Internet: AR Winterswijk-Kotten IBAN: NL84RABO Gagea 137

KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) Vereniging voor veldbiologie Afdeling Oost-Achterhoek Opgericht 1 april 1918 Secretariaat: Geessinkweg 1 7107 AR Winterswijk-Kotten Tel. 06-24424995

Internet: www.knnv.nl/oost-achterhoek E-mail: [email protected] IBAN: NL84RABO012.14.65.241 BIC RABONL2U www.facebook.com/knnvoostachterhoek Twitter: @knnv_oa

Gagea 137 (OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015 EN JANUARI 2016) BESTUUR Voorzitter Ed Grotenhuis

De Eelinkes 28 E-mail: [email protected]

Secretaris en redacteur Gagea Marije van Weperen Geessinkweg 1 E-mail: secretaris@oost-

7101 PX Winterswijk Telefoon: 0543-520714

7107 AR Winterswijk-Kotten Telefoon: 06-24424995

achterhoek.knnv.nl

Penningmeester, ledenadministrateur en webmaster Ron Krabben Kardinaal de Jongstraat 37 E-mail: [email protected]

Natuurhistorisch secretaris Fred Bos

Bocholtsestraat 49 E-mail: [email protected]

Algemeen bestuurslid Hannie Waalders

Kattenbergweg 1-7 E-mail: [email protected]

Redacteur website Willem-Jan Putto

Kettingstraat 10 E-mail: [email protected]

7131 XS Lichtenvoorde Telefoon: 0544-372612

7102 BT Winterswijk Telefoon: 0543-515341

7101 BH Winterswijk Telefoon: 0543-532114

7101 HJ Winterswijk Telefoon: 0543-535159

WERKGROEPEN

Coördinatoren Werkgroep Natuurbeheer Bianca Kobus & Chopinstraat 5 Theo van Druten E-mail: [email protected] Coördinator Werkgroep Mossen Louis-Jan van den Berg Van Basten Batenburgstraat 4 E-mail: [email protected]

7131 AB Lichtenvoorde Telefoon: 0544-377537 Mobiel: 06-44655822

7131 CC Lichtenvoorde Telefoon: 0544-372594 Mobiel: 06-11140923

Coördinator Paddenstoelenwerkgroep Ed Grotenhuis De Eelinkes 28 E-mail: [email protected]

7101 PX Winterswijk Telefoon: 0543-520714

Coördinator Insectenwerkgroep Jan Stronks Raetmansweg 16 E-mail: [email protected]

7106 CD Winterswijk-Ratum Telefoon: 0543-530483

Pagina 2 van 24

Inhoud Voorwoord van de voorzitter Kerkuilen ringen Zeer bijzonder !! Vlindermaffia op het Gossink? Lithostratigrafie van het Olicogeen in de regio Almelo-Winterswijk, Oost Nederland Ratum in augustus: Fraaie heideveldjes, blauwe knoop en paddenstoelen Op zoek naar sprinkhanen Activiteitenprogramma oktober, november, december 2015 en januari 2016 Buitengebeuren Winterswijk en omstreken

4 5 7 8 10 11 13 14 22

Redactioneel Gagea is een uitgave van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek en verschijnt vier maal per jaar. De doelstelling van het verenigingsblad is het informeren van de leden en donateurs in de breedste zin van het woord om de betrokkenheid te vergroten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange stukken in te korten. Anoniem ingezonden stukken worden niet geplaatst. De foto’s in deze Gagea zijn van Ed Grotenhuis. Extra service mogelijk voor alle leden met een internetverbinding. Wilt u van de e-mail service gebruik maken, waarbij u een geheugensteuntje krijgt vlak voordat er een activiteit plaatsvindt, lees dan even verder. Stuur een e-mail naar de ledenadministratie met in de regel “Onderwerp” of “Subject” de volgende tekst: “Informatie over activiteiten graag per e-mail”. Geef in de e-mail aan op welk vlak uw interesses liggen. U kunt meerdere mogelijkheden aangeven. We hebben al een aantal groepen aangemaakt: Bladmossen en Levermossen Geologie Insecten Korstmossen Landschap Libellen en Waterjuffers Paddestoelen Planten

Reptielen, Amfibieën en Vissen Schelpen Spinnen Sprinkhanen en Krekels Vlinders Vogels Weekdieren Zoogdieren

