Ie JAARGANG No JUN» 1941 (18 SIWAN 5701) Dinsdag 24 Juni 1941 S op Woensdag 25 Juni 1941 V, W, X, V of Z op Donderdag 26 Juni 1941

NIEUWE EDITIE: Ie JAARGANG No. 10

-

13 JUN» 1941 (18 SIWAN 5701)

Het Joodsche Weekblad

SECRETARIAAT OER REDACTIE»

...

JODEN BREESTRAAT 93 TELEFOON 31736-41838

ADMINISTRATIE EN EXPLOITATIE»

JOACHIMSTHAL'S SOEKHANDEL. UITGEVERSEN DRUKKERIJBEDRIJF N.V.

UITGAVE VAN DEN JOODSCHEN RAAD VOOR AMSTERDAM

JODEN BREESTRAAT 63 TELEFOON 44340-44740

onder verantwoordelykheid van A Asscher en Prof. Dr. D. Cohen Nieuwe Cursussen van de

Beroepscentrale Dé Joodsche Centrale voor Beroepsopleiding, gevestigd in de Beurs voor den Diamanthandel, Kamers 23/4, Weesperplein 4, Amsterdam Centrum, Telefoon 53369, deelt ons het volgen-

de mede: Naast de bestaande cursussen, waarvoor regelmatig aanmelding kap plaats vinden (Electrotechniek, Stoffeeren/Behangen, Sehoenmakfen etc.) is een nieuwe cursus in voorberei-

Afhalen

De voorzitters van den Joodschen Baad vestigen er de aandacht op, dat, blijkens een communiqué van den Kegeeringscommissaris van Amsterdam, geplaatst in de dagbladen van 9 Juni j.l. (avondblad), zij, die zich ingevolge de Verordening op den aanmeldingsplicht van Joden hebben aangemeld, de bewijzen van aanmelding, voor zoover- deze bewijzen nog niet in hun bezit zijn, moeten afhalen, onder overlegging van hun stamkaart, in een lokaal van de Nederlandsch-Israëlietische Hoofdsynagoge, J. D. Meyerplein 10, en wel degenen, wier familienaam begint met de letters

Er zijn een groot aantal cursussen

voor, vrouwelijke beroepen voor Amsterdam in voorbereiding. Deze cursussen zullen alle September aan-

vangen. Het is echter dringend noodzakelijk, dat belangstellenden zich zoo spoedig mogelijk met het Bureau der Joodsche Centrale voor Beroepsopleiding in verbinding stellen. Hieronder volgt een opgave dezer in voorbereiding zijnde cursussen: Algemeene huishoudcursus (naaien, koken, waschbehandeling, administratie). Duur van den cursus 1 jaar, 24 lesuren per week. Toelating vanaf 16 jaar. Cursus confectienaaien. Duur van den cursus 1 jaar, 24 lesuren per Week. Leeftijd van ca. 18 tot 25 jaar. Deze cursus omvat behalve confectienaaien ook costuumnaaien en andere naaldvakken. Middagcursus costuum- en verstelnaaien. Duur van den cursus ca. 6 maanden, 2 lesuren per week. Avondcursus costuum- en verstelnaaien. Duur van den cursus 6 maan^

den,

1 avond per week.

Kraam- en gezinshulp. Duur van den cursus ca. 1 jaar, begin 3 maanden theorie, daarna 100 verpleegdagen praktijk.

Voorwaarden voor opname: leeftijd 21 tot 40 jaar, grondige huishoudelijke kennis vereischt. Baby- en kleuterverzorgster. Deze cursus zal worden gegeven in één der Amsterdamsche opleidings-instituten, Svelke zich bereid heeft verklaard

,

Aof C B D, E, F of G H, I, J of L K of M N, O, Pof Q R, Tof TJ S V, W, X, V of Z

op op op op op op oA op op

Maandag

Juni 1941

Dinsdag Woensdag

Juni 1941 Juni 1941

16 17 18 Donderdag 19 20 Vrijdag Maandag 23 Dinsdag 24 Woensdag 25 Donderdag 26

1941 1941 1941 1941 1941

Het afhalen behoeft niet persoonlijk te geschieden. Het vertoonen van de stamkaart van de personen, waarvoor men de bewijzen in ontvangst wenscht te nemen, is vereischt. Het bureau van afgifte is dagelijks geopend van 9 uur des voormiddags tot 5.30 uur des namiddags. Met het oog op een vlot verloop der afhaling wordt een ieder dringend verzocht slechts op den voor hem aangewezen dag te komen.

Uitdrukkelijk wordt erop gewezen, dat een eventueel voorloopig bewijs van aanmelding (dat door het Bevolkingsregister, in het geval dat men zich persoonlijk heeft aangemeld, indertijd is verstrekt ten bewijze van de

betaling der legeskosten), niet als definitief bewijs geldt; integendeel, een ieder met drie of vier Joodsche grootouders moet alsnog het definitieve bewijs zijner aanmelding op de bovenvermelde dagen afhalen of doen afhalen. Joodsche Baad voor Amsterdam: De voorzitters, A. ASSCHEB Prof. Dr. D. COHEN

-

door bemiddeling van de Joodsche Centrale voor Beroepsopleiding een aantal meisjes in opleiding te nemen. Duur van den cursus 2 jaar. Vooropleiding: minstens diploma Mulo. Leef-

tijd 16—25 jaar.

Cursus

helpster

'-

kindertehuizen. Hiervoor is een cursus in voorbereiding, waarin een beperkt aantal meisjes ' tot Kindervervorgster kan worden opgeleid. Duur van den cursus

1 jaar, theoretische en praktische opleiding. Leeftijd ten minste 17 jaar. Vooropleiding: diploma Mulo of daarmede gelijk te stellen diploma. Spreekuren Spreekuren worden gehouden te: Amsterdam: Maandag 9.30—12 uur;

Maandagmiddag van

2—4.30

Donderdag 9.30—12 en 2—4.30

ten kantore der Centrale.

uur;

uur,

Rotterdam: Woensdag van 10.30— 12.30 uur in he Isr. Weeshuis, Mathenesserlaan 208. Den Haag: Woensdag van 2.30—

3.30 uur in het Ned. Isr. Oudeliedengesticht, Neuhuyskade 92/94. Utrecht: Het spreekuur te Utrecht wordt gehouden des Dinsdags van

11—12 uur in het gebouw der Joodsche gemeente, Springweg. Arnhem: Spreekuur eerste en derde week van de maand, en wel des Maandags, 's avonds van half negen tot negen uur in het Beth Am, Korte-

straat 4.

badplaatsen enz. De Joodsche Raad voor

Amsterdam deelt mede, dat hij in staat hoopt te zijn in het volgende nummer een nadere mededeeling te kunnen doen terzake van de ver-

leden week gepubliceerde ambtelijke bekendmaking inzake badplaatsen enz. Men gelieve tot zoolang te wachten met het vragen van inlichtingen.

Juni 1941 Juni Juni Juni Juni Juni

De bekendmaking inzake

Voor Joden te Amsterdam van 16 tot en met 26 Juni

ding, t.w.: Optiek, welke gegeven zal worden één vollen werkdag per week. Voor dezen cursus kunnen belangstellender, uit het gcheéle land zich schriftelijk of mondeling aanmelden. De cursus wordt n.l. gegeven of in Amsterdam, of in Utrecht. Bij schriftelijke aanmelding op te geven: vóóropleiding, en volledige bijzonderheden. Vrouwelijke beroepen

de aanmeldingsbewijzen

van

Logeeren te Apeldoorn APELDOORN. Voor logies, pension, enz. te Apeldoorn, gelieve men zich schriftelijk te wenden tot denleeraar der Gemeente, Van Hasseltlaan 14/2, onder opgave van wenschen, waarmede rekening dient te worden gehouden, zooals orthodox of liberaal, prijzen, die besteed kunnen worden en den tijd, dien men zich voorstelt, aldaar door te brengen.

Een halve eeuw voorzanger TILBURG. De eerste voorzanger der Ned. Isr. Gemeente alhier, de heer De Wilde, viert volgende week Sjabbat zijn vijftig-jarig jubileum als voorzanger. Geboren in Friesland uit streng orthodoxe ouders werd hij reeds op zeventienjarigen leeftijd beroepen als gazzan in Heerenveen en eenige tijd daarna in Alphen aan den Rijn. Vandaar werd hij benoemd tot voorzanger te Paramaribo (Suriname), waar hij dertig jaren deze functie heeft bekleed. De heer De Wilde ging de gemeente aldaar voor volgens den Portug. ritus, welke hij evenzoo goed beheerscht als den Hoogduitschen ritus. Wegens gezondheidsredenen van zijn vrouw verliet hij na dertig jaren als rijksambtenaar met pensioen zijn functie in Suriname. Hij werd toen voorzanger in Elburg, totdat Tilburg, hem twaalf jaar geleden, met groote meerderheid als eerste gazzan koos. Gazzan De Wilde beschikt met zijn 67 jaar men zou hem veel jonger schatten nog over een fraai stemgeluid.

——

HET JOODSCHE WEEKBLAD

8

De Leer der Bescheidenheid „En de man Mozes was zeer bescheiden; meer dan eenig mensch op aarde". Hiermede wordt ons terloops [(ter verklaring van het feit, dat hij op ernstige, zijn persoonlijk leven betreffende, verwijten niet geen woord reageert) een der zeer zeldzame

mededeelingen over Mozes' persoonlijkheid gedaan; een mededeeling, die niet alleen van belang is voor het beeld, dat wij ons van „den man Mozes" vormen, maar ook een bruikbaren maatstaf levert voor wat in dezen de juiste houding voor den mensch in het algemeen is.

„Bescheidenheid" is een eigenschap, die in de Joodsche moraal-literatuur zeer hoog wordt aangeslagen. In den beroemden climax van Rabbi Pinchas ben Jaier (Misjna Sota 9,15) neemt Zij een voorname plaats in onder de eigenschappen, die den mensch het

Streven naar verdere volmaking mogelijk maken en de Talmoed (Awoda Zara 20b) oppert zelfs de mogelijkheid, dat de „bescheidenheid" onder al deze eigenschappen de voornaamste is. Geen wonder dus, dat voor den mensch, aan wien de hoogste eischen worden gesteld, den profeet, de bescheidenheid een onmisbare voorwaarde is. Het luidt dan ook (Nedariem 38a): laat Zijn profetischen geest slechts rusten op iemand, die sterk, rijk, wijs en bescheiden is." hGod

Het is, om een juiste definitie voor het begrip „bescheidenheid" te vinden, van groot belang, deze vier voorwaarden, waarvan slechts de laatste een zedelijke prestatie beteekent en Ce andere op omstandigheden duiden, die grootendeels van den wil van den betrokkene onafhankelijk zijn, in verband met elkander te beschouwen. De profeet in het Jodendom is niet een bovenmenschelrjk wezen: de „man" Mozes, wiens stamboom ons ta het begin van zijn loopbaan wordt medegedeeld, is van gelijke afstamming als de andere leden van zijn familie, als de andere kinderen van Zijn volk. Toen hij optrad kende men hem en het milieu, waaruit hij voortkwam, door en door. Men wist, wie Sijn vader en moeder, zijn grootvaders ipn grootmoeders, zijn ooms en tantes .waren (en wij weten, wat dat in een betrekkelijk beperkten kring in verband met het vestigen van prestige beteekent!) en telkens weer komen menschelijke verhoudingen en menBchelijke zwakheden in zijn levensgeschiedenis te voorschijn. Maar daarom ls niet ieder mensch,

alleen omdat hij aan menschelijke milieu-invloeden blootstaat en door menschelijke verhoudingen gebonden en met menschelijke zwakheden behept is, geschikt voor de profetische taak! Hij moet de lichamelijke, maat-

schappelijke, geestelijke en zedelijke geschiktheid bezitten, om de Goddelijke openbaring te ontvangen en om haar moedige en consequente woordvoerder te zijn^ Alleen een krachtig, gezond lichaam' geeft de zekerheid, dat niet ziekelijke fantasieën, op zelfbedrog berustende

door Rabbijn Izak Vredenburg hallucinaties of bedriegelijke „helderziendheid" voor profetische visioenen worden aangezien en (misschien zelfs te goeder trouw) worden uitgegeven. Alleen een toestand van sociale onafhankelijkheid den waarborgt mensch, die met zoo vele stoffelijke ën maatschappelijke belangen rekening moet houden, voldoende objectiviteit, om zich door niets of niemand in de hem opgedragen verkondiging der Waarheid beperkingen te laten opleggen. En alleen het doorgedrongen zijn' in wat voor den menschelijken geest toegankelijk is en wat inzicht geeft in het wezen der dingen stelt dengene, die deze geestelijke rijpheid bereikt heeft in staat, het Goddelijke openbaringswoord in volle diepte te begrijpen, erdoor gegrepen te worden, het innerlijk te verwerken en in tot tijdgenoot en nageslacht sprekenden vorm te verkondigen. Maar deze drie voorwaarden moeten noodzakelijkerwijze worden gecompleteerd door de vierde: lichaamskracht, rijkdom en intellectueele prestatie zijn evenzoovele aanleidingen, om het gevoel voor de juiste proporties te verliezen. Niet voor niets waarschuwt de profeet Jeremia (9,22) ertegen, dat hij die één dezer

Bij de Sidra Bij Numeri 8, vers 2: God zeide tot Mozes: „niet omdat Ik het licht van menschen noodig heb, heb Ik Israël dit gebod gegeven, maar alleen om hen te louteren door het symbool van

het licht".

Bij Numeri 9, vers 7: Israël heeft Gods geboden lief. Deze mannen moch-

ten alleen daarom het Pesach-offer niet brengen, omdat zij onrein waren geworden door de vervulling van een andere Thora-plicht, en tóch kwamen zg bg Mozes klagen: „Waarom moeten wij minder zijn dan de ande-

ren...?"

Een mooi geschenk' FIJN

HOUTEN KISTJE inhoudende ipo prima " visitekaartjes en 100 bijpassende envelopjes

— ’3.50 JOACHIMSTHAL N.V. Jod^n — Breestraat 93

Amsterdam

Bij Numeri 11, vers 2: „Het volk schreide tot Mozes": kon Mozes ze dan helpen? Had de tekst niet moeten luiden: „het volk schreide tot God"? Rabbi Simon zegt: als het geval van een koning, die vertoornd is op zijn zoon. Deze zoon gaat nu naar den vriend van den koning en vraagt hém: probeer een verzoening tot stand te brengen. Zoo kwam ook Israël bg Mozes: „probeer de verzoening tusschen God en ons te bewerken", Mozes liet zich direct verbidden; er

voorrechten geniet, zich daarop tegenover zijn medemenschen zou laten voorstaan. Want voorrechten zijn het; genadegeschenken; of zelfs middelen tot beproeving: of zij den begenadigde niet overmoedig maken; of hij wel het jfiiste gebruik van zijn lichamelijke, geestelijke of maatschappelijke kracht maakt, om des te beter zijn plichten als mensch en als Jood te kunnen Volbrengen.

En willen deze omstandigheden dengene, die ermee gezegend is, geschikt maken tot een hooge geestelijke en opvoedende taak, dan behoeven zij de aanvulling» door: bescheidenheid. Dat wil niet zeggen, het ontkennen van het bestaan dier omstandigheden, maar wel: het toeschrijven ervan niet aan eigen kracht en energie, maar aan de Bron van allen zegen. En de zegeningen te stellen in Zijn dienst, met terzijdestelling van eigen per-

soonlijkheid. (Zie Deut. 8,11-348). Dit alles, zoo zegt de geciteerde plaats in Nedariem, kunnen wij van Mozes leeren. En toch wordt uitdrukkelijk alleen zijn „bescheidenheid" vermeld. Wij zien hieruit, dat van de

vier vermelde voorwaarden aan de laatste de meest principieele beteekenis toekomt.

,

Dit geldt niet slechts voor den uitverkorene, die het bizondere geschenk der profetische openbaring ontvangt, maar ook voor den gewonen mensch:

zijn plaats te kennen, tegenover God en medemensch. Zijn plicht te doen, met alle middelen, waarover zijn Schepper hem de beschikking heeft gegeven. Zonder zelfoverschatting. Zonder minachting van ' anderen. Maar ook zonder geringschatting van eigen kunnen en eigen verantwoordelijkheid. Men mag zich niet „ongeschikt" achten, om mitswoth te doen; men heeft niet het recht, zich „onbekwaam" te verklaren, als het erom gaat, de Waarheid te verdedigen. Wanfiedereen kart",,wijs", „sterk" en

„rijk" zijn; „wijs is, wie niet te wijs is, om van een ieder te willen leeren"; „sterk, wie zichzelf beheerscht", „rijk de tevredene" (Awoth 4,1).

staat immers: Toen bad Mozes tot God. En ook God liet zich direct verbidden; er staat immers: Toen zonk het vuur weg. Bij Numeri 11, vers 17: „Ik zal afnemen van den geest, die op u rust, en daarvan op hen leggen": Mozes was te vergelijken met een licht, waaraan ontelbare andere lichten worden aangestoken, zonder dat zijn eigen glans minder wordt. Bij Numeri 11, vers 23: God zeide tot Mozes: „zou Gods macht te kort d.i.: „kunt ge u werschieten"? kelijk een situatie denken, waarin Zyn macht te kort zou schieten, waaruit Hij u niet zou kunnen redden?"

—

Bij Numeri 12, vers 13: Men vroeg Rabbi Eli'ezer: hoe lang mag een gebed duren. Hij antwoordde: „niet langer dan het gebed van Mozes, die op den Sinai veertig dagen en veertig nachten voor Israël gebeden heeft". En hoe kort mag een gebed zijn? Hij antwoordde: „niet korter dan het gebed van Mozes, die voor Mirjam bad: ach, God, genees haar toch." Want er is een tgd om kort te bidden en een tijd om lang te bidden.

——-

Uit de Sidra :w in»a iy_n pii

103-ts

iön"1! nco 1? -ijl. ♦runoa O'jojno ttöi tj^n ytriir ;jn nr» rnt?ö

prp

.DN.a nco mft -laan inmo ,l?

nn» jopen ntro i 1? "idïó n o?-» j/v 'Bi

jn,-|3 ffra

.qt*?y yrvrrm 'n

Numeri 11,27/9. Een jongen kwam hard aanloopen om het Mozes te vertellen; hij zei: „Eldad en Medad profeteeren in de legerplaats!" Toen riep Jozua, de zoon van Noen, die Mozes' dienaar was van zijn jongelingsjaren af: „Mijn heer Mozes, belet het ze!" Maar Mozes zeide tot hem: „Wil jij

voor mijn recht opkomen? Bestond maar Gods volk geheel uit profeten, doordat God zijn geest op hen deed rusten!"

Eenige Midrasjiem Daarom is de mensch eerst op Vrijdag geschapen,. opdat wanneer .de hoogmoed hem overvalt men tot hem zegge: Zelfs een mug is vóór u geweest in de scheppingsweèk! (Tractaat Sanhedrin 38a)

Raw Josef zegt: Steeds tracht de mensch te leeren van de bedoeling zijns, Meesters, want de Heilige, geloofd zij Hij, heeft alle bergen en heuvelen laten staan en Zijn Majesteit doen rusten op den lagen berg Sinai. Hij heeft alle prachtige boomen laten staan en Zijn Majesteit doen rusten op het doornbosch! (Tractaat Sota sa) Eens kwam Rabbi Jochanan ben van Jeruzalem en Rabbi Jozua was bij hem. Toen deze den verwoesten tempel zag, riep hij uit: Wee ons vanwege deze verwoesting, de plaats die verzoening bracht voor de zonden van Israël! Rabbi Jochanan echter sprak: Mijn Zakkaj

zoon, wees niet te zeer verstoord, ons

is verzoening gebleven, geheel gelijk aan wat wij hadden; namelijk, menschenliefde want zóó luidt het profeten-woord: Want liefde verlang ik, en geen offerdier!- (Hoséa 6:6). (Aboth de Rabbi Nathan 4)

PHILISHAVE No. 6 Prija f24.80

Verkrijgbaar bij:

JOACHIMSTHAL'*

BOEKHANDEL n.v.

