Jaarrapportage van de JGZ van GGD Zaanstreek-Waterland 2013: Overgewicht Overgewicht voor de regio Zaanstreek-Waterland naar leeftijd
In tabel 1. staat weergegeven hoeveel kinderen zijn verschenen bij de reguliere contactmomenten van de JGZ van GGD ZW en bij hoeveel kinderen de BMI is vastgesteld.
Tabel 1: Aantal kinderen verschenen bij reguliere contactmomenten en het percentage kinderen waarbij de BMI is vastgesteld, 2013. Contactmoment
Aantal kinderen gezien door
Aantal
kinderen
waarbij
JGZ in 2013
BMI is vastgesteld in 2013
2 jaar (arts)
2690
2634 (98%)
3,9 jaar (arts)
2998
2952 ( 98%)
5 jaar
3165
2936 (93%)
groep 7, 10-jarigen
4166
4154 (100%)
klas 2 VO, 13-jarigen
3762
3625 (96%)
Zorgteam intrede SO
77
71 (92%)
349
335 (96%)
SO herhaling
Om ervoor te zorgen dat kinderen niet dubbel worden meegenomen in de analyse, is het contactmoment voor kinderen van 3 jaar niet weergegeven. Voor de 2- tot 4-jarigen zijn dus alleen de overgewichtcijfers van de 2-jarigen en de 3,9-jarigen gepresenteerd. Bij kinderen jonger dan 2 jaar oud, wordt geen BMI vastgesteld. Vanaf oktober 2013 zijn in het kader van het ‘nieuwe contactmoment adolescenten’ alle leerlingen van klas 4 van het V.O. benaderd voor de Emovo-test en voor lengte- en gewichtmetingen. Deze gegevens zijn nog niet verwerkt in deze jaarrapportage.
1
CONTACTMOMENT 2 jaar In 2013 zijn 2690 kinderen gezien op het contactmoment voor 2-jarigen. Bij 2634 kinderen (98%) is de BMI vastgesteld. Bij 120 kinderen (4%) wordt geen uitspraak gedaan over de gewichtsklasse, omdat deze kinderen ten tijde van het contactmoment nog (net) geen 2 jaar waren. Bij de 2-jarigen heeft 74% een normaal gewicht, bij 18% is sprake van ondergewicht. 8% van de 2jarigen is te zwaar: 7% heeft overgewicht en 1% heeft ernstig overgewicht. Op deze leeftijd hebben meisjes hebben vaker overgewicht dan jongens ( figuur 1.)
Jongens
Meisjes
10 9 9 8 7 6 5 % 5 4 3 2 1
1
1 0 Overgewicht
Obesitas
Figuur 1: Overgewicht naar geslacht, gemeten bij het CM voor 2-jarigen, 2013
2
CONTACTMOMENT 3,9 jaar Op het contactmoment voor 3,9-jarigen zijn 2998 kinderen gezien. Bij 2952 kinderen (98%) is de BMI vastgesteld. Van deze groep heeft 76% een normaal gewicht, bij 13% is sprake van ondergewicht. 10% van de kinderen is te zwaar: 8% heeft overgewicht en 2% heeft ernstig overgewicht. Op deze leeftijd hebben meisjes vaker overgewicht dan jongens (11% versus 8%). Ondergewicht komt op deze leeftijd even vaak voor bij meisjes als bij jongens ( figuur 2.).
Jongens
Meisjes
12 10 10
8 7 % 6
4 2
2
2
0 Overgewicht
Obesitas
Figuur 2: Overgewicht naar geslacht, gemeten bij het CM voor 3,9-jarigen, 2013
3
CONTACTMOMENT 5-jarigen
In 2013 zijn 3165 kinderen gezien op het CM voor 5-jarigen. Bij 2936 kinderen (93%) van hen is de BMI vastgesteld.
