www.ggze.nl
jaargang 6 • nummer 4 • 2011
Bezuinigingen in de GGZ
Studenten ontwerpen binnentuin
Trainingshuis De Schakel
Colofon
Dit magazine van GGzE
verschijnt vier keer per jaar. Zesde jaargang nr. 4 - 2011 Oplage 2250 exemplaren
Bezuinigingen in de GGZ
Het volgende nummer verschijnt in december 2011.
Vormgeving/dtp
Dender communicatie, Eindhoven Drukwerk
3-4
De komende jaren krijgt GGzE te maken met de gevolgen van forse bezuinigingen door het rijk. Met hetzelfde geld moet GGzE meer mensen helpen.
GrafiPrint BV Beeldmateriaal Karin Quint
Afdeling Communicatie GGzE Tekst
Karin Quint,
José van der Waerden,
Afdeling Communicatie GGzE
Studenten ontwerpen binnentuin
14-15
De binnentuin van De Woenselse Poort, maar liefst drie hectare grond, biedt
ruimte aan cliënten binnen een gesloten instelling. Studenten zagen in het ont-
werpen en ontwikkelen van de nieuwe binnentuin een boeiende uitdaging.
Redactiesecretariaat
GGzE, afdeling Communicatie
Postbus 909, 5600 AX Eindhoven tel. (040) 297 05 06
Trainingshuis De schakel
e-mail:
[email protected] Foto voorpagina:
50e editie Beekloop
GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie.
Het magazine wordt met zorg samen-
gesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud
van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van GGzE.
2
GGzE Magazine
20-21
De schakel vergemakkelijkt de over-
gang naar een zelfstandiger leven voor cliënten van GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatrie.
Verder in dit nummer Jubileumloop Beekloop groot succes......................................................................5 De Woenselse Poort heeft een Cliëntenservicepunt....................................... 6 Burgemeester op bezoek bij 100-jarige................................................................. 6 Positieve reacties op eerste bijeenkomst voor ‘stakeholders’........................7 Project met historische foto’s.....................................................................................7 Terugblik op 2010............................................................................................................ 8 Henk Fox met pensioen............................................................................................... 8 Cornelis van Houwelingen wint Ivonne van de Ven prijs............................... 9 Pilot eHealth van start.................................................................................................. 9 Meer power door clustering centra........................................................................11 Het beste van twee werelden.................................................................................. 13 Mindfullnes unieke therapie bij autisme............................................................16 Stap vooruit voor cliënten én professional.........................................................18 Op zoek naar evenwicht.............................................................................................19 Meer aandacht voor levenslooppsychiatrie....................................................... 22 Zorg voor naastbetrokkenen.................................................................................... 23 Hard werken voor een gezond huishoudboekje.............................................. 24 Column Raad van Bestuur.........................................................................................26 Vrijwilliger in beeld...................................................................................................... 27 Kunst op de achterpagina.........................................................................................28
GGzE ontkomt niet aan bezuinigingen
Met hetzelfde geld meer mensen helpen De komende jaren krijgt GGzE te maken met de gevolgen van forse bezuinigingen door het
2012. Waar gaat dat geld vandaan komen?
gen. “Op een aantal gebieden moeten we juist nú doorpakken.”
een idee van Limburgse instellingen om 10
rijk. Geen vrolijke boodschap, maar bestuursvoorzitter Joep Verbugt laat zich niet ontmoedi-
Dat er bezuinigd gaat worden, staat vast.
tal cliënten? Met hoeveel vraaguitval krijgen
de zorgkosten afremmen en kampt met de
de GGZ ook onder de AWBZ-gefinancierde
De regering wil de voortdurende stijging van gevolgen van de economische crisis. Over de effecten van de bezuinigingen in de GGZ is
nog veel onduidelijk. Voor Joep Verbugt staat één ding als een paal boven water: “We zullen voor hetzelfde geld meer mensen moe-
ten helpen. Er komt een grote druk te liggen op het verbeteren van onze doelmatigheid.” Hij noemt een paar voorbeelden: minder
lange opnames, een efficiëntere inzet van
gebouwen en zorg goedkoper maken door de inzet van ICT en e-health.
we te maken door de eigen bijdragen? Valt instellingen waarvoor het rijk juist weer
extra middelen vrijmaakt in het kader van
langdurige zorg?” En dan speelt nog het plan voor een tariefsverlaging voor langdurige
behandelingen. Minister Schippers wil dat
geld gebruiken om de eigen bijdragen voor
medewerkers. Dat lijkt ons een onverstandige en heilloze weg. De gevolgen van de
stijgende zorgvraag moet de samenleving als geheel aanvaarden. Het is niet eerlijk
dat alleen op het personeel af te wentelen.
Bovendien maak je jezelf als werkgever dan erg onaantrekkelijk, terwijl we in de toekomst mensen hard nodig hebben.”
Waarvoor kiest GGzE dan wel? “In ’t algemeen
het laatste woord nog niet gezegd is”, weet
effectiever en productiever kunnen maken.
plande. “Een sigaar uit eigen doos waarover
Joep Verbugt als bestuurslid van GGZ Nederland.
Heilloos
“Veel zaken zijn nog onduidelijk”, stelt de
een begroting gaat GGzE vooralsnog uit van
bestuursvoorzitter. “Hoe sterk groeit het aan
procent te korten op de salarissen van GGZ-
cliënten lager te maken dan ze aanvankelijk
Voor GGzE is het lastig om nu al exacte bezuinigingsbedragen vast te stellen.
“Wat we zeker níet doen, is meegaan met
Omdat er toch gewerkt moet worden aan
bekijken we hoe we onze zorg goedkoper,
Ook los van de bezuinigingen is dat iets waar elke instelling mee bezig moet zijn omdat de vraag alsmaar groeit. We gaan door met het afstoten van gebouwen. >>
een bezuiniging van 4 tot 6 miljoen euro in
GGzE Magazine
3
Wat houden de bezuinigingen van het rijk in? • L andelijk krijgt de GGZ-sector in totaal 600 miljoen euro per jaar minder te besteden. De GGZ draait daarmee op voor 35% van de bezuinigingen in de zorgsector, terwijl ze maar voor 10% van de omzet in de zorg verantwoordelijk is. • Volwassen cliënten moeten voortaan voor zorg in de tweede lijn een eigen bijdrage betalen, zowel voor behandelingen als voor verblijf. Het gaat om bedragen van 100 tot 200 euro per jaar. • De tarieven voor langdurige behandelingen worden verlaagd.
Zo gaan afdelingen van GGzE centrum
” Het afbouwen gebeurt door vrijkomende
Noord Brabantlaan en in Veldhoven zitten,
lantisering en bezuinigingen hebben er
Protest levert wel iets op, maar niet genoeg
bouwprogramma voor Landgoed De Grote
Ruim driehonderd medewerkers en
nieuwbouw achter Grote Beekstraat 6.
29 juni tijdens een landelijke actiedag in
kinder- en jeugdpsychiatrie die nu nog op de waarschijnlijk naar Landgoed De Grote Beek. In één van de gebouwen komt ruimte vrij
wanneer de cliënten die daar verblijven naar nieuwbouw verhuizen. Verder onderzoeken we hoe we de materiële kosten kunnen
verder toe geleid dat de laatste fase van het Beek geschrapt is. Het gaat om de geplande
beperken. Een voorbeeld is bekijken of je
Samenwerking
maken van hun kamer. Het uitbesteden van
bezuinigingen geen aanleiding om het hoofd
cliënten meer kunt betrekken bij het schoonschoonmaakwerk kost namelijk ontzettend veel geld.”
Ambulantisering
Een andere maatregel is het versneld
afbouwen van bedden. “We waren al bezig met plannen voor meer ambulantisering,
om op die manier met hetzelfde geld meer mensen te kunnen helpen. Het rijk stuurt daar ook op aan. Er zit overigens ook een kwalitatieve kant aan: mensen kunnen
Voor de Raad van Bestuur van GGzE zijn de
in de schoot te leggen. “Absoluut niet”, zegt Joep Verbugt. “We zijn druk bezig met het
zoeken naar nieuwe mogelijkheden, kansen en samenwerkingspartners. Mooie voorbeelden zijn recente samenwerkingsprojecten met
Amarant en OPSY.” Een nieuwe partner wordt
het Nederlands Instituut voor Forensische Psy-
chiatrie en psychologie (NIFP), dat een deel van het Pieter Baan Centrum gaat onderbrengen
in Eindhoven. “Met dit soort activiteiten willen we ervoor zorgen dat we onze medewerkers
cliënten van GGzE demonstreerden op
Den Haag tegen de bezuinigingsplannen van het kabinet. Omdat ze de kortingen op de geestelijke gezondheidszorg
onevenredig hoog en discriminerend
vinden. Want waarom hoeft iemand die
in een ziekenhuis behandeld wordt voor een hartkwaal geen eigen bijdrage te
betalen en iemand met schizofrenie wel? Veel GGZ-medewerkers zijn bang dat de kabinetsmaatregelen leiden tot meer
zorgmijders, meer overlast in buurten
en meer dak- en thuislozen. En dus tot
een groeiend aantal maatschappelijke problemen.
aan de slag kunnen houden.”
Hoewel de protesten hebben geleid
ging GGzE ervan uit dat het budget gelijk
De GGZ gaat een nieuwe fase in, stelt
dat voor GGZ Nederland niet voldoende.
Daarom zijn we genoodzaakt de bedden
innovatie en mensgerichtheid moeten
in de reguliere GGZ – de forensische tak
zeker overeind. Ik kan me voorstellen dat
langer zelfstandig thuis blijven.” Bij het
maken van de ambulantiseringsplannen zou blijven. “Dat zit er nu niet meer in.
sneller af te bouwen. ” Van de 700 bedden heeft er ook nog 200 – zullen er in twee
jaar tijd zo’n 70 verdwijnen. “Met name bij de beschermende woonvormen, omdat
de mensen daar de minst intensieve zorg
ontvangen. Ook opname-afdelingen moeten bedden inleveren.
4
bedden niet meer op te vullen. De ambu-
GGzE Magazine
Verbugt. “Een fase waarin we zaken als
versterken. Planetree houden we dus
het wat dubbel klinkt: én bezuinigen én
investeren in een helende omgeving. Dat
is de uitdaging waar we de komende jaren voor staan.”
tot minder hoge eigen bijdragen, is Daarom wordt nu bekeken of een rechtszaak kans van slagen heeft.