JODEN BREESTRAAT 63 TELEFOON 44340-44740

HET JOODSCHE WEEKBLAD

Naar aanleiding lezer van ons blad heeft de redactie een uitvoerigen brief gezonden, dien wij tot onzen spijt slechts gedeeltelijk kunhen citeeren. Het gaat om ons stuk „Mattan Thora" en onze briefschrijver knoopt aan bij de daarin voorkomende passage: „dat het de moeite waard kan zijn, „nog eens naar dit volk terug te keepen, om te onderzoeken, wat dit „eigenlijk is, of tenminste is ge„weest". Hij vervolgt dan: „U verklaart, dat dit niet beter gebeuren kan, dan dat men zich de „vraag voorlegt „wat dit volk heeft „voortgebracht, wat de beteekenis „daarvan was, wat den levensinhoud „van dit volk heeft uitgemaakt, en „wat al die begrippen beduiden waar„van het zich heeft bediend. De verleden tijd, dien wij gebruikten lijkt hem belangrijk. Immers: „De groote tekortkoming van degenen, die in de laatste 100 jaar leiding te geven hadden in het Jodendom, zeker in het Westen, is ge„weest, dat zij er niet. voor hebben „gewaakt, dat de Bijbel óók voor de „Joden is gebleven, wat zij te voren „was, basis van hunne levensbeschouwing; dat zij er niet voor hebben „gezorgd, dat de kennis van den „Godsdienst gelijken tred gehou„avn heeft met de ontwikkeling van „den menschelijken geest in dit tijds„bestek; dat zij geen wijziging hebben gebracht in gebruiken, die, hoe „eerbiedwaardig ook, niet meer ac„ceptabel waren voor het overgroote „deel der Joden. Dat zij, die zagen, „dat van jaar tot jaar de afval van „het Jodendom hand over hand toe„nam, er niet voor hebben gewaakt, „dat Kèt praktisch mogelijk bleef, de ,Joodsche .Godsdienst te blijven beoefenen. Met de voortschrijdende „deelname van de Joden aan het „maatschappelijk leven werd geen „rekening gehouden. Wat een Jood, „die geen vrede hebben kan met ge„bruiken, die in deze tijden niet meer „aansluiten bij zijn levensopvatting

EEN

„aan

religieuze

beleving

verlangt,

„heeft hij zichzelf moeten verwerven. „Het moet mogelijk zijn, den Joden

„duidelijk te maken, dat de „merk„waardige antiquiteit" (aanhaling „uit ons artikel "n" v'_J ) die de ,Joodsche Godsdienst is, een schat „van wijsheid biedt, die aansluit bij „hun moderne begrippen. „De „omheining om de Leer" is zóó „hoog, dat degenen, die eenmaal buiden de omheining is geraakt, en die „vrij denken heeft geleerd, niet bij „machte is om de steilheid van de

—

„schutting te

overwinnen. „Traditie is niet het ongerept handhaven van vormen en gebruiken, die „niet meer gemeengoed zijn, maar „wèl het uitdragen van een leer in „voor allen verstaanbare en begrijpetaalden leer, die waard is, om

lijke

„te worden beleefd, en, zoo het noodlot zulks wil, waard om ervoor te „lijden. En naar aanleiding van wat wij

geschreven hebben over het „ontvangen" van de Leer merkt hij op:

„Ontvangen kan alleen dan wor-

van een

„den, -wanneer opnieuw menschen „uittrekken, die iets te geven hebben; „nu meer wellicht dan in eeuwen het „geval is geweest, aan menschen die „zoeken vertroosting, opbeuring, en „vrede, die hen leeren zien het groote „verband met dit leven, dat voorbij j,gaat, met het Eeuwige, dat blijft. Een antwoord op een brief als deze kan natuurlijk uitsluitend een persoonlijk karakter dragen, zoodat slechts de schrijver daarvoor verant-

woordelijk is. Wij stellen dit voorop, den schrijver van den brief dankend voor zijn opmerkingen, overtuigd als wij zijn, dat zijn critiek vrucht afwerpen kan. En voorzoover hij uitdrukking geeft aan zijn ontevredenheid over de huidige cultureele positie der Joden,, zijn wij zelfs bereid ons aan zijn zijde te

scharen. Of het echter juist is, hen, „die leiding te geven hadden in het Jodendom" de volle schuld toe te schrijven aan het geestelijk verval (in Jood-

schen zin wel te verstaan!) van groote Joodsche groepen, is een andere vraag. Ons komt dit nogal eenzijdig voor. Het is een stelling, die door velen grif zal worden aanvaard, zooals alle stellingen, waarin een zondebok wordt aangewezen. En, zooals al deze stellingen, munt ook zij niet uit door historische objectiviteit.

NIET,

dat wij ons geroepen achten de geestelijke leiders, die onze briefschrijver bedoelt, te verdedigen, of voor critiek op hen niet toegankelijk zouderi zijn. Maar wij vreezen, dat de ernst van den toestand slechts voor een heel klein deel wordt ingezien, als men meent, dat

deze.verbeterd had

kunnen worden, indien maar met de traditie een beetje de hand was gelicht, en men wat had toegegeven aan de eischen van het praktische leven. Daarmede ware niets, althans niets belangrijks

bereikt.

*)

Wanneer de Joden in geestelijken of religieuzen zin thans zijn, zooals zij zijn, dan is dat het gevolg van de verhoudingen, waaronder zij in de laatste anderhalve eeuw hebben geleeft, en daarmede van een som van oorzaken, waaronder de assimilatietendenz de belangrijkste was. En wanneer diegenen, die leiding te geven hadden in het Jodendom niet vrij uitgaan, dan is ook dat veel meer gevolg van de door ons bedoelde verhoudingen, dan van iets anders. ledere gemeenschap heeft de leiders die zij verdient en die zij wenscht. Bovendien heeft, geheel afgezien van de assimilatie, de religieuze idee langen tijd weinig invloed. gehad, zulks in het bijzonder op Joden. Men moet vooral, niet gelooven, dat bijvoorbeeld de sterke rationalistische invloeden, die zich hebben doen gelden, opgeheven of ook maar verzwakt zouden zijn, indien het Jodendom daartegenover in de plaats van de „niet meer acceptabele gebruiken", een Godsdienst zou hebben geplaatst, die „gelijken tred zou hebben gehouden met de ontwikkeling van den menschelijken geest". Daar, waar in deze richting iets is

3

brief

beproefd, zijn van het Joodsche standpunt uit gezien, de resultaten niet veel gunstiger, dan daar, waar men dit geheel achterwege gelaten heeft. Het staat zelfs te bezien of niet, voorzoover nog een natuurlijke en spontane religieuziteit onder de Joden voorkomt, de bodem daartoe bewerkt heeft kunnen woeden, doordat die verschrikkelijk hooge „omheining om de Leer" heeft stand gehouden. Individueel moge dat hier of daar anders zijn, massaal lijkt ons dit in hooge mate waarschijnlijk.

WAT

de Joden niet of onvoldoende of voor een belangrijk deel te laat hebben ingezien, is, dat voor de normale ontwikkeling eener Joodsche cultuur (daaronder begrepen het religieuze begrip) een grondige reconstructie van het reëele Joodsche leven noodig was. In het luchtledig kan niets groeien, en eerst

recht niet de Joodsche cultuur. Wil zij tot natuurlijk wasdom komen, dan is daartoe een Joodsche concentratie op eigen grond eerste vereischte. De oude Joden hebben dat heel goed geweten en in een niet politieke formule ook tot uitdrukking gebracht. Zij zeiden: „Niet alleen het Joodsche volk, maar ook de Thora is in galoeth". Of, om een herinnering op te halen uit een nog veel oudere periode, die n.l. der Babylonische ballingschap: „hoe kunnen wij Gods lied zingen op vreemden bodem?" Aan pogingen om tot een cultureele renaissance te komen, heeft het in de laatste eeuw trouwens niet ontbroken. Het sterkst kwamen deze tot Naar aanleiding van een bij de redactie ingekomen brief geeft de schrijver van nevenstaand artikel zijn visie op de daarin vermelde problemen. In een volgend nummer zal het onderwerp nog op

andere

wijze

belicht.

.

worden

uiting in de tweede helft daarvan, en dat is nu het merkwaardeze waren dan ook geïnspidige reerd door de nationale, met name de Zionistische, beweging. Haar invloed, de door haar gestelde eisch der Hebraïseering, de door haar 'gecreëerde levensvormen in Palestina, de aan haar ten grondslag liggende terugkeer tot het Jodendom, hebben hoogst belangrijke geestelijke krachten losgemaakt, ook in kringen, die in politieken zin geheel anders dachten dan zij verlangde. En deze krachten, hebben oök al kan men niet zeggen, dat zij een nieuwe Joodsche cultuur hebben geschapen, wel degelijk diep op de Joodsche persoonlijkheid ingewerkt, en haar de houding en het karakter verleend waarzonder deze tijd en menige periode uit het verleden onverdragelijk zou zijn geweest. Met deze feiten voor oogen, t.w. eenerzijds de door onzen briefschrijver gewraakte steriliteit en anderzijds de bevruchtende uitwerking der nationale idee vragen wij ons ernstig af, of zonder deze idee in al haar consequenties, de zoo sterk begeerde verbetering wel bereikbaar is, En dit zij den

——

maar,

—

—

schrijver tot troost gezegd niemand is van de noodzakelijkheid dezer verbetering dieper overtuigd dan wij. Ook gelooven wij, dat zij in veel ruimeren kring wordt begeerd, dan menigeen wel lief is. Intusschen is het natuurlijk de vraag, wat het eerste doel van deze verbetering moet zijn. Het is heel begrijpelijk, dat men verlangt naar „nieuwe" menschen, die „iets" te geven hebben. Wat moet dat „iets" zijn? Wat is die „voor allen verstaanbare en begrijpelijke taal", waarmede een leer moet worden uitgedragen? Als deze taal zoo eenvoudig te leeren ware, waarom wordt zij dan niet reeds lang gesproken? Waar gaat het eigenlijk om? eenigen twijfel is het noodig diegenen onder ons, die het Jodendom niet kennen, een zoo groot mogelijke dosis kennis daaromtrent te verschaffen. Wij ge-

ZONDER

looven echter, dat dit waardeloos ware, indien het niet aan één voorwaarde gebonden werd. Al deze kennis, en het brengen daarvan, mag nooit doel zijn, maar uitsluitend middel. Het doel bestaat hierin, dat de Joodsche kennis die de Jood verkrijgt hem een toerusting zij voor het leven. Het gaat hierbij zooals het altijd gaat. Hoeveel kennis een mensch vergaart mag van nog zoo groot belang zijn, belangrijker is hoe hij deze kennis verwerkt. Het gaat er dus om den Jood, die zonder eenigen of voldoenden Joodschen inhoud ih dè wereld rondloopt en zich daardoor in deze tijden berooid van iederen levensinhoud gevoelt tot een Jood-

—

—

sche persoonlijkheid, tot een Joodsch mensch te vormen. Dat nu is veel moeilijker, dan onze briefschrijver zich voorstelt. Maar dat alleen is de moeite waard en dit alleen is naar ons gevoelen bereikbaar. „Vertroosting, opbeuring en vrede brengen" is natuurlijk een menschlievend werk. Maar het is de vraag in hoeverre gij daarin slaagt. En nog veel meer is het de vraag, welk duurzaam nut gij daarvan verwacht. Te verkiezen ware een poging om den Joden juist zooveel gevoel van eigenwaarde te geven, d.i. een zoodanig vast vertrouwen in het Jodendom, zooals het in hen leven kan en moet, dat zij de bron van vertroosting, opbeuring en vrede juist daarin gaan zoeken. Dan zullen zij, voorzoover zij daartoe den aanleg bezitten (en het is meer een zaak van aanleg dan van goeden wil) in een inniger verhouding geraken tot den godsdienst. Maar of zij zulks doen of nalaten, zij zullen, bezield van Joodsche kracht, aanvangen te streven naar concentratie van Joodsche geestkracht op eigen grond. De een zal dit ter wille van de persoonlijkheid doen, de ander ter wille van het volk, een derde ter wille van de Joodsche cultuur, een vierde ter wille van de Godsidee, de vijfde terwille van dat, wat wel genoemd is de Joodsche „vonk". Allen echter zullen ervaren: Troost, opbeuring en vrede liggen voor ons uiteindelijk alleen in Zion.

,

*

"n "ti Wij zien af van de vraag, of de godsdienst concessies aan het publiek doen kan, zonder zijn eigen wezen aan te tasten. Deze vraag zou ons te ver voeren. i)

HET JOODSCHE WEEKBLAD

4

J. L. Perez beteekenis (Vervolg en slot)

MAAR

laat ons verder luisteren

naar den sprookjesverteller op het oude marktplein. Stil! Nu vertelt hij van een waarachtigen, van een goeden rabbi, en hij zegt: hooger en machtiger dan de eeuwige hemel boven ons is de goedheid. Weer een ander vertelsel is heel en al sprookje: de rijke vrouw, die een stervende leed aandeed, wordt door dezen gevloekt: „je zult met meer ophouden met lachen!" Vervolgd door die verdoeme-

nis „zinkt zij lachend in de diepste afgronden". Geen grenzen kent Perez' fantasie; hij toovert een arme weduwe uit het niet, wier laatste brood door den storm gekaapt werd en die voor Salomo's troon den wind aanklaagt. Maar de storm heeft zijn daad niet tegen Gods wil gedaan. Dit brood, weggeslingerd ta een kolkende zee, heeft drie .mannen gered. En de vrouw krijgt nu geld van deze mannen. Wat onrecht scheen bleek recht, en onzta bleek vol diepen zin. Weer leidt hij, Perez de toovenaar, een andere figuur aan zijn hand en stelt jpns voor: de nietsnut, die heel den lieven langen dag niets anders doet dan over zich zelf nadenken en tot de slotsom komt, dat hij een woning is, waarin twee huurders wonen: „goede neiging" en „kwade neiging". De één trekt hem hierheen en de ander daarheen. Dus blijft hem niets anders over dan te blijven staan op de plaats waarop hij staat... Steeds verder vertelt hij. De gelijkenis van de „drie geschenken", welke de tusschen hemel en aarde ronddoolende ziel den toegang tot den hemel waarborgen: heerlijke geschenken, die getuigen van de reinheid van een jonge vrouw, van het kinderlijke geloof van een rijk man en van de onovertroffen vroomheid van een grijsaard, alle drie bereid het grootste offer te brengen. Het eene verhaal rijgt zich aan het

andere: veelkleurig parelsnoer. Legendarisch en geladen van symboliek is het eene, simpel als het volk zelf het andere. Vele schijnen opgenomen ta een teer herfstwaas. Uit andere weer spreekt een uit weemoed gebo-

ren ironie.

.

En telkens weer voert Perez den strijd tegen hen, die „de Thora eeren, om door de Thora geëerd te worden", tegen uitgedroogde boekenwurmen, tegen een verwaten, woordverdraaiend, negatief en vernielend intellectualisme, tegen leege conventie, tegen leege conventie. Hij leert: „Zielen worden door lijden gelouterd". Boven alles staan: goedheid en bereidwilligheid tot offeren. In al haar volheid straalt de Joodsche ethiek uit zijn werk. En nooit verliest Perez de sociale kwestie uit het oog. Als de arme „Bontse Schweig" voor zijn hoogsten Rechter staat en wenschen mag wat hij maar wil, heeft hij slechts dit ééne verlangen: eiken dag. brood met boter...

de schrijver het heeft over een voorbeeldigen Jood, begint hij met de volgende kenschetsende woorden: „Zijn heele houding getuige van eenvoud. En dat vind ik

ALS

het hoogste ta hem". Zelf is Perez zijn heele leven eenvoudig gebleven. Daarom kon hij ook nooit dogmatisch worden. En hg keert zich alleen dan tegen de traditie, wanneer zij leeg is en onwerkelijk. Perez gaat haast altijd van zijn Oost-Joodsch milieu uit. Eten endere,

auteur

—

ta 't begin ook, zooals

menigeen uit zijn generatie, beschrij-

ver van het „stedel" —, SvhalomAsch daarentegen heeft sinds lang zijn grenzen overschreden en zich op breeder onderwerpen geworpen, thema's die heel de wijde wereld omvatten.

Perez, die bij zijn onderwerpen is gebleven, gaat ta werkelijkheid verder dan Asch: van zijn oer-

FEUILLETON

DE PALISSADE 5 De plantage Gerar van David Nassi, was slechts duizend acres groot en bestond uit vijf velden met suikerriet. De opbrengst van de plantage was slechts matig; de suikerprijzen

bleven maar dalen, terwijl de agenten van de West-Indische Compagnie ta Paramaribo, noch de firma De Pinto te Amsterdam, met welk huis de Nassi's reeds tientallen jaren bevriende relaties onderhielden, ook maar een

gulden boven den marktprijs betaalden. Al behoorde David Nassi dan ook niet tot de beter gesjtueerde planters, hij werd toch beschouwd als de leider der gemeente op de Savannah. Zelfs alle te Paramaribo en op de plantages ta den omtrek wonende Joden beschouwden hem als een man van. aan-

zien en van invloed. Dat was meer dan een traditie. David Nassi's vader, Samuel Nassi, had een belangrijk deel van het toen nog omvangrijke vermogen der familie voor den aankoop van grond voor de Savannah geleend en later had hij van deze leenïng niets terugbetaald willen hebben. Hij had den bouw van

Oorspronkelijke roman door FRITS ROTHGIESSER de kleine Synagoge evenals den bouw

van den wachttoren en van den laadsteiger aan de Suriname-rivier onder aan het heuvelachtige plateau, waarop de Savannah lag, gefinancierd.

Maar zijn grootvader, die ook den

naam van David Nassi droeg, werd als de eigenlijke stichter van deze merkwaardige Joodsche nederzetting beschouwd. « In zijn jeugd had hij nog ip Brazilië gewoond... als Christen... en reeds daar had hij suikerriet verbouwd. Toen de Hollanders de Portugeesche kolonie Brazilië veroverden, werd het hem mogelijk gemaakt met vele anderen, die ta het geheim Joden gebleven waren, het oude, eeuwen lang in het geheim getrouw gebleven geloof, weer openlijk te belijden. Doch de Hollandsche heerschappij over Brazilië bleef van niet langen duur: de Portugeezen en met hen al de verschikktagen van de Inquisitie, waarvoor Nassi's voorvaderen uit Europa gevlucht waren, kwamen terug. De Hollanders verlieten het land. De Joden volgden. Er bleef geen keus.

De Inquisitie zou hen, die, zonder zich

Joodsche thema's uitgaand, rijst Perez' problematiek omhoog en wordt universeel.

Buber citeerde eens: „Als alle menschen goed zijn, is de Messias op aarde gekomen". En Perez schreef: „Tsaddikiem" (rechtvaardigen) zijn er genoeg. Maar zijn zij ook allemaal oprechte Tsaddikiem? Dan kan ik niet aannemen. Dan zou de Messias al lang gekomen zijn". Wie zich verdiept ta Perez' werk, merkt met stijgende verbazing, niet alleen met welk een eminent verteller, maar ook met welk een groot menschenvriend hij te doen heeft. Bit hij beseft, hoe onschatbaar belangrijk en actueel het werk van dezen schrijver, die een kwarteeuw geleden ta Warschau stierf, voor ons Joden is.

J. K.

met

Karnemelk citroensap en suiker

In een grooten tumbler doet men één lepel citroensap, twee theelepels suiker en dan vult men het glas half met karnemelk. Alles wordt goed door elkaar geroerd en vlak vóór het gebruik worden de glazen met spuitwater verder bijgevuld.

Dranken voor de kindervisite Kinderen zijn vooral des zomers dol op een frissche drank en we moeten daarbij tegenwoordig ook vooral aandacht besteden aan de voedingswaarde daarvan. Ze zullen zeker smullen van de drie volgende recepten en volwassenen zullen deze ook

Kwast

met aardbeien Nu de aardbeien niet meer zoo duur zijn, wordt een gewone kwast dubbel lekker en feestelijk, als men er wat gewasschen en gesuikerde

Joodsche Vrouw Croquetten van peulvruchten Nu we een extra bon voor peul-

vruchten hebben, kunnen we deze o.a. uitstekend gebruiken, om er eens vleesch door te vervangen ta den vorm van croquetten. We kunnen daar zoowel capucijners, grauwe erwten, als bruine of. witte boonen voor gebruiken, waarvan we twee honderd gram hebben met 50 gram paneermeel, wat peterselie en zout. Natuurlijk moeten we de boonen eerst goed gaar en droog koken en ze daarna door een zeef of pureeknijper wrijven. Als dat gebeurd is, vermengen we de puree met de helft van het paneermeel, een stukje boter of vet, wat gehakte peterselie en naar smaak iets nootmuskaat of peper. Van dat alles te zamen maken we een deegje'en vormen dit tot koekjes of croquetten, die we dan ta heet frituurvet bakken. Ze worden met de

eenige beperking op te leggen, tot het geloof hunner vaderen waren teruggekeerd, zonder erbarmen vernietigd hebben. David Nassi, de grootvader van David Nassi uit ons verhaal, betoonde zooals zoo velen van zijn geloofsgenooten, een trouwe aanhankelijheid voor de Hollanders. Hij streed voor hen tegen Franschen en Engelschen, die de nieuwe kolonie Suriname bedreigden en hij streed tegen de faheemsche Indianen. Zoo was het mogelijk, dat hij voor zich en alle andere Joden voorrechten en privilegies kreeg, die veel verder gingen, dan men tot dusver aan Joden, waar ook ta Europa, had geschonken. Drie generaties lang bestond nu de nederzetting op de Savannah reeds, negen mijl ten zuiden van de kust aan de Suriname-rivier gelegen, en ook in de derde generatie was een Nassi de eerste parnas der gemeente. De Nassi-familie had diverse takken gekregen: er waren Nassi's, die op eenige der verstrooid liggende plantages aan de Kreek woonden, er woonden Nassi's ta Paramaribo een broeder van David Nassi was er

.

