Joke Devynck. Met liefde voor het boek. Johan Clarysse. Een kleine ritselende revolutie. Penselen

erkenningsnummer : P209149

KUNSTLETTER[s] Tijdschrift Verschijnt 5x per jaar Afgiftekantoor 9000 Gent X Jaargang 8 april 2010

Festival van de Amateurkunsten

Joke Devynck Opmerkelijke opleidingen

Met liefde voor het boek Gesprekken met kunstenaars

Johan Clarysse Expeditie KUNSTWERK[t]

Een kleine ritselende revolutie Het materiaal van de kunstenaar

Penselen

2 Beeld cover: Canvascollectie, selectieweekend SMAK. Foto: Tom Van Cleynenbreugel

Inhoud

Glasroute Lier Blikvangers Festival van de Amateurkunsten: Joke Devynck Blikvangers Extra: Meesterlijk zwart Opmerkelijke opleidingen: Met liefde voor het boek Expo: Matisse tot Malevich Expo: Vanitas Opgetekend: Cumulus Canvascollectie Collection RTBF Expeditie Kunstwerk[t]: Een kleine ritselende revolutie Gesprekken met kunstenaars: Johan Clarysse Opgetekend: Kunstenaars en hun tussenpersonen Het materiaal van de kunstenaar: Penselen E-atelier Atelierbezoek Blikvangers extra: Update3-body sound Boeken Wedstrijden Zoekertjes Agenda

3 4 8 10 12 16 18 20 21 22 26 31 32 34 35 36 38 40 41 44

Tijdschrift voor beeldend talent Verschijnt 5x per jaar Afgiftekantoor 9000 Gent X jaargang 8 / april 2010 Colofon Werkten mee aan dit nummer: Claude Blondeel, Isolde De Buck, André De Nys, Sofie De Schampheleire, Ward Desloovere, Petja Gekiere, Elien Ronse, Hilde Van Canneyt, Tine Van Hoof, Annemie Vingerhoets. Coördinatie: Ward Desloovere. Opmaak: [email protected]

Abonneren op KUNSTLETTER[s] ? Een abonnement kost € 10 (5 nummers). Daarnaast bestaat er een groepsabonnement: € 30. Meer info: KUNSTWERK[t], tel. 09/235.2270 / [email protected] of op www.kunstwerkt.be Ons rekeningnummer: 001-3538770-92

KUNSTWERK[t] Algemeen beleid: Bea Vansteelandt, 09/235.22.77 / [email protected] Projecten, expocircuit, lessenpakketten: Annemie Vingerhoets, 09/235.22.73 / [email protected] Uitleendienst, documentatiecentrum: Chantal Steenhaut, 09/235.22.70 / [email protected] Vorming: Petja Gekiere, 09/235.22.74 / [email protected] Pers, promotie en administratie: Katrien Boogaerts, 09/235.22.75 / [email protected] Redactie: Ward Desloovere, 09/235.22.72 / [email protected]

Verantwoordelijke uitgever Hilde De Leeuw, Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent.

Raad van Beheer Hilde De Leeuw, Luc Verbeke, Roger De Moerloose, Marcel Quintijn, Alain Delmotte, Philippe Vanderschaeghe, Marleen D’Joos, Bob Vanden Eynde, Stefaan Gunst, Sophie Martens.

3

GLASROUTE LIER Van 22 tot en met 24 mei 2010 vindt de 8e editie van de Glasroute plaats. Zes glasateliers in Lier en Hove zetten hun deuren open voor het publiek. Je kunt er glasontwerpen van zowat 80 befaamde binnen- en buitenlandse kunstenaars bewonderen. En voor wie zich afvraagt wat slumpen, fusen, zandstralen of glasblazen precies inhoudt, staan er heel wat boeiende demonstraties op stapel. Hennie Van Engeland vertelt ons over het project waar ze al meer dan vijftien jaar aan meewerkt.

en komen ze uit zowat alle uithoeken van de wereld. Elk atelier contacteert kunstenaars van wie hij/zij vindt dat die interessant, nieuw werk maakt. Sommige kunstenaars sturen hun werk op, anderen komen hier een tijdlang logeren.

Hoe is het idee voor deze Glasroute ontstaan? Ik heb zelf de opleiding glaskunst gevolgd aan het IKA in Mechelen. Voor mij is glas een echte passie. En die wil ik delen met mensen. Weinig mensen kennen glaskunst. Daarom nam ik samen met enkele kunstenaars uit andere glasateliers het initiatief om glas als kunstdiscipline te promoten. We zijn gestart met een route waarbij vier ateliers en een tiental glaskunstenaars waren betrokken. Inmiddels is de Glasroute uitgegroeid tot een internationaal gebeuren waar heel veel volk op afkomt. Onze hoofdbedoeling is de bezoekers te tonen welke enorme mogelijkheden glas biedt en ze laten ervaren hoe een kunstenaar zijn expressie legt in het materiaal.

Welke zijn de voornaamste troeven waarmee de Glasroute kan uitpakken? Het project wordt in de pers vaak wel eens als de zoveelste kunstroute geklasseerd. Ten onrechte, want de Glasroute is uniek. Het aanbod is erg gevarieerd: dat is volgens mij de grootste troef. Alle kunstenaars hebben hun eigen, originele manier van werken. Er komen veel glaskunstenaars én bezoekers van het buitenland, omdat het een uitzonderlijk gebeuren is. In Nederland bestaat er bijvoorbeeld al langer interesse voor sculpturaal glas, maar een heuse Glasroute is enkel hier te vinden. Voor verzamelaars is het dan weer een uitstekende kans om nieuw werk te ontdekken. Op de 18 kilometer lange route is er van alles te beleven, te zien en te proeven. Bij mooi weer is het een ideale gezinsuitstap, met de auto, per fiets of -voor de doorzetters- zelfs te voet.

Hoe selecteer je werk dat tijdens de Glasroute getoond wordt? Belangrijk is dat de ateliers weten dat het niet de bedoeling dat ze eigen werk promoten. Voor ons zijn alle kunstenaars belangrijk. Omdat dit project uniek is, willen veel glaskunstenaars deelnemen

Het bezoek aan de Glasroute is gratis. Hoe krijg je de financiële middelen bijeen om dit project levend te houden? Het kostenplaatje is niet gering. Het meeste geld gaat naar drukwerk en promotie en naar de verzekering van soms dure meesterwerken. We vragen aan de kunstenaars om een deelnameprijs te betalen. Een klein gedeelte komt uit sponsoring. Daarbovenop krijgen we subsidies van de Stad Lier en de gemeente Hove. Tot nu toe volstond dat om het project financieel rond te krijgen. Er komt tot op het laatste ogenblijk heel wat bij kijken: het is allemaal heel tof om verschillende glaskunstenaars uit te nodigen, maar die moeten ook onderdak en eten kunnen krijgen. Maar het is echt een groot feest!

www.glasroute.be [Tine Van Hoof, bew. door red.]

4 Blikvangers GUSTAVE VAN DE WOESTYNE

van zijn generatie. Veel meer dan de psyche van zijn model, schildert hij zijn eigen gevoelens tegenover de man of vrouw die voor hem poseert. Sommige doeken stralen een warme genegenheid uit, aan andere doeken kleeft een donker sarcasme. Met de tentoonstelling heeft het museum in Gent de ambitie om Gustave Van de Woestyne zo ruim en wetenschappelijk mogelijk te belichten. Met schilderijen, tekeningen en grafiek wordt zijn artistieke evolutie chronologisch in beeld gebracht, met een focus op een aantal thema’s, waaronder portretten, religieuze taferelen en stillevens. De retrospectieve in Gent en de tentoonstelling rond de Belgische symbolisten in de Koninklijke Musea in Brussel vullen elkaar perfect aan. Daarom kan de kunstliefhebber een duoticket kopen waarmee beide tentoonstellingen voordelig kunnen bezocht worden, en dit hoeft niet op eenzelfde dag te gebeuren. Gustave Van de Woestyne Museum Schone Kunsten Citadelpark - Gent Tot 27 juni 2010 Dinsdag t/m zondag ; 10u - 18u www.mskgent.be

HET SYMBOLISME IN BELGIE De twee lentes, 1910. Olieverf op doek, 73 x 63 cm. © Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten

De religieus geïnspireerde Gustave Van de Woestyne (1881-1947) is vierentwintig als hij zich geroepen voelt om in het klooster te gaan. In 1905 treedt hij in bij de Benedictijnen te Leuven. Maar al na drie maanden beseft hij dat de wereld van de kunsten hem nauwer aan het hart ligt. Hij herinnert zich nog levendig de indrukwekkende tentoonstelling van de Vlaamse Primitieven die hij in 1902 in Brugge gezien had. Zo wil hij ook schilderen! Hij keert terug naar Latem, en samen met zijn broer Karel, met Minne en De Saedeleer groeit de kern van de eerste Latemse kunstenaarsgroep. Ze worden de pleitbezorgers voor het idyllische landelijke leven aan de Leie, dat in schril contrast staat met de industriële expansie in de stad. Via contemplatie en vroomheid willen ze de authentieke ziel van de mens herwaarderen. Het simpele boerenverstand, het werk op het veld, de armoede, naïeve bijgelovigheid en een permanent verlangen naar soberheid: het zijn de dingen die de groep met overtuiging onder de aandacht wil brengen. Hun kunst wordt ervan doordrongen. Tegelijkertijd is in de schaduw altijd wel ergens de stilte van een kloostertuin aanwezig. In het oeuvre van Van de Woestyne is de eenzaamheid een veel terugkerend element. Elke mens komt alleen op de wereld, en sterft ook alleen. De meeste figuren op zijn schilderijen staan er ook tijdens hun leven alleen voor. Warm menselijke contacten zijn vaak ver te zoeken, en dat gaat hij meermaals uitvergroten door de figuren onbereikbaar naast mekaar te plaatsen. In “De twee lentes”, bijvoorbeeld. Van de Woestyne laat zich niet beïnvloeden door de opeenvolgende kunststromingen die door West-Europa flitsen. Toch is er tussen zijn eerste werken en het latere werk een evolutie merkbaar die ons leidt van milde tederheid naar donkere verbittering, van zachte tinten naar brutale contrasten. Naarmate hij ouder wordt, krijgt zijn portretkunst een meer prominente plaats. Gustave groeit uit tot de belangrijkste Belgische portrettist

Constant Montald, La fontaine de l'inspiration, 1907. Olieverf op doek, 535 x 525 (originele afmetingen) 395 x 490 (zonder raam). © KMSKB-MRBAB, 2010 Foto d'art Speltdoorn & Fils, Brussel

Het literaire symbolisme ontwikkelt zich aan het einde van de negentiende eeuw in Frankrijk als reactie op de objectieve beschrijvingskunst van het naturalisme en realisme. De symbolistische schrijvers willen in de eerste plaats uitdrukking geven aan een innerlijke werkelijkheid van gevoelens, dromen en fantasie. Zij beschouwen de kunstenaar daarbij als een ziener die de schoonheid zichtbaar moet maken. Verlaine, Rimbaud, Mallarmé en vele anderen leveren het bewijs dat de poëzie het meest geschikte genre is om dat doel te bereiken. In de Nederlandse letterkunde moet bij uitstek Karel Van de Woestyne naar voren worden geschoven. Zijn poëzie draait

5 wezenlijk om het dualisme tussen ziel en zinnen, tussen de aardse en die andere werkelijkheid. Vooral het muzikale element komt bij hem sterk naar voren. In het kielzog van de hierboven genoemde schrijvers, volgt al snel een breed spectrum aan beeldende kunstenaars. Ook de symbolistische schilders plaatsen het denkbeeldige centraal in hun werk. De droom wordt hun credo en met een fanatieke haat verafschuwen zij het impressionisme, realisme, naturalisme en het wetenschappelijke. Met meer dan honderd werken van Rops tot Spilliaert, over Khnopff, Delville, Frédéric, Minne en vele andere kunstenaars, presenteert de tentoonstelling in Brussel een indrukwekkend overzicht van de creaties in België. De presentatie gaat op zoek naar de betekenis van de symbolistische beweging als noodkreet van het humanisme op de vooravond van de rampzalige Eerste Wereldoorlog. De bezoeker ontdekt eveneens hoe het symbolisme het pad effent voor de 20e eeuwse kunst in al haar uitdrukkingsvormen. Het symbolisme in België Kon. Museum Schone Kunsten Regentschapsstraat 3 - Brussel Tot 27 juni 2010 Dinsdag tot zondag : 10 u - 17 u www.fine-arts-museum.be

JAN VANRIET Men kan er niet naast kijken, de laatste decennia worden er in onze samenleving enorm veel afrekeningen met het verleden gemaakt. Onze wereld lijkt meer en meer de pedalen te verliezen. Het communistische gedachtegoed verdampte in korte tijd. Rendabele fabrieken in het Westen moeten hun deuren sluiten ten voordele van nieuwe economische machten. En dan is er nog het vraagstuk van de opwarming van de aarde, van de uitdagingen van de multiculturele samenleving,… Dergelijke ingrijpende problematieken houden ook de kunstenaar bezig en dan zeker maatschappelijk geëngageerde kunstenaars als Jan Vanriet (°1948, Antwerpen). Aan de hand van een citaat of een foto uit de krant creëert hij reeksen plastische interpretaties die uitnodigen tot reflectie. Wil deze kunstenaar met zijn schilderijen het verhaal vertellen van de verschroeide aarde, het oude landbouwgebruik waarbij de akker in de herfst wordt afgestookt, om op die manier een meer vruchtbare grond te bekomen na de winter? Is er nog hoop voor onze Westerse leefwereld? Vanriet blijft onze snel evoluerende samenleving met argusogen analyseren. Niet alleen historische feiten houden hem bezig. Hij is evengoed bekommerd om ons individueel welzijn. Om zijn verhaal te vertellen gebruikt hij een persoonlijke iconografie, een reeks symbolen. “Het Narrenschip” bijvoorbeeld. Het beeld recupereerde hij uit een vijftiende eeuwse tekst van Sebastian Brant, die een karikatuur maakte van de toenmalige wereld. De “zotten” op de boot zijn mensen die niet meer kunnen nadenken, die niet meer leven maar geleefd worden. Het Narrenschip van Brant is voor eeuwig gedoemd om rond te dobberen op het water. Er zal nooit meer aan land gegaan worden, er is geen eindbestemming meer. Zullen er morgen voor ons nog veilige havens zijn? Vanriet verbeeldde het met schitterende kleuren op doek. Het strijkijzer, nog zo’n metafoor uit zijn oeuvre. De schilder gebruikt het als symbool voor de allesvernietigende pletwals. Met het strijkijzer wordt immers alles in dezelfde plooi gestreken, niet alleen onze kleren maar ook ons denken wordt meer en meer gestandaardiseerd.

Het wonder (2007) - 120 x 160, toont een filmstill uit “Die grosze Liebe” waarin Zarah Leander verliefd wordt op een piloot van de Luftwaffe. Door de lichtwerking distilleerde de schilder een raadselachtig schilderij. De ouders van Vanriet leerden elkaar kennen in het concentratiekamp Mauthausen. Het naziverhaal duikt regelmatig op in zijn oeuvre.

Het Museum Schone Kunsten Antwerpen nodigde Jan Vanriet uit om een groots parcours uit te zetten in haar collectie oude en moderne meesters. Tijdens de zomermaanden zal Jan Vanriet zich nestelen tussen Rubens en Jordaens, tussen Ensor en Rik Wouters, tussen Roel d’Haese en Nicasius de Keyzer. Vanriet zal uit zijn thematische reeksen een keuze maken van meer dan honderdvijftig werken. Die zal hij samenbrengen met evenveel werken uit de museumverzameling die inhoudelijk of stilistisch verwant zijn. Vanriet als schilder, maar ook als curator. Hij toetst zijn werk aan belangrijke stukken van de collectie en aan sluimerende parels uit de reserve. De museumcollectie zal door de symbiose met de schilderijen van Vanriet een indrukwekkend hedendaags verhaal vertellen over het menselijk tekort. Deze tentoonstelling, die de titel “Closing Time” kreeg, zal de laatste zijn vooraleer het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen de deuren sluit voor ingrijpende verbouwingswerken. Closing time Museum Schone Kunsten Leopold De Waelplein - Antwerpen Van 24 april tot 3 oktober 2010 Dinsdag tot zaterdag : 10u - 17 u Zondag : 10 u - 18 u. www.kmska.be

KANDINSKY & DER BLAUE REITER In het begin van de 20ste eeuw staat de Westerse kunstwereld volledig op zijn kop. Met hun expressieve, lyrische schilderijen vol felle kleuren legt het kunstenaarscollectief Der Blaue Reiter de basis voor het expressionisme in Duitsland. Wassily Kandinsky (1866-1944) speelt een belangrijke voortrekkersrol in die vernieuwing van de schilderkunst. Hij laat zich inspireren door experimentele muziek en primitieve volkskunst. Zijn ab-

6 PICTOGRAFIE

Wassily Kandinsky, Impressie III (Concert), 1911, olieverf op doek, 77,5 x 100 cm, collectie Lenbachhaus München

stracte doeken maken heftige emoties en onbegrip los bij kunstcritici, publiek en medekunstenaars. Wanneer hij kennis maakt met Franz Marc, ontmoet Kandinsky een zielsverwant die zijn interesse en opvattingen deelt in schilderkunst en muziek. Twee dagen na hun eerste ontmoeting gaan ze al samen naar een concert van Arnold Schönberg. Dit is het begin van een hechte vriendschap en in 1911 richten ze Der Blaue Reiter op waarbij kunstenaars als Jawlensky en Macke zich aansluiten. De groep kunstenaars is zeer gedifferentieerd, zowel wat stijl als wat samenstelling betreft. Toch zijn er ook gemeenschappelijke kenmerken. Het expressionisme van Der Blaue Reiter is poëtisch en verraadt invloeden van Russische sprookjes en oude volksverhalen. De kunstenaars werken vanuit hun gevoel, gebruiken veelal felle kleuren en zijn gefascineerd door de natuur en dieren. Kandinsky volgt binnen de groep zijn eigen pad. Volgens hem bestaat er een duidelijke gevoelsrelatie tussen klank en vorm. Deze bevinding wordt een belangrijk uitgangspunt voor zijn werk en leidt uiteindelijk tot wat algemeen beschouwd wordt als het eerste abstracte schilderij ter wereld. Een mooi voorbeeld van Kandinsky’s zoektocht naar de ultieme versmelting van schilderkunst en muziek zijn de reeksen 'Improvisaties' en 'Composities' waarin de klanken van de muziek bijna hoorbaar zijn bij het kijken naar de schilderijen. Met het begin van de Eerste Wereldoorlog valt de groep uit elkaar. Kandinsky gaat terug naar Rusland. Macke en Marc worden opgeroepen door het leger om te vechten aan het front, waar zij in de loopgraven sneuvelen. In de schilderijen die in de aanloop en tijdens de oorlog gemaakt worden, is de spanning en de onzekerheid die in de lucht hingen goed voelbaar. De presentatie in Den Haag toont een groot aantal werken die al eerder deel uit maakten van de succesvolle Kandinsky-tentoonstelling in het Guggenheim Museum in New York en het Centre Pompidou in Parijs. Kandinsky & Der Blaue Reiter Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41 - Den Haag - NL Tot 24 mei 2010 Dinsdag tot zondag : 10 u - 17 u www.gemeentemuseum.nl

Pictografie? Het woord staat in geen enkel woordenboek. De tentoonstellingsmakers van het Raveel Museum creëerden een nieuw woord dat afgeleid werd van de term pictogram of gestileerde afbeelding. Hun presentatie wil het picturale en het grafische in één term samenbrengen om kunstwerken te beschrijven die schijnbaar moeiteloos het schilderkundige en het tekenkundige verenigen. De eerste rotsschilderingen worden vaak als pictografisch omschreven. Het samengaan van het puur schilderkundige of picturale en het puur tekenkundige of grafische is van alle tijden en leidt tot nieuwe experimenten in de moderne en hedendaagse schilderkunst. In het oeuvre van Roger Raveel treedt het verschijnsel meermaals op en het verrijkt zijn schilderkunst op een zeer complexe wijze. De tentoonstelling tracht zijn werken in een ruimere context te plaatsen door verwante praktijken bij andere kunstenaars te tonen. Dit brengt ons bij werken van René Daniëls, Secundino Hernandez, Elly Strik, Walter Swennen, Ante Timmermans, Cy Twombly en Benoît van Innis.

