ICT-Doorbraakproject Big Data
Waarom een doorbraakproject big data? Business is steeds meer datagedreven. Met behulp van big data wordt inzicht verkregen in onderliggende verbanden (o.a. klanttevredenheid, marktontwikkeling, samenwerking) dat leidt tot efficiëntere (bedrijfs)processen en nieuwe intelligente producten & diensten. En dat leidt tot nieuwe werkgelegenheid. Naast deze boost voor innovatie en economie, biedt big data analyse de mogelijkheid om maatschappelijke opgaven slim aan te pakken. We zijn er klaar voor: groeiende rekenkracht, slimme software, infrastructuur is laagdrempelig beschikbaar en er is een kritische massa aan data bereikt. We profiteren hierbij van open data, cloud computing en open source software. Mondiaal zien we dan ook dat nieuwe economische activiteiten en werkgelegenheid zich versneld ontwikkelen in big data/technologiegedreven clusters. Gunstige voorwaarden lijken hoogwaardig onderzoek, ondernemerschap en vaardigheden te zijn. Kan Nederland meekomen door voldoende snel te kunnen leren om big data analyse te kunnen toepassen? We hebben een goede uitgangspositie: hoogwaardige infrastructuur, kennisinfrastructuur, grootschalig internetgebruik en hoge organisatiegraad (PPS) in economisch belangrijke regio’s, zoals rond Amsterdam en Eindhoven. Nederland pakt de kansen van big data echter nog niet (voldoende) op: het percentage onder bedrijven met meer dan 50 werkzame personen is nog maar 6 procent, 7 procent zit in de opstartfase van een Big Data-project en nog eens 6 procent onderzoekt de mogelijkheden voor een Big data-initiatief. Het is een stijgende lijn, maar het is duidelijk nog geen maximale benutting van de mogelijkheden. Bedrijven (met name in het MKB) kunnen ‘data’ nog niet vertalen naar ‘kennis’ en ‘kunde’ en vervolgens naar ‘kassa’. De gewenste doorbraak? Specifieke sectoren (toepassingsgebieden/innovatieve clusters) profileren zich als marktplaatsen/living labs voor nieuwe big data kennis en innovatieve producten, diensten en toepassingen. Zo kunnen andere bedrijven en overheden profiteren van ondernemerschap, excellent onderzoek (eScience) én domeinkennis in sectoren. Als gevolg van dit groeiend gebruik van big data ontstaan nieuwe economische activiteiten in het bedrijfsleven en worden kostenbesparingen in maatschappelijke sectoren (focus op de zorg) gerealiseerd. Daarnaast doet Nederland (weer) mee met de wereldtop op het vlak van ICT (innovatie & ondernemerschap): Nederland staat internationaal op de kaart als big data hub. De big data fabriek, loketten voor kennis, business en overheid, regionale expertise centra en levende communities/samenwerkingsverbanden blijven na afloop van het doorbraakproject bestaan. De partners kennen elkaar en weten elkaar snel te vinden en werken goed samen: een nationaal werkend ecosysteem voor big data toepassingen houdt een aanjaagfunctie. Welke belemmeringen houden deze doorbraak tegen? 1. Gebrek aan kennis en kunde bij bedrijven en overheden (vaardigheden & toegepaste kennis). 2. Geen goede vraagarticulatie. 3. Huidige initiatieven zijn versnipperd, dus geen uitwaaiereffect. 1
4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Technologie en business modellen zijn continu in beweging (moving targets) Te weinig goed geschoold personeel Ondernemers zijn huiverig om data te delen en zo tot big data toepassingen te komen Organisaties zijn nog niet voldoende (in)gericht op data & innovatie Juridisch kader is onduidelijk (eigenaarschap van data en privacy) Onbekendheid met financieringsmogelijkheden Eventuele zorgen van klanten over privacy, doet ondernemers afschrikken Onvoldoende zicht op de mechanismen en dynamiek van opkomende big data communities in het buitenland; weinig leereffect dus.
Wie gaat welke actie ondernemen om deze belemmeringen te doorbreken? Nummering correspondeert met boven benoemde belemmeringen. Het doorbraakproject gaat i.s.m. stakeholders: 1. Kennis & kunde aanbieden: De do’s en donts voor start ups en potentiële gebruikers en aanbieders van big data worden helder gemaakt. Deze informatie wordt aangevuld met o.a. aansprekende voorbeelden, tools, onderzoeken e.d. en deze informatie wordt verspreid via de website bigdatawerkt.nl, bijeenkomsten en een MKB-campagne (actieprojectteam). Ondernemers met een vraag worden middels “de Fabriek” (business incubator) geholpen te komen tot implementatie van big data. Samenwerking met o.a. Almere Data Capital. Het doorbraakproject vervult een wegwijzerfunctie: doorverwijzen & kennisontsluiting ontsluiting via de website, via loketten en het maken van landkaarten (van partijen en initiatieven). Loketten en landkaarten worden verzorgd door partners: o Van grote bedrijven met veel big data ervaring kan worden geleerd over bijv. business modellen. Ook ICT-bedrijven kunnen aansluiten via het bedrijvenplatform van Almere DataCapital; thematische aanpakken en initiatieven (zorg) en bredere themabijeenkomsten en congressen. o Ontsluiten van kennis, onderzoek en contacten in het fundamenteel onderzoek, instrumenten en calls van SURF, STW, NWO, TNO en universiteiten via het eSciencecenter. o Kennis over en contacten met verschillende opleidingsinstituten via Min. OCW. o Kennis over en contacten met verschillende initiatieven bij de overheid via Min. BZK.