75% heeft een normaal gewicht, 16% heeft ondergewicht en 9% is te zwaar
(overgewicht (7%) of ernstig overgewicht (2%)). Meisjes hebben vaker overgewicht dan jongens (11% vs 8%) ( figuur 3.)
Tabel 2: Overgewicht gemeten tijdens het CM voor 5-jarigen, 2013 5-jarigen (n) 5-jarigen (%) jongens (%)
meisjes(%)
ernstig
96
3
3
4
ondergewicht
384
13
13
13
normaal gewicht
2191
75
77
72
overgewicht
207
7
6
8
ernstig overgewicht
58
2
2
2
onbekend
229
totaal
3165
100
100
100
ondergewicht
Jongens
Meisjes
9
8 8 7 6
6
5
% 4 3
2
2
2
1 0
Overgewicht
Obesitas
Figuur 3: Overgewicht, naar geslacht, gemeten bij het CM voor 5-jarigen, 2013
4
CONTACTMOMENT groep 7, 10-jarigen
In 2013 zijn 4166 kinderen gezien door de verpleegkundige bij het CM in groep 7 (gemiddelde leeftijd 10 jaar). Bij 4154 kinderen (100%) is tijdens het CM van groep 7 lengte en gewicht gemeten en is de BMI vastgesteld. Driekwart van de kinderen heeft een normaal gewicht ( tabel 3.). 18% van de kinderen is te zwaar: 16% heeft overgewicht en 3% obesitas. Meisjes in groep 7 hebben iets vaker (ernstig) overgewicht. Ondergewicht komt vaker voor bij meisjes (8%) dan bij jongens (6%)( figuur 4.).
Tabel 3: Overgewicht gemeten bij het CM voor 10-jarigen (groep 7), 2013 groep 7 (n) groep 7 (%) jongens (%)
meisjes(%)
ernstig
42
1
1
1
ondergewicht
287
6
5
7
normaal gewicht
3111
75
78
72
overgewicht
651
16
14
17
ernstig overgewicht
105
3
2
3
onbekend
12
totaal
4154
100
100
100
ondergewicht
Jongens 18
Meisjes
17
16
14 14 12 10 % 8 6 4
3 2
2 0
Overgewicht
Obesitas
Figuur 4: Overgewicht naar geslacht, gemeten bij het CM voor 10-jarigen, 2013.
5
CONTACTMOMENT klas 2 VO, 13-jarigen Op het CM in de tweede klas van het voortgezet onderwijs (VO) zijn 3762 kinderen gezien in 2013. De kinderen zijn gemiddeld bijna 14 jaar ( 13,9 jaar). Door de vernieuwing ( ‘zorg op maat’) van het CM in klas 2 van het VO in schooljaar 2013-2014, zijn er in 2013 relatief veel Vmbo-leerlingen gezien. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor het percentage overgewicht. Bij 3625 (96%) leerlingen is de lengte en het gewicht gemeten en de BMI vastgesteld. Van de tweedeklassers in het VO heeft 74% een gezond gewicht. 7% van de tweedeklassers heeft ondergewicht. Ondergewicht komt net zo vaak voor bij meisjes als bij jongens. Van de tweedeklassers is 19% te zwaar: 16% kampt met overgewicht en 3% met obesitas. Ook (ernstig) overgewicht komt even vaak voor bij meisjes als bij jongens.
Jongens
Meisjes
18
16
16
16 14 12 10 % 8 6
4 4
3
2 0 Overgewicht
Obesitas
Figuur 5: Overgewicht naar geslacht, gemeten bij het CM in klas 2 van het VO, 2013.
6
Speciaal Onderwijs (SO), 3- tot 18-jarigen In 2013 zijn 426 leerlingen van het speciaal onderwijs door de JGZ gezien bij het toelatingsonderzoek voor het speciaal onderwijs ( 77 kinderen in 2013) en bij herhalingsonderzoek op het speciaal onderwijs ( 349 kinderen). De leeftijd van deze groep varieert van 3 t/m 17 jaar met een gemiddelde leeftijd van 9 jaar. De verdeling jongens / meisjes is 73% / 28%. Bij de kinderen / jongeren is de BMI vastgesteld. Bij 68% van deze kinderen is sprake van een normaal gewicht, bij 10% is sprake van ondergewicht. 22% van de kinderen is te zwaar: 16% heeft overgewicht en 6% obesitas.
