die Aero glass wordt genoemd. Dit is een techniek waarmee vensters op het bureaublad gedeeltelijk transparant kunnen worden gemaakt, waardoor meer inhoud op het bureaublad zichtbaar is en een gevoel van diepte ontstaat. Zo behoudt u een beter overzicht op alle geopende vensters (dat is althans de bedoeling).
Met de nieuwe gebruikersinterface Aero glass zijn vensters deels doorzichtig.
4
De eerste blik
Aero glass betekent echter meer dan alleen doorzichtige vensters. Door het rechtstreeks gebruiken van de 3D-hardware op de grafische kaart zijn vloeiende animaties van vensters mogelijk en kunnen eenvoudig verkleinde minitatuurafbeeldingen van de inhoud van vensters worden gemaakt als u met de muis over een pictogram beweegt. Ook het schakelen tussen geopende toepassingen met Alt+Tab is hierdoor verbeterd. Het is daarmee een compleet nieuwe, rijkere gebruikerservaring.
Wennen Natuurlijk zult u aan Aero glass moeten wennen. Zo is in het begin bijvoorbeeld lastiger te zien welk venster het actieve venster is of welk venster bovenop ligt, omdat ze nu eenmaal doorzichtig zijn. Ook zullen oude toepassingen er soms niet goed uitzien in Aero glass.
Nieuwe Windows Verkenner Het uiterlijk van Windows Verkenner – de toepassing waarmee u mappen en bestanden beheert in Windows – is eveneens compleet onder handen genomen. De adresregel is verdwenen en vervangen door een broodkruimelspoor (bread crumbs), zoals u ook kent van veel webpagina’s. Zo is eenvoudig naar een ander niveau te springen en wordt het navigeren verder vergemakkelijkt. Met miniatuurafbeeldingen wordt de inhoud van mappen beter zichtbaar gemaakt als de map zelf nog gesloten is. Pictogrammen zijn traploos te vergroten en te verkleinen. Het lastige hierbij kan zijn dat het uiterlijk en de werking nog behoorlijk lijken op die van Windows XP, maar tegelijkertijd toch volkomen anders zijn. Dat kost enige tijd om te doorgronden.
Verbeterd menu Start Veel gebruikers van Windows XP bleken het lastig te vinden om de in- en uitklappende programmamenu’s van het menu Start te gebruiken. Vaak konden ze geïnstalleerde software niet terugvinden. In Windows Vista is daarom het menu Start aangepast. Er zijn nu geen naar rechts uitklappende menu’s meer, maar alle programma’s verschijnen in een
Niet alleen het uiterlijk, ook de werking van de Verkenners is behoorlijk aangepast.
5
Windows Vista
menu dat op de plaats in- en uitklapt, net zoals de mapstructuur in Windows Verkenner. Aan de rechterkant van het menu Start zijn veelgebruikte mappen en programma´s direct bereikbaar. Dat is hetzelfde gebleven. Wel is het voorvoegsel My (Mijn) verdwenen. Persoonlijke mappen heten nu niet meer My Documents, My Pictures en My Music, maar eenvoudig Documents, Pictures en Music.
Overal zoeken Een van de zwakste punten van Windows XP was ongetwijfeld de zoekfunctie. Hij wás er wel, maar werkte traag en omslachtig. Dat is in Windows Vista stevig aangepakt. Letterlijk overal is nu een zoekvak De programma’s van het menu Start verschijnen als een lijst mappen die open- aanwezig. In het menu Start, in de vensters en verder in veel applicaties. De zoekfunctie kan eerder en dichtgeklapt kunnen worden. gestelde zoekvragen opslaan, zodat u ze snel nogmaals kunt uitvoeren. Deze functie wordt Zoekmappen genoemd. De resultaten zijn gemakkelijk te filteren door te kiezen voor het zoeken in documenten, e-mailberichten of afbeeldingen.
Prestatieverbeteringen Het ligt voor de hand om te denken dat een nieuw besturingssysteem met zo veel zware nieuwe functies wel flink trager zal werken dan vorige versies van Windows. Gelukkig valt ook dit erg mee. Sterker nog, Windows Vista kan na verloop van tijd steeds sneller gaan werken! Microsoft heeft hiertoe het programma SuperFetch ontwikkeld. Dit programma analyseert welke toepassingen u vaak gebruikt, en zet deze de volgende keer alvast klaar in het RAM-geheugen zodat ze sneller beschikbaar zijn als u ze inderdaad opstart. Ook kent Windows Vista de techniek ReadyBoost, waarmee extern flashgeheugen (zoals een USBstick) kan worden gebruikt om het interne geheugen aan te vullen en zo de systeemprestaties te verbeteren.
