Hout en bouw en schilderwerken Leerlijnen in hout en bouw en schilderwerk Drie definities “Een leerlijn is een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden, leidend naar een einddoel.” “Methode om samenhang en opbouw te bereiken in een competentiegericht curriculum.” “Leerlijnen zijn concretiseringen van leerplannen.” De leerlijnen in de 1ste – 2de – 3de graad 1ste graad: initiatie Hoofddoelstelling in de eerste graad is dat leerlingen kennis maken met verschillende toepassingsgebieden of beroepenvelden. Zij kunnen op deze manier voor het eerst ervaren wat het betekent om met verschillende materialen en gereedschappen te werken. Zij leren tevens ook verschillende werkmethoden kennen. Zij ontdekken hierbij eventueel talenten en interesse voor een of ander vak, door het realiseren van leuke werkstukken, met het doel een verantwoorde studiekeuze te maken. 2de graad: basisopleiding In de 2de graad ligt de klemtoon op de basisopleiding. Belangrijk, want hier worden de fundamenten voor het verder vervolg van de opleiding gelegd. In het 1ste jaar van de 2de graad, vaak vertrekkend vanuit eenvoudige manuele handelingen en projecten, met daaraan de theoretische inhouden gekoppeld. Projecten worden zo gekozen dat de nieuwe leerstof stap voor stap wordt aangeboden.
Hout: zagen, hanteren van de beitel, hanteren van afschrijfgereedschap … de basis-bewerkingsvolgorde: tekening, houtlijst, uitsmetten, zagen, schaven … de gebruikte materialen, gereedschappen en machines. Bouw: hanteren van het truweel, maken van het mortelbroodje, manipuleren en richten van de stenen … de basis-bewerkingsvolgorde, uitzetten van de bouwlijn, lagenmaat, verbanden … Schilderwerk: recht afzetten, gebogen lijnen afzetten, strak invullen van vlakken, schuren en plamuren … de basisbewerkingen, primaire kleuren, complementaire kleuren, gradaties in kleuren, kleursystemen, twee- drieen vierklanken …
In het 2de jaar van de 2de graad wordt verder gewerkt aan de basisopleiding. De belangrijke principes van het vak worden toegepast in grotere realistische projecten. Binnen de meer complexe projecten komen meerdere nieuwe leerstofelementen voor. 1
Hout: leerlingen leren basis houtbewerkingmachines instellen en veilig gebruiken. De manuele handelingen worden vervangen door machinale bewerkingen. De werkstukken bevatten basiselementen uit meubel of schrijnwerk.
Bouw: de projecten bestaan dikwijls uit gevelfragmenten waarin een raamopening, dorpel, rollaag … voorkomen. De maatvoering voor de opbouw van het gevelfragment stemt overeen met situaties uit de realiteit.
Schilderwerk: kleine projecten op kisten, stoelen … uit het 1ste jaar, maken plaats voor grotere projecten op deuren, muren, plafonds …
Het is duidelijk dat de vakgroep duidelijke afspraken maakt, wie wat in de les zal behandelen en wanneer. Voor het starten met een nieuw project is het dus noodzakelijk scherp te stellen welke doelen je wil bereiken. Meestal zijn verscheidene leraren hierbij betrokken. Zij moeten vooraf afspreken welke evaluatiecriteria en vakterminologie zij zullen gebruiken. Een gemeenschappelijk jaarvorderingsplan en het projectdossier kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. 3de graad: uitdieping De 3de graad bouwt verder op wat leerlingen verworven hebben in de 2de graad. Vrij algemeen, ruim zonder op te splitsen naar een specifiek beroepsprofiel zoals bv. schrijnwerker of meubelmaker, schilder of behanger, plaatster van vloerbekleding. Basiselementen uit de 2de graad worden toegepast binnen een groter kader. De opdrachten zijn uitgebreider, complexer, met gebruik van complexere machines. Projecten zijn realistisch of worden soms via werkplekleren gerealiseerd. 7de jaar: specialisatie Het 7de jaar is gericht naar een specifiek gedeelte van de richting. Bijzonder schrijnwerk, interieur, renovatie bouw, restauratie decoratie … hout- of bouwconstructie en planningstechnieken. Leerlingen krijgen les over een beperkt aantal specifieke technieken van het vak. Belangrijke meerwaarde kan de link zijn naar aannemersvaardigheden. (Zie Didactische en Pedagogische berichten 2007-2008, Ondernemen in de klas, centen in plaats van procenten?)