Roger Raveel, Vrouw met rode arm, 1949-51. © Raveel Museum.

Pictografie Roger Raveel Museum Gildestraat 2 - Machelen Zulte Tot 20 juni 2010 Woensdag tot zondag : 11 u - 17 u www.rogerraveelmuseum.be

7 MARC MENDELSON

Mendelson, Blanc et noir (1954).

Vanuit een magisch realisme, waarbij hij objecten op het canvas samenbrengt in een bevreemdende context, evolueert Mendelson begin jaren vijftig naar een geometrische abstractie. Dit werk mag bestempeld worden als uitgepuurde poëzie in kleur die de gevoelens van de kunstenaar gestalte geeft. In 1953 gaat voor de kunstenaar een nieuwe wereld open. Tijdens een reis in Spanje botst hij op oude stenen muren bedekt met raadselachtige schrifturen. Vanaf dan worden zijn doeken bedekt met sporen en inkervingen. Met een dikke verfhuid suggereren ze een onbekend mysterieus verleden. Vanaf 1967 ontstaan een reeks figuratieve aquarellen die op suggestieve wijze een kritische en/of ludieke blik op de moderne mensheid naar voren willen schuiven. Begin jaren zeventig vervaardigt hij ook gouden sculpturen in een surrealistische, primitieve vormentaal. Het oeuvre van Mendelson (°1915) is onvoorspelbaar en gaat alle kanten uit. Er is slechts één constante: het is kunst die weinig of geen concentratie opeist. Het is één grote zoektocht naar magie die netwerken weeft tussen mensen en dingen. Via talrijke kleurrijke schilderijen, aquarellen, tekeningen, foto’s, objecten en architecturale integraties, geput uit de verzamelingen van het Museum Moderne Kunst, wordt een oeuvre in beeld gebracht van een kunstenaar die poëzie als een plastisch gebaar ontwikkelde. Marc Mendelson Kon. Musea voor Schone Kunsten Regentschapsstraat 3 - Brussel Tot 30 mei 2010 Dinsdag tot zondag: 10 u - 17 www.fine-arts-museum.be

[André De Nys]

Vorming Hoe kunstenaars tewerkstellen? Veel amateurkunstenorganisaties en verenigingen steunen op verschillende vormen van samenwerking. Voor de meeste categorieën bestaat een wettelijke basis: werknemers, zelfstandigen en vrijwilligers. Voor anderen is het vaak de vraag hoe de organisatie ze inzet, en of dat mogelijk is binnen de lijnen van de huidige regelgeving. Er rest dus een grijze zone.

Ook vanuit de positie van de kunstenaars rijzen hier vaak vragen over hoe ze best een overeenkomst aangaan met een organisatie voor een bepaalde prestatie. Het Forum voor Amateurkunsten organiseert, in samenwerking met de socio-culturele werkgeversfederatie Sociare, drie gratis avondsessies rond dit thema. Deze sessie geeft voorbeelden van medewerkers in de grijze zone in de amateurkunstensector. En je krijgt een overzicht van een aantal soepele tewerkstellingsvormen: - de 25-dagenregel: occasionele arbeid in de socio-culturele sector - hoe vrijwilligers inzetten in uw organisatie? - freelancers (in hoofd- of bijberoep) - aanwerven van kunstenaars (al dan niet bezoldigd) Het Forum voor Amateurkunsten organiseert gratis vorming op volgende dagen, telkens van 19 tot 21 uur: Vlaams-Brabant maandag 17 mei 2010 in Brussel Antwerpen woensdag 26 mei 2010 in Berchem Oost-Vlaanderen woensdag 2 juni 2010 in Gent Je kan inschrijven via www.amateurkunsten.be/vorming of telefonisch via 09/235.40.00

8 Festival van de Amateurkunsten Joke Devynck “Zes uur lang alleen bezig zijn met verf en doek en zo de tijd helemaal vergeten: heerlijk.” 1 op 3 Vlamingen beoefent actief kunst in de vrije tijd. Op 2 mei 2010 wordt dit talent getoond op het Festival van de Amateurkunsten in Gent. Met in de hoofdrol duizenden gepassioneerde amateurkunstenaars en liefhebbers. Ook enkele bekende artiesten steunen het initiatief en geven daarbij een heel andere artistieke kant van zichzelf bloot. Zo is actrice Joke Devynck ambassadrice van de beeldende kunsten. Want naast acteren heeft Joke nóg een grote passie en talent: portretschilderen.

Hoe zou je je werk omschrijven? Ik maak hoofdzakelijk portretten. Heel plastisch, krachtig. Ik gebruik ook graag stills uit films: beelden die me raken en aanzetten om iets mee op doek te gaan doen. Ik wil al schilderend graag een verhaal vertellen en dat is me met een recent schilderij goed gelukt, vind ik: het beeld kan je zien als een suggestieve vertelling. Dat is een richting die ik nu wat verder wil verkennen. Heb je grote voorbeelden in de kunst, kunstenaars waar je naar opkijkt? Er zijn natuurlijk heel wat kunstenaars die verbluffend werk maken en me inspireren. Zo ben ik erg onder de indruk van het werk van Lucian Freud en, dichter bij huis, Sam Dillemans. Al ben ik zelf meer gewonnen voor iets transparanter gebruik van verf. En dan is er ook nog Michael Borremans, die fantastisch werk maakt. Zijn oeuvre vertrekt vanuit tekeningen en hij slaagt erin om al schilderend een heel eigen universum op te bouwen. Dat maakt zijn kunst zo krachtig. Ook Chagall vind ik een formidabel schilder. Als kind ben ik opgegroeid tussen schilderijen van Gauguin en Chagall. ‘t Is te zeggen: mijn vader schilderde heel knappe kopieën van hun werk en die hingen bij ons in het hele huis. En dat laat blijkbaar sporen na.

9

Je hebt de liefde voor het schilderen van hem geërfd? Zeker. Al was hij, tot mijn spijt, vóór mijn geboorte al gestopt met schilderen. Maar schilderen en tekenen zat er bij mij toch al van kindsbeen af in. Ik heb later, tijdens mijn studies, drie jaar beeldhouwen gevolgd aan de Academie van Antwerpen en heb inmiddels ook 6 jaar schilderen achter de rug. Dit jaar heb ik het te druk met acteren, maar volgend jaar wil ik terug naar de academie voor een laatste specialisatiejaar. Hoe verhoudt schilderen zich tot acteren bij jou? Heb je het schilderen nodig om een evenwicht te vinden? Volgens mijn vader doe ik snel veel indrukken op en voel ik de nood die te veruitwendigen. Met woorden, met beelden. Ondanks de enorme verschillen komen schilderen en acteren uiteindelijk op hetzelfde neer: intuïtie toelaten. Go with the flow, zeg maar. Bij het filmen verschilt ook elke take die je doet. Het komt er, ook bij het schilderen, op aan om een solide basis te hebben: als je in je hoofd je huiswerk hebt gemaakt en overzicht kan houden, maak je voor jezelf ruimte om dingen te laten gebeuren. Tot waar reiken je ambities met je schilderkunst? Tentoonstellen doe ik voorlopig niet. Daarvoor heb ik nog te weinig werk dat ik kan tonen. Mijn ambitie is: een jaar lang alleen maar te schilderen. Zes uur lang alleen bezig zijn met verf en doek en zo de tijd helemaal vergeten: heerlijk. Op die momenten kan je het denken helemaal loslaten. Maar ik geniet ook enorm van het fysieke aspect van schilderen: de handenarbeid, het actief met het materiaal bezig zijn.

Je bent voor het Festival van de Amateurkunsten ambassadrice voor de beeldende kunsten. Wat was de voornaamste reden om die rol op je te nemen? Er ligt, in ons dagdagelijks leven en zeker ook in het onderwijs, te veel nadruk op het rationele. Veel mensen voelen de nood aan een uitlaatklep. Ik heb wat ervaring met het amateurtheater en dat is een enorme ervaring: echt een warm bad. Ik weet dat “amateur” een nare bijklank heeft en dat is nergens goed voor. Mensen die gepassioneerd met hun kunst bezig zijn, dat is schoon om te zien. Bedankt. En tot op 2 mei in Gent. [WDS] Meer over het Festival van de Amateurkunsten vind je in de folder bij deze KUNSTLETTER[s].

10 Blikvangers Extra Meesterlijk Zwart Zwart spreekt tot de verbeelding en wordt geassocieerd met dood en rouw, maar zwart is ook de kleur van chic, vroomheid of rebellie. In onze mode en klederdracht speelt zwart al eeuwenlang een belangrijke rol. Een mooie tentoonstelling in het ModeMuseum te Antwerpen illustreert het historisch belang van de kleur zwart. Je vindt er uiteraard historische kostuums en hedendaagse mode, maar ook heel wat schilderkunst, die een geslaagde dialoog aangaat met de modestukken en silhouetten.

1. Rouwjapon, zijde, passement, Nederland, ca. 1885 - Collectie: Jacoba de Jonge. 2. Louise in de Rouw door Henri Evenepoel, olieverf op doek, 1894. © Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen 3. De schilder Marten Pepijn door Anthony van Dyck, olieverf op paneel, 17de eeuw. © Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen 4. Raf Simons Herfst/Winter 19992000 - Fotografie: Marleen Daniëls, courtesy of Raf Simons - Deel A.

1.

De expositie opent met de vraag of zwart eigenlijk wel een kleur mag genoemd worden (Newton beweert aan de hand van zijn kleurenschijf van niet) en pikt de draad op in de 16e eeuw. Niet toevallig, want in de 16de en 17de eeuw groeide Antwerpen immers uit tot één van de belangrijkste Europese centra voor het zwart verven van textiel. Mooi en diep zwart geverfd textiel was een luxeproduct. Edelen en burgerij gingen dan ook graag in het zwart gekleed en lieten zich ook zo portretteren. Een portretschilderij van van Dyck hangt naast een 17e eeuwse wambuis en een smoking in zijde van Viktor & Rolf uit 1999. In de tweede helft van de 19de eeuw maken nieuwe verfmethodes zwart op grote schaal toegankelijk. Zwart is vanaf nu terug te vinden in bijna elke garderobe en wordt onder meer de bepalende kleur bij rouwkledij. Ook hier tonen de bruiklenen, die voor deze expositie bij o.a. het Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen werden gehaald, hun meerwaarde: echo’s van historische en hedendaagse modestukken vind je in schilderijen van Evenepoel en Evert Jan Boks. Het zijn knappe opstellingen, die je, spelend met je perceptie, op een frisse manier naar de kostuums en modestukken en naar de portretten laten kijken. De tentoonstelling zoomt daarna in op de rol die zwart in de mode van de 20e eeuw gaat spelen: Chanels ‘Little Black Dress’ is een hoogtepunt, later krijgt zwart herinterpretaties bij subculturen als beatniks, goths en punks en intellectuele stromingen als de Parijse existentialisten. Het slotstuk van de expositie is opgehangen aan het thema “Meesters van het licht” en toont in 5 opstellingen hoe ontwerpers er in slagen door gebruik te maken van borduurwerk, textiel en kant, gelaagdheid te brengen in monochroom zwarte stukken. Avondjaponnen van Huis Timmermans uit de jaren ’20 of een jurk in fluweel van A.F. Vandevorst, bijvoorbeeld: silhouetten die een schitterend en vernuftig spel spelen met lichtinval, zoals de Meesters in de schilderkunst hen voordeden. Meesterlijk zwart, dus. Marc Mendelson Kon. Musea voor Schone Kunsten Regentschapsstraat 3 - Brussel Tot 30 mei 2010 Dinsdag tot zondag: 10 u - 17 www.fine-arts-museum.be

11 2.

4.

3.

CATALOGUS De knappe tentoonstellingscatalogus, verschenen bij Lannoo, neemt je verder mee in de geschiedenis van zwart als modekleur. Curator Kaat Debo licht de belangrijkste thema’s uit de tentoonstelling toe en gaat dieper in op de betekenis van zwart voor hedendaagse ontwerpers als Theyskens en Demeulemeester. Natalie Ortega Saez vertelt in een boeiend essay over de belangrijkste technieken die gebruikt werden bij het zwartverven van textiel: een arbeidsintensief en ingewikkeld proces dat zwart een dure kleur maakte, waardoor er geregeld een loopje werd genomen met de voorschriften. Het gebruik van zwart in textiel en mode sinds de 17e eeuw, met aandacht voor zwart als kleur van rouw en status, wordt doorheen de catalogus mooi geïllustreerd aan de hand van historische modeprenten, tal van foto’s van hedendaagse ontwerpen en reproducties van portretschilderijen. [Uitgeverij Lannoo, 184 blz, €29,95] [WDS]

12

Het deeltijds kunstonderwijs biedt een ruime waaier aan opleidingen in beeldende kunsten aan. Duizenden studenten bekwamen zich in één van de vele academies in schilderen, tekenen, grafiek of keramiek. Maar je kan er ook terecht voor heel unieke en minder frequent gevolgde opleidingen. In deze reeks stellen we enkele van deze opmerkelijke opleidingen voor.

Opmerkelijke opleidingen Met liefde voor het boek

Het Instituut voor Kunst en Ambacht in Mechelen is een vaste waarde in het Deeltijds Kunstonderwijs. Ooit is het ontstaan om kunstambachten, zoals edelsmeedkunst, boekbinden, glaskunst en keramiek die dreigden te verdwijnen, te redden. Vorig jaar vierde de school zijn vijftigjarig bestaan. Ik bezoek het atelier Boekbinden. Françoise Bausart die er al 25 jaar vol enthousiasme lesgeeft, maakt me wegwijs in de kunst van het boekbinden.

Lesgeefster Françoise Bausart aan het werk.

13

Aan het IKA volg je niet even snel een opleiding boekbinden, de opleiding duurt zeven jaar. Omdat het aantal studenten beperkt is, worden alle leerjaren samengenomen. “Ik ervaar dat als iets positiefs,” vertelt Françoise Bausart. “De studenten in de lagere jaren zien wat ze later leren en dat werkt stimulerend.” Het gaat om een erg diverse groep. Zo zijn er artiesten die graag zelf een eigen boek willen maken, maar ook mensen die gewoon een passie voor het boek hebben. Want daar draait het om: de essentie van boekbinden is het binnenwerk beschermen met een bijzondere kaft.”

Van A tot Z De studenten leren een boek van A tot Z te maken. Ze nemen zelf een boek mee, waarvoor ze een nieuwe kaft maken. Het is een lange weg om uiteindelijk tot dat ‘nieuwe’ boek te komen. “Eerst moeten ze alles losmaken, soms wordt het wat herschikt. Vervolgens baarden de studenten het papier af,” vertelt Françoise. De term afbaarden is afkomstig van het papier scheppen, waarbij je op het einde de kleine velletjes of baardjes aan de rand van het papier moest afsnijden. In dit geval zorgen de studenten dat het papier mooi en verzorgd is en snijden ze een kleine rand van de pagina’s. “Ik leer hen aan om dit met veel respect voor het boek te doen. En zo weinig mogelijk af te snijden, zodat de nodige witruimte behouden blijft. Dat is erg belangrijk voor de luchtigheid van de tekst en het respect voor het werk van de vormgever.” Doorheen de opleiding leren de studenten verschillende boekbanden te maken, zoals de vlinderband, de koptische band en de Franse band.

14

15

De opleiding De vlinderband komt aan bod in het eerste jaar. “Dit is nog niet echt een boekband, maar eerder een vorm van cartonnage,” zegt Françoise Bausart. Verder maken de studenten eenvoudige klapdozen en maken ze kennis met de Japanse boekband. “Ik hecht ook veel belang aan decoratietechnieken. Zo leren ze het papier beschilderen om een mooie versiering aan te brengen.” De moeilijkste techniek is de Franse band, die vanaf het derde jaar wordt aangeleerd. De volgende jaren wordt de techniek verfijnd. Typisch voor de Franse boekband is het leder. In het begin maken de studenten kennis met de half Franse boekband. Hierbij bestaat de kaft uit bijvoorbeeld papier en is er een lederen kader rond gemaakt. Bij een boek met een volledige Franse band is de kaft helemaal uit leder vervaardigd. Vooraleer werkelijk te starten, werken de studenten hun ontwerp uit in een maquette. Tot slot wordt een foedraal gemaakt dat het boek en de boekband moet beschermen.

Geduld en precisie Françoise Bausart benadrukt dat boekbinden geen gemakkelijke ambacht is. “Voor een Franse band doorloop je wel zestig stappen. Bovendien zijn ze totaal verschillend van elkaar. De ene dag ben je met een hamer bezig, de andere dag met fijne naalden en Japanse zijde. Die diversiteit in het werk is niet iedereen gegeven. De moeilijkheid zit in de aaneenschakeling van deze stappen. Bij een onnauwkeurigheid in het begin draag je de gevolgen mee tot op het einde. Sommigen zijn handiger in het ruwe werk, andere houden meer van de fijne aspecten van boekbinden. Uitzonderlijk zijn de boekbinders die zowel in het technische als in het decoratieve bedreven zijn.” Nieuwsgierig naar meer? Bezoek in juni het boekbindersatelier en ontdek tal van bijzondere boekbanden. www.ikamechelen.be [Sofie De Schampheleire] Foto's: Philippe Coolen

16 Expo In deze rubriek maakt VRT-journalist Claude Blondeel je warm voor opmerkelijke exposities in binnen- of buitenland. Je kunt zijn bijdragen ook beluisteren op Radio 1 en Klara.

Matisse tot Malevich

Pioniers van de moderne kunst uit de Hermitage Topstukken van Matisse, Picasso, Van Dongen en vele andere tijdgenoten schitteren tot 17 september in de Hermitage van Amsterdam. Kees van Dongen, Lady in a Black Hat, 1908, c/o Pictoright Amsterdam 2010

Sint-Petersburg op bezoek in Amsterdam Voor deze verbluffende tentoonstelling werden er 75 schilderijen geselecteerd uit het Hermitage Museum van Sint-Petersburg. Dit museum heeft een van de mooiste collecties Franse schilderkunst ter wereld uit het begin van de twintigste eeuw. Op de tentoonstelling in Amsterdam zijn, behalve de wereldberoemde Franse meesters, ook de Russische tijdgenoten als Malevich en Kandinsky vertegenwoordigd.

Henri Matisse, De rode kamer (Harmonie in rood), 1908 © Succession H. Matisse c/o Pictoright Amsterdam 2010

Franse Meesters in Sint-Petersburg? De oorsprong van deze ronduit schitterende collectie ligt in de handen van twee Russische verzamelaars: Ivan Morozov (18711921) en Sergej Sjtsoekin (1854-1936). Beide heren reizen regelmatig naar Parijs om exclusieve stoffen te kopen. Zij bezoeken de artistieke (en andere) salons, en komen in contact met de Parijse beau monde en de intellectuele en artistieke incrowd. Zij brengen de Franse avant-garde naar Rusland, en willen de vaderlandse kunst op een volkomen ander spoor brengen, want zij zijn ervan overtuigd dat de moderne Franse kunst Rusland kan moderniseren. Visionaire verzamelaars Sergej Sjtsjoekin is de opvallendste verzamelaar van zijn tijd: niemand anders heeft zoveel werken van Picasso (51) en Matisse (37) gekocht. Beiden durven het aan revolutionaire schilderijen -soms nog met natte verf- aan te kopen. Mede met hun exclusieve textielzaak beheersen zij tijdens de eeuwwisseling het kunstleven van Moskou. In Parijs hebben zij de smaak van de “soirées” in de salons te pakken gekregen en hun nieuwe aankopen worden in hun huis op bepaalde tijdstippen tentoongesteld. De Oktoberrevolutie De twee verzamelaars zijn ervan overtuigd dat zij met hun privémuseum kunnen bijdragen om van Rusland een modern land te maken. Maar het verloopt anders dan hen lief is: door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog komt er een einde aan het verzamelen. Erger, tijdens de Oktoberrevolutie worden de twee collecties onteigend en in 1948 krijgt de Hermitage van Sint-Petersburg het beheer van een groot deel van de collectie.

