1
1. INLEIDING Het college van burgemeester en wethouders van de Gemeente Dongeradeel heeft de verplichting om volgens artikel 25 van de leerplichtwet 1969, verslag te doen van het te voeren leerplichtbeleid. Maar los van enige wettelijke verplichting vindt het college het ook zelf een goede zaak om vast te leggen wat er in het schooljaar 2010-2011 is gebeurd op het terrein van leerplichtzaken. Dit verslag geeft (iedere belangstellende) met betrekking tot het schooljaar 2010-2011 feitelijke informatie over onder andere:
het leerplichtbeleid dat door de gemeente is gevoerd; de omvang van de aard van het schoolverzuim; de manier waarop het gemelde schoolverzuim is behandeld; conclusies, knel en actiepunten met betrekking tot het schooljaar 2010-2011-2012.
Cijfermatig en inhoudelijk verslag doen over een voorbije periode is voor het college geen doel op zich, maar het maakt duidelijk of in het verleden gemaakte voornemens zijn gerealiseerd. Het verslag is ook uitgangspunt voor nieuwe voornemens, waarvan dan in het jaarverslag van volgend jaar weer kan worden vastgesteld of die wel of niet zijn gerealiseerd. Zo is het “gemeentelijk jaarverslag leerplicht” een belangrijk hulpmiddel bij het continue proces van formuleren en uitvoeren van beleid enerzijds en evalueren en bijstellen anderzijds.
Ontwikkeling/José Brouwer Leerplichtambtenaar Januari 2012
2
2. Leerplicht Kader Leerplicht hangt nauw samen met het leerrecht, oftewel het recht op onderwijs. Overal ter wereld wordt dit recht als een groot goed beschouwd. In Nederland hecht men er zoveel waarde aan dat kinderen/jongeren via de leerplichtwet verplicht worden onderwijs te volgen. Doel van de leerplichtwet is dat kinderen/jongeren zo goed mogelijk worden gevoed met kennis en vaardigheden, welke zij nodig hebben om een zelfstandige plek in de samenleving te veroveren. Een startkwalificatie is daarvoor een eerste vereiste (minimaal diploma havo/vwo, mbo niveau 2). De volledige leerplicht begint op 5 jarige leeftijd en eindigt aan het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar wordt. Naast de volledige leerplicht bestaat sinds het schooljaar 2007/2008 de kwalificatieplicht. Deze kwalificatieplicht vervangt de regeling waarbij jongeren van 16 en 17 jaar gedeeltelijk leerplichtig waren. De kwalificatieplicht geldt voor jongeren die de volledige leerplicht achter de rug hebben, maar nog niet 18 jaar zijn en geen startkwalificatie hebben gehaald. Zij moeten onderwijs blijven volgen tot zij een diploma op minimaal mbo-niveau 2 of havo/vwo hebben gehaald. Jongeren vanaf 18 tot 23 jaar die nog geen startkwalificatie hebben, worden begeleid door de trajectbegeleider die in de gemeente Dongeradeel eveneens de functie van leerplichtambtenaar uitoefent. Scholen moeten er op toezien dat iedere jongere naar school gaat. Scholen zijn verplicht een verzuimregistratie bij te houden. Veelvuldig verzuim moet de school melden aan de leerplichtambtenaar. Voor het handhaven van de leerplicht, beschikt iedere gemeente over een leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar komt in actie wanneer een kind door (dreigend) schoolverzuim in zijn vorming en ontplooiing wordt belemmerd. De leerplichtambtenaar vervult voornamelijk een regierol. Zij onderzoekt waarom de leerling zonder toestemming afwezig is. Daarna maakt ze met de leerling, de ouders (eventueel hulpverleningsinstantie) en de school afspraken om er voor te zorgen dat de leerling zo spoedig mogelijk weer de school gaat of kan bezoeken.
