januari 2013

Limburgs miLieu 4 Een uitgave van Stichting Milieufederatie Limburg - jaargang 26 - december/januari 2013

Achtste Nacht van de Nacht groot succes Gezond wonen door verstandig ventileren Milieufederatie doet mee aan de grootste elektrische proefrit van Nederland Juridische helpdesk Milieufederatie Limburg Stiltewandelingen in Limburg Doe mee aan de Pluk van de Petteflet Natuurprijs STICHTING Zelf je energie opwekken MILIEUFEDERATIE Nieuwe medewerkers bij Milieufederatie Limburg LIMBURG

C O L O F O N limburgs milieu is een uitgave van stichting milieufederatie limburg De Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale Postcode Loterij. Hoofdredactie en eindredactie: Monique Demarteau Aan dit nummer werkten mee: Gert-Jan van Elk, Ferdinand Fahner, Heide Marie Fischer, Jos Hannen, Olaf op den Kamp, Math Mertens, Wim Kuipers, Kim Reiners, Jelle Vegt, Frank Vermeij, Jannie Vos, Ester Wolters Vormgeving & drukwerk: SHD Grafimedia, Swalmen Abonnementen en adreswijzigingen: Limburgs Milieu verschijnt vier maal per jaar. Een jaarabonnement kost €12,50. Betaling geschiedt middels acceptgiro of automatische incasso. Natuuren milieuorganisaties die bij de Milieufederatie zijn aangesloten, ontvangen het tijdschrift gratis. Wil je een abonnement? Gebruik de abonneebon in dit tijdschrift of stuur een e-mail met daarin je naam en adresgegevens naar: [email protected] redactionele bijdragen: Bijdragen kunnen alleen na overleg met de redactie worden ingediend. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel. Plaatsing van een artikel hoeft niet te betekenen dat de vermelde meningen de visie van de redactie of van de Milieufederatie Limburg weerspiegelen. redactieadres: Stichting Milieufederatie Limburg Gevestigd in Het GroenHuis Godsweerderstraat 2 6041 GH ROERMOND T 0475 - 386 410 F 0475 - 386 459 www.milieufederatielimburg.nl [email protected]

diverse projecten van de Milieufederatie Limburg. Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Provincie Limburg.

NieuWsbrieF De Milieufederatie Limburg heeft ook een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief bevat het laatste nieuws over natuur en milieu in Limburg en wordt gemiddeld eenmaal per maand verstuurd. Je kunt je voor deze nieuwsbrief opgeven via: Dit magazine is geproduceerd door SHD Grafimedia onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafimedia getoetst door de SCGM, Certificaatnummer SCGM-MZ:2011.01.01

Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier 2 limburgs milieu

De Nationale Postcode Loterij is medefinancier van

WWW.milieuFeDerATielimburg.Nl

inhoud 4 5 6 8

Kort nieuws Juridische helpdesk Milieufederatie Limburg Nieuwe medewerkers bij Milieufederatie Limburg Subsidie voor schone taxi’s en bestelauto’s USB-stick bij nieuw abonnement

9 10 11 13 14 15 16 17 18 20 21

Doe mee aan de Pluk van de Petteflet Natuurprijs

22

Biologische consumptie in 2012 weer gegroeid Provincie verstrekt duurzaamheidsleningen

23 24 26 27 28

Jouw foto in dit tijdschrift?

30 36 37

Het GroenHuis

38 39

Provinciaal Omgevingsplan wordt integraal herzien

40 41

Kort nieuws

42

Energieneutrale verlichting op Trade Port Noord 30.000 ton minder CO2 door nieuw asfalt

43

Site-seeing

Gezond wonen door verstandig ventileren Kort nieuws Duurzame Dag Roermond 2012 Column Wim Kuipers Natuurwandelingen door Zuid-Limburgse mijnverleden Stilte geeft meerwaarde aan je leven Stiltewandelingen in Limburg Aandacht voor natuur en klimaat in nieuwe regeerakkoord Zelf je energie opwekken? Het kan! Spitsuurstress niet aan kinderen besteed Steeds meer biologische producten in supermarkt

Achtste Nacht van de Nacht groot succes Kort nieuws Nagenoeg hele inpassingsplan Buitenring geschorst Milieufederatie doet mee aan de grootste elektrische proefrit van Nederland

Populariteit biomassa kan grote gevolgen hebben Kasteelpark Elsloo opgeknapt Project ‘Boom in de voortuin’ voor inwoners Weert

Werkatelier windenergie in Roermond Stedelijke hitte-eilanden van Nederland in kaart gebracht

Leidt erosiebestrijding tot meer gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen?

stichting milieufederatie limburg 3

Kort nieuws schenking miLieugroep horst aan de maas De Milieugroep Horst aan de Maas heeft zich onlangs opgeheven. De actiegroep hield zich vooral bezig met behoud van de natuur en de leefomgeving in de gemeente Horst aan de Maas. De Milieufederatie vindt het jammer de Milieugroep als partner te verliezen. De groep was ruim 15 jaar aangesloten bij de federatie. Na de opheffing heeft de Milieugroep een bedrag van 800 euro geschonken aan de Milieufederatie Limburg. De Milieufederatie is erg blij met de schenking en bedankt de Milieugroep Horst aan de Maas van harte voor deze gulle gift. herinrichting sarsven en de banen van start De herinrichting van het gebied Sarsven en de Banen bij Nederweert is van start gegaan. Nieuwe natuur, verbetering van de landbouwstructuur en verhoging van de grondwaterstand staan daarin centraal. De Provincie Limburg, Waterschap Peel en Maasvallei en de gemeenten Nederweert en Leudal werken mee aan de ontwikkeling van het 1.600 hectare grote terrein. De afgelopen tijd is het gebied recreatief en cultuurhistorisch ontwikkeld. Nu begint de totale uitvoering waarvan herverkaveling een groot onderdeel is.

groen Licht voor bouw windmoLens bij grens Er mogen windmolens gebouwd worden aan de Duitse kant van de

petitie voor sLuiting tihange

grens bij Bocholtz. De gemeenteraad van Aken is akkoord gegaan

GroenLinks in Limburg is een petitie gestart om de kerncentrale in

met de wijziging van het bestemmingsplan. Dat maakt de weg vrij

het Belgische Tihange zo snel mogelijk te sluiten. Begin december

voor de bouw van twee windmolens bij de grensplaats Vetschau en

stond de teller op 7.000 handtekeningen. Ook organiseert Groen-

twee op het grensoverschrijdende bedrijventerrein Avantis. Inwoners

Links een demonstratie in Maastricht op zaterdag 12 januari 2013.

van Bocholtz verzetten zich tegen de komst van de hoge wind-

De mars begint om 14.00 uur bij het station. Op de markt zullen de

turbines. Ze vrezen geluidshinder en overlast van slagschaduw.

handtekeningen van de petitie worden aangeboden aan de Veiligheidsregio Zuid-Limburg en aan de Tweede Kamer.

dubbeLe subsidie voor zonnepaneLen

De oude kerncentrale in Tihange, op 45 kilometer afstand van Maas-

Huurders van 22 Limburgse woningcorporaties komen sinds oktober

tricht, kampt met groeiende problemen door ouderdom en slijtage.

in aanmerking voor dubbele subsidie bij de aanschaf van zonnepa-

Daarom is de centrale momenteel tijdelijk gesloten, maar de

nelen. Dat is het gevolg van het project Zonnig-Limburg waarin de

Belgische regering wil de reactoren laten draaien tot 2025. Diverse

corporaties en de provincie samenwerken. Dankzij deze samenwer-

rapporten spreken over sterke tekortkomingen in verband met de

king kunnen de huurders van de deelnemende corporaties twee

veiligheid. Grote, dichtbevolkte stukken van Limburg, België en

subsidies ontvangen; één subsidie komt uit de Limburgse Energie

Duitsland liggen in de directe gevarenzone, aldus de petitie. Je vindt

Subsidie (LES) van de provincie, de andere subsidie wordt beschik-

een link naar de petitie op de website van de Milieufederatie.

baar gesteld door de deelnemende woningcorporaties. De huurder wordt zelf eigenaar van de panelen. Zonnig-Limburg maakt afspraken met verschillende bedrijven zodat huurders goede panelen tegen een scherpe prijs kunnen aanschaffen. topmannen dsm en guLpener in duurzame-100 Lijst DSM-bestuursvoorzitter Feike Sijbesma en bierbrouwer John Halmans van Gulpener staan in de Duurzame 100-lijst van dagblad Trouw. Sijbesma staat op plaats 7. Hij stijgt omdat zijn bedrijf volgens Trouw ‘erg bezig is met biobrandstof, die onder meer gemaakt wordt uit afval van landbouwproductie’. Sijbesma kondigde vervolgens aan dat zijn bedrijf de samenwerking met het VNvoedselprogramma wil voortzetten. Directeur John Halmans van Gulpener is terug in de Duurzame top 100, hij staat op plaats 91. Hij verdient die plek volgens Trouw voor de productie van biologische bieren.

4 limburgs milieu

juridische helpdesk milieufederatie Limburg aangesloten groepen kunnen bij de milieufederatie Limburg aankloppen voor juridische ondersteuning. de milieufederatie vindt het namelijk belangrijk om haar achterban met raad en daad bij te staan in complexe dossiers en juridische vraagstukken op het gebied van onder meer ruimtelijke ordening, milieu en natuurbescherming. Sinds kort loopt er een pilotproject met advocatenkantoor HABITAT. Dit kantoor - met vestigingen in Amsterdam en Heerenveen - is gespecialiseerd in omgevingsrecht. HABITAT ondersteunt de Milieufederatie bij het adviseren van haar achterban inzake (complexe) juridische kwesties. Aangesloten groepen kunnen hier een beroep op doen als de kwestie conform een speciaal hiervoor ontwikkeld stappenplan aan bepaalde eisen voldoet, bijvoorbeeld als het gaat om Natura 2000 of de Ecologische Hoofdstructuur. Voor nietaangesloten groepen blijft altijd de optie zich aan te sluiten om in aanmerking te komen voor juridische ondersteuning. In de praktijk blijkt dat veel zaken door de Milieufederatie zelf afgehandeld kunnen worden. Indien dit echter niet voldoende is, wordt juridisch advies gevraagd van HABITAT. De kwestie wordt voorgelegd aan de helpdesk van het advocatenkantoor middels een schriftelijk meldingsformulier tegen een vooraf vastgesteld tarief. Het kantoor brengt vervolgens juridisch advies uit op basis van een

habitat advocatenkantoor:

quick-scan en parate kennis en adviseert uiterlijk op de tweede

HABITAT advocatenkantoor is gespecialiseerd in omgevingsrecht.

werkdag na binnenkomst van de hulpvraag de desbetreffende

Hoe ga je overlast tegen als jouw omgeving verandert door

beleidsmedewerker van de Milieufederatie.

bestemmingsplannen, bouwplannen of verkeersmaatregelen? Wat doe je als een bestemmingsplan jouw onderneming in het nauw

Nadat het advies met de achterban is geëvalueerd, kan de zaak ge-

brengt? Hoe weet je of je bedrijf voldoet aan de milieuregels?

sloten worden of verder intern worden afgehandeld. Mocht verdere

Constant staan milieu, landschap en natuur onder druk door

juridische ondersteuning nodig blijken, dan zal er een kritische af-

nieuwe initiatieven en ontwikkelingen. Natuurlijk zijn er regels

weging plaatsvinden van de belangen en de financiële mogelijkhe-

om de omgeving te beschermen. Maar wie die regels wil gebrui-

den. Indien een aangesloten groep over wil gaan tot een juridische

ken, komt al snel terecht in een moeras van juridische materie.

procedure, zal zij worden doorverwezen naar advocatenkantoor

Voor een reguliere zaak zijn er bij HABITAT verschillende moge-

HABITAT. Het kantoor gaat dan samen met de groep(en) bekijken

lijkheden. Er zijn complete adviespakketten, maar ook individuele

welke constructies mogelijk zijn en wat er qua financiering geregeld

juridische ondersteuning tegen uurtarief is mogelijk. HABITAT

kan worden. Hierbij worden onder meer de mogelijkheden van een

advocatenkantoor is tevens gespecialiseerd in het opstarten,

collectieve zaak onderzocht waarin meerdere partijen participeren,

leiden en bijstaan van groepen gelijkgestemde betrokkenen. Het

onder wie eventueel de Milieufederatie zelf.

formeren van een collectief is aantrekkelijk vanwege bijvoorbeeld de mogelijkheid om samen de krachten te bundelen en werk te Monique Demarteau Milieufederatie Limburg

verdelen, politiek draagvlak te organiseren en de kosten pro rato over de deelnemers of deelnemende verzekeraars te verdelen. Het kantoor werkt in dit verband samen met alle grote rechtsbijstandsverzekeraars. HABITAT advocatenkantoor biedt namens de Raad voor Rechtsbijstand gesubsidieerde milieurechtsbijstand aan, zoals advieswerk en volledige bijstand in procedures. Deze rechtsbijstand is bedoeld voor (groepen) particulieren, stichtingen en verenigingen met een statutaire milieubeschermingsdoelstelling mits voldaan is aan de inkomens- en vermogensvoorwaarden van de Raad voor Rechtsbijstand (www.rvr.org).

stichting milieufederatie limburg 5

nieuwe medewerkers bij milieufederatie Limburg de werkzaamheden van de milieufederatie worden uitgevoerd door een klein team van professionele medewerkers onder leiding van directeur hans heijnen. de beleidsmedewerkers zijn generalisten met daarnaast specifieke deskundigheid op een inhoudelijk thema zoals ruimtelijke ordening, energie of communicatie. in 2012 vonden diverse personeelsmutaties plaats. hoog tijd om de nieuwe medewerkers eens voor te stellen.

even voorsteLLen: kim reiners

Reiners heeft ruime ervaring in de finan-

Reiners is geboren en getogen in Maas-

Na ruim twaalf jaar bij de Milieufederatie

ciële wereld. Ze werkte zeven jaar voor de

tricht maar woont inmiddels al vele jaren

Limburg te hebben gewerkt, stopte Annie

accountantskantoren Foederer DFK (Eind-

met partner Stef en hun twee kinderen

Malskat in maart jongstleden als medewer-

hoven/Roermond) en Deloitte (Roermond)

Gwen (3,5) en Jerom (1,5) in Herten. Naast

ker financiën. Haar vervangster Kim Reiners

en twee jaar op de financiële afdeling van

goochelen met cijfertjes is ze gek op verre

is inmiddels alweer bijna een jaar aan de

het grote Amerikaanse bedrijf Fei Company

reizen. Zo ging ze onder meer al naar Cuba,

slag bij de Milieufederatie. De 36-jarige

in Eindhoven. Daarnaast is ze ZZP’er en

Dominicaanse Republiek en Lapland. Met

bestiert ze een klein administratiekantoor.

twee kleine kinderen gaat het reizen wat

De omschakeling van het commerciële

minder gemakkelijk, maar dat weerhoudt

bedrijfsleven naar een non-profit organisa-

haar er niet van om meermaals per jaar de

tie als de Milieufederatie was even wennen,

koffers te pakken. ,,Tegenwoordig doen we

maar voelt inmiddels vertrouwd. ,,Het is

korte tripjes naar bungalowparken in de

fijn om te werken in een kleine organisatie

buurt. Heerlijk om er even uit te zijn, en de

met enthousiaste medewerkers met hart

kinderen vinden het ook altijd geweldig.”

voor natuur en milieu. Alle medewerkers

De hoop om nog eens verre reizen te gaan

zijn zeer deskundig en gedreven. Daarnaast

maken, heeft ze zeker nog niet opgegeven.

hebben ze een brede ervaring die ze op

,,Nee hoor! Zodra de jongste een paar jaar

vele terreinen kunnen inzetten. Daar pro-

ouder is, gaan we weer.”

beer ik hen zoveel mogelijk bij te ondersteunen. Een leuke en dankbare taak!”

even voorsteLLen: jos hannen

Tuinieren (VELT). Met VELT hebben we vorm

federatie kan ik mijn kennis en ervaring in-

Sinds 1 oktober versterkt de uit Echt

gegeven aan vele duurzame initiatieven

zetten om belangrijke doelstellingen op het

afkomstige Jos Hannen (53) tijdelijk het

op het gebied van duurzaam tuinieren en

terrein van duurzame energie te bereiken.

team als beleidsmedewerker energie en

biologische voeding”.

De veelzijdigheid van deze functie én het

klimaat. Hannen startte in de bouwbranche,

Naast al die drukke werkzaamheden heeft

inspelen op onverwachte ontwikkelingen

maar kwam uiteindelijk terecht bij de

Hannen nog voldoende tijd om te ontspan-

geven mij veel energie. Maar bovenal zet ik

gemeentelijke overheid waar hij werkte

nen. Het liefst gaat hij tuinieren, fietsen en

me graag in voor alle bij de Milieufederatie

als gebouwenbeheerder en projectleider.

kanoën. ,, Ik heb op de Rijn, Oder, Elbe en

aangesloten organisaties.”

,,Naast mijn parttime jobs heb ik altijd

Donau gevaren. Meerdaagse trektochten

veel tijd besteed aan vrijwilligerswerk bij

van 500 tot 800 kilometer zijn mijn passie.

diverse milieuverenigingen en aan mijn

Met mijn vriendin Miryam kan ik intens

eigen bouw-adviesbureau. Begin jaren ’90

genieten van de kunst en de cultuur die wij

heb ik enkele jaren als voorzitter van een

onderweg tegenkomen.”

plaatselijke organisatie gestreden tegen de vuilverbrander in Maasbracht. We hebben

Bij de Milieufederatie ondersteunt Hannen

toen zo’n 4.500 handtekeningen opgehaald

zijn collega Jelle Vegt (beleidsmedewerker

tegen de centrale. Verder heb ik met onder

milieu en duurzaamheid) bij energiepro-

meer Hub Bemelmans samengewerkt om

jecten zoals HIER Opgewekt en Energiebe-

de Provincie Limburg te adviseren over

sparend Winkelen. Hij doet dit twee dagen

preventie en hergebruik. Ook was ik secre-

in de week voor de duur van een half jaar.

taris van de Vereniging Ecologisch Leven en

,,Met mijn werkzaamheden voor de Milieu-

6 limburgs milieu

even voorsteLLen: Ferdinand Fahner

die begin 2012 de organisatie verlaat om

Ook nieuw bij de Milieufederatie Limburg is

elders te gaan werken.

de van oorsprong Friese Ferdinand Fahner. De 50-jarige Fahner ondersteunt de

Op de foto vaart Fahner in een bootje op

Milieufederatie enkele uren per week bij

het vulkanische Taalmeer in de Filippijnen,

het gebruik van de Geografische Informatie

doordat ik informatica als bijvak had geko-

een land waar hij regelmatig komt, samen

Systemen (GIS). Zijn wieg stond in de Friese

zen en had geleerd in Fortran te program-

met zijn Filippijnse echtgenote Dorie - die

hoofdstad Leeuwarden, maar het gezin

meren kon ik vrij snel na mijn opleiding aan

hij leerde kennen via een werkgroep van

verhuisde al gauw naar het platteland waar

de slag bij het Rijksinstituut voor Natuur-

IFES - en dochters Rachael en Tamara.

hij opgroeide tussen ‘raszuivere boerenpum-

beheer in Leersum. Na vier jaar van tijdelijke

Muziek is een grote hobby. ,,Thuis ben ik

mels’. ,,Het plattelandsleven heeft de kiem

contracten hier en daar kwam ik in 1990

geregeld achter het klavier te vinden, een

gelegd voor mijn liefde voor de landbouw

bij Taken Landschapsplanning in Roermond

passie die al op jeugdige leeftijd begon en

en de groene omgeving”, aldus Fahner. ,,Op

terecht. Aangezien men hier op initiatief

geleidelijk resulteerde in de ambitie om alle

mijn zeventiende vertrok ik naar Wagenin-

van Hans Heijnen (directeur Milieufederatie-

toccata’s, fuga’s en triosonata’s van de grote

gen voor een studie landschapsarchitec-

red.) ArcInfo had aangeschaft, kon ik mij

Johan Sebastian Bach te kunnen spelen.

tuur. Na anderhalf jaar kwam ik erachter

in GIS gaan bekwamen, na nog snel even

Een volstrekt roekeloze doelstelling als je

dat dit toch niet helemaal mijn ding was

een spoedcursusje te hebben gedaan in

geen fulltime musicus bent en er ook nog

en maakte ik de switch naar cultuurtech-

Wageningen. Ik hield me met name bezig

tijd voor andere hobby’s over moet blijven,

niek. Ik studeerde medio jaren ‘80 af met

met het in kaart brengen van de effecten

want een rabiate boekenwurm ben ik zeker

natuurbouw en natuurbeheer als hoofdvak-

van ontzanding op de kwetsbare natte heide-

ook. Maar deze onhebbelijke eigenschap om

ken op een scriptie over de ecohydrologie

vegetaties van de Bergerheide.” Sindsdien

je grenzen niet te willen accepteren, kan ik

van een laagveenmoeras in het zuidwesten

heeft GIS altijd als een rode draad door het

gelukkig goed gebruiken in de advieswereld

van Friesland. Dat was in de tijd van ruim

advieswerk van Fahner gelopen. Hij volgt bij

waar het absoluut not done is om nee te

800.000 werklozen in Nederland! Mede

de Milieufederatie Tim van der Velden op

verkopen.”

even voorsteLLen: jannie vos

herdershonden Ursan en Quana. Tijdens

gevisualiseerd worden. Zo is namelijk

Sinds een paar maanden werkt Jannie Vos

haar afstudeerproject richtte ze zich op

gebleken dat het toevoegende waarde

(31) bij de Milieufederatie als beleidsmede-

de bescherming van de tijger. Weliswaar

heeft om bijvoorbeeld de Ecologische

werker natuur en ruimtelijke ordening.

komt de tijger niet in Nederland voor,

Hoofdstructuur op detailniveau inzichtelijk

Zij vervangt beleidsmedewerker Toine

maar ook natuurbescherming in Nederland

te maken. Zulk kaartmateriaal wordt door

Wuts die wegens ziekte een stapje terug

kan op haar onvoorwaardelijke support

de achterban erg gewaardeerd. Tevens ben

heeft moeten doen. Vos heeft de Bachelor-

rekenen. Jannie werkt vooralsnog tijdelijk

ik over het algemeen het aanspreekpunt als

opleiding Biologie aan de Universiteit

bij de Milieufederatie Limburg, en heeft

een aangesloten groep een beroep doet op

van Utrecht afgerond, alsmede een

het daar behoorlijk druk. Ze heeft een

de eerstelijns juridische helpdesk.”