—

sla smaken er heerlijk bij.

niet versmaden.

De

notaris

andere helft van het paneermeel en een eiwit gepaneerd. Allerlei soorten

—

maar de eïgenhjke hoofd-

tak der familie woonde op de Savannah. Zij bestond uit den vader David en den zoon Izak.' De traditie was behouden gebleyen. David Nassi was niet minder dapper en een man van één stuk dan zijn vader en grootvader. Een kwart van alle plantagebezitters ta Suriname waren Joden. Ontelbare malen waren zij, met de Nassi's aan het hoofd, de

aardbeien doorheen doet. De aardbeien moeten er een tijdje ta blijven liggen, opdat de smaak ervan door de limonade komt.

Yoghurt

met frambozenstroop In een grooten tumbler doet men

eenige lepels frambozensiroop en giet daarover de yoghurt. Men kan ook een andere limonadesiroop nemen, maar de combinatie is door de frissche roode kleur het aardigst.

Rectificatie In het recept van de appelkoekjes uit ons vorig nummer is abusievelijk vergeten te vermelden, dat de beide appelen geraspt moeten worden, alvorens ze met de andere ingrediënten, te vermengen.

P. H.-K.

wouden ingetrokken, om te strijden tegen den erfvijand: de weggeloopen

en verwilderde slaven. Ofschoon er geruimen tijd geen ongeregeldheden en plunderingen door negers veroorzaakt waren geweest die lieten eerst sedert een paar maanden, sinds het opduiken van Joli Coeur weer van zich spreken had

—

—

het behartigen van de algemeene belangen zijner gemeenteleden David Nassi zoo zeer fa beslag genomen, dat hij slechts zelden aan de uitbreiding van zijn eigen plantages kon denken. Ook de suikermolen, dien hij bezat, was verre van groot. Het eenvoudige gebouw uit leem en houten balken, zonder groote deuren, lag vijftig meter van het dorp naast de molens van de planters Carvalho en Tudela. Deze drie molens werden de zuidmolens genoemd; er 'waren er nog vijf, de noord-molens, die aan den anderen kant van het dorp lagen. Nassi's molen lag zeer gunstig. Het water van de smalle kreek, dat bij slechts tweemaal per maand nieuwe maan en bij volle maan ■—■ door de getijgolven hooggestuwd werd, schoot op deze plaats met geweldige kracht, tweemaal per dag, op den vroegen ochtend en in den namiddag, steeds zes uur lang, door het smalle uitgehouwen kanaaltje, waarin het molenrad draaide. ...Het was zeven uur in den ochtend, toen Izak den suikermolen van zijn vader binnenkwam. Het eerste uur van den vloed was reeds voorbij, maar er werd nog niet gewerkt... (Wordt vevrvolgd).

—

HET JOODSCHE WEEKBLAD Zooals hij de persoonlijkheid van anderen eerbiedigde, zoo stond hij op eigen onafhankelijkheid. Eenige van de grootste Jesjiwoth in het Oosten hebben vergeefs geprobeerd hem als Rosj-Jesjiwah aan zich te binden. Een herhaald beroep van het Berlijnsche Rabbijnen-seminarium heeft hij van ac liand gewezen. De Hebreeuwsche Universiteit was niet gelukkiger.

Een onopgemerkte S. B. RABINKOW ivvn jnrirp tiid o ma jn'wmq

IN

den zomer van 1908 studeerde in Heidelberg een zoon van den toenmaligen President-Curator van het

Berlijnsche

droge

hadden. Men had het naar

eigen overtuiging ver gebracht en was

uitgepraat.

Rabbijnen-Seminarium.

Hij trof bij de colleges van de juristen Laband en Jellinek en van den wijsgeer Windelband een Russischen Jood. Die Rus had in zijn geboorteland als 'Illoei (iemand die zich geheel wijdt aan Thora- en Gemarahstudie en daarin zijn studie-genooten iS voorbijgestreefd) geleefd binnen dc vier ellen van de Halacha. Hij was naar Duitschland gekomen om rechten te studeeren, en had zich tot levenstaak gesteld bewerking van net talmoedisch recht in vergelijking met de voornaamste rechtsstelsels. Hij arbeidde afgezonderd van de wereld, gunde zich luttele uren nachtrust, leefde op brood en haring. Rabinkow was ontdekt. Wanneer sedert dien een generatie is ontstaan van academisch gevormnu den van middelbaren leeftijd her en der verspreid welke, dank zij een grondige talmoedische en rabbijnsche bronnenkennis, leeft uit Thora en Traditie, dan is dat voor een groot deel het werk van Rabinkow. Wie wilde „lemen" was welkom. Als tegenprestatie werd verlangd volledige toewijding; materieele belooning werd geweigerd. De besten van hen, die in Duitschland als kind van wetsgetrouwen huize na 1910 aan een hoogeschool gingen studeeren, waren ontgroeid aan de stemming van een vorig geslacht, voor wie een synthese tusschen Thora- en wereldwijsheid even eenvoudig was als het drinken van een kop thee. Vooral de Zionistisch-georiënteerden onder de traditioneele jongeren ervoeren in eigen geest de botsing van twee ongelijksoortige en ongelijkvormige werelden. Zij zagen dat riN -pi Dy min leus was, niet verworven bezit. Dat etiket was in vele gevallen als een hechtpleister op een gebroken been. De leus liet het voorkomen, alsof gelijkwaardige partners op voet van gelijkheid een verbond hadden aangegaan. In werkelijkheid werd het Joodsche deel steeds meer in een hoek gedrongen: mi ]-)r>2 nnjlö mOTT De

—

—

Duitsche ofthodoxie, naar buiten voortreffelijk georganiseerd, vertoonde naar binnen .een vermindering van Joodsch gemeenschapsbesef, achter-

uitgang van Joodsche kennis, beperking van Joodsehen gezichtskring. Wie zich daarvan wil overtuigen, leze bijvoorbeeld het Jubileum-nummer van de „Israelit", uitgegeven ter gelegenheid van de herdenking van den geboortedag van

Samson Raphael

Hirsch na 100 jaar (1908). Blijkens den opzet was het bedoeld als geestelijke wapenschouw van alle „schilddragers" van den grooten man. In werkelijkheid spraken daar, met uitzondering van een enkele (in de eerste plaats Wohlgehiuth), menschen, die, ook geestelijk gesproken, hun schaapjes op het

IN

Rabinkow waren drie werelden die van den Chabad-

vereenigd:

Chasied, die tot zijn laatsten ademtocht leefde bij den geest van den „Raw" (Rabbi Schneor Salman van

Ljadi),

denmanen

de -p-y?

jn^ty van

den „Raw", zijn tTjr) en ÓnOH W 1?! die der Russische beschaving en der Duitsche wijsbegeerte. Zijn faam ging van mond tot mond. Wie onder de studeerenden zijn Joodsche kennis wilde vergrooten en, vooral verdiepen, verzuimde niet tenminste eenige semesters in Heidelberg te studeeren. Dit gaf er aanleiding toe, dat de Bund Jüdischer Akademiker in 1912 te Heidelberg een vacantie-cursus organiseerde, waar Rabinkow voor studenten eenige maanden iederen dag Gemarah doceerde. Zoo ontstond bij een geslacht van academici, „de Heidelbergsche School" der talmoedwetenschap, van klassiek-Joodsche vorming en verruimden Joodschen horizont. Een belangrijk aantal juristen promoveerde op een talmoedisch rechtsthema, dat, naar het voorbeeld van hun' leermeester, vrijwel steeds behandeld werd met een sterk constructieven rechtswijsgeerigen inslag. De meeste van deze monografieën zijn te vinden in de jaargangen van het „Zeitschrift für vergleichende Rechtswissenschaf't". De bondige, glasheldere uiteenzettingen over talmoedische rechtsth'ema's in het bij de „Jüdischer Verlag" verschenen „Jüdisches Lexikon" zijn van de hand van één van Rabinkow's beste leerlingen.

■Teruggekeerd in eigen kring vormden deze leerlingen middelpunten, die een Joodsch fluïdum uitstraalden. De bevruchtende invloed, die op deze wijze van Rabinkow is uitgegaan, valt niet bij benadering te schatten en kan moeilijk worden overschat. Ook in de kringen van de Hebreeuwsche Universiteit reikt zijn invloed. Rabinkow zelf is zich daarvan nooit bewust geweest; hij heeft zich altijd angstvallig ervan onthouden zijn leerlingen in een bepaalde richting te stuwen. Hij wenschte geen stokpaarden te berijden, zoomin als door epigonen „die beim Rebben schwören" te laten berijden. Hij ging daarin zóó ver, dat hij naar het voorbeeld van den door hem bovenal vereerden Rabbenoe Tam enkel door onderricht en persoonlijk leven een voorbeeld wilde geven. Eenmaal is het gelukt hem tot een publicatie te krijgen: „Individuurn und Gemeinschaft im Judentum", een ontwerp van Joodsche geschiedenis-wijsbegeerte; ze is gedrukt in een verzamelwerk, waar niemand het zou zoeken; daardoor is het stuk vrijwel geheel aan de aandacht van de Joodsche en niet-Joodsche mannen van het vak ontsnapt.

VECO.JUS

— —

o.r.t.

5

DE

officieele grootheden van de Duitsche orthodoxie zochten niet of nauwelijks zijn gezelschap of raad. De weinigen, die het wel deden, zijn zich, hoewel ouder dan hij, als zijn leerlingen gaan beschouwen. Een voorbeeld is Unna, (vroeger Mannheim), een der niet al te talrijke halachische capaciteiten van de laatste generatie in Duitschland. In het dikwijls zoo naar buiten optredende gezelschap van de geestelijke leiders der Duitsche orthodoxie van de laatste 40 jaar, paste deze naar binnen gekeerde geest niet. Hij was, door aanleg en nabuurschap, gepraedisponeerd voor contact met Rabinkow. De vruchten daarvan zijn.Unna's verschillende studies over Rabbi Schneor Salman van Ljadi (Hoffmann

feestbundel,

Jeschurun,

Jüdische Volksbücherei), zijn magistrale halachische studies over Agoenot het in de periode 1914—1918 weer actueel geworden vraagstuk van de Joodsche vrouwen wier mannen verdwenen zijn en die, zoolang de dood van hun man niet afdoende is vastgesteld, niet mogen hertrouwen en over de Minhag (gewoonterecht) in Israël. Wanneer in latere jaren Unna Voor de oplossing van een moeilijke halachische kwestie stond, heeft hij nooit willen „paskenen" zonder zijn vriend Rabinkow erin te hebben gekend. Van de mannen van de Joodsche Wetenschap in het Westen was het vooral Immanuel Löw, die het zich tot een voorrecht rekende, den eenzamen kluizenaar, tijdens zijn Berlijnsche periode, op te zoeken.

—

—

HET

Nederlandsehe

Jodendom

heeft, met één uitzondering, ge-

durende Rabinkow's Heidelberger periode paedagogisch zijn vruchtbaarsten tijd geen contact met hem gevonden. De uitzondering was Dr. De Hond; hij kwam tijdens zijn studie in Heidelberg geregeld met Rabinkow in aanraking. Zijn indrukken heeft hij vastgelegd in het nummer van Juli 1912 van zijn „Libanon". Hier zijn eenige brokken eruit:

— —

Een omstreeks veertiger. Rabinkow de naam zegt u zijn vaderland het land, waar Touroh en Talmud direct uit Gods hand ont-

—— —

vangen zijn

Rusland.

Zijn oogen staren peinzend in de andere wereld en zien gestalten, waarvan wij slechts de namen kennen. Zijn kleedij is opzichtig schamel. Een breede hoed werpt donkere schaduw over zijn gelaat, dat zich

nog tiooit anders dan in de Touroh gespiegeld heeft. Zijn weten omvat alles, wat een Jood weten kan. Ik mag hem een enormiteit noemen. En daarbij een eenvoud en bescheidenheid die zelfs een heel eenvoudige en bescheidene noemen onbegrijpelijk moet

Zijn leven is een raadsel voor het Jong-Jodendom, dat het oude wijzen-

Eenige dagen voor Sjawoe'oth is in Den Haag, waar hij de laatste zes jaren woonde, een der grootste Talmoed-geleerden van dezen tijd, S. B. Rabinkow, overleden. Van deze merkwaardige, groote figuur en van zijn geweldigen invloed, ondanks het feit, dat hij zelf bijna niets publiceerde, vertelt het hierbij afgedrukte

artikel. xooord niet begrijpen kan: wilt ge Touroh leeren, eet brood met zout, drink nauw gemeten water, slaap op de aarde, leef gekweld. Dit raadsel probeert Rabinkow op te lossen. Hij leeft een hongerkuur vaak wilde men hem betalen voor zijn leiding hij weigert met meewarigen lach. Gemiddeld slaapt hij vier uur per etmaal en de rest is aan Touroh en Talmud gewijd. Uiterst zelden gaat hij de goddelijke natuur in. Typisch was eens zijn antwoord, toen ik met hem op de Philosophenhóhe wandelde en op de .wijnbergen wees: „ja, ja de Natur is scheen, aber Toire is scheener" En de armen gevouwen stond hij stil en leerde en verklaarde me uit het hoofd een moeilijke plaats in Kilajim (Mishnatractaat, waar van wijnbergen gesproken wordt). En hij teekende de wijnbergen duidelijker dan ze daar in de natuur hun ranken vlochten.

—

—

De omstandigheden brachten Rabinkow voor circa zes jaar naar ons land. In Den Haag leefde hij even afgewend van de wereld als in HeideU berg en later in Berlijn. Wie wilde leeren, vond bij hem altijd een open deur, open hoofd, open hart. Zoo vormde zich ook hier een kleine groep van getrouwen. Enkelen uit den kring van docenten en leerlingen van de

Amsterdamsche rabbijnenschool door een waardige delegatie vertegenwoordigd bij zijn laatsten gang stelden er een eer in zijn meening over halachische en methodische quaesties te vernemen en te laten wegen. Voor het overige bleef hij in Nederland, althans buiten Den Haag,

—

vrijwel onopgemerkt.

MEER

dan de kennis van den man, was het de man, die onvergeten zal blijven, zijn eigenschappen. Daarvan kan niet. meer worden ge-

zegd, zonder in te gaan tegen de opvattingen van kieschheid van hem, voor wie het □v'W DltrWjJttXPl (verborgen gaan met God), het een en het al was,-die zich zelf zag als 'n poscheter Jied. Maar er kan iets worden gezegd van zijn omgang met menschen, van wat hij voor anderen beteekende, van zijn humor. In de jaren van geestelijke spanningen na 1918 werd de academischJoodsche jeugd in Duitschland, ook de traditioneel-gerichte, getrokken in het zog van onderling zeer uiteenloopende stroomingen. Velen sloegen uit het lood. Door zijn voorbeeld heeft Rabinkow, zonder het te weten en te willen, velen behoed voor geestelijke ont»poring. Rabinkow vestigde zich na Heidelberg in Berlijn, om daar, nog teruggetrokkener levend dan in Heidelberg, te werken met zijn leerling Steinberg. In de „Hof", waar hij temidden van een niet-Jooclsche arbeidersbevolking woonde, was hij be-

spaart Boter en Vet

HET JOODSCHE WEEKBLAD

6 kend als „de heilige man". Hadden buurvrouwen ruzie met elkaar, dan gingen ze steevast naar den Joodschen eenzame, om zijn meening te hooren en er zich aan te houden. Toen een der bekendste rechtswijsgeeren in dien tijd te Heidelberg doceerde, zei .hij eens tot een van zijn

—

Joodsche leerlingen: „Kent ge Rabinkow? Hij is de belangrijkste man, dien ik in mijn leven heb ontmoet." Rabinkow droeg geen baard. Eens vroeg hem een iJW (ijveraar), waar-

om hij, lamdan, niet zooals het betaamde een baard droeg. „Als de

D*7iy 'Tm IJI31

—

—

was het antwoord wanneer God mij als mijn tijd is gekómen, rekening en verantwoording zal vragen, is het mij liever dat Hij vraagt: „Jied wo is dein Bort," dan „Bort wo is dein Jied."

HET

was eenigszins begrijpelijk voor wie hem kenden, dat deze man, die als Ben Asai „met de Thora was gehuwd", geen eigen gezin stichtte. Zijn verblijf ta Neder-

land heeft hem het ongedachte geden dag waarop zjjn Choepah verjaarde, werd hij, eenige dagen voor Sjawoe'oth, naar zijn laatste rustplaats gebracht precies één jaar was het hem en zijn levensgezellin gegeven, een gezin te vormen, met een gaafheid van Joodsche sfeer, welke allen, die het voorrecht hadden daarin bg tijd en wijle te zijn opgenomen, als een ongerept bezit in hun verder leven zullen mee-

bracht. Eén jaar

—

—

dragen. Zij, die

hij heeft achtergelaten, naar zijn nis*l¥ en door zijn hoopt in Paleven en geest voorgelicht lestina haar taak te vinden bij de opvoeding van het nieuwe Joodsche ge-

—

—

slacht. De laatste jaren van zijn leven sublimeerde het leed van ons volk .zich voor Rabinkow in de overtuiging, dat Israël, als God's dienaar, eigen leed en zonde voor zich én de wereld moet overwinnen, zóó, dat de tijden rijp gemaakt worden voor de Messiaansche vervullingen. Om het even, of hij met zjjn leerlingen Gemarah leerde of More Newoechiem, altijd kwam hij te spreken over Israel's taak om als Tl 13# (Jes. 52 en 53) zijn opdracht te vervullen. Geen die daarin zoo heeft meegeleefd als zijn vrouw. Zij heeft de uitkomst van hun gedach-

tenwisselingen vastgelegd. Een' kostbaar bezit voor haar en, hopenlijk, ook voor ons volk. Kostbaar, omdat het krachtig zal kunnen medewerken in de opvoeding tot kinderen van een. volk, dat de Volheid der tijden zal moeten helpen Voorbereiden als:'n 13V (G°d's dienaar).

J. E. VLEESCHHOUWER.

«v* Dat Rabinkow principieel niets van zjjn werk heeft gepubliceerd behalve in het eene hierboven vermelde geval, n.l. „Individuurn und Gemeinschaft im Judentum" in „Biologie der Person", uitg. Brugsch & F. H. Lewy, deel IV, 1928 blz. 799 —, heeft ten gevolge, dat slechts die enkelen, aan wie het vergund is geweest, met hem ta persoonlijk contact tè treden, het op zich kunnen nemen een karakteri-

—

seering van zijn geestelijke persoonlijkheid en van den omvang van zijn wetenschappelijke beteekenis te geven. Hier zij voor zoover het ta dit orgaan mogeln'k is beproefd, ta enkele regels iets van zijn geestelijk levenswerk naar Voren te brengen. Rabinkow was de systematicus bjj uitstek. Zjjn bijzondere kracht was ge-> legen in de juridisch-dogmatische behandeling yan de yoor Westersche,

— —

Hebreeuwsche Taalopmerkingen den jongsten zevenden dag die tegelijkertijd van Pesach Sjabbath was viel mij opeens een fout op in den tekst van Kiddoesj en. van de daarmede correspondeerende plaats ta de 'Amiedah van gjacharieth en Moesaph. Deze :pn3imnja wpïtt n uVrom "Vtnp HJHÖI nSC' Zo°. staat het ta alle Nederlandsehe, en ook ta nietNederlandsche, overigens met zorg behandelde, uitgaven van Siddoer en Machzor, die ik onder de oogen kon krijgen; met kametz onder de 3 van _~l3tJ'> voorzoover dit woord van klanken was voorzien. Dit JHSV moet fi3t? zijn. Want het staat, evenals ta „verbindtag"-semiechoeth met het volgende "UJHp. De Portugeesche Siddoer heeft nirQS. hetgeen eveneens het Semiechoeth nifl3t? moet zijn, overigens m.i. als meervoud boven het enkelvoud te verkiezen is. Dat n^TP of tvrOV hier, ondanks den afstand van "JtëHp tot dit woord ta „verbinding staat", (waarover ver-

OP

——

—

der), is op twee gronden vast te

stellen: 1. Onze lezing is samengesmolten uit die van Sjabbat 'j{ ',"-| U^TUni "]BHp fQP pïnai TOÏWO en die van Jomtow i-|J?ID pK>!?3l r\TV2V~\Vnp zoodat natuurlijk de bedoeling geen andere is dan: HI?101 "IBHP TG-*'

ytnp. 2. Zooals het er nu staat, deugt het grammatisch niet. Immers: de Q'iyia zijn door "Wip bepaald en j-pt? is onbepaald gebleven, terwijl beide het lijdend voorwerp zijn van

juridische denkvormen veelal zoo gecompliceerde Talmoedische rechtsmaterie, met haar eigen begrippen en normen, waarbij hij gebruik maakte van de techniek der moderne rechtswetenschap. Hierbij interesseerden hem dan in het bijzonder de algemeene begrippen van het recht en in samenhang hiermede vooral de methodologische problemen van het Joodsche recht. Het was Rabinkow daarbij niet in de eerste plaats te doen om een op de rechtsgeschiedenis georiënteerde uiteenzetting van het Joodsche recht, maar om de vraag van de toepassing van dat recht in het heden, om het „hedendaagsche Joodsche recht" (in den zelfden zin, als waarin men ta de 19e eeuw sprak van het „heïttige römische Recht"). Hierbij was het een van zijn voornaamste doeleinden, de sporen van het principe van het publieke recht, en zijn beteekenis ta den Talmoed en bij Maimonides, te

—

—

vinden.