Jubileumeditie Beekloop groot succes Voor de vijftigste keer sinds 1988 werd
Er was meer om het bijzondere van het
31 augustus omgetoverd tot een hardloop-
schot gegeven door een historisch kanon,
was een groot succes. Vijftienhonderd hard-
ontregelaar’ en was er een komisch duo,
Landgoed De Grote Beek op woensdag
parcours. De jubileumeditie van de Beekloop lopers deden mee aan het evenement. Voor de toeschouwers was er volop vermaak.
In een week van donder en bliksem was het
die avond opvallend goed loopweer. Speciaal voor de gelegenheid kregen de lopers deze keer een medaille uitgereikt. En dat werd gewaardeerd.
jubileum te benadrukken. Zo werd het start-
liep acteur Mario van Erp rond als ‘verkeersverkleed als veldwachters, aangesteld om
de boel in de gaten te houden. Blaaskapellen zorgden voor muzikale ondersteuning, net als de DJ’s van ERVO.
De avond is perfect verlopen, vertelde Joop
Broeders van de organisatie van de Beekloop na afloop. “De EHBO heeft slechts één pleister hoeven plakken.”
GGzE Magazine
5
De Woenselse Poort heeft een Cliëntenservicepunt Sinds kort herbergt De Woenselse Poort
vrijwilligerswerk en Maatjesprojecten voor
reïntegratiebedrijven, uitzendbureaus, vrij-
ook voor forensische cliënten binnen de
het servicepunt ervaringsdeskundigheid
en familieorganisaties.
een Cliëntenservicepunt. Hierdoor is er nu beveiligde zone een plek waar ze onder-
cliënten met vrijheden. Ook kunnen zij via en ‘extra handjes’ voor speciale projecten
willigersorganisaties, geestelijk verzorgers
inschakelen.
Voor meer informatie over het Cliëntenser-
en ontmoetingspunt voor en door cliënten,
Aan het Cliëntenservicepunt is een zorg-
Walravens, T 040-296 78 93 of 06-12 86 13 71.
andere professionals. Tijdens de openings-
ervaring op het gebied van forensische en
steuning kunnen krijgen, los van afdeling,
behandeling of therapie. Het is een servicebegeleid door ervaringsdeskundigen en tijden kunnen cliënten zonder afspraak
binnenlopen, al is het maar voor een praatje of een kopje koffie.
consulent verbonden met veel kennis en
justitiële nazorg. Hij helpt cliënten, familieleden en hulpverleners met vragen over zorg, welzijn, wonen, werk en financiën.
Het Cliëntenservicepunt heeft verschillende
Het nieuwe servicepunt werkt intensief
tot voorlichtingsbureau en van stageplek
van GGzE en met de afdeling Forensisch
functies, variërend van belangenbehartiging tot vergaderplek voor gespreksgroepen en
cliëntenraden. Regelmatig organiseert het servicepunt cursussen, trainingen, thema-
bijeenkomsten en ontspanningsactiviteiten. Ook medewerkers van De Woenselse Poort
kunnen er terecht. Zij vinden er bijvoorbeeld informatie over opleidingen,
vicepunt kunt u contact opnemen met Toon
samen met het Cliëntenbelangenbureau Ambulant & Ondersteuning van De
Woenselse Poort, waar onder meer activiteitenbegeleiding en trajectbemiddeling
onder vallen. Het servicepunt is daarnaast een belangrijke schakel in de verbinding
met de ‘gewone’ GGZ en andere partners, waaronder reclassering, verslavingszorg,
Burgemeester op bezoek bij 100-jarige Omringd door familie, medebewoners en medewerkers van GGzE vierde mevrouw Kievit op 2 september haar honderdste verjaardag.
De bewoonster van GGzE centrum oude-
renpsychiatrie kreeg die dag hoog bezoek: burgemeester Rob van Gijzel kwam haar
persoonlijk feliciteren. Een groot feest wilde mevrouw Kievit niet. Toch was het gezellig druk. Kinderen, kleinkinderen en achter-
kleinkinderen vulden de versierde woonkamer, waar de tafel vol met cadeaus stond.
Medewerkers deelden taart rond. Met haar
honderd jaar is mevrouw Kievit momenteel de oudste bewoonster van het centrum. Ze
woont ruim vijfentwintig jaar op Landgoed De Grote Beek.
6
GGzE Magazine
GGzE en RHCe werken samen aan project met historische foto’s GGzE is in samenwerking met het Regio-
bij het RHCe, is erg blij met de grote foto-
begonnen aan een groot project rondom
zoiets in handen krijgt. We hadden wel wat
naal Historisch Centrum Eindhoven (RHCe) historische foto’s. Het gaat om ruim 2500 kiekjes uit de periode 1918 – begin jaren ’70; de tijd van het Rijkskrankzinnigengesticht en de Rijks Psychiatrische Inrichting (RPI).
Het RHCe heeft de foto’s gedigitaliseerd en nu worden ze door vrijwilligers beschreven en op duurzame wijze geconserveerd.
“Het is een gigantische klus, maar gelukkig krijgen we veel hulp van een groepje van
tien oud-medewerkers”, vertelt Betsy Strij-
collectie. “Het gebeurt niet elke dag dat je
foto’s van gebouwen van GGzE uit die tijd, maar niet van situaties binnen.” Het RHCe heeft twee doelen met het project: het
professioneel - dus zuurvrij - bewaren van
het cultuurhistorisch belangrijke materiaal
en de foto’s toegankelijk maken voor zoveel mogelijk mensen. Dietz: “Je hebt niets aan
opslag als je er niet meer bij kunt. Elke foto krijgt daarom een nummer en is in de toe-
komst via trefwoorden opzoekbaar in onze database.”
bos van afdeling Communicatie GGzE.
De vrijwilligers komen één keer per maand één middag bij elkaar. Voorlopig hebben ze er hun handen vol aan. “Het is een meerjarenproject”, erkent Strijbos. “We proberen
zoveel mogelijk boven water te krijgen en je merkt nu al dat het steeds leuker wordt.” Marleen Dietz, beheerder beeldmateriaal
Positieve reacties op eerste bijeenkomst voor ‘stakeholders’ Ruim veertig ‘stakeholders’ waren medio
ontwikkelingen in de zorg vinden organisa-
stimulans nu een masterstudent Orga-
op gang te houden en informatie te delen.”
afstudeerscriptie werkt. “Hij doet onderzoek
juni bij GGzE te gast om kennis te maken
ties het belangrijk om met elkaar de dialoog
belang van netwerken. In dit geval waren
Bierbooms was als medewerker van Onder-
met de organisatie en te praten over het
de stakeholders afkomstig van samenwer-
kings- en ketenpartners die zich bezighouden met volwassenen- en ouderenzorg.
Ze kregen een rondleiding, uitleg over de doelen en werkwijze van GGzE en een
presentatie van een ervaringsdeskundige. Na afloop reageerden de bezoekers positief op het initiatief. “Er is duidelijk behoefte aan dit soort netwerkbijeenkomsten”,
concludeert Joyce Bierbooms. “Gezien alle
zoek en ontwikkeling van GGzE betrokken
bij de organisatie van deze eerste stakeholders-bijeenkomst van GGzE. “Het doel was
verbinding zoeken en dat is gelukt. Een ver-
volg zou mooi zijn. Wie van de stakeholders
dat dan organiseert, doet er niet toe.” GGzE houdt in ieder geval zelf nog stakeholdersbijeenkomsten voor de forensische zorg
(De Woenselse Poort) en kinder- en jeugd-
nisatiewetenschappen bij GGzE aan zijn naar een goede definitie van het begrip
stakeholder(management), inventariseert
wie de huidige stakeholders zijn en hoe de
relatie met GGzE bijdraagt aan het realise-
ren van de doelstellingen van de organisatie. Wij gaan vervolgens bekijken waar de verbeterpunten liggen en hoe we de relatie met
stakeholders kunnen ‘managen’. Eind dit jaar wordt het afstudeeronderzoek afgerond.
psychiatrie.Het ontwikkelen van een stakeholdersbeleid krijgt een flinke
GGzE Magazine
7
Terugblik op 2010: een jaar van oogsten... en weer zaaien Een positief financieel resultaat, meer nieuw
De groei in 2010 vond vooral plaats bij
GGzE groeide vorig jaar op alle fronten, zo
met autisme en de forensische zorg. Volgens
ingeschreven cliënten en meer medewerkers. blijkt uit het Jaardocument 2010. “Die
resultaten passen bij de uitgangspunten van ons meerjarenbeleidsplan”, licht
bestuursvoorzitter Joep Verbugt toe.
“Met onze forse omzetstijgingen van de afgelopen jaren horen we bij de snelst
groeiende GGZ-instellingen in het land.
Maar groei is geen doel op zich, het is een
middel. Om bijvoorbeeld te kunnen inves-
teren in betere voorzieningen en innovatie.”
specifieke cliëntgroepen, waaronder mensen
is actief vooruitgekeken naar 2011, een jaar waarin de ambities verder vorm krijgen.
Marie-Louise Vossen, lid van de Raad van
Het kleurrijke, ruim 80 pagina’s tellende
GGzE zich op richt: complexe zorg en specia-
van medewerkers. Zij vertellen over de vele
Bestuur, ligt dat in het verlengde van waar
listische functies. “Je ziet dat onder meer aan de nieuwe opname- en behandelafdeling
voor mensen met autisme. Daarmee zijn we uniek in de regio.”
De Raad van Bestuur omschrijft 2010 “een beetje als een oogstjaar”, maar er is ook
opnieuw gezaaid. Bijvoorbeeld in het sti-
muleren van ervaringsdeskundigheid. En er
Jaardocument 2010 bevat interviews met tal ontwikkelingen en projecten bij GGzE, in-
clusief Stichting De Boei. Het jaardocument bevat daarnaast korte berichten, citaten
van cliënten, kerngegevens over GGzE en de cijfers van 2010.
Nieuwsgierig? Het jaardocument is te lezen en downloaden op www.ggze.nl.
