Hof de Vriendschap Oordeel deelnemers en bewoners
Inhoud: 1. Conclusies 2. Oordeel over communicatie 3. Hoe ging de samenwerking? 4. Oordeel over verloop en resultaat 5. Oordeel over nieuwe participatie werkwijze 6. Plus- en leerpunten
Hof de Vriendschap in de Binnenstad bestaat uit 52 woningen die alleen via een smalle ingang vanuit de Toulonselaan te bereiken is. Tot 2009 was de openbare ruimte in de Hof particulier eigendom, waar lange tijd weinig tot geen onderhoud aan is gepleegd. De gemeente die daarna eigenaar van de openbare ruimte werd, heeft in mei 2011 het initiatief genomen om een start te maken met herbestrating en belegde een bewonersavond. Tijdens deze avond is door bewoners het initiatief genomen om zelf een ontwerp te gaan maken waarin herbestrating, de aanleg van parkeerplaatsen en groen gecombineerd zijn. Half 2012 vroeg het Onderzoekcentrum Drechtsteden in opdracht van de gemeente Dordrecht aan twee initiatiefnemers en de bewoners naar hun oordeel over het project. Het verslag van het onderzoek is te lezen in deze factsheet.
1
Conclusies
Communicatie • De deelnemers zijn redelijk tevreden over de communicatie. Het zou wel efficienter zijn wanneer de gemeente vooraf meer randvoorwaarden zou aangeven qua budget en inrichting, waaronder de plaats van kabels en leidingen die een belemmering vormen voor bomenaanplant. • Diverse bewoners vinden dat de informatie in brieven en tussentijds beter kan. Ook zijn nogal wat bewoners niet tevreden over de gebruikte plattegrond van het ontwerp. Samenwerking • De deelnemers geven aan dat de samenwerking met en ondersteuning vanuit de gemeente goed verliep. • Een kwart van de bewoners is van mening dat men er niet in geslaagd is om de inbreng van alle deelnemers zorgvuldig mee te wegen in het besluit. Verloop en resultaat • De deelnemers zijn tevreden over het resultaat van het project: de straat is weer mooi heringericht met daarin ook aan één kant enkele bomen. • Het merendeel van de bewoners is ook tevreden over het verloop en het resultaat van het project. Men voelt zich serieus genomen. Wel duurde het traject volgens zes op de tien lang. Doorlooptijd –van indienen tot en met realisatie- is een aandachtspunt.
De nieuwe participatie werkwijze wordt goed beoordeeld. Het vraagt veel van de actieve deelnemers. Niet alle bewoners zijn tevreden. Vooral over de communicatie vanuit de gemeente.
Nieuwe participatie werkwijze • De nieuwe vorm van participatie heeft voordelen, maar kost erg veel tijd en energie van degenen die actief zijn. Het is bovendien complex (ondoenlijk) om tot een unaniem ontwerp te komen. En actieve bewoners worden hier dan over aangesproken (en mogelijk ook over andere zaken waar ze geen invloed op hebben). • De meerderheid van de bewoners beoordeelt deze nieuwe participatievorm met een voldoende (met een gemiddeld rapportcijfer van 6,9), maar in de praktijk is de communicatie vanuit de gemeente tekortgeschoten (rapportcijfer van gemiddeld 5,5. Plus- en leerpunten • Deelnemers en bewoners vinden dat de gevolgde participatie werkwijze voordelen heeft. Bewoners kennen hun eigen straat het beste en weten wat werkt en wat niet. • Er zijn twee aandachtspunten: Ten eerste kan in alle fasen wat mis gaan. Dit kan wel gecorrigeerd en opgelost worden, maar de ervaring kan niet worden weggepoetst. • Ten tweede moet vooraf helder worden gemaakt tot waar de verantwoordelijkheid van actieve bewoners strekt. De gemeente kan niet alle verantwoordelijkheid afschuiven op actieve bewoners, maar behoudt een eigen verantwoordelijkheid en moet hierin ook helder communiceren. Daarmee kan onenigheid tussen bewoners onderling worden voorkomen.