Van de rechtswetenschap leidde zjjn

weg tot de systematisch-dogmatische behandeling van de Halacha ta het algemeen; zooals trouwens van uit het Talmoedische standpunt het recht eenerzijds slechts een deel van de Halacha is, terwijl de Halacha anderzijds ta juridischen vorm wordt behandeld. Uitgaande yan de leer der

en

Stijl-

Van de Redactie Copy voor „Het

ijVriJni. Vervang de bepaling «^p bq de ünj/10 eens even ta de bepalende 'pi dan zou de uitdrukking komen te luiden: fißß'

"" * * I^JTUffi

Joodsche

Weekblad" moet worden ingezonden bij het Secretariaat der Redactie, Jodenbreestr. 93, Telef. 31736-41838. Berichten kunnen tot uiterlijk Dinsdagsmiddags ingeleverd wotden.

OnjnQiTl. Het foutieve hiervan zal wel terstond gevoeld worden. Maar nu.'

Toen ik deze opmerking denzelfden dag en later uitsprak vond ik instemming en bestrijding. De bestrijding voerde mijzelf tegen mijzelf aan. Twee of meer verschillende woorden tot hetzelfde woord in Semiechoeth was immers volgens mijn Taalboek (§ 50) tegen het wezen van het Semiechoeth (zie blz. 54, g. 2). En toch hebben we vanantwoordde ik daag in de Haftarah *-\ j-\ayi /TJH

—

—

Jes. 11.2 gelezen. In het door mij steeds gebruikte exemplaar van mijn boek heb ik stads de verschijning verschillende aanvullingen bijgeschreven. Ter plaatse vond ik Ez. 31.16 pjap mtjl TOB aangeteekend. En verder kwam ik ta Tenach eenige andere plaatsen tegen en zocht ik er meer, o.a. Ta Gesenius, te zamen. Bij elkaar heb ik nu het volgende nog al respectabele lijstje: .in "OIOE I_SB') V Moz. 33.19 'WIE" MIÖK 'öl. t? II Sam. 20.19 n jvcn rijn Jes. 11.2 TWP 'Om T2D Jer. 46.9

pj3^ 31t_l -IH3O Ez- 31.16 nwp ■'an 'pn. ps. 78.9

tSÖ^a

D^S

"OTNOI

Spr. 16.11

rworo vzn il. m nm lioi> 2ol7 Misschien is hieraan nog toe te voegen p-tfrDiTTirO (en vervolgens pij afgewisseld met fTT)iT-,|Dy-,?33.-

beert te doen (§

1&~l? nyiDl,

algemeene begrippen van de Halacha en haar methodologische problemen, kwam Rabinkow tot bestudeering van de Halacha-philosophie (hier te verstaan in den zelfden zin, welke de rechtspositie voor het recht heeft). Rabinkow is als oorspronkelijk

geestelijk werker zijn eigen weg gegaan. Hoewel hij de synthese tusschen de verschillende vormen van Europeesche cultuur eenerzijds en Joodsche cultuur anderzijds zoo origineel .en op zoo buitengewone wijze tot stand heeft gebracht, had hij met de „Wissenschaft des Judentums"en haar litteratuur slechts zeer losse banden. De bij hem zeer verklaarbare reactie op de hegemonie van een historischphilologische oriëntatie van deze „Wissenschaft" was de oorzaak, dat hjj haar groote prestaties niet naar waarde kon schatten. In de laatste decennia richtte ta Rabinkows belangstelling zich toenemende mate op de Joodsche philosophie en de gedachtenwereld van Tenach. Men mag hopen, dat zjjn weduwe uit haar aanteekeningen omtrent deze Bijbelsche studiën het een en ander het licht zal doen zien. „Wanneer een wijze sterft, is hij

—

niet te

—

vervangen".

geliJk net bedoeld is en

grammatisch dient të luiden, niets meer in te brengen. In het latere Rabbijnsche en moderne Hebreeuwsch kunt ge de figuur voetstoots tegenkomen. Ook onze Siddoer heeft een voorbeeld ta het eind van J-jl'.npOaii dat op Sjabbat en Jomtob aan de slotlofzeggirig van de Pesoeké-de-Zimrah n3i"lt!" voorafgaat, luidende: filTtf .rai nt» p -m mrorm De twee woorden, die aan "])-[ voorafgaan, staan allebei, ieder op zichzelf, in „verbinding" tot'm. Opmerkelijk genoeg staat daar in vele, ook Nederlandsehe goed verzorgde uitgaven: JlinaWll. Er zal wel niemand

bestrijden, dat dit ninStWll moet zijn. DEVR.

-pTÏ,) dat hehaaldelijk voorkomt. Wellicht kunnen een paar van de bovengenoemde plaatsen ook anders opgevat worden, zooals Genesius pro-

130).

Dan blijven er nog genoeg als bewijzen voor het gebruik van de behandelde figuur over. Waar Gesenius geen kans ziet voor een andere verklaring, vindt hij voor dit „Semiechoeth op een afstand" den zeker wel juisten term „in suspenso" een eventjes zwevend gebleven verbinding. Van uit het Bijbelsche Hebreeuwsch is gr dus tegen de stijlfiguur rQV

Eenige Midrasjiem Rabbi Simlaj leerde: De Thora heeft menschenliefde ta 't begin en op 't einde! In het begin: De Eeuwige God maakte voor Adam en zijn vrouw leeren kleeding en bekleedde ze hier-

mee

(Genesis 3:21).

Op het einde: Hij begroef hem (Mozes) in het dal (Deutr. 34:6). (Tractaat Sota 14a)

Rabbi Elazar zegt: Veel grooter is naastenliefde dan weldadigheid want aldus zegt Hoséa (10:12): Zaait voor u tot weldaad, Oogst tot liefde. Als een mensch zaait is er nog twijfel of hjj al, dan niet, zal eten; als een mensch oogst, zal hij zeker eten. Voorts zegt deze geleerde op grond van genoemden tekst: Weldaad wordt slechts beloond naar de mate van de naastenliefde die daarin is.' (Tractaat Soekkah 49b)

TEN SLOTTE

zult ook U gaan inzien, dat wij voor FAMILIEDRUKWERKEN het aangewezen adres zijn ¥

JOACHIMSTHAL N.V. J. NEUBAUER,

joden Breestraat 93

—

Amsterdam

HET JOOübUIiE Wii;Ei*!biL,AD

Stadsnieuws De Agoedo in het afgeloopen jaar Het Hoofdbestuur van de Agoedas Jisroeil in Nederland heeft den leden een kort overzicht gezonden van de werkzaamheden der Nederlandsehe Agoedo in het afgeloopen jaar en van de vraag-

Commissie vertegenwoordigd. Het overzicht vervolgt dan: Een woord van Waardeering voor de aangename en vriendschappelijke samenwerking met Tsionistische vertegenwoordigers mag hier zeker worden geuit. Met strikte handhaving onzer principes, die bekend zijn en die op de besprekingen zoo noodig naar voren worden gebracht, wordt samengewerkt op het gebied, dat ons bindt en ons allen bezighoudt. Emigratie en Palestina . Een vraagstuk, dat mede de aandacht van het hoofdbestuur heeft, is dat der emigratie. Als wij aan emigratie denken, richten wij, Agoedisten, natuurlijk in de eerste plaats onzen blik naar het land onzer historie, naar den gewijden bodem van Erets Jisroeil. Wie het land zijner geboorte zal moeten verlaten, Zal ongetwijfeld allereerst ernaar verlangen om Erets Jisroeil te helpen opbouwen en daar door het perken van zijn handen in een leven volgens de Touro een waarlijk Joodsche samenleving te helpen Wanneer het aantal Joden, dat uit Europa vormen.emigreeren, hioet zoo groot is, dat het land der vaderen niet allen kan opnemen, dan zal gestreefd moeten Worden naar de vorming van Joodsche centra, omdat anders velen religieus zouden assimileeren en zoo voor ons verloren gaan door alle moeilijkheden van het nieuwe land hunner inwoning, «et Joodsche Volk, de zielen der muloenen Europeesche Joden, moeten gered worden, dit "stellen WIJ steeds voorop.,De Agoedo hoopt innig, dat allen een tehuis in Erets Jisroeil zullen vinden en slechts mdien dit een onmogelijkheid zou blijken, achten een kolonisatie elders, doch dan in aaneengev^j sloten groepsverband, noodzakelijk. Bevordering van Tourostudie was als voorheen 6en belangrijke taak der Agoedo. Door de omstandigheden kon het plan om een jesjiwo in Nederland °P te richten niet worden uitgevoerd. Keren Hattouro heeft als voorheen cursussen en scholen gesteund en aan particulieren bijdragen geschonken °f geleend om hen tot Tourostudie in staat te stellen. Ook ontvingen Joodsche geleerden onder1

steuning.

, Het Limmoedbureau der Jeugd-Agoedo heeft richtlijnen voor een systematische studie onzer Jeugd opgesteld. Een aantal jongeluiheeft zielvaan een der drie examina onderworpen. Verder geeft het Limmoedbureau een schriftelijke Misjnacursus Ult onder leiding van den heer J. Goldsmid te Oss. De Jeugd-Agoedo heeft ook verder een lofwaardige activiteit vertoond.- In het bijzonder zij hier vermeld de uitgave van het maandblad Hamm ■A-gTgeid.

HET JOODSCHE WEEKBLAD f 1.10 per kwartaal bij vooruitbetaling. Losse exemplaren 10 cent per nummer.

Advertentiën: SO cent per regel, in de tekst f I. per regel. Bij contract belangrijke korting. De gironummers van de administratie en exploitatie zijn: Gemeente giro J. 47%, Postgiro 14792.

—

Ned. Isr. Hoofdsynagoge Vrijdagavond aanvang van den dienst te kwartier vóór negen. De ochtenddienst op a.s. Sjabbat vangt aan te half negen, met uitzondering van de Synagogen Linnaeusstraat en Lekstraat, waar de dienst zal aanvangen te kwartier over acht. Het middaggebed wordt in alle Synagogen gelezen te kwartier over twee. Rabbijn I. Vredenburg zal Sjabbat a.s. bij den ochtenddienst ter Linnaeusstraat-Synagoge een predikatie houden.

M. BOLLE Jr.

stukken, die behandeld werden.

Wij lezen daarin a.0., dat Keren Hajisjoew, de ha/;hsjoro in Enschedé met bijna 50 leerlingen beheert, zich na goedkeuring door den voorzitter van den Rabbijnenraad aansloot bij de na het uitbreken van den oorlog opgerichte „Stichting tot financiering van vakopleiding en beroepsvorming Van jonge Joden in Nederland"; met Keren Hajesod en Keren Kajemeth. Deze stichting brengt thans de gelden bijeen voor de opleidingsinstituten in Nederland en voor de cursussen van beroepswijziging. Bovendien heeft de afdeeling „Ondersteuning van buitenlandsche Joden in Nederland" van den „Joodschen Raad van Amsterdam" een groot deel van de zorgen voor de buitenlandsche hachsjaristen op zich genomen. Voorts wordt in het jaarverslag de oprichting van de „Joodsche Centrale voor Beroepsopleiding" (de hachsjararaad) gememoreerd en wordt het werk dezer Centrale geschetst, waarbij er de nadruk op wordt gelegd, dat het vraagstuk der beroepspmschakeling steeds dringender wordt. In de toekomst zal een grooter deel der Joden met het handwerk het dagelijksch brood moeten verdienen, aldus het verslag, en het is zker niet noodig om Voor hen, die den Joodschen geest kennen, uiteen te zetten, hoe hoog handenarbeid in de Joodsche literatuur wordt geschat. Het Hoofdbestuur der Agoedo is zoowel in de Stichting als in de J.C.B, en haar Financieele

Hoe laat ter Synagoge ?

NIEUWE ISRAELIETISCHE BEGRAFENIS-VEREENIGING dir

NIEUWE KEIZERSGRACHT 62 TELEFOON 51362 AMSTERDAM-C.

1362

Na er op gewezen te hebben, dat aan onze levenseen nieuwe maatstaf moet worden aangelegd, zooals de Thouro die voorschrijft, besluit het verslag o.m. met: Onze geestkracht moet in de eerste plaats ongebroken blijven en zij kan dit door een sterk bittochoun, aldus het overzicht. Het is speciaal één der boeken van Tenach, dat onze voorouders in moeilijke tijden steeds steun en houvast geboden heeft en wel Seifer Tehilliem. Het hoofdbestuur wil het lezen en overdenken van Tehilliem bevorderen door aan te bevelen, dat van Sjowoengous af ieder lid per week twee mizmouriem bestudeere. stemming

PORTUGEESCH-ISRAELIETEN IN PLAN-ZUID Sjabbat 31 Mei j.l. heeft de Contact-Commissie voor Portugeesch-Israelieten in Plan-Zuid, wederom een religieuze bijeenkomst georganiseerd in een der lokalen van de Lekstraat-Synagoge. Nadat de heer S. A. Alvares Vega pp aangename wijze in het Mincha-gebed was voorgegaan, hield adjunct-rabbijn M. C. de Lara een rede, met als onderwerp: „De beteekenis van de Openbaring". Op overtuigende wijze heeft spreker zijn auditorium de beteekenis van de wetgeving uiteengezet en tevens in aansluiting op zijn belangwekkend betoog den aanwezigen het werkprogramma der commissie voorgelegd, waarbij hij de speciale nadruk er op heeft gelegd, dat van ieder der aanwezigen verwacht wordt, dat zij met groot enthousiasme ieder in eigen kring het werk zullen propageeren. Sjabbat 14 Juni (19 Siwan) a.s., des middags om kwart over twee, zal er weer een bijeenkomst plaats vinden in een der zalen van de Lekstraat-Synagoge, waarbij adjunct-rabbijn M. C. de Lara het woord zal voeren over „Joodsche levenswaarden".

RPI HP 9ft7Rfl BESTELDIENST "*-*- Ur £0/00 VLUG, VEILIG,

1357

VOORDEELIG

Bestellingen door de geh. stad. Ook verhuizingen

Meerhuizenstraat 5 (Z.) tSTiA*

Korte berichten

—

Hagomil heeft haar weekprogramma van 14 Juni tot 20 Juni als volgt samengesteld: Sjabbatmiddag: 12.45 uur Rasjiecursus, 13.15 uur Sjoelchan Aroech; 13.15 uur cursus C; 13.30 cursus B; 13.45 Parasah; 13.45 cursus D; 14.30 Mincha. Na afloop gezellige bijeenkomst voor jongeren. Zondagavond 7.45 uur Kadergroepbijeenkomst. Woensavond 7.14 uur Nieuw Hebreeuwsch. Vrijdagmiddag 4.30 uur cursus A. Touroh Our houdt Sjabbat a.s. een godsdienstvoordracht ter synagoge Lekstraat van kwart over één tot kwart over twee. De cursus voor volwassenen vindt plaats in de Talmoed Thora-school, 2e Boerhaavestraat, Woensdagavond van half negen tot half tien. ■—

■— Sjabbat a.s. zal opperrabbijn L. H. Sarlouis voor de Agoedas Jisroeil spreken over „Jesaja". De bijeenkomst vindt plaats in de synagoge Gerard Doustraat te half negen 's avonds. Sjabbat 21 Juni spreekt rabbijn dr. Frankl voor de Agoedas Jisroeil in het lokaal annex de synagoge Jacob Obrechtplein des avond half negen. Groot-Betsalel: Maandagavond kwart voor negen Minchah- en Mangariewgebed, daarna cursus Godsdienstleer onder leiding van rabbijn dr. M, de Hond, in gebouw P.1.G.0.L., Muiderstraat. Jong-Betsalel houdt haar cursussen in Centrum en Oost als gewoon. De Joodsche Stem repeteert onder leiding van

— —

— —

Jacob

Hamel

op " Woensdagavond

in

gebouw

P.1.G.0.L., waarbij tevens gelegenheid bestaat tot inschrijving van nieuwe leden. De Zionisische Jeugdvereeniging „Hatsaïr"* houdt Zaterdagmiddag 14 Juni a.s. een bijeenkomst in Handwerkersvriendenkring, ingang Nw. Achtergracht, Amsterdam-C. Aanvang nalf drie. Spreker Lex Frankfort,

—

7

Port. Israël. Gemeente Aanvang van den ochtenddienst op gewone werkdagen te kwartier over zeven; op werkdagen, dat er uit den Sepher gelezen wordt, te zeven uur; middag- en avondgebed te kwartier voor negen; Sjabbat-ochtenddienst te acht uur; Sjabbat-middagdienst te kwartier over twee.

Liberaal Joodsche Gemeente Vrijdagavond kwart voor acht; kwart voor tien, met predikatie.

Zaterdagochtend

SJABBAT-NAMIDDAG-BIJEENKOMSTEN BENEI TEIMON

Deze week zal de heer Z. Mossel in de Synagoge Lekstraat een voordracht houden over „De gedachtenwereld der Tefillah". De bijeenkomst vangt te acht uur precies aan en is voor belangstellenden (dames en heeren) toegankelijk.

Besteldienst BILLIJK

J. STREEP, Dan. Stalpertstraat 102 TEL. 28302 Alle transporten, ook verhuizingen

1376

Binnenland JOODSCH GEMENGD KOOR DEN HAAG. De repetities van het Joodsch gemengd koor, onder leiding van Maurits Koekoek, zijn vastgesteld op Dinsdagavond van B—lo8—10 uur, in het gebouw Paviljoensgracht 41 en zullen 17 Juni 'a.s. een aanvang nemen. Voor deelneming aan het koor kan men zich op de repetitie-avonden in genoemd gebouw aanmelden.

BETH TEFILLA HAMMERKAZ ROTTERDAM. Bij den Minchadienst ter synagoge Walenburgerweg op Sjabbat a.s., zal de heer B. J. Stem het woord voeren. Aanvang kwart voor tien.

SPREEKUUR COÖRDINATIE-COMMISSIE ROTTERDAM. Het spreekuur van de Coördinatie-commissie te Rotterdam is op Maandag en Donderdag van elf tot twaalf uur in het Israël, Weeshuis, Mathernesserlaan 208. HONDERDJARIG BESTAAN DER SYNAGOGE TE HAARLEM HAARLEM. Sjabbat a.s., 13 Juni, bestaat de synagoge alhier 100- jaar. Dit feit zal, in verband met de omstandigheden, op zeer sobere wijze, herdacht worden.

CABARET 1341 A

f

\

lederen avond 7.30 uur

—IK- Z1E....

BEATRIX THEATER

Dir. A. Joh. Sellmeijer

IK ZIE

TEL. 52117

Plant. Middenlaan 4

Cabaret-Revue van S. de Vries Jr. Muziek: Isja Rossican, met Liesbet Sanders, Sylvain Poons, Johnny & Jones, Carla Rosen, Rob. Geraerds, Rie Beyer, Nell Koppen o.m. RADIO-MAANDREVUE Zaterdag, Zondag 2.30 uur Matinee 1509 Na afloop Trams 7, 9 ën 14

GRUNO Besteldienst DIAMANTSTRAAT 39 TELEFOON 22676,

—

—

Bezorging van goederen door de geheele staa

VLUG

VOORPEELIG

BETROUWBAAR

HET

8

De

JOOPSfI

Jemenietische Joden Von de geschiedenis, gewoonten, leven en cultuur der Jemenietische Joden, waarvan er thans ook duizenden m Palestina wonen, wordt in deze kolommen verhaald. Enkele karakteristieke Jemenietische typen zijn hier afgebeeld. Links boven een Jemenietische grijsaard, rechts boven Jemenietische jeugd uit het Jemenietenkwartier in Tel Aviv, beneden een

Jemenietische Jood aan de studie.

Het begrip Joodsche volk krijgt daardoor meer inhoud, meer kleur. Onze Joodsche horizon wordt wijder, wanneer wij weten, dat het Joodsche volk ook hen omvat, die uiterlijk zoo veel van ons afwijken, dat brj oppervlakkige beschouwing bijna van zelfstandige, onafhankelijk van elkaar staande groepen kan worden gesproken.

