ReinhaRD
WieseMann
OPRICHTER
OMARM DE
‘
IMPERFECTIE
‘
ja argang elf nummer één
UNPERFEKTHAUS
pRINTpORT en andere innovaties
voor de logistieke
WESTaS SuccESVoL HEroNTWIKKELEN?
KIES VOOR MuLTIFuNCTIONaLITEIT
7 gROeiFaCtORen VOOR UW REGIONALE ECONOMIE
ONDERNEMERS MOBILISEREN?
gReet Van eetVelDe Weet hOe het MOet
eneRgieCOMBinatie WIERINGERMEER: ‘Wij verduurzamen zelf wel’
special
sa fe-ice z ie p a g i n a
25
in beeld
langs de a7, in de Wieringermeer, staat deze kolos op glastuinbouwgebied agriport a7. het betreft de machine die de ondernemers in het gebied in 2014 aanschaften om zelf aardwarmte op te wekken. Deze toren van 52 meter hoog van Daldrup ag, de Bentec 350 aC euro rig, heeft een hefvermogen van 350 ton. Voor de aardwarmteopwekking legden de ondernemers vier putten aan, die op 2.500 meter diepte water van 90 graden Celsius uit het binnenste van de aarde winnen. Dat water gaat via een transportnet naar de glastuinbouwbedrijven, die het voor de verwarming van kassen gebruiken. lees meer over dit duurzame technische hoogstandje op pagina 20. Foto: Hans Roggen
BT pagina 03
nummer één • BEDR IJV ENTER R EIN • jaargang elf
tekst Maaike Belder • beeld Hans Roggen
DUURZAAMHEID
D Energiecombinatie Wieringermeer: ‘Verduurzamen? Dat doen we zelf wel!’
Samen investeren in groene energie langs de A7
pagina 20
BT
nummer nummervier één •• BEDR jaargang tien elf BEDRIJV IJVENTER ENTERRREIN EIN •• jaargang
BT pagina 21
langs de a7 in noord-Holland ligt agriport a7. op dit businesspark sloegen ondernemers de handen ineen en stichtten ze de energie Combinatie Wieringermeer. Het glastuinbouwgebied wekt nu alle energie lokaal op en levert het via haar eigen netten. ‘Werk samen waar het moet en individueel waar het kan om het efficiënt en duurzaam te houden’, is het devies van de directeur van de organisatie, robert Kielstra. Energie combinatie Wieringermeer (EcW) verzorgt de energie- en watervoorziening in Agriport. ‘Wij doen alles wat de bedrijven zelf niet kunnen of wat wij efficiënter kunnen’, zegt robert Kielstra. De lokale energiebeheerder levert elektra, gas en warmte aan negen grote glastuinbouwbedrijven en één datacenter. ‘Door energievraag en -aanbod op elkaar af te stemmen, zorgen we voor een zo efficiënt mogelijke opwek. We besparen op de productie- en netwerkkosten en maken actief gebruik van reststromen. Kostenbesparing en duurzaamheid gaan hier hand in hand.’
nummer nummervier één •• BEDR jaargang tien elf BEDRIJV IJVENTER ENTERRREIN EIN •• jaargang
tekst Maaike Belder • beeld Hans Roggen
DUURZAAMHEID
D
pagina 22
BT
Vraaggestuurde ontwikkeling ECW ontstond in 2005, naar aanleiding van een vraag vanuit de kwekers in Agriport. Kielstra: ‘Zij wilden de energie-infrastructuur in het gebied verbeteren. Normaal gesproken krijg je als gebruiker van een gebied dingen opgelegd, maar hier werkte het juist andersom. Het was een vraaggestuurde ontwikkeling. De kwekers zijn medeontwikkelaar en hebben in gezamenlijk overleg bepaald hoe alles eruit moest zien.’ Agriport had liever een bestaande netwerkbeheerder gehad, maar het toenmalige politieke klimaat waarin netbeheerders zich bevonden maakte hen niet bijzonder investeringsbereid. ‘Eigenlijk is ECW uit noodzaak geboren. Inmiddels is het risico er al lang en breed uit. We zijn een gevestigd bedrijf op een van de modernste bedrijventerreinen ter wereld.’ Verkopen aan het net Om in hun energiebehoefte te voorzien, zijn door de glastuinbouwbedrijven WKK’s (warmtekrachtkoppelingsinstallaties) geplaatst. Daarmee worden elektriciteit, warmte en CO2 geproduceerd. Van die laatste twee gebruiken de glastuinbouwbedrijven de opbrengst volledig zelf. Van de opgewekte elektriciteit hebben ze het grootste gedeelte niet zelf nodig. Dat koopt ECW van de tuinders en verkoopt het vervolgens aan het landelijke hoogspanningsnet. ‘Eigenlijk vormen we gezamenlijk een kleine energiecentrale, met ECW als energiemakelaar’, aldus Kielstra. Zowel klant als aandeelhouder De bedrijven aan wie ECW op Agriport levert, kunnen naast klant ook aandeelhouder zijn. Kielstra: ‘Zij nemen de energie af die ze nodig hebben, maar kunnen ook investeren. Zoals bijvoorbeeld in ons aardwarmteproject. Dat is te kostbaar voor een bedrijf alleen om op te zetten. Door het gezamenlijk te doen, ontstaan er schaalvoordelen die een individueel bedrijf niet behaalt. Bedrijven hoeven niet per se gebruiker te zijn. Enkel een investering is vanwege het rendement al interessant genoeg.’ Bij energievraag en -aanbod kijkt ECW eerst of het binnen Agriport beschikbaar is. ‘Zo niet, dan gaan we daarbuiten op zoek. Maar dat doen we het liefst zo min mogelijk. We hebben nu een tekort aan CO2 en zijn daarvoor op zoek naar een producent die zich op Agriport wil vestigen. Een bedrijf met bijvoorbeeld een gasverstoker of een biovergister.’ Aardwarmteproductie Met de start van de aardwarmteproductie in 2014 is 20 procent van de warmtebehoefte in het gebied nu duurzaam opgewekt. Voor de productie heeft ECW vier putten aangelegd, die op 2.500 meter diepte water van 90 graden Celsius uit het binnenste van de aarde winnen. Dat gaat via een