3
De taak van de gemeente
Preventieve taak
Overleg scholen Behandeling van verzuimmeldingen Deelnemen ZAT Participatie netwerken Advies/voorlichting Signaleren problemen
Toezichthoudende taak
Absoluut school verzuim Schoolbezoek leerling(verzuim) Verantwoordelijkheid ouders/verzorgers Verzuimregistratie
Handhavende taak Sanctiemaatregelen Schriftelijke waarschuwing Zorgmelding (BJZ) HALT Proces verbaal (OM)
De Leerplichtambtenaar van Dongeradeel heeft 26,6 uur tot haar beschikking om de functie naar behoren uit te voeren. De landelijke norm voor het takenpakket leerplicht Dongeradeel is volgens Ingrado (landelijke vereniging voor leerplichtambtenaren ) 30 uur. Onder de gemeentelijke leerplichtfunctie vallen alle leerplichtigen. De leerplichtambtenaar is tevens Trajectbegeleider voortijdige schoolverlaters in de leeftijd van 18 tot 23 jaar.
4
5
3. Samenwerken Leerplicht is een niet op zichzelf staand vakgebied. Leerplichtambtenaren hebben andere partijen nodig om doelen te bereiken. Een goede samenwerking met partners in het veld is van groot belang. De leerplichtambtenaar is dan ook “de spin in het web”… Zorgadviesteam(Zat.) De school is een belangrijke samenwerkingspartner van de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar maakt deel uit van het Zorgadviesteam. (Zat) Het Zorgadviesteam is ingesteld op alle scholen voor voortgezet onderwijs in de regio. In een multidisciplinair team worden de leerlingen besproken die vastlopen in het onderwijs. Doel is te komen tot een integrale aanpak om zo het voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Deelnemers aan dit Zat overleg zijn; de schoolmaatschappelijk werker, schoolarts, zorgcoördinator, orthopedagoog en de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaren die het Zat bezoeken, zijn verdeeld over de diverse scholen. Dit heeft als voordeel dat gegevens van jongeren die in het Zat worden besproken, doorgegeven worden aan de betreffende leerplichtambtenaar van de gemeente waar de jongere feitelijk zijn verblijf heeft. Gezien het samenwerkingsverband kan dit een leerplichtambtenaar van de gemeente Kollumerland ca., Dongeradeel of Dantumadiel zijn. Op deze manier hoeft niet iedere leerplichtambtenaar bij ieder (Zat)overleg aanwezig te zijn. Instanties in de regio In de regio zijn verschillende netwerken actief. Samenwerking met andere instanties is essentieel voor een goede uitvoering van de leerplichttaken. Deze taken zijn met meerdere beleids-en uitvoeringsterreinen verbonden. Denk bijvoorbeeld aan onderwijs, jeugd, hulpverlening en justitie. Belangrijke samenwerkingspartners, naast de scholen, zijn; • • • • • • • • • • • • • • •
Bureau Jeugdzorg Friesland; Stichting Jeugdhulp Friesland; Raad vd Kinderbescherming; Jeugd en Gezin (CJG); Maatschappelijk werk/Schoolmaatschappelijk werk; Schoolarts; Sociaal team (op afroep) Gemeenschappelijke gezondheidsdienst(zorg) (GGD/GGZ); Politie; Openbaar ministerie; Onderwijsinspectie; ZIENN; MEE; Werkplein/UWV; Collega’s omliggende gemeenten.
6
Leerplichtambtenaren in de RMC regio (Regionaal Meld en Coördinatiefunctie) Voorheen vond er eens per kwartaal een overleg plaats met de leerplichtambtenaren uit de RMC –regio. Er was meer behoefte aan overleg, daarom is dit overleg geïntensiveerd naar eens per maand. In dit overleg worden op uitvoeringsniveau zaken afgestemd, wordt aan deskundigheidsbevordering gedaan en kunnen er casussen ingebracht worden. Er kunnen ook punten aangeleverd worden voor het Regionaal beleidsoverleg. Het doel van deze bijeenkomsten is om een éénduidige werkwijze te ontwikkelen binnen de RMC –regio. 