De wil van den Jeménietischen- zoowel als van den West-Europeeschen Jood tot eenzelfde volk te behooren, is echter krachtiger dan de cultureele, sociale en economische ver-

lHen ev n,cult ur en gewo nten

(Foto Weyl)

het uiterste Zuid-Westen van Arabië ligt het emiraat Jemen. Het is een bergachtig land, slechts hier en daar bevinden zich enkele dalen. De naam „Jemen" wijst al op de

IN

geografische ligging van het land: „Wat zich ter rechterzijde bevindt". Als men n.l. gelijk de Oosterling de vier windstreken rekent met het gezicht naar het Oosten gekeerd, is Jemen het rechteruiteinde van het Arabische schiereiland. Ook in dit afgelegen gebied op aarde wonen Joden, die in velerlei opzicht door hun uiterlijk en levenswijze, afwijken van wat men zich gewoonlijk onder den naam Joden voorstelt. Wij, Westersche Joden, zgn vaak maar al te gauw geneigd te meenen, dat alle Joden ter wereld van gelijksoortig type zijn. In werkelijkheid is zulks waarlijk niet het geval. Zooals de Joden van West-Europa zich in vele opzichten hebben aangepast aan de gewoonten en levenswijze der West-Europeesche volken, hebben de Joden van Oost-Europa in kleeding en woning, het voorbeeld gevolgd der Oost-Europeesche volken. En in Jemen is het niet anders gegaan. Maar de verschillen tusschen West en Oost-Europa zijn, hoewel niet onaanzienlijk,. veel minder uitgesproken dan die tusschen Europa en Arabië. Desondanks zijn er tal van punten van overeenkomst tusschen de Jemenietische Joden en ons. Overeenkomst in zeden en gebruiken, in godsdienst, zelfs in. historie. Ja sterker: niet alleen overeenkomst, maar tn wezen gelijkheid. Dit besef, dat wij allen loten zijn van denzelfden stam, verklaart de behoefte hen nader te leeren kennen.

schillen die hen scheiden. Dat deze wil op haar beurt weer bepaald wordt door een gemeenschappelijk cultuurbezit en door gelijksoortige ervaringen in den loop der tijden opgedaan, spreekt wel vanzelf.

Hun komst naar

Jemen

De Jemenietische Joden gelooven, dat hun komst in het warme, dorre land dateert uit Bijbelschen tijdL Hun overlevering verhaalt: „Onze voorvaderen zijn tweeenveertig jaar vóór de verwoesting van den eersten Tempel naar Jemen getrokken. Toen n.l. de profeet Jeremia herhaaïae malen verkondigde: Wie uit deze stad wegtrekt zal zyn ziel redden en m leven blijven (Jer. 21.9; 38,2), verlieten vijfenzestigduizend godsvruchtigen, die het profetenwoord ernst namen, met aan het hoofd vyfentwintig der edelste families, wier namen tot op heden in herinnering «yn gebleven, de stad. Zij trokken de Jordaan over naar de woestijn, een weg tegengesteld aan die der kinderen Israëls, toen zy ten tijde van Mozes, het land binnen kwamen. Met het oog op dezen uittocht zegt Jeremia: Jehoeda is in ballingschap gegaan, in ballingschap een vreedzame (13,19), dat wü zeggen: niet door den vijand gedwongen, maar het woord Gods volgend, hebben genen Jeruzalem verlaten. Uit Edom trokken zij naar het Z-diden, tot zij Jemen bereikten. De Heilige, geloofd zy Hy, had echter in Zyn ' goede voorzienigheid een stuk van het Heilige Land hierheen verplaatst; dat dit werkelijk zoo is, blykt ook uit het feit, dat aïle planten, welke, men noodig heeft voor het vervullen der godsdienstige plichten, zooals bijvoorbeeld de vier plantsoortenvan het loelaw, in dit land groeien".

zoeken om hen van besluit te doen veranderen. Zij wenschten echter te blijven. Nu vervloekt Ezra hen, maar ook zij vervloeken Ezra. Beide vervloekingenzijn in vervulling gegaan: Ezra werd niet in Palestina begraven en zg werden in hun verder bestaan steeds vervolgd en onderdrukt. Nog heden ten dage plegen de Jemenietische Joden hun kinderen nooit den naam Ezra te geven, hoewel zij een uitgesproken voorkeur voor bijbelsche namen hebben. Wat van dit verhaal waar is, weten we niet. Noch Josephus noch de Talmoed rept over hen. Alleen is het bekend, dat in de zesde eeuw n.d.g.j. een Joodsche koning in de hoofdstad Sana regeerde, waar een aparte Joodsche wijk bestond. In de Middeleeuwen was de ligging van Jemen zeker zoo gunstig als heden ten dage. Het handelsverkeer

tusschen

Voor-Indië

met

Noord-

Afrika liep voor een gedeelte over dit gebied. Het contact tusschen de Spaansche Joden en die in Jemen, heeft ook met stelligheid bestaan. In 1172 stuurt b.v. Maimonides een rondschrijven aan het hoofd der Jemenietische Joden: R. Jacob ben Netaneel al-Tajjoemi, die hem gevraagd had wat te doen in dezen voor de Jemenieten zoo zwaren tijd. Maimonides antwoordde hem uitvoerig, dat ook zij trouw moesten blijven aan het geloof der vaderen, eens zouden betere dagen zeker aanbreken. Ds roem van Rambam was, dus tot in Jemen doorgedrongen. Buitengewoon dankbaar was men hem voor zgn brief, zijn naam werd met eerbied en ontzag door eiken Jemenietischen Jood genoemd. Zelfs ging men zóó ver, dat Rambams naam in het Kaddisj-gebed werd ingelast: „en in de dagen van onzen" leeraar R. Mosjé ben Maimon". Tot op heden geniet Maimonides een groote autoriteit bij de Jemenietische Joden: zijn Misjneh Thora wordt druk bestudeerd, de Tal-

(Foto Heymatf

moed-studie is hierdoor wel op

"J

tweede plan gekomen. Later pas w«' algem«' Sjoelchan de Aroech erkend. De vervolgingen waaronder Jem^ Joden te lijden hadden zijn niet één bepaalde periode in de geselt denis beperkt. Van dé vroege BJ>' deleeuwen af tot in den huidigen tif hebben ze in allerlei vorm bijna <j| onderbroken plaats gevonden. Islam heeft zich hier niet al te vri*1 delijk jegens de Joden betoond. TC is bij de Jemenietische Joden «* document algemeen bekend, dat F hammed zelve aan Ali zou hebtf gedicteerd, maar dat in werkelijke* eerst uit latere tijden afkomstig In dezen brief schrijft de profeet, $ hij in zijn strijd tegen de ongeloovig' van de Joden buitengewone steun S' ondervonden; toen de slag tegen ( heidenen eenmaal zelfs niet vóór Sjabbat was afgeloopen, hadden Joden om zijnentwil zelfs de SjabP

'

v^

'

ontwijd.

Als eeuwige dank voor deze gi* zelooze trouw beval bij aan alle lem de Joden steeds goed te beh» 1 delen, hun geen onrecht aan te do* uit te persen of tot SjabbatontV; ding te dwingen. Is het een gewaag veronderstelling te meenen, dat inhoud van dit schrijven juist datg^ beval, waarnaar de Jemenietisc) Joden voortdurend gehunkerd hê

Af^

'

waarom geen jemeniebsche

jlood Ezra heet

...

Uit dit fragment spreekt hun liefde voor Erets Jisraeel. Toen de Joden onder Cyrus naar Palestina terugkeerden, zou Ezra ook tot hen dit verzoek gericht hebben. Zij gaven er evenwel geen gevolg aan: „de tijd hiervoor was nog niet gekomen". Ezra ging hen toen persoonlijk be-

(Foto

Weisenstei1

ÏJWJ_EKBLAD 9

Joodsche motieven

in de grafische kunst

van

Rembrandt

wij het grafische werk van Rembrandt in beschouwing, dan moet men onafwijsbaar tot de conclusie komen dat er geen tweede kunstenaar is zoo universeel, van zulk een diepte oorspronkelijkheid en genialiteit en van zulk een krachtig temperamem. Met zijn alles omvattende kracht beheerscht hij het geheele 9e°ied van het schilderachtige en het grafisch mogelijke. Rusteloos scheppend, stelt hij zichzelven steeds weer andere en gansch mewwe problemen. Want het licht, veeleer de strijd van het licht wet de schaduw en de overwinning hiervan door de binnendringende en doorlichtende stralen is iets zoo oneindig rijks, zoo onvatbaar veelzydigs, dat het in een enkel menschenleven onmogelijk ten volle Kan worden gepeild. Reeds zeer vroeg greep Rembrandt naar de etsnaald en zyn neele leven heeft deze hem begeleid. Ook is er geen kunstenaar geweest zoo innig bekend met de geschiedenis der Joden als hij Ue figuren van het Jodendom, die hij met voorliefde etste zijn aoor hem op taUooze platen vastgelegd. Hij hield er van, zijn modellenin fantastische, Oostersche gewaden te kleeden, zooals hij die °V de Amsterdamsche Joden zien kon, want zijn huis stond in de De bewoners van de Joodsche wyk leverden hem in overrijke mate de modellen. Onze afbeelding toont u een reproductie van een ets voorstellende ,£)e blinde Tobias". LEOPOLD LINDENBAUM.

_

(Foto:

Foto-Commissie Rijksmuseum Amsterdam)

ben, maar dat hun nooit ten deel viel?.

- MetTurken de verovering van Jemen door onder Selim I in £ebreekt even een betere rijd voor1512, hen

aan.

Deze was slechts van korten duur, weldra waren onderdrukking en vervolging weer de „normale" verschijnselen in het leven der Jemenie-

"sche Joden. Als in het midden der zeventiende eeuw Sabbatai Tswi aankondigt, dat de Hld van den Messias is aangebroken, *ingt zijn boodschap tot in het afgeJemen door. Zooals overal, waar Joden in groote ellende leven, "iaar al te gaarne aan de komst van den Verlosser geloven, leenden de Joden met enthousiasaan de stem van Sabbatai Tswi gehoor. Het duurde echter niet lang, of ook zij zagen, dat zfl ijdele ver-

ven me

pachtingen van

hadden gekoesterd. En

nog gesproken. De invloed der Arabische omgeving komt ook naar voren in de namen die zij dragen. Weliswaar zijn bijbelsche namen niet zeldzaam, maar heel vaak heet iemand Jachja in plaats van of Said in plaats van Saadja Zechai^a en Iwas voor Obadja. De kennis van het Hebreeuwsch is bg den Jemenietischen Jood lang niet gering. De eenvoudige handwerker kent uitsluitend Tenach, wat blijkt in het gewone gesprek uit de zuivere wijze waarop hij zich van klassieke uitdrukkingen bedient. Zfl spreken het Hebreeuwsch wat anders uit dan de Sefardische Joden: tusschen al of niet geasptreerde Begadkefat-letters maken zij duidelijk verschü. Zoo klinkt een daleth zonder dageesj als het Engelsche „the".

begint weer knechtschap (in den waren, zin des woords) en afpersing,

onderdrukking en ontrechting.

Bekeeringspogingen De verovering van Jemen door de

furken bracht alleen een korte onderbreking van dezen toestand. De fwslem bleven ernaar streven die erdnekkige Joden tot de Islam te £bekeeren. Nog in 1921 werd een wet "ltgevaardigd, waarbij de Joodsche _
siam toe te treden. Men zou verachten, dat zulk een gespannen verhoudingnu tusschen de Jemenie"sche Moslem en Joden bestond, het e gtrekken der Joden aangemoedigd ou worden als bekeering mislukte. et tegendeel is waar: De goederen an den Jood, die Jemen verliet, weren alle verbeurd verklaard, terwijl 1929 een wet werd uitgevaardigd, >e .^e Joden het verlaten van het dna verbood. De Jemenietische Joden hebben «erlijk zeker veel met de Arabieren ▼eracniUende opzichten 00lt van hen af: hÖ is m >t; aiogemeen kleiner, smaller. Zijn huid olijfkleurig. Groote glanzende een t^n smal gezicht. Ze h* staan in rechte he&ben een neus en pracht= * "g-zwart haar. **et d«g,enJkache leven spreken 2iiJ Arabisch. Arameesch wordt ook

Wit66o"

*a

Hun eigen cultuur hebben zij vrij te bewaren. De kinderen leeren allereerst Tenach en eenmaal volwassen geworden, blijven zij bij hun arbeid Thora-leeren. Ook de rabbijnen i-|IQ Mori genaamd oefenen steeds een handwerk uit, daar zij met de Thora-studie niets willen verdienen. Vele Arabische commentaren op Tenach door de Jemenietische Joden Tadsch, d.i. de kroon genoemd voor het Arameesche zijn door Jemenietische JCJn auteurs geschreven. De commentaar van Saadja Gaon is ook zeer verongerept weten

—

—

—

—

spreid. De mystiek heeft op de Jemenietische Joden steeds een groote aantrekkingskracht uitgeoefend. De sohar wordt geleerd. Er bestaat een rijke kabbalistische literatuur. Rabbi Sjalom-al-Sjarabi (gest. 1786) vervaardigde een gebedenboek met sterk kabbalistischen inslag. Zijn hymnen, treurdichten en boetgebeden worden nu nog veel voorgedragen. De mystieke aanleg van den Jemenietischen Jood blijkt ook uit de talrijke allegorische gedichten, die in omloop zijn. Ook allerlei andere gedichten, als huwelijks-, tafel- ën drinkliederen en bovenal de tallooze midrasjiem, leggen getuigenis af van

de rijke fantasie der Jemenietische Joden. Zulke midrasjiem sluiten gewoonlijk aan op een Tenach-tekst. Voor Zion zal de Verlosser komen en voor hen, die zich bekeeren van" zonde in Jacob (Jes. 59.20). Waarom staat hiar geschreven, dat de Verlosser eerst komt voor Zion en dan pas voor Israël? Omdat zoolang Zion ongeschonden bestaat, ook de Thora ongeschonden bestaat. Maar zoolang Zion niet is opgebouwd, zal ook de Thora steeds minder worden in Israël. Of de Midrasj die zegt: „Het licht, dat geschapen is, wordt niet minder en wordt niet meer, maar het innerlijk licht wordt voortdurend sterker, zooals er geschreven staat: „Een groote stem, die niet ophoudt". (Deut 5.19).

Beroep

en

leven

Er leven in Jemen een 40.000 Joden. Het zijn vóór alles handwerkers: looiers, kleermakers, zilveren wapensmeden, metselaars, tabakbewerkers, schoenmakers. Behalve venters zijn er bijna geen handelaren onder hen. Hier is dus een beroepsverdeeling onder de Joden, die geheel anders is dan in Oost- of WestEuropa. Trouwens in vele andere opzichten zijn er ook aanzienlijke verschillen: Het is den man geoorloofd meerdere vrouwen te hebben. Door hun armoede kunnen zij evenwel gewoonlijk slechts een vrouw huwen. Ze trouwen echter heel jong. Bln de

——

vrouwen helpen naast hun huiselijken arbeid mede de kost te verdienen, door mooie stoffen te weven bijvoorbeeld. Ze zijn ook zeer bijgeloovig. Too-

verformules en

magische

bezwerin-

gen worden te hulp geroepen om zieken te genezen. Al leven de Jemenietische Joden in

een zeer geïsoleerde positie, toch heeft ook hier de Zionistische gedachte warmen aanhang gevonden. Want in hun afgeslotenheid hebben deze Joden met zeldzame trouw aan Zion vastgehouden. De Messiaansche idee was hier altijd levend, het verlangen naar verlossing uit het lijden van het galoeth groeide eerder dan het afnam. Daarom trokken, ondanks de zwaarste straffen die op hun vertrek stonden, vele Jemenieten naar Palestina, toen zij vernamen, dat de eerste pioniers waren gekomen om het land op te bouwen. Deze Jemenieten zijn niet alleen de beste handwerkers van Erets Jisraeel, maar ook werden het flinke landbouwers, die in Risjon le-Zion, Nes Zionah, Sjaarajim, Rechowoth, Magdiel en in nog vele andere kolonies, door hun groote ijver- en doorzettingsvermogen tot de beste chaloetsiem behooren. Het Keren Kajemeth heeft hen grond ter beschikking gesteld, het Keren Hajesod hun credieten verstrekt. Het aandeel, dat de Jemenieten ook als landbouwers bij den opbouw van Erets Jisraeel hebben, is grooter dan men gewoonlijk denkt. De wijze, waarop zij hun bijzondere moeilijkheden bij hun komst in Erets Jisraeel wisten te overwinnen (door gebrek aan kapitaal, aan woningen), dwingen onze bewondering af. Qualitatief zoowel als'quantitatief, zijn de Jemenietische Joden een belangrijk deel der Jisjoev. In hoeverre zij hier hun uitgesproken eigen groepskarakter zullen behouden is een vraag, die nog niet beantwoord kan worden. Dat op menig gebied de Jemenietische Joden in Erets Jisraeel door de aanraking met Joden uit andere landen afkomstig verrijkt zijn geworden staat vast. Zoowel als dit omgekeerd het geval is. Dat is de winst der Kibboets Galoejoth.

M. v. d. H.

HET JOODSCHE WEEKBLAD

10

Binnenland Het werk van de Noordelijke Coördinatie-Commissie Reeds veel nuttige arbeid verricht (Van

.onzen correspondent)

■ GRONINGEN. Er is in „Het Joodsche Weekblad" voor en na reeds een en ander gepubliceerd over, het doel en de werkwijze der zoogenaamde Coördinatie-Commissie, het lichaam, dat door de beide Kerkgenootschappen, na overleg met de groote Joodsche organisaties in ons land, in het leven werd geroepen als centrale instantie van voorlichting en leiding -met het oog op de bijzondere omstandigheden en de daaruit voortvloeiende ge-

volgen. De Commissie heeft, zooals men weet, in bijna alle plaatsen, waar Joden wonen, vertegenwoordigers, die gewestelijk weer in een bepaald verband zijn ondergebracht. Zoo zetelt te Groningen de gewestelijke Coördinatie-Commissie voor de drie Noordelijke Provinciën, onder voorzitterschap van den opperrabbijn in het synagogaal ressort Groningen, den heer S. Dasberg. die, naar men Naast opperrabbijn Dasberg weet, ook buitengewoon lid is van de landelijke commissie hebben in de Noordelijke commissie zitting de heeren A. S. Levisson, opperrabbijn in het ressort Friesland en Drente, dr. P. Klein, Groningen (secretaris), J. Cohen, Groningen, J. Velleman, Leeuwarden, B. West, Veendam en H. Kropveld, Assen. De onlangs overleden heer Jac. Velleman was eveneens lid. Buiten de commissie om zijn vertrouwensmannen aangewezen te Delfzijl-Appingedam, Meppel, Hoo-

—

—

zen werden en worden gegeven. Hiervoor houdt de commissie iederen Dinsdagmiddag zitting in het gebouw van de Joodsche gemeente alhier. Zeer veel werk is in Groningen gemaakt van het organiseeren van cursussen. Zoo is er een bloeiende cursus in Joodsche geschiedenis onder leiding van den Opperrabbijn. Verder noemen we den bakkerscursus, den tuinbouwcursus en andere, waarop we fe zijner tijd nog eens hopen terug te komen. Deze laatste behooren trouwens meer tot het werk van de Centrale voor Beroepsopleiding, welke hier onder leiding van den heer J. Cohen voortreffelijken arbeid verricht. De heer Cohen, die immers tevens lid is van de gewestelijke commissie, vormt tusschen Centrale en Commissie den verbindenden schakel. Ook buiten de stad Groningen heeft het cursuswerk de aandacht. In Winschoten staan onder meer geschiedenis, Hebreeuwsch en tuinbouw op het programma; verder worden cursussen gegeven te Assen, Veendam en Stadskanaal. Musici en reizigers Een speciaal probleem vormen hier de Joodsche musici, van wie in het Noorden een groot aantal werkzaam was. Met de oprichting yan een Joodsch orkest, in het centrum van het land, zouden de mv-

VAN WEEK TOT WEEK 18

ml. mv.

VIT :

3. pers. vr. mv.

JVTim*

DJTV]

2. pers. ml. mv.

Vïïy)

IJTVI I v "v;

2- Pers. vr. mv. 1. Pers. mv.

ftPVTFI tiv: "

:pn

3. pers.

t

OT i-t

De infinitief: fiv,")1}

=

"

tiv;

-

nTKJ v:

(om) te zijn.

JUNI

13

VRIJDAG Begin Sjabbat kwart voor negen SJABBAT

19

a

14 pis /i/ïityna 3

15

ZONDAG

21

MAANDAG

22

DINSDAG

17

23

WOENSDAG

|8

24

DONDERDAG

19

16

'

mmmmm

1. |j, tuin. inj;. (hfl) stond, f£, boom. flJKfi (mv. OUKFI)> vtl'&- jpt. oud. 2. Wapii deed rijpen, voortbrengen, pina, (Yr- HpVID). zoet. I T

(mv. D ITP)> kind. (zij) kwamen. -|*7>, vp'.-t:

plukten. -T73N, zij aten. :

T

4.

3.