Masteropleiding Bos en Natuurbeheer

aantal nieuwe projecten op zich genomen,

aan de Wageningen Universiteit met

alsmede een aantal dossiers van Wuts. Zo-

In haar vrije tijd geniet Vos van dansen

specialisatierichting beleid. Vos groeide

doende is ze onder meer betrokken bij de

en uitgaan met vrienden. Ook gaat ze

op in Brunssum en Geleen om vervolgens

projecten N280-West en de N266 Randweg

graag op reis. Zo was ze eerder in Amerika,

Limburg te verlaten voor haar studies en

Nederweert. ,,Verder houd ik me bezig met

Canada en verbleef ze een half jaar in

reizen. Inmiddels woont ze weer in Bug-

vraagstukken waarbij behoud en verster-

Australië.

genum samen met partner Pieter, tweejarig

king van natuurwaarden centraal staan en

,,Het liefst trek ik naar de bergen, bijvoor-

zoontje Kevin, kat Simba en de twee Duitse

bied ik ondersteuning aan de achterban

beeld naar de Alpen. Niet om te luieren aan

bij hun strijd voor behoud van natuur en

de mooie meren, maar om de avontuurlijke

een gezond leefklimaat. Ook ben ik gestart

aspecten ervan op te zoeken. Ik ga graag

met het aanleren van GIS (geografische

klimmen en hiken, maar ook canyoningen.

informatiesystemen-red.) zodat ik aange-

Dat is afdalen in door rivieren gevormde

sloten groepen en andere belangstellenden

bergkloven, met hier en daar een sprong

kan voorzien van interessant kaartmate-

van een rots of een sliding en waar nodig

riaal waarbij specifieke natuurwaarden

door middel van abseilen.” stichting milieufederatie limburg 7

subsidie voor schone taxi’s en bestelauto’s de provincie Limburg heeft een subsidieregeling in het leven geroepen die korting geeft bij de aanschaf van aardgas- en groengasauto’s en elektrische voertuigen die vrijgesteld zijn van belastingen op personenauto’s en motorrijwielen (bpm). De subsidie bedraagt maximaal 1.250 euro voor aardgas- en

rijden op groengas levert niet alleen een betere luchtkwaliteit

groengasvoertuigen en maximaal 3.000 euro voor elektrische

op, maar levert ook een bijdrage aan de vermindering van de

voertuigen. Doel van de subsidieregeling is het bevorderen van

CO2-uitstoot van het snelverkeer.

de aanschaf van schone voertuigen zodat de luchtkwaliteit in Limburg verbetert. De Provincie Limburg sluit met deze regeling aan op de subsidieregeling van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu dat voor deze categorie dezelfde subsidiebedragen uitkeert. Door gebruik te maken van beide regelingen kan een voordeel van 2.500 euro op aardgas- en groengas voertuigen en 6.000 euro op elektrische voertuigen behaald worden. Met de subsidieregeling wil de Provincie Limburg het rijden op schone brandstoffen stimuleren. In Limburg zijn inmiddels 6 aardgasvulpunten namelijk in de gemeenten Venlo, Horst, Melick, Sittard-Geleen, Maastricht en Heerlen. Een aantal van deze vulpunten levert groengas. Groengas is geproduceerd uit biomassa en is een hernieuwbaar alternatief voor aardgas. Het

een abonnement op het Limburgs milieu? Dat kan! Graag zelfs, want met het abonnement steun je de Milieufederatie Limburg met haar doelstellingen. Samen met de circa 100 bij haar aangesloten organisaties zet de Milieufederatie Limburg zich al ruim 40 jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu én ecologische duurzaamheid in Limburg. Een jaarabonnement op Limburgs Milieu kost 12,50 euro. Je krijgt Limburgs Milieu dan ieder kwartaal thuisgestuurd. Als je een abonnement neemt vóór 1 maart 2013, ontvang je een handige 4GB USB-stick met Milieufederatie-logo als welkomstgeschenk.

❏ Ja, ik neem een abonnement op het Limburgs Milieu voor 12,50 euro per jaar Naam

:

Adres:

:

Postcode

:

Woonplaats : Telefoon

:

E-mail

:

Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden aangegaan tot wederopzegging.

✁

Deze bon in een ongefrankeerde envelop opsturen naar: Milieufederatie Limburg Antwoordnummer 10053 6040 XT Roermond

Handtekening:

8 limburgs milieu

Datum:

doe mee aan de pluk van de petteflet natuurprijs de natuur en milieufederaties lanceren samen met het bekende radioprogramma vroege vogels een natuur- en landschapsprijs - de pluk van de petteflet natuurprijs - voor mensen die zich concreet inzetten voor natuur en landschap in nederland. Samen met Vroege Vogels wordt in het voorjaar van 2013 de Pluk van de Petteflet Natuurprijs uitgereikt aan de persoon of de groep die de beste bijdrage heeft geleverd aan natuur en landschap in Nederland. Aan deze prijs is tevens een bedrag voor de uitvoering of het verder uitrollen van de activiteit verbonden van 3.000 euro. De prijs is vernoemd naar het gelijknamige kinderboek uit 1971 van schrijfster Annie M.G. Schmidt en illustrator Fiep Westendorp. © Fiep Amsterdam bv; Fiep Westendorp Illustrations

In het boek zet de hoofdrolspeler Pluk zich met succes in om het betegelen van een groen gebiedje achter de Petteflet te voorkomen. Tijdens het 40-jarig jubileum van de Gelderse Natuur en Milieufederatie op 2 december vorig jaar is met succes de eerste Pluk van de Petteflet Natuurprijs toegekend aan Jochem Kuhnen voor zijn inspanningen voor het verbeteren van de nestgelegenheid voor stadsvogels (gierzwaluwen, huismussen, etcetera). Hij kwam met concrete voorstellen en vroeg aandacht voor de vogels bij nieuwbouw- en verbouwingsprojecten van projectontwikkelaars, architecten, aannemers en gemeenten. Dit heeft in Nijmegen al geleid tot concrete resultaten. Voordeel is dat het hierbij niet gaat om grote sommen geld, noch om moeilijk inpasbare zaken, maar om eenvoudige maatregelen met verwaarloosbare meerkosten. Jochem Kuhnen was de winnaar van drie genomineerden; hij kreeg de meeste publiekstemmen. De jeugd- en aanmoedigingsprijs ging naar Dante van Gemert voor zijn succesvolle inspanningen om een

april 2013 maakt Vroege Vogels bekend wie de Pluk van de Petteflet

natuurspeelterrein te krijgen.

Natuurprijs gewonnen heeft en wordt de prijs plus de bijbehorende 3.000 euro uitgereikt.

Wil je dit jaar ook meedingen naar de Pluk van de Petteflet Natuurprijs? Stuur dan vóór 15 februari 2013 jouw idee of jullie project naar de Milieufederatie Limburg. Uit alle inzendingen wordt door

seLectiecriteria pLuk van de petteFLet natuurprijs

een provinciale jury een top drie samengesteld. Het idee/project dat

Bij de beoordeling van de inzendingen voor de Pluk van de

als beste uit de bus komt, wordt ingediend bij de landelijke jury. De

Petteflet Natuurprijs (landelijk) wordt onder meer gelet op de

drie beste Limburgse inzendingen krijgen sowieso een aanmoedi-

volgende zaken:

gingsprijs. De winnaar krijgt het boek Pluk van de Petteflet en een

• Het gaat om een bestaand project dat wil gaan uitbreiden,

geldprijs van 100 euro, de tweede plaats is goed voor 75 euro en de

of een startend project waarvoor de plannen al concreet zijn

derde plek levert 50 euro op.

uitgewerkt en dat in 2013 zichtbare resultaten op zal leveren.

Stuur je idee per post naar de Stichting Milieufederatie Limburg t.a.v. Ester Wolters. Het adres is Godsweerderstraat 2, 6041 GH Roermond. Je idee per e-mail insturen kan ook: [email protected].

• Het project mag gezien het karakter van het boek Pluk van de Petteflet van Annie M. G. Schmidt best wat tegendraads zijn. • Projecten die een innovatief karakter hebben scoren hoger. Het kan hier zowel gaan over: het betrekken van burgers/ bedrijven/scholen, het aanboren van gelden of financierings-

De landelijke jury - bestaande uit onder meer Flip van Duijn (zoon van Annie M.G. Schmidt) en Joris Hogenboom (voorzitter Natuur en Milieufederaties) - kiest in maart 2013 uit twaalf kandidaten (uit elke provincie één-red.) 3 tot 5 genomineerden voor de landelijke Pluk van de Petteflet Natuurprijs. Het publiek kan vervolgens via de website van Vroege Vogels stemmen op deze genomineerden. In

constructies, de borging van beheer op de langere termijn, creatieve oplossingen t.a.v. regelgeving, etcetera. • Zowel kleinschalige projecten met relatief lage kosten, als grootschalige projecten komen in aanmerking. • Het te winnen geldbedrag moet ingezet worden voor de uitvoering van het project. stichting milieufederatie limburg 9

gezond wonen door verstandig ventileren gemiddeld brengen nederlanders ongeveer 80 procent van hun leven door in een gesloten woon- of werkruimte. de eisen die de overheid stelt aan ventilatie in gebouwen en woningen zijn echter minimaal. deze geringe aandacht voor luchtkwaliteit en luchtverversing in onze leefomgeving leidt dan ook vaak tot vage gezondheidsklachten. De overheid wil het energieverbruik verlagen. Om dit te bereiken wor-

Aanzuig- en afblaasventilatoren zijn vaak ingebouwd in een speciale

den woningen tegenwoordig beter geïsoleerd en wordt de luchtdicht-

eenheid. Hierin wordt de koude verse lucht opgewarmd door warmte

heid opgevoerd. Hierdoor vermindert de natuurlijke ventilatie door

op te nemen uit de vervuilde afblaaslucht. Er is veel onderzoek ver-

kieren van ramen en deuren. Bij de oude bouwtechnieken wordt bij

richt naar ventilatiesystemen en de conclusie was opzienbarend:

een matige wind de totale inhoud van een woning om de twee uur

mechanische ventilatie en balansventilatie geven vaak aanleiding tot

ververst. De bewoner kan de natuurlijke ventilatie een handje helpen

klachten. De hoofdoorzaak is bijna altijd gelegen in een slecht ont-

door ramen en deuren tijdelijk te openen, maar hij zal dit doorgaans

werp of in een slecht onderhoud van de installatie. De klachten over

niet vaak doen in de winterperiode. Om dit te compenseren worden

het ventilatiesysteem variëren van gezondheidsklachten tot geluids-

woningen vaak uitgerust met een mechanisch ventilatiesysteem.

overlast door ventilatoren en luchtkanalen. Men ervaart vaak dat de

Vaak worden deze systemen zo aangepast dat de binnenkomende

luchtverdeling niet goed ontworpen is. Hierdoor ontstaat een te lage

verse lucht wordt opgewarmd met de lucht die uit de woning wordt

luchtverversingsgraad. Soms ervaart men ook tochtverschijnselen,

afgevoerd. Dit gebeurt door beide luchtstromen door een warmtewis-

omdat de luchtinblaassystemen verkeerd ontworpen zijn.

selaar te leiden. In dit apparaat geeft de warme lucht zijn warmte af aan de koude aangezogen buitenlucht voordat deze de woning

gezondheidsprobLemen

verlaat. Dit noemen we de balansventilatie met warmteterugwinning.

Goed ontworpen luchtverversing is belangrijk omdat de kwaliteit van

Dit principe leidt tot het besparen van energie.

de lucht door verschillende bronnen wordt aangetast. Zo belasten

Bij balansventilatie wordt de verse lucht met behulp van een ventila-

mensen zelf de kwaliteit van de lucht doordat zij zuurstof verbruiken,

tor via kanalen en inblaasroosters naar de zogenaamde droge ruimtes

CO2 en waterdamp afgeven, warmte produceren en soms lichaams-

in de woning gezogen. Dit zijn: woonkamer, slaapkamers, studeer- en

geur verspreiden. Maar het binnenklimaat wordt door meer factoren

speelkamers. De vervuilde lucht wordt vervolgens afgezogen door een

beïnvloed. Sommige bouwmaterialen wasemen radon uit. Dit is een

ventilator via de natte ruimtes, zoals keuken, badkamer en wasruim-

radioactief gas. Meubels, tapijten en muren (schilderwerk) wasemen

tes. Via doorstroomruimtes (gangen en traphallen) verplaatst de lucht

kleine hoeveelheden organische stoffen uit. Schoonmaak- en

zich van de droge naar de natte ruimtes. Intussen wordt verse lucht

wasmiddelen laten vaak resten achter. Lage concentraties van deze

aangezogen door filters. Deze filters moeten regelmatig gezuiverd of

stoffen beïnvloeden de kwaliteit van het binnenklimaat.

vervangen worden, in steden zelfs om de zes weken. Ook de luchtka-

Met koken op gas in de woning wordt het gas verbrandt tot CO2 en

nalen moeten om de zes maanden gereinigd worden.

waterdamp. Er komen ook andere verbindingen vrij, zoals stikstof-

10 limburgs milieu

dioxide en koolmonoxide. Deze moeten allemaal naar buiten worden

woning. Met een eenvoudige vochtigheidsmeter, thermometer en

afgevoerd. Door een pallet van verontreinigingen in woningen kunnen vage gezondheidsklachten optreden. De bekendste klachten zijn:

een CO2-meter kun je de effecten van de isolatie en de ventilatie in je woning goed controleren. Het is altijd raadzaam om bij energie-

branderig gevoel in ogen en keel, irritatie van gevoelig weefsel of

besparende maatregelen duidelijke kwaliteitseisen te formuleren ten

slijmvliezen, licht gevoel van duizeligheid en (over)vermoeidheid. Een

aanzien van het binnenklimaat.

hele waslijst aan klachten dus, die het gevolg kunnen zijn van het

Richtgetallen voor een goed binnenklimaat zijn:

binnenklimaat.

- CO2 gehalte moet minder dan 1200 ppm zijn. Hogere concentraties duiden op een slechte ventilatie;

Daarnaast is er nog een aantal bronnen die het binnenklimaat

- De temperatuur ligt tussen de 18 en 22 graden Celsius;

beïnvloeden. Woningen aan drukke straten en in industriegebieden

- De relatieve luchtvochtigheid moet liggen tussen 35 en 70 procent.

of andere stoffige omgevingen zuigen soms verontreinigde lucht aan. Ook produceert de woning stofdeeltjes door de slijtage van bekleding (vloerbedekking, gordijnen, meubilair) en de aanwezigheid van menselijke huid- en haarschilfers. Sommige deeltjes zijn zo klein dat ze blijven zweven en worden ingeademd. Hierdoor kunnen longklachten ontstaan. Een goed ontworpen filterinstallatie en het regel-

Als deze hoger is, kan dit duiden op een slechte ventilatie of op bouwfouten; - Het geluidsniveau van het ventilatiesysteem moet lager zijn dan 30 dBA (vooral in de slaapkamers); - De luchtsnelheden in de woonruimtes moeten kleiner zijn dan 0,2 meter per seconde, anders ervaart men een tochtgevoel.

matig verwijderen van stof in de woning zijn daarom aan te bevelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Een gemiddeld gezin produceert ongeveer 10 liter water per dag

Math Mertens Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

via huid en ademhaling. Bij te weinig ventilatie ontstaat een hoge luchtvochtigheid (RH>70 %). Hierdoor kan op koude plekken in de woning condensatie van water optreden. Koude plekken zijn vaak het gevolg van een verkeerde isolatie. Door condensatie ontstaat een gunstige conditie voor schimmelvorming. Dit leidt tot materiaalschade. Ook kunnen dode schimmelsporen gaan zweven en daardoor ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, bijvoorbeeld eczeem en ademhalingsproblemen. Je mag dus concluderen dat een goede balansventilatie naast energiebesparing alleen een aangenaam binnenklimaat oplevert als het deskundig ontworpen is. Het is daarom aan te raden om bewust aandacht te besteden aan het binnenklimaat van een geïsoleerde stichting milieufederatie limburg 11

Kort nieuws ‘opsLag jodiumpiLLen in Limburg bangmakerij’

maastricht zoekt Locaties stadsLandbouw

,,De opslag van jodiumpillen in Zuid-Limburg is onzin en maakt de

De gemeente Maastricht gaat een onderzoek doen naar mogelijke

bevolking nodeloos ongerust,” aldus radioloog Klaas Franken van

locaties voor stadslandbouw. Wethouder Gerdo van Grootheest zei

het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Naar aanleiding

dit tijdens een raadsvergadering naar aanleiding van een motie van

van de problemen in de kernreactor in Tihange, 45 kilometer van

de GroenLinks-fractie. Die ziet stadslandbouw als een uitstekende

Maastricht, is besloten om jodiumpillen in Zuid-Limburg op te slaan.

tijdelijke invulling voor braakliggende terreinen in Maastricht.