2
Leerlijnen in de bouwafdeling 2de graad bouw
3de graad ruwbouw
7de jaar renovatie
Onder begeleiding leert de jongere opdrachtelementen van eenvoudige uitvoeringen (basis bouwconstructies of constructieonderdelen) ontleden en oordeelkundig realiseren.
Onder begeleiding leert de jongere opdrachtelementen van volwaardige uitvoeringen (ruwbouwprojecten) ontleden en oordeelkundig realiseren.
Hij/zij leert fragmenten van realisaties voorbereiden (uitmeten, tekenen, uitvoeringstekeningen lezen, werkmethode …). Hij/zij maakt op een praktische manier kennis met de eigenschappen en de mogelijkheden van de materialen waaruit de constructies zijn gemaakt.
Hij/zij leert fragmenten voorbereiden (opmeten, schetsen, tekenen, werkmethode …).
Onder begeleiding leert de jongere opdrachtelementen van renovatiegerichte bouwuitvoeringen (isoleren, verbouwingen, afwerkingen, gevelrenovaties, aanpassingen aan de huidige eisen …) ontleden, oordeelkundig realiseren en afwerken. Hij/zij leert fragmenten van de renovatie voorbereiden (opmeten, schetsen, tekenen, werkmethode …).
Hij/zij leert zijn werkomgeving veilig organiseren. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij. In de tweede graad Bouw wordt de totale persoonlijkheid gevormd. Beroepsgerichte context: onder begeleiding, realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) verwerven, binnen een duidelijk omschreven opdracht en volgens een gepaste methode.
3
Hij/zij maakt op een praktische manier kennis met de technieken, de eigenschappen en de mogelijkheden van de materialen waaruit de bouwconstructies zijn gemaakt. De ervaringen op de werkvloer (via stage) sluiten aan bij de opleiding en vormen een belangrijke component. Hij/zij leert zijn/haar werkomgeving veilig organiseren. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij. De derde graad Ruwbouw is vooral georiënteerd op het uitvoeringsgericht handelen. Beroepsgerichte context: begeleid zelfstandig, realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) verwerven, binnen een duidelijk omschreven opdracht en volgens een gepaste methode.
Hij/zij maakt op een praktische manier kennis met de eigenschappen en de mogelijkheden van de materialen waaruit renovaties zijn geconstrueerd. De ervaringen op de werkvloer (via stage) sluiten aan bij de opleiding en vormen een belangrijke component. Hij/zij leert zijn/haar werkomgeving veilig organiseren. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij. Het derde leerjaar van de derde graad Renovatie bouw is vooral georiënteerd op het uitvoeringsgericht handelen. Beroepsgerichte context: begeleid zelfstandig, realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) verwerven en bouwtechnische probleemsituaties op lossen en/of te voorkomen.
Leerlijnen in schilderwerk en decoratie 2de graad schilderwerk
3de graad schilderwerk
7de jaar restauratie decoratie
Onder begeleiding leert de jongere opdrachtelementen van eenvoudige schilder- en decoratie-uitvoeringen ontleden, oordeelkundig voorbereiden, realiseren en afwerken.
Onder begeleiding leert de jongere opdrachtelementen van volwaardige schilder- en decoratie-uitvoeringen (schilder- en decoratietoepassingen van interieurs of exterieurs, wand- en vloerbekleding) ontleden, oordeelkundig voorbereiden, realiseren, beschermen, verfraaien en afwerken.
Hij/zij leert de werken (opmeten, schetsen, tekenen, methoden, samenstelling verf, voorbehandelen …) voorbereiden.
Hij/zij leert de werken (opmeten, schetsen, tekenen, technieken, methoden, samenstelling verf, voorbehandelen, behang, motieven, designaccenten …) voorbereiden.
Hij/zij maakt op een praktische manier kennis met de eigenschappen en de mogelijkheden van de materialen en producten.
Hij/zij maakt op een praktische manier kennis met de eigenschappen en de mogelijkheden van de materialen en producten, door het toepassen van diverse technieken. De ervaringen op de werkvloer (via stage) sluiten aan bij de opleiding en vormen een belangrijke component. Hij/zij leert zijn/haarwerkomgeving veilig organiseren. Creativiteit en esthetisch benaderen van uitvoeringen vullen elkaar aan. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en
Onder begeleiding leert de jongere opdrachtelementen van decoratief schilderwerk en restauraties (fileren, decoreren, verouderingstechnieken, decoratief schilderen van hout en marmer, restauratie doekschildering, ornamentrestauratie, wandgarnering, meubelrenovatie, vergulden, verzilveren, bronzeren, gevelrenovatie en –reiniging …) ontleden, oordeelkundig voorbereiden, realiseren, beschermen, verfraaien en afwerken. Hij/zij leert de werken bij decoraties en de restauraties (opmeten, schetsen, tekenen, technieken, methoden, verfsamenstellingen, voorbehandelen, stijl- en designaccenten, heraldiek, meubel-, kleur- en ornamentstudie …) voorbereiden. Hij/zij maakt op een praktische manier kennis met de eigenschappen en de mogelijkheden van de decoratie- en restauratieproducten.