:

T

-ijo, T

i2J3p, zij : It

3^3X, lente, 'T

5. -ih". T

6. n"l3> (mv. D7TIS) bloem. -tv * t: (mv- D^y). hlad. 8. «jy, tak. g>3% droog, verdord. 8. ijgr, tweede. 9. "flat?,

(Uitdrukkingen en gezegden)

té

"

HÖK3

''

8, Daagsche kleeren

4. Hij heeft een goede reputatie 5. In het oog springen

-

% DipS '

bouwen)

"nXD

■

T

"

bestemming.

appel. 13.

tip1?

p-), slechts.

14.

u^n>

ZÖ gingen,

yp,

zij kochten. Tjp, zij hingen. 15. n3"lil> veel« 16- ni"tf> tr t

"*

jij gaf. y*7, ons (3de nmv.).

vorderingen i Abonné's van dit weekblad kosteloos inleidend advies

r sici uit de Noordelijke provinciën weinig of niet

zijn gebaat.

Tenslotte is de Groningsche Coördinatie-commis-

sie zeer actief geweest op het gebied der huisvesting van Joodsche reizigers. Het schema van Groningen is zelfs als voorbeeld gekozen voor het geheele land! Men heeft hier vragenlijsten rondgestuurd en zoo een aantal adressen gekregen, waar-

uit in voorkomende gevallen kan worden geput. Volledigheidshalve zij meedegedeeld, dat hter ook buiten de commissie om zeer veel sociaal Joodscll werk wordt verricht. Natuurlijk moet de commissie daarin, naar haar voorzitter in een onderhoud, dat wij met hem hadden mededeelde, op den duur ook zijdelings worden betrokken, maar naarmate haar bemoeiingen zich uitbreiden, zal vanzelf een sterker contact tot stand komen met de instanties, welke in deze Joodsch maatschappelijk werk verrichten.

OPTICIEN

UW

CURSUSSEN IN NIEUW HEBREEUWSCH EN E.H.8.0. ALKMAAR. Op initiatief van den heer S. E. Leuw als plaatselijk vertegenwoordiger der Coördinatie-commissie, zijn hier cursussen opgericht in Nieuw Hebreeuwsch en E.H.8.0. Deze cursussen worden geleid respectievelijk door de heeren: drs. J. Mossel van Heiloo en dr. van Gelder uit Bergen. NIETJW LID VAN DEN KERKERAAD

VEENDAM—WILDERVANK. Bij enkele candidaatstelling is gekozen tot lid van den kerkeraad der Israël. Gemeente, alhier, de heer S. H. Polak,

Veendam.

-vno Hebreeuwsche Rubriek nnj/

onder redactie van A. DE JONG

X

Voor beginners

:

-

rutf -tv?t 133 rvn yzT) fiim rv.. "W, ">nK të 3 1 "m'piriö? rn'3iD vn D'JKfln «"tffêi rj;n 'rtfan rutfn_tfi on> -tatapi nin^i nxv. toKi wst ,-i_ts> EMKfin T " ;t : :I« 'T : tt tt : : -ihk on>n nh^ni mst t 3"ox nrs: .rbxn .ran t : ": 'Tl" v "" t It *>x "t "-■ njKnn -iciy 5 nx wn jo\ to Kin jrajf r#

- ■"

t

«uy c^ "mx "'T T V ',»'t

'

De verleden en de toekomende tijd van „zijn"

a^a

Hier volgen nog eenige Nederlandsehe uitdrukkingen waarvan we over drie weken het Hebreeuwsch zullen geven. De redactie ontvangt gaarne van de lezers voorstellen tot vertaling van deze uitdrukkingen of nieuwe uitdrukkingen die voor deze rubriek in aanmerking komen. 6. Op zijn stuk staan. 7. Aan den tand voelen. S. Voetje voor voetje. 9. De daad bij het woord voegen.l,

10. Plaats van

12- niSH' appel. «ijß. pruim. PD"l_)_<{, perzik. 2nn» Johannesbrood "jon, dadel. |jQ"i, granaat-

PËMI'D l 1? XXI D^ÏÜS T T

'

;

met crediteuren, incasseeren van

nS#>

■'T

T

,

zij zagen, aisy, bedroefd. jV>3, letterlijk: zijn geheel;

gebroken. 11. r»ip, zomer. i-)p, (mv. fijis), vrucht.

T

i

—

Behandeling van alle Rechtszaken, regelingen

heelemaal. DÏ_'> kaal. t pX> niet, geen. 7.

Voor gevorderden en vergevorderden.

1, De appel valt niet ver van den boom (zie Ezechiel 16,44) 2. Opbouwende critiek D_D JTJJ31. :' T:(critiek met het doel om

ÜDucfIEDVEP v RECOTSKUIIDICE ADVISEURS Amsterdam-Z. Spreekuur 3 M 5 en volgens afspraak tel. 93042

j Hemonystraat 7

S. MANHEIM Beethovenstraat 57 Van Baerlestraat 48

20 _—

!

Cand. Deurwaarder

1345

vratn i_*i nivzn Einde Sjabbat in Distr. I 11 u. 11 m. Distr. II 11.05 u. Distr. IH 11.01 u. Distr. IV 10.57 u. Distr. V 10.54 u.

geveen, Coevorden, Winschoten, Pekela, Stadska-

naal en Hoogezand. Deze vertrouwensmannen staan eigenlijk meer rechtstreeks in contact met de landelijke commissie, maar dat neemt natuurlijk niet weg, dat ook voeling wordt gehouden met de gewestelijke vertegenwoordiging. Reeds zijn de vertrouwenslieden eenmaal te Groningen samengekomen om een rapport van- opperrabbijn Dasberg aan te hooren en men hoopt deze samenkomsten vaker te kunnen beleggen. De bemoeiingen van de gewestelijke commissie zijn reeds zeer omvangrijk; heel wat lijvige dossiers zijn al gevuld. Laten we de details buiten beschouwing, dan zien we, dat in de eerste plaats veel persoonlijke advie-

|

SIWAN|

Ad. de Vries

Verl.

Toek. tijd

tijd

;rn tt

nnfl t:t .

3. pers. ml. ente 8. pers. vr. enk.

-

ifl»rt TT

(

-]\-p v:"

"-* : "

2- pers. vr. enk.

r^A * :

1- pers. enk,

,-jViX

*

I* l V

tpt I"*

/Dijxn '"

!

;wn n^nn K"7 s TT "1 TIV : *

,/Yhs V. ■«#an j_3 ntfk rojn /D^ïsni onon a^inn /o^ppigx

.ni-is pKi q^jj

jTfin v : *

Tl* T

JV^PI *t

vvn I "'T

dhVti nax . 'TI-

.r:i?n

i»

T

K 3.tfv)

/D^ta'

nasi^j.fje pis o^Kn up /On^ft «"pn

pk /Qnj? iöj;

*7j. jnix ojn T m t naxi n.xnn ry nnx o^tf rein d^sti I " W ï" t 'T :* : T : t"* : V .D'jxn ï£ D'jnï. «tok nKw rup /DUKfI m? nro

o^n

-

"■

■*

HET JOODSCHE WEEKBLAD

Familie-Aankondigingen

jyjÓ op Sjabbos

-p

(21 Juni)

5701

26 Siwon

ribt?,

Barmitswo-f eest

Verloofd:

1422

GIZELA SPIEGEL

'en

MAK GRAJER 13 Juni 1941

Amsterdam,

van onzen jongsten Zoon JOZEF THEODOOR. Receptie: 15—17% uur, Onbe'

kende Gracht 1. 1409 S. HAMMELBURG J. HAMMELBURG—VOS Kaarten worden niet verzonden

■ '■ 18 Siwan 5701 Ontvangdag: Zondag 15 Juni, Van 2-4 uur, Sarphatistr. 103. D*3 Sjabbos "p r*^*ff 3. 26 Siewon 5701, hopen onze Ouders hun ZILVEREN BRTJILOFT Getrouwd: te vieren. SONJA STORK Receptie van 15"—17% uur, en Onbekende Gracht 1. 1416 808 CON, HAMMELBURG Kinderen die, mede namens de wederzijdsche familie, hartelijk danken voor de vele bewijzen van èrVT^TTTT^TTVT^VT^V. ö *** belangstelling, bij hun huwelijk .♦. Donderdag 19 Juni, hoopt ♦> mijn geliefde Oma, ❖ ondervonden. *> v BLITZ— % Amsterdam, Z. Amstellaan 252 ❖ Mevr. Wed. B.SWALUW, 10 Juni 1941. 1429 £ Rustenburgerstr. 58, Am- £ 'a sterdam, haar 75sten Ge- <► te herdenken. ❖ 1)0 1*36 ❖ boortedag nsin van $ Dat zij nog vele jaren ge- V LEON A. HAMBURGER .♦. £ spaard moge blijven. en Haar Kleinzoon, & NELLY SECKBACH FREDDY BLITZ. 2, Zal Ti'^ü plaats hebben op ❖ ❖ Jonker Fransstr. sb. „bondag, x"B7i non 'i $ 'ï Rotterdam. A A************^**^******.*^********^**.*AAAA 29 Juni 1941 des n.m. te 2 uur in de Synagoge Springweg te Utrecht. Met droefheid geven wij Receptie aldaar, 3—5 uur. kennis van het overlijden Toekomstig adres: van onzen geliefden Echtge"Aleidisstraat 67a, Rotterdam. noot, Vader, Broeder, Zwager 1490 en Vriend, den Heer *>e Heer £n Mevr. VREDENM. HÖCHHAUSER, BURG—HIRSCH geven kennis in den ouderdom van 44 jaar. Van de geboorte van een ZOON. Diep betreurd door: 16 Siwan 5701 Amsterdam: ■ Amsterdam, CELINE HOCHHAUSER11 Juni 1941 MORESCO. Onbekende Gracht 3. 1453 SAL. HÖCHHAUSER.

%

f

£1431

******

.

LIBA HÖCHHAUSER.

Dr. M. KÖNIG en B. M. KÖNIG—COHN Seven met vreugde kennis van de voorspoedige geboorte van hun Zoon 1344 AMIEL SCHALMON BARUCH C.1.Z., Jacob Obrechtstr. o;*"Üd. Juni 1941 (10 Siwan 5701)

Geboren: RUBEN IZAK Zoon van J. VAN GELDEREN J. VAN GELDEREN-RUBENS Amsterdam, 16 Siwan 5701.

Tijdelijk

N.I.Z.

st. Anth. Breestraat 34.

1488

lES HÖCHHAUSER. R. HÖCHHAUSER—

WAGENHUIS.

MAXJE HÖCHHAUSER. A. N. CARDOZO. R. N. CARDOZO— HÖCHHAUSER.

M. SCHELLEVIS.

B. SCHELLEVIS— MORESCO. Fam. E. SITTERS. Fam. S, VAN PRAAG.

Baarn:. Fam. A. ABRAM. Amsterdam: Fam. S. BRANDER. Amsterdam, 8 Juni 1941. Rouwbeklag

N. Prinsengracht 14. i

van onzen Zoon SAMUEL °Pl?i n^iff '£j p'^26 Siwan 5701 i(2l Juni) a.s. 1334 ALEX SERLUI E. SERLUI-HAMBURGER Amsterdam, Oosterpark 81. Receptie: Zaterdag 21 en Zonöag 22 Juni, van 3—5 uur.

Tot onze diepe droefheid overleed onze lieve Oom, MARCUS HÖCHHAUSER,

in den leeftijd van 44 jaar. ZUS en MARY BRANDER. Adam, 8 Juni 13 Siwan.

-

Helaas hebben wij het verlies te betreuren van onzen

trouwen Chef, den Heer

MARCUS

rmtn

Kerkelijke

-o

Meerderjarigheid van onzen Zoon

-

BXAUS ALBERT PVtt* °P Schabbath 26 Siwan 5701 A2l Juni 1941). 1400 JOSEF WEISZ ERNA WEISZ—FALK to , **"versurn, Boschdrift 108.

HÖCHHAUSER,

die gedurende vele

jaren zijn

beste krachten aan onze Vennootschap heeft gewijd. Zijn nagedachtenis zal steeds bij ons in aangename herinnering blijven voortbestaan.

Directie: N. V. Confectiefabriek p/h De Groot
1414

Beerengracht 52,

Amsterdam.

Tot onze diepe droefheid, overleed onze beminde Huis1443 vriend, MARCUS HÖCHHAUSER, in den leeftijd van 44 jaar. Zijn heengaan treft ons zwaar. I. GOBES. A. GOBES—KOGEL. ERNI CHARLES. A. WIDMAN. H. WIDMAN—KOGEL. MARY. M. D. FRIÈDMAN. S. FRIÈDMAN—FRANK. MARGARETHA. M. MELSER. R. MELSER— BEESEMER. MIREL. B. MELSER. C. MELSER—SCHNALL. MTREL. 1 Juni 1941. Amsterdam, 13 Siwan 5701.

-

—

-

—

Heden overleed, in den leeftijd van 74 jaar, onze lieve Broer, Zwager en Oom,

BENJAMIN ZEEHANDELAAR. Uit aller naam: S. ZEEHANDELAAR. 6 Juni 1941. Amsterdam, 11 Siwan 5701. Lepelstraat 16 hs. 1466

1

Dankbetuiging Voor alle blijken van belangstelling ter gelegenheid van

onze verloving,

betuigen Wij,

mede namens onze families, uitsluitend langs dezen weg onzen innigsten dank. ESTHER DE HOND,

1465

Grensstraat 19. lES PLOTSKE, Zuider Amstellaan 83.

17 Siewan 5701 (12 Juni 1941).

Voor de vele blijken van be-

langstelling, bij de Barmitswoh yan onzen Zoon KURT ondervonden, zeggen wij uitsluitend langs dezen weg hartelijk dank. Fam. F. SPANIER— 1506 JUNGBLUT. Adam, Euterpestraat 80 hs. De Heer en Mevr. DE LLEMEVAN BLIJDESTIJN betuigen uitsluitend langs dezen weg hun hartelijken dank voor de vele blijken van belangstelling, bij hun huwelijk ondervonden. Amsterdam, 8 Juni 1941. 1404 Lekstraat 120.

Voor de vele blijken van deelneming, ons betoond bij het overlijden van onzen innig geliefden Man, Vader, Behuwden Grootvader, den Heer A. LEVIN, betuigen wij hiermede onzen 1332 oprechten dank. Uit aller naam,

ANNETTE LEVIN-WEINBERG Voor de vele blijken van

VERPLEEGSTERSKLEEDIMG Dokters- en Laboratoriumjassen Alleen goede kwaliteiten

S. COHEN-BRANDON SARPHATISTRAAT 101 -TEL. 52318

I MONSTERBOEKEN

met onze fraaie origineele Drukwerkmodellen, toonen wij U gaarne

belangstelling ondervonden bij Heden overleed te Groningen, na een langdurig lijden, in den ouderdom van 72 jaar, onze lieve Zuster, Behuwdzuster en Tante, 1441

Mevrouw B. DE LEEUW— KOLTHOFF,

voorheen lange jaren Directrice van het Isr. Oude-

Liedenhuis te Arnhem. Uit aller naam, I. KOLTHOFF. Groningen, 9 Juni. Abunnekeholm 12a.

het BARMITZWO-FEEST van 1445 onzen Zoon AARON betuigen wij onzen hartelijken

dank. I. FRENK. B. FRENK—DEN HARTOG. Dordrecht, Cronjéstraat 1rood.

op aanvrage ©

JOACHIMSTHAL'S DRUKKERIJBEDRIJF n.v. JODEN BREESTRAAT 93

AMSTERDAM TELEFOON 31736 41838

—

ADVERTENTIËN

CAUVEREN OPIEERT ALLES!

Heden overleed tot onze diepe droefheid, onze lieve

Man, Vader, Behuwd- en 1342 Grootvader, de Heer

M. B. ITALIANER, in den ouderdom van 77 jaar. Uit aller naam: B. ITALIANER—GOBITS. Den Haag, 7 Juni 1941. Adelheidstraat 63.

Op 45-jarigen leeftijd overleed na smartelijk lijden, onze geliefde Dochter, Zuster, Schoonzuster en Tante, Mej. ROOSJE LIEVENDAG.

—

Wed, M. LIEVENDAG 1340 VAN STRATEN. 's-Gravenhage, 5 Juni 1941. v. Limburg Stirumstraat 32.

Schrijfmachines in huur Reparatie-inrichting

I3ti
VERA BARSTZ

Amsterdam, Utrechtschestr. 36 Telef. 33691. Enschedé, Daalweg 63 Manicure, Pedicure, Massage. 5934. Telef. 1365 Aan huis te ontb. Tei. 93663.