Nu is de opslag voor heel Nederland in Zoetermeer gecentreerd. De

Volgens die partij gaan inwoners bewuster met voedsel om als

GGD Zuid-Limburg verwacht dat binnenkort in onze provincie zo’n

gewassen in eigen omgeving worden verbouwd.

opslag kan worden gerealiseerd. Radioloog Franken vindt het allemaal maar bangmakerij. ,,Ook is decentrale opslag veel te kostbaar,” aldus Franken op BNR Nieuwsradio. nieuw bestemmingspLan voor circuit de peeL Het bestemmingsplan voor circuit De Peel in Venray is klaar. Motorcrosses en stockcarraces blijven toegestaan op het circuit aan de Bakelsedijk in Merselo. Het bestemmingsplan laat wel minder lawaaisportevenementen per jaar toe dan voorheen. Het circuit moet vanaf nu ook plaats bieden aan andere sporten zoals wielrennen en skaten, aldus het gemeentebestuur van Venray. subsidie voor opLaadpunt eLektroFiets Horecaondernemers in Limburg krijgen een flinke subsidie voor het plaatsen van oplaadpalen voor elektrofietsen. De subsidie is een initiatief van de Limburgse Kamer van Koophandel en de Provincie

waterbuFFers ter voorkoming van wateroverLast

Limburg. De subsidie wordt tot 1 januari 2013 verstrekt en moet het

Waterbuffers moeten Limburg beschermen tegen overstromingen

horecabezoek verhogen doordat elektrofietsers de oplaadpunten

bij hevige regenbuien. Door de klimaatverandering treden beken en

ook als pleisterplaats gebruiken. De gesubsidieerde oplaadpalen

rivieren steeds vaker buiten hun oevers. En ook komt het vaker voor

werken op zonne-energie.

dat de afvoer het water niet kan verwerken. Om in Limburg toch droge voeten te houden, is het Waterschap Roer en Overmaas bezig om tientallen regenwaterbuffers te vergroten of opnieuw aan te leggen. In september is in Oirsbeek zo’n buffer in gebruik genomen. subsidie voor duurzaam dierencentrum born De Provincie Limburg heeft 450.000 euro subsidie gegeven voor het nieuwe dierenbeschermingscentrum in Born. Dat wordt zo duurzaam mogelijk gebouwd. Het centrum aan de Langereweg wordt de nieuwe opvangplek voor zwerfhonden en -katten in Zuid- en Midden-Limburg. Het is een initiatief van de Dierenbescherming Limburg. De totale bouwkosten bedragen ruim 3,5 miljoen euro. De verwachting is dat nog dit jaar de eerste schop de grond ingaat. De

subsidie voor vrijLoopstaL koeien

bouw duurt ruim een half jaar.

Het project ‘Emissiearme biobodem en klimaatgestuurde bovenbouw’ krijgt 15.000 euro subsidie van de Provincie Limburg. Doel

uiLen weer uitgezet in de natuur

van het project is om een ander soort koestal, de zogenaamde

Dierenbescherming Limburg heeft in september 20 uilen vrijgelaten

vrijloopstal, geschikt te maken voor gebruik in Nederland. Daarvoor

na een lange revalidatie. De dieren zijn verzorgd in het Natuurcen-

moet de bodemkwaliteit in alle seizoenen op peil blijven en moet er

trum in het Belgische Opglabbeek nadat ze daar in slechte toestand

zo min mogelijk ammoniakuitstoot plaatsvinden. De compost dient

of zwaar gewond werden binnengebracht. De roofvogels zijn

als waardevolle meststof afgezet worden. Een vrijloopstal is een stal

medisch verzorgd en hebben vervolgens maanden moeten revalide-

zonder ligboxen. De koeien lopen en liggen op een zachte bodem,

ren om weer in de natuur te kunnen worden teruggezet. Dat

een natuurlijke omgeving. Op basis van kennis en ervaring uit het

gebeurde in de herfst omdat uilen dan makkelijker voedsel kunnen

buitenland wordt in Heibloem momenteel een vrijloopstal gereali-

vinden op de gemaaide maïsvelden. De uilen zijn geringd zodat

seerd.

Dierenbescherming Limburg de roofvogels kan blijven volgen.

12 limburgs milieu

duurzame dag roermond 2012 op zaterdag 10 november werd voor de derde keer de duurzame dag roermond georganiseerd. plaats van handeling was dit keer het citaverde college in roermond. tijdens de duurzame dag laten bedrijven uit de regio zien hoe burgers uit roermond en omstreken zélf op het gebied van duurzaamheid zaken kunnen aanpakken. In 2012 was de informatiemarkt nog groter

je jezelf minder afhankelijk van het energie-

dan in de voorgaande jaren. Het Citaverde

bedrijf door te investeren in zonnepanelen,

College aan de Jagerstraat in Roermond

windenergie of woningisolatie? Waar koop

was dit jaar de plaats waar alles ge-

je producten die het milieu minder belasten

beurde. Naast infostands van bedrijven en

zoals biologische kleding of groente, maar

organisaties waren er workshops, werden

ook elektrische auto’s en bamboevloeren?

er lezingen gegeven en is voorgelezen

Waar gaat mijn afval naar toe?

door Maurits van Huijsstee, schrijver van

De Duurzame Dag werd geopend door

het kinderboek ‘Diego zonnesteek en de

activisten van Greenpeace. Zij hadden hun

Magische bril’.

nieuwste aanwinst ijsbeer Nora meege-

Voor de kinderen waren er leuke activitei-

nomen. Deze prachtige, niet van echt

ten zoals bootjes maken, kleien en kleuren.

te onderscheiden ijsbeer, kwam tijdens

Ook was er een beestenhoek met konijnen

de opening het toneel oplopen en deed

en cavia’s. De Duurzame Dag Roermond

iedereen verstommen met zijn levensechte

wordt ieder jaar georganiseerd onder auspi-

verschijning.

ciën van de Stichting RoerOm.

Foto’s: Marion van Kempen

Tal van thema’s kwamen aan bod. Hoe maak

stichting milieufederatie limburg 13

Foto: Fotobureau Kuit, Roermond

Column Wim Kuipers stadslandbouwhuishoudschool De jaren vijftig schijnen terug te komen. Het hoe, waarom en

eindelijk eens wordt weggespoten. En hun hond is toch veel

waar precies, dat is me nog niet duidelijk: daar zie ik te weinig

belangrijker dan een vliegend vroedmeesterkorenhert?

tv voor. Ik heb wel een paar glimpen opgevangen van Halbe

Ik vraag me dus af: hoe bereikt de milieubeweging de kiezer

Zijlstra, en warempel: hij lijkt op een Amerikaanse filmster uit

weer? Laten we eens wat mijmeren. De EHS kan toch doorgaan.

die nu (kennelijk) weer actuele jaren ‘50, een Clark Gable zonder

Ja! Hoe? Geen idee. Nieuwe ecoducten? Herten kunnen vanaf

snor – zoek maar op Wikipedia.

de Veluwe de vette kleigronden bij het Veluwemeer bereiken,

Het zou ook met de crisis te maken kunnen hebben, hoewel:

maar er zijn te veel herten die dat willen. Dus worden die bij

we zijn in welvaart niet verder teruggevallen dan pakweg 2007.

de entree al afgeschoten. Herten als Afrikaanse vluchtelingen.

Ik heb wekenlang door míjn jaren vijftig gedwaald - helaas:

Maar zijn die ecoducten wel het doel waarna we streven:

weinig gezien van wat ik nu zie. Maar dan ineens pats boem:

soortenrijkdom, zwakkere dieren ... ja wat? Onderzoekers zeggen

GroenLinks Maastricht wil stadslandbouw. Met stadslandbouw

dat alleen de brutaalste dieren gebruik maken van ecoducten.

bedoelen ze een ‘tijdelijke invulling’ voor braakliggende

In Nederland: wilde katten en vossen. Marktwerking? Vossen

terreinen. Wie daar moet gaan boeren zien we wel, want er is

kunnen bij het Veluwemeer een driesterrenmaaltijd vinden:

een belangrijker doel. GroenLinks denkt dat inwoners ‘bewuster

eieren (met jongen) van zeldzame zwanen, zo lees ik.

met voedsel omgaan als gewassen in eigen omgeving verbouwd

Dat lezen anderen ook. Wat is dat voor gedoe? Dertig

worden’ - ja zeker.

miljoen voor een ecoduct dat alleen voor de patsers in de

Ik begrijp daar nog niet veel van. Zal aan mij liggen. Ik ben er

dierenwereld is? Moeten ze krom liggen voor wilde katten?

wel warm voorstander van, want de burger heeft nauwelijks

Wat voor verhaal heeft de milieubeweging nog? Wie zijn dat

verstand van wat de boer doet. Hij kent - met dank aan de

trouwens, die bewegers? Ik zie ze nog bij het eeuwfeest van

KRO - alleen diens seksleven, niet wat hij buiten allemaal

Natuurmonumenten uit de bussen stappen, bij de ENCI in

doet. De media idem dito. Grote kop in NRC Next: ‘Bij de

Maastricht. Stokken met keurig geklede bejaarde mannen eraan

aardappelboer zit goud in de grond’ - niets minder. De hijgende

vast. Oude jonkheren die nu van weides praten - wie gelooft

journalist adviseert: Ga een patatje halen nu het nog kan. De

daar nog in?

aardappelprijs breekt records door het natte weer. De boeren

Nee, ik ben bang dat de generatie tussen 45 tot 60 jaar milieu

hoor je niet klagen. Een waarlijk dom artikel. Als je tevoren een

niet bijster aan het hart ligt. Dat zijn de mensen die opgegroeid

contract afsluit over de prijs van je aardappelen, wat meestal

zijn in een ontzuilde maatschappij. Ze horen nergens bij. En

gebeurt, en je moet (ik citeer) ‘een titanenstrijd tegen de regen

toen kwam er plots de stadslandbouw. Maar willen ze daar dan

voeren’, dan oogst je nog minder dan klatergoud. Waarom

aan? Nee: dat moeten we aan de jeugd overlaten. Terug naar

vragen journalisten niet hoeveel gram aardappel in een patatje

de jaren vijftig. Kleinschalig. Sappelen voor je aardappelen. Ik

zit? Als de aardappels een dubbeltje duurder worden per kilo,

stel voor dat er in Maastricht meteen begonnen wordt met een

wat is dan de schade voor de geplaagde burger? Twee cent,

stadslandbouwhuishoudschool. Plantsoenen planten we vol

misschien drie? In de jaren vijftig rekenden we dat halverwege

voedsel, anders groeit er toch maar drek en onkruid. We weten

klas vijf al uit. Ik bedoel: de journalisten en burgers hebben

straks weer hoe aarde smaakt, of dat in een krop spitskool een

geen idee waar het om gaat bij de productie van voedsel,

nest kronkelende jonge roze pieren kan zitten, dun als lucifers.

gedrag van dieren (ja, de hond), hoeveel de boeren bijdragen aan de vaderlandse economie, etcetera. Interesseert ze ook niets. Natuur en milieu idem dito. De kiezers hebben in september duidelijk voor hun portemonnee en voor de beurs gekozen. Politici zijn de woorden natuur, milieu en landbouw bijna vergeten. Logisch: verreweg de meeste kiezers voelen zich niet aangesproken door die thema’s. O ja, ze bellen de gemeente om te vragen wanneer een sprietje onkruid 14 limburgs milieu

Wim Kuipers

natuurwandelingen door zuid-Limburgs mijnverleden bij de maastrichtse uitgeverij tic is onlangs een nieuwe handzame wandelgids verschenen onder de titel ‘Langs mijnen en groeven: 10 natuurrondwandelingen door zuid-Limburgs mijnverleden’. hierin beschrijft olaf op den kamp uit kerkrade tien wandelingen langs de grote diversiteit aan delfstoffen en geologische formaties die in het zuiden van Limburg voorkomen. doe mee aan de prijsvraag en win een exemplaar van dit leerzame en leuke wandelboekje. De meest bekende mijnbouw in Limburg is

De tweede bekende delfstof uit Limburg

Andere wandelroutes in het boek leiden

de steenkoolwinning die vanaf de Middel-

is kalksteen, in de volksmond vaak mergel

langs de grindplassen bij Eijsden, natuur-

eeuwen tot circa 1974 plaatsvond in de

genoemd. Deze werd zowel ondergronds

ontwikkelingsgebied Eijsder Beemden, door

Oostelijke Mijnstreek en vlak over de Duitse

in onderaardse gangen als bovengronds in

het Geuldal bij Epen en langs de Hohn-

grens. De wandelroute rond het Wormdal

grote dagbouwgroeves gewonnen. In het

bach bij het Belgische Kelmis waar talrijke

bij Kerkrade neemt de bezoeker mee naar

Geuldal tussen Houthem en Meerssen en op

zwavelgele zinkviooltjes nabij de oude

13de

tot

de Sint-Pietersberg leiden twee wandelrou-

zinkmijnen gedijen. In Schinveld herinneren

en met de 20ste eeuw. Onderweg zijn mijn-

tes langs de ingangen van de onderaardse

de grote plassen in de dichte bossen aan

schachten, mijnbouwstollen en steenbergen

groeves, uit kalksteen opgetrokken gebou-

de vroegere kleiwinning en op de Bruns-

te zien.

wen en langs de enorme dagbouwgroeves

summerheide zijn sporen te zien van de

van Curfs en ENCI. Op de kalkrijke onder-

zilverzand- en bruinkoolwinning. In het

grond eromheen groeien allerlei bijzondere

Savelsbos met zijn fraaie hoogstamboom-

planten zoals marjolein, kalketrip en wilde

gaarden en een rijke voorjaarsflora ligt de

orchidee. Ook zijn er kalkgraslanden met

prehistorische vuursteenmijn.

de sporen van de mijnbouw uit de

prijsvraag In de loop der eeuwen hebben

een grote diversiteit aan vlindersoorten. In

de bewoners van Zuid-Limburg

de wandelgids wordt niet alleen aandacht

De wandelroutes in het boekje variëren in

veel bruikbare delfstoffen uit de

besteed aan mijnbouw en geologie, maar

lengte van 7 tot 20 kilometer en zijn naar

bodem gehaald en zijn er veel

ook aan de flora en fauna langs de routes.

believen in te korten tot 5 kilometer-

mijnen en groeven ontstaan. Van de

routes zodat gezinnen met kinderen er

vuursteenmijnen uit de prehistorie

ook plezier aan kunnen beleven. Duide-

tot de steenkolenmijnen uit de 20ste

lijke landkaartjes ondersteunen de in de

eeuw. De staatsmijnen hadden allemaal

tekst beschreven wandelroutes en voor

een eigen naam. Hoe heette de

in het boekje is een hoofdstuk gewijd

steenkolenmijn in Geleen die in 1967

aan de interessante geologische historie

is gesloten?

en de indrukwekkende mijnbouwgeschiedenis van Limburg.

A. Emma B. Maurits C. Wilhelmina D. Hendrik

Olaf Op den Kamp Langs mijnen en groeven, 10 natuurrondwandelingen door Zuid-Limburgs mijnverleden

Stuur het antwoord op deze vraag per briefkaart vóór 1 maart 2013 naar: Milieufederatie Limburg t.a.v. Limburgs Milieu Godsweerderstraat 2

Formaat: 11x20 cm 144 pagina’s, full color Genaaid gebrocheerd met talrijke foto’s en illustraties

6041 GH Roermond of stuur een e-mail naar: [email protected]

Uitgever: TIC ISBN 978-90-87407-942

o.v.v. Limburgs Milieu/Limburgs Mijnverleden

Verkrijgbaar via: www.ticshop.nl Ook verkrijgbaar in de boekhandel

Vermeld volledige naam- en

Prijs: € 12,50

adresgegevens. De drie winnaars krijgen het boek automatisch thuisgestuurd. stichting milieufederatie limburg 15

stilte geeft meerwaarde aan je leven ‘In stilte rennen verovert Amsterdam. Veel mensen lopen hard met de bonkende beats van hun iPod in de oren. Of gebruiken het uurtje joggen om, indien mogelijk, bij te kletsen met een vriend(in). We leven in een maatschappij waar er amper stilte is, waardoor we vaak overprikkeld raken. Het lijkt soms wel alsof het nergens stil mag zijn, met als gevolg dat we doof worden voor de signalen die ons lichaam geeft. Er gaat een wereld voor je open als je in stilte traint’. Het komt goed met de stilte dacht ik toen ik

ongeacht cultuur religie, of politieke

Er ontstaat ruimte voor enthousiasme en

deze tekst las. Stilte heeft haar onhoorbaar

overtuiging. Uit een aantal onderzoeken is

bezieling. In het boek beschrijft ze simpele

bestaan in kerken, in meditatieruimtes, in de

de positieve werking van stilte naar voren

oefeningen om mee te beginnen, zoals met

natuur verlaten, en is aan haar publieke

gekomen. Stilte leidt tot innerlijke rust en

aandacht je lunch eten, of met aandacht

leven begonnen. Of het nu via Twitter of

tot ontspanning. Vanuit rust kunnen we

gaan wandelen tijdens je lunchpauze.

Facebook of via andere media is; stilte mag

reflecteren en onze ervaringen verwerken.

Als je al een beetje meer geoefend bent in

er zijn. Na de Dag van de Stilte was er eerst

We kunnen voeling krijgen met wat we écht

het creëren van kleine momenten van stilte,

een katern over stilte in de Volkskrant. In

belangrijk vinden in ons leven. ‘In stilte, in de

kun je iedere ochtend met een moment van

augustus stond er een artikel in HP-De Tijd

meditatie, ontstaan inspiratie en creativiteit’,

rust en stilte beginnen in combinatie met

over stilte: ‘Het oor wil ook wat’. Televisie-

aldus Herman Wijffels in een interview. Pas

het richten van de aandacht op de ademha-

presentator Arie Boomsma heeft in zijn

door reflectie komen de belangrijke

ling. Verder zou je een aantal minuten van je

programma ‘Sssst’ bekende Nederlanders

vraagstukken naar boven.

televisietijd kunnen vervangen door even de

uitgenodigd om stilte te ervaren. Dat is

Er ontstaan meer en meer inititatieven voor

aandacht te verleggen naar jezelf; door in

natuurlijk niet ‘echt’ - maar stilte staat zo

de inrichting van stilteruimtes in de stad

plaats van naar de autoradio te luisteren

toch in de schijnwerpers.

(www.werkplaatsvandestilte.nl). De behoefte

even bij je ademhaling te blijven of gewoon

Onlangs heb ik nog meegemaakt dat een

is duidelijk gegeven. Mensen vinden het

naar de stilte te luisteren. Hoe vaker we

luidkeels bellende meneer erop attent werd

verademend als er even niets is – geen

oefenen, hoe beter we van de stilte gebruik

gemaakt dat hij in de stiltecoupé van de NS

geluid, geen gepraat, geen activiteit. In

kunnen maken om goede beslissingen te

zat. Hij moest heel hard lachen en vroeg

Brussel wordt op dit moment gewerkt aan

nemen voor onszelf of voor een team of

terwijl hij de coupé verliet aan zijn telefoon-

een stilte-atlas. Eventjes tot rust komen in

voor een project op het werk. Gelatenheid

maatje: ‘Hé, wist jij dat er een stiltecoupé

een drukke stad.

ontstaat, en dat helpt ons mee te bewegen

bestaat?’ Daarna was het stil in de coupé.

Stilte is vertragen, verlangzamen… zoiets als

met wat van ons gevraagd wordt in plaats

De Dag van de Stilte 2012 had als motto

eerst denken, dan doen: Citta Slow,

van er tegen in te gaan en te vechten.

‘Stilte verbindt’ en op de website staat: Stilte

Transition Towns, duurzaamheid, Rijnlands

Een voor vele mensen verstillende oefening

is universeel, ze is van niemand en van ons

denken en Theory U in leiderschap en

is het wandelen in de natuur. En als je dan

allemaal. Ze verbindt mensen, met elkaar,

management, diepe ecologie, het nieuwe

ook nog kiest voor een stiltewandeling

leren, systeemconstellaties, etcetera. Stilte

wordt snel duidelijk, hoe rijk de stilte is,

(rust, kalmte, reflectie, meditatie, leegte,

hoeveel de stilte te vertellen heeft. Zo staat

Luisteren naar de stiLte is genoeg

aandacht, mindfulness, luisteren, sereniteit,

op de stiltewandelingbrochures van de

De stilte haalt ons af

verademing ) is de onderstroom van al die

Mileufederatie Limburg en de Regiegroep

waar we zojuist nog waren

ontwikkelingen.

Geluid het mooie gedicht Hoor de Stilte:

met onze gedachten en gevoelens.

Hoe kun je de onderstroom leren voelen?

De stilte spreekt vele talen, een gesprek

Te luisteren naar de stilte is genoeg.

