1
Jurisdictie Personele Jurisdictie (19 november 2003)
2
Nationaliteit X Nationaal aspect
– Iedere staat bepaalt vrij )
2 principes worden meestal toegepast – ius sanguinis – ius soli vb België: België: Wetboek van de Belgische Nationaliteit (28 juni 1984)
X Internationaal aspect
– Wil men internationaal effect ressorteren, ressorteren, dan moet men voldoen aan bepaalde vereisten ) )
ius soli/ius soli/ius sanguinis principe naturalisatie
geen probleem soms problematisch
vb Nottebohm zaak (IG, 1955) [Liechtenstein[Liechtenstein-Guatemala] 3
– voor 1985
vreemde vrouw automatisch B nat. nat.
(kon hieraan verzaken mits uitdrukkelijke verklaring binnen de 6 maanden) maanden)
– na 1985
geen onderscheid meer tussen M/V (thans: thans: dienden min 6 maanden in B te verblijven, verblijven, onder bepaalde voorwaarden; voorwaarden; anders min. 3 jaar) jaar)
– Wijzigingen aan Wetboek van de Belgische Nationaliteit ) ) ) ) )
Wet 13 juni 1991 (BS 3 september 1991) Wet 6 augustus 1993 (BS 23 september 1993) Wet 13 april 1995 (BS 10 juni 1995) Wet 22 december 1998 (BS 6 maart 1999) Wet 1 maart 2000 (BS 6 april 2000)
4
X
Gevolgen – Gelet of bestaan van verschillende systemen, systemen, mogelijkheid bestaat van ) )
meervoudige nationaliteit staatloosheid – is ernstig verschijnsel – op internationaal vlak werden verdragen gesloten • Verdrag van 1954 betreffende de status van staatlozen (België is partij) partij) Staatlozen gelijkgesteld met erkende vluchtelingen • Verdrag van 1961 betreffende de beperking van staatloosheid (België is geen partij) partij) -Eigen onderdanen kunnen niet van hun nationaliteit vervallen verklaard worden indien daardoor staatloos -Kinderen in België geboren krijgen B nat. nat. indien ze door geboorte geen andere nationaliteit ontlenen • Europees verdrag van 1997 inzake nationaliteit
1
(België is geen partij; partij; in werking op 1 maart 2000)
5
Uitoefening van personele jurisdictie X
Civiele jurisdictie – wordt ruim opgeëist en door andere staten aanvaard – regels te vinden in IPR
X
Criminele jurisdictie – – –
6
probleem geregeld volgens bepaalde beginselen verschil tussen bevoegdheid om te vervolgen en bestraffen en de bevoegdheid om op te sporen en te arresteren
Beginsel 1: Territorialiteisbeginsel X Principe X Niet altijd duidelijk of strafbaar feit zich afspeelt op het
grondgebied – subjectief en objectief territorialiteisbeginsel ) )
Lockerbie zaak Lotus zaak (PHIJ, 1927) [Frankrijk [Frankrijk--Turkije] Turkije]
X België
– Art. 3 Wb van Strafrecht en Art. 3 BW )
)
X
(misdrijven begaan op het grondgebied van het Rijk worden gestraft gestraft overeenkomstig de bepalingen van de Belgische wetten, ongeacht of ze door Belgen Belgen of door vreemdelingen werden gepleegd (wetten van politie en veiligheid verbinden allen die binnen het grondgebied wonen)
Nieuwe ontwikkelingen – Kanaaltunnel (Fr/VK)
7
Beginsel 2: (Actieve) Nationaliteitsbeginsel X Principe “staat heeft criminele jurisdictie voor misdrijven door eigen onderdanen onderdanen gepleegd in het buitenland” X Praktijk ) onderscheid tussen common law en civil law landen ) België – Art. 4 Strafwetboek misdrijven buiten het grondgebied van het Rijk door Belgen gepleegd, in België niet strafbaar “dan in de gevallen bij wet bepaald”