Albert Marquet, De haven van Hamburg, 1908, c/o Pictoright Amsterdam 2010

17

Uitfreaken is aan de orde van de dag Kunstenaars als Matisse en Picasso zijn op zoek naar vernieuwing, naar bevrijding van de natuur en van de academische tradities in de schilderkunst. Zij vormen de eerste belangrijke avant-gardestroming van de twintigste eeuw. Ontstaan in Frankrijk rond 1900 is het een reactie op het impressionisme en het pointillisme. De nieuwe schilderkunst wordt gekenmerkt door felle kleuren en kleurcontrasten, ruwe penseelvoering, vereenvoudigde vormen en gedurfde vertekeningen. Licht en schaduw worden zonder tussentinten en zonder zachte overgangen weergegeven. Bovendien is de getrouwe weergave en afbeelding in de schilderkunst vervangen door de fotografie. Uitfreaken is dus aan de orde van de dag! Tot afgrijzen van een criticus, die vindt dat dit niet meer het werk van kunstenaars, maar van wilde dieren is: “des fauves”. De “fauvisten” doen hun naam alle eren en met wilde kleuren en penseelstoten gaan zij de kunst en het leven te lijf. Het enige meesterwerk volgt het ander op De meeste werken ken je, maar kan je bijna nooit in levende lijve aanschouwen. Daar in Amsterdam, in de Hermitage hangen zij allemaal bijeen: “De rode kamer” van Matisse hangt er naast “De Dame met de Hoed” van Van Dongen. Je hebt er de havenzichten van Albert Marquet en de “Absintedrinkster” van Picasso is ook op het appel. André Derain, Maurice Utrillo, Georges Rouault ze zijn allemaal present. Zonder de “Composities” van Kandinsky te vergeten, en als klap op de vuurpijl “Het Zwarte Vierkant” van Malevitch. Ja, ’t leven kan mooi zijn. Hermitage, Amsterdam Tot 17 september www.hermitage.nl

Chaim Soutine, Zelfportret, 1920-1921, c/o Pictoright Amsterdam 2010

Maurice Utrillo, Rue Custine in Montmartre, 1909-1910, c/o Pictoright Amsterdam 2010

Pablo Picasso, Boy with a Dog, 1905, c/o Pictoright Amsterdam 2010.

18 VANITAS

Van Caravaggio tot Damien Hirst Het doodshoofd als symbool voor de Vanitas, de voortvluchtigheid van het leven, komt herhaaldelijk terug in het werk van de Oude Meesters als Caravaggio en Zurbaran. Maar ook Braque en Warhol verwerken doodshoofden in hun schilderijen. IJdelheid is nu eenmaal van alle tijden en alle standen.

1\ 3\

De term “vanitas” slaat in de eerste plaats op de stillevens uit de barok. In een bredere betekenis verwijst het naar elke afbeelding van het menselijk lichaam onder de vorm van skelet, schedel, doodshoofd. De “vanitas” wil de sterveling herinneren aan de ijdelheid, de breekbaarheid en de vluchtigheid van het bestaan en hem waarschuwen voor de onomkeerbare realiteit van de dood. Memento mori In de Oudheid zijn er al sporen van doodshoofden in de “Memento mori”, mozaïeken uit de eerste eeuw na Christus uit Pompeï en Napels. Aanvankelijk gaat men nog spaarzaam met het symbool om, maar met het christendom viert de zin voor het macabere hoogtij. Door de vele oorlogen en de pest wordt de mens uit de late Middeleeuwen voortdurend geconfronteerd met de dood. Zijn existentie was een onverbiddelijke dodendans. Later wordt het doodshoofd een onmisbaar symbool bij het afbeelden van de zondares Maria Magdalena, of voor de Heilige Hieronymus terwijl hij de Bijbel aan het vertalen is. Caravaggio schildert een knielende Sint-Franciscus, met een schedel in zijn handen.

1\ Memento Mori, polychrome mozaïek van Pompeii, 1e eeuw, basis in kalksteen en gekleurd marmer, 41 x 47 cm. Musée national d’archéologie de Naples. © Archives surintendance spéciale Beni et archologici Naples et Pompéi. 2\ Ring Alchimie, goud, wit email op goud, diamanten. Model uit de jaren 1940. Collection particulière, courtesy Codognato. © Andrea Melzi. 3\ Caravaggio, Sint-Franciscus in meditatie, rond 1602, olie op doek, 136,5 x 91,5 cm. © Private collection courtesy of Whitfield Fine Art, London. 2\

19

De stillevens In het protestantse Noorden zijn afbeeldingen van heiligen verboden en in het begin van de zeventiende eeuw is Leiden het centrum van de stillevens. In de stillevens staat het doodshoofd centraal, maar het is omgeven door zandlopers, bloemen, kaarsen, spiegels, allemaal voorwerpen die de vluchtigheid van de tijd accentueren. Flirten met de dood Na het massagraf van de Eerste Wereldoorlog duikt het doodshoofd opnieuw op in de schilderkunst. Vooral Duitse kunstenaars als Otto Dix en George Grosz refereren naar de Dodendansen van Holbein en Cranach. Voor de expressionisten en de dadaïsten wordt de schedel het embleem van de ultieme horror. John Heartfield maakt fotomontages waarin hij Hitler met een doodshoofd voorstelt, een voorspelling van de gruwelijke beelden van de concentratiekampen. In de jaren 70 en 80 is het beeld van de dood ontdaan van al het sacrale. Andy Warhol maakt een reeks “Skulls”: doodshoofden in flashy kleuren en hij drijft zijn geflirt met de dood zo ver dat hij behangpapier met doodshoofden ontwerpt. Dezelfde afstandelijkheid, neutraliteit, vind je terug in de grijze doodshoofden van Gerhard Richter. In 1980 wordt aids als de nieuwe pest ervaren en Keith Haring probeert ziekte en dood te bezweren met vrolijke en kleurrijke doodshoofden.

4\

Een echte revival Zoals het in de expo te zien is, kent het doodshoofd de laatste decennia een echte revival: niet alleen in de kunst maar in het dagelijkse leven: ringen, gummen, manchetknopen, zelfs pasta’s (de art shop van de expo is een heerlijke speeltuin). Overal vonden wij doodshoofden, ook in de rockmuziek: gothic, death metal, videospelletjes. Jan Fabre maakt doodshoofden met kevers, Damien Hirst met diamanten, de Chapman Brothers met wormen en Dymitry Tsykalov sculpteert doodshoofden in appels, aubergines en mortadella. Niki de Saint Phalle ontwerpt een reuzengroot doodshoofd als speelhuisje voor de kinderen. En de eros en de thanatos zijn vertegenwoordigd door de vrijende skeletten van Paul Delvaux, Wim Delvoye en Félicien Rops. Een heerlijke expo, zelden werd de dood zo vrolijk ervaren. Musée Maillol Rue Grenelle, Parijs Tot 28 juni www.museemaillol.com

[Claude Blondeel]

5\ 4\ Andy Warhol, Skull, 1976, serigraphie et polimerie sur toile, 38 x 48 cm, Courtesy Loïc Malle, A.A.S Paris. © Jean Alex Brunelle / The Andy Warhol Foundation for the Visuals Arts, Inc. / Adagp, Paris 2010. 5\ Georges Braque, L'Atelier au crâne, 1938, olie op doek, huile sur toile, 92 x 92 cm, Collection particulière. © Sotheby’s / Adagp, Paris 2010 6\ Niki de Saint Phalle, Tête de mort II, 1988, beschilderd polyester, 115 x 125 x 90 cm. Collection particulière. © Galerie JGM / 2009 Niki Charitable Art Foundation / Adagp, Paris 2010. 7\ Nicolas Rubinstein, Sans titre, 2006. Been, hars, polyester en staal. 70 x 27 x 25 cm. Collection particulière. © Jean-Alex Brunelle

6\

7\

20 Opgetekend Cumulus Laaghangende wolken in de lente? Zeker vanaf 14 juni in Mortsel: dan kan je in Fort 4 het monumentale werk “Cumulus” gaan bewonderen. Kunstenares Zjan Van Miert ging op zoek naar een manier om een onbevattelijk verschijnsel via een mooie, krachtige beeldtaal vorm te geven. Met resultaat. “Het is monnikenwerk, maar wel spannend.” Cumulus: leden van de Cloud Appreciation Society (even googlen) onder ons weten dan meteen dat het gaat om afzonderlijke, dichte stapelwolken met een horizontaal ondervlak, die wijzen op een onstabiele situatie. Zjan Van Miert is al lang gefascineerd door het natuurfenomeen en speelde sinds 2004 met het idee om er een beeldend werk rond te maken. Het werd een spannende zoektocht naar het juiste materiaal en de mogelijkheden om die vorm te geven. “Ik werk met heel wat uiteenlopende materialen”, vertelt Zjan. “Met papier, rubber, metaal, gips en latex heb ik sinds mijn opleiding aan de Academie Van Borsbeek al heel wat geëxperimenteerd. Maar geen van die materialen was bruikbaar om iets onbestemd en licht als een wolk weer te geven. Na heel wat speurwerk stootte ik op een heel dagdagelijks materiaal dat perspectieven bood: de netjes die rond Spaanse wijnflessen worden gewikkeld. Het materiaal is licht en gemakkelijk te manipuleren. Ik heb een eerste proefopstelling gemaakt, een soort maquette van wat ik min of meer voor ogen had.” Die opstelling viel alvast in de smaak, want Zjan won er meteen een kunstprijs mee. “Dat moedigde me aan om door te zetten. Toen ik het voorstel kreeg om in Fort 4 in Mortsel tentoon te stellen, ben ik op zoek gegaan naar de leverancier van die netjes, die me er 1500 stuks van heeft bezorgd. En zo is mijn monnikenwerk begonnen. Want het knopen en met elkaar verbinden van de netjes kost heel wat tijd. Inmiddels heb ik 1200 stuks klaar, netjes per 100 of 50 ingepakt in zakken. Tezelfdertijd is het heel spannend. Binnenkort kan ik in Fort 4 aan de opstelling beginnen. Ik ben heel erg benieuwd wat de schaalvergroting van een maquette naar een werk in groot formaat zal opleveren.” Het resultaat is te zien tijdens Fort 4 Klassiek te Mortsel en tijdens twee toonmomenten: 26 juni van 13 tot 17u en 27 juni van 10 tot 17u. Meer info: www.zjan.net

[WDS]

21

De editie 2010 van de Canvascollectie/La Collection Rtbf is een schot in de roos: maar liefst 1600 Brusselaars, 3600 Vlaamse en 2700 Waalse kunstenaars presenteerden hun werk tijdens een van de negen preselecties. Een plek versieren op de eindtentoonstelling in Bozar is geen sinecure: zo’n 24000 werken werden ingeschreven. Een enorm aanbod, waar de lokale selectiecommissie een eerste keuze uit maakte. Een nationale jury stond dan voor de moeilijke taak om een mooie en sterke selectie van maximaal 300 werken te maken voor de eindtentoonstelling in Bozar. Die opent op donderdag 6 mei de deuren. Een hele maand lang (tot 6 juni) kan het publiek de collectie bewonderen. De tentoonstelling is overigens niet enkel in Bozar te bekijken: net als bij de vorige editie is de Canvascollectie een tv-programma. Canvas brengt in negen uitzendingen verslag uit van de preselecties en vernissage. Op zondag 30 mei worden tijdens een live-uitzending de prijzen uitgereikt.

DE CANVASCOLLECTIE ONLINE Benieuwd naar de geselecteerde werken? Die vind je, samen met tal van sfeerbeelden op www.canvas.be/canvascollectie Foto’s: Tom Van Cleynenbreugel

22 Expeditie kunstwerk[t] Een kleine ritselende revolutie Na 28 jaar heeft dichter-organisator Gwy Mandelinck de verwaaide schuren en boerenerven van Watou geruild voor een nieuwe uitdaging: “Poëzie in dubbeltijd - een kleine ritselende revolutie”. Dubbeltijd (winter + lente) is een neologisme dat doet denken aan de grootmeester in het uitvinden van nieuwe woorden, de Bruggeling Guido Gezelle. De ritselende revolutie verwijst naar een gedicht van Lucebert. En met deze originele titel slaat het kunstproject een brug van Gezelle tot Claus, anderhalve eeuw Nederlandstalige poëzie, terug te vinden op zeven indrukwekkende locaties in de Breydelstad. En beeldende kunst, uiteraard.

Tuin van het Guido Gezelle Museum. Brons - Jan Fabre

Het eeuwenoude Brugse erfgoed wordt de nieuwe thuisbasis voor het levenswerk van Mandelinck. En die revolutie: die mag je ook wel letterlijk nemen. De vaak spectaculaire sculpturen en installatiekunst waarmee het SMAK jarenlang Watou overspoelde, worden vervangen door kunstwerken die eerder geassocieerd kunnen worden met ingetogenheid en bescheidenheid. Het gaat er niet meer over welke kunstenaar op de meest originele manier uit de hoek kan komen. Vormgeving staat in dit project in dienst van de poëtische sfeerschepping. Curator Dirk Snauwaert, van het Brusselse Kunstencentrum Wiels, tekende voor de keuze van de plastische kunstenaars. Hij koos voor verstilling, zodat de beeldende kunst geen dwingende confrontaties hoeft aan te gaan met de poëzie. Tekst en beeld vechten niet meer om de meeste aandacht. In Brugge zijn het vrienden geworden, evenwaardig en met respect voor mekaar.

23 En het is inderdaad mogelijk, de ritselende revolutie is geslaagd. Enerzijds ongetwijfeld door het indrukwekkend Brugse erfgoed, dat nieuwe mogelijkheden aandraagt. Anderzijds ook door de verrassende en opvallende scenografie van architect Koen Van Synghel. Op meerdere locaties, zowel binnen als buiten, installeerde hij metershoge nagelwit gelakte metalen stoelen en loopbruggen, als dragers en beschermers van het woord. Van Synghel liet zich hiervoor inspireren door het Japanse theehuis, vaak een plek waar poëzie werd gelezen. De meeste spierwitte stoelen werden zo geïntegreerd dat ze zich uitdagend presenteren tegenover de omgeving.

De keuze voor een wandelparcours werd bewaard. Uitvalsbasis werd het geboortehuis van Guido Gezelle, aan de rand van de Brugse binnenstad. In de tuin tracht een levensgrote bronzen Jan Fabre de vlam van de poëzie brandend te houden. Een indrukwekkende Fibonacci-spiraal in vlechtwerk kronkelt zich rond een boom: poëtische continuïteit op weg naar eeuwige roem. Het borstbeeld van Gezelle kijkt tevreden naar de gedichten van Paul van Ostaijen en Lucebert op de witte loopbrug, die zomaar uit de hemel lijkt gevallen en toevallig in de tuin is terechtgekomen. Even verder klinken uit de oven van het bakhuis de woorden van Peter Verhelst: “Ergens moet het mogelijk zijn…”

Guido Gezelle in zijn tuin van zijn geboortehuis, brons.

Een indrukwekkende Fibonacci-spiraal.

24 Het oubollige interieur van het Gezellemuseum oogt na een grondige facelift eerder als een zen-tempel met zilver en wit geschilderde muren. Met uitzondering van enkele glazen tafels die door de kamers lijken te zweven, is alle meubilair verdwenen. Op elk van de tafels is een evergreen-gedicht van Gezelle te lezen: Het Schrijverke, Dien avond en die rooze, Als de ziele luistert … Ergens weggedoken in een klein kamertje leest Dirk Roofthooft uit het oeuvre van de priester-dichter, terwijl een video inzoomt op een waterdruppel die over zijn huid kruipt: “’t Er viel ne keer een bladjen op het water …”. Verstard gewaande poëzie wordt omgetoverd tot een levendig kippenvelmoment. De ritselende revolutie begeleidt de wandelaar verder naar de volgende locaties, die niet zelden de kunst overvleugelen. In de zeventiende eeuwse Sint-Annakerk moeten de woorden van Rutger Kopland en de tekeningen van Anne-Mie Van Kerckhoven stevig hun best doen om niet in de verdrukking te gaan tegenover het indrukwekkende interieur. De locatie bij uitstek is wel de Jeruzalemkapel in de Peperstraat, één van de weinige privékerken in België. Het gebouw is een kopie van de Heilige Graf kerk in Jeruzalem die gebouwd werd op de plaats waar Christus zowel gekruisigd als begraven zou zijn. De replica in Brugge kwam tot stand in de vijftiende eeuw, na een pelgrimstocht naar het Heilig Land van de handelaarsfamilie Adornes. Achteraan in een kleine ruimte die doet denken aan een ijskelder, bevindt zich zelfs een crypte waar een lijdende Christus achter tralies is ingewerkt. De vierkanten middenbeuk van het Brugse kerkje wordt gedomineerd door het reusachtig praalgraf van de oprichters Anselmus Adornes en zijn echtgenote. Rondom het graf is alles volgestouwd met barokke doodsbeelden. Overdonderend. Ook de Da Vinci Code is hier niet ver weg. De roman werd duidelijk de inspiratiebron voor de kunstschilder Robert Devriendt. Speciaal voor het project maakte hij een reeks miniatuurschilderijtjes die stuk voor stuk beroep doen op de verbeelding van de kunstliefhebber. De Jeruzalemkerk wordt voor enkele maanden een plaats delict: een gevallen kandelaar, een meisje op de grond, een verloren schoen, een plasje bloed, … Illusie of reconstructie? In het Arentshuis aan de Dijver, kreeg Walter Swennen de hele benedenverdieping ter beschikking. Achter zijn pseudonaïeve schilderijen zit meestal veel meer verborgen dan op het eerste zicht blijkt. Een recent werk toont een gebalde synthese van zijn werk. Swennen schilderde een T-shirt met daarop de woorden : IXH XAN NIET. “Ik kan niet”, dus, een verwijzing naar de beroemde uitspraak van Jan Van Eyck : “Als ik kan”. Maar het is eveneens een suggestieve verwijzing naar “dat kan ik ook!”: woorden die wel vaker in de mond worden genomen bij het bekijken van -vooral moderne en hedendaagse- kunst. Swennen blijft ons een ontwapenende iconografie voorschotelen die constant hengelt naar de verbeelding van de toeschouwer. Op de bovenverdieping van het Arentshuis brengt Roofthooft een beklijvende tekst van Hugo Claus. Het Groot Seminarie aan de Potterierui zou het klapstuk van het tentoonstellingsproject kunnen zijn. De verwachtingen worden echter niet ingelost. De bezoeker mag jammer genoeg slechts een glimp opvangen van de imposante kloostergangen en de centrale binnentuin. Henri Jacobs toont honderd kleine

Impressies uit de Jeruzalemkapel, met de mini-schilderijen van Robert Devriendt.