Jongens 18
Meisjes
17 16
16 14 12 10 % 8
7 6
6 4 2 0 Overgewicht
Obesitas
Figuur 6: Overgewicht naar geslacht, gemeten tijdens het toelatingsonderzoek of tijdens het herhalingsonderzoek van het SO, 2013
7
Opkomst JGZ onderzoeken naar gemeenten en delen van gemeenten In onderstaande tabel ( tabel 4) staat de opkomst voor 2013 per gemeente weergegeven, in aantallen. Bij de gemeenten Purmerend en Zaanstad worden de verschillende CJ(G)’s genoemd en de JOGG-wijken. Voor Zaanstad worden ook de Sociale Wijkteams (SWT) genoemd. Bij de gemeente Edam-Volendam worden de cijfers voor Edam en Volendam apart weergegeven. Voor de weergave van het Speciaal Onderwijs (SO) zijn het CM bij SO-intrede en het CM SO-herhaling samengenomen vanwege de kleine aantallen.
Tabel 4 : Aantal kinderen gezien door de JGZ van GGD ZW tijdens de genoemde CM in 2013. Uitgesplitst naar diverse gebiedsindelingen. 2 jaar
3,9 jaar
5 jaar
groep 7
klas
SO
2 VO Beemster
72
81
47
59
71
12
220
248
356
370
534
31
38
55
24
133
78
10
Volendam
182
184
332
237
456
20
Landsmeer
82
102
93
93
46
6
Oostzaan
85
91
74
172
83
8
Purmerend
538
684
652
889
855
135
CJG Abel Tasman
230
300
179
424
316
43
CJG Landauerstraat
165
199
267
325
325
52
CJG Triton
142
177
204
137
223
39
Overwhere en
126
158
150
88
194
36
Waterland
125
161
181
233
149
26
Wormerland
107
121
99
217
192
14
1347
1413
1525
1969
1639
169
Bristolroodstraat
124
126
125
175
151
29
CJ Noord
552
643
613
768
587
58
CJ Guishuis
203
201
253
480
343
25
CJ Geuzenpad
283
262
315
300
305
39
CJ Vurehout
182
169
213
245
274
22
Edam-Volendam Edam
Wheermolen (JOGG – wijken, deel van CJG Triton)
Zaanstad
8
Rosmolenwijk,
125
130
157
200
181
27
89
122
55
92
105
24
SWT Nieuw West **
154
162
180
279
312
17
SWT Zaandam West,
89
78
102
141
106
9
351
384
407
531
330
26
SWT Krommenie
146
166
187
214
190
9
SWT Zaandam Zuid,
178
171
193
163
180
26
69
73
98
145
113
16
76
74
57
128
115
21
72
68
118
163
94
9
119
103
121
110
115
16
54
42
81
110
34
6
2630
2943
3108
4166
3601
407
60
55
57
54
161
19
Pelders- en Hoornseveld ( JOGG – wijken, deel van Bristolrood en Geuzenpad) SWT Wormerveer
Oude Haven SWT Assendelft, Westzaan
Rosmolenwijk SWT PeldersHoornseveld SWT Kogerveld, Zaandam Nrd Oud Koog, Oud Zaandijk Poelenburg Zeevang Regio ZW Overig*
*Onderzoeken waarbij de postcode van het woonadres van het betreffende kind buiten de regio ZW valt of onbekend is. ** Zaandam Nieuw West, Westerkoog, Rooswijk *** CJG Triton omvat Overwhere, Wheermolen, Centrum en en klein stukje van Gors. CJG Abel Tasmanplein beslaat het grootste gedeelte van Gors en Weidevenne. CJG Landauerstraat beslaat Purmer Noord en Purmer Zuid. De indeling is op basis van de postcode van het huisadres van de kinderen. Op de Purmersteenweg worden ook kinderen van 4-19 gezien van Purmer Noord en Purmer Zuid, Weidevenne en Gors. Dit is vanwege een tekort aan beschikbare spreekkamers op de betreffende CJG’s. Deze kinderen zijn in dit verslag meegeteld met het CJG dat past bij de postcode van hun woonadres.