Opzeggingen lidmaatschap en donateurs Schriftelijk bij de ledenadministratie van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek. Er geldt een opzegtermijn van twee maanden. Om extra kosten te voorkomen, streven wij ernaar de contributies met behulp van een machtiging geautomatiseerd te laten betalen. CONTRIBUTIE Leden Donateurs

€ 27,50 per jaar € 22,50 per jaar (minimum)

Huisgenootleden Jeugdleden

Pagina 3 van 24

€ 7,50 per jaar € 15,00 per jaar

Beste natuurvrienden Het wordt weer druk dit najaar! Als u het activiteitenprogramma bekijkt, ziet u een waslijst van dingen waar u aan kunt deelnemen. Pak uw agenda en noteer! Want zoals de Chinezen zeggen: De zwakste pen is sterker dan het sterkste geheugen! Is een notebook ook zo sterk? Dat weet ik niet. Ik houd mij daarom nog altijd maar aan de weekkalender die duidelijk zichtbaar voor iedereen in huis in de keuken boven het aanrecht hangt. En die kalender is heilig!! Dan moet je ook vaak keuzes maken. Maar als je niets opschrijft, dan kun je heel veel interessants missen. Zoals u ziet, is heel veel ook weer vertrouwd; de thema-avonden met het IVN, de natuurwerkdagen, onze website en facebookpagina’s met foto’s, de determinatieavonden van de paddenstoelenwerkgroep enz. En ook de contributie hoort daarbij. Wat in deze tijd belangrijk is: Door het goede financiële beleid van Ron hebben we al jaaaren lang de contributie niet hoeven te verhogen! Belangrijk daarbij zijn de adverteerders in onze Gagea. Van deze plaats af: Hartelijk dank voor uw bereidheid om ons te steunen! En kent u als leden bedrijven die willen adverteren? Plaats genoeg! En anders maken we graag plaats. Tot slot: In april hebben we een lezing van Maarten van den Bosch gehad waarbij hij vertelde over zijn zorgen omtrent de natuurontwikkeling in de omgeving van de steengroeve in Winterswijk. Maarten is een van de beste kenners van de ondergrond van Winterswijk. Van hem is kort geleden een publicatie verschenen over de stratigrafie van het Oligoceen. Misschien iets voor een lezing dit najaar? Dit boek is ook van toepassing op Twente. Als u op internet zoekt naar Lithostratigrafie van het Oligoceen in de regio Almelo-Winterswijk dan komt U de complete info tegen, waarvan u de hoofdzaken verderop in dit nummer vindt. O.a. te koop bij Kramer. Tot ziens op een van onze activiteiten! Namens het bestuur, Ed Grotenhuis (voorzitter)

Pagina 4 van 24

Kerkuilen ringen Afgelopen jaren zijn we al enkele keren met enkele leden die ook actief zijn in de Vogelwerkgroep Zuidoost Achterhoek mee geweest om te kijken naar het ringen van kerkuilen. De ene keer met meer succes dan het andere. De laatste keer, een jaar of twee geleden, was het voorjaar zo koud dat veel uilen nog op de eieren zaten of de jongen te klein waren. Ook nu was het voorjaar koud geweest en konden de plaatsen die Henk eerst op het oog had, niet bezocht worden. Maar er broeden kerkuilen genoeg in de omgeving van Winterswijk om wel drie andere geschikte plekken te vinden. Wel even vragen, want niet alle boeren vinden het leuk om vreemd volk op het erf te hebben. Maar ze waren trots op hun uilen en we waren van harte welkom. De verschillen tussen de kuikens waren groot. Er waren vrij kleine bij en nog volop in de donsveren, maar ook al flinke grote waar het volwassen kleed al begon door te komen. Je kon aan het verschil in grootte goed zien dat kerkuilen meteen al met broeden beginnen bij het eerste ei. Interessant was het ook om te zien wat voor soms halsbrekende toeren de ringers moeten doen om bij de kast te komen. Bij de ene boer waren de balen stro tot een trap opgestapeld. Bij een andere was een ladder voldoende en bij de laatste boer in een moderne stal werd de ringer (Henk dus) op de laadbak van een shovel omhoog naar de kast gebracht. Bij één kast bleek het vrouwtje dat nog in de kast zat, ook niet geringd te zijn en werd meteen meegenomen. Henk, Hennie en de andere ringers: Pet af voor jullie werk en inzet voor de uilen! Fijn dat we dit weer eens konden meemaken! Ed Grotenhuis