25

The Jerusalem Church Crime: sequentie van 5 schilderijen door Robert Devriendt, speciaal voor deze tentoonstelling gemaakt.

abstracte tekeningen. Het lijken wel onschuldige computertekeningetjes die gemaakt werden lang vóór het digitale tijdperk. Zijn caleidoscopische, ritmische patronen lijken een puzzelstuk dat is terechtkomen in een verkeerde puzzeldoos. Een immens groot wit vierkant doek, omgeven door een metersbreed kader van zwarte stippen wil een pleidooi zijn voor eenvoud en leegte. Maar dit werk van Willem Oorebeek kan de teleurgestelde ervaring van de toeschouwer in deze locatie spijtig genoeg niet goedmaken. Elke dag, klokslag 17 u, als de museumdeuren in Brugge sluiten, klinkt er vanuit de Belforttoren op de Brugse Markt de stem van een Nederlandstalige dichter die voorleest uit eigen werk. “The last Poet” van de dag brengt een flard uit het rijke Watou-archief. Verrassend, dat is het zeker, maar poëzie heeft in de eerste plaats behoefte aan intimiteit. Daarom zijn de pareltjes van verstilling die Roofthooft in klank en beeld over het parcours heeft uitgestrooid, onmiskenbaar de toppers van dit nieuwe tweejaarlijks initiatief. Om de ritselende revolutie in alle rust te kunnen savoureren, trek je best een ganse dag uit. Sommige locaties liggen immers relatief ver uit elkaar. Maar dat biedt dan weer mogelijkheden voor een pitstop met een lekkere tas koffie of een frisse pint. Poëzie in dubbeltijd, een kleine ritselende revolutie. Vertrekpunt : Gezelle Museum - Rolweg 64 - Brugge Tot 23 mei 2010 Dinsdag tot en met zondag : 9u30 - 12u30 en 13u30 - 17u. www.dubbeltijd.be

[André De Nys] Fotocredits: Cel Fotografie Stad Brugge

Walter Swennen (gelijkvloers) en Dirk Roofthooft op video (bovenverdieping) in het Arentshuis.

26 In deze reeks spreekt Hilde Van Canneyt met hedendaagse Belgische kunstenaars. De kunstenaar vertelt ons over zijn tentoonstellingen en drijfveren en gunt ons een blik in zijn atelier. Meer interviews vind je op www.hildevancanneyt.blogspot.com

Gesprekken met kunstenaars Johan Clarysse Een verhaal dat ergens hapert

De schilderijen van Johan Clarysse (°1957) willen op een heldere manier raadselachtig zijn. Of het nu gaat om Japanse erotische gravures, filmstills, processiebeelden of portretten van filosofen, telkens eigent de schilder zich een beeld op een zodanige wijze toe dat het zijn oorspronkelijke vanzelfsprekendheid en eenduidigheid verliest. Tegenstellingen tussen woord en beeld, verleiding en verwarring, pathos en ironie, artistiek beeld en reclamebeeld spelen een intrigerend spel. In juni organiseren we een bezoek aan zijn atelier. Ter kennismaking: dit gesprek.

Nachtboekschets

27 Dachau (sujet)

Je bent pas op je veertigste op de voorgrond getreden met je beeldende kunst. Hoe zag je leven er voorheen uit? Johan Clarysse: Ik heb als schilder een eerder ongewoon parcours achter de rug. Sinds mijn adolescentiejaren ben ik met kunst bezig, maar ik heb inderdaad pas rond mijn veertigste de radicale keuze gemaakt voor een loopbaan als professioneel schilder. Daarvoor werkte ik voornamelijk deeltijds als psycholoog in de hulpverleningssector. Ik zie mezelf dus als een nog vrij ‘jonge’ kunstenaar, al ziet de buitenwereld dat niet altijd zo. Op je achtentwintigste startte je aan de Academie. Voelde je toen onmiddellijk dat dit je lotsbestemming was? Clarysse: Die ‘lotsbestemming’ was er misschien wel, maar ze verliep niet zo rechtlijnig. In mijn jonge jaren was ik een vrij goeie student met vooral heel veel interesses én bovendien een wereldverbeteraar. In die tijd was ik ook wel al bezig met tekenen en was ik een echte filmfreak, maar mijn keuze om een kunstrichting te volgen kwam er pas tijdens mijn latere studies filosofie te Leuven. Ik kom niet uit een kunstenaarsnest en heb weinig culturele stimulansen meegekregen van thuis uit. Het enige kunstboek thuis vroeger was er een over Rubens uit de Artis-reeks. Het waren vooral bepaalde collegeleraars en een tante nonnetje die mijn passie voor kunst hebben aangewakkerd. Die tante bezorgde mij – ik ben er haar nog altijd dankbaar voor - bijvoorbeeld kunstboeken uit de kloosterbibliotheek die handelden over de Latemse School (o.m. Gustave Van de Woestijne en Georges Minne) en ook een prachtig boek over de renaissanceschilder Pierro Della Francesca. Dat zijn ‘toevalligheden’ die een grote impact op mij hebben gehad. In 1996 toonde je de wereld je Dachau-reeks. Hoe ervaar je dat moment nu? JC: Die reeks is een keerpunt geworden. Daarvoor werkte ik, zeg maar, in een soort mix van lyrisch abstracte kunst en materiekunst. Naar aanleiding van een vakantie in 1996 in de buurt van München, bezocht ik het concentratiekamp van Dachau. Dat was een heel indringende ervaring, waar ik plastisch iets mee wou doen. De lijfelijke ervaring van het kamp ging gepaard met een stroom van tegenstrijdige indrukken en gevoelens. Tezelfdertijd had het iets heel onwezenlijks over zich en werd ik geconfronteerd met wat Hannah Arendt “de banaliteit van het kwaad” heeft genoemd. Het was een ervaring, die een soort zwart gat sloeg in mijn existentie. Met de

lyrisch-abstracte beeldtaal, waarin ik toen werkte, zat ik vast. Ik had het dwingende gevoel dat ik als schilder niet verder kon als ik met die indrukken en gevoelens iets wou doen. Ik moest denken aan Bacon die zei: “Ik maak geen abstracte schilderijen, want abstracte schilderijen kunnen niet wreed zijn”. De nagel op de kop, vond ik op dat moment. Hoe is dan je nieuwe beeldtaal gegroeid? JC: Ik ging op zoek naar archiefbeelden van het kamp, printte of maroufleerde ze op doek, overschilderde ze met meerdere dunne lagen verf, waardoor er een verzonken effect ontstond. Dat resultaat confronteerde ik met monochrome vlakken en woorden enerzijds en allerlei ‘cocooning’-symbolen anderzijds. Op die manier wilde ik herkenbare, gelaagde en complexe beelden creëren. Het waren beelden met een sterke emotionele lading en tezelfdertijd een bevreemdende afstandelijkheid. Zowel de toegevoegde tekst, het symbool als het monochroom vlak problematiseerden voor mij het beeld, ze stelden de mogelijke eenduidigheid van wat getoond werd in vraag. Eigenlijk is dat een rode draad doorheen al mijn werk tot op vandaag. De dichter Kopland parafraserend, zeg ik dikwijls dat ik beelden wil scheppen die op een heldere manier raadselachtig zijn. En waarom die symbolen zoals een aperitiefglas, een GBkar, een televisie...? JC: Ik weet het zelf niet echt, dat drong zich op. Het is precies alsof ik op die manier twee realiteiten, die haaks op elkaar staan, wou samenbrengen en in mekaar schuiven. Gezelligheid, oppervlakkigheid, wreedheid, geschiedenis raken met elkaar verstrengeld in die schilderijen. Existentiële thema’s als leven en dood, schuld en onschuld én het banale kruisen schijnbaar toevallig mekaars pad. Die lijn heb je ook doorgetrokken in je serie Lentebeelden, waar je de confrontatie aanging met de shunga’s, Japanse erotische beelden. JC: Het gaat inderdaad om dezelfde beeldtaal, maar het thema van die reeks staat lijnrecht tegenover dat van de Dachau reeks. Het was precies alsof ik na een reeks, waarin dood en destructie centaal stonden, de erotiek en de levensdrift in de picture wou zetten. De aanleiding daartoe was de ontdekking van de shunga’s, Japanse gravures uit de 18de en 19de eeuw naar de hand van meesters als Hokusai. Het merkwaardige en ook speelse van deze reeks is

28 Confessiones (Lyotard), 100x100 cm, 2009

Confessiones (Lyotard), 100x100 cm, 2009

dat de woorden en de op de Japanse gravure aangebrachte symbolen als het ware geërotiseerd worden door het onderliggende beeld. Zo heb ik hier het geraamte van ‘Lucy’, die toen door de wetenschap nog erkend werd als het oudste gevonden mens, geschilderd op één van die gravures en zie je repetitief de woorden ‘joie, jouer, jouir’ op het monochrome vlak geschilderd. Zowel het geraamte als de woorden krijgen op die manier een erotische lading. En omgekeerd wordt de vanzelfsprekendheid van het erotische beeld in vraag gesteld door tekst en symbool. Daar hou ik wel van, van dat spelen met tegenstellingen en betekenissen.

steken hier de kop op. Op basis van eigen fotomateriaal, videomateriaal en gemanipuleerde internetbeelden heb ik dan die processieervaring proberen te vertalen in een reeks schilderijen en tekeningen met als rode draad de dubbelzinnige impact van religieuze, maar ook politieke ideologieën op een individu. In dit werk bijvoorbeeld zie je hoe het spel van die boetekappen, die ik hier in een nachtelijke context heb geplaatst, plastisch interessante beelden oplevert. En willens nillens refereren ze natuurlijk ook naar de Ku Klux Clan en andere politiek gewelddadige ideologieën.

We maken eventjes een sprong in de tijd en gaan naar 2006. Je ervaringen van de Semana Santa verwerkte je in je reeks Is Evil of Great Importance of The Good? Die reeks is tot stand gekomen tijdens een maandverblijf in een Spaanse kunstenaarsresidentie tijdens de paasperiode. In die periode wordt in de Andalusische regio uitbundig de heilige week gevierd. Ik raakte er gefascineerd door de processies zowel omwille van inhoudelijke als puur plastische motieven: de boetelingen met hun puntkappen, die ook al Goya fascineerde, de ingetogen vrouwen met mantilla, de loodzware barokke draagplatforms, de verstilde dramatiek. Maar heel dat Semana Santa-gebeuren bracht bij jou een zeer dubbelzinnig gevoel teweeg? Heel zeker. En daarom ook vond ik het zo fascinerend. Het waren beelden die bij mij zowel gevoelens van aantrekking als afkeer teweegbrachten. Enerzijds is heel dat processiegebeuren gekenmerkt door een heel scala van intense gevoelens, oprechte devotie en een enorme verbondenheid tussen de mensen, totaal niet te vergelijken met het steriele karakter van bijvoorbeeld de Heilige Bloedprocessie in Brugge. Anderzijds zijn veel van die emoties geënsceneerd en blijft het een gigantisch opgezet theatraal spel dat veel weg heeft van een massahypnose. Die dubbelheid intrigeert mij mateloos. Allerlei vragen over de verwevenheid van religie en politiek, pijn en geweld, collectieve identiteit en ontindividualisering,

Hoe zou je de gelaagdheid in je reeks Confessiones (Belijdenissen), een reeks portretten van filosofen, omschrijven? Allereerst wil ik met deze portretten weer interessante schilderijen maken, maar net als bij die vorige reeksen wil ik er ook een suggestief en gelaagd ‘verhaal’ aan koppelen dat de toeschouwer verder kan invullen. Op dat gebied ben ik geen formalist die zich louter met kleuronderzoek of iets dergelijks bezighoudt, of een modernist die elk verhalend element taboe vindt en wil uitbannen. De reeks ‘confessiones’ is een soort eerbetoon aan filosofen en denkers uit vooral de 19de en 20ste eeuw, een beetje zoals vroeger de geschilderde portretten in paleizen en abdijen. Ik zet de filosofen in kwestie op een pied de stal door ze te schilderen, maar tezelfdertijd worden ze er al dan niet subtiel weer afgehaald. Het portret wordt door allerlei kleine, picturale ingrepen en door het aanbrengen van symbolische tekensystemen, geïroniseerd of bevraagd. Het woord was in je vroegere werken een constante, maar lijkt grotendeels verdwenen in je recent werk. Was dat een bewuste evolutie? Dat was geen bewuste keuze, het is zo gegroeid. En af en toe gebruik ik nog altijd taal in mijn werken. Maar ik wou daar zeker niet dogmatisch in worden. Het woord is maar één element om het beeld dubbelzinniger te maken. Sowieso gedragen woord en beeld zich nogal vreemd tegenover elkaar. Bovendien roept die combinatie van woord en beeld allerlei interessante vragen op over het verschil tussen een artistiek beeld en een al dan niet visueel krach-

29 Inner investigation, 2009, 90x70 cm

Lentebeelden (joie,jouer,jouir),90x140cm

tig reclamebeeld. Net als in reclame gebruik ik in mijn schilderijen tekst en beeld, maar ik zie mijn werk haaks staan op het consumentisme dat reclame, ook inventieve reclame, hoe dan ook kenmerkt. Maar waar ligt dan precies dat verschil? Een boeiende vraag vind ik nog altijd, waar ik zelf liever geen antwoord op formuleer. Voor veel mensen verhouden woord en beeld zich tot elkaar als water en vuur. Ik noem ze graag ‘intieme vreemden’, die mekaar toevallig ontmoeten en waarbij er dan iets zou moeten gebeuren. De woorden zijn zowel richtinggevend als misleidend. Ze zijn uiteraard nooit een illustratie of uitleg bij het beeld. De relatie woord-beeld is weerbarstig, vaak schuren ze tegen elkaar aan. En ik hanteer de tekst wel degelijk ook als een plastisch gegeven. Daarom noemde ik die schilderijen ook bewust ‘zonder titel’. De teksten op het beeld zijn geen titels, integendeel ze zijn vaak een aanval op dat beeld.”

Je maakt ook tekeningen, “nachtboekschetsen”. Wat kan je daarover kwijt? Die hebben een heel andere dynamiek dan mijn schilderijen. Het gaat om autonome tekeningen, schetsen, meestal snel gemaakt met potlood, inkt en waterverf, die vooral in de late avond ontstaan. Alhoewel ik ze de laatste tijd ook wel eens heb gebruikt als vertrekpunt voor een schilderij. Aangezien ik een nogal vol hoofd heb en een onrustige geest, beschouw ik die tekeningen als een soort ‘kuisen van de geest’, zoals mijn moeder dat ooit zei. Iets in de zin van wat schilder en tekenaar Ronny Delrue een vorm van ‘rituele reiniging’ noemt. Er zitten daar ergens nog beelden in mijn hoofd, diep in mijn voorbewuste of onbewuste, en in het moment van gebalde concentratie dat een tekening is, komen die naar boven en krijgen ze een directe, quasi naïeve vertaling op papier.

Schilderkunst zie je ook als een reactie tegenover de snelle wereld van multimedia en reclamebeelden? Daarnet alludeerde ik al even op het verschil tussen artistieke beelden en reclamebeelden. Een kunstcriticus omschreef mijn schilderijen ooit als ‘een zuigende stilte in de beeldenstroom’. Ik vond dat een mooi compliment. Er zijn nu natuurlijk heel wat schilders die zich afvragen wat een geschilderd beeld vandaag de dag nog kan betekenen, met name in een cultuur waarin we dagelijks gebombardeerd worden met een eindeloze stroom van snelle, vaak betekenisloze beelden. Hoe werkt een beeld? Wat maakt de uiteindelijke betekenisvolheid of leegheid van beelden uit? Dat lijken mij extreem zinvolle vragen in deze tijd. Goede beeldende kunst associeer ik nog altijd met traagheid, artistieke beelden moet je veroveren en hebben iets weerbarstigs. Ze functioneren daarom als een soort antigif tegen de snelle, oppervlakkige beeldenstroom die gemakkelijk en hapklaar te consumeren is. Mediabeelden missen een zintuiglijkheid en een intensiteit die blijft hangen. Goede kunstwerken dragen dat juist wel in zich.

Het proces is belangrijker dan het resultaat? In die tekeningen is dat zeker zo, net zoals ik mijn collages die ik soms maak. In die nachtboekschetsen loopt het allemaal veel directer, impulsiever, onbewuster. Er is ook geen overkoepelend thema, al zijn er wel een aantal motieven die lijken terug te komen. Mijn schilderijen komen veel trager tot stand, vragen meer tijd, zijn bedachtzamer opgebouwd. Ik vertrek van een vooraf gekozen beeld of concept, werk vooral in reeksen. Als ik teken, is dat niet zo. Maar los daarvan is de act van het schilderen zelf - de keuze voor die kleurnuance, die lijn, dat contrast, die transparante overschildering en zo meer - vooral iets intuïtief ook. Schilder jij dwangmatig? Het klinkt als een cliché, maar ik voel mij absoluut niet goed als ik een tijd niet kan schilderen, zeker als ik daar zelf niet voor kies. Het is een soort neurotische drang die de meeste kunstenaars wel zullen herkennen. Ook als ik een dag niet doorbreng in mijn atelier, werkt die honger naar beelden door. Als ik ergens rondkuier of de krant lees, ben ik steeds alert voor beelden die op mijn pad afkomen. Die verzamel ik dan in een soort beeldarchief, waar ik als het moment rijp is, naar believen kan uit putten.

30 Is Evil of Great Importance to the Good, 140x180 cm, 2006

Zonder titel (can a cow be called a horse), 150x180cm,2008

Kunstenaar Robert Quint vertelde me dat hij rust vindt door omgeven te zijn door zijn eigen werk. Dat klopt ook wel enigszins voor mij. Ik zie mijn atelier als een hoogst persoonlijke biotoop, waarin ik me kan terugtrekken. Ik wordt dan ook niet graag gestoord en ben selectief in de mensen die ik toelaat tot mijn atelier.

lijk zijn geniale omgang met verf, zijn humanistische ondertoon, zijn subtiele aandacht voor de psychologie van zijn personages, er zijn zijn onvergetelijke etsenreeksen zoals ‘Desastros de la guerra’ en ‘Caprichos’ evenals z’n imposante ‘zwarte schilderijen’ op het einde van z’n leven die bij mij een onuitwisbare indruk nalieten.