2.
3.
4. 5.
Ook gaat de Nationale DenkTank in 2014 een maatschappelijke dialoog starten over de economische kansen van Big Data in het belang van het doorbraakproject. Vraagarticulatie: de vraagkant bij bedrijven en bij overheden naar big data toepassingen faciliteren en aanjagen. Tevens het bewustzijn creëren dat er bij big data projecten vaak in eerste instantie inspiratie gezocht wordt in de datasets zelf, alvorens aan vraagarticulatie gedaan wordt. Bundeling van initiatieven: o.a. door samenwerking tot stand te brengen in drie (later vijf) sectoren (zorg, gaming, agro-food), door vraag & aanbod, (inter)nationaal & regionaal, business & kennis, grote & kleine bedrijven (dienstverlening), bedrijven & overheden & onderwijsinstellingen op elkaar aan te haken. In “de Fabriek” worden de state of the art technologie en business modellen gebruikt. Er zijn al diverse Big Data initiatieven in het onderwijs (Rotterdam, Fontys, Almere, Windesheim, TU/e, Uni Tilburg, VU en UvA). Via het doorbraakproject worden onderwijsinstellingen die data scientists (e.a.) opleiden in kaart gebracht. Er ligt ook een uitdaging voor bedrijven en opleidingsinstituten om samen te werken bij het maken van competentieprofielen, stageplaatsen en het inrichten van regionale expertisecentra. 2
6. De voordelen van het delen van data en het samenvoegen van allerlei verschillende bestanden worden in de communicatie benadrukt. 7. Bedrijven en overheden worden gemotiveerd om de organisatie beter in te richten op de uitdagingen van de bid data toekomst, middels bijeenkomsten, website, campagne en “de Fabriek”. 8. Partners in de doorbraak: het ministerie van BZK en TNO en daarnaast ook het doorbraakproject Open (geo) Data gaan werken aan het verhelderen van het juridisch kader voor big & open data. TNO gaat een handleiding voor eigenaarschap van data en privacy by design (bij profiling) maken. Informatie over (kaders) voor privacy wordt ontsloten via de website www.doorbraakmetbigdata.nl. 9. Min EZ brengt de financieringsmogelijkheden voor (startende) ondernemers in kaart gebracht en gericht gecommuniceerd. Samenwerking wordt aangegaan met venture capitalists, business angels en regionale ontwikkelingsbedrijven. 10. Privacy mag het gebruik van big data en de economische kansen niet in de weg staan, dat vindt ook Neelie Kroes. Ook omdat de meeste data in big data geen persoonlijke informatie is maar anonieme data of objectgerelateerde data (sensoren). Het doorbraakproject heeft niet de ambitie om het privacy-issue en debat even op te lossen, maar het onderwerp krijgt wel aandacht. 11. Leren van technologie gedreven clusters in het buitenland wordt georganiseerd. Maar ook brengt de Innovatie Attaché in Washington DC de mogelijkheden in kaart voor strategische samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven tussen de VS en NL (maart 2014 gereed). Binnen het doorbraakproject zijn twee werkpakketten gedefinieerd: crosssectorale onderwerpen en toepassingsclusters. In werkpakket 1 worden concrete belemmeringen (cross-sectoraal) aangepakt voor startende en MKB-ondernemers via onderzoek, samenwerking en het inrichten van loketten. Partijen krijgen de mogelijkheid om kennis te nemen van de toegevoegde waarde van ondernemen met big data, onder meer via de website en informatiebijeenkomsten en congressen. Kennis wordt gebundeld aangeboden, maar andersom worden ook kennisvragen van (potentiële) big data gebruikers uitgezet naar relevante partijen. In werkpakket 2 worden de vragers naar big data oplossingen geholpen bij het benutten van innovatieve toepassingen middels de big data “Fabriek” en het realiseren van show cases. Dit werkpakket richt zich op het verbinden van sectorale en regionale initiatieven om de mogelijkheden van big data versneld te exploiteren en vraagarticulatie en vraagbundeling tot stand te brengen voor kansrijke toepassingsgebieden/clusters. Om te beginnen wordt de focus gericht op 3 sectoren: - één case die een maatschappelijk belang onderstreept; Life Science & Health - één case die een exportfunctie heeft; Tuinbouw/Agri&Food - één case die het innovatieve en cross-sectorale belang illustreert: Gaming en Nieuwe Media Welke resultaten kunnen verwacht worden?