Pagina 5 van 24

Pagina 6 van 24

Zeer bijzonder !! Ik heb een broer die al 55 jaar in Lissabon woont. Elk jaar verblijft hij 2 tot 3 weken op vakantie in Winterswijk. Hij is erg geïnteresseerd in de natuur, en zegt dan altijd dat de omgeving van Winterswijk het mooiste en boeiendste is. Op maandagavond 22 juni reden we over de Korenburgerveenweg. Ik vertelde hem over de kraanvogels die hier gesignaleerd waren in het Korenburgerveen. Op terugweg van een bestuursvergadering hadden we hier vier kraanvogels zien baltsen. Dit gebied is ook tijdelijk afgesloten geweest omdat ze waren gaan broeden. Terwijl ik hem dit allemaal vertelde, reden we langs het veengebied, en opeens zagen we op 30 meter afstand 2 kraanvogels. Prachtig, we hebben er een poosje naar zitten kijken. De vogels lieten zich bekijken en gingen gewoon door om hun magen te vullen met al datgene wat in dit gebied te snaaien valt. Heel bijzonder dat we dit nu mochten aanschouwen bij zonsondergang. Hannie Putto – Waalders Ontwerp I Advies Aanleg I Onderhoud Renovatie I Groenvoorziening

Van Eedenstraat 11 7131PM Lichtenvoorde T: +31 (0)544 373953 F: +31 (0)544 379340 www.Bluiminck.nl info@Bluiminck

Voor: Particulieren Bedrijven Instellingen

Pagina 7 van 24

Vlindermaffia op het Gossink? In februari waren we voor een mossenexcursie naar een natuurontwikkelingsgebiedje op het landgoed Gossink in Henxel geweest. Hier was een nieuwe poel gegraven en het stuk daar omheen was afgeplagd. We zagen veel leuke mossensoorten en ook dat dit gebiedje veel potentie had. Genoeg om nu op een zomeravond weer eens te gaan kijken. Er was inderdaad heel wat te zien. Louis-Jan noteerde in totaal wel 39 bijzondere soorten; enkele rode lijst soorten en soorten die bijzondere aandacht verdienen. Een minpuntje was daarbij dat de aanwezigheid van een aantal soorten nogal wat vragen opriep. Als je blaassilene, kleverig ogentroost, kartuizer anjer, korenbloem, knoopkruid (een ander soort dan dat in Nederland gebruikelijk is), gele kamille, ruige anjer (meer iets uit Zeeland?) rammenas, moespimpernel (Spaanse ondersoort) en borstelkrans (meer iets voor Zuid-Limburg) vindt en vaak in grote aantallen, dan is hier duidelijk aan natuurtuinieren gedaan (aan het knoopkruid te zien een Duits zaaimengsel?). Dan kun je de floradistricten in de flora wel afschaffen; zo groeit het overal. Al bepaalt de standplaats uiteindelijk wel welke planten daadwerkelijk overblijven. Zoiets hadden we een aantal jaren geleden in Lichtenvoorde ook, waar in een park per ongeluk een mengsel van de kust was gestrooid.

Pagina 8 van 24

Wie doen dit? Gelders Landschap?? Kwade tongen beweren dat vlinderliefhebbers nogal kwistig zijn met dit soort mengsels. Zij worden door de botanici de natuurmaffia genoemd. Noemen zij op hun beurt deze botanici de groene kousenkerk? Desondanks kwamen er leuke soorten voor zoals stekelbrem, kale jonker, moeraswolfsklauw, bospaardenstaart en teer vederkruid. Echt wel inheems. Afgelopen winter zagen we al veel zeggensoorten. We vonden nu o.m. geelgroene zegge (een echte pionier), hoge ciperzegge, pilzegge, hazenzegge en zwarte zegge. Ook diverse russen en biezen: veldrus, tengere rus, pitrus, trekrus, zomprus, lidrus, borstelbies en greppelrus. Kleine zonnedauw stond overal, maar van de moeraswolfsklauw hadden we er veel meer verwacht. De lijst met mossen van februari werd nog aangevuld met het goudkorrelmos. Aan bramen loop ik normaal voorbij en kijk niet eens. Toch maar eens doen, want we vonden de rode grondbraam. Niet zeldzaam, maar ik had hem nooit gezien. De vondst van een dode ekster was ook leuk (niet voor die ekster). Maar hij bleek gegrepen te zijn en opgegeten door een slechtvalk; de vleugels zaten nog aan het borstbeen. Zwartkop, grasmus en vooral de groene specht lieten zich regelmatig horen. Al met al een mooie avond! Ed Grotenhuis