4. Regionale leerlingenadministratie Eind oktober 2008 heeft de RMC –stuurgroep ingestemd met de invoering van een regionale leerlingenadministratie vanuit Leeuwarden. Het streven is een sluitende leerlingenadministratie te ontwikkelen zodat alle 15 gemeenten in de RMC-regio voldoen aan de wettelijke eisen en iedere jongere tot 23 jaar in beeld is. Daarnaast biedt het de leerplichtambtenaren een leerlingvolgsysteem en kunnen er gegevens gegenereerd worden voor beleidsontwikkeling, leerplichtverslagen, de effectrapportage en voor de provinciale jeugdmonitor. De regionale leerlingenadministratie is op dit moment operationeel. Via een DUO koppeling worden de in-en uitschrijvingen van het voortgezet –en middelbaar beroepsonderwijs digitaal ingelezen. Komend schooljaar, 2011/2012 worden ook de mutaties in het basisonderwijs en het speciaal onderwijs digitaal aangeleverd. Hiermee wordt een grote kwaliteitsslag gemaakt. De kosten voor de leerlingenadministratie voor Dongeradeel zijn structureel geraamd op 19.000 euro op jaarbasis. 5. Korten kinderbijslag Met ingang van 1 januari 2010 is de Wet op de Kinderbijslag gewijzigd. Jongeren van 16 en 17 jaar zonder startkwalificatie krijgen in principe alleen nog kinderbijslag als ze bezig zijn een startkwalificatie te halen, of wanneer zij vrijgesteld zijn van de kwalificatieplicht. Leerplichtambtenaren kunnen met ingang van 1 januari 2010 de kinderbijslag inzetten als drangmiddel bij verzuim. Werken de ouders niet of niet voldoende mee, dan kan op aanbeveling van de leerplichtambtenaar de kinderbijslag stop worden gezet. Binnen de regio is afgesproken dat de leerplichtambtenaren hier zeer zorgvuldig en terughoudend mee dienen om te gaan. Een strafkorting is een “laatste middel” dat in sommige gevallen zelfs tegenstrijdig kan werken. (Te denken aan een gezin dat al grote financiële moeilijkheden heeft.) De leerplichtambtenaar van Dongeradeel heeft nog geen gebruik hoeven maken van deze strafkorting, wel zijn er al enkele waarschuwingen geweest…
7
6. Centrum voor Jeugd en Gezin en de verwijsindex Gemeenten zijn verplicht om eind 2011 een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) te hebben. Ouders en kinderen met opgroei-en opvoedproblemen kunnen in dit Centrum terecht om de juiste hulp te vinden. De verwijsindex is een onderdeel van en een belangrijke voorwaarde voor een succesvol Centrum Jeugd en Gezin. Via de verwijsindex kan een kind of jongere gemeld worden. Op deze manier van registreren, wordt er aangegeven of er meer professionals, zoals bijvoorbeeld hulpverleningsinstanties, betrokken zijn bij het kind of de jongere. Zo kan er een “match” ontstaan tussen betrokken partijen en kunnen er snel contacten worden gelegd. Ook heeft de leerplichtambtenaar van de gemeente Dongeradeel de mogelijkheid zorgleerlingen te melden in de verwijsindex. De leerplichtambtenaar heeft dit schooljaar vier leerlingen geregistreerd in de verwijsindex. Mocht het noodzakelijk zijn, dan wordt de Leerplichtambtenaar uitgenodigd om deel te nemen aan het Kernteam van het CJG. Het Kernteam bestaat uit schoolmaatschappelijk werk, maatschappelijk werk, kinderarts, jeugdverpleegkundige en Coördinator CJG (zonodig de leerplichtambtenaar) 7. Passend onderwijs Op dit moment moeten ouders zelf op zoek naar een passende onderwijsplek voor hun kind. Het kabinet wil dit veranderen. Daarom krijgen scholen en schoolbesturen per 1 augustus 2012 een zorgplicht. Dit houdt in dat zij verplicht worden een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die zich aanmelden. Dit gebeurt in nauw overleg tussen school en ouders. Om de zorgplicht waar te kunnen maken, gaan scholen en schoolbesturen samenwerken met samenwerkingsverbanden. Door de samenwerking kunnen scholen zich specialiseren en onderling afspraken maken wie welke kinderen het beste onderwijs kan geven. Het beschikbare geld kan efficiënter en effectiever worden ingezet omdat het budget voor passend onderwijs voortaan rechtstreeks naar de samenwerkende scholen gaat. Hierdoor is meer maatwerk mogelijk. Als een school een leerling geen passend onderwijs kan geven, dan zoekt de school binnen het samenwerkingsverband naar een andere passende onderwijsplek. Diverse scholen houden zich al bezig met deze vorm van passend onderwijs. Om tot goede oplossingen te komen is goed overleg met betrokken partijen in deze een pré. De Leerplichtambtenaar kan zonodig haar steentje bijdragen tijdens de gesprekken.