9
Overgewicht per gemeente In onderstaande tabel staat per gemeente het percentage kinderen weergegeven dat te maken heeft met (ernstig) overgewicht. Bij de gemeenten Purmerend en Zaanstad worden de verschillende CJ(G)’s benoemd. Voor Zaanstad worden ook de Sociale Wijkteams (SWT) genoemd. In Purmerend en Zaanstad staan ook de JOGG-wijken apart weergegeven. Bij de gemeente Edam-Volendam worden de cijfers voor de woonkernen Edam en Volendam apart weergegeven. Het aantal kinderen binnen het SO is in sommige gemeenten erg klein. Als dat zo is, staat in de kolom van het SO het aantal kinderen met overgewicht weergegeven ( teller) ten opzichte van het aantal kinderen waarbij de BMI is vastgesteld (noemer).
Tabel 5.: Percentage kinderen met (ernstig) overgewicht per gemeente of andere gebiedsindeling. 2 jaar
3,9 jaar
5 jaar
groep 7
klas
SO
(%)
(%)
(%)
(%)
2 VO
(n of %)
(%) Beemster
10
8
4
17
16
0/12*
Edam-Volendam
6
10
7
12
14
16%
- Edam
5
4
17
14
21
5/10*
- Volendam
7
11
6
10
13
0/20*
Landsmeer
1
6
7
14
17
0/6*
11
4
15
19
0/8*
Oostzaan Purmerend
7
9
8
19
19
19%
- CJG Abel Tasman
5
7
6
17
19
21%
- CJG Landauer-straat
8
8
6
21
19
23%
- CJG Triton
8
12
13
23
19
5/39*
- Overwhere en
6
13
12
28
20
5/36*
Waterland
3
6
7
12
13
5/26*
Wormerland
8
9
4
15
17
0/14*
Zaanstad
8
11
12
21
21
22%
15
16
16
22
26
31%
7
9
9
16
17
24%
- CJ Guishuis
10
9
13
23
18
0/25*
- CJ Geuzenpad
10
16
17
31
31
21%
4
10
7
18
17
23%
Wheermolen (JOGG wijken)
- Bristolroodstraat - CJ Noord
- CJ Vurehout
10
- Rosmolenwijk,
17
15
18
27
27
37%
12
6
11
28
21
25%
- SWT Nieuw West **
7
9
10
23
18
5/17*
- SWT Zaandam
3
9
6
21
16
0/9*
5
8
7
15
14
0/26*
7
12
12
16
20
0/9*
14
13
14
25
27
31%
16
18
18
26
27
5/16*
13
18
16
23
22
5/21*
7
12
9
20
19
0/9*
- Poelenburg
7
17
20
37
38
5/16*
Zeevang
7
9
14
14
18
0/6*
Regio ZW
7
10
9
18
19
20
Pelders- en Hoornseveld ( JOGG wijken) - SWT Wormerveer
West, Oude Haven - SWT Assendelft, Westzaan - SWT Krommenie - SWT Zaandam Zuid, Rosmolenwijk - SWT PeldersHoornseveld - SWT Kogerveld, Zaandam Nrd - Oud Koog, Oud Zaandijk
*Bij minder dan 5 kinderen - per cel in de tabel- wordt geen percentage weergegeven, maar wordt het aantal afgerond naar 0 ( bij 0, 1, 2 ) of naar 5 (bij 3, 4,). Dit gebeurt voornamelijk in de S.O. kolom.
11