Pagina 9 van 24

Lithostratigrafie van het Oligoceen in de regio AlmeloWinterswijk, Oost Nederland Het boek is tweetalig, Nederlands en Engels

Beschrijving

Op basis van een groot aantal nauwkeurig bemonsterde boringen wordt een revisie van de litho-stratigrafie van het Oligoceen (Rupelien) in Oost-Nederland (Achterhoek en Twente) gepresenteerd. Bestaande lithostratigrafische eenheden worden beter gedefiniëerd en met name in de onderste afzettingen van het Oligoceen worden nieuwe lithostratigrafische eenheden beschreven (de Formatie van Azelo, met de Afzetting van Goormeen, Afzetting van Ootmarsum en Afzetting van Groenlo; de Afzetting van Haaksbergen in de Formatie van Brinkheurne; de Formatie van Bredevoort). Voor enkele bestaande lithostratigrafische eenheden worden nieuwe stratotype- en/of referentiesecties gedefiniëerd. Naar aanleiding van dit nieuwe lithostratigrafische model van het Rupelien in Oost-Nederland wordt, gebaseerd op een aantal gedetailleerde profielopnamen in het Duitse Ruhrgebied, Belgisch/Nederlands Limburg en de Belgische Rupelstreek, een informeel voorstel gedaan voor lithostratigrafische correlaties tussen die gebieden. Veel aandacht wordt besteed aan onderzoeksmethoden en –technieken. Grondboortechniek en monsterinterval worden uitvoerig beoordeeld op hun bruikbaarheid ten behoeve van een gedetailleerde lithostratigrafie op laagniveau. Ook geofysische boorgatmetingen worden op deze wijze beoordeeld. Beschikbare paleontologische en biostratigrafische gegevens worden in overzichten gepresenteerd. Het rendement van de diverse paleontologische onderzoeksmethoden ten opzichte van een gedetailleerd stratigrafisch model wordt met elkaar vergeleken. Specificatie: Auteur(s) Maarten van den Bosch (met een bijdrage van Pieter A. M. Gaemers) ISBN: 9789463010054 Jaar: 2015 Pagina’s: 164 Uitvoering: Paperback Taal: NL/EN

Pagina 10 van 24

Ratum in augustus: Fraaie heideveldjes, blauwe knoop en paddenstoelen Als je met Fred Bos als excursieleider op stap gaat, weet je dat er heel wat planten de revue zullen passeren. Want zoals Fred de flora kent, zijn er niet veel in onze afdeling. Daarom was ik blij dat ik hem ook nog wat kon leren, met name op het gebied van paddenstoelen. Via een mooi bloeiend heide veldje in de buurt van de steengroeve fietsten we richting Tenkinkbos bij de grens. Het einddoel van de Muggenhoek, maar we zagen zoveel leuks onderweg dat we dat niet eens meer gehaald hebben. Het begon al met de ontdekking in het dorp dat tussen de straatstenen vooral straatliefdegras stond en het bekende straatgras vonden we in de berm en het plantsoen waar het wat vochtiger was. Verder stond in het gras een mooie heksenkring van zover wij konden nagaan de gewone (gekweekte) champignon.

Bij aankomst op het heideveldje begonnen we al met een tijgerspin die een hooibeestje in zijn net gevangen had. De vlinder spartelde eerst nog wel hevig tegen, maar werd al spoedig helemaal ingesponnen en was dus de sigaar. Op dit terreintje vonden we o.a. blauwe knoop, fraai hertshooi en klokjesgentiaan. Hier was werk aan de winkel voor de natuurwerkgroep, want er stond heel wat opslag. Boven het Tenkinkbos ligt aan de grens ook een leuk terreintje, de Haare. Hier komt de natuurwerkgroep ook regelmatig en het stond er prima bij. Ook hier veel hooibeestjes, atalanta’s, koevinkje en bont zandoogje. Verder kleine zonnedauw, moeraswolfsklauw, witte en bruine snavelbies, vossenbes en één klokjesgentiaan. Pagina 11 van 24

Door het nattere weer eind juli waren er al heel wat paddenstoelen; aardappelbovist, parelamaniet, roodsteelfluweelboleet, gewoon fluweelpootje en dennenvoetzwam. Maar het leukste was in een holle boom langs de grens een grote zijdeachtige beurszwam. Die hadden wij nog nooit gezien. Onderweg viel ons op hoe rijkelijk er langs de in de bermen met zaaipakketten wordt gewerkt. Luzerne, cichorei; je weet niet meer wat je kunt vertrouwen. Maar de stinkende ballote leek wel oorspronkelijk. En dat is wel bijzonder voor Winterswijk, want dit is meer een plant van Limburg en de duinen. Ed Grotenhuis