8
9
8. TRAJECTBEGELEIDING De RMC heeft als opdracht voortijdig schoolverlaters terug te leiden naar onderwijs, eventueel in combinatie met werk, om alsnog een startkwalificatie te behalen of, als onderwijs niet meer haalbaar is, te helpen bij het zoeken naar duurzaam werk of een ander traject. Dat laatste gebeurt meestal in samenwerking met instanties als het UWV WERKplein. De begeleiding van voortijdig schoolverlaters gebeurt vaak in een vorm van trajectbegeleiding. Veel RMC-regio’s of gemeenten hanteren een eigen model waarin zij specifieke trajectbegeleiding aan de voortijdig schoolverlater bieden. De trajectbegeleiding in Dongeradeel wordt uitgevoerd door de leerplichtambtenaar. Hoe gaat dat in zijn werk? In een intakeprocedure analyseert de trajectbegeleider het probleem van de voortijdige schoolverlater en bekijkt de trajectbegeleider mogelijke oplossingen in de richting van een startkwalificatie of een traject naar werk. In overleg met de jongere bepaalt de trajectbegeleider een definitieve oplossing en plaatst de jongere in een traject. In dat traject is er altijd sprake van een vorm van begeleiding van de jongere. De trajectbegeleider houdt daarin zicht op de voortgang en het bereiken van het resultaat. Model Het model van trajectbegeleiding kent meestal de volgende stappen: • • • • • • •
opsporen van en contact leggen met voortijdig schoolverlaters; houden van een intakegesprek; doen van een goed aanbod van mogelijkheden; uitvoeren van bemiddelings- en adviestaken; opstellen van een handelingsplan (Werkplein) sluiten van een trajectovereenkomst met de jongere; (Werkplein,LPA) bieden van nazorg na plaatsing in een traject.
Persoonlijke trajectbegeleiding Bij persoonlijke trajectbegeleiding begeleidt de trajectbegeleider een jongere één-op-één. Voorop staat het persoonlijke contact en de hulp die wordt geboden bij het wegnemen van obstakels en het maken van (realistische) keuzes. Het is belangrijk dat er een duidelijk plan ligt voordat de begeleiding begint. De school is de eerst aangewezen partij om de leerling te begeleiden als die de school voortijdig dreigt te verlaten. Lukt dat niet, dan neemt de trajectbegeleider de begeleiding over. Is het niet haalbaar om de leerling binnen de school te houden dan richt de trajectbegeleider zich op het vinden van werk. Hiervoor wordt samengewerkt met bijvoorbeeld het UWV/ WERKplein, Friesland college, traject werken/leren.
10
9. Traject Friesland college Sommige jongeren worden doorverwezen naar Trajectbegeleiders van het Friesland College. Deze kosten worden gedekt uit het Participatiebudget. Dongeradeel heeft structureel 10.000 euro beschikbaar gesteld. Door bezuinigingen betreffende het participatiebudget, komen deze kosten voor het schooljaar 2011/2012 echter te vervallen. De jongeren worden dan ondergebracht bij UWV/WERKplein. Voor het schooljaar 2010/2011 zijn 8 jongeren bij het Friesland College aangemeld: • Twee leerlingen volgen een oriëntatietraject, • Eén leerling heeft een capaciteitentest gedaan en is op zoek naar een voor haar passend traject, • Twee jongeren komen de afspraken niet na en dit traject is dan ook stopgezet, daarom doorverwijzing naar Werkplein voor inschrijving, • Twee leerlingen volgen een nieuwe opleiding, • Eén leerling is aan het werk gegaan Cijfers voortijdig schoolverlaten De gemeenten Dantumadiel, Kollumerland c.a. en Dongeradeel krijgen van het RMC financiële middelen om zelfstandig de functie trajectbegeleiding te kunnen uitvoeren. Om tot goede afstemming te komen is er eens per kwartaal een jongerenoverleg, bestaande uit medewerkers van Werkplein, leerplichtambtenaren, RMC medewerkers Leeuwarden, Friesland college en een medewerker van MEE.