Henk Fox, voorvechter van familiebeleid, met pensioen Na een werkzaam leven van ruim 35 jaar
Henk Fox begon in 1976 als psycholoog/
Henk Fox was een belangrijke kartrekker
grammamanager familiebeleid bij GGzE,
Dienst, de voorloper van de Riagg. Daarna
worden familieleden opgeleid om als erva-
in de psychiatrische zorg is Henk Fox, promet pensioen gegaan. Sinds 1 september, drie maanden voor zijn 65e verjaardag, maakt hij gebruik van de OBU.
teamleider bij de Sociaal Psychiatrische
vervulde hij diverse leidinggevende functies
bij de Riagg en GGzE, onder meer als circuitmanager bij het circuit voor Complexe en Langdurige Hulpvragen van GGzE.
Zes jaar geleden richtte Fox zijn aandacht
specifiek op familieleden van mensen met ernstige psychiatrische problemen. “Bin-
nen de GGZ-sector werd familie lange tijd op afstand gehouden. Familie was maar
lastig. Soms werd zelfs gedacht dat ze de
Ook was hij betrokken bij het convenant dat GGzE afsloot met cliënten- en familieorganisaties over de manier waarop men met
elkaar wil omgaan. Fox was één van de zes
genomineerden voor de RINO GROEP Award Professional van het jaar 2011. Deze nomi-
natie betekende een kroon op zijn werk dat hij al ruim 35 jaar binnen en buiten GGzE verricht.
Eind juni nam Henk Fox officieel afscheid
familie nu meer als bondgenoot en als de
rehabilitatie, herstel en empowerment. Voor
sleutel tot oplossingen. Maar de invloed van psychiatrische problemen op familieleden wordt weinig onderkend”, vertelt hij. “Niet alleen spelen zij een belangrijke rol bij het
herstelproces van hun naaste, zelf maken ze óók een herstelproces door.” GGzE Magazine
ringsdeskundigen hulpverleners te trainen.
veroorzaker van psychische problemen was.
Die instelling is gelukkig veranderd. We zien
8
van ‘Familie als bondgenoot’. In dit project
tijdens een symposium over psychiatrische deze onderwerpen en voor de invloed van
familieleden blijft hij zich inzetten. “Er zijn grote stappen gezet, maar we zijn er nog lang niet.”
Cornelis van Houwelingen wint Ivonne van de Ven prijs Dr. Cornelis van Houwelingen heeft in juni de
De jury noemt Cornelis van Houwelingen
De Ivonne van de Ven Stichting heeft als
De psychiater van GGzE ontving deze twee-
bied van suïcidepreventie, die vanuit grote
zoek naar suïcide, de verbetering van de
Ivonne van de Ven prijs 2010 gekregen.
jaarlijkse prijs - een geldbedrag van 3 1.750
euro - voor zijn verdiensten op het gebied van suïcidepreventie, met name op het spoor.
een zeer gemotiveerde idealist op het gebetrokkenheid onderzoek doet naar en
advies geeft over suïcides op het spoor. Hij
dwingt veel respect af met zijn onvermoei-
bare werk. Volgens de jury getuigt zijn inzet van brede maatschappelijke betrokkenheid
bij de suïcideproblematiek. Hij weet theorie
doelstellingen: het bevorderen van onderhulpverlening aan suïcidale mensen en aandacht voor nabestaanden.
Dit jaar werd de prijs voor de zesde keer uitgereikt. Er waren acht inzendingen.
en praktijk op een zeer productieve manier
aan elkaar te verbinden. Van Houwelingen is al jaren adviseur van de NS en ProRail.
In mei promoveerde hij op een proefschrift over spoorsuïcide. Hierin doet hij diverse
aanbevelingen om deze vorm van zelfdoding tegen te gaan.
Pilot eHealth in oktober van start Heeft internet een toegevoegde waarde
bij verschillende centra binnen GGzE.
het ontwikkelen is. Zo lopen er al pilots rond-
ningen? Om op die vraag een antwoord
aangegaan met Minddistrict. Dit bedrijf le-
vertelde Wanda Kruijt, programmamanager
bij het behandelen van psychische aandoete vinden, start GGzE rond half oktober
als pilot met online ondersteuning van de face-to-face contacten, via de modules en het platform van Minddistrict. Op maan-
dag 12 september kwamen betrokkenen bij
elkaar om met koffie en gebak te vieren dat de training van de behandelaren van start gaat.
Voor de pilot is GGzE een samenwerking
vert behandelmodules en een platform voor het online behandelen. Via dit beveiligde
platform kunnen cliënten stap voor stap, in
hun eigen omgeving en op het moment dat
het hen uitkomt bijvoorbeeld online oefeningen doen, dagboeken bijhouden en commu-
niceren met hun behandelaar, als aanvulling
GGzE is niet de eerste instelling die online
daar goed in, ook bij onze ideeën over het
instellingen en cliënten zijn enthousiast”,
neerleggen van de regie bij de cliënt”, zei Marieleen Bouts, directeur van de divisie
Jeugd- en volwassenenpsychiatrie en lid van de programmaraad eHealth. “Met deze pilot kunnen we zien of de cliënt echt voordeel
heeft bij eHealth.” De pilot wordt uitgevoerd
innovatie. “Denk aan een cliëntenportaal,
waar de cliënt informatie krijgt en een deel
van zijn dossier kan inzien. Denk aan applicaties die mensen kunnen ondersteunen, zoals een pillendoos die een signaal geeft wan-
neer medicatie moet worden ingenomen.”
op de face-to-face contacten.
We willen kwalitatief betere zorg. Dat
betekent ook slimmere zorg. eHealth past
om beeldbellen en er zijn andere initiatieven,
behandelingen gaat aanbieden. “Collega-
vertelde Kees Spitters, manager Onderzoek en ontwikkeling en voorzitter van de regiegroep eHealth.
Het online behandelcentrum is slechts een
deel van het eHealth aanbod dat GGzE aan
GGzE Magazine
9
10
GGzE Magazine
’Nu nog een nieuwe naam’
Meer power door clustering centra
Een paar jaar geleden ontwikkelde GGzE diverse centra om op een overzichtelijke en herkenbare manier het zorgaanbod te organiseren. Nu is het tijd om die centra door te ontwikkelen. Dat heeft ertoe geleid dat sinds maart 2011 de centra GGzE centrum diagnostiek en advies, GGzE centrum
angst- en stemmingsstoornissen, GGzE centrum psychotrauma en GGzE centrum persoonlijkheidsstoornissen zijn geclusterd. De nieuwe structuur staat inmiddels. Nu nog een nieuwe naam. De centrumvorming van enkele jaren gele-
hoe klein ook, was niet handig, zegt Geelen.
is zo kort als mogelijk, zo lang als nodig.”
mee. Eén daarvan was dat ieder centrum
kunnen zien. Door alles onder te brengen
“Binnen teams zal men veel kritischer naar
schakelen. Eerder werd er twee dagen in de
moeite heeft met afscheid nemen van de
den bracht een aantal voordelen met zich
een duidelijke uitstraling naar buiten had.
Maar in de praktijk kleefden er ook nadelen aan, vertelt Peter Geelen, manager van het nieuwe cluster. “Een analyse wees vorig
jaar uit dat de kleine centra financieel erg
kwetsbaar waren. Verder bleek het lastig om medewerkers flexibel in te zetten en gezamenlijke groepen te laten draaien.”
Ook wat betreft behandelmogelijkheden zorgde de oude centrumvorming bij ons
voor beperkingen, zegt programmamanager Albert Dijkhuizen. Immers, veel cliënten van GGzE kampen met complexe en meervoudige psychiatrische problematiek.
“Medewerkers moeten elkaar gewoon
in één gebouw, kunnen we veel sneller
week getriageerd, nu kunnen we dat anders vormgeven.” Organisatorisch heeft de clustering grote voordelen, gaat hij verder. “We kunnen de deskundigheid die er binnen de
hoeft tegelijkertijd aangepakt te worden, maar men moet wel weten welke andere problematiek er nog meer speelt.”
Geelen vult aan: “Bij andere instellingen is een dergelijke centrumvorming vaak wel
mogelijk, omdat zij zich richten op enkel-
voudige problematiek. Wij hebben nauwe-
lijks cliënten die alleen maar een depressie of angststoornis hebben.” Om te kunnen
clusteren moest aan één voorwaarde vol-
meer groepsgewijs. Nu kunnen we vanuit
verschillende teams groepsbehandelingen samenstellen.”
Voor cliënten is de clustering op het eerste
niet zoveel uit naar welk centrum hij gaat”,
zegt Geelen. “Hij denkt: ik ga naar een hulp-
verlener en het is voor mij belangrijk dat die hulpverlener betrokken is.” Op de achtergrond zijn er echter veel verbeteringen,
want het nieuwe centrum is ingericht op
slagvaardigheid. Wanneer een cliënt nu ‘binnenkomt’ bij GGzE gaat hij naar diagnostiek en advies, voor intake en diagnose. Er is een
directe link met de hulpverleners van de an-
dere centra. Zij stellen een behandelplan op, waarmee ook meteen gestart gaat worden.
daan worden: de aansluiting van diagnos-
Focus
plaatsvindt, was als enige niet gevestigd in
huizen. “Eerder deden behandelaars zelf de
tiek en advies. Dit centrum, waar triage
De Grijze Generaal, maar op de Michelan-
gelolaan. De afstand tussen beide locaties,
dat kan nu niet meer.”
Geelen. “Er is meer eenduidigheid en dat
we meer kortdurend moeten behandelen of
oog weinig zichtbaar.”Een cliënt maakt het
langrijk om alles helder te krijgen. Niet alles
Maar een behandeling te lang laten duren,
cliënten blijft toenemen. Dat betekent dat
een trauma uit het verleden meespeelt en heeft. Bij complexe problematiek is het be-
behandelaar. Soms is dat ook andersom.
Dankzij de clustering kan er ook veel meer
We krijgen daardoor meer power. Het aantal
Verbeteringen
die ook nog een persoonlijkheidstoornis
elkaar kijken. Het is niet altijd de cliënt die
centra is, over een groter geheel verspreiden.
“Vaak zie je iemand die binnenkomt met
angst- en stemmingsstoornissen, waarbij
Een echte cultuuromslag, zegt Geelen.
vanuit één visie gewerkt worden, vindt
zorgt voor transparantie. Dat is nodig, want
steeds meer derden, zoals zorgverzekeraars, eisen dat van ons.” Algemeen deel
Voor cliënten betekent het ook dat ze niet
meer van het ene centrum naar het andere worden doorverwezen. Het algemene deel van de behandeling, de beginfase, is voor
de verschillende aandoeningen gelijk. Pas daarna wordt het aanbod specifiek toegespitst op de aandoening zelf.