HET BEKENDE RADIO-ENSEMBLE lETTY CANTOR —

146ï is beschikbaar voor alle feestelijkheden Telefoon 9759

HILVERSUM, Bosboom Toussaintlaan 42

Hoed niet weg, wijmalcenhem weer nieuw I

~~~

' «sJgÉfjlL A OUDE MODERN DOELENSTRAAT! /lft ~_T_Wf \\W\M . ygtr kmm—mmmf WAAST HQUE"K&"P

qahstbaat

1390

GALITZIEN J. T 53005 SARPHATISTRAAT 109 - AMSTERDAM Boekhoudingen Inr. en bijh.

ACCOUNTANTSKANT.

M.

.Ej

van

Adviezen

in alle soorten Belastingen

1396

wim Loopun

Het zij mij vergund uitsluitend langs dezen weg mijn oprechten dank te betuigen voor" de talrijke bewijzen van 1371 deelneming ontvangen bij het overlijden van mrjn Echtgenoot,

FOTOGRAAF reportages, Bedrijfsfoto's, 1464 Prof. Dr. L. S. ORNSTEIN. documenten S. ORNSTEIN—MEIJER. Identiteitsfoto's ook aan huis Utrecht, Juni I&4L Den Texstraat 48, Tekst. 828S8 Van Speykstraat 17.

HET JOODSCHE WEEKBLAD

12

JONGE

SPREEKUREN

MASSAGE, HEIL- EN BABYGYMNASTIEK

voor Joodsche Ziekenfondsleden en Minvermogenden

GESINA DENNEBOOM

aan de NOORDÉR AMSTELLAAN 123 Huidziekten: M. A. DE LA PARRA Dinsdag 7-8, Donderdag 4-5, Zaterdag 9-10 Neus-, Oorheelkunde: A. ROOZENDAAL Keel-, Dinsdag 11-11/2

,

Donderdag

Oogheelkunde: S. DE VRIES

-

7/2 8

-

n.m., Vrijdag 11-11 i/i

Tijdens afwezigheid van

RFI /"J3Q PEL OP V^« QZ.'fó/i

10'/2 -ll

-

9/2 10

siek en Jazz. Vechtstraat 87, Tel. 27184. 1420

BESTELDIENST »DR,E v's" Neemt les in Autotechniek en Montage HET VAK DER

-

- AMSTERDAM-Z.

Pijnlijke of vermoeide voeten?

TOEKOMST

Wetenschappelijke voetverzorging en massage I I r f%. |/1Q LCU V. G, W Aft dipl. ned. gen. Rivierenlaan 174 Zuid, Elndp. lijn4, Tel. 24750

UW PIANO DEFECT? ONTSTEMD?

Koninginneweg 60 hs. volgens afspraak. Spreekuur: dagel. van I—2 u.

BELT U

S. VINTURA, Arts

ÖNS

-r-

ONDERZOEK KOSTELOOS

1486

M. A. CITROEN

Dipl. K.N.A.C.. C.C.A.B. & P.B.N.A

TEL. 21606 en 23612 MUSEUM RIJSCHOOL

HIBT 1$ Ult K O 111 St !

Behanaeling dagelijks Ook aan huis te ontbieden Billijke condities

VERHUISD TE DEN HAAG

ONDERWIJZER(ES) PLEIDING 1- en 2-jarige cursus 1479 SPOEDCURSUS (mondeling)

O VO ACT M. J. BROEKHUIJSEN

v/h

Directeur: J. DE JAGER Stadionkade 135, Adam—Zuid,

KLEERKOOPERS PIANOHANDEL

—

AMSTELDIJK 139, AMSTERDAM, TEL. 22344 Tel. 28574. uitsl. voor Joodsche patiënten. ANNO 1907 Spreekuur: van I—2 ,uur, Sw. de Landasstraat 20, Arnhem ———————————————————————————————*———————————————^—mmmmmmmmmmm——\Z Telefoon 22313. 1507

M. Ziekenoppasser Arts

FRED. POLAK Lid Ned. Unie van Accountants

v. Borseienstr. 6a, Tel. 36192, op hetzelfde adres. Ro 11 erd a m. Spreekuren: Part. 13—14 uur. Afdoend verwijderen van geZiekenfondsleden B—9 uur. zichtsharen. Hoogtezon op medisch advies. 1408 PRAKTIJK HERVAT 1500 ZOEKT OF VERHUURT U? Vrouwenarts. Gem. Flats, Kam. m/z pension. Den Haag. Gratis adr. v. orth. en lib. fam. Spreekuur „De Verhuurspecialist", Particul.: Van Neckstraat 32 A. Nunes Cardozo, "so Fondspat.: St. Veerkade 20 Dinsdag en Vrijdag 3—4 Overtoom 114, Telefoon 80402. Heeft U gem. of gest. kamers m. keukengebr.? Geeft ons deze spoedig op. komt a a n h u i s volgens afspraak. Volledige pijnl. voetbehandeling 75 cent KATS, Roerstr. 55, Tel. 95420

Lid Ned. Inst. van Belastingconsulenten

DE HUISPEDICURE

PL, FRANSCHELAAN 7

-

ten voor dè vacantie te huren." Brieven J 323 bur. van dit blad.

prima

BELASTINGCONSULENT

m

Dame met Meisje van 8 jaar, ZOEKT DITO, om samen bui-

TE KOOP AANGEBODEN

J. POLAK,

Dr.LJumpertzLoeb

TEL. 50839 en 94483

Adviezen in alle Vermogensaangiften, Omzetbelast, Loonbelast., enz.

ADVERTEERT IH DIT BLAD

min 13D

Brieven J 334 bur. van dit blad.

TE KOOP Gevr. Soliede huizen voor geldbelegging Aanbiedingen: Adm.-kant. V/h SIMON BROUWER, Parnassusweg 11, Telef. 25762. 1328 Duitsch lib. Isr. Meisje, 21 j.f zoekt VRIENDIN, liefst omg. Zuid. Br. J 298 bur. v. d. blad.

FAMILIE-DRUKWERK zooals geboortekaartjes, verlovingskaartjes, barmitswoh-kaarten, ondertrouw-kaarten en -circulaires, rouwkaarten en -circulaires,

adres voor 'Joodsch Familie-dr tikwerk!

Lesuren overdag.

ACCOUNTANTSKANTOOR

Zr. R. v. CREVELD

HFT —1 n *■ ■ aangewezen

en Accordeonles-

sen, ook Klavarskribo, Klas-

1370

tiënten.

ZOTDER AMSTELLAAN 188, Tel. 29105, bö geen geh. 28776, wordt van af 9- Juni waargenomen voor Joodsche patiënten door 1393

TEL. 52693

LEO DE LA FUENTE geeft Piano-

VLUG-VEILIG-VOORDEELIG

KORTE MEERHUIZENSTRAAT 10

Ir., Arts Dr.S.A KLEIN, I. ZEEHANDELAAR Chirurg. 1470 1452 bl«ft uitsl. voor Joodsche patiënten, naar: SUEZKADE 129. RITMEESTER, Arts Spreekuur S. A. van I—2 uur en pawaarnemer voor Joodsche

De praktijk van S. BLITZ, Arts

§■;

■IHWHHMMMMaMMMMMiMMMM__________MÉMMHMMMMIBMiai

7-71/2

Maandag 9-10, Woensdag 4-5, Vrijdag 4-5 Vrouwenziekten: Dr. H. HEIJMANS'v. AMSTEL Maandag 4
Maandag

PL. FRANSCHELAAN 16

FRANQAISE GEEFT

CONVERSATEELESSEN Brieven J 296 bur. van dit blad,

dankbetuigingen, visitekaartjes, enz., enz. ook met HEBREEUWSCHE TEKSTEN leveren wij in den kortst mogelijken tijd in eerste klas uitvoering tegen billijke prijzen

Correspondentie gevr. door Isr. jong Meisje met alg. ontwikHeer, middelb. leeft., wenscht keld Heer, leeftijd 35—40 jaar. voor afleiding aan huis Brieven J 335 bur/ van dit blad. ONDERRICHT IN LICHTEN HANDENARBEID CONVERSATIE GEZOCHT z.g. sloid. Br. J 311 b. v. d. bl. door lib. Isr. echtpaar te Bussurn, goeden stand, geen bridgers. Leeftijd circa 35 jaar. Br. VRAAGT ENGELSCHE Dame onder J 338 bur. van dit blad. LES door leeraar M.O. Brieven onder J 331 bur. van dit blad. Taleissous in goeden staat te koop gevr. v. R'damsche gedupeerden. Slagter, Essenburgsingel 82, Rotterdam. 1504 teekenen, ontwerpen, borduren. WOLPSTEIN, Lekstr. 74. 1440 Prima Q'HgD te koop aangeboden. Brieven J 339 b. v. d. b.

rEEKENARES GEEFT LESSEN

J POPPELSDORF RUSTHUIS LOUISE

T

135 S Leeraar

VIOOL.

JOACHIMSTHAL'S DRUKKERIJBEDRIJF N.V. JODEN BREESTRAAT 93, AMSTERDAM Telefoon 31736-41838

-

Na zes uur 53097

EN

SAMENSPEL

J. M. Coenenstr. 23 TELEFOON 28007

voor Dames en Heeren liefderijke verzorging in lib. omgeving. Vossiusstraat 37 hs., Telefoon 90275. 1492

HANDELS-INSTITUUT „LABOR" Het eenige Joodsche

.

.

Instituut te Rotterdam „. , „,„ ". , RodinriiscMlaan BB Teleioon 4)979 n

-

t,

Dir. B. VAN DIJK, Leeiaar M.O.

"" "

-

-

TIJPEN STENO TALEN BOEKHOUDEN 1350

handverbeteren

HET JOODSCHE WEEKBLAD

MAK. A, C U N E, N. AMSTELLAAN 103

Gevraagd voor Büthoven in lib. Isr. gezin

HUISHOUDSTER 1483 TELEFOON 9-1-0-0-1 ook Duitsche. Werkster aanKOOPT EN VERKOOPT HUIZEN. ADMTNISTRATTE wezig, kunnende koken. Goed VAN HUIZEN VERSCHAFT EERSTE HYPOTHEEK loon en goede behandeling. TEGEN EEN RENTE VAN 4%, MET BËN PROCENT Spritzer, Sarphatipark Aanm.: Schriftelijk ingediende aanvragen AFSLUIT-PROVISIE. 114, 's avonds tusschen 7 en 8.

—

—

Worden zonder kosten VOORLOOPIG onderzocht.

1406

Li Isr. Rusthuis voor ouden van dagen en hulpbehAmsterdam

Gevraagd net winkelmeisje Heijmans, Van

Woustraat 44. 1486

13

Gevr. een net, flink DIENSTMEISJE voor dag en nacht te Rotterdam, bekend met alle voor de provincie gezocht Ingev. bij Drogisterijen, huis- voorkomende werkzaamheden. houdelijke art. en parfumeriën. Brieven J 292 bur. van dit blad. Uitv. offertes J317 b. v. d. b. Voor directe indiensttreding in Tegen 1 Augustus gevraagd kl. gezin gezocht MEISJE, een VERPLEEGSTER bij een goed kunn. koken en werken. hulpbeh. Heer. Br. J316 bvdb. Hoog loon, intern. A. Löwenstein, N. Amstellaan 19 hs. 14ST

Reiziger

Lib. Isr. Dagmeisje

Mevrouw H. DE WINTER, gevraagd. Br. J 313 b. v. d. bl. Amstellaan 61 1, vraagt voor haar klein gezin, z. k., een DAGMEISJE van 8-5 u. 1458 Gevr. flinke DIENSTBODE v. dag en nacht. Mevr. BLITZ, Corn. Troostplein 7. 1343 Gevraagd per 1 Juli in lib. kl. doktersgezin 1459 1401 Gevr. tegen 15 Juli of later te NET MEISJE, Den Haag een flinke Huishoud- intern. 2e Meisje aanw.. Aanm. LEERMEISJE GEVRAAGD te koop gevraagd van particulieren voor hoogen prijs, door groot leeft. 14 jaar. De Lintenkoning, ster, leeft. 30 a 35 j., bekend tusschen 7 en 8 u. beh. Zondags. met koken. Dienstbode aanwe- MANHEIM, Weteringschans 88 magazijn, directe afrekening. Brieven onder No. J 300 b.v.d.bl. Van Woustraat 55. 1421 zig. Br. J3OB bur. v. d. blad. (Z.). Leidster: gedipl. Verpleegster. Dag- en nacht-

verpleging. Enkele plaatsen disponibel. Brieven J 336 b. v. d. b. Gevraagd een net lib. MEISJE huishouding en winkel. voor koopen en verkoopen Machinerieën voor iedere industrie. Brieven onder vermelding van GOSSELAAR'S Metaalhandel, PI. Doklaan 40, Tel. 55961-51971. salaris enz. aan Mevr. H. Falkenstein, Bergstr. 3, Roermond.

BRILLANTEN EN DIAMANTEN SIERADEN PEPICUBt^---'

.

._

,

iUm tl

U^-^BEHfiNOEIINC

|,|„.,1,1

00H BON HUIS 1363

INKOOP VAN GEHEELE INBOEDELS. W. KON en

—

■E- KAHN, Woninginrichting, Amstelkade 64, Tel. 96673. «»

Gevr. in lib. Isr. gez. v. 2 pers. een MEISJE v. d. en n., v.g.m. g.v. Mevr. Zeldenrust, Toussaintkade 50, Den Haag. 1450

Flink dienstmeisje in klein lib. doktersgezin gevraagd, hulp aanwezig. Den Haag, v. Alkemadelaan 69. "s-4

Gevraagd perfecte NAAISTER Mantels en Japonnen. Mevrouw HIRSCH, Biesboschstraat 66 huis. 1477

voor

In klein lib. gezin flink zelfst. MEISJE ge.r. v. d. of v. dag

Voor

orth. huish. in de omg. v. en nacht. STERNFELD, Weesv. direct gez. Hulp perzijde 65, Tel. 54330. 1481 ta de huish., goed kunn. koken, salaris 35 p. m. Werkster 2 X aanwezig. Br. J 307 b. v. d. bl. aan den handel gevraagd voor ïn kl. lib. Isr. gezin MEISJE klein, goed verkoopbaar artikel £evr., k. k. en werken, v.d.e.n., (geen surrogaat 0.d.) Brieven to. hulp v. werkster. Mevr. G. BMS 99, Adv.-Bur. SLAGTER, s- VAN DAM, Fred. Hendrik- Essenb.singel 82, R'dam. 1505 41, Den Haag. 1446 Gevraagd in kl. lib. gezin NET "evr. voor direct ervaren per- MEISJE voor dag of v. d. en n. soon v. d. huish. (huisvrouw Aanm.: Mevr. NORT, Plant. ontbreekt) bij 3 volw. pers., lib. Middenlaan 5. 1501 *W., uitstekende ref. vereischt. Stevinstr. 179, Scheveningen.

Amsterdam

’

PROV. WEDERVERROOPERS

en

1511

klein orth. gezin te Alkmaar v°or direct gevr. NET MEISJE ?*Wst. kunn. werken en koken. Bt'- met opgave van referenties Kannewasser, Maclaine Jatstraat 9, Alkmaar. 1512

"*

gevr., «ekendh. met Galanteriën etc. ?«*kt tot aanbev. Br. Jac. I. Kets de Vries, Gr. Wegje 121, °en Haag. 1447

hb. gezin gevraagd besch. ""Wgedame, speciaal v. d. zorg 2 schoolg. kinderen en'lichte bh., in- of extern. J. DEN «A.RTOGH Jr., Emmastr. 228, Haag. 1448 t 0

*"*"

bevraagd voor

Scheveningen

juffrouw voor de huishouding ■'"nn. koken, aan-

2e Meisje wezig. Br. no. 1026, Boekh. S. Jacobson, Den Haag. 1449

LEDERWARENFABRIEK Vra»gt

voor direct bekwame

stikster Lepelstraat of aank. stikster "^ en Isr. feestd.

35. Zater-

vrij.

Feta luria, Den Haag Wilhelminastraat 95,

zoekt een 1 e e r 1 ï n g-bediende ter opleiding in het vak. 1113 Gevraagd in goed Joodsch gezin te Rotterdam, v. 2 tot 8 u. n.m., JUFFROUW, die ter vervanging van de huisvrouw de maaltijden kan verzorgen. Br. bij S. VSCHAAP, Rotterdam-C, Walenburgerweg 92 a. 1498 Voor direct gevr. flinke zelfst. WERKSTER v. halve dagen, v.g.g.v. Apotheek DE CASTRO Muiderstraat. 14. 1493 Gevraagd een flink MEISJE voor alle huishoudelijke bezigheden, van goede get. voorzien. Klein gezin. L. v. STRALEN, C. F. Klaarstr. 28, Enschedé. 1133

Flink Dienstmeisje

Dagmeisje gevraagd v. 8%-2, In kl. gezin z. k. te Amsterdam Gevraagd op handelskantoor per 1 Juli, loon ’4.—. 1428 MEISJE gevraagd, geheel zelf- aankomende Jacobsthal, Sloestraat 12. standig kunnende werker» en koken. Brieven J 310 b. v. d. b. bekend m. Fransch en Duitsch, Gevraagd voor direct een flinke liefst voor direct. Uitv. soll. m. aankomende KOK, intern. Mevrouw MENKO vraagt opgave van verlangd salaris, M. NOACH, Kerkstraat 27, EEN MEISJE Zandvoort. 1444 in klein gezin. Michel Angelo- onder J 333 bureau van dit blad straat 108. 1419 HET ISRAËL. OUDE MANNEN- EN Gevraagd voor direct een flink VROUWENHUIS te "S-GRAVENHAGE 1415 MEISJE, lib. Isr., intern, alle roept sollicitanten op voor de betrekking van voork. werkzaamh. kunn. verr., wordt opgenomen als huisgenoote. M. OUDGENOEG, Geroutineerde krachten, event. ook gediplomeerd, genieten de Manufacturen, W e i m e r d, bij voorkeur. Brieven met uitv. inlichtingen, o.a. opg. leeftijd en 1341 referenties, aan den Directeur, Neuhuyskade 94. Delfzijl.

steno-typiste

LINNENJUFFROUW

piiiiiKiiiiiiiiiiniiniiniiiiiiiiiiniiuiiiiiiiuiiiiiuiiiiiiiiiiiiiw

|

| HEBREEUWSCH THEMABOEK 1

Samengesteld door A. de Jong j

jr

Nette meisjes

parfumeriebedrijf. Aanm.: Jac. 1427 v. Lennepstr. 278 (W.). 1411

Bij allen, die Hebreeuwsch studeeren, bestaat er op het oogenblik groote

g behoefte aan leermateriaal in het Nederlandsch. A. DE Jong heeft hierin g voorzien, door een themaboek samen te stellen, waaraan toegevoegd een g woordenlijst en een tabel, die verwijst naar de meest gebruikelijke g grammatica's. j De prijs van dit boek is:

g Ingenaaid g Gecartonneerd | j

’1.85 ’2.10

Voor leden der J.J.F. of bij afname ex., ingen. ’1.40

van minstens 20

Gecartonneerd ’1.65 Uitgegeven in opdracht van den Nederlandschen Zionistenbond en de Joodsche Jeugdfederatie, in samenwerking met Boekhandel A. T. Kleerekoper, door Joachimsthal's Boekhandel, Uitgevers- en Drukkerijbedrijf N.V.

I IWRIETH

Hebreeuwsche lessen, door A. DE JONG

g_

verzameld in een mapje

=

g

jj

g =

§§ g g

g

g

1

g g g g

g De bekende lessen van den leeraar A. de Jong bieden een goede gelegeng heid voor zelfonderricht, privaat- en cursus-onderwijs. Op overzichtelijke g wijze wordt de leerstof behandeld. Door een duidelijke letter en goede §§

|

gevraagd, van B—s, bij Canes, Kromboomsloot 3 1. 1426

15 a 16 jaar, gevraagd voor

j

VERSCHENEN:

typografische verzorging wordt het leeren veraangenaamd. De eerste vijftien lessen kosten evenals de tweede vijftien, die tezamen het eerste deel vormen 1.35.

’

Uitgave: JOACHIMSTHAL'S BOEKHANDEL

|

|

UITGEVERS- EN DRUKKERIJBEDRIJF ,N.V. | ALOM

IN DEN

liiiiiiiiiiwiiiHiiiiiiiiiiiimiiiin"

BOEKHANDEL VERKRIJGBAAR

|

HET JOODSCHE WEEKBLAD

14

Te huur gevraagd te Den Haag omtrek Haagsche Bosch, per 1 Juli, ruime, gestoffeerde ZITeven^zestig, gezond, z.z.g» bij bejaarde SLAAPKAMER z. p., door stugepl. lib., voor lichte huishoudelijke Geezon, Onverschillig Dame of Heer. dente. Brieven Ellen d. bl. bezigheden. Br. J 322 b. v. J 306 Jozef Israëlslaan 44. 1397 Br. onder b.v.d.bl. waar. Gevraagd voor Enschedé een

2e meisje

HuishoudsterkernWeduwe, lib.,

2 Dames zoeken prima Naaister. Br. m. prijsopg. J 321 bdb.

HEER VRAAGT PENSION tot 50. per maand. Brieven J 326 bur. van dit blad.

’

Gevraagd 1 Juli in kl. lib. Isr. gezin, ih kl. flat, v. d. e. n., een flink, beschaafd

—

meisje alleen koken. v.g.g.v., ook bekend

DEN HAAG Gezocht door twee Dames twee m. ongem. kamers m. keuken en 17, Van Aerssenstraat 's-Gra- bergr. Prijs ong. ’25. — per 1437 maand. Br. J 327 bur. venhage, Tel. 550312. v. d. bl. ROTTERDAM Aangeb. voor Heer ruime gem. Juffr. gevr. v. verz. hulpbeh. SCHEVENINGEN. Lib. gez. (5 Kamers, str. w., bad, m. of z. ouden Heer (prov.plaats). Br. pers.) vraagt omg. Waalsdorp pension. ALTER, HeemraadBMS 96, Adv.-Bur. SLAGTER, singel 306 b. 1430 Essenburgsingel 82, R'dam. 1434 PENSION van 26 Juli tot 10 Aug. Br. no. Adv.-Bur. HAAGENS, Cl. In lib. Isr. gez. gr. achterkamer MEISJE, 15—17 jaar, v. licht 387, de Vrieselaan 161, R'dam. 1432 TE HUUR m. vloerbedekking, magazijnwerk gevraagd. Berggebr. van keuken en badkamer. mann, Amsteldijk 157. 1425 Gelegenheid v. gasverwarming. Jong lib. echtpaar zoekt ge1410 meubileerde Zit-Slaapkamer of Volkerakstraat 52 huis. Gevraagd flink net dagmeisje, en m. keukenSlaapkamer ZitV.g.g.v. in lib. gez. Adres: DE in Adam. Br. J 312 bdbl. DKIEBEKGEN VRIES, Arntzeniusweg 50 (O.) gebr., Te huur op eersten stand een 1401 personen wenscht mooie Zitkamer en groote 2Gezin van 5 pers. Slaapk. met badk., met NET MEISJE GEVRAAGD DE VACANTIE IN BOSCHOMGEVING, eventueel gebr. v. keuken. Dicht bij de bij 2 kinderen en voor lichte RIJKE huish. bezigh. Aanm. 9-12 uur ook boerderij, door te brengen. bosschen. Prachtige omgev. en HARTOGSOHN, IJselstraat 37. Brieven' J 315 bur. van dit blad. lommerr. tuin. Br. J 332 bvdbl. 1402