Een Big Data “Fabriek” helpt bedrijven en overheden om de mogelijkheden en toegevoegde waarde van big data toepassingen te identificeren en te benutten. Specifieke belemmeringen voor het benutten van big data kansen zijn geïdentificeerd en aangepakt, zoals nieuwe samenwerkingsmodellen, standaardisatie, nieuwe vaardigheden en nieuwe kennis). Voor drie tot vijf toepassingsgebieden is de vraag naar big data helder gemaakt en afgestemd op het aanbod van innovatieve big data mogelijkheden (inspirerende show cases uitgevoerd)
3
Samenhang en synergie is gerealiseerd tussen nationale en regionale big data initiatieven om Nederland internationaal te positioneren als big data hub voor bedrijfsmatige toepassingen én Big Data Wetenschap Voor (startende) ondernemers is helder wat de mogelijkheden zijn voor het exploreren van big data marktkansen. En nationaal ecosysteem voor big data toepassingen: ook na afloop van het doorbraakproject weten partijen elkaar te vinden en samen te werken. Bijdrage aan maatschappelijke opgaven, zoals kostenefficiënte en effectieve zorg. Banen (nieuwe producten, nieuwe diensten, onderzoek en opleidingen) Publieke uitvoeringsorganisaties werken slimmer Minimaal 100 (kleine) bedrijven zijn actief betrokken bij het benutten van big data marktkansen (nieuwe bedrijvigheid, werkgelegenheid). Met €200.000.000,- extra omgezet m.b.v. Big Data
Nadere toelichting op “de Fabriek” De Doorbraak zet in samenwerking met partners als Almere Datacapital een ‘business incubator” faciliteit op (werktitel “de Fabriek”) en genereert daar aandacht voor. Onderzocht moet worden of enkele kansrijke initiatieven gesponsord kunnen worden (prijsvraag?), maar in principe financiert de ondernemer dit traject zelf en ligt de uitvoering ervan bij partners (technische faciliteiten, business modelling). 0. 1. 2. 3. 4. 5.
Intake Uitwerking van het idee om met big data aan de slag te gaan Provable concept (idee toetsen op levensvatbaarheid) Proof of Concept Pilots (PoC in beschermde omgeving & voor beperkte groep in productie) Implementatie (oplossing in productie en overdracht naar beheer)
Per gekozen sector (o.a. zorg) wordt eerst een scan gedaan naar kansrijke en opkomende big data initiatieven en wordt een bijeenkomst georganiseerd met de relevante initiatieven en stakeholders om te kunnen bepalen wat de vragen zijn en de mogelijkheden van de fabriek. Toelichting op hoe we de doelgroep (MKB in specifieke sectoren maar ook generiek) gaan bereiken 1. Via partners HLO en andere netwerkpartners 2. www.doorbraakmetbigdata.nl als kennisplatform & doorverwijzende portal 3. Middels de “Fabriek”-faciliteit (eventueel sponsoren van enkele casussen) 4. Bijeenkomsten (bijdragen aan externe events & het zelf organiseren van sessies) 5. Onderzoeksbudget: inventariseren kansrijke bedrijfstakken en die gericht benaderen 6. Aanhaken bij initiatieven in andere doorbraken, met name MKB Doorbraak en Open (geo)Data 7. Communicatie via MKB campagne (Slimmer ondernemen in een minuut) 8. Free publicity (persberichten, opiniestukken e.d.) Hoe wordt de publiek-private samenwerking vormgegeven? Het succes van de doorbraak wordt grotendeels bepaald door een effectieve samenwerking tussen bedrijven (onderling), onderzoeksinstellingen en overheden. De doorbraak is reeds een PPS van relevante actoren en dit netwerk wordt stap voor stap uitgebouwd en versterkt. In bovenstaande worden al concrete voorbeelden genoemd van gezamenlijke activiteiten. Opdrachtgever: Het ministerie van Economische Zaken. Het High Level Overleg (HLO) Digitale Agenda stuurt en denkt mee op strategisch niveau. De verbinding tussen aanjager en HLO verloopt via een ‘sponsor’ binnen het HLO
4
Klankbordgroep big data. De aanjager maakt gebruik van een klankbordgroep met organisaties (privaat en publiek) die big data (willen) toepassen. Deelnemers zijn: Essent, ABN AMRO, Medtronic, Ziggo, ANWB, Achmea, Crystalloids, RWS, Defensie, CBS, Hogeschool van Rotterdam en het eScience Center. Doorbraakteam. Het doorbraakteam voert regie op de uitvoering, legt (bestuurlijke) contacten en borgt de uitvoering van deelprojecten en de communicatiedoelen. Deelnemers: Andarr (aanjager), GoDataDriven (projectmanager), TNO (kennis- en instrumenten van TNO), EZ (ambtelijk secretaris EZ), BZK (ambtelijk secretaris BZK- vraagarticulatie & kennisbehoefte overheid inzichtelijk & schetsen juridisch kader) en ECP (algemeen projectsecretaris), Almere Data Capital (expertise bruikbaar voor de Fabriek) en eScience Center (toegepaste kennis).
5