– Wetboek van Strafvordering vult verder aan Art. 6: een aantal misdaden & wanbedrijven gericht 1) tegen de veiligheid van de staat of 2) met betrekking tot valsemunterij Art. 7: in de andere gevallen is Belgische strafrechter enkel bevoegd voor misdaden en wanbedrijven door Belgen in het buitenland gepleegd en ook volgens de wet van land waar gepleegd strafbaar
2
)
8
Recente ontwikkelingen
Beginsel 3: Passieve Nationaliteitsbeginsel X Principe “staat heeft criminele jurisdictie voor misdrijven in het buitenland gepleegd, gepleegd, waarbij Belg slachtoffer is” is” – –
gaat terug tot Cutting zaak (1886) Lotus zaak (PHIJ, 1927) [Frankrijk [Frankrijk--Turkije] Turkije]
X Praktijk ) Evolutie – vroeger staten terughoudend – nu meer en meer aanhang • vb Achille Lauro incident (1985) • US v. Yunis zaak (1988) )
België – past sinds lang uitzonderlijk toe
9
Beginsel 4: Beschermingsbeginsel X Principe “staat heeft criminele jurisdictie voor misdrijven in het buitenland gepleegd door nietniet-onderdanen gericht tegen de veiligheid of essentiële belangen van de staat” staat” X België ) Art. 10 van de Voorafgaande titel Wb van Strafvordering Belgische rechter kan kennis nemen van door vreemdelingen buiten het grondgebied bedreven misdaden of wanbedrijven -tegen de veiligheid van de staat -inzake vervalsingen van Belgische munten, munten, effecten, effecten, papieren, papieren, zegels, zegels, stempels of merken van de staat of openbare besturen
10
Beginsel 5: Universaliteitsbeginsel X Principe “staat heeft criminele jurisdictie voor misdrijven die geen enkele directe band hebben met eigen nationale rechtsorde voor misdrijven die door de internationale rechtsorde als bijzonder ernstig worden aanzien” aanzien” X Praktijk ) piraterij ) overtredingen oorlogsrecht – Vb Eichmann zaak (1961) (nulla poena, poena, nullem crimen sine lege) lege) )
vliegtuigkapingen & aanslagen tegen diplomaten (aut dedere, dedere, aut iudicare) iudicare)
X België ) Wet van 16 juni 1993, zoals gewijzigd door de Wet van 19 februari 1999
3
11
Uitlevering X Probleemstelling X Regels van toepassing – theorie – praktijk ) vroeger ) nu X België X Europa ) Europees Uitleveringsverdrag (1957) ) Overeenkomst inzake verkorte procedure tot uitlevering (1993) ) Kaderbesluit van de Raad betreffende het Europees aanhoudingsbevel (2002)
12
België is pas zeer recentelijk (goedkeuringswet van 22/4/97; BS van 22/11/97) partij bij het Europees Uitleveringsverdrag (1957) Toch weerspiegelde Belgische Uitleveringswet (1985) reeds inhoud: inhoud: X beginsel van de dubbele criminaliteit X specialiteitsbeginsel X probleem van doodstraf – ÖcalanÖcalan-zaak (1999)
uitlevering niet toegestaan voor politieke delicten of indien gevreesd wordt dat uit te leveren persoon zal vervolgd worden op grond van ras/geloof ras/geloof// politieke overtuiging X ne bis in idemidem-regel X geen staat is verplicht eigen onderdanen uit te leveren Praktijk X
13
14
15
Staatsimmuniteit X Staat zelf – principe van soevereine gelijkheid – wat moet verstaan worden onder “handelingen van een staat” staat” ) vroeger ) thans – onderscheid acta iure imperii
acto iure gestionis
X Afgeleide immuniteit
4
– sommige personen die met de staat vereenzelvigd worden ) )
vroeger recente evoluties
– oorlogsschepen X Afstand van immuniteit 16
Diplomatieke immuniteit X Categorieën – Diplomatieke en consulaire dienst – Waar vindt men regels? X Aard en omvang – Aard – Omvang X Afstand X “Act of State” doctrine
17
5