2
Oordeel over communicatie
Deelnemers De deelnemers beoordelen de informatie-uitwisseling als redelijk. In het begin had de gemeente duidelijker moeten aangeven wat het budget per onderwerp (herbestrating, parkeerplaatsen en groen) was. Ook bleek in een laat stadium dat kabels en leidingen een bomenaanplant aan één zijde belemmerden. Daardoor werden hoge verwachtingen bij bewoners over de vrijheid van inrichting gewekt, waar men later op terug moest komen. Je kunt niet verwachten dat bewoners van alle randvoorwaarden en mogelijkheden op de hoogte zijn. Tabel 1
Methode en deelname aan het onderzoek: 2 deelnemers deden mee aan groepsgesprek en hebben daarbij de vragenlijst ingevuld. Via een brief zijn 52 bewoners benaderd. 12 bewoners (23%) hebben de vragenlijst ingevuld
Beoordeling communicatie over het project (deelnemers) goed voldoende
taakverdeling en tijdspad duidelijk ontvangen informatie op de hoogte gehouden van voortgang
onvoldoende/slecht
1
1
1
1
2
Bewoners Tweederde van de bewoners hebben de bewonersavond bijgewoond waarin enkele bewoners het initiatief namen om zelf een ontwerp te gaan maken voor herbestrating. Sommige bewoners zijn niet tevreden over deze avond en het vervolg. Zij konden niet vanwege vakantietijd of andere verplichtingen. Ongeveer eenzesde van de bewoners vindt dat de tussentijdse informatie over de stand van zaken van het project beter kan. En is ontevreden over de informatie over het project in de brieven aan bewoners. Tabel 2
Beoordeling communicatie over het project (bewoners) goed voldoende op de hoogte gehouden van stand van zaken 6 4 informatie over het project in brieven
3
onvoldoende/slecht 2
6
3
De gebruikte plattegrond van het ontwerp wordt door 42% als onvoldoende tot slecht beoordeeld. Dat hangt mogelijk ook samen met de inhoud van het voorgestelde plan.
3
Hoe ging de samenwerking?
Deelnemers De twee deelnemers geven aan dat de samenwerking met en ondersteuning vanuit de gemeente goed verliep. Met name in vergelijking met de decennia daarvoor, waarin alles zeer traag verliep. De samenwerking met andere actieve bewoners is goed gegaan, maar contacten met andere bewoners bleken soms moeizaam omdat men vasthield aan een eigen voorkeur. Het kost ook aanzienlijk meer tijd dan vooraf verwacht. Uiteindelijk heeft ruim een kwart van de bewoners actief meegedacht en meegewerkt aan het ontwerp. De bewoners hebben bijvoorbeeld zelf het plan opgesteld, uitgetekend, gekopieerd en verspreid. Tabel 3 Beoordeling samenwerking binnen het project Onderwerp goed
voldoende
samenwerking met organisaties en gemeente samenwerking met andere bewoners
onvoldoende/slecht
2 2
Bewoners Ongeveer de helft van de bewoners vindt dat de gemeente erin geslaagd is om verschillende groepen bewoners te betrekken bij de herbestrating van Hof de Vriendschap. Een kwart van de bewoners is van mening dat men er niet in geslaagd is om de inbreng van alle deelnemers zorgvuldig mee te wegen in het besluit. Tabel 5
Beoordeling samenwerking binnen het project (helemaal) onderwerp neutraal mee eens
gemeente is erin geslaagd verschillende groepen bewoners te betrekken inbreng van deelnemers is zorgvuldig meegewogen
(helemaal) niet mee eens
45%
36%
18%
58%
17%
25%
geen antwoord
4
Oordeel over verloop en resultaat
Deelnemers De deelnemers zijn tevreden over het resultaat: de straat is eindelijk weer mooi heringericht met daarin ook aan één kant enkele bomen. Het door bewoners gekozen en nu gerealiseerde plan heeft meer kwaliteit dan als bewoners geen inbreng geleverd zouden hebben.
Figuur 1 Stellingen over verloop en resultaat project (deelnemers)
o pdracht pro ject is duidelijk
1
1
vo el me serieus geno men
2
tevreden o ver besluit
2
Vóór de herbestrating (2009) 0
2
(helemaal) mee eens
neutraal
(helemaal) NIET mee eens
geen antwoo rd
Bewoners De meerderheid van de bewoners is tevreden over het verloop en het resultaat van het project. Men voelt zich serieus genomen. Wel duurde het traject –van voorstel tot realisatie- langer dan nodig was, volgens 58%. En was het voor eenderde bij de start niet duidelijk wat de herbestrating in zou houden (bijvoorbeeld omdat men vanwege vakantie niet bij de eerste bijeenkomst kon zijn). Figuur 2 Stellingen over verloop project (bewoners)
opdracht project is duidelijk
6
2
vo el me serieus geno men
7
tevreden over besluit
7
0 (helemaal) mee eens
5
2
3
6
2
2
1
4 neutraal
4
8
(helemaal) NIET mee eens
2
10
12
geen antwo o rd
Oordeel over nieuwe participatie werkwijze
Deelnemers De nieuwe vorm van participatie heeft voordelen, maar kost ook erg veel tijd en energie van degenen die actief zijn. Voorbeeld: bij mensen langs de deur gaan om iets te melden. Je bent zo per adres een uur bezig. Ook wordt je aangesproken op dingen die al besloten zijn of waar de gemeente over gaat. Er zijn soms te veel meningen om een unaniem besluit te kunnen nemen. Daarom is het beter als de gemeente vooraf randvoorwaarden zou bepalen, bijvoorbeeld wat het budget per aspect (groen of parkeren) is.