Dongeradeel
Aantal VSVérs 2010/2011 Totaal 57
Dantumadiel
Totaal 31
Man 22 Vrouw 9
Kollumerland ca
Totaal 39
Man 25 Vrouw 14
•
•
Geslacht
Bestemming
Man 35 Vrouw 22
Opleiding 20 Werk 18 Hulpverlening 3 *Overig 16 Opleiding 3 Werk 10 Overig 8 Opleiding 4 Werk 6 Hulpverlening 1 Overig 9
Totaal VSVérs 2009/2010 68
41
25
Overig: er is geen traject uitgezet omdat de jongere een Wajong uitkering heeft, jongeren kunnen 23 jaar geworden zijn of het betreft jongeren die niet hebben gereageerd op het enquêteformulier. Ook komt het voor dat na de melding van een VSVér, deze tussentijds een opleiding geniet of aan het werk is. Het is aan de trajectbegeleider om dit te controleren.
11
12
10. Statistische gegevens
Bevolkingsopbouw naar geslacht en burgerlijke staat,in de leeftijd van 5 tot 23 jaar Leeftijd 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Man 145 143 150 158 145 167 160 168 164 167 171 124 162 168 174 155 170 133
Vrouw 137 159 141 154 168 162 158 156 132 132 152 152 142 136 142 147 120 129
Totaal 282 302 291 312 313 329 318 324 296 299 323 276 304 304 316 302 290 262
13
Onderstaande schema’s geven een overzicht van het aantal leerlingen per school aan. Een kind is volledig leerplichtig vanaf de eerste dag van de volgende maand nadat hij/zij 5 jaar wordt. De volledige leerplicht duurt tot en met het einde van het schooljaar waarin de jongere zestien jaar wordt. Daarna geldt de kwalificatieplicht, deze geldt voor jongeren die nog geen 18 jaar zijn en geen startkwalificatie hebben. Een startkwalificatie is een diploma op havo-, vwo- of mbo-2 niveau. Onderstaande gegevens betreffen leerlingen uit de gemeente Dongeradeel.
Voortgezet onderwijs Dockinga College Piter Jelles
2009
2010
2011
1167 95
1139 80
1125 101
Praktijkonderwijs J.J. Boumanschool
2009 50
2010 50
2011 54
Speciaal onderwijs Twine
2009 293
2010 287
2011 278
Openbaar Basisonderwijs Ids Wiersmaskoalle Nynke van Hichtumschool De Tsjelke Burgerschool Totaal
2009
2010
2011
28 64
30 57
26 56
78 164 334
75 185 347
69 200 351
14
Bijzonder Basisonderwijs Anjum Bornwird De Hoeksteen De Bron Groen van Prinsterer Regenboog Eben Haëzer Bonifatiusschool De Schakel Ee Engwierum Hantumhuizen Holwerd Lioessens Metslawier Niawier Oosternijkerk Paesens Ternaard Wierum Totaal
2009
2010
2011
132 61 204 231 136
127 56 201 236 128
122 58 190 235 123
173 181 89 87 90 49 60 91 45 84 50 122 40 157 23 2.105
177 195 86 87 91 48 54 90 49 89 43 118 39 150 14 2.078
180 187 101 87 89 49 49 83 48 89 36 112 42 157 Opgeheven 2.037
15
Verzuim Verzuim is uit te splitsen naar absoluut en relatief verzuim. Bij absoluut verzuim gaat het om leerlingen die niet op school staan ingeschreven. Relatief verzuim kan worden onderverdeeld in luxe verzuim en signaal verzuim. Bij luxe verzuim gaat het om ongeoorloofde afwezigheid(door ouders veroorzaakt) doordat de leerplichtige buiten de schoolvakanties om, op vakantie gaat. Bij signaal verzuim gaat het om ongeoorloofde afwezigheid zich uitend in spijbelgedrag, meestal met een problematische achtergrond.