transportnet naar de glastuinbouwbedrijven, die het voor de verwarming van kassen gebruiken. Het gebruikte water gaat met een temperatuur van 35 graden Celsius terug de grond in. Kielstra: ‘Het voordeel van aardwarmte is dat dit het hele jaar door kan worden benut. Daarmee is het een ideale basisvoorziening voor het hele gebied.’ Subsidies onmisbaar ECW ontving van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie+ (SDE+) voor vier aardwarmteprojecten. ‘De eerste twee doubletten zijn geboord’, vertelt Kielstra. ‘Zodra we voldoende ervaring hebben, gaan we verder met de volgende. Dit leertraject is belangrijk, want aardwarmte is technisch complexer dan bijvoorbeeld windenergie. De risico’s, zoals van misboring, zijn hoger en de opbrengst is minder voorspelbaar. Subsidies zijn daarom cruciaal: zonder SDE+ en de Energie Investeringsaftrek (EIA) waren deze projecten niet mogelijk. En de MEI, een innovatiesubsidie voor glastuinbouw, was doorslaggevend voor de voorfinanciering.’ De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland deelde in opdracht van het ministerie van Economische Zaken de beschikkingen uit aan ECW. RVO-adviseur Ruud Oerlemans: ‘Voor financiële haalbaarheid van duurzame projecten is vaak de SDE+ nodig. Die compenseert het verschil in marktprijs en de productiekosten per kWh.’ Collectieve grondwatervergunning Naast energiebeheer is ook de collectieve grondwatervergunning voor het gebied in beheer van ECW. ‘Die vergunning is voor opslag van regenwater, onttrekking en warmte- en koudeopslag, allemaal op 40 tot 500 meter diepte’, zegt Kielstra. ‘Wij delen subvergunningen uit aan de bedrijven op Agriport die individueel kleinere installaties hebben voor grondwatergebruik. Voor de gebruiker is het voordeel dat ECW de monitoring doet en ze direct een vergunning krijgen. Het voordeel voor de overheid is dat ze met maar één partij te maken hebben. Problemen met individuele gebruikers moet ECW oplossen.’
nummer één • BEDR IJV ENTER R EIN • jaargang elf
Directeur ECW Robert Kielstra: ‘20 procent van de warmtebehoefte wordt nu al duurzaam opgewekt’
BT pagina 23
Geen aparte beheerdersclub Volgens Kielstra loopt de samenwerking op rolletjes in Agriport. ‘We werken samen waar het moet en individueel waar het kan.’ Kielstra vindt dat je constant moet afwegen of een samenwerking voordelen oplevert. ‘Neem het inzetten van beveiliging voor je terrein. Dit kun je gezamenlijk opzetten vanwege het schaalvoordeel. Na het sluiten van de overeenkomst met een bedrijf vraag je of de factuur door tienen kan worden gedeeld. Daarna kun je weer uit elkaar. Daar heb je geen aparte beheerdersclub voor nodig, als je het mij vraagt.’
Nog duurzamer Energie is en blijft een serieus onderwerp in Agriport, denkt Kielstra. ‘Bedrijven zijn daar serieus mee bezig, want energie maakt 25 tot 30 procent van de kosten uit. We zijn ver met duurzaamheid en dat is denk ik een groot verschil met andere bedrijventerreinen.’ Kielstra hoopt in de toekomst gezamenlijk de afvalkosten te verminderen. ‘Daar maken we nu plannen voor op Agriport. Ook willen we de aardwarmteproductie verhogen. Dat zorgt ervoor dat we minder afhankelijk worden van fossiele energiebronnen. Daarnaast kunnen de groenten van de glastuinders hiermee verduurzamen. Dat helpt hen in het verkoopproces. Onze uitdaging voor de komende jaren is de voorzieningen nóg duurzamer, efficiënter en goedkoper te maken. Nieuwe vragers en aanbieders van energie en water zijn daarom van harte welkom.’
Duurzaam ondernemen met RVO
Duurzaamheid biedt ondernemend Nederland kansen om te innoveren en nieuwe markten aan te boren. Met als resultaat economische groei, winst voor het milieu én een groen imago. Heeft u ook duurzame ambities? De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland spreekt en ondersteunt dagelijks honderden ondernemers. De rijksdienst stimuleert innovatie en duurzaam ondernemen in opdracht van diverse ministeries. Biedt financiering, kennis en partners. En attendeert beleidsmakers op belemmerende wetten en regels. Zodat ondernemers kunnen ondernemen. www.rvo.nl/duurzaamondernemen.
nummer één • BEDR IJV ENTER R EIN • jaargang elf