Hoe kun je vertragen? Het antwoord is heel

tussen vogels, het ruisen van de wind, het

De stilte brengt ons

simpel: door je te oefenen in aandacht. Dat

zoemen van de bij, de warmte van de zon,

waar we juist nu zijn.

geldt ook voor werksituaties. In ‘Met

laat je geest tot rust komen, sluit je ogen,

Hierheen, naar deze ruimte,

aandacht leren en werken’ schrijft Brigitte

wees stil en geniet…..

naar deze plek op deze ochtend.

van Baren: Door meditatieve momenten te

Brigitte van Baren 16 limburgs milieu

creëren vindt een innerlijke ordening plaats.

Heide Marie Fischer www.lifelining.eu

stiltewandelingen in Limburg stilte is belangrijk voor het goed functioneren van mens en dier. stilte brengt rust in het drukke en hectische leven. echt stil is het bijna nergens meer. geluiden van verkeer, industrie en mensen zijn steeds duidelijker aanwezig. toch zijn er in Limburg nog enkele plaatsen waar wij de stilte kunnen horen en beleven: de stiltegebieden. in Limburg liggen 31 stiltegebieden die in 1994 door de provincie Limburg zijn vastgesteld. Door de Milieufederatie Limburg zijn drie stiltewandelingen uitgezet. Tijdens deze wandelingen kun je de stilte ‘beleven’. Je

in een stiLtegebied geLden de voLgende regeLs:

krijgt informatie over het belang van stilte en ervaart tijdens de

• Het is verboden zich in een stiltegebied met een motorvoertuig

wandeling op verschillende manieren wat stilte is en wat stilte voor effect kan hebben op je gemoedstoestand. Er zijn wandelingen in de Meertensgroeve bij Berg en Terblijt, bij Landgoed De Hamert in

of een bromfiets met draaiende verbrandingsmotor te bevinden (buiten een openbare weg). • Het is verboden in een stiltegebied een toertocht of wedstrijd voor motorvoertuigen of bromfietsen te houden of daaraan

Wellerlooi en bij Sarsven en de Banen in Nederweert.

deel te nemen. De stiltewandelingen kunnen aangevraagd worden via de Milieu-

• Het gebruik van de volgende apparaten is in een stiltegebied

federatie Limburg, tel. 0475 - 386410 of via e-mail: SML@milieu-

verboden:

federatielimburg.nl. Een stiltewandeling duurt ongeveer 2 uur en

- motorisch aangedreven werktuigen;

de kosten bedragen 75 euro (per groep van maximaal 25 personen).

- omroepinstallaties, sirenes, hoorns en soortgelijke apparaten;

Meer informatie kun je vinden op de website www.milieufedera-

- modelvliegtuigen, modelboten en modelauto’s, aangedreven

tielimburg.nl. Via deze website kun je je tevens aanmelden voor de digitale nieuwsbrief, zodat we je op de hoogte kunnen houden over de stiltewandelingen en andere activiteiten waar de Milieufederatie

door verbrandingsmotoren; - muziekinstrumenten en andere geluidsapparaten, al dan niet gekoppeld aan geluidsversterkers: - waterscooters, aangedreven door verbrandingsmotoren;

zich mee bezig houdt.

- knalapparatuur en vuurwerk: Ester Wolters

- vuurwapens.

Milieufederatie Limburg

stichting milieufederatie limburg 17

aandacht voor natuur en klimaat in nieuwe regeerakkoord eind oktober hebben de partijen pvda en vvd hun regeerakkoord 2012-2016 gepresenteerd. in het akkoord is er uiteraard ook aandacht voor natuur, milieu, water, klimaat en dierenwelzijn. we zetten de belangrijkste punten op een rijtje. onderstaande teksten zijn integraal overgenomen uit het regeerakkoord ‘bruggen slaan’. water

invullen en uitvoeren van het beleid, zoals in het Natuurakkoord is

Nederland leeft met water. Zorg voor waterbeheer en waterkwali-

afgesproken.

teit zal daarom altijd een essentiële overheidstaak blijven. Neder-

• De ecologische hoofdstructuur wordt uitgevoerd, inclusief de

land heeft unieke kennis en kunde op het gebied van waterbeheer

verbindingszones, maar we nemen er meer tijd voor. Daarom

en waterkwaliteit en verdient daar veel geld mee. Deze kennis

maken we afspraken met provincies en natuurbeheerorganisaties

kunnen we ook gebruiken voor verduurzaming van de waterketen,

over prioriteiten, tijdpad en de inzet van middelen. Bij een

waardoor de leefomgeving verbetert.

evaluatie in 2016 betrekken we de effecten van planologische

• Het Rijk beperkt zich tot de normstelling en het toezicht op de primaire waterkeringen, de provincie tot de secundaire keringen en zijn rol als gebiedsregisseur. • Water- en natuuropgaven raken steeds meer met elkaar vervlochten. Rijkswaterstaat, de dienst landelijk gebied en de waterschappen krijgen de opdracht om met voorstellen te komen die de efficiency bij beheer en onderhoud verhogen. • Het in stand houden van de bestaande infrastructuur voor

claims. • Het beheren en beschermen van bestaande natuurgebieden krijgt voorrang. Hiervoor is de 200 miljoen die in het begrotingsakkoord 2013 voor natuur is bestemd geoormerkt via het Provinciefonds beschikbaar. • De Natuurbeschermingswet die in behandeling is wordt aangepast. Waar mogelijk worden de verschillende beschermingsniveaus geharmoniseerd en waar relevant in overeenstemming gebracht

waterveiligheid krijgt bij het waterbeleid prioriteit. In een

met de Vogel- en Habitatrichtlijn en andere relevantie regel-

programma waterveiligheid zullen de verschillende opgaven

geving. Zo zal de wet bijdragen aan de biodiversiteit in Nederland.

optimaal en innovatief worden gecombineerd. • Uitgaven voor waterveiligheid en de zoetwatervoorziening

• Om een grotere private betrokkenheid mogelijk te maken bezien we de positionering van Staatsbosbeheer. Voor alle natuurbeheer-

worden gefinancierd uit het Deltafonds. Dit fonds wordt met

organisaties geldt dat zij zo veel mogelijk eigen middelen moeten

ingang van 2014 afgesplitst van het Infrastructuurfonds.

genereren.

• De uitvoering van de programma’s Ruimte voor de Rivier en Maaswerken wordt voortgezet. • Het kabinet zet zich in voor de export van producten, kennis en kunde van de watersector.

• Binnen het natuurbeleid streven we naar synergie met andere maatschappelijke belangen zoals waterveiligheid, recreatie, ondernemerschap, gezondheid, energie en klimaat. • Alle alternatieven voor natuurcompensatie rond de verdieping van de Westerschelde zijn zorgvuldig gewogen op kosten en

natuur

effecten. Op grond daarvan besluiten we de volledige ontpolde-

Bij het natuurbeleid is de rijksoverheid verantwoordelijk voor de

ring van de Hedwigepolder zo spoedig mogelijk ter hand te

kaders en ambities. De provincies zijn verantwoordelijk voor het

nemen.

18 limburgs milieu

• Nederland zet in op een ambitieus internationaal klimaatbeleid. Nieuwe internationale doelstellingen voor de jaren 2020, 2030 en verder moeten technologische vooruitgang aanjagen en ecologisch evenwicht voor de toekomst veilig stellen. Wij streven internationaal naar een volledig duurzame energievoorziening in 2050. • We kiezen voor een aandeel duurzame energie in 2020 van 16 procent. Om innovatie te stimuleren, wordt een optimale mix ingezet van subsidies (SDE+) en mogelijk ook de leveranciersverplichting en bijmengverplichtingen. De concurrentiepositie van de energie-intensieve sectoren en de werkgelegenheidseffecten worden daarbij in het oog gehouden. Voor de aan het eind van deze kabinetsperiode optredende lastenverzwaring komt een compensatie. In 2016 wordt de voortgang beoordeeld en over het vervolg besloten. • Energiebesparing krijgt prioriteit. De aanpak van de Green Deals wordt uitgebreid met ten minste een besparingsdeal met dierenweLzijn

energiebedrijven en woningbouwcorporaties voor een versnelling

Dierenwelzijn is belangrijk en leeft breed onder de bevolking. De

in het verduurzamen van de bestaande woningen. Ook voor

afgelopen jaren is veel verbeterd en die lijn trekken we door.

kantoren, scholen en andere gebouwen wordt energiebesparing

• De komende jaren wordt dierenwelzijn verder verankerd in de

via energiebedrijven op deze wijze bevorderd. Het kabinet zal dit

intensieve veehouderij. Uitgangspunt is het advies van de

ondersteunen door waar mogelijk belemmeringen in wet- en

commissie Van Doorn.

regelgeving weg te nemen.

• We ondersteunen samenwerking van organisaties binnen de voed-

• Het kleinschalig, duurzaam opwekken van (zonne-)energie

selketen op het terrein van dierenbescherming, consumenten-

waarvoor geen rijkssubsidie wordt ontvangen, wordt fiscaal

belangen, landbouw en levensmiddelenhandel.

gestimuleerd door invoering van een verlaagd tarief in de eerste

• We toetsen planologische regels voor de bouw van zeer grote

schijf van de energiebelasting op elektriciteit die afkomstig is van

stallen en regels voor het gebruik van antibiotica voor dieren op

coöperaties van particuliere kleinverbruikers, aan deze verbruikers

volksgezondheidsaspecten en scherpen ze zo nodig aan.

geleverd wordt en in hun nabijheid is opgewekt. Deze wordt

• De reguliere politie pakt verwaarlozing en mishandeling van dieren hard aan. Zware straffen en verboden om dieren te houden ondersteunen dit beleid. • Er komt een verbod op het gebruik van wilde dieren in circussen.

lastenneutraal gefinancierd door een generieke verhoging van het reguliere tarief in de eerste schijf van de energiebelasting. • Om de kostprijs van windenergie op zee versneld omlaag te brengen zal het kabinet samen met energiebedrijven en de Nederlandse offshore industrie initiatieven nemen om de

kLimaat

innovatie in deze veelbelovende sector te stimuleren. Met

Nederland kiest voor een realistische, ambitieuze groene groeistra-

netbeheerders wordt verkend hoe de benodigde transportinfra-

tegie, waarin ruimte en zekerheid verankerd worden. Ons land heeft

structuur voor elektriciteitswinning op zee tot stand kan komen.

alles in huis om een betekenisvolle bijdrage te leveren aan de snelle

• Elektrisch vervoer biedt veel kansen voor Nederland. Met

ontwikkeling van nieuwe energiebronnen als zon, wind, biomassa

netbeheerders, energiebedrijven en lokale overheden worden

en geothermie: hoogwaardige chemie, een innovatieve agrarische

afspraken gemaakt over de laadinfrastructuur om de groei van

sector, grote havens en een sterke energiesector. Die ontwikkeling is

elektrische mobiliteit verder te stimuleren.

noodzakelijk vanuit het perspectief van klimaatverandering en eindige grondstoffen en is tevens een uitdaging voor innovatieve ondernemingen. Een groot aantal veelbelovende ‘biobased’ initiatieven is de laatste

• Biomassa moet zo hoogwaardig mogelijk worden ingezet (‘cascadering’) en de duurzame productie en herkomst van biomassa gegarandeerd. • Het kabinet streeft naar een circulaire economie en wil de

jaren al tot stand gekomen. Deze ‘biobased economy’ kan een van

(Europese) markt voor duurzame grondstoffen en hergebruik van

de pijlers vormen voor groene groei. We willen – met een breed

schaarse materialen stimuleren.

draagvlak in parlement en samenleving – een stabiel en ambitieus

• De agrarische sector is een belangrijke economische motor.

beleid voor de lange termijn neerzetten. In internationaal verband

Nederland is de tweede exporteur van agrarische producten ter

zal getracht worden daar zoveel mogelijk landen bij te betrekken,

wereld. Boeren en tuinders verdienen dus de ruimte om te

ook om zo de kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven te

ondernemen en een fatsoenlijke beloning voor hun bijdragen aan

vergroten.

het cultuurlandschap en de natuur. stichting milieufederatie limburg 19

zelf je energie opwekken? het kan! ik weet niet of het je al opvalt. mij wel: als ik in roermond of in mijn woonplaats maastricht over straat loop, of ik kijk in de trein uit het raam, dan valt me op dat ik in nederland steeds meer daken met zonnepanelen zie. goed, het zijn er minder dan bijvoorbeeld in duitsland, maar het worden er steeds meer. dat is een mooie ontwikkeling die vooral wordt veroorzaakt door de aantrekkelijke prijzen van zonnepanelen en de subsidies die je er met zekere regelmaat voor krijgt. De mogelijkheid om zelf energie op te

energie. Die ondersteuning bestaat vooral

worden geplaatst. De provincie moet

wekken heeft nog wat anders in gang

uit het actief delen van kennis die vanuit

namelijk aan de doelstelling voldoen dat

gezet, namelijk dat mensen gaan nadenken

initiatieven elders is opgedaan. Geslaagde

in 2012 twintig procent van de in Limburg

over hun eigen energievoorziening. Men is

voorbeelden van inwoners die zelf energie

opgewekte energie duurzaam is. De pro-

zich bewust geworden van het feit dat de

opwekken of centraal inkopen en besparin-

vincie staat daarin niet alleen. Meer dan 20

energie uit het stopcontact elk jaar duurder

gen realiseren zijn: Gunneger Power, Texel

Limburgse gemeenten hebben de afgelopen

wordt en de afhankelijkheid van de grote

Energie en Lochum Energie. Informatie over

jaren - gesteund door de financiering ter

energiebedrijven een steeds grotere aanslag

de manier waarop je een energiecoöpera-

stimulering van lokale klimaatinitiatieven

betekent op het gezinsbudget. Je kunt ook

tie kunt opzetten en energie kunt in- en

(SLOK) - de opwekking van duurzame

zelf voor je energie zorgen en als je dat

verkopen is te vinden op de website

energie bevorderd. De meeste gemeenten

samen doet met anderen kom je misschien

www.HIERopgewekt.nl. Deze website wordt

zullen dat ook de komende tijd blijven

verder. Dan kun je zelfs gaan nadenken

onderhouden door het Klimaatbureau,

doen, ook al is in maart 2013 de regeling

over een windmolen waarbij je samen met

samen met Bureau Qurrent, die beiden

van het Omschakelconvenant afgelopen.

anderen deelt in de opbrengst of aan een

partners zijn van de Milieufederatie in dit

De Milieufederatie hoopt samen met de

gezamenlijke aansluiting op groen gas. Ook

project. De aftrap vond op 15 november

initiatiefnemers daarin een fors aandeel

zou je dan samen kunnen werken aan het

jongstleden plaats in Amersfoort waar 600

te hebben. Het opwekken van duurzame

energiezuiniger maken van jullie huizen. Je

belangstellenden aan de lezingen en

energie in Limburg is noodzakelijk, maar

kunt van elkaar leren hoe dat het beste kan

workshops deelnamen.

de Milieufederatie vindt het nog mooier

en hogere kortingen krijgen bij een aanne-

De Milieufederatie gaat in Limburg de ko-

wanneer duurzame energie lokaal en door

mer of installateur. Ziedaar wat gedachten

mende tijd workshops organiseren om het

inwoners georganiseerd kan worden waar-

achter een toenemend aantal Limburgse

kennispeil en de capaciteit bij de Limburgse

bij burgers zelf de zeggenschap krijgen over

initiatieven om via een energiecoöperatie

initiatieven te vergroten. Op 12 december

hun eigen energievoorziening.

of ander samenwerkingsverband energie-

organiseerde de Milieufederatie een thema-

Interesse om ook aan de slag te gaan met

verbruik terug te dringen of samen lokaal

bijeenkomst in Roermond over de effecten

lokaal opgewekte duurzame energie? Neem

duurzame energie op te wekken.

van windmolens op de omgeving. Dat was

dan gerust eens een kijkje op de website

In Limburg bestaan dergelijke initiatieven al

nodig omdat plannen voor het plaatsen

www.HIERopgewekt.nl of bel met het

in de gemeenten Weert, Sittard, Maastricht

van windmolens geregeld stuiten op verzet

Servicepunt HIER Opgewekt Limburg

en Leudal. In andere gemeenten worden

van omwonenden. Tevens kon de Milieu-

van de Milieufederatie Limburg, tel.

initiatieven in 2013 concreter. De Milieu-

federatie de uitkomst van de infoavond

0475 - 386410 (Jelle Vegt of Jos Hannen).

federatie Limburg ondersteunt met haar

presenteren aan de Provincie Limburg die in

Servicepunt HIER Opgewekt Limburg initia-

de POL-herziening locaties gaat aanwijzen

tiefnemers van lokaal opgewekte duurzame

waar windmolens in Limburg kunnen

20 limburgs milieu

Jelle Vegt Milieufederatie Limburg

spitsuurstress niet aan kinderen besteed wie kinderen heeft, weet dat het niet altijd even gemakkelijk is om ´s ochtends op tijd met het hele gezin de school- en werkdag te beginnen. de meeste kinderen (76%) ervaren deze ´stressmomenten´ echter heel anders dan hun ouders: zij vinden hun papa en mama in de vroege ochtend en late middag namelijk (heel) gezellig. dit blijkt uit een onderzoek van tns nipo, in opdracht van kinderopvang nederland en natuur & milieu, onder ruim 800 kinderen van 5 t/m 12 jaar. het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de week van het nieuwe werken, die in november werd gehouden. In het onderzoek is kinderen gevraagd wat zij vinden van

van Kinderopvang Nederland stemmen hun aanbod zo veel

buitenschoolse opvang, hoe zij aankijken tegen thuiswerkende

mogelijk af op de behoefte van werkende ouders. (Bron: Natuur & Milieu)

ouders, wat zij thuis en op school het liefst doen en hoe zij de stressmomenten van het gezin ervaren. Negen procent van de kinderen is wel eens alleen thuis omdat de ouders moeten werken. Ruim veertig procent van de ouders werkt ook thuis. Als kinderen op school zijn vinden ze buitenspelen de leukste activiteit (94%). Boeken lezen is het minst populair (29%). Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van ‘het nieuwe werken’. Kinderopvang Nederland heeft zich hieraan verbonden, omdat goede kinderopvang een belangrijke bijdrage kan leveren aan plaats- en tijdonafhankelijk werken. Niet alleen door passende opvang, ook door het leveren van extra diensten speciaal voor drukke gezinnen. Denk aan het verzorgen van warme maaltijden, het regelen van zwemles of het aanbieden van opvang aan werknemers met onregelmatige werktijden. De 425 vestigingen

steeds meer biologische producten in supermarkt milieudefensie telde dit jaar voor de vijftiende keer het aanbod van biologische producten in nederlandse supermarkten. de supermarkt met de meeste biologische producten in de schappen van heel nederland is de jumbo aan de boumaboulevard in groningen. in Limburg voert de plus aan de keurmeestersdreef in maastricht de lijst aan met 384 eko-producten. Met gemiddeld 356 biologische producten in de schappen scoort

EKO-producten in de supermarkt op 141 producten. Dat is een groei

supermarktketen Plus het best; dit zijn ruim 100 producten meer dan

van 22 procent ten opzichte van vorig jaar. In de laatste vier jaar

in 2011 toen de teller op gemiddeld 240 EKO-producten bleef steken.

verdubbelde het aantal EKO-producten in de supermarkten.

Ook op het gebied van fairtrade aanbod presteert de Plus als beste keten, met een gemiddelde van 102 fairtrade producten in de schappen.