Figuur 3 Beoordeling (in rapportcijfer) (deelnemers)
communicatie
2
samenwerking
2
vo rm van participatie
2
0
2 8 t/m 10
Tijdens de herbestrating
7
6
1t/m 5
geen antwo ord
Bewoners Tweederde van de bewoners geven aan dat deze manier van werken, waarbij bewoners beslissen, in de praktijk goed is uitgepakt. Voor eenderde geldt dat niet. Dit is ook terug te zien in het rapportcijfer dat de bewoners geven voor deze vorm van participatie. Tweederde van de bewoners beoordeelt deze nieuwe participatievorm met een voldoende. Over de communicatie vanuit en met de gemeente is een aanzienlijk deel van de bewoners ontevreden. De aanleiding hiervan is de volgende: de actieve bewonersgroep had drie varianten uitgewerkt. Nadat over het ontwerp gestemd was en één variant gekozen was als beste compromis voor de meerderheid van de bewoners, heeft een enkele bewoner met de gemeente contact opgenomen omdat hij de voorkeur gaf aan een andere inrichting. De gemeente was genegen deze aanpassing over te nemen. Andere bewoners vonden het echter niet juist om af te wijken van de procedure (uitvoering van het gekozen voorstel). De reacties uit de straat gaven uiteindelijk aanleiding om een tweede stemming te organiseren. De meerderheid bleef bij het gekozen ontwerp, zodat dit uitgevoerd is.
Figuur 4 Beoordeling (in rapportcijfer) (bewoners)
communicatie
1
samenwerking
6
2
vo rm van participatie
5
4
2
3
0
6
2 8 t/m 10
2
4 7
1
6 6
2
8 1t/m 5
1
1
10
12
geen antwo ord
Het gemiddeld rapportcijfer voor de nieuwe participatie werkwijze is een 6,9. De communicatie krijgt een gemiddeld rapportcijfer van 5,5 en de samenwerking een 5,8. Het gemeentebestuur kan rekenen op een gemiddeld rapportcijfer van 5,4.
Plus- en leerpunten Deelnemers Pluspunten Het resultaat geeft bewoners extra voldoening omdat het door eigen inbreng behaald is. Aandachtspunten De tijd tussen alle stappen was over het algemeen voldoende. Wel is na een lange voorbereidingstijd van een half jaar van de ene op de andere dag gestart met de uitvoering met als aanleiding de aanleg van glasvezel. Dat heeft bewoners overvallen. Op vrijdagmiddag kreeg men een brief dat op maandagochtend met het werk zou worden gestart. Het zou efficiënter zijn als de gemeente in het begin duidelijker aangeeft wat de (rand)voorwaarden zijn qua budget en mogelijkheden om groen en bomen te planten. Dat voorkomt voor bewoners onnodig werk en teleurstelling achteraf. Bewoners Na de herbestrating (2012)
Pluspunten Prima dat bewoners actief participeren. Het grote voordeel is dat bewoners uit eigen ervaring weten wat goed werkt of wat minder goed werkt. Ook kunnen zij ideeën aanleveren waar een ambtenaar van buiten niet aan denkt. Aandachtspunten De vorm van participatie is goed bedoeld, maar in dit geval niet gelukkig uitgevoerd. De actieve bewoners die het initiatief hebben genomen om zelf een ontwerp te maken hebben veel moeite gedaan, maar kregen ook de reacties en bezwaren van andere bewoners over zich heen. Eigenlijk mag je die verantwoordelijkheid niet bij buurtbewoners leggen, maar moet dit bij de gemeente blijven.
Aandachtspunten Bewoners aan Zet (bewoners) De gemeente heeft in tweede instantie onhandig gecommuniceerd en had toen beter eerst met de actieve bewoners kunnen overleggen. Een bewoner heeft de indruk dat gemeente haar verantwoordelijkheid afschuift op bewoners. De gemeente moet in ieder geval ook vooraf duidelijk communiceren, bijvoorbeeld over het ontbreken van de mogelijkheid om bezwaar in te dienen. De doorlooptijd is ook een aandachtspunt.