Is schilderen ook een vorm van zelfbevestiging voor jou ? Iedereen die wil creëren, stelt een daad van zelfbevestiging. Je wil de wereld uiteindelijk iets tonen, je wil communiceren met de wereld buiten jou. Zonder een kijker bestaat je werk niet echt. En van zodra je iemand hebt die kijkt is er een wederzijdse invloed. Eigenlijk kun je niet niet-communiceren. Iemand die zwijgt in een groep, kan een enorme impact hebben... In zoverre kunst communicatie is, is het wel communicatie via een omweg. Want via kunst maak je de dingen gelaagder, complexer, dubbelzinniger. Het is naar mijn mening ook de bestaansreden van kunst om zaken te communiceren en te suggereren die nu eenmaal niet zo eenduidig en makkelijk te vatten zijn in begrippen of alledaagse taal. Wat wil je dat mensen bijblijft van je exposities? Ik koester daar niet veel verwachtingen rond. Ik hoop in het beste geval dat er een magie ontstaat tussen de kijker en het werk, dat die kijker de gelaagdheid in mijn werk ontdekt, dat hij rondwandelt in de verschillende kamers van het huis die mijn schilderijen zijn, dat hij iets ontdekt van de melancholie die achter het beeld steekt. En dat hij daar zijn eigen persoonlijk verhaal aan toevoegt. Ik hoop dat ik af en toe mensen kan prikkelen om af te stappen van hun gebruikelijke manier van kijken en denken, dat ze zich laten ontroeren of gaan vragen stellen. Maar ik zie dat eerder als een aangenaam neveneffect van ‘mijn ding kunnen doen’. Wie is je grootste visuele invloed? Daar kan ik moeilijk één naam op kleven, maar ik weet dat iedere serieuze schilder op zijn manier altijd wel een dialoog aangaat met de kunstgeschiedenis. Tijdens mijn academiejaren ging één van mijn eerste werkjes voor het vak kunstgeschiedenis over de schilder Goya. Zodoende ben ik daar veel rond gaan opzoeken en ben ik uiteindelijk later ook in het Prado in Madrid beland. Waarin heeft Goya je dan beïnvloed? Dat is moeilijk te verwoorden, het is meer dan één iets. Er is natuur-

Staan je voelsprieten op als je hedendaagse tentoonstellingen bezoekt? Ik volg nog altijd het actuele kunstgebeuren, zij het minder dan vroeger. Je staat namelijk nooit los van de tijd waarin je leeft. Mensen denken graag dat een kunstenaar in het luchtledige creëert, maar er zijn altijd invloeden. Dat ik niet schilder als een impressionist heeft te maken met het feit dat ik in 2010 leef. Het doet mij denken aan een aforisme dat ik altijd mooi heb gevonden en graag citeer als mensen vinden dat ik nogal ‘sombere’ schilderijen maak: ‘Kunst is een barometer van de cultuur en de menselijke conditie en je kunt het de barometer niet kwalijk nemen dat hij slecht weer aanduidt’. Een kunstenaar registreert steeds en vaak onbewust z’n eigen tijd. Ben je een allesvreter als het op cultuur aankomt? Jazeker. Kunstgeschiedenis is belangrijk en inspirerend maar evenzeer literatuur, film, filosofie, actualiteit en het leven zelf. Het leven is mijn muze, in al zijn grilligheid. Mijn vroegere studies zijn slechts één element van mijn levensgeschiedenis. Dat ik hou van de poëzie van Rutger Kopland, dat mijn vader vijf jaar geleden gestorven is, dat ik ervan overtuigd ben dat kunst altijd een gesprek is en zal zijn met onze eindigheid, dat is zeker even bepalend voor mijn werk. Wat denk je dat jou tot een goed kunstenaar maakt? Ik denk dat ik een eigen plastisch verhaal te vertellen heb. Ik vermoed dat een combinatie van mijn drive, mijn liefde voor verf, mijn levensgeschiedenis evenals mijn specifieke gevoeligheid voor dubbelzinnige beelden mede helpen dat verhaal vorm te geven. Kunst gaat voor mij bovendien ook altijd samen met een zekere onrust. Iemand die bezadigd door het leven gaat, heeft niet de behoefte om kunst te maken. Wat heeft kunst je bijgebracht in het leven? Door met kunst bezig te zijn ben ik alerter geworden. Een alerte ontvankelijkheid voor wat is en voor wat rondom jou leeft, dat lijkt mij een mooie kwaliteit voor een mens. Zo bouw ik mijn eigen

Zonder titel (handelingen 2),180x150 cm

31 Opgetekend Kunstenaars en hun tussenpersonen Een zo helder en gedetailleerd mogelijk beeld geven van wat kunstenaars en tussenpersonen elkaar te bieden hebben en van de verschillende vormen van bemiddeling: dat is het opzet van “Kunstenaars en hun tussenpersonen”, een gezamenlijke uitgave van Lannoo Campus en SmartBe.

wereld verder op en ga ik ook reflecteren over die wereld. Ik blijf het fascinerend vinden dat je in deze hoogtechnologische tijden met zo’n eenvoudige middelen als potlood en verf een heel universum kunt oproepen! Je reflecteert meer dan toen je met filosofie bezig was? Neen. Niet meer, maar op een andere manier. Ik heb altijd wel een beschouwende kant in mij gehad die mij er toe aanzette om filosofie te studeren, maar naderhand ontdekte ik ook de soms kille, cerebrale kant ervan. In het voorbereidende werk voor een reeks of een schilderij komt die beschouwende kant aan zijn trekken. Maar het schilderen zelf is hoe dan ook een lijfelijk gebeuren. Ook al schilder ik momenteel niet langer gestueel of pasteus, elke toets die je op je doek zet, verraadt iets van je motoriek. Schilderen is sowieso meer een ‘denken met je lijf’. Het schilderproces is een associatief en intuïtief gebeuren, het onthult en verbergt. Het is allesbehalve een rationeel proces. Volgens de psychologie verrichten wij negentig procent van onze handelingen onbewust. Bij het maken van een schilderij mag je daar achtennegentig procent van maken. Als schilder neem je voortdurend honderden kleine, intuïtieve beslissingen. Je bent ontwerper en medium tezelfdertijd. Het doek schildert altijd ook een stuk zichzelf doorheen jou. Bedankt voor je boeiend betoog, Johan. www.johanclarysse.be Lopende groepstentoonstellingen: Het geheugen. Over weten en vergeten. Guislainmuseum Gent (tot 2 mei 2010). Gras dat verder groeit, Museum 1302, Kortijk (tot 16 mei 2010) Skulls, skeletons & Bones, contemporary Belgian Art, Adromedahotel Oostende (tot 13 juni 2010)

Individuele tentoonstellingen binnenkort: September 2010: Gallery Ververs in Amsterdam December 2010: Galerie S&H De Buck in Gent [Hilde Van Canneyt] ATELIERBEZOEK JOHAN CLARYSSE Meer info op blz. 35

"Een echte kunstenaar is onthecht, wereldvreemd, om de top te bereiken liefst ook bij leven miskend en miserabel. Hij bestaat alleen door en in zijn werk…” Een vervlogen romantisch concept, zo blijkt: de praktijk is anders. Marketing en netwerking horen net zo goed bij een kunstenaarscarrière als de muze en bloed, zweet en tranen. In het begin van hun carrière trachten kunstenaars vaak zelf de taken van de tussenpersonen te vervullen, vaak eerder uit noodzaak dan uit vrije keuze. Later zoekt de kunstenaar naar personen en structuren die hem kunnen helpen bij een aantal specifieke taken. Deze taken worden door een hele serie van bemiddelaars vervuld. Zij staan tussen de kunstenaar en het publiek en stellen de kunstenaar in staat om zijn artistieke productie op peil te houden en een relatieve bestaanszekerheid als artiest uit te bouwen. Vaak zijn ze de bewakers van het evenwicht tussen atelier en PR. Dit boek wil inzicht geven in de wereld van de tussenpersonen en hun relatie met de kunstenaars en hun creaties blootleggen. Te verkrijgen in de betere boekhandel (EUR 29,95) en op de website van SMartBe: www.smartbe.be

32 Er beweegt heel wat in de wereld van kunstenaarsmaterialen. Technologische ontwikkelingen en innovaties leveren nieuwe mogelijkheden en nieuwe producten op. In deze reeks brengen we verslag uit over recent ontwikkelde technieken en nemen we kunstmateriaal onder de loupe.

Het materiaal van de kunstenaar Penselen Alle penselen voor alle verf Een veelgestelde vraag is welk penseel je voor welke verf moet gebruiken. Door de jaren heen is het idee ontstaan dat een penseel met eekhoornhaar dient voor aquarelverf, een borstel met varkenshaar dient voor olieverf, enz. Maar alle penselen kun je voor alle verven gebruiken. Het is de kunstenaar zelf die, door te experimenteren, op zoek moet gaan naar dé borstel. Welk penseel is het best geschikt voor zijn manier van werken en het doel dat hij voor ogen heeft? Penselen kun je op verschillende wijzen onderscheiden. Je vindt een grote variatie haren, vormen, kwaliteiten en prijzen. Een overzicht van een aantal belangrijke verschillen:

Een winkel met rekken vol penselen: als schilder sta je er soms radeloos naar te kijken. Zoveel keuze tussen verschillende merken, vormen, kwaliteiten en haren. Het is niet gemakkelijk om er de ideale borstel uit te pikken. Voor meer tekst en uitleg klopten we aan bij Kristiaan Dhollander, de uitbater van kunstencentrum De Gouden Pluim in Gent.

1. HAREN Een borstel met eekhoornharen of ‘petit gris’ (een soort eekhoorn) houdt water goed vast in de haren. De dunne eekhoornharen blijven lang nat, waardoor het penseel handig is om bij een natte techniek te gebruiken. Dat maakt penselen met eekhoornharen erg geliefd bij aquarelschilders. Ook worden deze penselen veel gebruikt door marmerschilders. Wanneer je voor de keuze staat tussen een penseel van bijvoorbeeld Duitse makelij en een penseel uit China, is het belangrijk om weten dat het verschil in kwaliteit tussen beide vaak zit in de wijze waarop de haren aan het penseel bevestigd zijn. Bij Chinese penselen is aan deze inzetwijze vaak minder aandacht besteed. De inzetwijze is het belangrijkst bij dikkere penselen, bij dunne exemplaren zijnde verschillen vaak verwaarloosbaar. Zachte marterharen penselen zijn duurder. Marterharen blijven hun mooie rechte vorm in een stevige veerkrachtige punt bewaren. Ze zijn geschikt om met weinig verf te schilderen. Eekhoornharen staan vaker schuin wanneer ze minder nat zijn.

33 De hardere varkensharen worden tot het vaste materiaal van de olieverfschilder gerekend. Hoe dunner de haren (zoals marterharen en eekhoornharen), hoe meer water en verf de borstel vasthoudt. Haren van varkens zijn een stuk dikker en stoten dan weer meer verf en water af. Die hardere haren zijn stroever, waardoor ze handiger zijn voor dikke verf zoals onverdunde olieverf. Varkensharen zijn meestal wit, maar er zijn ook grijsharige varkenshaarborstels. De kwaliteitverschillen worden bepaald door haardikte, breekvastheid en juistheid van inzetting in het penseel. Een afgekapte, mechanisch gemaakte lijmborstel is niet te vergelijken met een handgemaakt kunstpenseel. Dassenharen zijn vergelijkbaar met varkensharen. Varkenshaar is dikker en harder, dashaar is soepeler. Door het bijkleuren van varkenshaar is het onderscheid niet te zien maar alleen te voelen. ‘Dassen’ betekent het uitwrijven van verf op het doek of papier, het gaat om de beweging van uitwrijven. De verf verdwijnt snel uit de dassenharen doordat die geen verf opnemen. Bij de varkenshaarversie van de dasborstel wordt een aparte varkenshaarsoort gebruikt. Deze is voorzichtiger en laat minder strepen na.

2. PRIJS/KWALITEIT Bijna alle merken bieden een zeer uitgebreid gamma penselen aan. Ieder merk heeft zowel kwaliteitsvolle als minder kwaliteitsvolle penselen. Vaak merk je het aan de prijs. Sommige merken die bekend staan als kwaliteitsvol, laten ook penselen in China produceren die dan aan een erg goedkope prijs en met goedkope materialen gemaakt worden. Dan krijgen ze wel het kwaliteitsvolle merk opgeplakt, ook al zijn ze helemaal niet zo goed meer. Maar de laatste jaren gaat de kwaliteit van Chinese penselen er sterk op vooruit. Je moet steeds op zoek naar welke kwaliteit voor jou nodig is. Een kunstenaar die dagelijks schildert, kan wel nood hebben aan een duurzaam penseel. Een eenvoudige raad is om je niet vast te pinnen op één merk, maar op zoek te gaan naar de materie die jij nodig hebt voor jouw werk. Of een penseel kwaliteitsvol is, hangt van verschillende kenmerken af. Hoe zitten de haren in het penseel vast; worden ze samengehouden door een pluim van een vogel of door een simpel plastiekje? Worden de haren vastgebonden door een messingdraad of door een geschilderd goedkoop ijzerdraadje? Welke haren worden gebruikt, van een varken dat jarenlang goed verzorgd werd of van een beestje dat verwaarloosd werd? Zelfs de plek waar de haren van het beest stonden, bijvoorbeeld op de nek, kan verschil maken. Wanneer je een goed en een minder goed penseel naast elkaar legt, kun je het verschil soms zien. Van een goed penseel zijn de losgemaakte droge haren mooi en egaal ingezet. De natuurlijke haarpunten mogen niet afgekapt of bijgeknipt zijn, zodat er een egale borstelweerstand is.

Tenslotte zijn er de penselen met synthetische haren. Jarenlang werden ze als minderwaardig beschouwd, maar stilaan verbetert de kwaliteit. Synthetische haren imiteren alle bovenstaande soorten haren. Door de jaren heen is de slijtvastheid heel wat verbeterd en zijn er dus zeker erg kwalitatieve synthetische borstels te vinden. Zo kan je voor bijvoorbeeld aquarel ook een synthetische borstel gebruiken, maar het verschil is dat deze synthetische borstels het water laten 'vallen' terwijl een borstel met eekhoornhaar het water vasthoudt. Zachte synthetische borstels zijn meer geschikt voor plakkaatverf. Hardere worden meer gebruikt bij acryl en bij olieverf. Bij een penseel moet je op zoek naar de juiste manier van vasthouden en kracht zetten. Als je bij het schilderen te hard duwt, zullen de onderste haren van de borstel snel verslijten. Als je enkel met de top van je penseel schildert, zullen die haartoppen te snel verslijten. Zo maak je je penseel op een korte tijd kapot. Daarnaast moet je je niet laten misleiden door de naam die op het penseel staat. Soms staat er ‘acryl’ vermeld, deze benaming gaat over de haarsoort. Het betekent niet dat je het penseel enkel en alleen voor acrylverf mag gebruiken.

3. VORM Er bestaan ongelofelijk veel haarvormen bij penselen. Zo vind je borstels met een ronde haarvorm, bolle haarvorm, platte haren, borstels in kattentongvorm, in een waaiervorm, extra lange en korte,…. Producenten experimenteren met alle vormen en formaten. Een waaiervormig penseel met inkepingen om gemakkelijk gras te kunnen schilderen? Of een borstelsteel met 3 aparte borstels haren op, handig om marmer te schilderen. Een penseel met haren zowel aan de bovenkant als de onderkant. Het bestaat allemaal. De uitdaging is: door uit te testen en te proberen op zoek te gaan naar de borstel die jou het beste ligt. [Annemie Vingerhoets / Elien Ronse]

34 E-Atelier Eind september 2009 werden 12 deelnemers geselecteerd voor een nieuwe editie van het E-atelier. De groep is ditmaal heel divers samengesteld: van keramisten tot fotografen en schilders. Het E-atelier is een samenwerking tussen KUNSTWERK[t] en WiSPER en biedt een groep kunstenaars een systeem van coaching aan in functie van hun eigen werk en projecten.

Een eerste luik van het E-atelier bestond uit een reeks van 10 zondagen die werden georganiseerd in Gent en Leuven. Dit praktische onderdeel van het E-atelier werd begeleid door Liesbet Verschueren van WiSPER. Zij gaf de deelnemers concrete beeldopdrachten die hun eigen beeldtaal verruimen. Wat de deelnemers thuis maken werd in groep besproken en getoond. Ze volgden ook workshops rond het fotograferen van het eigen werk en het maken van een eigen portfolio. Bij dit atelier hoort ook een Google-groep waarop druk heen en weer gemaild wordt tussen de kunstenaars en de docenten. De deelnemers kunnen via dit kanaal onderling feedback geven aan elkaar. Het E-atelier sluit af met een groepstentoonstelling, gerealiseerd door KUNSTWERK[t] samen met de deskundige hulp van Georges Uittenhout, technisch coördinator van het MUHKA. Je kunt het werk van de deelnemers bekijken tijdens de groepstentoonstelling in de Oude Veeartsenijschool te Gent (Coupure Rechts 310, ingang langs ijzeren poort). Opening: zaterdag 12 juni: 16-20u. Daarna nog open op 13, 19 en 20 juni van 13 tot 18u en op 16 juni van 13 tot 16u30.

35 Atelierbezoek Johan Mark Clarysse Cloet Brugge, 6 juni 2010 Merelbeke, 9 mei 2010

Zonder titel (can a cow be called a horse), 150x180cm,2008

In zijn schilderijen recycleert, manipuleert en herinterpreteert Johan Clarysse (1957) beelden die hem op een of andere manier treffen: zelfgemaakte foto's, mediabeelden, stills uit fims. De beelden lijken herkenbaar en verleidelijk maar tegelijkertijd hebben ze iets verwarrends. Of het nu gaat om filmreferenties, Japanse erotische gravures, processiebeelden of portretten van filosofen, telkens eigent Clarysse zich de oorspronkelijke beelden op een zodanige wijze toe dat ze hun eenduidigheid verliezen en opgeladen worden met nieuwe betekenissen. Beroemde citaten, oneliners of flarden uit een gesprek die schijnbaar niet passen bij de beelden waarop ze zijn aangebracht, duiken vaak op in zijn werk. Meer info: www.johanclarysse.be

Het werk van Mark Cloet (1964) bestaat uit tekeningen, schilderijen, installaties, sculpturen. Liefst komt de kunstenaar daarbij tot een totaalbeeld van vele in elkaar schuivende fragmenten. Er zit een grote gevoeligheid in het werk van Mark Cloet, zijn werken zijn als getuigenissen van diep menselijke emoties. Hij blijft in zijn werk graag dicht bij de natuur, opvallend is een grote gevoeligheid voor de gebruikte materialen. Zijn oeuvre bezit een rustige eenvoud vol onderhuidse spanningen. KUNSTWERK[t] werkte reeds meerdere malen samen met Mark Cloet, o.a. in het kader van het project “Matchbox” en voor de begeleiding van diverse workshops (o.a. “Kunst in de natuur”). We bezoeken zijn atelier in Merelbeke en het atelier in het prachtige Oud-Begijnhof in Sint-Amandsberg. Meer info: www.markcloet.be

Wanneer: zondag 6 juni 2010 om 10u30 Waar: atelier in Brugge Prijs: € 8 Wil je inschrjven of meer informatie? Bel 09/235.22.70 of mail [email protected]

EEN GESPREK MET JOHAN CLARYSSE Meer weten over het werk van Johan Clarysse? Op blz. 26 vind je een interview met deze kunstenaar.

Wanneer: zondag 9 mei om 10u30 Waar: atelier in Merelbeke en Sint-Amandsberg Prijs: € 8 Wil je inschrijven of meer informatie? Bel 09/235.22.70 of mail [email protected]

36 Blikvangers Extra UPDATE3BODY SOUND Kan je geluid tentoonstellen? Dat is één van de uitdagingen die de Dienst Nieuwe Media van het Centre Pompidou en De Zebrastraat aangaan in de tentoonstelling update3-body sound. Emmanuel Lagarrigue, I never dream otherwise than awake, 2006. © Emmanuel Lagarrigue and Galerie Alain Gutharc. Coll. Centre Pompidou. Photo Marc Domage.

Het is de derde keer op rij dat de Zebrastraat een totaal nieuwe richting ingaat met een zeer actuele invulling van hedendaagse kunst. Telkens maken kunstenaars daarbij optimaal gebruik van de nieuwste technologieën. Er zijn dan ook onmetelijk veel mogelijkheden die de computer ook binnen de kunst aankan. Hoe komt het dan dat er nog veel onbegrip is voor een technologische invulling van kunst? Met de tweejaarlijkse tentoonstellingen onder de noemer “Update” wil de Zebrastraat aantonen dat er helemaal geen argwaan hoeft te zijn ten opzichte van numerieke kunst en dat het gebruik van de computer onder verschillende gedaanten kan bestaan. De tentoonstelling “Stippels en Pixels” in 2005 toonde aan dat bij het impressionisme aan het eind van de 19de eeuw al gebruik werd gemaakt van wetenschappelijke en technische kennis om interessante en mooie werken te maken. Dezelfde principes zijn ook terug te vinden in de gestippelde werken van de pop-art of digitale foto’s of kunstwerken op een scherm. Met “Update 1, De oorsprong” (2006) werden pionierswerken uit de computerkunst van de jaren ‘60 en '70, zoals van Pjotr Kowalski in relatie gebracht en geconfronteerd met conceptuele werken van o.a. Soll Le Witt of actuele kunstenaars zoals Peter Kogler en Koen Theys. In “Update 2” (2008) stond het interactieve centraal en werden vermaarde werken van bekende kunstenaars binnen de Nieuwe Media zoals Peter Weibel, Bruce Nauman, Bruno Munari, Heinz Mack, Golan Levin en Piero Fogliati uit de Zuid-Duitse kunstcollectie van het Zentrum für Kunst en Medientechnologie, kortom ZKM, tentoongesteld. Voor zijn derde editie werkt De Zebrastraat nu samen met tentoonstellingcommissaris Christine Van Assche, curator van het Centre Pompidou, die een zeer specifiek segment binnen die nieuwe media gaat tonen: geluid. Maar kan je geluid tonen? Dat is de uitdaging die wordt aangegaan met de thematentoonstelling “body sound” die een specifieke geschiedenis van geluid in kunst

presenteert. Grote namen uit de hedendaagse en actuele kunst en muziekwereld zoals Bruce Nauman, Vito Acconci, Carsten Nicolai-Alva Noto, Didier Faustino, Martin Creed, Mika Vaino, Chris Marker, Sémiconductor worden in het parcours van vorm en geluid naast en door elkaar gepresenteerd. Hoe dat wordt gevisualiseerd, is te ontdekken in de speciale opstelling gemaakt door de architecten Mésarchitectures uit Parijs. Opvallend is dat men meer en meer in de actuele kunst in samenwerkingsverbanden tot resultaten komt en dat het kunstwerk geen vast vorm meer heeft. De 16 werken in de tentoonstelling body sound creëren een heel uiteenlopende sfeer die voor elke bezoeker verschillend zal zijn. Bij Emmanuel Lagarrigue waan je je in een onderzeese wereld en in de zitzak van Céleste Boursier Mougenot wordt geluid aangevuld met je tastzin. Bruce Nauman weet je op verschillende manieren weg te jagen met zijn werk “Get out of my Mind, Get out of my Head” maar Mike Kelley en Scanner weten de sfeer heel aangenaam te maken en brengen in “Esprits de Paris” heel specifieke geluiden samen uit Parijs die getuigen van historische en esoterische evenementen, die hen naar het oude huis van Serge Gainsbourg leidden, alsook naar dat van Tristan Tzara; langs het adres waar Lautréamont stierf en naar de tombe van Jim Morrison. Maar ook een echte ster en nestor zoals Chris Marker uit de kunst- en filmwereld is present met het werk Ouvroir in samenspel met “Me+” van Anouk De Clercq of “2 times 4’33” van Manon De Boer en vele anderen. Voor de tweede keer wordt nog meer body gegeven aan de tentoonstelling met een extra tentoonstelling van de genomineerden met de New Electronical Art Award van de Stichting LiedtsMeesen. Ruim 270 kunstenaars hebben zich kandidaat gesteld. Een internationale jury selecteerde 10 werken. De kunstenaar die de jury weet te bekoren krijgt 5000 euro. Het publiek stemt en zorgt ervoor dat de winnaar een presentatie krijgt in een Europees Museum.