Vanaf 2006 wordt ook het fairtrade aanbod geteld. Dit jaar werden er gemiddeld 35 fairtrade producten gevonden in de supermarkt-

In de vijftien jaar dat er tellingen zijn verricht, is het aanbod van bio-

schappen. Vorig jaar waren dat er nog 28.

logische producten flink gegroeid. In 2012 ligt het gemiddelde aantal

,,Het is goed om te zien dat de groei van EKO- en fairtrade producten doorzet, ook in economisch moeilijke tijden,” stelt Klaas Breunissen, campagneleider duurzaam voedsel bij Milieudefensie. ,,Er is een proces gaande dat zich niet makkelijk laat stuiten.” De tellingen worden verricht door vrijwilligers. Meer dan 200 vrijwilligers hebben tussen 23 augustus en 30 september 2012 in totaal 532 filialen van 26 verschillende supermarktketens producten geteld. De deelnemende supermarkten worden ieder jaar willekeurig gekozen. In totaal is 13% van alle supermarktfilialen meegeteld in het onderzoek. stichting milieufederatie limburg 21

biologische consumptie in 2012 weer gegroeid de consumentenbestedingen aan biologische voeding zijn in het eerste halfjaar van 2012 met bijna 12 procent toegenomen. de omzet steeg met ruim 47 miljoen euro naar 445 miljoen. als deze trend zich doorzet, komt aan het eind van dit jaar de grens van 1 miljard jaaromzet in zicht, aldus ketenorganisatie bionext. De omzet van biologische voeding stijgt al

De biologische landbouw zorgt voor een

voor respectvol zakendoen en ethischer

tien jaar op rij. In die periode is de omzet

duurzamere voedselproductie, met oog

omgaan met dieren. De sector is graag

verdubbeld. Alle verkoopkanalen droegen

bereid kennis en inzichten te delen met

in de eerste helft van 2012 aan de groei

partijen die via andere wegen op zoek zijn

bij. Met uitzondering van vleesvervangers

naar een duurzamere voedselproductie.

groeiden alle productgroepen. De grootste

Bavo van den Idsert, directeur Bionext,

groei komt door een toename van biolo-

meent: ,,Duurzaamheidsdenken zit in de

gische vis (+94%) en -vleeswaren (+55%).

genen van de biologische sector. Bedrijven

Ook koffie, thee en cacao droegen bij aan

willen aan een brede groep consumenten

de groei (+25%). Omdat de vraag naar

laten zien dat bewust biologisch eten

duurzaam geproduceerd voedsel nog

oplossingen kan bieden voor grote maat-

altijd toeneemt, spelen steeds meer gang-

schappelijke issues zoals de uitputting van

bare producenten, verwerkingsbedrijven

natuurlijke hulpbronnen, verschraling van

en retailers in op deze ontwikkeling.

biodiversiteit, dierenwelzijn, obesitas en

Consumenten hebben als gevolg daarvan

de snel groeiende wereldbevolking.”

steeds meer keuze uit diervriendelijk of (Bron: Bionext)

ethisch geproduceerd voedsel.

provincie verstrekt duurzaamheidsleningen naast de Limburgse energiesubsidie (Les) biedt de provincie Limburg sinds november de duurzaamheidslening aan voor huiseigenaren en huurders. met deze leningen tegen gunstige voorwaarden stimuleert de provincie inwoners om energiebesparende maatregelen te treffen, zoals het isoleren van daken, muren en vloeren en het aanbrengen van zonnepanelen, zonder daarvoor spaargeld aan te spreken. De gunstige voorwaarden hebben onder meer betrekking op de

de Limburgse Energiesubsidie niet meer beschikbaar is, is de duur-

lage rente van de lening. Deze ligt 3 procent lager dan de gangbare

zaamheidslening een goed alternatief.

rentetarieven. De duurzaamheidslening kent een looptijd van 10

Je kunt de duurzaamheidslening aanvragen via de website van de

jaar bij bedragen tot 7.500 euro en 15 jaar tot 25.000 euro.

Provincie Limburg (www.limburg.nl/lef). Daar vindt je naast de voor-

Met energiebesparende maatregelen gaat de energierekening met-

waarden ook het aanvraagformulier. Rekenvoorbeelden, energie-

een omlaag. De aanvrager bespaart hiermee voldoende om de lage

besparende maatregelen en subsidie- en financieringsmogelijkheden

rente en de aflossing van de lening te bekostigen. Waarschijnlijk

vind je op de website www.limburgseenergiesubsidie.nl.

zijn de besparingen zelfs groter dan de kosten van de lening, maar in ieder geval is dit kostenneutraal. Na 10 of 15 jaar is de lening afgelost en blijven de maandelijkse besparingen doorlopen. Als de huiseigenaar of huurder nog niet daadwerkelijk op de maatregelen verdiende, gaat deze dat dan zeker wel doen. Met bijvoorbeeld zonnepanelen, die een levensduur van minimaal 25 jaar hebben, wordt na een aflossingsperiode van 10 jaar dus nog zeker 15 jaar geld verdiend. Naast de duurzaamheidslening blijft het recht op de Limburgse Energiesubsidie bestaan. Met deze subsidie kan dan versneld een gedeelte van de lening worden afgelost. Als echter in de toekomst 22 limburgs milieu

jouw foto in dit tijdschrift? ben jij iemand die graag de natuur intrekt om foto’s te maken? en zou je het leuk vinden als je foto’s gepubliceerd worden? stuur ons dan jouw mooiste foto door. wij plaatsen de beste natuurfoto’s in een volgende editie van Limburgs milieu. uiteraard met naamsvermelding. De foto’s moeten gemaakt zijn in Limburg en natuur, milieu

Stuur je foto per e-mail naar:

of landschap als thema hebben. Alleen digitaal aangeleverde

[email protected] o.v.v. foto Limburgs Milieu.

foto’s (>3 MB) worden geplaatst. Geef tevens een korte om-

Je mag zoveel foto’s insturen als je wilt.

schrijving van de foto. Waar is die gemaakt? En wanneer? Door je foto in te sturen, geef je de Milieufederatie Limburg

Onderstaande foto van de vliegende herten is gemaakt door

toestemming om deze te plaatsen in dit tijdschrift, vrij van

Olaf op den Kamp uit Kerkrade. De kevertjes komen in Neder-

vergoeding maar uiteraard altijd met naamsvermelding.

land nog maar in vijf regio’s voor, waaronder het Savelsbos.

stichting milieufederatie limburg 23

achtste nacht van de nacht groot succes de nacht van de nacht 2012 was landelijk een groot succes. ruim 30.000 mensen genoten van de achtste nacht van de nacht, die jaarlijks georganiseerd wordt door de natuur en milieufederaties en natuur & milieu. met een recordaantal bezoekers én activiteiten heeft jong en oud het donker op een spannende, indrukwekkende of mooie manier kunnen beleven. absolute topper was almere waar meer dan 4.200 mensen op de been waren. Hoewel 27 oktober een koude nacht was, genoten mensen van wandeltochten door donkere natuurgebieden, griezelden ze bij sprookjesverhalen of gingen ze bootje varen op spannende wateren. Het sterrenkijken was fenomenaal vanwege de heldere nacht. De foto-expositie van André Kuipers in de Sterrenwacht in Utrecht gaf een indrukwekkend beeld van hoe de sterren naar ons kijken als het nacht is. In Limburg was de Nacht van de Nacht, mede dankzij de inzet van vele vrijwilligers, ook een groot succes. Ruim 30 activiteiten werden dit jaar georganiseerd, variërend van een diner bij kaarslicht, een spannende kanotocht, nachtelijke klimpartijen en een luchtballonvaart tot nachtwandelingen, fakkeltochten en muziekevenementen. top 5 meest bezochte activiteiten 1. In Almere waren meer dan 4.200 mensen op de been. De belevenistocht spande de kroon met meer dan 3.700 bezoekers. Een constante stroom van bezoekers trok door het maanverlichte bos van de Kemphaan, langs de sterrenwacht en de verhalenvertellers.

2. In Middelburg bezochten 1.500 bezoekers de Nacht van de Nacht. Middelburg had de handen ineen geslagen en bood haar inwoners een boordevol programma om van de nacht te kunnen genieten: van donker tafelen in 13 restaurants tot wandelen en dansen. 3. In Buurserzand (Overijssel) genoten 889 mensen onder een heldere hemel en bij een volle maan van toneel, witte wieven, trollen, troubadours, uilen, vleermuizen en nachtvlinders. 4. Zo’n 400 bezoekers waren naar de sterrenpost in Veldhoven gekomen om de sterren te bewonderen. De speurtocht was zo geweldig dat hij eigenlijk te kort was, volgens de kinderen. 5. Tijdens nachtwandelingen op het Kootwijkerzand vonden de 350 deelnemers het contrast tussen de volle maan en de reflectie van het maanlicht op het zand en de duisternis van het donkere bos zeer verassend en indrukwekkend. De deelnemers hadden wel de gehele nacht op het Kootwijkerzand willen blijven fotograferen.

24 limburgs milieu

Gebouwen die dit jaar hun verlichting uitdeden, waren onder meer de Dom in Utrecht, de Euromast in Rotterdam, de Grote Kerken in Dordrecht en Den Haag, en de St. Jan in Middelburg. Ook honderden andere kerken, kantoren, bruggen, torens en monumenten waren in een indrukwekkende duisternis gehuld. Ook is er groeiende belangstelling en bewustwording van het belang van het donker vanuit het bedrijfsleven. Zo stonden de gebouwen van de SER, Delta Lloyd, IKEA en Siemens in het donker. In Limburg deden tien gemeenten actief mee en ook bij het Gouvernement in Maastricht waren de lichten uit. Elk jaar sluiten zich ook meer Limburgse bedrijven aan bij de Nacht van de Nacht. Met de Nacht van de Nacht vragen De Natuur- en Milieufederaties en Natuur & Milieu aandacht voor de schoonheid en het belang van donkere nachten. En het blijft niet bij één nacht. Steeds meer bedrijven en gemeenten nemen structurele maatregelen om onnodige en hinderlijke verlichting tegen te gaan. Daarnaast bieden de Natuur- en Milieufederaties de gelegenheid

een baLLonvaart met L1

lichthinder te melden en zetten zij zich in om de meldingen op te

Een speciale activiteit werd mogelijk gemaakt door regionale

lossen, samen met de veroorzaker(s). Ook worden gemeenten en

omroep L1. De omroep nam met een luchtballonvaart deel aan

provincies aangesproken op hun duisternisbeleid. De lichthinder-

de Nacht van de Nacht 2012. Met de ballon werd tijdens het

kaart kun je vinden op de website www.nachtvandenacht.nl (via ‘in

invallen van de duisternis over het prachtige Zuid-Limburg

mijn buurt’).

gevlogen. Onder leiding van ballonvaarder Ton Kurvers van European Balloon Company werd de luchtballon opgeblazen wat vrij snel ging ondanks de grootte van de ballon. Na het commando ‘aan boord’ ging de spannende tocht van start. Binnen enkele minuten zweefde de ballon ver boven grond en leek alles beneden zo groot als kinderspeelgoed. Ester Wolters van de Milieufederatie vloog mee in de ballon. ,,Wat een rust als je in zo’n ballon zweeft, alleen als de brander aangaat is er geluid. De ene keer vlogen we laag over de bomen om vervolgens weer op te stijgen om over prachtige carréboerderijen of kloosters te vliegen. We hebben herten, reeën en hazen gezien. We hebben heerlijk genoten van de uitzichten over het prachtige Zuid-Limburgse landschap en van de ondergaande zon. We landden op één van de donkerste plekken in Limburg in de buurt van Holset vlakbij Vaals. Het opvouwen van de ballon was nog een flinke klus, mede ook omdat het inmiddels helemaal donker was. De avond werd afgesloten met een lekker glas champagne. Een bijzondere ervaring die ik niet had willen missen.”

stichting milieufederatie limburg 25

Kort nieuws anderhaLF miLjoen voor opruiming asbestdaken De Provincie Limburg stelt bijna anderhalf miljoen euro beschikbaar voor het saneren van asbestdaken van agrarische gebouwen. Alle twaalf provincies en het ministerie van Milieu hebben de overeenkomst Stimuleringsregeling ‘Asbestdaken eraf, zonnepanelen erop’ getekend. Een agrarische onderneming komt in aanmerking voor de subsidie wanneer de vernieuwde daken van zonnepanelen worden voorzien. Hiermee worden twee doelen behaald: het risicovolle asbest wordt gesaneerd en de agrarische ondernemer gaat duurzame energie produceren. De regeling gaat naar verwachting begin stadsdebat maastricht over gezonde Lucht

volgend jaar in.

In Maastricht is in oktober een stadsdebat gehouden over gezonde lucht. Het debat werd georganiseerd door actiegroep Klaor Loch.

wakker dier tekent beroep aan tegen megastaL

Het gemeentebestuur moet volgens de actiegroep aangespoord

Dierenwelzijnsorganisatie Wakker Dier tekent beroep aan tegen de

worden de luchtvervuiling in Maastricht aan te pakken. Onder meer

vergunning voor een megastal in Grubbenvorst. Het veebedrijf moet

wethouder Albert Nuss (mobiliteit en milieu) en toxicoloog Theo de

de grootste worden van Nederland. Ook tientallen omwonenden en

Kok zaten in het panel.

plaatselijke milieuorganisaties stappen naar de Raad van State. De bedoeling is dat in de stal ruim 1 miljoen kippen en 35.000

2012 is een sLecht jaar voor de hazeLmuis

varkens komen.

De hazelmuis had het zwaar te verduren in 2012. Oorzaken zijn

Wakker Dier is verontwaardigd dat de provincie in augustus een

mogelijk een natte zomer met weinig vruchten en noten. Om de

vergunning aan het bedrijf heeft gegeven en dat staatssecretaris

hazelmuis te redden wordt er gewerkt aan de verbetering en

Henk Bleker daar geen stokje voor heeft gestoken.

uitbreiding van zijn leefgebied. Dat meldt www.natuurbericht.nl.

De Raad van State zal waarschijnlijk binnen een half jaar tot een

Hazelmuizen komen in Nederland alleen nog voor in delen van het

jaar beoordelen of de vergunning terecht verleend is.

Gulp- en Geuldal en in de bossen van Vaals en Vijlen. Om zich te kunnen verplaatsen maakt de hazelmuis gebruik van graften, heggen en houtwallen. Op veel plekken zijn die groene verbindingen verbroken. Natuurorganisaties werken samen om die te herstellen. Om in kaart te kunnen brengen of die extra inspanningen lonen, is er een monitoring gestart. Daarbij wordt de komende jaren bekeken hoe het met de hazelmuis gaat in Zuid-Limburg. Limburg wordt geen windmoLenprovincie De provincie Limburg gaat geen rol van betekenis spelen in het nieuwe windmolenplan van de overheid. Hierover zijn alle provincies het in december eens geworden. Veruit de meeste windmolens komen in Flevoland te staan waar ze vanwege de wind de meeste energie opleveren. Limburg en Utrecht krijgen de minste windmolens. Het windmolenplan wordt opgesteld om het aandeel duurzame energie in Nederland te vergroten. In 2012 wordt in Nederland slechts 5 procent duurzame energie geproduceerd; in 2020 moet dat 16 procent zijn. In Limburg zal in 2020 circa één procent van de totale landelijke windenergie worden opgewekt. weert gaat bijzondere bomen beschermen bezoekerscentrum meinweg op de schop

Weert gaat monumentale en waardevolle bomen beschermen.

Het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer bij natuurgebied De

Daarvoor heeft de gemeente een bomenbeleidsplan opgesteld. Eén

Meinweg wordt verbouwd. De glazen gevel wordt vervangen door

van de acties uit het plan is het vernieuwen en aanvullen van het

een gevel van hout, en de hellingbanen in de vloer worden

bomenregister. Daarin staan oude of bijzondere bomen, straatbo-

rechtgetrokken. Het centrum blijft open tijdens de werkzaamheden,

men en bijzondere gebieden vermeld die beschermd moeten

al is de tentoonstelling niet meer te bezichtigen. Het vernieuwde

worden. Inwoners van Weert kunnen tot het einde van dit jaar

bezoekerscentrum moet op 1 april 2013 weer open gaan. Dan wordt

melding maken van bomen in hun omgeving waarvan ze denken dat

ook de nieuwe permanente tentoonstelling gepresenteerd.

deze waardevol of monumentaal zijn.

26 limburgs milieu

nagenoeg hele inpassingsplan buitenring geschorst de raad van state heeft in een voorlopige uitspraak nagenoeg het hele provinciale inpassingsplan geschorst dat de aanleg van de buitenring parkstad mogelijk maakt. de provincie Limburg mag wel al starten met een aantal voorbereidende werkzaamheden. natuurmonumenten en de milieufederatie Limburg e.a. hadden de raad van state gevraagd het provinciale plan voorlopig te schorsen. De Raad van State heeft in 2011 een eerder inpassingsplan vernie-

De Raad van State heeft wel bepaald dat de provincie alvast mag

tigd dat de aanleg van de Buitenring Parkstad Limburg mogelijk

starten met een aantal voorbereidende werkzaamheden. Bij het toe-

maakte. De Raad van State oordeelde toen dat het plan onvoldoende

staan van deze voorbereidende werkzaamheden heeft de Raad van

inzicht bood in de gevolgen van de weg voor de Natura 2000-gebie-

State van belang geacht dat Provinciale Staten hebben toegezegd

den ‘Brunssummerheide’ en ‘Geleenbeekdal’ wat betreft de stikstof-

niet te starten met de aanleg van de Buitenring zelf voordat een

deposities.

definitief oordeel is gegeven over het inpassingsplan.

Eind juni 2012 stemden Provinciale Staten in met een nieuw plan

De werkzaamheden die de komende tijd doorgang zullen vinden, zijn:

voor de Buitenring nadat nieuw onderzoek was verricht naar de

• werkzaamheden ten behoeve van de natuurrealisatie op gronden

gevolgen van de stikstofuitstoot voor deze beschermde natuur-

die in eigendom zijn bij de provincie dan wel aan de provincie ter

gebieden. Natuurmonumenten en de Milieufederatie Limburg vonden dit nieuwe plan echter niet toereikend. Er is nog steeds te weinig

beschikking staan. • het waardevrij maken van percelen en het plaatsen van faunavoor-

inzicht in de omvang van de stikstofuitstoot op de natuurgebieden.

zieningen op gronden met de bestemming ‘verkeer’, wat betekent

Ook is niet uitgesloten dat die worden aangetast. Tevens had de

dat de gronden ongeschikt worden gemaakt voor beschermde

provincie moeten aantonen dat er geen alternatief voor de Buitenring is en dat er ‘dwingende redenen van openbaar belang’ zijn om de Buitenring aan te leggen, aldus de natuurorganisaties. De Raad van State meent dat er nader onderzoek nodig is naar deze complexe vraagstukken, die in de spoedprocedure dan ook niet beantwoord worden. Vervolgens heeft de hoogste bestuursrechter grote delen van het inpassingsplan geschorst.

flora- en fauna. • archeologisch onderzoek (booronderzoek, oppervlaktekartering en proefsleuvenonderzoek). • sloop van gebouwen die ten behoeve van de Buitenring zijn aangekocht. • verleggen van gasleidingen ter plaatse van de dubbelbestemming ‘leidingen-gas’.

stichting milieufederatie limburg 27

milieufederatie doet mee aan de grootste elektrische proefrit van nederland elektrisch autorijden is een goede optie om de komende decennia op een goedkope, schone en comfortabele manier van a naar b te reizen. maar onbekend maakt onbemind! dus organiseerde de anwb de ‘grootste elektrische proefrit van nederland’ zodat iedereen zélf kon ervaren hoe het is om elektrisch te rijden. ook de milieufederatie Limburg deed mee! In september en oktober 2012 zette de ANWB twaalf elektrische

loos autorijden, ook de rij-ervaring zelf werd plezierig genoemd.

auto’s in. Ze reden door heel Limburg. Tijdens proefritten werden

De gratis proefritten waren binnen een mum van tijd volgeboekt.

de deelnemers via een smartphone geïnterviewd en gefilmd. De

,,Dat wil zeggen dat men erg nieuwsgierig is naar het elektrisch

leukste filmpjes zijn op de website van de Milieufederatie en op

rijden”, aldus Ester Wolters, beleidsmedewerker voorlichting van

YouTube geplaatst. Zo kunnen vrienden, familie en andere

de Milieufederatie. ,,Jong en oud zijn enthousiast over de auto.

belangstellenden zien hoe de proefrit is geweest.

Vooral het feit dat de auto geen geluid maakt, vinden ze geweldig.