Pagina 12 van 24

Op zoek naar sprinkhanen Het weer was mooi voor sprinkhanen. Als het aan mij lag, hadden we er geen gevonden, want ik takel af en hoor ze niet meer. Maar Rody gelukkig wel en dat hoort ook zo als je excursieleider bent. We gingen vandaag naar een paar onbekende terreintjes in de buurt van Bekendelle. Het eerste was Steenkamp; een vrij vochtig ca. 10 jaar geleden afgeplagd terreintje langs het fietspad van Hoge Veld naar Tuintje thee. Het wordt ieder jaar gemaaid; te zien aan de wilgen- en berkenopslag die laag en breed is. Het ligt op de helling van het Hoge Veld. Hier komt waarschijnlijk de kwel vandaan. Hier vonden we o.m. heel veel krassers, de ratelaar en het zuidelijke spitskopje, een zuidelijke soort die hier pas zo’n 15 jaar is. Vermoedelijk via het Rijndal naar hier gekomen. Verder vingen we de moerassprinkhaan met zijn geel-zwarte knieën en de kustsprinkhaan. Het was verder een rijk voedselarm grasland met o.a. gevlekte orchis, brede orchis, heidekartelblad, blauwe knoop, kale jonker, moeraswolfsklauw, duizend guldenkruid, kleine zonnedauw, stekelbrem, witte en bruine snavelbies en heel veel egelboterbloem. Wat verder naar beneden bij de beek lag bij de plek van de voormalige Broekmolen ook een schraallandje. Dit was al veel langer geleden afgeplagd. In die (meer dan?) 20 jaar waren de bomen langs de randen van de weg en de beek al zo hoog dat het terreintje meer op een wat open plek in het bos leek. Temeer daar het gebiedje bijna geheel door hoge opslag van els, berk en wilg overwoekerd was. Tot mijn verbazing stond er echter veel blauwe knoop. En niet een beetje veel; nee, heel veel! En zelfs ook een witte blauwe knoop. Ook zagen we hier tormentil. Hé, die waren we daarnet niet tegengekomen. En warempel; op één plekje ook nog kleine zonnedauw. We vingen hier nog het zeggedoorntje en Rody hoorde een aantal bramensprinkhanen. Maar die waren ons te slim af. De loeders laten zich snel vallen en dan vind je ze nooit weer terug in het gras. Het is trouwens wel eigenlijk een soort van de grote rivieren! Als met al een mooie excursie op een mooie dag! Ed Grotenhuis

Samenwerken met Berglinde is een keuze voor kwaliteit en betrokkenheid. Nadere informatie via www.berglinde.nl en [email protected]

Pagina 13 van 24

Activiteitenprogramma oktober, november, december 2015 en januari 2016 Algemene informatie over de activiteiten Lees deze als u aan een ervan deelneemt. Excursies Bij elke excursie zullen we niet meer herhalen wat er meegenomen moet worden. Het spreekt vanzelf dat passend schoeisel altijd verstandig is. Afhankelijk van het weer of terrein zijn vaak laarzen en soms regenkleding eveneens handig. Veldgids, kijker, loep e.d. zijn altijd nuttig. Als een excursie langer dan een dagdeel duurt, is een lunchpakket uiteraard zinvol. De excursies starten, tenzij anders vermeld, bij het VVV-kantoor in het voormalige gemeentehuis, Mevr. Kuipers-Rietbergplein 1, 7101 DD te Winterswijk. Op zaterdagmiddagen is het vertrek vanaf de parkeerplaats bij theater De Storm, Haitsma Mulierweg 11, 7101 BX Winterswijk. Carpoolen Als we carpoolen bij excursies, worden de kosten gedeeld. Lezingen Lezingen worden in Winterswijk gehouden in de Zonnebrinkkerk, Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk. Deze is het makkelijkst te bereiken via de rotonde aan de Groenlose kant van Winterswijk. U rijdt dan richting Centrum en blijft deze weg (Groenloseweg) alsmaar volgen. Bij de volgende rotonde gaat u rechtdoor, de weg buigt naar rechts en dan ziet u na ca 500 meter de kerk aan uw linkerhand. Tegenover de kerk is een ruime parkeerplaats (de “Blikbak”).