60 48
50
46
42
35
40 28
30
21
20 10
8
9
4
6
7
8
0 2008/2009
2009/2010 Absoluut verzuim Luxe verzuim
2010/2011 Relatief verzuim Signaal verzuim
Opvallend is dat het signaal verzuim is toegenomen. Dit komt voornamelijk doordat de leerplichtambtenaar sneller bij probleemsituaties ingeschakeld kan worden. (te denken aan afstemming samenwerkingsverbanden) Scholen worden geacht hun schoolverzuimgegevens te registreren in DUO. Deze gegevens komen digitaal bij de leerplichtambtenaar terecht. De leerplichtambtenaar kan op deze manier sneller actie ondernemen. 2010/2011
Jongens Meisjes
Absoluut verzuim 5 2
Relatief verzuim 28 18
Luxe verzuim 2 6
Signaal verzuim 14 21
Luxe verzuim Het komt steeds vaker voor dat ouders zonder toestemming van de school, buiten de schoolvakanties om, enkele dagen verlof opnemen of een week op vakantie gaan. Om dit te bestrijden is in overleg met het Openbaar Ministerie besloten een proces verbaal op te stellen tegen de ouders. De ouders zal een sanctie opgelegd worden.
16
Onderstaand schema geeft de oorzaak van een zorgmelding aan. De melding kan gedaan worden door de school of de ouder/verzorger/jongere zelf. Het is de taak van de leerplichtambtenaar om acties te ondernemen, waardoor de leerling de school weer gaat bezoeken. Het totaal wijkt af van het totaal aantal gevallen van relatief schoolverzuim, omdat in sommige gevallen meerdere oorzaken achter de verzuimmelding schuilen.
Oorzaken van (zorg) meldingen Verzuim (relatief verzuim) spijbelgedrag/ te laat in de les Verkeerde schoolkeuze Conflictsituatie Inschrijving CWI/Werkplein Medische gronden/zwanger Probleemgedrag op school Politie/Justitie/proces verbaal Verslavingsproblematiek Gezinsproblematiek Schorsing Pesten Extra vakantieverlof Dorpsfeest (nieuw opgenomen) Ziekte Totaal
2009 34
2010 49
2011 45
5 4 3 2 9 4 4 7 3 4 6 x 11 96
9 4 10 5 15 7 5 11 8 2 8 x 10 143
13 5 8 7 18 7 2 14 4 4 6 11 15 155
Jongens Meisjes
56 40
82 61
98 57
Een leerling die geschorst is, is vaak afkomstig van het RENN4 onderwijs. (speciaal onderwijs) Dit is problematisch te noemen. Het zijn vaak leerlingen met extreem moeilijk gedrag. Gelukkig is het aantal voor het jaar 2011 gedaald naar 4 leerlingen. Leerlingen die een verkeerde schoolkeuze hebben gemaakt, melden zich uiteindelijk toch weer voor een opleiding. De leerplichtambtenaar stuurt een aantal leerlingen door voor een oriëntatietraject van het Friesland college. De bekostiging gaat via het participatiebudget. (zie pagina 10) Ook worden jongeren doorverwezen naar Werkplein. (leeftijd vanaf 17 jaar)
17
In de tabel hieronder staat een overzicht van de diverse acties op dit gebied. De tabel laat zien dat er voor één leerling meerdere interventies zijn ingezet. Daardoor wijkt ook hier het totaal af van het aantal gevallen van relatief schoolverzuim, omdat in sommige gevallen meerdere interventies plaatsvinden. Resultaat na interventie (bij relatief verzuim en signaalverzuim) leerplichtambtenaar Terug naar school Aan het werk (vanaf 17 jaar) Verwijzing andere school Alternatief traject Verwijzing hulpverleningsinstanties ‘t Poortje Zorgmelding Jeugdzorg Verlof toegekend Verlof geweigerd Dreiging proces verbaal Proces verbaal Rebound plus Aanmelding Halt Waarschuwingsbrief/gesprek lpa (nieuw opgenomen) RMC consultatieteam 1e fase (tot18 jr) 2e fase (tot 23 jr)
2009
2010
2011
8 3 4 9 11 1 7 1 3 4 1 2 12 x
13 4 8 15 10 3 11 3 6 5 5 4 20 x
30 7 4 16 12 2 14 2 5 18 4 2 6 61
5 2
3 2
3 2
Totaal
73
112
188
Jongens Meisjes
42 31
74 38
116 72
18