Het cluster draait inmiddels volop, maar er is nog geen naam voor. Voorlopig zijn de
namen voorlopig: GGzE centrum diagnostiek en advies en GGzE centrum angst- en stemmingsstoornissen, psychotrauma en
persoonlijkheidsstoornissen. Maar als het aan Dijkhuizen en Geelen ligt, komt daar snel verandering in.
Het is een grote verandering, aldus Dijk-
intake, nu wordt direct al de focus van de
behandeling vastgelegd. Die behandeling
GGzE Magazine
11
Woonvorm Meriadoc speciaal voor autisme
Het beste van twee werelden
12
GGzE Magazine
Een fijne woonplek met toekomst, vol-
maar inmiddels is er een balans gevonden.
heid. “Dat vind ik wel belangrijk, anders
begeleiding. Veel ouders van jongvolwas-
“De bewoners profiteren van de brede des-
wens: een kat. “Je mag huisdieren hebben.
doende beschermend en met deskundige
senen met een complexe autismespectrumstoornis zijn ernaar op zoek. Bij Meriadoc in Geldrop vinden ze die plek.
Meriadoc is een appartementencomplex
met achttien wooneenheden, aan de rand van nieuwbouwwijk Genoenhuis. Het
bestaat drie jaar en is een samenwerkings-
Want er is ook veel positiefs te melden. kundigheid. En alle organisaties leren
van elkaar, waardoor hier een soort kennisinstituut aan het ontstaan is.”
therapie en hebben er gesprekken met de
ners ontzettend goed. “Ze voelen zich pret-
psychiater, onder andere over medicatie.
melijk individueel gericht, maar wie het leuk
Meriadoc. Daarvoor verbleef hij vijf jaar op
teiten zoals koken, wandelingen of uitjes. De bewoners variëren in leeftijd van twintig tot begin veertig. Balans
De intensieve samenwerking tussen de GGZ
en de verstandelijk gehandicaptenzorg heeft voor- en nadelen, vertelt locatiemanager
Bert Spooren (GGzE). “Zowel de bewoners
als het personeel zijn aan drie verschillende organisaties verbonden. Dat zorgt voor
bureaucratische rompslomp. We hebben
bijvoorbeeld te maken met meerdere cliëntsystemen, AGB-codes en CAO’s.”
Het maakte de opstart nogal chaotisch,
longue van Corbusier.” Voorzichtig
tisme volwassenen. Bewoners volgen daar
Veilig
vindt, kan meedoen aan gezamenlijke activi-
Als dat toch niet kan, wil ik graag een chaise
Er is veel contact met GGzE centrum au-
verband van GGzE, ORO en Lunet Zorg. Er is altijd begeleiding aanwezig. Die is voorna-
ga ik me vervelen.” Hij heeft nog één grote
De 41-jarige Jacco woont sinds mei in
Wonen in Meriadoc doet de meeste bewotiger en zitten beter in hun vel. Sommige
groeien zoveel dat ze kunnen uitstromen
naar meer zelfstandig wonen. GGzE blijft dan betrokken via ambulante zorg.”
Landgoed De Grote Beek. Jacco heeft het
Inmiddels wordt er voorzichtig gedacht
zijn appartement zien. “Ik heb nu een eigen
Zuidoost-Brabant. “Er is vraag genoeg,
enorm naar zijn zin in Geldrop en laat trots
douche en toilet, die niet door anderen vies
gemaakt kunnen worden. Het is fijn hier en het verplegend personeel is erg aardig.
Ik voel me hier veilig en op m’n gemak. Het
is ook leuk dat je midden in de samenleving
woont. Soms wandel ik naar de Albert Heijn,
over een tweede ‘Meriadoc’, elders in
maar het kost veel geld. En dat is in deze tijd niet eenvoudig.”
Meer weten over Meriadoc? Stuur dan een mail naar
[email protected].
daar werken aardige mensen.” Met zorg
heeft Jacco, samen met z’n moeder, meubels bij IKEA gekocht. “Ik houd van design en
daar is het leuk en betaalbaar.” Op dinsdag, woensdag en donderdag werkt hij bij Het Bedrijf in Eindhoven, onderdeel van Neos,
dat zich richt op activering en werkgelegen-
GGzE Magazine
13
14
GGzE Magazine
Binnentuin De Woenselse Poort wordt ingericht
Een ruimte om te ontdekken Bij de presentatie van de inrichtingsplannen voor de binnentuin van De Woenselse Poort,
kwam driekwart van de cliënten luisteren. Nooit was de opkomst zo hoog. Het geeft aan hoe groot de betrokkenheid van cliënten is bij ‘hun’ tuin, waar later dit jaar de eerste werkzaamheden beginnen.
De binnentuin van De Woenselse Poort telt
Het lukte de studenten om in acht weken
groot terrein binnen een gesloten instelling
maken en een uiteindelijk ontwerp. Bij het
maar liefst drie hectare grond. Dat zo’n
wordt opengesteld voor cliënten, is erg bij-
zonder. “We willen al deze vierkante meters niet alleen gebruiken om van a naar b te
gaan, maar ook als behandelmogelijkheid”, zegt Alice Stokkink, centrummanager bij
De Woenselse Poort. “Zie het als een soort
een onderzoek te doen, een voorontwerp te onderzoek waren ook cliënten betrokken.
“Veel cliënten kwamen met goede ideeën.
Sommigen hadden zelfs schetsen gemaakt”, vertelt Karel Blokker. Voor beide partijen
was het een goede samenwerking, vindt
Alice Stokkink. “Wij hebben een mooi ont-
oefenterrein, waar cliënten verantwoorde-
werp en zij een fantastische stage.”
lopen en actief te zijn. Het maakt deel uit
Ideale situatie
te gaan.”
meest ideale situatie zien: een weiland
lijkheden hebben en de vrijheid om rond te van de voorbereiding om weer naar ‘buiten’
Ambitieus
Het terrein is nu nog een kale vlakte, maar de plannen zijn ambitieus, vertelt Karel
Blokker, coördinator Arbeid bij De Woen-
Het ontwerp laat de binnentuin in zijn
met schapen en wandelpaden, een centrale brink met hoge bomen, een vijver met een ligheuvel en een strook grond die cliënten zelf kunnen inrichten om bijvoorbeeld te
tuinieren. Rekening houden met de veilig-
selse Poort . “We willen een ruimte om te
heid van cliënten en medewerkers is een be-
Waar mensen kunnen wandelen, schom-
een prijskaartje aan. “We kunnen bijvoor-
ontdekken, te ervaren en zelfs te spelen.
melen, met hun voeten in de Beek kunnen
zitten.”Een tuinarchitect inhuren paste niet in het budget. Toevallig was er contact met Hogeschool Van Hall Larenstein. Studen-
ten daar zochten een stageplek voor hun
langrijke voorwaarde, maar daar hangt wel
beeld alleen oudere bomen plaatsen, omdat we onder de bomen door moeten kunnen
kijken”, legt Karel Blokker uit. “Maar oudere bomen zijn een stuk duurder dan jongere.”
minor ‘Mens en Natuur’. Zij zagen in het
Momenteel worden berekeningen gemaakt
binnentuin een boeiende uitdaging. De
hoeveel geld er voor de inrichting is.
ontwerpen en ontwikkelen van de nieuwe samenstelling van de groep was perfect, vertelt Stokkink.
“Zes studenten met verschillende studie-
richtingen, zoals landschapsarchitectuur en planologie. Maar ook iemand die de SPH-
voor het grondwerk, daarna is duidelijk
Het hoeft niet allemaal in één keer klaar, de
binnentuin is een voortdurend veranderend en groeiend project. “Maar we kunnen best wat sponsors gebruiken”, aldus Stokkink.
opleiding doet. De expertises vulden elkaar erg goed aan.”
GGzE Magazine
15
Via meditatie je aandacht op het hier en
nu richten. Daar draait het om bij mindful-
ness. Voor mensen met autisme blijkt het een unieke therapie om zich prettiger te voelen. GGzE centrum autisme volwassenen biedt
daarom diverse mindfulness-cursussen aan. Bijzonder: op verzoek van Philips trainde GGzE tien Wajongers.
De samenwerking met Philips ontstond
toevallig, vertelt Annelies Spek, als klinisch
psycholoog en senior onderzoeker verbonden aan GGzE centrum autisme volwassenen.
“Ik kwam in contact met een medewerker van het Philips Werkgelegenheidsplan.
Nieuw in dit plan is het leerwerktraject ‘test engineer’, waarvoor jonge mannen met een autismestoornis en een Wajong-uitkering
GGzE ondersteunt Philips bij Wajong-pilot
Mindfulness unieke therapie bij autisme
zijn geselecteerd. Philips wil graag weten of dat traject goed in elkaar zit. Ze hebben mij
gevraagd om kwalitatief onderzoek te doen naar de werknemerstevredenheid, klachten vermindering en stijging van het wel-
bevinden bij de pilot-groep. We zitten nu op de helft. Eind dit jaar is de evaluatie.”
Van het een kwam het ander. In het kader van extra cursussen stelde Philips voor om tien
Wajongers een mindfulnesstraining te geven. Immers, daar heeft GGzE centrum autisme volwassenen al veel goede ervaringen mee
(zie kader). De training, bestaande uit vier bijeenkomsten, is in het voorjaar gegeven door
psycholoog Nadia van Ham en trainer Ignaas Bongers van GGzE.
16
GGzE Magazine
Meditatie
De zogenaamde ‘5 minuten oefening’ bleek
gebruiken om controle en regie over z’n
Boeddhisme en bestaat uit meditatieoefenin-
“Na het afronden van een taak concentreer
van omgaan met stress. De meeste mensen
Mindfulness komt oorspronkelijk uit het
gen die zich richten op aandacht voor onder meer ademhaling, het lichaam, geluiden en
gedachten. Via de meditatie kom je helemaal
in het hier en nu. Gedachten over verleden en toekomst worden losgelaten. Het belangrijkste doel: tot rust komen.