De Milieufederatie Limburg was één van de twaalf deelnemers in

Nadeel blijft de lage actieradius. Na 120 kilometer rijden is de

Limburg. Iedereen die een proefrit wilde maken in een elektrische

accu echt helemaal leeg. Opladen duurt dan circa 5 tot 8 uur.

auto kon zich aanmelden bij de Milieufederatie Limburg. De gratis

Als daar een oplossing voor wordt gevonden, zou menigeen

proefrit (ca. 10 km) was inclusief uitleg over de elektrische auto en

overwegen een elektrische auto aan te schaffen.” Enkele van de

het zelf ervaren van elektrisch rijden.

rijervaringen zijn terug te vinden op YouTube. Je vindt de video’s

Ruim 40 personen hebben gebruikgemaakt van de oproep om een

door ‘proefrit elektrische auto’ in te typen.

proefritje te maken in de elektrische auto die de Milieufederatie

Er zijn veel zuinige kilometers met de auto gemaakt. Want dat is

Limburg in bruikleen had van de ANWB. De meest genoemde posi-

het allergrootste voordeel van elektrisch autorijden. Je hoeft nooit

tieve eigenschap van de auto is volgens de proefrijders het geluid-

te tanken en opladen kost ongeveer vier euro.

28 limburgs milieu

stichting milieufederatie limburg 29

Het GroenHuis cursus ‘onderhoud hoogstamfruitbomen’ Hoogstambomen moeten regelmatig worden gesnoeid. Hoe doe je dat? Hoe vorm je een jonge boom? Welke bomen plant je in een boomgaard? Tijdens de cursus ‘onderhoud hoogstamfruitbomen’ komen al deze vragen aan bod. De cursus is bedoeld voor eigenaren en geïnteresseerden die

bedragen 75 euro per persoon. Voor meer informatie, kun je

zich bewust zijn van de noodzaak van goed onderhoud. De

contact opnemen met IKL via e-mail [email protected] of tel.

cursus wordt tweemaal in Limburg gegeven. Bij veel belangstel-

0475 - 386430.

ling wordt een extra cursus ingelast. Elke cursus bestaat uit vier bijeenkomsten: twee woensdag- of donderdagavonden (20.00

Aan bod in de cursus komen:

tot 22.00 uur) én twee zaterdagen (9.30 tot 16.00 uur). Je kunt

• biologie van hoogstamfruitbomen

je aanmelden via de website www.ikl-limburg.nl. De kosten

• verzorging van hoogstamfruitbomen • achterstallige snoei bij oude bomen • jaarlijkse snoei van oude bomen • vormsnoei van jonge bomen • aanleg van nieuwe boomgaarden • bestrijding van ziekten en plagen Midden - Noord

Zuid

gem. Peel en Maas

gem. Eijsden-Margraten

do. 14 feb. 2013

do. 7 mrt. 2013

za. 16 feb. 2013

za. 9 mrt. 2013

za. 23 feb. 2013

za. 16 mrt. 2013

do. 28 feb. 2013

do. 21 mrt. 2013

praktijkcursus landschapsonderhoud Voor mensen die zich actief in willen zetten voor het bijzondere karakter van de Limburgse buitengebieden organiseert de stichting IKL in januari 2013 weer een praktijkcursus landschapsonderhoud. Het is een cursus voor echte doeners die ervan houden om de handen uit de mouwen te steken. Tijdens tien bijeenkomsten doe je veel kennis en vaardigheden op over het beheer van houtwallen, bosjes, graslanden en waterpoelen. Het beheer van het landschap is mensenwerk. In de toekomst zal dat niet anders zijn. Steeds meer mensen zien een uitdaging in het herstel van land-

je inschrijven via de website www.ikl-limburg.nl. Eventueel kan het

schap, natuur of erfgoederen in de eigen leefomgeving. Land-

bedrag ook worden overgemaakt op gironummer 52.41.531 t.n.v.

schapsbeheer is actief bezig zijn en het levert direct zichtbare

stichting IKL Roermond, onder vermelding van ‘praktijkcursus land-

resultaten op. Samen werk verzetten in de buitenlucht is bovendien

schapsonderhoud’. Het maximum aantal deelnemers is 30 personen.

gezond en gezellig. Al werkend krijgen de deelnemers ook oog voor andere zaken. In de cursus leren de deelnemers hoe ze op inspire-

Programma praktijkcursus landschapsonderhoud

rende wijze werkdagen in het landschap kunnen organiseren. De

1 Introductie landschapsactiviteiten

cursus is niet alleen voor liefhebbers van natuur en landschap, maar

2 Voorbereiding poelenbeheer

ook heel geschikt voor jeugdorganisaties en inwoners van dorpen

3 Uitvoering waterwerk, poelenbeheer

en wijken die werk willen gaan maken van het groen in hun buurt.

4 Werkdagen organiseren

wo. 30-1-2013

De nadruk ligt vooral op het organiseren van werkactiviteiten voor

5 Voorbereiding graslanden

wo. 20-2-2013

groepen.

6 Uitvoering maai en hooiwerk

wo. 9-1-2013 wo. 16-1-2013 za. 26-1-2013

za. 23-2-2013

7 Voorbereiding onderhoud houtachtige begroeiingen De theorieavonden vinden plaats op woensdagavond (19.30 tot

wo. 27-2-2013

22.00 uur) in het GroenHuis, Godsweerderstraat 2 in Roermond.

8 Werkdag houtachtige begroeiingen

De praktijklessen zijn op zaterdagochtend (9.00 tot 13.00 uur). De

9 Werving en publiciteit

kosten voor deze cursus (incl. cursusmap) bedragen75 euro. Je kunt

10 Excursie

30 limburgs milieu

za. 9-3-2013 wo. 13-3-2013 Nader in te vullen

herstel diverse biotopen Leudal IKL heeft aan diverse groene elementen in Leudal werkzaamheden verricht die gunstig zullen uitpakken voor het landschap en de planten en dieren die hier voorkomen. Aan de Spaanse Baan in Heythuysen vond

diersoorten zijn gebonden aan een dergelijk

heideherstel plaats. Dat gebeurde door het

landschap met veel variatie.

kappen van aangeplante dennen. Ook vond kleinschalig plagbeheer plaats. Op deze

In de Moost bij Kelpen-Oler, tussen het

geplagde open plekken kan nieuwe heide tot

kanaal Wessem-Nederweert en de Eyck-

ontwikkeling komen. Het leefgebied voor

heuvels, heeft IKL in een deel van het bos

vlinders en sprinkhanen zal er met spron-

populieren en Amerikaanse eiken gekapt. In

Ten slotte zijn bomen en struiken afgezaagd

gen op vooruit gaan. Ook de levendbarende

dit natte moerasbos komen kwetsbare

rond een drietal poelen in het gebied Door-

hagedis zal profiteren van dit heideherstel.

moerasplanten voor die wegkwijnen in de

brand bij Heibloem. Dit zogenaamde hak-

schaduw van de bomen zoals de dotterbloem

houtbeheer is gericht op het biotoopherstel

Bij de Spikkerhoeve in Haelen heeft IKL ter

en een aantal zeldzame zeggesoorten.

van de amfibieën die hier voorkomen. Door

versterking van het kleinschalig karakter

Door de kap kan er meer zonlicht tot op de

het zaagwerk komt er meer zonlicht bij

van het landschap heggen en hoogstam-

bodem doordringen. Bovendien neemt de

de amifibiepoelen, waardoor de eieren en

fruitbomen aangeplant. Daarnaast zijn

verhoogde verdamping en de verrijking van

larven van deze dieren sneller tot ontwik-

populieren gekapt langs de Tungelroyse-

de bodem door het bladafval af. Door deze

keling kunnen komen. In de wateren leven

beek. Hierdoor ontstaat meer ruimte

ingrepen kunnen de planten en struiken in

alpenwatersalamanders, kleine watersala-

voor inheemse bomen en struiken. Veel

de Moost beter tot ontwikkeling komen.

manders, poelkikkers en padden.

calvariekapel de kluis gerestaureerd De Calvariekapel De Kluis in Houthem-St. Gerlach is in

een zitbank met informatiebord geplaatst. De stichting Buurtbeheer

september tijdens een korte plechtigheid ingezegd door pastoor

heeft het herstel aan de mergelwanden, vloer, dak en schilderwerk

J. Burger. De plechtigheid was een kroon op het werk van

uitgevoerd. Dat gebeurde door medewerkers van de sociale werk-

Heemkundevereniging Houthem-St Gerlach die zich gedurende

voorziening en leerlingen van de Bouwopleiding Zuid-Nederland

20 jaar heeft ingespannen voor de restauratie van de

onder leiding van een vakman. Pater Th. Hustin zorgde voor nieuwe

onderkomen kapel en het Kloosterbos achter landgoed De Kluis.

geschilderde afbeeldingen en een nieuw corpus voor op het kruis.

Met de steun van het project Sociale Innovatie van de Europese

Met het verliezen van de katholieke tradities tijdens de 20ste eeuw,

Unie, de Provincie Limburg en de Monumentenwacht Limburg

raakte de kapel in verval. Ook de leegstand van het nabij gelegen

kon IKL de groene omgeving opknappen, waardoor de kapel weer

landgoed De Kluis droeg na sluiting van het toenmalige vormings-

bereikbaar en zichtbaar werd. Er is een toegangspad aangelegd en

centrum bij aan de verloedering van de kapel en de omgeving van de Stevensweg. De natuur kreeg vrij spel en door wildgroei was het steile toegangspad naar het rijksmonument nauwelijks nog te vinden. Twee jaar geleden maakten medewerkers van IKL al het hellingpad vrij zodat de kapel weer in het zicht lag. De kruisen en kapellen in Limburg zijn als erfgoed van belangrijke betekenis in het Limburgse cultuurlandschap. Eeuwenlang zijn deze devotieplekken met liefde verzorgd door lokale inwoners. Ze behoren dan ook tot het collectieve geheugen van een regio en zijn om die reden het behouden waard. Een punt van blijvende aandacht is het beheer van het gebied rond de kapel. Zonder regelmatig beheer en onderhoud zal het erfgoed weer snel onder het oprukkend groen verdwijnen. IKL gaat met de Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach bekijken hoe ze de buurtbewoners verder kan interesseren voor periodiek beheer en onderhoud. stichting milieufederatie limburg 31

Het GroenHuis genootschapsdag nhgL op 16 februari 2013 Op zaterdag 16 februari 2013 organiseert het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg (NHGL) de 16de editie van de jaarlijkse Genootschapsdag. Deze vindt plaats in het Bisschoppelijk College Broekhin, Bob Bouwmanstraat 30-32 in Roermond. De Genootschapsdag is voor iedereen, zowel leden als niet-leden, gratis toegankelijk. Dit jaar staan de Limburgse bossen centraal. Tijdens deze dag kun je jouw kennis over

gaat in op een onderzoek over boskrekels

‘Dood doet leven’ toe. De dag wordt fees-

de Limburgse flora en fauna bijspijkeren.

in de Meinweg en Olaf Op den Kamp

telijk afgesloten met een borrel.

Daarnaast kun je contacten leggen met

vertelt over het inventarisatieweekend in

natuurliefhebbers uit de hele provincie en

het Roerdal.

Deelname aan de Genootschapsdag is gratis. Aanmelden is niet nodig. Tijdens de

daarbuiten. In de pauzes kunnen de groene markt, de boekenstands en de tweede-

In de middag worden langere lezingen

lunch zijn belegde broodjes te koop.

hands boekenmarkt bezocht worden.

verzorgd. Patrick Hommel vertelt over

Koffie en thee zijn de gehele dag verkrijg-

de veranderingen in flora en vegetatie in

baar. Het volledige en actuele programma

Het programma start om 10.00 uur (zaal

de Zuid-Limburgse hellingbossen, René

van de Genootschapsdag is te vinden op

open om 9.30 uur) en duurt tot 16.30 uur.

Janssen gaat in op het onderzoek over

de website www.nhgl.nl (rubriek ‘Binnen-

In het ochtendprogramma lichten leden

vleermuizen in de Vijlenerbossen, Harry

werk Buitenwerk’).

van de studiegroepen in korte presenta-

Vossen vertelt over de bosvlinders in het

ties de bijzondere vondsten toe op hun

Weerterbos, René Krekels zal ingaan op

Meer informatie kun je verkrijgen bij het

studiegebied. Marcel Prick vertelt over de

de toestand van de hazelmuis in Limburg,

Natuurhistorisch Genootschap in Limburg,

nachtvlinders in de Vijlenerbossen, Frans

Wilbert Bosman vertelt over de problemen

Godsweerderstraat 2, 6041 GH Roermond,

Coolen laat de natuurontwikkelingen in

waarmee de vuursalamander te maken

tel. 0475 - 386470. Of stuur een e-mail:

de Raayweiden in Venlo zien, Ton Lenders

heeft en Bart Beekers licht het project

[email protected].

schooljeugd baarlo aan het werk in het dubbroek De leerlingen van basisschool De Omnibus in Baarlo hebben in september werkzaamheden verricht aan hun ‘poel en bos’ in het Dubbroek. Het is de tweede maal dit jaar dat De Omnibus in het Dubbroek aan de slag is gegaan. Via de adoptie van kleine landschapselementen ontdekken de leerlingen dat zij ‘wortels hebben in het landschap’. Via de adoptieprojecten van IKL wordt

ontwikkeling van de omgeving. Alleen

vroegtijdig te betrekken bij het beheer van

de schooljeugd op een inspirerende wijze

weten ze vaak niet goed hoe. De adoptie-

het Dubbroek wordt het rentmeesterschap

vroegtijdig betrokken bij het behoud en het

projecten zijn voor veel kinderen een eerste

over dit gebied op een simpele, maar uiterst

beheer van groen in de directe leefomge-

kennismaking met het beheer en herstel

effectieve wijze overgedragen aan nieuwe

ving. De ervaring leert dat veel kinderen

van het landschap. Door de schooljeugd

generaties in Baarlo.

door dit soort herstelwerkzaamheden aan landschapselementen een speciale band krijgen met het gebied. Stap voor stap worden ze door IKL en betrokken mensen uit de buurt met baggerbeugels, hand-zagen, snoeischaren en schoppen wegwijs gemaakt in het beheer. Een duurzame relatie van burgers bij de omgeving, het landschap, de natuur en de erfgoederen staat al jarenlang huizenhoog op de agenda van diverse overheden. Het Rijk wil dat in 2020 de helft van de Nederlanders actief is in het groen, de natuur of het landschap. Met zo iets kan je niet vroeg genoeg beginnen. Overigens willen de meeste mensen best wel een bijdrage leveren aan een verdere groene 32 limburgs milieu

Leefgebied vliegend hert opgeknapt

broedstoven en worden nieuwe singels en lanen aangeplant.

Nabij het Savelsbos tussen Cadier en Keer en Eckelrade hebben kapwerkzaamheden

Het werk in het Savelsbos bestaat uit

plaatsgevonden ter verbetering van het leefgebied van het vliegend hert, de

hakhoutbeheer in de bosranden. Daarbij

grootste kever van Nederland. Hier zijn twee zogenaamde ‘broedstoven van

zijn bomen en struiken pleksgewijs bij de

eikenhout’ voor het vliegend hert aangelegd.

grond afgezaagd. Hierdoor kan er weer voldoende zonlicht tot op de bosbodem

Broedstoven zijn een soort ‘kraamkamers’

Het vliegend hert is een imposante kever die

komen, waardoor er een structuurrijke

waar eieren en larven van dit insect tot

drie tot acht centimeter groot kan worden

kruid- en struiklaag tot ontwikkeling komt.

ontwikkeling kunnen komen. De larven van

en zijn naam dankt aan de spectaculaire

Dit soort gevarieerde bosranden is van

het vliegend hert leven onder de grond in

geweivormige kaken van het mannetje. In

belang als leefgebied voor vliegende herten.

rottend eikenhout. Ze voeden zich met dood

Nederland komt het beestje nog maar in vijf

De ervaring leert dat dit beheer ook positief

vermolmd hout dat door ‘witrotschimmels’

regio’s voor waaronder het Savelsbos. Omdat

uitpakt voor andere dieren zoals de levend-

aangetast is. De broedstoven bestaan uit een

het dier in Europees verband steeds minder

barende hagedis, hazelworm, eikelmuis en

aantal eikenstammen die voor het grootste

voorkomt, worden er in Limburg door IKL,

andere dieren zoals vlinders en vogels die

gedeelte worden ingegraven en afgedekt

terreinbeherende natuurorganisaties, vrijwil-

graag verblijven in dichte struiken.

met houtsnippers. De broedstoven komen op

ligers en gemeenten sinds 2006 gerichte

De volwassen vliegende herten worden alleen

zonnige plekken langs bosranden. Het hout

maatregelen getroffen in de leefgebieden

in de maanden juni en juli waargenomen,

is in de maanden augustus en september

van het dier. Ter verbetering van de biotopen

wanneer ze in de schemering en tijdens

gezaagd in diverse bosgebieden in Midden-

wordt onder meer gericht hakhoutbeheer

de nacht rondvliegen in de buurt van hun

Limburg.

uitgevoerd in de bosranden, maakt men

leefgebied. In die periode gaan de onhandig vliegende kevers op zoek naar soortgenoten waarna ze zich voortplanten. Het vrouwtje gaat vervolgens op zoek naar rottend hout waar ze haar eitjes afzet. De ontwikkeltijd van de eitjes en de larven is buitengewoon lang: namelijk drie tot acht jaar. Dat het vliegend hert in de omgeving van het Savelsbos voorkomt is bekend, omdat de

Foto: Olaf op den Kamp

Vereniging tot Natuurbehoud Cadier en Keer al jaren waarnemingen van het vliegend hert in deze omgeving verzamelt. Naast het hakhoutbeheer aan de bosranden van percelen van het Savelsbos is het de bedoeling dat IKL in de komende jaren nog meer broedstoven aanlegt.

nieuw streekplatform in werkgebied wcL Het Streekplatform WCL (Waardevol Cultuur Landschap) is het nieuwe, regionale

Swalm-Nette, de terreinbeheerders, VVV

overleg waar alle partijen die betrokken zijn bij ontwikkelingen op het Midden-

Midden-Limburg en de waterschappen

Limburgse platteland met elkaar kunnen afstemmen en nieuwe projecten op touw

Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei

kunnen zetten.

zitting in het Streekplatform WCL.

Het Streekplatform is een initiatief van

beëindiging van de zogenaamde integrale

Inmiddels is het Streekplatform al twee

de vijf WCL-gemeenten Beesel, Roermond,

gebiedsuitbreiding door de Provincie

keer bij elkaar geweest om informatie uit

Roerdalen, Maasgouw en Echt-Susteren.

Limburg.

te wisselen over diverse projecten die in

De gezamenlijke aanpak van de buiten-

uitvoering zijn. Voor meer informatie kun

gebieden in Midden-Limburg dreigde in

Behalve de vijf WCL-gemeenten en de

je contact opnemen met Lysanne Willard

het slop te raken na de opheffing van de

Stichting Ons WCL hebben de LLTB, natuur-

van het Gebiedsbureau Ons WCL, tel.

gebiedscommissies in 2010 en de

en milieuorganisaties, Grenspark Maas-

0475 - 386 480. stichting milieufederatie limburg 33

Het GroenHuis natuurherstel Landgoed heidenheim in beesel De bosranden van Landgoed Heidenheim in Beesel zijn opengekapt. Daarbij zijn exoten als de Amerikaanse eik en bospest verwijderd, waardoor de inheemse eiken en tamme kastanjebomen meer ruimte hebben gekregen. Door de kap is een oude aarden grenswal weer zichtbaar geworden in het landschap. Het wallichaam is over een lengte van maar liefst 1.100 meter als vanouds beplant met gaspeldoorn. Naast het herstel van de oude ontginningsgrenzen van het landgoed zijn diverse plekken opnieuw opengekapt wat positief zal uitpakken voor flora en fauna. Met name vogels, vlinders, vleermuizen en hagedissen zullen profiteren van deze ingrepen. Landgoed Heidenheim is een van de belangrijkste natuurlijke dwarsverbindingen van de Maas en het natte Meerlebroek met het achterliggende Brachterwald in Duitsland. Er komen nu al diverse kwetsbare planten en dieren voor. Door de maatregelen neemt de openheid en de afwisseling voor diverse soorten toe. In de opengekapte randen vinden ze voldoende voedsel, schuil- en nestgelegenheid.

huis liet bouwen. Naast bos bestond het

De schaal waarop dit plaatsvond was

landgoed uit een park, een vijver, diverse

geheel nieuw voor de regio. De grenzen van

Het landgoed dateert uit 1868, toen barones

lanen en een akker. De eerste pachter droeg

het beboste landgoed bestonden in het verle-

Michiels van Kessenich, de eigenaresse van

niet alleen zorg voor de ontwatering van het

den uit zandpaden en aarden wildwallen die

het nabijgelegen landgoed Oud Waterloo

heidegebied, maar bekommerde zich ook over

begroeid waren met voor vee en wild moeilijk

hier in deze heide-ontginning een pachters-

fruit- en notenbomen, asperges en druiven.

doordringbare hagen van gaspeldoorn. Sinds 1930 wordt het landgoed agrarisch

zeldzame planten stadspark de karthuis in roermond

geëxploiteerd door de familie Niessen. In 1998 is de familie gestart met de ontwikkeling van de aanwezige natuurwaarden, het herstel van de beukenlaan, het onderhoud

De muren van het Stadspark De Karthuis aan de Voogdijstraat in Roermond zijn

van de bossen en de aanleg van een hoog-

door medewerkers van IKL-Limburg vrijgemaakt van klimop en klimhortensia.

stamboomgaard.