Pagina 14 van 24

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Wanneer Wat Waar Aanvang Einde Leider Bijzonderheden

Wanneer Wat Waar

Vertrek Einde Leider Bijzonderheden

Zaterdag 3 oktober Paddenstoelen Loohuisbos bij Aalten 13.30 uur vanaf VVV-kantoor of 14.00 uur van de P-plaats vlakbij de spoorwegovergang aan de Haartseweg in Aalten. Ca. 16.30 uur Marjet Karsten-Schoorel (0543-473681) Wij zijn nog niet eerder in dit gebied wezen zoeken. Wat er staat wordt dus een verrassing. En waar we niet uitkomen, nemen we mee naar de determinatie avond.

Dinsdag 6 oktober 2e determinatie-avond paddenstoelenwerkgroep In de schoppe bij Cor Sticker, Holthuisweg 1, 7108 BN Woold. Zie artikel vorige Gagea 136. 20.00 uur Ca. 22.00 uur Ed Grotenhuis (0543-520714) S.v.p. onbekend materiaal en ook zelf boeken en gidsen meenemen.

Zaterdag 10 oktober Natuurwerkdag Gosselink in het Woold. Eens in de 2-3 jaar komen we hier bij dit terreintje aan de brandkolk terug om de opslag weg te halen. 09.00 uur vanaf het VVV-kantoor (carpoolen i.v.m. het milieu) of 09.30 bij het terrein aan de Droppersweg Ca. 16.30 uur Bianca Kobus en Theo van Druten (0544-377537 of 0644655822) Meenemen: Lunchpakket. Voor koffie/thee en soep wordt gezorgd. Denk aan uw laarzen! Ze zijn echt nodig! NB: Volg de instructies van de excursieleiders op en maak veilig gebruik van het gereedschap.

Pagina 15 van 24

Wanneer Wat Waar Aanvang Einde Spreker Bijzonderheden

Woensdag 14 oktober Thema-avond over avonturen in Namibië en Botswana Stadsmuseum Groenlo, Mattelierstraat 33, 7141 BP Groenlo 20.00 uur Ca. 22.00 uur Mike Hirsschler uit Deventer Dhr. Hirsschler is binnen het IVN zeer actief. Hij is een echte globetrotter met een zeer goed oog voor de natuur. Heeft hij daar ook onze boerenzwaluwen gezien? Meer informatie: Hans Berndsen (0545-477222)

Wanneer Wat Bijzonderheden

Maandag 19 oktober 3e determinatie-avond paddenstoelenwerkgroep Zie 6 oktober

Wanneer Wat Waar Vertrek

Zaterdag 24 oktober Paddenstoelenexcursie Meddoseveen e.o. 13.30 uur vanaf de Storm in Winterswijk. Carpoolen i.v.m. het milieu. Of 14.00 uur vanaf de ingang aan de Kooiveldweg Ca. 16.30 uur Ed Grotenhuis (0543-520714) Een heel ander milieu; heel andere paddenstoelen? We zullen zien!

Einde Leiding Bijzonderheden

Wanneer Wat Waar Aanvang Einde Leiding Bijzonderheden

Zondag 25 oktober Activiteiten bij de Steengroeve Bij de SBB Oehoe groeve 10.00 uur ingang 3e steengroeve. Ca. 16.00 uur SBB Ook dit jaar houdt SBB weer een open dag bij de steengroeve. Op deze dag is het mogelijk om de derde groeve (Oehoegroeve) te bezoeken. Er zijn veel natuurgerelateerde activiteiten met kraampjes van natuurorganisaties. Wij zullen er ook staan met KNNV informatie en 2e hands natuurboeken.

Pagina 16 van 24

Wanneer Wat Bijzonderheden

Woensdag 28 oktober 4e determinatie-avond paddenstoelenwerkgroep Zie 6 oktober

Wanneer Wat Waar Vertrek

Zaterdag 31 oktober Natuurwerkdag De Heugte in Meddo 09.00 uur vanaf het VVV-kantoor of 09.30 bij het terrein aan de Poolserweg Ca. 16.30 uur Bianca Kobus en Theo van Druten (0544-377537 of 0644655822) Zie 10 oktober. Ieder jaar helpen we om dit mooie door Dick Sellink aangelegde gebiedje vrij van opslag te houden. Een leuk overzichtelijk gebied met dankbare eigenaren.

Einde Leider Bijzonderheden

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Zaterdag 7 november Vooral vogels kijken Rond het Hilgelo 9.00 uur VVV kantoor Ca. 12.30 uur Bert Jaarsma. Vogels zijn onvoorspelbaar. De trektijd is nog niet voorbij. We hopen op veel en bijzondere vogels.