Hij/zij leert zijn/haar werkomgeving veilig organiseren. In de tweede graad schilderen en decoratie wordt de totale persoonlijkheid gevormd. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en
4
De ervaringen op de werkvloer (via stage) sluiten aan bij de opleiding en vormen een belangrijke component. Hij/zij leert zijn/haar werkomgeving veilig organiseren. Creativiteit en esthetisch benaderen van uitvoeringen vullen elkaar aan. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en
zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij.
zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij. De derde graad schilderwerk en decoratie is vooral georiënteerd op het uitvoeringsgericht handelen.
Beroepsgerichte context: onder begeleiding, realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) verwerven, binnen een duidelijk omschreven opdracht en volgens een gepaste methode.
Beroepsgerichte context: begeleid zelfstandig, realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) verwerven, binnen een duidelijk omschreven opdracht en volgens een gepaste methode.
zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij. Het derde leerjaar van de derde graad decoratie en restauratie schilderwerk is voornamelijk georiënteerd op het uitvoeringsgericht handelen. Beroepsgerichte context: situeert zich om begeleid zelfstandig, realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) verwerven, binnen een duidelijk omschreven opdracht en volgens gepaste gespecialiseerde methoden.
Leerlijnen in de houttechnieken 2de graad houttechnieken
3de graad houttechnieken
Se-n-Se houtconstructie en planningtechnieken
De jongere analyseert opdrachtelementen van een eenvoudige uitvoering (klein meubilair, basistoepassingen van schrijnwerk, creaties in hout …).
De jongere analyseert volwaardige uitvoeringen.
Eenvoudige uitvoeringen kan hij/zij oordeelkundig realiseren en afwerken.
Hij/zij kan uitvoeringen oordeelkundig realiseren en afwerken.
Hij/zij organiseert componenten van het productieproces (opmeten, schetsen, tekenen, CAD, werkmethode opstellen, ICT-gebruik …).
Tijdens het organiseren worden de fases van het productieproces voorbereid (vormgeven, bedrijfseconomisch plannen, CAD/CAM/CNC).
Hij/zij leert basismachines instellen en bedienen.
Door wetenschappelijk en technisch onderzoek leert hij/zij de mogelijkheden van materialen en
De jongere leert houtconstructie- en planningstechnieken ontleden en toepassen. Hij/zij leert het productieproces voorbereiden (situatieschetsen, tekenen, CAD/CAM/CNC/CIM). Hij/zij lijnt het realisatieproces uit met behulp van planningstechnieken die gebruikt worden in bedrijven. Hij/zij wordt geconfronteerd met bedrijfseconomische en bedrijfstechnische facetten (marktonderzoek, financiering, reclame, productie- en verkoopsmethoden, bedrijfsbeheer, sociale wetgeving …). Observatie- en werkstages in een studie- of planningsbureau in een bedrijf, vormen een
5
Aan de hand van eenvoudige proefondervindelijke tests, stelt hi/zijj vast welke mogelijkheden materialen en constructies hebben. Hij/zij leert begrijpen en inzien waarom houtconstructies, volgens welbepaalde methoden, ontwikkeld zijn. Hij/zij leert zijn werkomgeving veilig organiseren.
Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, rapporteert hij/zij zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij de vaststellingen bij. In de tweede graad houttechnieken wordt de totale persoonlijkheid gevormd.
De beroepsgerichte context situeert zich in het zelfstandig verwerven van organisatie- en realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden) binnen een omschreven opdracht.
6
houtconstructies kennen en begrijpen. (vergelijkende studies van stijl en vormgeving, uitvoerings- en afwerkingsvarianten, kenmerken van de materialen, studie van de stabiliteit …) Hij/zij kiest de materialen verantwoord en past de technieken vakkundig toe.
belangrijk aspect.