De cursussen die GGzE centrum autisme
volwassenen geeft, zijn aangepast op de doelgroep. Immers, iemand met autisme neemt
alles letterlijk. Een cursusleider die ‘adem naar je tenen’ zegt, krijgt als reactie: dat kan niet,
want mijn longen houden hier op. En ‘luister
juist goed toepasbaar tíjdens het werk.
je je aandacht vijf minuten op ademhaling, gedachten en lichaam. Dit helpt bij het
overschakelen naar een nieuwe activiteit,
iets waar mensen met autisme vaak moeite
mee hebben.” Andere positieve effecten bij de deelnemers waren het makkelijker loslaten van gedachten en beter in slaap vallen.
Annelies Spek: “Veel mensen met autisme denken ’s avonds lang door op details, ze
kunnen hun stress ook kwijt door er met
anderen over te praten, of door op vakantie te gaan. Voor iemand met autisme zijn dat geen goede opties. Praten vinden ze heel
moeilijk en op vakantie gaan is zo’n grote
verandering dat dit juist stress óplevert.” Het enige middel dat hulpverleners tot voor kort in handen hadden, was het zodanig
beïnvloeden van de omgeving dat die
blijven maar piekeren. Meditatie helpt de
minder stress zou veroorzaken. “Nu hebben
ademhaling.”
met autisme bij zichzelf kunnen inzetten om
focus te verleggen, bijvoorbeeld naar de
naar de stilte’ wordt ook niet begrepen; de
Zélf doen
‘ervaar de stilte’ van gemaakt.
mindfullness dat de cliënt het zélf kan
stilte kun je toch niet horen! Daar is dus maar
leven te krijgen. “Mindfullness is een manier
we voor het eerst iets in handen dat mensen hun welzijn te vergroten.”
Volgens de onderzoekster is het mooie van
“Lange oefeningen hebben we voor de me-
dewerkers van Philips ingekort tot maximaal 20 minuten. De bedoeling was namelijk dat
GGzE wereldwijd aan kop
passen”, vertelt Nadia van Ham. In het begin
In de afgelopen twee jaar hebben al veel mensen een cursus mindfulness gevolgd
aan tegen de training, gaat ze verder.
mers onderzoek naar de effecten hiervan. Het is wereldwijd het eerste onderzoek
zij die ook op het werk moesten kunnen toekeken sommige deelnemers wat sceptisch “Ze waren bang dat het zweverig was.
Maar na de eerste bijeenkomst was dat over. Toen zagen ze dat wij het concreet en prak-
tisch aanpakken. Daar waren ze heel blij mee.” Annelies Spek vult aan: “We leggen vooraf
bij GGzE centrum autisme volwassenen. Annelies Spek deed bij honderd deelneop dit gebied. Spek stelde vast dat mindfulness problemen die met autisme
samenhangen, zoals spanning, angst, depressie en piekeren, flink kan dempen.
Mensen met autisme raken hierdoor minder snel overbelast en zijn beter in staat lichamelijke grenzen aan te voelen.
goed uit wat mindfulness is, wat we gaan
Naar aanleiding van haar onderzoek heeft Spek een boek geschreven, dat zowel
spirituele gedeelte hebben we eraf gehaald.”
ben de tekst vooraf doorgelezen, om er zeker van te zijn dat het boek voldoende
doen en wat we ermee willen bereiken. Het
Downloaden
Tijdens de bijeenkomsten lazen Nadia en
geschikt is voor hulpverleners als voor cliënten. Twee ervaringsdeskundigen hebduidelijk is voor mensen met autisme. Er is veel internationale belangstelling voor onderzoek en boek. Een Duitse vertaling is in voorbereiding.
Ignaas de meditatieoefeningen op. “Na elke
Het boek legt uit wat mindfulness inhoudt en behandelt verschillende adem-
hoe ze de oefening hadden ervaren. Iedereen
gaat vergezeld van praktische tips en er is veel aandacht voor specifieke ‘autisme
oefening vroegen we aan de deelnemers
bepaalde zelf welke oefeningen hij thuis of
op het werk wilde toepassen. Die konden ze
thuis downloaden via internet en afluisteren
halings-, luister-, gedachten-, lichaams- en bewegingsmeditaties. Elke oefening
valkuilen’. Meer informatie is te vinden op www.mindfulnessbijautisme.nl. Daar staan ook alle oefeningen in mp3-format.
op een mp3-speler.”
Het onderzoek bij GGzE loopt intussen gewoon door. Spek bekijkt nu onder meer
Na afloop van de training waren er veel posi-
langere termijn. GGzE traint inmiddels ook hulpverleners van andere instellingen,
tieve reacties. “De deelnemers werden er rustiger en meer uitgerust van. Ook hielp het bij
de verschillen tussen mannen en vrouwen en de effecten van mindfulness op zodat de mindfulness-therapie verder ingezet kan worden.
het goed overschakelen van werk naar privé. Zo was er een jongen die in de bus naar huis
z’n oortelefoontjes in deed en ging mediteren. Dingen van het werk kon hij daardoor beter van zich afzetten.”
GGzE Magazine
17
Erkenning van functie verpleegkundig specialist
Stap vooruit voor cliënt én professional Twee jaar geleden werd het beroep Verpleegkundig Specialist Geestelijke Gezondheid wettelijk erkend. Bij GGzE gingen onlangs de eerste
BIG-geregistreerde verpleegkundig specialisten aan de slag. Deze ‘emancipatie’ van het vak van verpleegkundige biedt volop nieuwe mogelijkheden om de zorg en behandeling van cliënten te verbeteren. Verpleegkundig specialisten zijn HBO-ver-
doorontwikkelen. Momenteel is ze betrok-
want deze specialisten gaan deels werk-
opleiding hebben gevolgd. Zij vallen hierdoor
programma op voor cliënten die al lange tijd
nemen. “Op basis van de artikel 14-status
pleegkundigen die een aanvullende masteronder de artikel 14-status, waardoor ze, net
zoals een psycholoog of psychiater, behandelverantwoordelijkheid op zich kunnen nemen. De verpleegkundig specialist stelt diagnoses, maakt een behandelplan en voert dit uit
in samenwerking met collega’s. Ook is er
binnen de functie ruimte voor onderzoek en verdieping.De erkenning van de verpleeg-
behandeld worden en in de laatste fase van hun behandeling zitten. Het programma
richt zich op acceptatie van de gevolgen van de stoornis en op het zich losmaken van
GGzE. Stals gaat het programma inhoudelijk leiden en wordt behandelverantwoordelijke voor de cliënten.
kundig specialist is een grote stap vooruit,
Het is een goed voorbeeld van wat de ver-
ontwikkeling GGzE. “Voor verpleegkundigen
zorg voor cliënten. “Als verpleegkundige ben
zegt Kees Spitters, manager Onderzoek en
in de geestelijke gezondheidszorg waren de groeimogelijkheden tot nu toe erg beperkt. Een echt inhoudelijke ontwikkeling van de
functie zag je in de GGZ nauwelijks. Dit is een belangrijke stimulans in de emancipatie van het vak.”
Perspectief
Opleider Roos Stals is één van de verpleegkundig specialisten die de zorg bij GGzE
18
ken bij een werkgroep die werkt aan een
GGzE Magazine
pleegkundig specialist kan bijdragen aan de je veel meer gefocust op de gevolgen van de stoornis en minder op de stoornis zelf”, legt Stals uit. Dit andere perspectief zorgt voor
een aanvulling op bestaande behandelingen en zorg.
Herschikking
GGzE wil de komende jaren het aantal verpleegkundig specialisten uitbreiden.
Dat betekent een herschikking van taken,
zaamheden van andere disciplines over-
mogen ze bijvoorbeeld, net als een psychiater, medicijnen voorschrijven”, legt Spitters
uit. “Maar niet het hele scala aan medicijnen. Daarom zullen ze nauw samenwerken met psychiaters en andere behandelaars.”
Eind dit jaar heeft waarschijnlijk iedere
divisie van GGzE één of meerdere verpleeg-
kundig specialisten. Spitters verwacht dat er de komende jaren minimaal vijftien in deze functie werken. Die medewerkers hoeven niet van buiten de organisatie te komen.
“We leiden al zo’n twaalf jaar mensen op
tot verpleegkundig specialist, alleen heb-
ben zij nooit de formele erkenning gehad.
Deze medewerkers zijn in andere functies bij GGzE aan het werk gegaan. Wij hebben nu
aangeboden om hen bij te scholen, zodat ze straks in de nieuwe functie kunnen werken. Het gros heeft ja gezegd.”
Pedagogisch klimaat onder de loep genomen
Op zoek naar evenwicht
Een klinische behandeling bij GGzE centrum
Gerits doet nu onderzoek naar de vraag of
ondersteuning. Wij kunnen daar veel van
alleen het aanbieden van therapieën. Het
met cliënten van GGzE centrum kinder- en
voor een goed klimaat, merkte ze tijdens
kinder- en jeugdpsychiatrie is meer dan
pedagogisch klimaat - omgangsvormen,
gedragscodes, het creëren van een veilige
omgeving - draagt net zo goed bij aan een
goede behandeling. Klinisch psycholoog in
opleiding Linda Gerits gaat dat pedagogisch klimaat kritisch onder de loep nemen.
Het pedagogisch klimaat wordt vormgegeven door gemotiveerde medewerkers, zegt Gerits. Samen met hen gaat zij bekijken
dit ook zo is. Uit gesprekken die ze voerde
jeugdpsychiatrie, blijkt dat jongeren die op
een opnameafdeling verblijven, meer regie en autonomie wensen. “Maar tussen wat
zij willen en wat er mogelijk is, is een groot spanningsveld”, legt Gerits uit. “Want hoeveel autonomie kan een cliënt aan? Is het
mogelijk om onderscheid te maken tussen
verschillende cliënten, of moet voor iedereen dezelfde regels gelden?”
leren.” Dat communicatie erg belangrijk is de gesprekken met cliënten. “Jongeren
vertelden dat ze vaak het idee hebben dat
ze op hun kamer moeten blijven omdat de groepsleiding even gezellig wil bijkletsen.
Ze voelen zich op dat moment niet gezien en dat roept weerstand op. Wanneer de
communicatie duidelijker is, zouden ze be-
grijpen dat de groepsleiding op die momenten aan het vergaderen is.”
wat er beter kan. Want er is altijd ruimte
Niet alleen het perspectief van de cliënten is
Olievlek
veranderende blik op het behandelen van
de medewerkers wordt meegenomen.
evenwicht tussen de belangen en wensen
voor verbetering. Vooral als je kijkt naar de mensen met een psychiatrische stoornis.