Pagina 17 van 24

Wanneer Wat Vertrek

Einde Leiding en info Opgeven

Meenemen

Bijzonderheden

Zaterdag 7 november Nationale natuurwerkdag samen met Natuurmonumenten 10.00 uur vanaf het beheerskantoor van Natuurmonumenten achter Den Oppas, Korenburgerveenweg 2, 7101 GD Winterswijk Ca. 15.00 uur Natuurmonumenten en KNNV (Bianca 0544-377537) Vóór woensdag 28 oktober. I.v.m. de organisatie moet u zichzelf rechtstreeks opgeven bij Natuurmonumenten. Kijkt u op de site van natuurmonumenten.nl/korenburgerveen. Hier kunt u zich opgeven. Werkhandschoenen en gereedschap zijn op de locatie aanwezig. U moet zelf wel laarzen of hoge schoenen meenemen. Natuurmonumenten zorgt voor koffie/thee en tussen de middag staat er een uitstekende lunch voor ons klaar. NB! Volg de instructies van de leiding goed op en maak veilig gebruik van het gereedschap. Wat we precies gaan doen, is nog niet bekend. Afgelopen jaren zijn o.a. de heide terreinen langs de spoorbaan vrij van opslag gemaakt en ook in het veen is veel opslag weggehaald.

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Spreker Bijzonderheden

Maandag 9 november IVN-KNNV Thema-avond: Zwammen langs wegen Natuurhûs Koeweidedijk 27a, 7161 RJ Neede 20.00 uur Ca. 22.00 uur Mw. Klaske te Grotenhuis uit Eefde. Mevrouw te Grotenhuis is een enthousiaste KNNV-er en een zeer goede kenner van paddenstoelen. Zij kan daar leuk en met veel bijzonderheden over vertellen. Zij was vorig jaar nog te gast in een natuurrapportage van TV-Gelderland. Meer informatie: Hans Berndsen (0545-477222)

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Zaterdag 14 november Natuurwerkdag Oehoe steengroeve SBB 9.00 uur VVV kantoor. Carpoolen i.v.m. het milieu. Ca 15.30 uur Bianca en Theo (0544-377537 of 06-44655822) Zie 10 oktober. Van te voren opgeven voor de koffie en de soep. Dit is je kans om in de anders afgesloten groeve rond te kijken en te werken natuurlijk. Pagina 18 van 24

Wanneer Wat Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Leider Bijzonderheden

Zondag 15 november IVN-KNNV publiekswandeling bij Groenlo. Thema: Einde van de herfst. 14.00 uur vanaf Camping Marveld Elshofweg 6 Groenlo Ca. 16.00 uur Gidsen van IVN en KNNV Meer informatie bij André Hendriks (0544-352043)

Zaterdag 21 november Natuurwerkdag De Heugte in Meddo 09.00 uur vanaf het VVV-kantoor of 09.30 bij het terrein aan de Poolserweg Ca. 16.30 uur Bianca Kobus en Theo van Druten (0544-377537 of 0644655822) Zie 31 oktober. I.v.m. de grootte van het gebied, is dit de 2e keer dit jaar.

Pagina 19 van 24

Wanneer Wat Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Zondag 20 december KNNV-IVN publiekswandeling in het Woold 14.00 uur Gebouw Juliana aan de Gosselinkweg, 7108 BP Woold. Thema: Laat je verrassen. Ca. 16.00 uur KNNV en IVN-gidsen Meer informatie bij André Hendriks (0544-352043)

Zondag 27 december 2015 Bloeiende planten Dorpskern Winterswijk 9.00 uur VVV kantoor Ca. 12.00 uur Bernhard Harfsterkamp Bloeiende planten? Jazeker! Vorig jaar is rond de jaarwisseling ook gekeken welke planten rond de jaarwisseling nog in bloei staan. Dit is een vervolg. Als het zacht blijft, zult u nog versteld kunnen staan! Pagina 20 van 24

Wanneer Wat Waar Vertrek Einde Spreker Bijzonderheden

Woensdag 13 januari 2016 IVN-KNNV Thema-avond Plastic kringloop De Huve, Grotestraat 52, 7151 BD Eibergen 20.00 uur Ca. 22.00 uur Erik Mol Dhr. Mol is verantwoordelijk voor het afvalbeleid in de gemeente Bronkhorst en is daardoor zeer goed op de hoogte van wat nu met het plastic gebeurt en van nieuwe toepassingen. Meer informatie: Hans Berndsen (0545477222)

Wanneer Wat Waar

Zaterdag 16 januari Natuurwerkdag Terrein van Gelders Landschap. Welk terrein dit zal worden is nog niet bekend. Vorig jaar waren we in januari op de Muggenhoek 09.00 uur vanaf het VVV-kantoor in Winterswijk Ca. 15.30 uur Bianca en Theo (0544-377537 of 06-44655822) Zie 10 oktober. Als je koffie en soep wilt, moet je je opgeven.