37 Wie van nature benieuwd is en zich afvraagt hoe je geluid kan visualiseren moet zeker komen luisteren en kijken. Zebrastraat Kunstplatform Zebrastraat 32/00, Gent Van 17 april tot 20 juni 2010 Open: woe-zon: 14-18u www.zebrastraat.be

[Isolde De Buck] WORKSHOPS AIFOON In het kader van update3_body Sound richt Aifoon workshops in waarbij wordt gepeild naar hoe jij die expo beleeft. Je leert daarbij geluiden opnemen en monteren op PC. Er is geen voorkennis vereist, wij brengen alle materiaal mee. Het enige wat wij vragen is om een "eigen geluid" mee te brengen, iets waarmee je jezelf voorstelt (geen stem, geen gsm, geen opnames). Aifoon is een kunsteducatieve organisatie die werkt rond audiovisuele communicatie en nieuwe media en op zoek gaat naar de poëtische en verhalende kracht van geluid. Meer info: [email protected] | 0485/02.49.57 Prijs: € 10 (ingang expo incl.) Duur: op woe en zat, 14 - 17u

Ugo Rondinone, The evening passes like any other… © Coll. Centre Pompidou, diffusion RMN. Photo Philippe Migeat.

38

Boeken Kunstboeken: zinderend leesvoer voor de kunstliefhebber! Vaak leveren ze essentiële informatie bij een expositie of een unieke kijk op het werk van een kunstenaar of stroming, niet zelden zijn ze zélf kunstparels. We plukken enkele opmerkelijke kunstboeken uit de stapel nieuwe uitgaven.

JOHAN TAHON MAAKT ARCHE Sinds januari 2010 kom je op de KATHO-campus te Kortrijk oog in oog te staan met het beeld Archè van Johan Tahon. Een imposante, maar kwetsbare figuur die als een totem op het universiteitsdomein staat opgesteld. In een gesprek met de beeldhouwer vist Patrick Allegaert, artistiek leider van Museum Dr. Guislain te Gent en KATHO-docent, naar de motieven achter het maken van het broze beeld. Tahon vertelt over het belang van intuïtief werken, waarbij de reflectie na het handelen komt en over de rol van kunstenaar als sjamaan of boodschapper die toont wat achter, onder of naast de realiteit ligt. Het atelier neemt in het werk van Tahon een belangrijke plaats in: “Het enige echte kunstwerk is het atelier zelf”, aldus de kunstenaar. Het biedt bescherming, verzacht problemen, is aanwezig en werkt door in zijn beelden. In dat atelier start de fotoreportage die de opeenvolgende stappen in het maken en tot stand komen van Archè toont: het maken van het geraamte in gips, het wasmodel en uiteindelijk het plaatsen van het bronzen beeld. Een fascinerende inkijk, omdat net in het werk van Tahon de sporen van het ontstaan, van het zoeken en het vormkrijgen van het beeld betekenisvol zijn en zichtbaar blijven. [Lannoo, 96 blz, € 24,95]

KANDINSKY EN DER BLAUE REITER Naar aanleiding van de tentoonstelling “Kandinsky en Der Blaue Reiter” in het Gemeentemuseum Den Haag (zie “Blikvangers”) verschijnt een knap uitgegeven catalogus, met ruime aandacht voor de ontstaansgeschiedenis van de kunstbeweging en de rol van voortrekker Kandinsky. De werken zijn afkomstig van het museum Lenbachhaus in München dat de mooiste collectie ter wereld over de kunstenaars van Der Blaue Reiter bewaart. Alle sleutelstukken zijn vertegenwoordigd en worden in deze catalogus overzichtelijk per kunstenaar afgebeeld, met een korte

biografie, een tijdsbalk en duiding bij de complexe schildertechnieken die enkele van de kunstenaars van Der Blaue Reiter hanteerden. De begeleidende teksten over de weg naar lyrische abstractie die Kandinsky en zijn zielsverwanten al schilderend aflegden en de parallellen die getrokken worden met de geometrische abstractie waar Mondriaan (van wie het museum in Den Haag een belangrijke collectie bezit) naar evolueerde, maken het helemaal af. [Ludion, 240 blz., € 24,90]

OVER OUDE RIVIEREN EN NIEUWE SPOREN, WERK VAN JOOST COLPAERT “Al wat recht is liegt. De waarheid is krom”: Joost Colpaert citeert Nietzsche in dit boek om het verlangen naar het vloeiende, het levendige in zijn beeldend werk te duiden. De kringloopgedachte speelt een belangrijke rol in zijn schilderijen en video’s. Zo zijn er werken waarin een wirwar van ringen en slingers uiteindelijk uitmonden in een harmonische compositie. Ook water en stromen zijn een terugkerend thema. Sommige doeken zijn gebaseerd op videostills van waterdruppels of bevatten sporen van water die hij in het nog natte schilderwerk dropte. Colpaert laat zich inspireren door rivieren: schilderijen die plattegronden doen vermoeden, waarop hij de rivieren dik aanzet zodat ze een kronkelige wormachtige vorm aannemen. Dat voortschrijdende en vloeiende in zijn werk doet muzikaal aan en dat is niet toevallig: Colpaert is afkomstig uit de wereld van muziek en wil in toekomstig werk zijn vorming als musicus weer inzetten: hij hoopt zijn waterdruppel-schilderijen te koppelen aan muziek. [Snoeck, 96 blz, € 28]

39

CLOSING TIME – JAN VANRIET Beeldend kunstenaar Jan Vanriet kreeg van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen carte blanche om uit de collectie van het museum een 150-tal werken te kiezen en die met elkaar en zijn eigen werken te tonen. Die ingreep is heel drastisch: “Het unieke van de tentoonstelling is dat we [samen met curator Leen De Jong] het voorrecht hadden om van nul te vertrekken, alles af te haken en de collectie in een totaal ander perspectief te bekijken”, vertelt hij in een gesprek in de begeleidende catalogus. Een ambitieus opzet: doorheen 21 zalen van het museum bouwt Vanriet een complex verhaal en maakt verbindingen tussen zijn schilderijen en die van de meesters van de 14e tot 20e eeuw, waarvoor hij ook uit de reserves putte. Dat leidt tot dialoog en herinterpretatie, tot verrassende samenhang en botsingen. De catalogus voert je mee langs het intrigerende parcours dat Vanriet doorheen het museum opzette, biedt de kans om de verrassende linken die Vanriet tussen de schilderijen legde te (her)ontdekken en de collectie in een ander daglicht te zien. [Ludion, 192 blz., € 34,90] JOE VAN ROSSEM Joe Van Rossem (° Heusden 1940 - + Hansbeke 2004) behoorde tot de groep kunstenaars die rond Sint-MartensLatem woonden en contact hadden met de derde groep van de Latemse School. “Het schilderen van Joe Van Rossem is een middel om in de nabijheid te komen van wat onbereikbaar is”, aldus Hugo Brutin in de begeleidende tekst bij deze monografie. Hij beschrijft de evolutie in het werk van de schilder en staat stil bij zijn experimendrift, zijn voorliefde voor het schilderen van tekens en symbolen. In zijn natuurtaferelen toont Van Rossem zich een serene verteller, in zijn portretten eerder een expressionist. Zelf-

portretten nemen in zijn oeuvre een bijzondere plaats in. Veelal kijkt de schilder de toeschouwer met priemende blik toe, met een koortsachtige dramatische boodschap. In later werk toont Van Rossem zich onthechter (“hij heeft de zotte gewaden afgelegd”) en kiest voor esoterische beelden, vaak uitgewerkt als afdruk op zijde. [Lannoo, 216 blz, € 50]

DE GRECO A DALI Nog tot 1 augustus 2010 loopt in het Musee Jacquemart-Andre te Parijs “Du Greco à Dalí. Les grands maîtres espagnols", een tentoonstelling die een ode brengt aan de Spaanse schilderkunst. De expositie is samengesteld uit werken van de vermaarde collectie van de Mexicaanse zakenman en verwoed verzamelaar Pérez Simón en opgebouwd rond enkele thema’s, zoals landschappen, vrouwenlichamen of kinderportretten. Op die manier worden schilderijen van Meesters uit verschillende tijdvakken verrassend met elkaar geconfronteerd. Die thematische opbouw ontbreekt weliswaar in de catalogus bij de expositie, maar het boek heeft wel andere sterke troeven: 75 werken uit de collectie worden, chronologisch opgedeeld in 6 tijdvakken, van de 16e tot 20e eeuw, onder de loupe genomen en in hun historische context geplaatst. Hoogtepunten alom, zoals de sterke expressiviteit bij de religieuze personages van de Ribera in de 17e eeuw of de heldere levendige kleuren van Joaquin Sorolla, de onbetwiste meester van scènes gewijd aan de eenvoudige genoegens van het leven. En met uiteraard veel aandacht voor de onvermijdelijke meesterwerken van Greco, Goya, Picasso, Miro en Dali. 400 jaar Spaanse virtuositeit, samengebald in 130 mooie illustraties, begeleid door bevattelijk commentaar. Een prachtboek. [Snoeck, 224 blz, € 39, enkel beschikbaar in het Frans]

www.snoeckpublishers.be www.lannoo.be www.ludion.be

[WDS]

40 Wedstrijden KUNSTSALON SANT Kunstsalon Sant is een tweejaarlijkse wedstrijd met daaropvolgend een tentoonstelling voor beeldende kunst. Iedere kunstenaar krijgt de kans om 1 of 2 creaties binnen te brengen. Elk genre is toegelaten. De jury komt samen en beslist welke van deze kunstwerken worden geselecteerd. De gekozen werken worden geëxposeerd in de Jan Garemijnzaal van de Stadshallen. Uit deze tentoongestelde werken wordt een eerste, tweede en derde prijs gekozen. In 2010 gaat de tentoonstelling door van 12 tot en met 27 juni. In het jaar 2008 dienden 165 deelnemers samen 306 kunstwerken in. 48 werken van 36 kunstenaars haalden de tentoonstelling. Deadline: 19 mei 2010. Meer info: Dienst Cultuur Stad Brugge, Dirk Van Royen - Olivier Van Acker, (050)44 82 84 - (050)44 82 72 | E: [email protected] | W: www.brugge.be (via “Cultuur”) KUNSTWEDSTRIJD ‘NATUUR IN ZICHT IN AVERBODE BOS & HEIDE’ Natuurpunt nodigt je uit om potlood, penseel, etsnaald, fototoestel … bij de hand te nemen en je creativiteit de vrije loop te laten rond de natuurparel in volle ontwikkeling: Averbode Bos & Heide. De uitzonderlijke landschappelijke rijkdom en de veelheid aan zeldzame planten- en dierensoorten die het gebied kenmerken, en die momenteel volop in ere worden hersteld, bieden de kunstenaar in elk van ons een rijke bron aan inspiratie. Onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn de verschillende landschapstypes en soorten van Averbode Bos & Heide. De wedstrijd loopt tot en met 16 mei 2010. Deelnemen kan individueel of in groep. De mooiste werken worden in de zomer en het najaar van 2010 tentoongesteld in de gemeenten Laakdal, Scherpenheuvel-Zichem en Tessenderlo, die allemaal binnen het projectgebied de Merode liggen. Meer informatie rond deze wedstrijd vind je in het wedstrijdreglement. Dit is te downloaden via www.natuurpunt.be/kunstwedstrijd of via 015/29 72 36 WAAR HAALT U DE KRACHT OM VERDER TE DOEN? De vzw Thuiszorgcentra van West-Vlaanderen organiseren een wedstrijd voor chronisch zieken en mantelzorgers.

Voor wie? Chronisch zieken, gehandicapten en mantelzorgers die in de provincie West-Vlaanderen wonen. Als chronisch ziek of gehandicapt Wie langdurig ziek is, zal het volmondig beamen: het kost veel inspanning om met je aandoening of handicap de dag door te komen. Als mantelzorger Iemand thuis verzorgen is fysiek en mentaal erg zwaar. Toch dragen duizenden mensen dag in dag uit zorg voor een zieke of gehandicapte persoon thuis. We noemen ze ‘mantelzorgers’ en je vraagt je af ‘waar zij de kracht halen om dit te blijven doen’. Inschrijven U schrijft in met bijgaand deelnameformulier en bezorgt uw ‘eigen werkstuk’ tegen uiterlijk 31 mei 2010 bij één van de Thuiszorgcentra van CM West-Vlaanderen. Samen met het werk bezorgt u een toelichting in maximum 25 lijnen waarin u duidelijk maakt hoe u energie haalt om u op te laden als chronisch zieke of als mantelzorger. In principe komt elk voorwerp in aanmerking dat u zelf hebt gemaakt en waaruit u energie haalt om verder te doen. Prijzen Wij bekronen de 12 beste inzendingen met een leuke prijs, De totale prijzenpot bedraagt 1.500 euro. We zetten een tentoonstelling op en trekken ermee door de provincie. De beste ideeën krijgen trouwens een plaats in onze overzichtelijke catalogus, die we ter beschikking stellen aan alle geïnteresseerden. Inschrijven en info op www.cm.be IETS MET BOLLEN De dienst Cultuur van de stad Oostende organiseert in het kader van ‘Oostende Cultuurstad van Vlaanderen 2010’ het participatieproject ‘Iets met Bollen’. Dit richt zich tot beroeps- en amateurkunstenaars vanaf de leeftijd van 12 jaar. Starten met een piepschuimen bol en eindigen met een kunstwerk, dat is de opzet van dit project. Het eindpunt van het project is een veiling van de kunstwerken ten voordele van een sociaal-artistiek project voor kinderen en jongeren uit kansengroepen. Laat je inspiratie vloeien en doe jouw ding met bol(len)! De deelnemer krijgt één of meer piepschuimen bollen van 10, 20 of 30 cm en creëert hiermee een kunstwerk dat opgenomen wordt in de tentoonstelling ‘Iets met Bollen' die plaatsvindt van 2 oktober tot 31

oktober 2010 in BOX38, Rogierlaan 38, 8400 Oostende. Je dient het inschrijvingsformulier in te vullen en ontvangt één of meer piepschuimen bollen in ruil voor 5 euro borg per piepschuimen bol. Je voorziet zelf het materiaal om de piepschuimen bollen mee te bewerken. Je hebt de volledige vrijheid voor wat de artistieke expressie betreft. Je mag slechts één kunstwerk indienen bestaande uit één of meer piepschuimen bollen. Het kunstwerk wordt afgestaan voor de veiling ten voordele van een sociaal-artistiek project voor kinderen en jongeren uit kansengroepen. Het indienen van het kunstwerk kan vanaf 16 augustus tot en met 10 september 2010. Meer info en inschrijvingsformulier: www.oostende2010.be KASTERLEE SPREUKENDORP ZOEKT SPREUKENBEELDJE De gemeente Kasterlee zoekt kandidaat kunstenaars die een ontwerp willen indienen voor het 6de en laatste spreukenbeeldje. Thema voor het beeldje is de spreuk: ‘Lichtaart, da's jeugd, vreugd en deugd'. We zoeken kunstenaars die deze spreuk in een figuratief bronzen beeldje van maximum 50 cm kunnen uitbeelden. Het beeldje zal een vaste stek krijgen in Lichtaart in het tuintje voor de culturele infrastructuur ‘Het Ligahof' en feestelijk onthuld worden op het spreukelfeest op 3 oktober 2010. De kunstenaar die in aanmerking wil komen voor de opdracht kan tot 4 mei een maquette van zijn ontwerp in gips, was of klei indienen bij de cultuurdienst. Voor de realisatie van het uitgekozen ontwerp voorziet het gemeentebestuur een budget van 5.000 euro. Ontwerpen die niet verkozen worden en die voldoen aan de opdracht krijgen mits goedkeuring door het spreukencomité een vergoeding van 50 euro. Met het project wil het gemeentebestuur het cultureel erfgoed van spreuken en gezegden van elke deelgemeente blijvend zichtbaar maken. Het initiatief past binnen Kasterlee spreukelt, een toeristisch-cultureel project met diverse initiatieven rond spreuken. Meer info over de spreuk, de voorwaarden, budget en timing is verkrijgbaar bij de cultuurdienst van Kasterlee: 014/85 99 22 | [email protected] | www.kasterlee.be (bij cultuur)

41 Zoekertjes PRIJS VAN BUGGENHOUT – KUNSTPRIJS PIETER VANNESTE De Prijs van Buggenhout - Kunstprijs Pieter Vanneste wordt dit jaar voorbehouden aan keramische sculptuur. Alle kunstenaars geboren in of wonende in de provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant kunnen deelnemen, alsook kunstenaars die studeren in het kunstonderwijs van voornoemde provincies. De winnaar ontvangt een cheque ter waarde van € 1000. Het werk dat de prijs wint, wordt eigendom van de gemeente Buggenhout. Elke kunstenaar kan meedoen met maximum twee werken. De werken worden binnengebracht en ingeschreven in het ACC (Administratief en Cultureel Centrum – Gemeentehuis), Nieuwstraat 2 (Kerkplein), Buggenhout op dinsdag 28 september 2010. De vernissage met proclamatie vindt plaats op zaterdag 2 oktober 2009 om 16.00 uur. De tentoonstelling van de geselecteerde werken loopt van zaterdag 2 oktober 2010 tot en met zondag 24 oktober 2010 en is gratis toegankelijk tijdens het weekend van 14.00 tot 18.00 uur. Meer info: Mia Moernaut: 052/33 49 86 [email protected] | Cultuurdienst De Pit: 052/33 84 50 – [email protected] CARTOONWEDSTRIJD 'VERKEERD PARKEREN' Organisator: gemeente Oostkamp Deze wedstrijd is verbonden aan een sensibilisatiecampagne tegen verkeerd parkeren. De cartoons bevatten een ludieke boodschap om mensen ertoe aan te zetten verkeerd parkeren te vermijden. De cartoon zal gebruikt worden voor affiches en voor borden in het verkeer. De deelname staat open voor iedereen. Prijs: De gemeente Oostkamp reikt 3 x 300 euro uit. In volgende categorieën wordt er telkens één cartoon verkozen: Cat. 1: Parkeren op plaatsen voor personen met een handicap en misbruik van parkeerkaarten. Cat. 2: Verkeerd parkeren bij het ophalen van kinderen (aan school). Cat. 3: Parkeren voor private garages en opritten. Deadline: 25 juni 2010 Meer inlichtingen bij: Inge Priem: [email protected] | 050/83 31 74