“Vroeger werd men gezien als een cliënt die
een behandeling opgelegd kreeg. Nu komen cliënten zelf een behandeling halen. Ze hebben zelf meer verantwoordelijkheid en regie en zijn daardoor vaak meer gemotiveerd.” Aansluiten
Het pedagogisch klimaat zou op die ontwikkeling moeten aansluiten.
van belang voor het onderzoek, ook dat van “Medewerkers kunnen alleen een veilig klimaat neerzetten als ze zichzelf ook veilig voelen.” Keuken
Gerits kan voor haar onderzoek in de keuken kijken bij Kentalis, een instelling voor mensen met een auditieve en communicatieve
In haar onderzoek is Gerits op zoek naar een van cliënten en medewerkers. “In de aankomende maanden bekijk ik met begeleiders
wat er goed is aan het pedagogisch klimaat en wat er beter kan. Met als doel dat het
veranderingsproces zich dan als een olievlek zal uitbreiden.” Over een half jaar brengt zij advies uit.
beperking. “Deze instelling is heel sterk in communiceren, met veel visuele
GGzE Magazine
19
Trainingshuis De schakel: voorbereiding op ‘buiten’
De vrijheid kan overweldigend zijn Voor de 24-jarige Davy is het wennen om weer ‘buiten’ te zijn. Na een lange klinische opname lijkt de wereld veel sneller te gaan en is er een overvloed aan prikkels. Om de overgang naar een zelfstandiger leven te vergemakkelijken, woont hij in De schakel, het trainingshuis van GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatrie.
20
GGzE Magazine
Davy is één van de vijftien jongeren
zitten net om de hoek, wat verder van het
“Of het doel nu beschermd wonen of
De Grote Beek getraind worden om deels
functioneren cliënten zelfstandiger.
ligerswerk is, dat maakt niet uit.”
klinische opname krijgen, kan overweldi-
Individueel
mee dan de ander”, weet Schaeken. “Het
werken, wordt behoorlijk veel verwacht,
tussen 16 en 24 jaar die op Landgoed
of helemaal (weer) op eigen benen te staan. Trainingshuizen voor cliënten
bestonden al langer bij GGzE, maar na de
laatste reorganisatie werden ze onderdeel van De Woenselse Poort. Sinds anderhalf
jaar heeft GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatrie eigen trainingshuizen voor
jongeren met of zonder een strafrechtelijke maatregel. Ook ambulante cliënten
en cliënten van ketenpartners kunnen er nu terecht. Het is een mix van jongeren, jongens en meisjes, met verschillende
psychiatrische problematiek en met problemen op diverse levensgebieden.
Voor behandelaars en begeleiders is het
kantoor af. Daar gelden minder regels en De vrijheid die jongeren na een lange
gend zijn. “De één heeft er meer moeite
is van tevoren erg lastig om in te schatten hoe het zal gaan. De een wordt actiever, de ander komt na een paar maanden
zijn bed niet meer uit. Door jongeren in
een woonsituatie mee te maken, kunnen we goed bekijken wie al toe is aan meer
zelfstandigheid en wie niet. Als het goed gaat, verhuist hij of zij naar een woning die verder van het kantoor af ligt.” Zelfstandig
Eddy (16) gaat een dezer dagen verhui-
een uitdaging om met zo’n diverse groep
zen naar zo’n andere woning. Het gaat
Schaeken. “Jongeren met een strafrech-
die hij krijgt eigenlijk niet nodig. “Ik ben
te werken, vertelt behandelaar Michel
telijke maatregel hebben er niet zelf voor
gekozen om hier te zitten. Ze zijn daarom
meestal minder gemotiveerd en vertonen vaker grensoverschrijdend gedrag; in veel
gevallen was dat ook de reden voor de ge-
dwongen opname. Jongeren die ambulant worden behandeld of vanuit de crisisop-
vang bij De schakel komen, zien het juist als een kans en zijn gemotiveerder.” Behandelplan
Kenmerk van De schakel is dat er vooruit wordt gekeken, niet achteruit. Er wordt
gewerkt vanuit de rehabilitatievisie: het
leren accepteren van je beperking en kijk
goed met hem, hij vindt de begeleiding
al zelfstandig genoeg. Maar het ligt aan mijn leeftijd, ik zit nog op school. Als ik
vindt Schaeken. Uiteraard zijn er algemene huisregels, maar daarnaast heeft elke cliënt een individuele aanpak nodig.
Die hangt vaak samen met de leeftijd en met de aard van de beperking die voort-
komt uit de psychiatrische problematiek. De één mag bijvoorbeeld ‘s avonds laat nog de stad in, de ander niet.
Begeleiders moeten over psychiatrische en pedagogische kennis beschikken,
maar ook het maatschappelijk netwerk
goed kennen. Want naast begeleiding en
behandeling regelen ze ook allerlei zaken rondom werk, wonen en tijdsbesteding,
doorplaatsing naar andere voorzieningen en financiën.
Een goed voorbeeld van wat een verblijf
in De schakel woont, wil zo snel mogelijk
Schaeken onlangs nog mee. Een jongen
de 17-jarige Tom*, die sinds een maand
weg. Toch weet hij dat zijn verblijf in het
trainingshuis belangrijk is. “Ik moet leren
omgaan met de vrijheden die ik nu opeens heb”, zegt hij. “Maar over een maand of
vijf zes wil ik zelfstandig gaan wonen, met een beetje begeleiding.”
Volgens Schaeken boekt De schakel goede resultaten. Jongeren verblijven er enkele
maanden tot enkele jaren. Een groot aan-
tal bereikt de doelen die ze zichzelf bij
behandelaar een behandelplan op. Wat
meest ideale situatie”, zegt Schaeken.
willen ze in de toekomst gaan doen?
Van de medewerkers die bij De schakel
daarmee klaar ben, kan ik hier weg.” Ook
naar wat je juist wél kan. Bij binnenkomst stellen de jongeren samen met hun
zelfstandig wonen en een baan of vrijwil-
binnenkomst hebben gesteld. “Dat is de
in De schakel kan betekenen, maakte
die zichzelf voortdurend opsloot in zijn
kamer en dreigde zijn leven te beëindigen, was binnen vijf maanden weer gemotiveerd om iets van zijn leven te maken.
“We spraken met hem af dat hij iedere
dag minimaal één activiteit moest doen.
Hij was angstig in het contact met ande-
ren. Na een aantal maanden ging hij weer naar school, werkte hij mee aan een fiet-
senproject en kookte hij met de anderen.”
Na vijf maanden werd zijn doel bereikt en verhuisde hij naar een begeleide woonvorm. (*Tom is niet zijn echte naam.)
Hoe willen ze dit gaan bereiken? “We
maken plannen voor alle levensgebieden”,
zegt Schaeken. “Dus ook het opbouwen en
onderhouden van sociale contacten, of het werken aan de relatie met hun familie.”
Het ontwikkelen van een positief zelfbeeld door middel van nieuwe rollen en activiteiten is een belangrijke insteek.
De Schakel bestaat uit vijf woningen. Drie ervan liggen in de buurt van het kantoor
van de begeleiders. In deze huizen wordt de meeste begeleiding en aansturing gegeven. De andere twee woningen
GGzE Magazine
21
‘Kijk ook naar toekomst van cliënten’
Meer aandacht voor levenslooppsychiatrie
Een mens maakt in z’n leven ingrijpende gebeurtenissen mee. De overgang naar een nieuwe school, de eerste baan, trouwen, kinderen krijgen, met pensioen gaan of het overlijden van een dierbare; het zijn momenten waarop mensen met een psychische aandoening extra kwetsbaar kunnen zijn. Toch
wordt daar weinig rekening mee gehouden, zeggen Bert van den Boomen en Roelof Kleppe. Zij pleiten voor meer aandacht voor levenslooppsychiatrie. Bert van den Boomen, programmamanager
Van den Boomen vult aan: “Zorgverleners
pilot is door ouders geïnitieerd”, zegt Van den
atrie en Roelof Kleppe, directeur behandel-
moment. Ze kijken niet naar de geschiede-
terugvallen als hun kind te maken krijgt met
van GGzE centrum kinder- en jeugdpsychizaken gaan met hun pleidooi rechtstreeks
tegen de huidige gang van zaken in. Terwijl in de DBC-systematiek behandelingen zo snel
mogelijk worden afgesloten, vinden zij dat er ook naar de toekomst van cliënten gekeken
moet worden. In welke levensfasen kunnen
hun problemen weer de kop opsteken? Hoe
kan dit zoveel mogelijk voorkomen worden? En wat is in die fase de beste aanpak? Kwetsbaarheid
“Een psychische aandoening is een vorm
nis die eraan vooraf ging en naar de context waarbinnen de stoornis naar voren komt.
Met de behandeling wordt weer van vooraf aan begonnen.” Cliënten moeten daarom
gedurende hun leven gevolgd worden, vindt het tweetal. “Dat geldt niet voor iedereen”,
zegt Van den Boomen, “maar wel wanneer we weten dat een kind met een forse kwetsbaarheid als gevolg van een stoornis, straks op
meerdere levensgebieden problemen gaat krijgen.”
van kwetsbaarheid waar iemand vaak zijn
Levensloopbegeleiding
“Binnen de psychiatrie zijn kinder-, volwasse-
begeleiding voor mensen met autisme van
hele leven gevoelig voor blijft”, zegt Kleppe.
nen- en ouderenpsychiatrie streng van elkaar gescheiden. Terwijl een stoornis in verschil-
lende levensfasen op verschillende manieren naar boven kan komen.”
22
zijn vaak erg gefocust op de stoornis van dat
GGzE Magazine
Bij GGzE is door de jaren heen levensloopde grond gekomen. Op dit moment loopt er een pilot rond kinderen met complexe
aandoeningen. Dit gebeurt in samenwerking met Combinatie Jeugdzorg en MEE. “Deze
Boomen. “Zij willen weten op wie zij kunnen een gebeurtenis die ingrijpend kan zijn.” De scheiding tussen kinder-, volwassenen- en
ouderenpsychiatrie zou minder strikt moeten zijn, vindt Kleppe. Pas dan kan levensloop-
psychiatrie goed werken. “Er wordt nu met
verschillende brillen naar een cliënt gekeken. Die zienswijzen sluiten niet altijd even goed
op elkaar aan. We zouden daarom meer met elkaar het gesprek moeten aangaan.”