Dit gebeurde met het oog op de bijzondere planten die op deze eeuwenoude stadsmuren groeien, onder meer de uiterst zeldzame pijlscheefkelk.

De paden zijn in het verleden verhard met zand en grind uit de buurt. Deze kleinscha-

Op de stadsmuren van het park in het

lige zandwinningen zijn als laagten nog

centrum van Roermond groeien zeldzame

steeds op Heidenheim zichtbaar. Deze open

muurplanten, zoals muurvaren, muurleeu-

zandgebieden zijn zeer voedselarm. Ze zijn

wenbek, grasklokje en pijlscheefkelk. De

met name in trek bij hagedissen. Verder

pijlscheefkelk groeit alleen op open, droge

groeiden hier in het verleden heidestruiken

en door de zon beschenen plekken. De

en jeneverbesstruiken. Deze zijn in de loop

groeiplaats op de muur in het stadspark

der tijd verdwenen. Na het opschonen van

komt soms door snel groeiende klimplan-

de voormalige zandkuil is er weer jeneverbes

ten in de verdrukking. Door de toegeno-

teruggeplant.

men schaduw van de klimhortensia en de

Het werk aan Heidenheim gebeurt door IKL

klimop is er dan een reële kans dat deze

in nauw overleg met de familie Niessen en de

unieke muurplant verdwijnt. Daarom is het

gemeente Beesel en wordt uitgevoerd door

van groot belang de klimplanten tijdig te

een groenaannemer en medewerkers van de

verwijderen.

werkvoorziening WAA-groep uit Venlo.

34 limburgs milieu

veilige doorgang voor fauna bij vlootbeekdal IKL heeft een veilige doorgang aangelegd voor de dieren bij

bevolking van dassen in de Linnerweerd. Deze bewoner van het

de Vlootbeek in Maasgouw. Door deze faunapassage kunnen

cultuurlandschap voelde zich hier tot de jaren zestig thuis, maar

dassen en andere dieren weer ongestoord en veilig vanuit

was de laatste jaren niet meer hier aanwezig. De ervaring met

het Vlootbeekdal naar de Linnerweerd.

dit soort faunapassages leert dat ook andere kleine zoogdieren zoals wezels, hermelijnen en amfibieën, gebruikmaken van dit

Beken zoals de Vlootbeek zijn belangrijke verbindingszones voor

soort onderdoorgangen. De loopstroken bestaan uit planken van

planten en dieren. Veel diersoorten verplaatsen zich via beken

betonplex met een breedte van 70 centimeter.

van de ene naar de andere plek. Wanneer dieren hierbij wegen moeten oversteken, komen ze nogal eens om in het verkeer. Bij de aanleg van de A73 is hiermee rekening gehouden door een vrije onderdoorgang te maken bij de kruising met de Vlootbeek. Recent bleek dat dieren vanuit het landgoed Rozendaal via het Vlootbeekdal de gemeente Maasgouw binnentrokken. Inmiddels kunnen de dieren weer veilig de kruisingen van de Vlootbeek met de spoorlijn Maastricht-Roermond, de A73 en de Rijksweg N271 passeren. Dat was nog niet het geval bij de kruising van de Vlootbeek met de Linner- en Maasbrachterweg in Maasgouw. Om dieren de weg veilig te kunnen laten oversteken, zijn in oktober door IKL in samenwerking met de gemeente Maasgouw en Waterschap Roer en Overmaas loopstroken onder de brug aangebracht. Fauna kan nu veilig de weg passeren. Mogelijk leidt dit tot een nieuwe

gouverneur bovens opent groeve de schark Mergelgroeve De Schark in Maastricht is in september officieel geopend door de Limburgse gourverneur Theo Bovens na een grondige restauratie van één miljoen euro. Groeve De Schark in het onderaardse gangenstelsel van de St. Pietersberg is onder meer bekend vanwege de kerstnacht in 1944. Hier gelegerde Amerikaanse soldaten vertrokken toen voor het Ardennenoffensief. De opening van de groeve met zijn gedenkplaats vond mede daarom plaats in de aanwezigheid van een delegatie van de Joint Forces Command in Brunssum. Ruim vijf jaar werkte de stichting Instand-

ingangen. De Provincie Limburg en de EU

kon een belangrijk deel van het onder-

houding Kleine Landschapselementen

steunden het initiatief. Met aanvullende

aardse, ecologische en cultuurhistorische

in Limburg (IKL) met vrijwilligers van de

middelen van IKL, de Nationale Postcode

erfgoed van Limburg worden veiliggesteld.

Studiegroep Onderaardse Kalksteengroe-

Loterij en bijdragen van particulieren en

Naast het tegengaan van de verstoring

ven (SOK) aan het herstel van zestig van

groeve-eigenaren werd voor dit project

van vleermuizen en de vernieling van

de 556 in Nederland bekende groeve-

één miljoen euro bijeengebracht. Hiermee

opschriften door ongewenste bezoekers is gericht gewerkt aan het voorkómen van onveilige situaties zoals instortingen. Verder zijn dichtgeslibde ingangen opengemaakt, toegangspoorten hersteld en geplaatst, groeve-pilaren gestabiliseerd en is de bovengelegen begroeiing opgeschoond. Met de werkzaamheden aan Groeve De Schark is het project gereedgekomen. Eind dit jaar kunnen kleine groepen de groeve bezoeken onder leiding van de plaatselijke VVV. stichting milieufederatie limburg 35

populariteit biomassa kan grote gevolgen hebben biomassa wordt steeds vaker gebruikt als vervanger van aardolie in de chemische industrie. ook kan het gebruikt worden voor de productie van groen gas. indien de vraag naar biomassa in de toekomst explosief toeneemt, kan dit echter leiden tot schaarsteproblemen. Biogas is een groen product. Het komt voort

ding. Co-vergisting heeft dus nadelen.

moeten worden geïmporteerd. Dit kost

uit vergisting van biomassa. De grondstof

Het is trouwens onlogisch om sommige

weer extra energie en mogelijk ook kostbare

hiervoor is afval bestaande uit rioolslib

soorten biomassa te vergisten. Hout kan het

landbouwarealen in het buitenland waar

en mest. Biogas kan rechtstreeks worden

beste direct worden gestookt in verbran-

biomassa wordt produceert. Grote gebieden

gebruikt in een gasmotor die een generator

dingsinstallaties als bijstook voor kolen.

zullen met saaie monoculturen worden

aandrijft. Een gedeelte (40 procent) wordt

Maïs en aardappelschillen kunnen beter als

aangeplant. Plantaardige producten die voor

dan omgezet in elektriciteit; het overige

mens- en diervoeding worden gebruikt dan

mens en dier geschikt zijn als voedsel, zullen

deel in warmte die lokaal gebruikt kan

als grondstof voor vergisting.

voor andere doeleinden worden gebruikt.

worden, de zogenoemde warmtekrachtkoppeling.

Dit kan leiden tot hogere voedselprijzen In Nederland probeert men zoveel moge-

of voedselschaarste in met name ontwik-

lijk biogas om te zetten in groen gas als

kelingslanden. Daarbij stijgt de vraag naar

Het huidige subsidiebeleid van de overheid

alternatief voor de dalende aardgasvoor-

biomassa in de toekomst extra snel als de

ontmoedigt investeringen in deze techniek.

raad. Groen gas bezit dezelfde kwaliteiten

chemische industrie biomassa als grond-

Bestaande vergistingsinstallaties worden

als aardgas en kan in het bestaande gasnet

stof gaat gebruiken in plaats van aardolie.

afgeschakeld. Of men schakelt over op

worden gepompt. Het is logisch dat als de

Hierdoor zal de prijs van biomassa explosief

co-vergisting en waardeert vervolgens het

overheid de co-vergistingscapaciteit

toenemen omdat de vraag het aanbod

geproduceerde biogas op tot groen gas. Van

stimuleert, er een grotere vraag zal ontstaan

overstijgt.

co-vergisting is sprake indien biomassa uit

naar productie en import van biomassa.

Het is daarom niet logisch dat de groen gas

mest en rioolslib wordt aangevuld met an-

Door die groeiende vraag zal biomassa als

productie wordt verhoogd via co-vergisting.

dere plantaardige producten zoals maïssten-

grondstof op termijn schaars worden.

Hieraan kleven uiteindelijk meer nadelen

gels, bermgras of aardappelschillen. Bij deze

dan voordelen. Voor de hand ligt een veel

co-vergisting worden soms landbouwpro-

De ombouw van Nederland naar ‘groen

simpeler oplossing, namelijk het ontwikke-

ducten ingezet die zouden kunnen dienen

gasland’ heeft dus consequenties. Allereerst

len en optimaliseren van nieuwe duurzame

als diervoeding en soms zelfs geschikt zijn

kost het opwaarderen van biogas naar groen

energietechnologieën.

voor menselijke consumptie. Dit concurreert

gas extra energie. Bij een stijging van de

Math Mertens

met de productie van voedsel en diervoe-

vraag naar groen gas zal meer biomassa

Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

36 limburgs milieu

kasteelpark elsloo opgeknapt eind september 2012 is het vernieuwde kasteelpark in elsloo officieel geopend. het park is in de afgelopen maanden teruggebracht in 19de-eeuwse landschapsstijl. het is één van de vijf landschapsprojecten waarmee de gemeente stein op dit moment bezig is. de projecten zijn onderdeel van de regiovisie westelijke mijnstreek. ze worden onder meer betaald door de provincie Limburg en gemeenten in de omgeving. ook is er subsidie van het rijk en de europese unie. alle landschapsprojecten moeten klaar zijn in 2013. Het kasteelpark in Elsloo werd in 1850 aangelegd in ‘late landschaps-

straat) naar de water- en wasplaats naar Terhagen is gereconstru-

stijl’. Rond 1960 werd het park eigendom van de gemeente die het

eerd. Dit voegt een extra beleving toe aan het park. Het vernieuwde

park toegankelijk maakte voor het publiek door er tennisbanen en

kasteelpark Elsloo is een oase van rust waar de natuur het weer meer

een zwembad aan te leggen. Het oorspronkelijke karakter van het

voor het zeggen heeft en bezoekers (jong en oud) de natuur in alle

park verdween daardoor steeds verder uit beeld. De gemeente is

facetten kunnen beleven. Meer informatie over de groenprojecten

begin 2012 gestart met restauratie van het park in de oorspronke-

van de gemeente Stein vind je op de website www.steinslandschap.nl.

lijke stijl. Het vernieuwde park ademt nu weer de sfeer van weleer met een fruitboomgaard, wandelpaden langs ingezaaide bloemrijke graslanden, kunstwerken, parkbomen en hagen. Ook zijn er informatieborden en speltafels voor kinderen neergezet in het park. Bij de herinrichting van het park is expliciet rekening gehouden met natuurwaarden en cultuurhistorie. De zichtlijnen vanuit het park zijn gericht op de omgeving o.a. de kerk van Elsloo en het Maasdal. Ook het contact met de omgeving van het park vanaf de wandelpaden is in ere hersteld. De drie weiden van het park vormen nu weer één geheel. De nieuw ontstane grote weide is glooiend ingericht. De historisch waardevolle holle weg vanuit de oude dorpskern (Kaak-

project ‘boom in de voortuin’ voor inwoners weert de gemeente weert, winnaar van de nationale groencompetitie entente Florale, vindt het belangrijk dat de stad nog groener wordt en wil daarom graag inwoners bij de groenste stad betrekken. hiervoor start de gemeente een nieuw project: boom in de voortuin. Met dit project wil de gemeente in de

Hoe werkt het? De gemeente koopt de

register. In dit bomenregister worden

komende vijftien jaar 3.000 bomen door

bomen in en stelt één boom per tuin ter

alle groene monumenten van Weert,

particulieren laten planten. Sinds 31 okto-

beschikking aan de inwoners. Wie mee

dus oude en/of bijzondere (straat)bomen

ber kunnen particulieren zich aanmelden

wil doen met dit project, downloadt het

en bijzondere gebieden beschermd.

via www.weert.nl/groenstestad. Voor het

aanmeldformulier op de website van de

Bomen die in het bomenregister of in de

eerste jaar stelt de gemeente 300 bomen

gemeente. Inwoners kunnen uit een lijst

bestemmingsplannen staan, mogen niet

gratis beschikbaar.

kiezen welke boom ze willen planten. Als de

zomaar gekapt worden. Deze bomen zijn

boom nog op voorraad is, krijgt men bericht

extra beschermd. Bij eventuele kap is een

Het project vloeit voort uit het nieuwe

wanneer en waar de boom afgehaald kan

goede en objectieve afweging van belan-

bomenbeleidsplan van de gemeente. Het

worden. Zijn de bomen op, dan kom je op

gen verplicht. De afwegingen staan in het

stimuleren tot aanplant door inwoners is

een wachtlijst voor volgend jaar te staan.

bomenbeleidsplan uitgelegd. Een monu-

één van de speerpunten uit dit plan. De

Bij het afhalen van de boom krijgt iedereen

mentale of waardevolle boom verhoogt de

zorg en belangstelling voor een aangename

een instructie over hoe de boom geplant,

meerwaarde voor de woonomgeving. De

en groene woonomgeving houdt niet op bij

verzorgd en gesnoeid moet worden.

bomen leveren een grote bijdrage aan een

de erfgrens. De tuin en de straat kunnen

groen straatbeeld. Niet voor niks is Weert

samen een mooi groen geheel vormen.

Eén van de andere acties uit het bomen-

in september 2012 uitgeroepen tot ‘Groen-

Hierbij is vaak in tuinen meer ruimte voor

beleidsplan van de gemeente is het ver-

ste stad van Nederland’ in de nationale

groen dan in het straatbeeld.

nieuwen en aanvullen van het bomen-

groencompetitie Entente Florale 2012. stichting milieufederatie limburg 37

provinciaal omgevingsplan wordt integraal herzien het provinciaal omgevingsplan Limburg (poL) is kaderstellend voor vele uiteenlopende (ruimtelijke) ontwikkelingen in Limburg. voor een deel zijn dat ontwikkelingen die in de realisatiefase mer-plichtig of mer-beoordelingsplichtig zijn (milieu effect rapportage-red.). de provincie Limburg is voornemens het poL integraal te herzien. in 2014 moet het document klaar zijn.

Uit inspraakreacties blijkt waardering voor de gekozen aanpak van

de kwaliteit van het landelijke gebied, waarbij de provincie focust op

de provincie om tot een nieuw POL te komen. Wel wordt er meer

de kernkwaliteiten in het Nationaal Landschap Zuid-Limburg en in

aandacht gevraagd voor: klimaat, duurzame energie, water en cul-

de zogenoemde groen-blauwe mantel (de samen te voegen perspec-

tuurhistorisch erfgoed. Die onderwerpen worden in de planvorming

tieven P2 en P3, inclusief de gebieden die bij de herijking van de EHS

toegevoegd. De zogenoemde Nota van Zienswijzen geeft aan hoe die

vervallen als onderdeel daarvan).

aandachtspunten een plek krijgen bij de voorbereiding van het POL. In het POL zal in elk geval invulling gegeven worden aan de herijking Het POL 2014 moet een compact, goed leesbaar en digitaal toe-

van de EHS zoals afgesproken met het Rijk. Daarnaast zal een rea-

gankelijk document worden. De opzet wordt een slimme mix tussen

listische aanvullende provinciale ambitie voor mensgerichte natuur

een regionale insteek (Noord-, Midden- en Zuid-Limburg) en een

worden uitgewerkt. Op de agenda staat ook het bepalen van (ruime)

benadering rond de vier hoofdthema’s Economie en infrastructuur,

zoekgebieden voor een regionaal lawaaisportcentrum in Midden- en

Wonen en leefomgeving, Landelijk gebied en Ondergrond.

Zuid-Limburg. De agenda vraagt verder om een visie op de vesti-

Het plan moet een heldere visie bieden op de ontwikkeling van

gingsmogelijkheden voor windenergie.

Limburg als geheel én op de ontwikkeling van de drie deelregio’s. Het plan zal zoveel mogelijk aansluiten op bestaande visies (onder meer

De mogelijkheden voor een reductie van het aantal zones voor glas-

regionale visies en de nationale ruimtelijke hoofdstructuur). Het Lim-

tuinbouw respectievelijk intensieve veehouderij worden onderzocht.

burgse leef- en vestigingsklimaat neemt daarin een centrale plek in.