GEZOCHT: SCHILDERIJEN VAN PATRICK DE NEVE Ik zoek een aantal van mijn vroege jeugdwerken (schilderijen) die onvindbaar zijn. Hebt u toevallig een werk van mij liggen, laat het me dan weten. Ik ben eventueel bereid het terug te kopen. Contact: Patrick De Neve | 0486/60 07 72 | [email protected] TE KOOP: GASOVEN Complete gasoven op wieltjes te koop voor €500. Contact: 050/38 27 11 GEZOCHT: KERAMIEKOVEN Ik zoek een oven om keramiek te bakken. Liefst een groot model, maar het mag eventueel ook klein zijn. Ik heb een klein budget. Contact: 0495/30 70 56 | [email protected] GEZOCHT: MODELLEN EN DEELNEMERS (Mortsel) Wij zijn een modeltekenatelier gestart te Mortsel in zaal Kaleidoscoop, Molenstraat 50 te Mortsel: op donderdag van 20u tot 22u15. Iedereen die vrij wil tekenen en schilderen is hier welkom. Ook zijn wij steeds op zoek naar modellen, eender welk geslacht of maat. Contact: 0495/83 62 71 | [email protected] of 0486/59 87 52 | [email protected] GEZOCHT: VROUWELIJKE NAAKTMODELLEN De kunstacademie van Tielt is dringend op zoek naar vrouwelijke naaktmodellen. Discrete sfeer en een goede verloning. Meer info: 051/40 42 82 70 | [email protected] GEZOCHT: EXPOSANTEN ART Gallery Jorg zoekt mede-exposanten voor LINEART 2010. Geïnteresseerde kunstenaars kunnen hun artistieke cv met bijhorende foto's doormailen. Contact: [email protected] | 0475/80 31 25 GEZOCHT: KUNSTENAARS Gioia vzw is een vereniging die evenementen organiseert voor het goede doel. We zoeken kunstenaars voor een openlucht kunstmarkt in Houthalen op zondag 22 augustus 2010. Heeft u interesse om mee te doen? Contac-

teer: [email protected] Contact: Mieke Augusti | 0475/56 14 88 | [email protected] GEZOCHT: FOTOGRAAF Dominique Dewulf is op zoek naar een fotograaf die vrijwillig foto's wil komen nemen op zijn demonstratie striptekenen in de Kortrijkse bibliotheek. Contact: [email protected] | 0474/835134 | http://verenigingen.nieuwsblad.be/vereniging/het-verstripperke GEZOCHT: VROUWELIJK MODEL Ik zoek een vrouwelijk model dat naakt wil poseren. Leeftijd: 18 tot 45 jaar met een slanke tot licht mollige lichaamsbouw. Contact: [email protected] GEZOCHT: OVEN Ik zoek iemand die mijn beeldjes (klei) kan bakken (regio Antwerpen). Ik kan zelf geen oven plaatsen. Contact: 0474/71 87 09 | [email protected] GEZOCHT: KUNSTENAARS VOOR GALERIE DE KAPEL (Klein-Willebroek) Wil je je beeldend werk tonen in een nieuwe omgeving in de provincie Antwerpen? Neem dan contact op. Voor 2010 is alles al volzet. Contact: 0477/73 74 34 | [email protected] OPROEP: DEELNEMERS VEILING (Mortsel) Het kunstencentrum Kaleidoscoop bestaat 5 jaar. Dat wordt gevierd van 3 tot 6 juni, met o.a. kunstveiling op vrijdagavond 4 juni. Aan iedere kunstenaar wordt gevraagd om gratis 1 werk af te staan. Voorafgaand aan de veiling zijn er tentoonstellingsmomenten. Graag tot uiterlijk 1 mei contact opnemen met Herbert De Meyer (0474/567831 | [email protected] . Meer info: www.kaleidos.be (NAAKT-)MODEL Jonge man van 22 met ervaring zoekt opdrachten als model in de buurt van Gent. Contact: [email protected] [Geplaatst: 03/10] GEZOCHT: KUNSTENAARS Op 18/19 en 25/26 september 2010 wordt voor de negende keer "Kunst in het dorp" georganiseerd in het OC Ter Loo te Bellingen. Het kasteel-klooster opent dan alle

42 Zoekertjes lokalen en de tuin voor een multidisciplinaire tentoonstelling. Meer info op www.kunstinhetdorp.be . Het aantal deelnemers is beperkt, de selectie gebeurt in de loop van de maand mei. Contact: Leo Eeckhout | 0496/18 78 08 | [email protected] (NAAKT)MODEL Engelssprekend model zoekt opdrachten. Contact: Maria | 0488/77 39 99 | [email protected] TE KOOP: zeefdruktafel Zeefdruktafel in zeer goede staat van het merk Publivenor, geschikt voor zeven op groot formaat tot 1m50 voor €500, drie zeven alu frame in perfecte staat voor €50/stuk 1m op 1m60 (groot formaat). Alles is afzonderlijk te koop. Contact: Christophe | 0497/50 25 19 | [email protected] GEZOCHT: Naaktmodel voor beeldhouwer / tekenaar Ik ben op zoek naar een flexibel en expressief naaktmodel voor teken- en schetssessies. Man, vrouw, zwanger en koppels welkom. Graag regio Antwerpen stad. Contact: [email protected] NAAKTMODEL Ik zou graag model staan voor kunstenaars en tekenacademies. Ik ben een man van 24 jaar en heb ervaring. Contact: 0495/673357 | [email protected] TEKENMODEL Mannelijk tekenmodel, uit Halle, biedt zich aan voor opdrachten. Regio Brabant en Brussel. Contact: [email protected] GEZOCHT: werk als (naakt)model tijdens de zomervakantie Ik werk als model in diverse scholen in het Antwerpse (cv op aanvraag) en zoek naar gelijkaardig werk in de zomertijd (stages, reizen, cursussen, workshops...) Contact : Mariano Rubio |0486/67 12 59 | [email protected] GEZOCHT: DEELNEMERS "TUINTUIMELINGEN" vzw "Comt in Mynen Hof" organiseert "Tuintuimelingen" op 18, 19 en 20 juni 2010 te

Wambeek. Doelstelling: een slinger van tuintafels tot de langste tuintafel aan te kleden met werk van kunstenaars. Een percentage van de algemene kunstverkoop gaat naar een goed doel . Dit jaar kozen we voor "Hachiko" (www.hachiko.org). Meer info: [email protected] of marthe vanhoutte: 0497/51 89 98 GEZOCHT: KERAMISTEN VOOR KUNSTATELIER 'T FORT - SINT-KATELIJNE-WAVER Plaatsen vrij voor keramisten. We beschikken over ruime ateliers en tentoonstellingsruimtes binnen en buiten in een mooi, authentiek en historisch kader. Het atelier beschikt over 2 elektrische ovens, 2 raku-ovens, een nieuwe spuitcabine, klein materiaal en binnen- en buitenstook( rook-raku). Prioritair werkpunt is veilig en milieuvriendelijk werken. Zin om mee te doen? Welkom tijdens de WAK-weekends! Meer info: [email protected] MODELLEN Mooi jong naturistenkoppel zoekt modellenwerk voor kunst. Naakt geen probleem. Contact: 0474/73 84 29 NAAKTMODEL Zoekt u een mannelijk naaktmodel in de regio Limburg- Diest- Aarschot voor tekenen, schilderen, beeldhouwen? U mag mij altijd contacteren. Contact : Werner | [email protected] GEZOCHT: KUNSTENAAR DIE MEE WIL EXPOSEREN Ik zoek een kunstenaar die mee wil exposeren later dit jaar in de Campo Santo kapel te Gent. De datum van de tentoonstelling staat niet vast en door de aard van mijn werk is het bijna onmogelijk om daar continue te staan en daarom zoek ik andere mensen. Regio of medium maakt niet veel uit. Contact : Mike Rasschaert | [email protected] GEZOCHT: BOEK “Schrift und Symbol”' van Sepp Jakob Ben al een tijdje op zoek naar dit naslagwerk, dat jammer genoeg niet meer in de handel te verkrijgen is. Contact: 051/200388 | E: [email protected]

TE KOOP: RAKU OVEN In goede staat, zonder toebehoren. Prijs: o.t.k. Af te halen in Turnhout. Meer info: 0476/59 89 07 | E: [email protected] GEZOCHT DEELNEMERS KUNSTMARKT WILLEBROEK Culturele vereniging Ter Wijmen organiseert op 5 september 2010 een kunstmarkt op het Sasplein in Klein Willebroek. Iedereen die zijn of haar kunstwerken dan wil vertonen én verkopen kan zich tot 1 augustus 2010 inschrijven. Meer info: Anita Moens: 0477/737434 | E: [email protected] GEZOCHT: EXPOSANTEN (Noord-Limburg (Neerpelt, Overpelt, Hamont-Achel) De werkgroep Kunst van de gemeente Neerpelt organiseert een groepstentoonstelling van 24 april tot en met 24 mei 2010 (Week van de Amateurkunsten). Alle disciplines zijn welkom. Goesting (dit is het thema van de WAK) om mee te doen en de toeschouwer te laten genieten van je kunst? Meer info: [email protected] | 011/80 97 46 (di-woe-doNM en vrijVM) SEE SOMETHING? SAY SOMETHING! In juli, juli en augustus 2010 exposeert Gery De Smet in Washington DC, in september in Vladivostok. Deze solo's gaan samen met het overzichtsboek "See something? Say something!", 210 x 295 mm, 360 p. (309 kleur, 43 Z/W) Nl/E en Russisch met teksten van ondermeer Philippe Van Cauteren, SMAK). Wie voor 1 mei voorintekent, betaalt €45. Meer info: www.gerydesmet.tk GEZOCHT: MANAGER Ik ben nogal dringend op zoek naar manager voor mijn kunstwerken. Geef workschops aan volwassenen over vrije kunst. Op zoek naar gratis atelier met compensatie, in ruil voor een taak, enz... Liefst in Groot Grimbergen. Meer info: http://dhost.info/kaarinpoppe/ contact.htm GEZOCHT: (NAAKT)MODEL Voor workshops 'tekenen en schilderen naar model' zijn wij op zoek naar een (naakt)model - m/v. Meer info: [email protected] | 050/630.810

UW ZOEKERTJE IN KUNSTLETTER[S] ?

Stuur uw zoekertje door via www.kunstwerkt.be of KUNSTWERK[t], Redactie KUNSTLETTER[s], Bijlokekaai 7c, 9000 Gent. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie: 15 juni 2010.

ATELIERRUIMTES / TENTOONSTELLINGSRUIMTES GEZOCHT: ATELIER Ik ben op zoek naar een atelier in de omgeving van Gent - Sint-Amandsberg, Destelbergen, Gentbrugge, Ledeberg en met een oppervlakte van +/- 100 M². Contact: Christ De Baets | 0495/79 71 95 | [email protected] GEZOCHT: ATELIERS TE GENT Vanaf juli/augustus/september 2010. Voor pas afgestudeerden in de beeldende kunsten. Met verwarming, licht, verluchting, water... Contact: [email protected] TE HUUR : MEERDERE ATELIERS (Gent) ° 1e groep van ateliers is gelegen op 2 km van de binnenstad: grote ateliers rond een binnenkoer. 6 ruimtes van 50 tot 500m² met relatief hoge plafonds. Elektriciteit en sanitair, geen verwarming. ° 2e groep van ateliers bevindt zich in de Gentse binnenstad: 3 onderling verbonden rijwoningen met koer/ tuin. Mooie, grote kamers met voldoende lichtinval: 12 ruimtes van 30m². Elektriciteit, géén water of verwarming. Vanaf midden april beschikbaar. Duur van het project: 10 maanden. Kostprijs vanaf 100 Euro alle kosten inclusief. Contact: Dries Vanneste | 02/203 23 00 | [email protected] |www.entrakt.be GEZOCHT:ATELIER MET WOONPLAATS TE BRUSSEL Twee kunstenaars (schilders) zijn op zoek naar een atelier met woongelegenheid te Brussel. Kan eventueel gedeeld worden met andere kunstenaars. Contact: 0495/87 61 62 | [email protected] GEZOCHT: TENTOONSTELLINGSRUIMTE Georges Libbrecht zoekt een tentoonstellingsruimte, liefst in Vlaams-Brabant. Voor een honderdtal etsen en 3D–werken. Contact: [email protected] GEZOCHT: ATELIER BRUGGE Ik ben op zoek naar een ruimte om te schilderen in Brugge. Met bijhorende woonfunctie. Contact: martyn | 0497/70 98 00 |pieterj. [email protected]

EXPORUIMTE Kunsthof vzw biedt kunstenaars de mogelijkheid te exposeren tegen gunstige voorwaarden. Het is een alternatieve ruimte, maar geschikt voor werk in 3D en 2D. De locatie is Begijnenvest 40, 2000 Antwerpen. Contact: www.mijnwebwinkel.nl/winkel/ kunsthof (contacteer Jos de Laet) TE HUUR: ATELIER Rustig gelegen in Gentbrugge, achter een huizenrij samen met andere ateliers. Het gaat om een ruimte van 135m² in L-vorm. De vraagprijs is €540/maand Contact: Jan Pauwels | 0475/33 15 76 | [email protected] AANBOD: KELDER Kelder van art café (4 aaneengesloten aparte ruimtes), vrij te gebruiken, ideaal om tentoon te stellen, hobbyclub Het Vliegende Paard , Oostrozebekestraat 292 in 8770 Ingelmunster. Contact: : Bert Sabbe |051/62 48 06 | [email protected] GEZOCHT: ATELIER/WOONRUIMTE BRUSSEL, ANTWERPEN OF GENT Beginnend schrijver zoekt betaalbaar atelier/ woonruimte om rustig te kunnen schrijven. Prijs is bespreekbaar. Contact: Vincent Terlouw | vincent.terlouw@ gmail.com GEZOCHT: GALERIERUIMTE IN ANTWERPEN-ZUID Wij zijn op zoek naar een permanente tentoonstellingsruimte van 50 à 200 m² voor diverse kunstenaars vanaf september 2010 in Antwerpen-Zuid, in de buurt van het Museum voor Schone Kunsten. Info: Van Peteghem | 0478/78 42 28 | [email protected] GEZOCHT : LEEGSTAAND PAND Om een nieuwe kunstcollectie voor te stellen. In Antwerpen, Gent of Brussel. Commercieel, opbrengsteigendom, huis, hangar, ... Liefst een degelijke ruimte te huur of te koop. De prijs is bespreekbaar. Contact: Tom De Boeck | 0484/43 61 72 | [email protected]

43

TE HUUR: KUNSTGALERIE / TENTOONSTELLINGSRUIMTE Polyvalente ruimte van 50m² in een industrieel kader, ingericht als kunstgalerij. Voorzien van een ruime etalage, rail-click ophangsysteem, verlichting, enz. Geschikt voor de organisatie van evenementen, vernissages/ tentoonstellingen, recepties, e.a. Contact: Erreweyaert D.| 0495/28 01 42 | [email protected] | www.galerieoostkaai1.be | Oostkaai 1 in 2170 Merksem GEZOCHT: ATELIER Als jonge kunstschilder zoek ik een atelier om permanent te verblijven (keuken/kitchenette, sanitair). Liefst in of rond Brussel, of in één van de grootsteden. Max. 400 euro/maand. Contact: [email protected] GEZOCHT: ATELIERRUIMTE VAN +/200m² (regio Gent) Ik ben op zoek naar een atelierruimte met eventueel woonst in regio Gent. Contact: [email protected]

44 Agenda EXPOSITIES / EVENEMENTEN ANTWERPEN Galleria d'Arte Teresa presenteert de ‘Kunstcollectie' met werken van o.a. Romain Steppe, Thérèse Van Hoof, Grasmichel, J. Bakker, Lucas Bertels. Van 1 april tot 30 september 2010. In Galleria d'Arte Teresa, Tuyaertsstraat 38 te Boom. Open: do: 10 tot 17u, zon na telefonische afspraak. Meer info: 03/844.13.38 | 0485/74 30 38 | E: [email protected] Kunstkring Cycloon uit Mol-Ezaart is te gast bij kunstkring Millennium in Dessel. Op 18 en 25 april en 20 mei 2010, telkens van 13u tot 17u. Locatie: Gallerie Millennium, Turnhoutsebaan 135 bus 101 in Retie. Meer info: [email protected] | 0494/17 88 91 Jubileumtentoonstelling “20 Jaar Kunst Op Zijde” door Habotai: van 17 april tot 2 mei 2010 in Galerij van het Rivierenhof, Deurne (Antwerpen). Open: 11-17u30 (behalve ma en di). Meer info: [email protected] ‘Siciliaanse Identiteit': tentoonstelling over het werk (Kubisme/Cobra) van Jesse Vermeren, gefascineerd door Sicilië. In Galerie Ludwig Trossaert, Museumstraat 29, Antwerpen. Van 23 april tot 15 mei 2010, telkens van woe tot zat van 14u tot 18u. Meer info: 475/95 53 39 | [email protected] "Landschap" is een project van het activiteitencentrum de Markgrave, Markgravelei 20 te 2018 Antwerpen: met o.a. een tentoonstelling van het werk uit de verschillende ateliers (keramiek, textiel, schilderen, sport, P.C.,...). Op 24 en 25 april en 1 en 2 mei 2010 , telkens van 13u30 tot 19u. Meer info: www.demarkgrave.be Kunstkring Toreke stelt tentoon tijdens de Week van de Amateurkunsten met beelden, juwelen, grafiek, tekeningen, schilderijen, pastel, aquarel, boetseren en keramiek. Demonstraties papierscheppen, chocolade gieten, brons afwerken, boetseren. Op 30 april en 1 en 2 mei 2010 in de St-Gummaruskapel in de Vonckstraat in Herenthout. Meer info: [email protected] | 014/51 26 57

KONDIG UW ACTIVITEITEN TIJDIG AAN!!! Een tentoonstelling, kunstenroute of andere evenement gepland? We kondigen het graag aan in KUNSTLETTER[s] en op onze website www.kunstwerkt.be. Gelieve voor uw aankondigingen gebruik te maken van het online-formulier op www.kunstwerkt.be (onder “Agenda”). Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTER[s]: 15 juni 2010. 27e tentoonstelling van het Internationaal Kunst Initiatief Moretus (IKIM) in het Cultuur Historisch Centrum "Kasteel Ravenhof" Oudbroek 4, te Stabroek, (bij de Nederlandse grens) : recente olieverf schilderijen, aquarellen, keramiek en beeldhouwwerken. Op 1, 2, 8, en 9 mei van 12 tot 17u. Meer info: 03/568.96.16 en 03/664.67.41 De Scherf vzw toont werk van Willy Vansieleghem (keramische sculpturen), Inge Verachtert (schilderijen in acryl) en Emilia Hauser (aquarellen) in het Theobaldus Kunsthuis, Kon. Elisabethlei te Turnhout. Vanaf 1 mei t.e.m. 30 mei 2010. Open: vrij: 14-16u / zat en zon: 14-17u. Extra open op 13 mei (O.H.Hemelvaart) van 14 tot 17u. Meer info: www.theobalduskunsthuis.be Galerij Homo Ludens (Wilgenlaan 14) te Westmalle exposeert van 1 mei tot 20 augustus 2010 themawerken over de wereld, over voormalig Belgisch Kongo en iconachtigen. Meer info: Jan Van Houtte: 03/312.06.07 Tentoonstelling met de resultaten van een kunstzinnige actiedag voor kinderen uit de basisscholen van Herenthout i.s.m. met Kunstkring Toreke rond kinderrechten en recht op boeken. Tevens zijn er werken van de leden van de Kunstkring te bekijken. Tot 2 mei 2010, telkens op di van 15u30 tot 20u, op woe van 14u tot 17u en in het weekend van 10u tot 12u. In de expolokalen van de Openbare Bibliotheek in Herenthout, Zwanenberg 27. Meer info: Joris Peeters | 014/50 10 40 | [email protected] In De Kapel stellen Gisela Spruyt (schilderijen) en Carine Jacobs (keramiek) tentoon van 8 t/m 23 mei 2010, telkens open in de weekends van 14u-18u. Vernissage op 8 mei om 14u. Locatie: Sasplein 19 in 2830 KleinWillebroek. Meer info: Gisela Spruyt | 0499/37 18 93 | [email protected] Tentoonstelling Viv Vandeweyer in de galerij van het Mols Pierement, Stokt 126, 2400 Mol. Op 15, 16, 22 en 23 mei 2010, telkens van 14u tot 18u. Meer info: Viv Vandeweyer | 0474/38 59 27 | [email protected]