Levenslooppsychiatrie hoeft niet duurder te zijn dan de huidige, kortdurende zorg,
denken beiden. Integendeel, zegt Van den
Boomen. “Het kan juist preventief werken.
Ik zie mensen GGzE centrum spoedeisende psychiatrie binnenkomen, die al eerder een
traject hebben doorlopen bij GGzE centrum
kinder- en jeugdpsychiatrie. Dat zijn dus geen
nieuwe cliënten. Met dat gegeven moeten we iets doen.”
Thema van Landelijke Dag Psychische Gezondheid
Zorg voor naastbetrokkenen! Een manisch depressieve moeder, een zus met
Hellen Kemperman stelt dat Binnen graag
partner met Alzheimer, een zoon met schizo-
meenten en organisaties die hun medewer-
autisme, een depressieve echtgenoot, een
frenie. Het is logisch dat naastbetrokkenen
het mentaal soms zwaar hebben. ‘Binnen’ kan dan net het juiste steuntje in de rug geven. “Wij proberen te voorkomen dat mensen
overbelast raken. Daarom is het belangrijk dat er op tijd aan de bel wordt getrokken”, aldus Irene Helderman, programmamanager en
preventiemedewerker bij Binnen. Sinds vorig jaar is Binnen een onderdeel van GGzE met
een eigen naam en eigen website (zorgvoorjehoofd.nl). Zorg voor naastbetrokkenen is
een belangrijke taak. “We zijn er voor iedereen die vast dreigt te lopen door de zorg voor
anderen. Daarbinnen zijn we gespecialiseerd
in naasten van een psychisch ziek familielid.” Naastbetrokkenen, familie, mantelzorgers;
hoe je ze ook noemt, door alle bezuinigingen
vraaggericht opereert. “Ook richting ge-
Het complete aanbod van Binnen
kers willen trainen in het beter ondersteu-
Nieuw zijn:
nen van mantelzorgers.”
De cursussen en themabijeenkomsten voor naastbetrokkenen zelf zijn vooral bedoeld om vaardigheden te vergroten: hoe stel je grenzen, hoe kun je beter communiceren, hoe kun je sociale steun inzetten?
Daarnaast is er ruimte voor lotgenotencon-
staat op www.zorgvoorjehoofd.nl. • ‘Hetzelfde en toch verschillend’;
voorlichtingsbijeenkomsten voor naasten van mensen met autisme (open inloop).
• ‘Psychiatrie in de familie’; een korte,
algemene opstapcursus die afgesloten
wordt met een adviesgesprek over hoe verder te gaan.
tact en wordt er informatie gegeven over de
Op de website staat alle informatie over
Helderman benadrukt dat extra aandacht
Een verwijzing van de (huis)arts is niet
psychische ziekte van het familielid. Irene
voor kinderen en jongeren erg belangrijk is. “Bij deze kwetsbare doelgroep kan onder-
steuning een grote bijdrage leveren aan een gezonde ontwikkeling.”
aanmelden, kosten enzovoorts.
nodig! In het kader van de Landelijke Dag
Psychische Gezondheid, op 10 oktober, zet GGzE de zorg voor naasten van mensen met psychische problemen in de schijnwerpers via:
• Een speciale krant van Binnen over dit onderwerp.
wordt hun rol steeds groter. “En dus wordt
• Een filmpje over het thema op
houden. Want je schrikt als je kijkt naar de
• Een Triade Persoonlijkheidsstoornissen op
het belangrijker om deze groep overeind te cijfers over overbelaste mantelzorgers. Geluk-
kig erkennen steeds meer partijen het belang van mantelzorgondersteuning”, zegt Hellen Kemperman, centrummanager van Binnen. “We hebben veel contact met gemeenten,
www.zorgvoorjehoofd.nl.
13 oktober: cliënten, hulpverleners en
naastbetrokkenen gaan met elkaar in
gesprek. Kijk voor meer informatie over de triade op www.ggze.nl.
de eerstelijnszorg, familieorganisaties, het Zelfhulpnetwerk enzovoorts.” Samenwerken
Binnen heeft een uitgebreid cursusaanbod voor naastbetrokkenen. Daarnaast wordt
stevig ingezet op goede contacten tussen
naasten en hulpverleners. “We werken daarom intensief samen met centra van GGzE.”
Hellen Kemperman en Irene Helderman vormen sinds dit voorjaar het nieuwe leidinggevende team van Binnen. GGzE Magazine
23
‘Investeren aan de voorkant, geld winnen aan de achterkant’
Hard werken voor een gezond huishoudboekje
Het zijn financieel zware tijden voor de
en duidelijk mogelijk uit te leggen.
precies aangeven hoe je de rente en aflos-
de andere gestapeld en banken stellen
groot nieuwbouw- en renovatieprogramma
Qua timing van het bouwprogramma heeft
het aantal cliënten en heeft GGzE een
kunnen ronden, hebben we bij banken een
GGZ-sector. De ene bezuiniging wordt op steeds strengere eisen. Tegelijkertijd groeit ambitieus bouwprogramma. Hoe houd je
dan het huishoudboekje op orde en zorg je voor een gezonde organisatie?
In ieder geval door zo slim, creatief en
flexibel mogelijk om te springen met het beschikbare geld. Maar ook door scherpe
keuzes te maken (zie pagina 3) en veel tijd te steken in de onderhandelingen met banken.
Willy van de Pol, directeur Financiën en informatie, en Rien Castelijns, van Vastgoed, kunnen erover meepraten. Samen met anderen
hebben ze al ongelooflijk veel uren gestoken in het bankenverhaal. Een tamelijk ingewikkeld verhaal, dat ze proberen zo eenvoudig
24
GGzE Magazine
“Op dit moment zitten we midden in een
op Landgoed De Grote Beek. Om dat af te lening van 50 miljoen euro aangevraagd. Daar is heel veel werk voor verzet, want
door een wetswijziging in 2008 is het voor zorginstellingen veel moeilijker geworden
om een lening af te sluiten. Vroeger liep een GGZ-instelling, en daarmee ook de bank,
geen financieel risico. De rijksoverheid stond namelijk garant. Dat systeem is afgeschaft. Zorginstellingen worden nu op dezelfde
sing denkt terug te verdienen en betalen.”
GGzE een beetje pech, aldus Rien Castelijns.
“In de vergoeding die zorginstellingen in het nieuwe systeem ontvangen, wordt rekening
gehouden met een gespreid bouwprogramma over de jaren. Voor GGzE is het echter
noodzakelijk gebleken in enkele jaren een
intensief bouwprogramma uit te voeren. Vóór 2008 hoefde je daar als instelling niet voor te sparen. Maar net nu wij in een bouwpiek zitten, verandert de overheid de spelregels. ”
manier behandeld als bedrijven. De bank
Meerjarenplan
de financieringsaanvraag om te beoordelen
gevoerd en drie offertes ontvangen. “De bank
vraagt een zorgvuldige onderbouwing van
of je plan goed in elkaar zit en neemt de aanvraag alleen in behandeling als je een solide, betrouwbare partner bent. Je moet vooraf
GGzE heeft met vijf banken gesprekken
beoordeelt de financieringsaanvraag aan de hand van een uitgebreid
meerjarenplan waarin allerlei zaken staan
Belangrijke taak voor risicomanagement
kwaliteit van de bedrijfsvoering, de kwaliteit
De zorgsector moeten zich steeds bedrijfsmatiger opstellen. Het goed inschat-
het factureringssysteem”, licht Willy van de
dat. Een breed begrip waar verschillende bedrijfsrisico’s onder vallen: financiële,
die de bank wil toetsen. Bijvoorbeeld de
van het management en de degelijkheid van Pol toe. “Verder hebben we aan de hand van verschillende scenario’s moeten aantonen
ten, beperken en beheersen van risico’s hoort daarbij. Risicomanagement heet veiligheid, imagoschade, milieu of verlies van personeel.
dat we voldoende flexibel kunnen inspelen
Voor GGzE is risicomanagement niet helemaal nieuw, maar het werd versnip-
Ook de veranderingsgerichtheid van mede-
“We hebben eerst met alle directeuren individuele gesprekken gevoerd over
op veranderingen door politieke besluiten. werkers speelt daarbij een rol. Anticiperen op risico’s is essentieel.”
In de aangeleverde documentatie is voor elk gebouw binnen het bouwprogramma een
businessplan opgenomen. Hierin staat hoe
perd uitgevoerd. Sinds dit jaar is er een integrale en gestructureerde aanpak. beleidsmatige risico’s”, vertelt Claire van ’t Hof, manager van de afdeling
Concern audit. “Daaruit komt een samenhangende analyse, gekoppeld aan de
doelstellingen van GGzE. De Raad van Bestuur en het directieteam zullen waarschijnlijk een soort ‘top 10’ van hoge risico’s vaststellen. Aan de hand daarvan kan het management de vinger aan de pols houden.”
GGzE de investering wil terugverdienen.
Een goed gecoördineerde aanpak van risico’s wordt steeds belangrijker, aldus
Bijvoorbeeld door aan te geven dat automa-
daar goed zicht op hebt, kun je betere prioriteiten stellen en die ook beter on-
Castelijns: “Dat moet je heel concreet maken. tisering of een slimme indeling van ruimten tot minder personeel voor de nachtdienst
Van ’t Hof. “Zorgorganisaties krijgen met steeds meer risico’s te maken. Als je derbouwen. Bovendien wordt de kans op ‘verrassingen’ kleiner.”
leidt. We hebben die businessplannen in
Bij risico’s wordt vooral gedacht aan bedreigingen, maar ze bieden ook kansen.
gen gemaakt.”
daarom een afdeling Verkoop en Marketing opgericht. Wat je ziet, is dat via die
nauwe samenwerking met de zorgafdelin-
Papierwinkel
Vergeleken met enkele jaren geleden lijkt
“Neem de risico’s van marktwerking. GGzE is zich daar bewust van en heeft
afdeling de contacten met zorgverzekeraars zijn verbeterd. En daar kun je je voordeel mee doen.”
een financieringsaanvraag een enorme pa-
Externe en interne risico’s
overheadkosten leidt. “Klopt, maar het gaat
• politiek: onvoorspelbare overheid, bezuinigingen
pierwinkel die tot meer bureaucratie en dus om een extra stukje zorgvuldigheid. En als je het goed doet, kun je juist via die overhead veel besparen, zelfs geld winnen. Onder
meer door slim en efficiënt om te gaan met wet- en regelgeving en de stakeholders”, aldus Van de Pol.” Een rentekorting kan
• economie: stijging rentetarief, onvoldoende financieringsmogelijkheden • markt: toename concurrentie, groeiende macht zorgverzekeraars
• maatschappij: vergrijzing, beeldvorming media, toename claimcultuur • strategie: onvoldoende inspelen op marktontwikkelingen
• personeel: vergrijzing, krapte arbeidsmarkt, inflexibiliteit personeel • processen & middelen: contuïteit IT-systemen
bijvoorbeeld al gauw een voordeel opleveren van een paar ton. Daarmee kunnen we weer meer mensen aan het werk houden en dus meer cliënten helpen.