6
Zoeken is sterk verbeterd in Windows Vista. Zowel vanuit het menu Start als vanuit de vensters kan direct een zoekvraag worden gesteld.
De eerste blik
Verbeterde netwerkmogelijkheden De programmacode voor het gebruik van netwerken is in Windows Vista volledig herschreven. De netwerkmogelijkheden zijn nu veel uitgebreider. Het venster Netwerkomgeving is vervangen door Network Center. Ook dit is een compleet nieuwe omgeving, die bij de meeste computergebruikers nog wel voor wat hoofdbrekens zal zorgen. Via tal van wizards kunt u een netwerk instellen en verbinding maken met internet, Het vernieuwde Network Center in Windows Vista. draadloze netwerken of met beveiligde privé-netwerken. Maar het vereist wel een compleet nieuwe manier van omgaan met uw thuisnetwerk.
Overal beveiliging Misschien hebt u wel eens gehoord van het memo dat Bill Gates medio 2003 schreef aan alle medewerkers van Microsoft. Tot nader order moest het ontwikkelen van nieuwe applicaties worden stilgelegd en moest eerst iedereen op beveiligingscursus. Daar kwam het kort gezegd op neer. Dit initiatief werd Trustworthy computing genoemd. Computers en programma’s moesten (opnieuw) betrouwbaar worden. In Windows XP Service Pack 2 waren hiervan de eerste resultaten zichtbaar, in Windows Vista is dit principe nog verder doorgevoerd.
Regelmatig zult u dit type venster tegenkomen. U moet aangeven dat u een programma of handeling met administratorrechten wilt uitvoeren.
Allerlei handelingen die u vroeger gedachteloos kon uitvoeren, vereisen nu extra toestemming. Dit komt omdat gebruikers nu standaard worden aangemeld als gebruikers met beperkte rechten. Veel programma’s hebben echter administratorrechten nodig, bijvoorbeeld om zichzelf te installeren of om een waarde in het Windowsregister bij te werken. Hier wordt nu telkens toestemming voor gevraagd.
7
Windows Vista
Daarnaast kent Windows Vista ook beveiligingen op fysiek niveau. Met BitLocker Drive Encryption kunnen complete schijven worden versleuteld. De inhoud is dan niet meer te lezen, zelfs niet als de computer wordt gestolen of als de schijf wordt gedemonteerd en met een andere toepassing wordt uitgelezen. De Windows-firewall is verbeterd ten opzichte van Windows XP en blokkeert nu zowel verdacht inkomend als uitgaand verkeer. Dit werpt bijna automatisch de vraag op of er ook te veel beveiliging in een product kan zitten. Want het is natuurlijk mooi dat ook de Internet Explorer-beveiliging sterk is uitgebreid met een (vertragend) anti-phishingfilter, met mogelijkheden voor ouderlijk toezicht en talloze andere beveiligingsopties. Maar het is wel lastig om daar telkens mee geconfronteerd te worden. Het is in Windows Vista vaak nog even zoeken naar een goede balans tussen veiligheid en gebruikersvriendelijkheid.
Run as administrator Als u van tevoren al weet – of kunt vermoeden – dat een programma in de administratormodus uitgevoerd moet worden, klik dan met de rechtermuisknop op de bestandsnaam en kies Run as administrator. Dit komt bijvoorbeeld van pas bij het installeren van nieuwe programma’s. U weet dan zeker dat het programma zichzelf goed kan instellen op de computer. Als u zelf geen administrator bent van de computer, moet natuurlijk wel eerst het juiste wachtwoord worden ingevuld. Windows vraagt daar vanzelf om.
Door een programma als administrator te starten, voorkomt u lastige installatieproblemen.
Nieuwe toepassingen Met Windows Vista worden tal van nieuwe toepassingen meegeleverd. Dit zijn programma’s waar u als gebruiker direct mee aan de slag kunt. We noemden al Internet Explorer 7, maar ook het oude vertrouwde Outlook Express is aangepast en heet nu Windows Mail. Andere in het oog springende nieuwe programma’s zijn onder meer:
8 Windows Sidebar Een balk aan de zijkant van het scherm met handige miniprogramma’s (gadgets) zoals een klokje, een fotogalerij, prestatiemeter voor de pc en meer. Waarschijnlijk komen snel talloze andere gadgets beschikbaar. 8 Photo Gallery Een uitgebreide toepassing voor het beheren, bewerken en afdrukken van uw digitale foto’s en video’s. Ook zijn foto’s snel in een diashow te bekijken.