Hope always will be there: een internationale groepsexpositie van kunstenaars uit Turkije en België met hun diverse disciplines. Tentoonstelling is een organisatie van vzw ArtWorld. Van 29 mei tot en met 7 juni in De Winkel Haak Galerij, Lange winkelhaakstraat 26, 2060 Antwerpen. Open: 9-18u / zat: 14-18u. Meer info: [email protected] Open Atelierroute te Mol: op zat en zon 12 & 13 en 19 & 20 juni 2010: kunstenaars van alle disciplines zetten de deuren van hun ateliers open voor het publiek en stellen hun kunst voor tijdens demonstraties. Meer info: [email protected] René Jaques stelt zijn werken tentoon in X-Positie Galerij (Langestraat 170) te Zandhoven vanaf 18 juni tot eind oktober 2010 . Opening: vrijdag 18 juni om 20u. Open: degelijks van 11u-22u. Meer info: René Jaques: 014/21 68 03 | [email protected] Leden van de Kempische Kunstkring De Regenboog stellen 150 kunstwerken tentoon in het Gemeenschapcentrum De Heischuur, Schuurhoven 1, in Oud-Turnhout (Oosthoven) Open op 19 en 20 juni 2010, telkens van 11u tot 18 u. Meer info: Rik Van Mechelen | 0478/58 47 81 | [email protected] Naar aanleiding van het 10-jarig bestaan van OK2000 (Olense Kunstkring) wordt op 26 en 27 juni 2010 een kunstroute geopend, telkens van 13u tot 18u. 17 Olense kunstenaars nemen daaraan deel. Expo met werk van deelnemers in het gemeentehuis van Olen tijdens juni en juli 2010. Meer info: René Jaques : 014/21 68 03 | [email protected] | www.olen.be Drie kunstenaars-leerlingen van Raf Thijs, leraar beeldhouwen aan de Academie voor beeldende kunsten te Brasschaat stellen tentoon in het voorpark van Hof De Bist, Veltwijcklaan 252 te Ekeren: Peter Kempenaers met bronzen beelden, Vera Kempenaers met vrouwentorso's in metaal en steen, Mil Millet met arduinen beelden. Tot 30 juni 2010. Open: elke dag van zonsopgang tot –ondergang. Meer info: [email protected]

45 Expo van Eva Nauwelaerts: t.e.m. 31 juli 2010 In het Sint-Vincentiusziekenhuis (AZ Sint-Jozef) te Mortsel. Meer info: www.evanauwelaerts.be Poezenproject: 32 amateurs/hobbyisten en professionele kunstenaars uit binnen- en buitenland zich uitleven rond het thema "Poezen". Disciplines: fotografie, tekenen en schilderen, vilten en weven, schoenenontwerp, meubeldesign, juwelen, keramiek en beeldhouwen. Van 6 tot 26 november in CC De Kollebloem in Puurs. Meer info: Lieva Van Belle | 0I4 4I 7I 8I | [email protected] | www.poezenproject.com

LIMBURG Open Atelierroute 2010 op 18 april, 25 april en 1 en 2 mei telkens van 13u30 tot 18u30: mooie groene route met actuele kunst tussen Wellen en Borgloon. Verspreid over 5 locaties kan je er het werk bekijken van 9 hedendaagse kunstenaars. Meer info: www.gise.be | www.housesofcommunicationartshop.be Schilderijen van Eliane Van Baelen en glaskunst van Rita Berx, Frieda Vaes, Leen Kooreman & Tinne Van Dyck. Van 23 mei tot en met 16 juni 2010 in Galerie De Oude Barrier te Wimmertingen, Hasselt. Open: di tem zat: 10-18u / zon: 14-18u. Meer info: 011/72 93 28 | E: [email protected]

VLAAMS BRABANT / BRUSSEL Negen leden van VRAK (Vlaamse Amateur Kunstenaars in de Rand) tonen aquarel, olie, acryl, fotografie, digitale schilderkunst, glaskunst, kunstkeramiek, sculpturaal werk in het GC de Muse te Drogenbos. Van 16 t/m 30 april 2010 ,vooropening op 16 april van 20u tot 22u, nocturne op vrijdag 30 april van 17u tot 22u. Op 17-18 en 24-25 april: 14u tot 18u. Meer info: [email protected] Tentoonstelling van Valéro-Kim t/m 25 april 2010 in galerie budA, Buda 14 te Asse. Met nylondraad en ramie (textiel) creëert zij heel geraffineerd fragiele, kleurrijke werken boordevol poëzie. Open: zat en zon: 14-18u

(andere dagen enkel na afspraak). Meer info: 02/3065095 | E: [email protected] "Portretten": tekeningen in houtskool, geperste houtskool, bister en stabilo van Patricia De Smet in MCH, Maria-Theresiastraat 63A in Leuven. Tot 30 april 2010, van ma tot vrij van 8u-21u en op zat van 8u-13u. Gratis toegankelijk. Info: 016/46 18 22 | [email protected] Tentoonstelling Kunstkring Galmaarden in het Baljuwhuis te Galmaarden: 22, 23 en 24 mei van 15 tot 17u. Meer info: Ferdainand Dejonghe: 054/58.95.05 Tuintuimelingen: doorheen een mooie tuin in Wambeek loopt een slinger van tuintafels met werk van kunstenaars. Hand- en zakdoeken laten gedichten spreken aan de langste waslijn. Een percentage van de algemene kunstverkoop gaat naar een goed doel. Dit jaar kozen we voor "Hachiko". Nocturne: 18 juni vanaf 19.30 u. Zat 19 juni: van 13u30 tot 20 u / zon 20 juni: van 10 u tot 20 u. Locatie: tuin apotheek Heyvaerts Stenebrugstraat 38 A te Wambeek. Meer info: [email protected] of marthe vanhoutte 0497 51 89 98.

OOST-VLAANDEREN Kunstcollectief Amelie stelt werk tentoon met als onderwerp "Verbonden" met An Pottie, glaskunst / Geertrui Decoodt, schilderijen en tekeningen / Lieve Jacob, papier en textiel / Martine Bulté, grafische vormgeving en fotografie. Van 17 april tot en met 2 mei 2010 in Hof van Rijhove, Onderstraat, 22 te Gent. Open: woe: 14-18u / do: 14-22u / vrij, zat en zon: 11-18u. Meer info: 0494/15 54 32 | E: [email protected] In het Groot Vleeshuis op de Groentenmarkt 3 in Gent exposeren 10 kunstenaars recent werk (schilderijen, tekeningen, aquarel, keramiek , beelden). Van 24 april t/m 2 mei 2010, elke dag van 10u tot 18u (gesloten op maandag). Meer info: Verdickt Phili | [email protected]

Kunstenaarscollectief PICTORS (Brusselmans; Heysse; Reinhard; Stevens; Van Deynse; Van Waeyenberghe) exposeert onder de titel “Moving” een 40-tal schilderijen in historische kapel v.h. Arme Klarenklooster,Tieltsesteenweg 22, Eeklo: van 25 april t/m 24 mei 2010. Open: elke zat+zon: 13, 14, 24 mei 2010 (13u30-18u). Vernissage met a capellazang op zat 24 april 2010 om 17u. Meer info: 050/713016 | E: [email protected] Gemengde technieken op canvas en papier door Tania Verhasselt in DACCA, Kasteelstraat 74 te Temse. Van 22 mei t.e.m. 6 juni 2010. Open: elke zat: 14-18u en zon: 10-12u en 14-18u. Meer info: www.taniaverhasselt.be Sinksententoonstelling Kunst in Vrije Tijd. Samen met Nue Brücke uit Schwalmstadt (Duitsland) stelt K.I.V.T. tentoon in de Ridderzaal van het Kasteel van Egmont in Zottegem (schilderijen, beeldhouwwerken en keramiek). Van 22 t/m 25 mei 2010 , van 14u-20u en op dinsdag van 10u-13u. Meer info: Carine Gillis | 09/360 30 37 | [email protected] De natuureducatieve vereniging Hortus ter Saksen en de Koninklijke Piet Stautkring organiseren een expositie waarin de visie van de kunstenaar op het ‘Regenwoud' centraal staat. Met werk van Chris Bonjean, Sjoerdtje de Boer, Yvonne Gerarts, Nicole Hermans, Jeanine Schaillé en Leona Van Wauwe. In Kasteel Hof ter Saksen, Haasdonkbaan 101 in Beveren-Waas. Van 23 mei t/m 13 juni 2010, telkens op zon- en feestdagen van 14u-17u. Gratis inkom. Meer info: Leona Van Wauwe | 0479/48 45 17 | [email protected] Kunsthuis XIII organiseert een tentoonstelling van 11 kunstenaars met schilderijen, tekeningen, grafiek, beeldhouwwerken en installaties. Locatie: Dendermondsesteenweg 75B, 9300 Aalst. Tot 30 mei 2010, op vrijdag van 17u tot 21u, op zaterdag en zondag van 14u tot 18u. Meer info: [email protected]

46 Shoes Selection 1: selectie uit het werk van leerlingen van het atelier Schoenontwerpen van de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten Sint-Niklaas. Tot en met 26 juni 2010 in SONS, Shoes Or No Shoes? Vandevoordeweg 2 te Kruishoutem. Open: do – vrij – zat: 13u30 – 17u30. Meer info: 09/277 90 80 | www.shoesornoshoes.com Chris De Clercq stelt tentoon in De Oase, C. Permekelaan 54 in Sint-Martens-Latem, ter gelegenheid van Hooglatemkermis. Opening op vrijdag 25 juni om 18u30. Open op 26 en 27 juni van 14u tot 18u. Openatelierweekend op 3 en 4 juli, van 14u tot 19u. Locatie: Moeistraat 20 D in Sint-MartensLatem. Meer info: 0476/94 24 71 | [email protected] | www.chrisdeclercq.be WEST-VLAANDEREN Marleen Dotselaere stelt haar nieuwe collectie glasjuwelen voor, geïnspireerd door de lente. Elke zaterdag van april en mei 2010, telkens van 16u tot 18u. Locatie: Zandstraat 547 in 8200 Sint-Andries Brugge. Meer info: 050 31 80 04 | [email protected] “Moderne Kunst en Kunst op Zijde” door Herna Deleu. Schilderijen met acryl- en olieverf, schilderijen (aquarel) op zijde, zijden sjaals en tafelkleedjes. Galerij van de Brouwerij “De Halve Maan”, Walplein 26 te 8000 Brugge. Van 23 april t/m 9 mei 2010, dagelijks van 10u tot 18u. Meer info: www.hernadeleu.net Tentoonstelling met beeldhouwwerken van Francine Vallaeys en olieverfschilderijen van Linda Rigole. In Galerie Chagall, Albert I Laan 342 - Zeedijk 119 in Nieuwpoort-aanZee. Tot 2 mei 2010, telkens van 10u tot 20u. Gesloten op ma. Meer info: Francine Vallaeys | 0498/44 27 34 | [email protected] Schilderijen en beelden van Anja Brugghe: tot en met 2 mei 2010. in Kunsthuis Harry Vercaigne, Hoogledestraat 53 te Kortemark. Open: zon: 14-18u. Meer info: www.kunsthuisharry.be Fantasia: surrealistische beelden van Rudy Duyck en lyrisch-abstracte schilderijen van Engelina Zandstra. Tot 2 mei 2010 in tapasrestaurant en kunstgalerie De Lange Litanie, Hugo Verrieststraat 91, 8800 Roeselare. Meer info: 051/21 11 02 | [email protected]

Koester Kunst 2010: t.v.v. kinderkankerfonds Koester. Gastkunstenares Els Pynoo: tekeningen; Riet Lauwers: keramiek; Ronny Vanmaele: schilderijen en keramiek; Paul Cannie: beelden; Dirk Bossouw: schilderijen; Gilbert Vangampelaere: kleurrijke doeken en installaties. Op 23-2429 en 30 mei (14-18u) in Oude kerk te Vichte. Meer info: 0477/292251 | E: [email protected] Beeldspraak 2010: een inkijk in het grafische werk van Gilbert Vandaele met etsen, lino's, houtsnedes, mono-types e.a. Van 4 tot 21 juni 2010 in Gasthuiskapel, Gasthuisstraat te Poperinge. Meer info: 057/335643 | E: [email protected] Schilderijen en keramiek van Rita Vantomme in kunsthuis Harry Vercaigne, Hoogledestraat 53 te Kortemark. Van 6 juni t/m 27 juni 2010. Open op zondag van 14u tot 18 u Meer info: Harry Vercaigne |051/57 14 37 | [email protected] Zomerexpo van Christophe Deroo, figuratieve schilderijen van acrylverf op doek, portretten en landschap. Locatie: Oostende, Oude Molen in Stene-Dorp. Van 30 juli tot 5 augustus 2010, open van 14u tot 19u. Meer info: [email protected] | www.freewebs.com/christophederoo Schilderijen van Tine Lievens en keramiek van Roger Leyn, Maarten Leyn e.a. in Kunsthuis Artine, Kursaal Oosthelling 6 te Oostende Open: zat en zon: 14-19u. Meer info: [email protected] | 0497/42 90 30 ANDERE REGIO Tentoonstelling van collages en print op canvas met persoonlijke rondleiding van kunstenaar Leo Gomme tijdens de tentoonstelling. Locatie: Mont 142 in 7890 Ellezelles. Meer info: Leo Gomme | 0495/21 58 80 | [email protected] | www.gomme.exto.be

WORKSHOPS / CURSUSSEN ZOMERACADEMIE 2010 Dworp, 9-15 juli 2010 De Zomeracademie is een artistiek gebeuren voor volwassenen die zich tijdens de zomer intensief willen bijscholen in een kunstdiscipline. Je wordt 7 dagen gecoached door een professional in hedendaagse dans, songwriting, mediakunst, kostuumontwerp, klankatelier, animatiefilm, beeld & beeldtaal of zang & muziektheater. In alle workshops staan experiment en onderzoek centraal. Wij zorgen ondertussen voor een stimulerend environment met een bibliotheek, digitaal platform, tentoonstelling, artists-inresidence... Kijk snel op www.zomeracademie.be of bel Lies Jacob (02/3803915) Zakelijk en ondernemend denken voor kunstenaars Hoe kan je je kunst bekend maken aan een (breed) publiek? Hoeveel mag je kunstwerk kosten? En tellen de uren die je nadenkt over een opdracht ook mee? In deze cursus leer je je inkomsten en uitgaven te inventariseren, je krijgt er uitleg over auteursrecht, contracten en verzekeringen alsook interessante marketingtips die je kunst doet verkopen. Meer info: http://www.syntra-ab.be/opleidingen/Zakelijk-en-ondernemend-denken-voorkunstenaars LaboArte organiseert: • Lichtobjecten: van 12 t/m 15 juli 2010 • Acrylschilderen op doek: op 19 en 20 juli 2010 • Kunstdag voor Kinderen, Da Vinci achterna: op 26 juli 2010 • Kunstdag voor kinderen: Hundertwasser achterna: op 29 juli 2010 • Basisworkshop Mozaïek: op 14 augustus 2010 • Landschapstekenen en aquarel: op 26 en 27 augustus 2010 Inschrijven kan telefonisch, via mail of via de website: Mieke Fleuracke | 0476/66 97 75 | [email protected] | www.laboarte.be Workshops zilversmeden in het atelier van het Zilvermuseum Sterckshof te Deurne: kennismakingspakket voor toekomstige zilversmeden, amateur-edelsmeden en zilverliefhebbers die meer voeling met de materie wensen op te bouwen (min. leeftijd 16 jaar). Docente: Anja Baelus. Data: beginners: van 6 tot 10 juli of van 27 tot 31 juli 2010 . Gevorderden: van 13 tot 17 juli of van 3 tot 7 augustus 2010 . Meer info: Lynn Van den Heuvel | 03/360 52 52 | [email protected]

47 Workshops Papier: Papier-maché: 10 en 11 juli 2010: er wordt gewerkt rond een vorm of met een moulage | Aardpigmenten en hun kleurenrijkdom: 7 en 8 augustus 2010: inleiding, aanmaak van een kleurendossier, bereiden van schilderrecepten en decoratieve verven (toepassingen op meubels en muren),… | Workshop Nepalees papier: 14 en 15 augustus 2010: aan de hand van lokta (de schors van het peperboompje) met gebruik van exacte copies van Nepalese schepramen. | Workshop: van vezel tot papier: 21 en 22 augustus 2010: transformatie van vezel tot cellulose en van cellulose naar papier. Iedere tweedaagse workshop: EUR 190. Locatie: de Memelhoeve, Meldert (Hoegaarden). Meer info en inschrijvingen: 016/811486 | E: [email protected] Artistieke workshops in de Provence: aquarel, tekenen, letters kappen in steen, ontwerpen van letters voor steen, shiatsu, vilten, papierscheppen, gitaar, non-toxische grafiek: van 18 juli tot 7 augustus 2010 in Bras d'Asse Le Vieux; een 13°eeuws versterkt dorpje in restauratie vlakbij de Gorges du Verdon. Org.: Paragon vzw. Meer info: www.paragonvzw.be Workshop Creatief met speksteen en albast: van 24 tot 31 juli 2010 in de Allier (Auvergne - Frankrijk): zowel voor beginner als gevorderde, geen ervaring nodig. Een heerlijke vakantie voor liefhebbers van kunst, natuur en het goede Franse leven. Begeleiding: Paul De Wachter. Meer info: www.chezlepre.com Workshops aquarel/tekenen en keramiek in Italië: van 15 t/m 22 augustus 2010 in Desenzano, dichtbij het Gardameer! Je kan kiezen tussen een keramiekworkshop met Nicole Declercq of een workshop aquarel/tekenen met Mark Cannoodt. Beiden hebben een jarenlange ervaring in alle aspecten van het medium. Iedere deelnemer wordt op zijn niveau, individueel begeleid. Meer info: [email protected]

Meer tentoonstellingen en cursussen vind je op www.kunstwerkt.be

UW KUNST TIJDENS DE TWAALF WEKEN VAN SINT-MICHIEL? In 2010 vindt de 4e editie van “De Twaalf Weken Van Sint-Michiel” plaats. Ook dit keer bieden KUNSTWERK[t] en SACRED PLACES je een unieke tentoonstellingskans in de Sint-Michielskerk te Leuven. Foto: www.lemmert.be

Wij zoeken 2 kunstenaars die de uitdaging willen aangaan een unieke tentoonstelling te realiseren. Bedoeling is dat de tentoonstelling ontwikkeld wordt in functie van de ruimte. KUNSTWERK[t] voorziet een financiële ondersteuning voor de realisatie van de expositie. Voorstellen kunnen ingediend worden op dossier en kan je versturen naar KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, 9000 Gent of mailen naar [email protected] Uiterste indiendatum is 14 mei 2010. Voor meer info en voorwaarden: www.kunstwerkt.be en klik door naar “Wedstrijden”. Voor een fotoverslag van de vorige edities kan je terecht op: www.sacredplaces.be

Bijlokekaai 7C B-9000 GENT T +32 [0]9 235 22 70 www.kunstwerkt.be [email protected]