Hij/zij stelt de machines voor houtbewerking in en bedient ze. Hij/zij leert zijn werkomgeving veilig organiseren. De ervaringen om leiding te geven op de werkvloer (via stage) sluiten aan bij de opleiding en vormen een belangrijke component. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, rapporteert hij/zij zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij de vaststellingen bij. In de derde graad houttechnieken gaat het vooral om het procesmatig denken en handelen bij het realiseren van houtconstructies, dit zowel conceptueel, voorbereidend als uitvoeringsgericht. De beroepsgerichte context situeert zich in het zelfstandig verwerven van organisatie-, onderzoeken realisatiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden), binnen een omschreven opdracht.
Hij/zij leert werkomgevingen veilig organiseren.
Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij bij. Het derde leerjaar van de derde graad houtconstructie- en planningstechnieken is voornamelijk georiënteerd op inzichtelijk procesmatig ondernemen. De beroepsgerichte context situeert zich in het zelfstandig verwerven van productiegerichte competenties (kennis, vaardigheden, attituden).
Leerlijnen in bouw- en houtkunde 2de graad bouw- en houtkunde
3de graad bouw- en houtkunde
Deze studierichting schenkt veel aandacht aan wetenschappelijk onderbouwde theoretisch-technische vakken.
In de wetenschappelijk onderbouwde theoretisch-technische vakken staat het probleemoplossend denken centraal in functie van te realiseren bouw- en houtconstructies.
Het probleemoplossend leren denken en handelen, voornamelijk in functie van te realiseren bouw- en houtconstructies staat centraal in deze opleiding. De klemtoon ligt eerder op het vlak van conceptuele inzichten (ontwerpen en organiseren) dan op het vlak van het praktisch realiseren (uitvoeren).
Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluaties, rapporteert hij/zij zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij de vaststellingen bij. De algemene vorming (talen, wiskunde, wetenschappen …) krijgt ruime aandacht zodat doorstroming naar het hoger onderwijs haalbaar is en heroriëntering naar andere studierichtingen in de derde graad mogelijk blijft. In de tweede graad bouw- en houtkunde wordt de totale persoonlijkheid gevormd.
De klemtoon ligt vooral op het vlak van conceptuele inzichten en op het uitvoeringsgericht plannen, organiseren en uitwerken van varianten. Er wordt daarenboven ruime aandacht besteed aan het bestuderen van praktische uitvoeringen (bouw- en houtrealisaties, veilig organiseren van de werkomgeving …). Bouwwetgeving, stabiliteitstudie, topografie en weg- en waterbouwkundige aspecten worden gelinkt met de praktijk. Door het toepassen van kwaliteitscontroles en zelfevaluatie, leert hij/zij uit zijn/haar bevindingen en stuurt hij/zij bij.
In de derde graad bouw- en houtkunde krijgen de leerlingen enerzijds een brede algemene vorming en anderzijds een specifieke theoretisch-technische vorming in een bouwkundige context.
De context van deze studierichting beoogt enerzijds het zelfstandig verwerven van theoretisch-technische competenties (kennis, vaardigheden, attituden) eigen aan de sectoren bouw en hout en anderzijds een brede algemene vorming.
Het valt op dat een aantal elementen uit de leerlijnen, zowel in de 2de graad, de 3de graad en het 7de jaar, telkens opnieuw voorkomen. Zowel in bso en tso komen elementen als veiligheid en kwaliteitszorg als rode draad terug. Anderzijds is er een duidelijk onderscheid te vinden tussen de leerlijnen van bso 7
en tso. Waar in bso de vorming voornamelijk gericht is op uitvoeringsgericht handelen, ligt in tso de klemtoon op procesmatig denken. Bouw- en houtkunde is gericht op onderzoek en conceptueel denken.
Stef Grimonprez
Basiscursus 3D-CAD tekenen Doelgroep: leraren elektriciteit - elektronica, hout en bouw, techniek en mechanica uit de eerste graad en uit de tweede en derde graad bso-tso Docent: Didier Alleman en Jo Desutter Datum en uur: woensdag 24 november 2010 van 09.00 u. tot 16.00 u. Plaats: DPB-centrum d'Abdij, Baron Ruzettelaan 435, 8310 Assebroek (Brugge) Inschrijfprijs: € 45 (onder voorbehoud van subsidies door REN-Vlaanderen) Cursuscode: R11/053/A
Basiscursus pneumatica Doelgroep: leraren techniek, mechanica, hout en bouw, industriële wetenschappen, elektriciteit Docent: Wim Debyser en Heidi Robesyn Datum en uur: woensdag 19 januari 2011 van 09.00 u. tot 16.00 u. Plaats: Vrij Technisch Instituut Veurne, Ieperse Steenweg 90, 8630 Veurne Inschrijfprijs: € 125 Cursuscode: S11/026/A
8