Vrijstellingen Hoe uitgebreid het onderwijssysteem ook is, het kan altijd voorkomen dat niet voor alle leerplichtige jongeren een passend onderwijsaanbod bestaat. Ondanks de inspanningen van scholen, zijn enkele leerlingen niet in staat een volledig onderwijsprogramma te volgen. De leerplichtambtenaar kan in een aantal gevallen tot vrijstelling van de leerplicht besluiten. De artikelen 3a en 3b van de leerplichtwet 1969 houden in dat de leerplichtambtenaar jongeren vanaf 14 jaar (art 3a) of in het laatste schooljaar (art 3b) in staat stelt een programma te volgen, dat naast algemeen vormend onderwijs en het beroepsgericht onderwijs, bovendien praktijktijd bevat. Artikel 5a geeft een vrijstellingsmogelijkheid op grond van lichamelijke en psychische gebreken. Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (art. 15) kan worden verleend als de jongere op een andere wijze voldoende onderwijs geniet. De vrijstellingsprocedures zijn aan duidelijke voorwaarden verbonden en worden door de leerplichtambtenaar gecontroleerd. 2009/2010 Vervangende leerpl. art 3a Vervangende leerpl. art 3b Vrijstelling art 5a Vrijstelling art 15
3 7 6 4
2010/2011 6 10 10 7
Door vervangende leerplicht toe te staan, kan voorkomen worden dat een leerling die geen volledig onderwijs kan volgen, niet volledig uitvalt. Het valt op dat er meer vrijstellingen zijn gegeven dan vorig schooljaar. Dit komt doordat de scholen sneller een probleem melden bij de leerplichtambtenaar, zodat er met betrokken partijen gekeken kan worden naar een passende oplossing voor de leerling. Ook kan geconcludeerd worden dat het aantal meldingen van leerlingen met psychische problemen is gestegen.
19
11. MBO leerplichtambtenaar Vanaf 1 februari 2009 wordt de leerplicht voor het MBO onderwijs door een MBO leerplichtambtenaar uitgevoerd. De MBO leerplichtambtenaar is gevestigd in Leeuwarden. Een gedeelte van de MBO leerlingen is nog leerplichtig. Uitgangspunt is dat de MBO leerplichtambtenaar enkel gesprekken met de jongere voert. Wanneer, in verband met zware problematiek, dit niet toereikend is, wordt de leerling doorverwezen naar de leerplichtambtenaar van desbetreffende woongemeente. Deze neemt de zaak over en maakt zonodig proces verbaal op of verwijst naar hulpverleningsinstanties. Onderstaand aantal meldingen / MBO leerplichtambtenaar
Dongeradeel Dantumadiel Kollumerland c.a
2009/2010 37 18 14
2010/2011 32 33 23
Het is ook van belang dat de mbo-leerplichtambtenaar preventief wordt ingezet ter voorkoming van schoolverzuim en vervolgens uitval. Voorkoming van schoolverzuim kan onder andere bereikt worden door voorlichting te geven en gesprekken te voeren met mentoren. Gezien de (algemene) stijging van het aantal meldingen is hier steeds minder tijd voor binnen de daarvoor bestemde uren. De MBO leerplichtambtenaar wordt gefinancierd uit kwalificatiemiddelen, afkomstig van het Rijk. Er zijn geen extra middelen beschikbaar binnen de gemeentelijke budgetten (15 gemeenten) en het RMC-budget. Dit betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden. In het volgend jaarverslag leerplicht zal de voortgang van dit proces nader worden beschreven.
20
12. Dag van de leerplicht 17 maart 2011 was het “De dag van de Leerplicht”. Dit jaar werd er aandacht geschonken aan groep 7 en 8 van het basisonderwijs.
Dit jaar heeft Dongeradeel gekozen voor de “mysteryguest”. De mysteryguest ging samen met de leerplichtambtenaar op bezoek bij leerlingen van de Katholieke Jenaplanbasisschool Sint Bonifatius te Dokkum. Door het stellen van gerichte vragen kon het beroep worden geraden. De mysteryguest kon naderhand een boeiend verhaal vertellen over zijn beroep. Ter afsluiting van een geslaagde ochtend, kregen de leerlingen nog een presentje mee naar huis. Met dank aan Jeugd politieagent; Willem Vlaanderen.