8
De eerste blik
8 Windows DVD Maker Dit is de nieuwe versie van Windows Movie Maker, maar nu uitgebreid met extra overgangen, effecten en opties om uw bewerkte videofilm op dvd te branden. 8 Windows Calendar Windows Agenda Calendar is een agenda die rechtstreeks is ingebouwd in Vista. U kunt in de agenda uw activiteiten plannen en indelen en uw planning afstemmen met anderen. Tevens is het mogelijk een persoonlijke takenlijst op te stellen en automatisch meldingen en herinneringen te ontvangen over taken en komende afspraken. 8 Games Alle spellen worden in Windows Vista centraal verzameld in de map Games. Zo zijn niet alleen alle spellen snel onder handbereik, er kan ook aanvullende informatie over de spellen worden gedownload vanaf internet. Als u kinderen hebt, kunt u aangeven aan welke rating (geweld, xxx-inhoud) spellen moeten voldoen opdat u ze geschikt acht voor uw kinderen. Vista ondersteunt hiertoe zes internationale ratingstandaarden. Bovendien is weer een aantal nieuwe games toegevoegd aan Windows Vista.
Games zijn gegroepeerd in een eigen venster en kennen opties voor ouderlijk toezicht.
9
Windows Vista
De verschillende versies van Windows Vista Het is belangrijk om te weten dat niet alle nieuwe onderdelen in alle versies van Windows Vista beschikbaar zijn. Microsoft heeft de twijfelachtige reputatie weten te kweken dat van de programma’s verschillende varianten beschikbaar komen, die het kiezen er niet eenvoudiger op maken. Met Windows XP is deze trend ingezet. In het begin was het nog eenvoudig. De thuisgebruiker kreeg Windows XP Home Edition, de zakelijke gebruiker kreeg Windows XP Professional. Gaandeweg zijn hier echter allerlei toeters en bellen aan toegevoegd en ontstonden versies als Windows XP Tablet PC Edition, Windows XP Media Center, Windows XP Embedded en Windows XP 64-bits Edition. Op last van de Europese commissie moest Microsoft bovendien een versie uitbrengen zonder mediaspeler. Deze is als Windows XP Home N verkrijgbaar. Bovendien werd een uitgeklede goedkope Windows XP-versie uitgebracht voor ‘opkomende markten’ (een eufemisme voor ontwikkelingslanden). Met Windows Vista wordt deze lijn helaas doorgetrokken. Bij de publicatie van dit boek zullen vijf versies beschikbaar zijn, maar misschien worden dit er de komende jaren nog wel meer. De afbeelding toont hoe de verschillende versies heten. Hierbij is de versie Windows Vista Starter de eenvoudigste versie van Windows Vista. In Europa zal deze versie waarschijnlijk niet eens verkrijgbaar zijn. Voor bedrijven zijn de zakelijke versies Windows Vista Business (eenvoudig) en Enterprise (complex) beschikbaar. Hier wordt in dit boek niet op ingegaan. Gewone consumenten en computergebruikers zullen waarschijnlijk een van de volgende versies kiezen: Windows Vista is om te beginnen verkrijgbaar in vijf verschillende versies (bron: Microsoft MSDN).
8 Voor weinig eisende thuisgebruikers is Win-
dows Vista Home Basic beschikbaar. Deze versie biedt alleen de basisfunctionaliteit van Windows. 8 Voor thuisgebruik zullen de versies Windows Vista Home Premium en Windows Vista Ultimate waarschijnlijk het meest gebruikt gaan worden. Hierbij geldt dat de Premium-editie alles heeft wat de veeleisende thuisgebruiker nodig heeft, terwijl de Ultimate-versie bovendien compleet is voorbereid op het gebruik van Windows Vista voor mobiel gebruik, als webserver, als mediacenter, op een Tablet pc en nog meer. Vanzelfsprekend is de Ultimateversie een stuk duurder.
Voor meer informatie over de verschillende versies van Windows Vista kunt u terecht op het algemene internetadres voor Windows Vista: www.microsoft.com/netherlands/ windowsvista/.
10