Er komt een strategie gericht op het stimuleren van agrosectoren in

Ruimtelijke kwaliteit krijgt bijzondere aandacht.

combinatie met verduurzaming, innovatie en ruimtelijke kwaliteit. In het POL wordt ook een visie uitgewerkt op de aanpak van de

Binnen het hoofdthema landelijk gebied moet er een gedifferentieerde aanpak uitgewerkt worden voor behoud en ontwikkeling van 38 limburgs milieu

Maasveiligheid. (Bron: Provincie Limburg)

werkatelier windenergie in roermond het realiseren van windenergie stond centraal tijdens het werkatelier windenergie op 31 oktober in roermond. de milieufederatie Limburg, landschap- en natuurbeheerders, gemeenten, adviseurs en ondernemers hebben met elkaar gesproken over het beleid inzake windenergie in Limburg en de manier waarop de Limburger meer kan meeprofiteren van de voordelen van windenergie als belanghebbende in de exploitatie van windmolens. De deelnemers zijn het erover eens dat

voor het oprichten van lokale energie-

helaas nog belemmerende Rijksregels voor

betrokkenheid en participatie van burgers,

coöperaties die een eigen windturbine(park)

deze aanpak, maar de partijen hopen dat

gemeenten en maatschappelijke organisa-

realiseren. In deze situatie ligt het voordeel

deze op den duur aangepast zullen worden.

ties een noodzakelijke succesvoorwaarde

altijd bij de omwonenden omdat zij

is. Ze willen dat er initiatieven van onderaf

initiatiefnemer, financier en exploitant van

De ‘Ontwikkelvisie Windenergie’ moet

komen, bijvoorbeeld plannen van inwoners

de turbine(s) zijn. Op dit moment zijn er

aangeven hoe lokale intitiatieven tot stand kunnen komen. Daarbij onderzoekt de Provincie Limburg nu eerst welke gebieden geschikt zijn voor windturbines (de zogenoemde zoekgebieden). Dat is een eerste stap in een ‘trechteringsproces’ dat vervolgens in gemeenten een vervolg krijgt door het vinden van concrete locaties waar windturbines geplaatst kunnen worden. De stakeholders werken samen in de komende periode de aanpak verder uit. Doel is om minstens 120 MegaWatt aan windenergie in Limburg te genereren om daarmee te kunnen voldoen aan landelijk gemaakte afspraken.

stedelijke hitte-eilanden van nederland in kaart gebracht in het kader van het onderzoeksprogramma kennis voor klimaat hebben onderzoekers van tno en wageningen universiteit voor het eerst de stedelijke hitte-eilanden van nederland in één kaart gevat. het stedelijk hitte-eiland is het fenomeen dat het stedelijk gebied in de zomer warmer is dan het omringende (buiten)gebied. De kaarten bij dit project zijn gemaakt op basis van satellietbeelden. Ondanks het feit dat Nederland geen megasteden kent, laten de beelden zien dat elke stad in Nederland te maken heeft met een stedelijk hitte-eiland effect. Deze hitte-eilanden kunnen nadelige effecten hebben, zoals gevaar voor de volksgezondheid, verdroging van groen, oplopend energieverbruik en afname van de productiviteit van werknemers. Dit vormt een interessante basis voor het formuleren van een ruimtelijke strategie voor klimaatadaptatie. De hitte viel afgelopen zomer mee, maar velen hebben de hete zomers van 2003 en 2006 nog op het netvlies staan. De hittestresverschijnselen hebben effect op de leefbaarheid en de economie van ons land. Dit duidt erop dat klimaatbestendig inrichten in Nederland niet alleen een taak is voor waterbeheerders, maar ook voor degenen die zich bezighouden met ruimtelijke ontwikkeling en architectuur. (Bron: De Groene Stad) stichting milieufederatie limburg 39

Kort nieuws eigen natuurorganisatie voor boeren

onderzoek naar windmoLens bij miLsbeek

Limburgse boeren komen met een eigen organisatie voor natuur-

De Duitse gemeente Kranenburg onderzoekt of er 23 windturbines

en landschapsbeheer. De organisatie krijgt de naam Natuurrijk

gebouwd kunnen worden vlak over de grens bij Milsbeek. Dat meldt

Limburg en gaat op 1 januari 2013 officieel van start. Volgens de

Antenne Niederrhein. De windmolens zullen op zijn vroegst over vijf

LLTB zijn boeren al volop bezig met natuurbeheer, maar gebeurt dat

jaar in gebruik worden genomen. Twee andere plekken in de

ongezien. Momenteel is het onderhoud in grotere natuurgebieden

gemeente werden eerder afgewezen door het gemeentebestuur. De

voorbehouden aan organisaties als het Limburgs Landschap en

turbines zouden gebouwd moeten worden in een bosgebied in het

Staatsbosbeheer. Straks kunnen ook de samenwerkende boeren

Reichswald.

worden ingezet voor natuurontwikkeling. In Limburg worden de komende 10 jaar nog veel natuurgebieden

nieuwe natuur op grens brabant-Limburg

heringericht. Natuurrijk Limburg wil daarin een belangrijke rol

Op de grens van Limburg en Brabant wordt een enorm natuur-

spelen. Door de krachten te bundelen zijn de boeren straks ook een

gebied ontwikkeld van 5.000 hectare groot. Het Kempen~Broek ligt

gesprekspartner voor de provincie, aldus de LLTB.

tussen Budel-Dorplein en Stramproy. Zinkfabriek Nyrstar verkocht hiervoor 110 hectare van zijn terreinen aan Natuurmonumenten. Nyrstar wil de fabriek aan de noordkant op eigen terrein uitbreiden, maar daarvoor moet bijzondere natuur verdwijnen. Daarom heeft de fabriek als compensatie een braakliggend terrein aan de zuidkant voor 1 miljoen euro verkocht aan Natuurmonumenten. De uitbreiding van Nyrstar is overigens nog niet zeker. Onder andere het even verderop geleden vliegveld Kempen Airport heeft bezwaar aangetekend. pLannen voor een bio-energiecentraLe weert Er zijn vergevorderde plannen voor een bio-energiecentrale in Weert. De bouw zou eind dit jaar al moeten beginnen. De energie-

LooppLanken voor otter in midden-Limburg

centrale die groen gas produceert, levert 70 tot 80 arbeidsplaatsen

Waterschap Peel en Maasvallei en natuurorganisaties doen er alles

op. Het bedrijf gaat mest verwerken tot korrels. Bij dat proces komt

aan om de otter terug te brengen naar Limburg. Daarom zijn op

gas vrij dat verkocht wordt als groene energie. De centrale wordt

zeven plaatsen langs de Tungelroysebeek en de Leukerbeek in

gebouwd op een locatie aan de Kempenweg vlakbij een natuur-

Midden-Limburg loopplanken aangebracht onder bruggen en

gebied. Volgens directeur John van Nikkelen is de ammoniakuitstoot

duikers. Otters en andere zoogdieren kunnen daardoor op een

van de centrale minimaal en zijn bijna alle vergunningen rond.

veilige manier straten oversteken. De otter stierf in het begin van de jaren ‘60 uit in Limburg. Dit voorjaar werd er weer een otter

weert bLij met titeL groenste stad van nederLand 2012

gespot in het grensoverschrijdende natuurpark Kempen~Broek. De

Burgemeester Jos Heijmans van de gemeente Weert is verheugd dat

verwachting is dat de otter zich via de Tungelroysebeek door

zijn gemeente de ‘Groenste stad van Nederland’ is geworden. ,,De

Midden-Limburg gaat verspreiden.

laatste jaren is er flink geïnvesteerd om de gemeente groener te maken. Weert gaat in 2013 de prijsuitreiking van de volgende editie

hekken voor damherten bLijven

organiseren. Dan gaan wij meedingen naar de titel Groenste stad

De damherten in het Brachterwald, vlak over de grens bij Swalmen,

van Europa.” Wie die titel wint, wordt volgend jaar bekendgemaakt

worden niet vrijgelaten. De hekken die daar om het voormalige

in het Belgische Nieuwpoort.

munitiedepot staan, worden niet weggehaald. Dat heeft de Duitse deelstaatminister Remmel besloten. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat 600 van de ongeveer 700 damherten zouden worden afgeschoten om daarna de resterende 100 komend voorjaar vrij te laten en de hekken af te breken. Uit onderzoek blijkt dat door de begrazing van onder meer de herten in het omheinde gebied een natuurgebied van hoge kwaliteit is ontstaan. De komende vijf jaar wordt een onderzoek gedaan naar de invloed van de begrazing op de natuurdoelen. Tot die tijd mogen er binnen de hekken 300 damherten verblijven. De rest wordt afgeschoten.De LLTB heeft een bezwaarbrief gestuurd naar de Duitse deelstaatminister. Daarin is ervoor gepleit het hek pas te verwijderen als de damherten weg zijn. 40 limburgs milieu

Leidt erosiebestrijding tot meer gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen? glyfosaat is de werkzame stof van het veel door de landbouw en door gemeenten en particulieren gebruikte onkruidbestrijdingsmiddel round up. indien deze stof terechtkomt in het grond- en oppervlaktewater ontstaan bij bepaalde concentraties gezondheidsrisico’s voor ons drinkwater. ook tast het middel de biodiversiteit aan. daarnaast bestaat het ernstige vermoeden dat glyfosaat via de opname door (eetbare) gewassen schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Statenlid Carla Brugman van GroenLinks stelde een aantal vragen

uitwisselen over niet-kerende grondbewerking en de mogelijke

aan Gedeputeerde Staten (GS) naar aanleiding van berichten dat

effecten daarvan op onkruidgroei.

de niet-kerende grondbewerking in ZuidLimburg zou kunnen leiden tot meer gebruik

Uit de beantwoording van de vragen blijkt

van Round Up. Niet-kerende grondbewerking

een afwachtende houding van het provinciaal

is een - op termijn verplichte - methode om de

bestuur t.o.v. het gebruik van glyfosaat, terwijl

bodem beter te beschermen tegen erosie. Maar

in Midden- en Noord-Limburg 25 procent van

deze bewerking leidt helaas tot meer onkruid-

het grondwater in de meetputten al boven

groei, waardoor onkruidbestrijdingsmiddelen

de drinkwaternorm zit en in Zuid-Limburg 10

zoals Round Up eerder worden ingezet.

procent. In de Maas in Heel werd volgens het RIWA al in 2011 een maximumwaarde gemeten

Brugman wilde weten of GS enig zicht hebben

die boven de drinkwaternorm lag. Hoog tijd

op het gebruik van glyfosaat, de belasting

dus voor adequate maatregelen om de risico’s

ervan op het grond- en oppervlaktewater, de

voor de drinkwatervoorziening te beperken.

gehanteerde normen, de mogelijke overschrijding daarvan en de mogelijke relatie met niet-

Als het aan GS ligt zullen er mogelijk in het

kerende grondbewerking.

nieuwe POL en het Stroomgebiedbeheersplan

Bij de beantwoording van de vragen in

maatregelen worden genomen om het gly-

september jongstleden zeggen GS dat er

fosaatgebruik te beperken. Maar de gedepu-

voor glyfosaat geen landelijke MTR-norm is (maximaal toelaatbaar

teerden geven aan vooralsnog niet van plan te zijn het gebruik van

risico-red.). Wel blijkt er een ad hoc norm te zijn van 77 microgram

het risicovolle glyfosaat te monitoren. De Milieufederatie Limburg

per liter.

is echter van mening dat met het monitoren van het gebruik van

Volgens GS wordt door de waterbeheerders regelmatig de kwaliteit

glyfosaat niet moet worden gewacht. Als metingen aantonen dat

van het oppervlaktewater gemeten, maar is deze ad hoc norm

er weer meer glyfosaat in grond- en oppervlaktewater zit, is het

nergens in het regionale systeem overschreden. Voor drinkwater

te laat. Zo spoedig mogelijk moet door een onafhankelijk onder-

geldt echter de veel strengere norm van 0,1 microgram per liter per

zoek c.q. monitoring worden vastgesteld of er inderdaad sprake is

stof (in dit geval glyfosaat) met een maximum van 0,5 microgram

van een toename van het gebruik van glyfosaat als gevolg van de

voor het totaal aan stoffen. In Zuid-Limburg wordt in twee van de

niet-kerende grondbewerking. Als dit het geval is, moeten er snel

25 meetputten deze drinkwaternorm overschreden. In Midden- en

maatregelen worden genomen.

Noord-Limburg zelfs in tien van de 40 meetputten (25 procent). GS geven aan dat de WML geen normoverschrijding in haar

Frank Vermeij Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

drinkwaterputten heeft geconstateerd. De aangetroffen concentraties in grond- en oppervlaktewater geven GS echter aanleiding om te kijken of in het nieuwe Provinciaal Omgevingsplan (POL) en Stroomgebiedbeheersplan maatregelen moeten worden opgenomen. Ten aanzien van de mogelijke relatie tussen niet- kerende grondbewerking en een toename van het gebruik van glyfosaat zeggen GS daarvoor geen aanwijzingen te hebben. Het gebruik van glyfosaat wordt echter niet gemonitord en GS zijn ook niet van plan dat te gaan doen. Wel wordt verwacht dat agrariërs onderling ervaringen

stichting milieufederatie limburg 41

energieneutrale verlichting op trade port noord op het nieuwe bedrijventerrein trade port noord bij greenport venlo zijn duurzame lichtmasten geplaatst. met het plaatsen van de in totaal 78 energieneutrale houten lichtmasten is de eerste fase van de aanleg van openbare verlichting op trade port noord gereedgekomen. Het bijzondere aan de lichtmasten is dat

mende jaren bij de verdere ontwikkeling

in twaalf ervan dankzij een ingebouwd

van Trade Port Noord meer duurzame

zonnepaneel de opgewekte elektriciteit

verlichting wordt geplaatst.

weer terug in het net komt. Gedurende de nacht wordt die elektriciteit aan het

Trade Port Noord is een goed ontsloten

net onttrokken waardoor de verlichting

gebied dat zich richt op logistieke

energieneutraal wordt. Alle lichtmasten

bedrijvigheid. Het omvat circa 230

zijn gemaakt van duurzaam, recyclebaar

hectaren uitgeefbare grond. Door de

en makkelijk te onderhouden hout en

ligging vlakbij de Duitse grens is het een

uitgerust met duurzame led verlich-

ideale vestigingslocatie. De regio ken-

ting. Verder zal de verlichting ’s nachts

merkt zich van oudsher door de aanwe-

worden gedimd, zodat energie bespaard

zigheid van (toeleverende) bedrijven met

wordt terwijl de veiligheid toch gegaran-

(agro)logistieke kennis en expertise.

deerd blijft. Het gebruik van duurzame lichtmasten De nieuwe lichtmasten zijn geplaatst

sluit naadloos aan op de doelstellingen

aan de Heierhoeveweg en de Popeweg in

van Greenport Venlo, namelijk gebiedsin-

Venlo. Het is de bedoeling dat in de ko-

richting op basis van Cradle-to-Cradle.

30.000 ton minder co2 door nieuw asfalt overheden kunnen direct overstappen op Laag temperatuur asfalt (Lta) en hiermee op korte termijn de uitstoot van 30.000 ton co 2 voorkomen. dat blijkt uit dik tien jaar experimenteren met tal van projecten, tot en met autosnelwegen toe. ,,Niets staat een grootschalige toepassing in de weg”, concludeert een werkgroep die zich boog over de mogelijkheden van LTA. In die werkgroep zijn onder meer overheden en bedrijfsleven vertegenwoordigd. Zij presenteerden hun bevindingen op 11 december jongstleden op de Asfaltdag 2012 in De Flint in Amersfoort. De werkgroep stelt vast dat maar liefst 30.000 ton CO2 bespaard kan worden als bij onderhoud of aanleg van wegen de helft van het traditionele asfalt wordt vervangen door LTA. De kosten en de kwaliteit zullen gelijkblijven, want LTA is even duur als gewoon asfalt. Naast CO2 wordt er ook veel minder NOx uitgestoten bij de productie van LTA. De grote milieuwinst is mogelijk omdat de productietemperatuur 70 graden lager ligt dan bij traditioneel asfalt dat tot 170 graden verhit moet worden. Er is dus veel minder energie nodig om een gelijkwaardig product te maken. Tijdens de Asfaltdag zijn nog andere innovatieve onderwerpen

nieuwe manieren van materiaalbesparing. Meer informatie over

aan bod gekomen, zoals geluidsreductie van wegverkeer,

allerhande nieuwe ontwikkelingen op het gebied van asfalt vind

levensduurverlenging van wegverhardingen, verkeersveiligheid en

je op de website www.asfaltnet.nl.

42 limburgs milieu

site-seeing op het world wide web vind je tal van leuke en interessante websites over natuur en milieu. op sommige sites word je aangespoord om zelf actie te ondernemen voor een goed doel. wil je actief bijdragen aan een beter milieu? breng dan eens een bezoekje aan onderstaande websites. jouw hulp wordt zeer gewaardeerd en kan een belangrijke bijdrage leveren aan een gezonder en betere leefomgeving voor mens en dier. gebruik de Qr-code om via smartphone of tablet rechtstreeks naar de betreffende website te gaan. een gratis Qr-code reader kun je downloaden via itunes of de play store.

www.miLieudeFensie.nL

www.peta.nL

Earth Alarm is het schrijfproject van Milieude-

PETA (People for the Ethical Treatment of

fensie waarmee milieu-misstanden en mensen-

Animals) Nederland is opgericht in 1993.

rechtschendingen aan de kaak worden gesteld.

In Amerika bestaat PETA al sinds 1980. De

Je schrijft samen met duizenden andere mensen

organisatie is met meer dan drie miljoen leden

brieven aan regeringen, bedrijven of internatio-

en sympathisanten de grootste dierenrechten-

nale instanties. Regeringen zijn gevoelig voor internationale kritiek en

organisatie ter wereld. Aanhangers van PETA zijn van mening dat

bedrijven zijn beducht voor hun imago. De schrijfacties komen vaak

dieren er niet zijn om op te eten, als kleding te dragen, te gebruiken

onder de aandacht van journalisten waardoor het effect nog eens

voor dierproeven of te gebruiken voor amusement. Het werk van

wordt versterkt. Zeker één op de drie Earth Alarmacties heeft resultaat.

PETA richt zich vooral op de vee-industrie, de kledingbranche, de

Als deelnemer ontvang je circa zes keer per jaar een Earth Alarm

proefdierlaboratoria en de amusementssector. In dit kader geeft

vergezeld van een nieuwsbrief en een voorbeeldbrief. Deze brief kun je

PETA voorlichting aan beleidsmakers en publiek over dierenmishan-

overschrijven, maar je kunt ook zelf een tekst bedenken. Vaak gaat het

deling, organiseert zij speciale evenementen, zoekt zij samenwer-

Earth Alarm over grootschalige projecten zoals mijnbouw, oliewin-

king met beroemdheden en zet zij protestcampagnes op waarbij

ning of ontbossing. Het milieu staat altijd voorop, maar de sociale

iedereen kan deelnemen. Op de website staan alle acties opgesomd.

en economische vraagstukken worden nooit uit het oog verloren. In

Vaak gaat het om het sturen van een brief naar een staatshoofd

de voorbeeldbrieven vind je daarom altijd een

van een land waar dieren slecht behandeld worden of naar een

alternatief dat recht doet aan de belangen van de

modeontwerper die bont gebruikt voor de kledingcollecties. Op de

plaatselijke bevolking. Earth Alarm komt in actie

website vind je video’s die je via Facebook kunt delen of petities die

op verzoek van lokale buitenlandse organisaties

je kunt ondersteunen. Vaak is het een kwestie van je NAW-gegevens

met name als Nederlandse bedrijven betrokken

invullen én verzenden. Een kleine moeite, voor een goede zaak!

zijn, of als Nederlandse politici of diplomaten op één of andere manier invloed uit kunnen oefenen. www.wnF.nL Heb je altijd meer willen doen dan het Wereld www.degroenepeiLer.nL

Natuur Fonds jaarlijks helpen met een finan-

De Groene Peiler is het gezamenlijke natuur-

ciële bijdrage? Dat kan! Iets doen voor de

en milieupanel van de Natuur en Milieu-

natuur was nog nooit zo simpel. Bedenk een

federaties. In elke provincie neemt een groep

uitdaging voor jezelf of een van je vrienden

mensen plaats in een online panel, dat zijn

en kom in actie voor het Wereld Natuur Fonds. Je mag zelf kiezen

mening geeft over actuele ontwikkelingen in

welke van de WNF-projecten je wilt steunen. Dus, ga jij rennen voor

de omgeving. In het panel komen is gemakkelijk: je meldt je aan via de

de tijgers? Of doe je de nieuwjaarsduik voor de oceanen en kusten?

website van de Milieufederatie en je doet meteen mee. Meedoen bete-

Maak een actie aan op de website

kent concreet dat je een paar keer per jaar wordt uitgenodigd om een

en laat je sponsoren. In totaal zijn er

online vragenlijst over een natuur- of milieuonderwerp in te vullen. Zo

al ruim 3.200 acties aangemeld en

denk je mee over natuur en milieu en wordt jouw mening gehoord!

is bijna 14 duizend euro opgehaald.

De Natuur en Milieufederaties werken door middel van lobby, samen-

Je kunt de actie alleen doen, maar

werking en voorlichting aan een mooier, gezonder en duurzamer

natuurlijk ook samen met collega’s of

Nederland. Dankzij De Groene Peiler hebben ze een beter zicht op wat

- als je nog op school zit - samen met

inwoners belangrijk vinden op het gebied van natuur en milieu in de

je klasgenoten.

verschillende provincies. Elke provincie heeft zijn eigen panel. Je wordt op basis van je postcode automatisch ingedeeld in het panel van de provincie waar je woont.

Monique Demarteau Milieufederatie Limburg stichting milieufederatie limburg 43

bel 0900 300 1500 (10cpm) of meld u aan via www.postcodeloterij.nl. Voor € 11,50 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

Meedoen is eenvoudig,

De Nationale Postcode Loterij is de grootste goededoelenloterij van Nederland. De helft van de opbrengst is bestemd voor meer dan 80 goede doelen. Met deze bijdrage kunnen De Natuur- en Milieufederaties zich in de 12 provincies voor natuur, milieu en landschap inzetten. Waardoor bijvoorbeeld de Zilveren Maan, een zeldzame dagvlinder, kan blijven bestaan.

U een kans… Zij een kans

Foto: Lars Soerink/FN