TE HUUR Dame als bij lib.

alleenIsr. inw. voor besch. echtpaar of 2 Dames, 2 ongem. kamers met gebruik van keuken, 25.— p. maand. Mevr. De Jong, Willem Beukelszstraat 24 hs. 1496

’

KENNISMAKING. - Lib. Isr; Heer, 28 j., zoekt contact met charm. besch. Jongedame uit geg. middenstandsmilieu, teneinde zomerdagen prettig door te brengen. Br. J 304 b. v. d. b.

Jongem., 30 j., zoekt kennism.

m. eenv. .alg. ontwikk. Jongedame, liefst m. universit. opl.,

dit echter niet noodzakelijk. Br. Y. V. 1044, RICARDO'S Adv.1503 Bur., Amsterdam. Besch. intell. Dame, lib. Isr., vlotte, aard. versch., van fietstochten houdende, zoekt ken- Lib. Heer, 58 j., zoekt kennism. nismaking met dito Heer, leeft, met dito Dame m. eigen home tot 45 jaar. Br. J 330 b. v. d. b. en kl. inkomsten. Leeft. 50-55 j. Br. no. 388 Adv.Bur. Haagens Cl. de Vrieselaan 161a, R'dam. Voor Dame, 36 j., knappe ver1494 schijning, m. zaak, zoekt le kl. Schadehen Heer met ink. of Meisje, 25 j., wenscht kennism. pos. Br. J 318 bur. van dit bl. met netten Heer, vaste betrekking. Brieven J 297 b*. v. d. bl.

HUWELIJK

Heer, lib. Isr., 30 j., zelfst. pos. Bonthandelaar (Bontwerker), ZOEKT KENNISMAKING met'knappe, beschaafde, sportieve jongedame uit goede fam.

Huwelijk. Voor succesvolle betrouwbare bemiddeling: Bureau „Succes"! Fr. v. Mierisstr. 62, A'dam-Z. Spr.u. 9—12, 7—9. Tel. 97253. 1383

-

Uitsl. serieuze antwoorden met foto, welke geretourneerd wor- Serieuze Huw.-bemiddel. Mevr. den. Diskretie verzekerd, onder Sluyter, L. Nekstr. 55hs, Adam J 329, bureau van dit blad. Oost. Spreekuur v. 2-6 en 7-8.

Sinds 10 jaren bemiddelt MEVR. SEELIG

PENSION SAMAS heeft huwelijken met groot succes in beste kringen. Gevraagd een liberaal Israël. Lib. jong echtpaar zoekt ZITSLAAPKAMER, gemeub., EN Te spreken in Amsterdam-Z. nu: MAASSTRAAT 8 met vrije of gebruik v. keuken. Dinsdags 12—5 uur, Tel. 39018 en volg. afspr. Liefst Zuid, ± ’4O. p. m. m. voll. rit. pension. Tulpstraat In Soestdijk: Mendelssohnlaan 15 alle werkzaamh. 1457 voor Wasch Brieven J 324 bur. v. d. blad. 23, Amsterdam, Tel. 53790.

dienstmeisje

buitenshuis. Mevr. Veüeman, Nieuwstraat 5, Hengelo (O.). 1339

parterre-suite disponibel

—

Drie pers. zoeken

goed RIT.

—

HEERLIJKE, RUSTIGE VACANTIE

mooie boschrijke omgeving, vacantie-verblijf aangeboden in prachtig gelegen v. 1467 Voor direct gevraagd dagen, begin Juli. Br. met huis te BEEKBERGEN (Gld.). v. 8 FLINK DAGMEISJE slaapkamer (str. Rivierenlaan 8 beletage (Zuid) prijsopg. onder J 320 b. v. d. b. Tweepersoons w.) en zit-eetkamer m. gebruik 6 Orth. jongelui zoeken in na- van keuken en grooten tuin, Gevraagd JONGE WERKSTER tuurrijke omg. gel. 1 Schitterende week vac. bij lib. J. familie.bosch 3 d. p. w. le Boerhaavestr. 9 h. d. te brengen, en hei. omgeving van pens.-Br. m.o.z. 1472 5, Koningsweg KAEMPPER,» SLAGTER, BMS 97, Adv.-Bur. 1338 1435 Beekbergen. R'dam. Essenburgsingel 82, 1391 In lib. huishouding flink DAGMEISJE gevraagd. Te huur: MUIDERSTRAAT 9, Kirschmann, Deurloostraat 89. Drie jongens, 16 jaar, zoeken le en 3e étage, 7.50 f en 6.50 voor 8 a 10 dagen, begin Aug., p. bev. 2 kamers en suite, w., familie, PENSION, liefst Gevraagd per 1 Augustus te bij lib. en 1 2 voor-zijkamer, slaapk. Groningen in kl. lib. gez. flink boerenbedrijf. Br. m. prijsopg. keuken. Te bevr. bij den loodKeuken-werkmeisje, Isr., loon Mevr. MEIJERS, Bispincklaan gieter J. POLAK, PI. Kerk1451 30.— p. m. Br. J 303 b.v.d.bl. no. 68, Bloemendaal. 1392 laan 30, Tel. 55797. PENSION,

’

’

ROTTERDAM. Voor oud echt- In gezin van 2 Dames in een 1337 mooi, rustig dorp in Twente, paar wordt mooie bestaat gelegenheid als betalend Logé te worden opgenom. str. water, liefst parterre, men. Ook pension. Brieven met volledig pension gezocht. onder J 305 bur. van dit blad. Br. no. 385, Adv.-Bur. Haagens, Cl. de Vrieselaan 161 a, R'dam. Verzorgd pension in liberale omgeving gedurende de zomerGevraagd voor Dame groote maanden aangeboden voor begestoff. Kamer (eigen meube1455 perkt aantal gasten. len) in ritueel pension te AmIr. M. Cahen, Marggraffstr. 14, sterdam. Br. J 301 bur. v. d. bl. Vught (N.-Br.)

zit-slaapkamer

Biedt zich aan flinke Juffrouw voor huishouding, liefst bij Heer alleen, met alle huish. bez. op de hoogte. Br. onder J 309 bureau van dit blad.

Jong Coupeur

l(Damesconfectie) zoekt werk, Jongedame, lib. Isr., ZOEKT Aangeboden te Rotterdam op onversch. wat. Br. J 319 b.v.d.b. PENSION van 24 Juli—6 Aug. netten stand 1510 Omtr. Arnhem—Nijmegen. Br. TWEE ONGEM.'KAMERS Lib. Isr. Dame, v. g. h., Duit- m. prijsopg. J 337 bur. v. d. bl. bad en telefoon aanwezig. Br. sche, ZOEKT PLAATSING in 389, Adv.-Bur. Gebr. Haagens, de huishouding (besch. milieu), Gevr. d. Dame gr. gest. Kamer Cl. de Vrieselaan 161a, R'dam. niet in provincie Utrecht en m. centr. verw. en w. w., met kuststreek. Br. J 325 b. v. d. bl. gebr. v. keuken, in Duitsch Isr. gez., liefst Zuid. Br. J 328 bdbl. Lib. Isr. Juffrouw zoekt met streng ritueel pension, ombetrekking in huishouding Gevraagd in kl. gez. te SCHE- trek Plantage, riant uitzicht. goed kunnende koken en werVENINGEN (parterre flat) Brieven J 314 bur. van dit blad. ken. Den Haag of omstreken. intern 1502 Brieven J 299 bur. van dit blad. Bij lib. Isr. per 1 Juli groote,

VOOR-ZIJKAMER TE HUUR

Beschaafde Jongedame, 20 j., halfar., doch pos. Joodsch voelend, zoekt 1. betr. v. huish. of kant.werkz., int. Br. J302 bdb.

net meisje (lib.)

leeftijd ± 25 jaar. Loon 35.—. Hulp ruw werk aanwezig. Mevr HARTOGS, Badhuisweg 48, Scheveningen, Tel. 551622.

’

goed gemeub. PARTERRESUITE met serre te huur met voll. pens. Modern comf., centr. verw. Nie. Maesstraat 85 huis, Telefoon 94891. 1489

—

BESTELDIENST

.

uitsl. 1508

IDEAAL

TELEFOON 41380 Bezorging door de gehele stad ZATERDAGS

GESLOTEN

AMSTEL 47, AMSTERDAM-C.

Insfifuut Van Amerongen Bijwerken voor lager, middelbaar en gymnasiaal 126 onderwijs in alle vakken Voor meer lessen per week: speciale condities Inlichtingen schriftelijk:

Albrecht Durerstraat 46' Telefoon 29146 Of 96815

ROTTERDAMMERS! Abonnementen en advertenties voor ditWeekblad kunt U opgeven aan het voor U van *»->. ouds bekende adres

GEBR. HAAGENS a,

161 Tel. 30345 Drukkerij, Kantoorboekhandel, Advertentiebureau Alle art. op Joodsch gebied houden wij in voorraad Cl. de Vrieselaan

■MHHMMMM_____HHBMBBHaMHHIIHMH

HET JOODSCHE WEEKBLAD

— tftttcstipd tt UJtcccht: S. GOTLIEB Belastingzaken

I

Accountant en

Vroeger verbonden aan den Rijks-Accountantsdienst

Accountancy

ROBERT SCHUMANNSTRAAT 17 t

Belastingconsulent

I

-

-

UTRECHT

-

15

Zoekt U een bontmantel? UW EERSTE GANG NAAR MAISON FRANK ONZE PRIJZEN VARIEEREN V.A. f ÏOS.BEDENKT: BONT KOOPEN BETEEKENT VERTROUWEN 1482

"

SARPHATISTRAAT 71

ALLES ONDER LANGDURIGE GARANTIE

TELEF. 20082

WESERMANNenBUSNACH

GEDIPL. BOEKHOUDER

-

—

—

1

TELEFOON 49368 bij

13«

EDGAR's IJSBAR'

HEROPEND:

pUnten

1360

. . door de

JODEN BREESTR. 3

TEL. 49368

Spaar

_

ALTIJD NOG KWALITEIT IJS

__,

*&"

TEL. 49368

Fa. A. H. POLAK

■■

Atelier voor het maken en repareeren van overhemden onder deskundige leiding

ophalen van Ladders

KOUSENHULP ROOMPOTSTRAAT -

13 A'DAM-Z. TEL. 95406 TEL. 95406

Eamb

JODEN BREESTRAAT 49 Wy ontwikkelen uw foto's goed en billijk 13r9 Chemicaliën voor foto-amateurs

... Onzichtbaar

TEL. 55179

-

N. WAGENAAR Stoffeerderij Meubelmakerij Oosterparkstraat 112 Eerste Verhuizingen 1363 Prima refer. Scheldestr. 70 Ruyschstr. 49 Billijk tarief. Amsterdam, Telef. 95226 Eigen Stoffeerderij en Meubelmakerij ook bij het verhuizen Voor prima en voor reparatie. Tevens transport en opslagruimte 10-JARIG SUCCES Gedipl. Manicuurster Ook thuisbehandeling JODEN BREESTRAAT 97 belasten ons met het Telefoon 45411 1478 vakkundig verstellen van

Manicure

CARLA WOLF

IWij

Overhemden ALLE SOORTEN MEUBELEN BEETHOVENSTR. 7b ook geheelenboedels, brandTELEF. 94243 kasten, piano's enz. te koop Heerenmodes 1474 gevraagd. H. SWAAB, 2e Oosterparkstraat 203a-205,

—

JAAP BIJL J. VOORZANGER MARCEL FRENKEL

Bont

i3BB ]35& Telef. 53886. Ook voor is en bhjtt UW ADRES WONING-INRICHTING 'eparatiën. Weteringschans 38. voor het koopen en verkoopen Werkplaats en verkoop: van allerlei nette gebruikte Achterom 88 (b.d. Tunnel) Meubelen, Haarden en Kachels, Telef. 5931, HH.VERSUM. gelegenheid tot het enz. enz. i 367 Levering van meubilair, nieuw geven van Familie-Diners Alléén Gebouw „Diligentia", en 2e hands. Speciaal-inrichting MAKELAAR IN ONROERENDE GOEDEREN 1346 WATERLOOPLEIN 109 voor stoffeeren en repareeren TAXATIES ten huize van ASSURANTIËN 1385 al Uw meubilair. Tevens b/d Amstel Telefoon 4-4-7-8-5 vankoop te gevraagd geheele of gedeeltelijke inboedels PL. MUIDERGRACHT 129, AMSTERDAM-C, TELEF. 53764

Goed en goedkoop.

N. A. HAMBURGER

Intieme

-

RESTAURANT CONTENT

-

UTRECHTSCHESTRAAT 44-TEL 36283 FOTOCOPIEËN BERGEN N.H. Type-, Copieer- en Vertaalwerk

prima referenties Ia afwerking

JE REIGERSHQEK"

Dr. C. H. ROSENTHAL

Mijft DIT SEIZOEN Uw rustig vacantieverbltff. Gelieve tijdig kamers te reserveeren. H. MELKMAN, 1386

BREELAAN

—

79

TEL. 2477

Beëedigd Translatrice,

A'dam-Z., Achillesstraat 72, Tel. 95817. 1359

Te koop gevraagd goede, gebr.

BILTHOVEN MEUBELEN Pension „Felicitas" R.E.O.R. BUYTEKANT Nicolailaan

-

17, Tel. 3560.

GEBROEDERS 1438 Ruyschstraat 70

MOOI AMERSFOORT Volledig pension, prima keuken I. COHEN,

-

Tel. 53793

Besteldienst DAGO -

1442 N. Kerkstraat 9 Telef. 53587 WODELSLAGERIJ „DE HOF" Altijd beschikbaar en voordeelig Hof 6, Amersfoort, Tel. 4459. Aanbevelend D. Goldfeder.

.

ARNHEM nIUIIILÜI

Pension Restaurant GLASER R.E.O.R.

Te1.22427 Heerlijk vacantieverblijf 1.H78

Ril IUU V Lil PIL TUfIVFW I AP 111 UFII ïl T Iv ■wW

PENS- BERTHA BIER R-E.O.R. tel 3179, HASEBROEKL. T, UITST. VERZORGING

PENSION J- MEIJER, STATIONSWEG 32

Mooie kamers II k 111 flrooten tuin

--

- -

Stroomend water Prima keuken Referentiën Koteher

—

HUIZEN-ADMINISTRATIE

EEN GREEP

k

UIT ONZE COLLECTIE!

Buber: Bin Gorion: Bin Gorion: Kohn:

Ich und du linnen f 2.80 Der Bom Judas Jf 6„. „ Die Sagen der Juden .. 6.. Martin Buber (Sein werk und „ seine Zeit) 2.80 Geschichte, prijs Stern: Biblische thans „ slechts 1.20 Böhm: Die Zion. Bewegung, alleen deel I „ * 7.60 Hertz pentateuch alleen deel 111 en V met Duitsche vert. en verklaring per deel „ „3.10 Diverse deeltjes Schocken-Bücherei en Lese-Hefte 3.20 linnen J. H. Kohn: Bibel- und Talmudschatz Bamberger: Raschi's Kommentar zum „ 4.80 Pentateuch Hirsch: Psalmen met Duitsche vert. en „ 3.95 verklaring linnen 6.Torczyner: Die Heilige Schrift dundruk-uitgave „4.10 Diverse uitgaven MISJNAJOTH vanaf

„

-

„ „ „ „

„

„

HOTEL WIJNBERG - ZWOLLE JOACHIMSTHAL'S boekhandel "" -" Prima keuken Billijke tarieven 1497 Op alle kamers stromend water Rustige ligging Speciale tarieven voor weekends Onder toez. van R.E.O.R.

Veemarkt

23

- telefoon 4101

JODEN BREESTRAAT 63

TELEFOON 44340-44740

I

HET JOODSCHE WEEKBLAD

16

«_li_«ill

*

IUN El ,^"^"^" " " BARCHASCH & CO.

N.Z. Voorburgwal 348

Telefoon 31936

1424

Amsterdam-C.

BONTMANTELS TEGEN ZOMERPRIJZEN VOSSEN MARTERS KOLINSKYS

—

REPARATIES

TRANSFORMATIES

BESTELDIENST Vlug Veilig Voordeelig TELEF. 28768, MEERHUIZENSTRAAT shs. TRANSP. DOOR DE GEH. STAD Aanbev. J. v. d. KAR

—HARE* 6 ZAKEN— GRAM.VERSTERKERS

611,

Onderdeelen stofzuigers

nn-

■■ ni>-ri-» GRAM. PLATEN

Kookplaten Electrische kachels

GRAM. CASSETTES pi ppTpionur

SCHEERAPPARATEN

g^***

Desgewenscht ook op gemak, betalingen

Lampekappen Electrische klokken Electr. broodroosters

■■■■PL. 1382

MIDDÉNLAAN

4

MIDDENWEG 1

-

TEL. 51683 ■■■■■■■■^ TEL. 55718

-

—

TELEFOON 6482

-

LEVERING VIA DEN HANDEL

— | Eschkol H.V., Prinsengr. 784-786. Adam. Tel. 49583 |

Costuum keeren f 14. Demi keeren I 'lO.— Costuum persen t 0.50 Pantalon persen f 0.15 Coupons worden ter bewerking aangenomen. Goede stoffen in ruime keuze voorradig. 1373

Machineriën

Kleermakerij NEBIG Ruysdaelstraat 5. Tel. 29535

GEZELLIGHEID in TJw met een boek uit

GROEN'S «■

Goedkoope Leesbibliotheek Weesperstraat 17, Telef. 51962. TJw bibliotheek aan huis Leesgeld r één boek 8 et. p. w. 2 boeken 16 et. p. w. of 14 d. 3 boeken 21 et. p. w. of 14 d.

Reclamefotografie

HAARWERKEN

in alle voltages, met gemont. voetstukje 1 2.47 Demonstratie bij U thuis geheel vrijblijvend VOORDEELIG EN GOED LET OP HET JUISTE ADRES

TAFELBILJART „MONARCH' 1 schitterend huiskamer.

WEESPERSTRAAT 3, TELEF. 53088, ADAM Zendingen boven de 120.

- franco door geh. Nederland

nog steeds in onbeperkte hoeveelheid verkrijgbaar bij Ma L' Sa BLOG* Muiderstraat 6, Tel. 45591 S. HEIJMANS, Rijnstraat 60, Tel. 23300

jfV CT _l\ I #"%^# \-h-f $1\.%3i ■__■ WM TTF I EL H-ftf*'

;

*

Fransche Kapsels-Opvulling,

»

'S

Zelfstandigheid en bestaan met enk. hond. gld. kapitaal. Levering v. geh. installatie en opleiding tot perfectie. Tientallen referenties van eerste Hollandsche firma's. Voor nadere inlichtingen:

N.V. DE KOUSENDOKTER SOEST

"’

10- TOT 50-y. Costuum, Demi en Winterj. Koop alles. DIAS, O.Z. Voorburgwal 246, t/o Stadhuis, Tel. 38690, Adam. 1384

BIUART-MATCH m

1374

Mech. Kousen-Reparatie

-

SWEERINB van der POL

v. oud

Haarwerk. Mevr. Brogholter, TJtrechtscnestr. 111, Tel. 49390

’

Gramofoon-motors m. cassette, versterkers, Pick-Ups, Stofzuigers, Philips Electrische scheerapparaten, verlichtingsartikelen, enz. PHILIPS ZION.JAARTIJO-LAITPJES

vLAIVj

Microfotografie

OP 13 JUNI A.S.

GAAT NIET DOOR

VAN WOUSTR. 148.150 ,439

TELEFOON 24450

HET ADRES voor

Bestel-en Boodschappendienst

FRITS SNOEK

Per baktiets en per auto

ZWANENBURGWAL 37 AMSTERDAM-C. TEL. 49484 Bij geen gehoor 40256

REPARATIE-ATELIER mech. en electr uurwerken

êvan

K. SAMUEL Ged Horlogemaker en Goudsmit

Geulstraat 5 (_.), Tel. 94G96

=H De eenige Joodsche zaak te Rotterdam op het 'S gebied van STOPPAGE, STOOMEN EN VERVEN

I STOPPAGE „UNIC"

E. STR^US

Bilderdiikstraat 149

1,12

Handwerkers Vriendenkring

„DE MANUFACTURENZAAK VAN ZUID'!

1348

—j 1379

voor

Een goed passende | BRI l| moet zijn Alle soorten opnamen I kunnen desgewenscht Opticien van GEOPEND bij U ter plaatse "*»■ ■ gemaakt worden. SARPHATISTRAAT SO, Amsterdam Tel. SOS49

Wetenschappelijke en

IK BEIAAL

P VUfkcck Het- adres

UïUyiolcll

Kunstvoorwerpen Interieurs Mode f o t o's

Verstellen

Egyptische STEEDS HET NIEUWSTE Tweed

woning

Ho RrnnScton UC

Meubelen Schilderijen

Vlechten enz.

FOTO „AVA', LINNAEUSSTRAAT 64, TEL. 55044

-

Architecturen

Electrische^ Belichtingsmeters~^

EOTnf> F W I SmW

Fa. J. ELSENBTJRG, N. Z. Voorburgwal 371—288, Telef. 57689 Adam «69 1475

persoonlijk bezoek °P aanvraag.

Handelswaren Werkmethodes

IN GLASVERPAKKING

van circa 40,100, 200 en 420 gr.

hoek Jasonstraat, bij het Stadion

Offertes of

Industrieproducten

329

AMAZONENSTR. 74,Te1. 29195

HILVERSUM

Document- Reproductie

Fotocopie Fotografie van:

Voor instellingen SOEPPASTA O.R.T. fi""00' verpakking , -upa

1372

A. EMDEN

Fototechnisch Laboratorium K. JORDAN Belastingvrij.in> Een de amusement EIKENLAAN 2

*

Voor Uw Bloemen, Planten en Bruidswerk is het beste adres BLOEMENMAGAZIJN

s

= ~r

1

!£ annexDarnes-enHeerenkle'edïngnaarmaatisvanafheden S._ weder telefonisch te bereiken onder nummer 20959 2>' ROTTERDAM JONKERFRANSSTRAAT Sb

==

m

Tapijten, Gordijnen en Kleedjes

-

DAN zijt gij pas tevree

Als Uwwoning ingericht is door Ie MIDDEIUNDSTRM 76 lid der stichting

-

ROTTERDAM TEL 34076

D' meubelbranche

ADD waai II CC MDlla VAN L.L.E. MEUBELFABRIKANT Reparatiën Stoffeerder

..^^^„^^^^^^^^^^^B,^^^p»»B«««»»«»«a«»*-^aBBBBt^Ba^aBBBBBBBBiaB"»«-airf---^«■^—■«■"^■—^■^—■■"■"^SiBBBBBBW