Vertrek Einde Leiding Bijzonderheden

Pagina 21 van 24

Buitengebeuren Winterswijk en omstreken Een overzicht van de excursies van de KNNV, IVN, Floron en anderen. Excursieprogramma oktober, november, december 2015 en januari 2016 Oktober

Zaterdag 3 Dinsdag 6 Zaterdag 10 Woensdag 14 Maandag 19 Zondag 25 Zondag 25 Woensdag 28 Zaterdag 31

November

Zaterdag 7 Zaterdag 7

13.30-14.00 uur: KNNV Paddenstoelen Loohuisbos Aalten 20.00 uur: KNNV 2e determinatie-avond Paddenstoelenwerkgroep 09.00 uur: KNNV Natuurwerkdag Gosselink Woold 20.00 uur: IVN-KNNV Thema-avond Namibië en Botswana 20.00 uur: KNNV 3e determinatie-avond Paddenstoelenwerkgroep 10.00 uur: SBB: Activiteitenmarkt Steengroeve 18.00 uur: Natuurmonumenten Nacht van de nacht wandeling Mentink 20.00 uur: KNNV 4e determinatie-avond paddenstoelenwerkgroep 09.00 uur: KNNV Natuurwerkdag De Heugte Meddo 09.00 uur: KNNV Vogels kijken Hilgelo 10.00 uur: Natuurmonumenten Nationale natuurwerkdag 20.00 uur: KNNV-IVN thema-avond Zwammen langs wegen 09.00 uur: KNNV Natuurwerkdag Steengroeve 14.00 uur: IVN-KNNV publiekswandeling Groenlo 09.00 uur: KNNV Natuurwerkdag De Heugte Meddo

Maandag 9 Zaterdag 14 Zondag 15 Zaterdag 21

December

Zondag 20 Zondag 27

14.00 uur: KNNV-IVN publiekswandeling Woold 09.00 uur: KNNV Bloeiende planten Winterswijk

Januari

Woensdag 13

20.00 uur: IVN-KNNV thema-avond Plastic kringloop 09.00 uur: KNNV Natuurwerkdag terrein Gelders landschap

Zaterdag 16

Pagina 22 van 24

Inlichtingen: KNNV afdeling Oost-Achterhoek

Nadere informatie zie elders in de Gagea.

IVN- wandelingen

André Hendriks, 0544-352043 of www.ivn.nl/oost-achterhoek.

SMVV (Stichting Marke Vragender Veen)

Opgave VVV Lichtenvoorde of via [email protected] De excursies starten op de parkeerplaats bij de kerk in Vragender. Website: www.vragenderveen.nl

Floron

Info: Fred Bos, tel 0543-515341 en/of Louis-Jan van den Berg, tel 0544372594. Alleen op de excursiedag 06-10363012 of 06-11140923.

Natuurmonumenten Kijk voor informatie op de website: www.natuurmonumenten.nl/ activiteiten Geldersch Landschap

Informatie via de website www.glk.nl Kijk daar bij “Evenementen”.

Voor de excursies van de Stichting Marke Vragender Veen, Natuurmonumenten en Geldersch Landschap moet worden betaald.

Pagina 23 van 24

Ondergetekende, Naam: ………………………………………………………. Voorletters: …………… ( O man / O vrouw ) * Adres:………….………………………………………………………………………… Postcode: ……………………… Woonplaats: ……………….………………………. Telefoon: ……………………… Giro / Bank nr.: …………………………………… E-mail adres: …………………….……………….. Geboortejaar: …………………. Geeft zich op als: O Lid (€ 27,50/ jaar) O Huisgenootlid (€ 7,50/ jaar) O Donateur (minimaal € 22,50/ jaar) * Heeft kennis van/ belangstelling voor ………………………………………………………………............................................. Hierbij machtig ik de penningmeester van de KNNV Oost-Achterhoek om mijn contributie/donatie van mijn bankrekening .………………………………. af te schrijven Aanmelding d.d.: ………………………………...

Handtekening: …………………………………… Pagina 24 van 24