Waar kun je nog meer op winnen? Op goede registratie en facturatie, slimme afspraken met zorgverzekeraars en relationshipma-
nagement. “We investeren aan de voorkant, om geld te winnen aan de achterkant.
En we investeren alleen nog ten behoeve van de primaire zorg. Andere plannen moeten
voortaan betaald worden door bedrijven of via sponsoring.”
GGzE Magazine
25
Column Raad van Bestuur
Beleid voor 2012 biedt uitdagingen Eind augustus hebben we als Raad van
beddenreductie, heeft ons bevestigd dat we
lijkheden. Deze mensen moeten zo prettig
gepresenteerd. Een ‘challenge letter’ en dus
moeten gaan. GGzE heeft enige tijd geleden
binnen een context die ze zelf kiezen.
Bestuur de ‘challenge letter’ voor GGzE 2012 geen ‘kaderstellingsbrief’. Een criticus zal zeggen: ”oude wijn in nieuwe zakken” of
“waarom nog meer Engelse woorden kun-
nen ‘ze’ geen Nederlands synoniem bedenken?” Voor mij is dan al het eerste
doel bereikt, namelijk dat er gesproken
al gekozen voor cliënten met bijzondere
psychiatrische problemen en complexe of
meervoudige hulpvragen. Op deze hulpvra-
gen hoort nog steeds een multidisciplinaire, integrale aanpak te komen.
wordt over dit belangwekkend document.
Doelgroepen
het vervolgens over de inhoud te hebben.
maken van concern GGzE in drie categorieën
Hopelijk biedt dat dan de gelegenheid om
De term challenge letter is niet voor niets
gekozen. Challenge staat voor uitdaging en dat is ook wat we willen. We willen medewerkers uitdagen om gezamenlijk het
komend jaar de doelen te verwezenlijken.
Doelen die in lijn liggen met de focus die we als organisatie hebben gesteld, maar die de toets der kritiek moeten doorstaan tijdens
de tornado’s van stelselwijzigingen die er op ons afkomen.
Kernwaarden
We hebben voor 2012 drie kernwaarden
geformuleerd: Aardig, krachtig en ondernemend. Aardig staat voor mensgerichtheid,
Grofweg kunnen we de cliënten die gebruik indelen. Ten eerste de groep ‘specialistisch bovenregionaal’. Dit is een doelgroep met
gebaseerd op het Planetree-concept, geven richting aan hetgeen waarmee we concern GGzE willen onderscheiden van andere
organisaties. Wat we willen bereiken is dat onze cliënten uiteindelijk zeggen: “Bij con-
cern GGzE krijg je specialistische zorg, maar ik merkte ook dat deze organisatie aardig, krachtig en ondernemend is!”
Uitgaande van een flinke bezuinigings-
en de Catamaran. Naast specialistische deskundigheid worden er ook specifieke eisen
gesteld aan de gebouwen, de infrastructuur en de veiligheidsmaatregelen. We hebben gesteld dat de huisvesting van deze doel-
groep een positief elan moeten hebben mét een specialistisch karakter. Daarbij maken
we onderscheid tussen beveiligd (strikt fo-
rensisch) en besloten (grensvlak forensischreguliere GGZ).
regionaal’ gaat het om mensen uit de regio ambulante outreachende werkzaamheden voor deze doelgroep worden het komende
jaar ondergebracht in FACT-teams (Functie Assertive Community Treatment). Om de
ambulante werkzaamheden te kunnen in-
tensiveren, wordt de opnamecapaciteit van concern GGzE wordt hiervoor afgebouwd
met 16 bedden. Ook wordt de samenwerking met lokale partners en eerstelijnsaanbieders
geïntensiveerd en zullen we met behulp van innovatie en academisering het specialisme verder profileren.
maatregel vanuit de overheid, een mogelijke
En tot slot is er de categorie ‘regionaal
2012, onzekerheden ten aanzien van continu-
accent niet (meer) ligt op behandeling, maar
vraaguitval vanwege de eigen bijdrage in
ering c.q. uitbreiding van forensische capaciteit en natuurlijk de landelijke discussie over GGzE Magazine
komende jaren afbouwen om daarmee de verdere ontwikkeling in wijken en dorpen
te ondersteunen. In 2012 zo’n 30 plaatsen. Samenwerking met gemeenten, zorg en
welzijn organisaties, woningcorporaties en andere partijen zoals Brainport wordt dus nog belangrijker.
We schatten nu in dat GGzE tussen de vier
met een severe mentall illness. Diverse
nemen van risico’s. Deze kernwaarden,
binnen beschermde woonvormen de
aan de forensische zorg, de KIB, de longcare
adherentiegebied buiten de regio ligt. Denk
uitgaan van de eigen kracht van medewerhet benutten van kansen en het durven
GGzE gaat een aantal klinische plaatsen
De komende maanden zal de bezuinigings-
Bij de tweede doelgroep ‘specialistisch
kers én cliënten. Ondernemend staat voor
mogelijk kunnen wonen, leven en werken
een specialistisch karakter waarbij het
dienstbaarheid en gastvrijheid. Krachtig
staat voor daadkracht. Maar ook voor het
26
vooral vanuit de inhoud de tornado’s te lijf
maatschappelijk’. Een doelgroep waarbij het
meer op het participeren in de maatschappij, het uitgaan van empowerment en de moge-
opdracht van de overheid concreter worden. en zes miljoen zal moeten bezuinigen.
Onze insteek is dat we een derde hiervan
oplossen door de klinische capaciteit af te
bouwen. Een derde willen we realiseren door de productie te verhogen en het laatste deel bezuinigen we op materiële kosten. Op die manier willen we de zorg voor cliënten op een zo hoog mogelijk niveau houden.
De kernwaarden voor 2012 ‘aardig, krachtig
en ondernemend’ mogen ondanks alle maatregelen geen loze woorden blijven.
Ze moeten voelbaar en zichtbaar zijn. Medewerkers worden uitgenodigd om hieraan op een eigen wijze een bijdrage te leveren. Marie-Louise Vossen
Raad van Bestuur GGzE
Hans Jacobs (61) trekt zijn jas aan en maakt nog even een grapje met medewerkers van GGzE centrum ouderenpsychiatrie. “Tot donderdag”, roept
Vrijwilliger in beeld
hij vrolijk, terwijl hij naar de uitgang loopt. Zijn ochtend is goed besteed. Als vrijwilliger activiteitenbegeleiding heeft hij opnieuw een aantal cliënten een paar leuke uren bezorgd.
Het nuttige met het aangename verenigen Hoe lang doet u dit al?
Wat doet u precies als vrijwilliger?
Welke eigenschappen zijn er nodig voor
oriënteren op mijn pensioen en ik speelde
dag- en donderdagochtend. Dat kan bestaan
“Ik denk dat geduld heel belangrijk is. En na-
“Zo’n anderhalf jaar. Ik was me aan het
met het idee om vrijwilligerswerk te gaan
doen. Ik wilde een deel van mijn vrije tijd nuttig besteden. Ik hou van fietsen en wandelen en ik vind het prettig om een soort ‘maatjesfunctie’ te hebben. Dat kan hier. Zo kan ik
het nuttige met het aangename verenigen.
Landgoed De Grote Beek kende ik al omdat ik hier regelmatig heb gewandeld. Bovendien is
het maar tien minuten fietsen van mijn huis.” Komt u zelf uit de zorgsector?
“Nee, ik heb altijd in de IT gewerkt. Een hele commerciële omgeving. Dat is een groot
“Ik ben betrokken bij de activiteiten op dinsuit begeleiding bij uitstapjes, gymnastiek,
spelletjes. Ik assisteer bijvoorbeeld bij het ophalen en terug naar hun kamer brengen van de cliënten of het verzetten van materiaal.
Ik ben geen toeschouwer, ik doe ook met de
activiteiten mee. Vaak hebben mensen even
een voorbeeld nodig om zelf mee te kunnen doen. Daarnaast wandel ik regelmatig met mensen van wie ik weet dat ze het prettig
vinden om even een luchtje te scheppen, of
met mensen die soms wat meer aansporing nodig hebben.”
contrast met de relatieve rust bij GGzE cen-
Welke reacties krijgt u?
mensen die hier werken waarschijnlijk anders
ik even met ze ga wandelen. Het verzorgend
trum ouderenpsychiatrie. Hoewel dat door de wordt ervaren. Ik had een baan waarbij ik wel zo’n elf of twaalf uur van huis was. Nu heb ik veel tijd over. Het vrijwilligerswerk geeft me een beetje structuur. Twee ochtenden in de week ben ik hier te vinden.”
dit vrijwilligerswerk?
tuurlijk moet je graag met mensen omgaan, dat moet je een beetje liggen. Flexibiliteit is
ook belangrijk, want mensen reageren soms anders dan je verwacht. De ene keer willen ze drie kwartier wandelen, de andere keer
hebben ze er na een paar minuten genoeg
van. Het leuke is ook dat er dingen gebeuren die je niet verwacht. Toen ik terugkwam van
vakantie, vroegen bewoners en medewerkers hoe mijn vakantie was geweest. Die belangstelling had ik niet verwacht.”
“Er zijn mensen die er echt naar uitkijken dat personeel heeft daar vaak gewoonweg de tijd niet voor. Ik merk dat mijn vrijwilligerswerk heel erg gewaardeerd wordt, zowel door cliënten als door medewerkers.”
GGzE Magazine
27
Cliëntportret: gemaakt door Daan Elemans 28
GGzE Magazine