21
22
13. Nieuwe ontwikkelingen & conclusies & knelpunten Onderwijsinspectie: Op 5 juli 2011 heeft de Eerste kamer een voorstel tot wijziging van de Leerplichtwet aangenomen. Deze wetswijziging houdt in dat het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet door schoolhoofden onderdeel gaan uitmaken van het toezichtskader op de scholen van de Inspectie van het Onderwijs. Dit betekent dat de leerplichtambtenaren nauwer gaan samenwerken met de Onderwijsinspectie. Komend schooljaar wordt dit op landelijk niveau verder uitgewerkt. De leerplichtambtenaar maakt nog steeds deel uit van het jongerenteam. Dit team bestaat onder andere uit consulenten van WERKplein/UWV, Friesland college, MEE, en een RMC medewerker uit Leeuwarden. De samenwerking verloopt steeds beter. Betreffende personen weten elkaar te vinden zodat er efficiënt gewerkt kan worden. Het is nog niet zeker of in het jaar 2013 het Werkplein blijft voortbestaan. Met het oog op de voortijdige schoolverlaters zullen er afspraken gemaakt moeten worden. De afspraken betreffen voornamelijk de mogelijkheden tot doorverwijzing. Per 1 januari 2012 zal de wet WIJ(wet investeren jongeren) vervangen worden door de WWB (Wet werk en bijstand). De werkloze jongere tot 27 jaar krijgt niet langer een werk/leeraanbod. De jongere valt onder de WWB en telt daarom mee met de gezinsuitkering. De RMC traject begeleider (leerplichtambtenaar) zal in samenwerking met WERKplein/UWV een rol gaan spelen bij de intake gesprekken die gevoerd gaan worden met deze doelgroep, met name de voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie. Gekeken gaat worden of de jongeren een studie kunnen volgen of een bijstandsuitkering moeten aanvragen. In het jaarverslag 2011/2012 zullen de voor en de nadelen van de wetswijziging verder beschreven worden. Een belangrijke samenwerkingspartner voor de leerplichtambtenaar is het Openbaar Ministerie. Er wordt summier teruggekoppeld door het OM over de afloop van Procesverbalen. De leerplichtambtenaar moet vaak zelf contact opnemen met het OM over de stand van zaken. Om te komen tot betere afstemming tussen OM en leerplicht ambtenaren, zijn hier onlangs gesprekken over geweest. De communicatie tussen betreffende partijen is hierdoor verbeterd. Er is een wachtlijst bij de Kinnik (GGZ). Met moeite kan de school de leerling dan de nodige begeleiding bieden die deze nodig heeft. Als er niet op tijd hulp wordt ingeschakeld, lopen de leerlingen alsnog vast op school. Komend schooljaar gaat er een vernieuwde Sluisgroep van start. De Sluisgroep is een observatie traject voor probleem jongeren die het reguliere onderwijs niet goed kunnen volgen. Hier kunnen meerdere oorzaken voor zijn. De Sluisgroep is gevestigd in Leeuwarden Het observatie traject en het individuele traject worden van elkaar losgekoppeld. Leerlingen kunnen met ingang van september 2011 volgens de wettelijke normen volledige dagen naar school. Voorheen was deze mogelijkheid er niet. Er zal sprake zijn van betere samenwerking tussen externe partners en Jeugdhulp. Basisscholen melden over het algemeen vrij weinig bij leerplichtambtenaren. Scholen vinden de leerplichtwet ietwat verwarrend als het gaat om het geven van verlof. De leerplichtambtenaar zal in het nieuwe jaar een bezoek brengen aan een aantal basisscholen met als doel, voorlichting te geven over hoe om te gaan met schoolverzuim en met name aandacht voor het luxe verzuim.
23
14. Begrippenlijst
HALT
Het Alternatief
DUO
Voorheen IBG (informatie beheer groep)
LPA
Leerplichtambtenaar
MBO Leerplichtambtenaar
Middelbaar Beroepsonderwijs Leerplichtambtenaar
PV
Proces Verbaal
RMC
Regionaal Meld en Coördinatiefunctie
Sluisgroep
Observatieperiode voor leerlingen met gedrag/leerproblemen.
Kwalificatieplicht
Verplichting tot het behalen van een startkwalificatie. De verplichting geldt voor iedereen tot zijn/haar achttiende verjaardag, of tot het moment dat zij een mbo2, havo, -of vwo diploma hebben behaald.
ZAT
Zorg Advies Team
CJG
Centrum Jeugd en Gezin
KINNIK
GGZ
WIJ
Wet investeren jongeren
WWB
Wet werk en bijstand
24
